สาระวิทย์ ฉบับที่ 28...

18
‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃà¾×èͤس ติดต่อกองบรรณาธิการ โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 71185-6 อีเมล [email protected] ที่ปรึกษา ทวีศักดิ์ กออนันตกูล, ชฎามาศ ธุวะเศรษฐกุล, กุลประภา นาวานุเคราะหบรรณาธิการผู้พิมพ์ผู้โฆษณา กฤษฎ์ชัย สมสมาน บรรณาธิการอำนวยการ นำชัย ชีววิวรรธน์ บรรณาธิการบริหาร จุมพล เหมะคีรินทร์ กองบรรณาธิการ ปริทัศน์ เทียนทอง, วัชราภรณ์ สนทนา, ศศิธร เทศน์อรรถภาคย์, รักฉัตร เวทีวุฒาจารย์, กิตติมา ไกรพีรพรรณ, สรินยา ลอยประสิทธิ์, วีณา ยศวังใจ บรรณาธิการศิลปกรรม ลัญจนา นิตยพัฒน์ ศิลปกรรม เกิดศิริ ขันติกิตติกุล, ฉัตรทิพย์ สุริยะ ผู้ผลิต ฝ่ายสื่อวิทยาศาสตร์ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 111 อุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย ถนนพหลโยธิน ต.คลองหนึ่ง อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 โทรศัพท์ 0 2564 7000 ต่อ 71185-6 โทรสาร 0 2564 7016 เว็บไซตhttp://www.nstda.or.th/sci2pub/ ฉบับที28 / กรกฎาคม 2558 ISSN 2286-9298 A Team Bulletin แม้ปัจจุบันโลกเราจะมีเทคโนโลยี และการแพทย์สมัยใหม่ ที่เจริญก้าวหน้าไปมากก็ตาม แต่ไวรัสมหาภัยอันเป็นต้นตอของโรคระบาด ที่อุบัติขึ้นใหม่ ก็ยังสามารถคร่าชีวิตผู้คนได้เป็นจำนวนมาก ทั้งโรคซาร์ส โรคไข้หวัดนก โรคไข้หวัดใหญ่ 2009 โรคอีโบลา และล่าสุดโรคเมอร์ส รีวิวโรคอุบัติใหม่ ใน รอบทศวรรษ พ.ศ. 2545 พ.ศ. 2546 พ.ศ. 2552 พ.ศ. 2557 พ.ศ. 2558 • เรื่องจากปก : รีวิวโรคอุบัติใหม่ในรอบทศวรรษ • สารคดีวิทยาศาสตร์ : ทารกจากพ่อแม่ 3 คน ผลผลิตของเทคโนโลยีสมัยใหม่ • ระเบียงข่าว วิทย์-เทคโนฯ ไทย : o “วัคซีนพืช” สุดยอดนวัตกรรมไทย คว้ารางวัลระดับโลก o สารสกัดจากเปลือกมังคุด ช่วยปกป้องระบบประสาท • หน้าต่างข่าว วิทย์-เทคโนฯ โลก : นาซาทุ่ม 30 ล้านดอลลาร์ เตรียมพร้อมไปดวงจันทร์ยูโรปา Highlight

Category:

Science


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

ตดตอกองบรรณาธการโทรศพท 0 2564 7000 ตอ 71185-6 อเมล [email protected]

ทปรกษา ทวศกด กออนนตกล, ชฎามาศ ธวะเศรษฐกล, กลประภา นาวานเคราะหบรรณาธการผพมพผโฆษณา กฤษฎชย สมสมาน บรรณาธการอำนวยการ นำชย ชวววรรธน บรรณาธการบรหาร จมพล เหมะครนทร กองบรรณาธการ ปรทศน เทยนทอง, วชราภรณ สนทนา, ศศธร เทศนอรรถภาคย, รกฉตร เวทวฒาจารย, กตตมา ไกรพรพรรณ, สรนยา ลอยประสทธ, วณา ยศวงใจ บรรณาธการศลปกรรม ลญจนา นตยพฒน ศลปกรรม เกดศร ขนตกตตกล, ฉตรทพย สรยะ

ผผลตฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120โทรศพท 0 2564 7000 ตอ 71185-6 โทรสาร 0 2564 7016 เวบไซต http://www.nstda.or.th/sci2pub/

ฉบบท 28 / กรกฎาคม 2558

ISSN 2286-9298

A Team Bulletin

แมปจจบนโลกเราจะมเทคโนโลย และการแพทยสมยใหม ทเจรญกาวหนาไปมากกตาม แตไวรสมหาภยอนเปนตนตอของโรคระบาดทอบตขนใหม กยงสามารถคราชวตผคนไดเปนจำนวนมาก ทงโรคซารส โรคไขหวดนก โรคไขหวดใหญ 2009 โรคอโบลา และลาสดโรคเมอรส

รววโรคอบตใหมในรอบทศวรรษ

พ.ศ. 2545

พ.ศ. 2546

พ.ศ. 2552

พ.ศ. 2557

พ.ศ. 2558

• เรองจากปก : รววโรคอบตใหมในรอบทศวรรษ

• สารคดวทยาศาสตร : ทารกจากพอแม 3 คน ผลผลตของเทคโนโลยสมยใหม

• ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทย :

o “วคซนพช” สดยอดนวตกรรมไทย ควารางวลระดบโลก

o สารสกดจากเปลอกมงคด ชวยปกปองระบบประสาท

• หนาตางขาว วทย-เทคโนฯ โลก : นาซาทม 30 ลานดอลลาร เตรยมพรอมไปดวงจนทรยโรปา

Highligh

t

Page 2: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

2 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

จมพล เหมะครนทรบรรณาธการบรหาร

Editor’s Noteจมพล เหมะครนทร

Cover Story

นบตงแตโรคซารส หรอ “โรคทางเดนหายใจเฉยบพลน รนแรง” โรคไขหวดนก โรคไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 โรคอโบลา มาจนถงโรคเมอรสระบาดในปจจบน ลวนเปนโรคตดตอรายแรง ทเดมสนนษฐานวานาจะ ตดตอมาจากสตวสคน คนสสตว แลวเกดแพรตอ จากคนสคน อาจจะโดยการไอจาม หรอสมผสกบ ของเหลว หรอสารคดหลงของผปวยกตาม

ปญหากคอโลกเราทกวนน ผคนมการเดนทางไปมา ระหวางประเทศกนมากซ งทำไดสะดวกรวดเรว โรคดงกลาวไมตองเสยคาตวเดนทางขนเครองบน หรอ ประทบตราวซาเขาประเทศแตอยางใด แตมนไปกบ ผปวยท เปนพาหะของโรคนนเองครบ ซงเรมแรก ของการเกด คนเรายงตงตวรบมอไมทน เชอโรคมรณะ จงแพรระบาดออกไปในวงกวาง สรางความสญเสย อยางมหาศาล ทงชวตผคนและเศรษฐกจ

ดงนน เมอทวโลกทราบขาวของการระบาดของโรค เหลานแลว จงตองมมาตรการตรวจคดกรองและเฝา ระวงเปนอยางยงโดยเฉพาะหนาดานของประเทศตวเอง นนกคอทสนามบนนนเอง เพราะทกวนนเราจะบอกวา โรคมนเกด ณ ประเทศใดกนาจะจำกดในพนทประเทศ นนคงไมไดอกแลว ดวยความสะดวกในการเดนทาง ดวยเครองบนดงกลาว แมเดนทางขามโลกกใชเวลา เพยงชวขามวนเทานน ดงนน การระบาดของโรคจง มโอกาสแพรไปในวงกวางไดอยางรวดเรว ยงประเทศไทย ของเราเปนเมองเปดและเปนเมองทองเทยว จงม ผคนเขามาเปนจำนวนมาก ดานคดกรองนจงตองเขมงวด เปนอยางยง โดยเฉพาะนกทองเทยวหรอผทเดนทาง มาจากประเทศในพนทเสยง

วนนเราเผชญกบเมอรส ในวนขางหนากไมรวา จะตองเผชญกบโรคอบตใหมหรออบตซำอกกเปนได แมตนตอการเกดโรคอาจไมไดอยในประเทศไทยกตาม

ทกวนนทง “โลก” และ “โรค” มนเชอมโยงถงกน หมดจรงๆ นะครบ

ในชวงราวหนงทศวรรษทผานมาน โลกของเราตองเผชญกบโรคระบาด รนแรงจำนวนไมนอย จนกอใหเกดความกงวลอยางยง จากเดมทวาแหลงทเกดโรคนนอยหางไกลกน ถงคนละทวปหรอซกโลก แตดวยการคมนาคมทสะดวก ดงเชนการเดนทางดวยเครองบน ทำใหมนษยเราไมปลอดภยเสยแลว เพราะ โอกาสทคนทเปนพาหะของโรคจะแพรไปยงคนในประเทศอนจงมความเปนไปได ไมยาก ถงขนาดองคการอนามยโลกตองประกาศเตอนใหทกประเทศตองเฝา ระวงอยางใกลชด

บคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทตองทำงานอยางใกลชดเพอ ชวยเหลอผปวย จนบางครงตวเองกไดรบเชอมาเสยเอง และถงขนเสยชวตไป กไมนอย จงนบวาเปนกลมบคคลทควรไดรบการยกยองเปนอยางยงใน ความเสยสละในการทำหนาทชวยเหลอคนไข

เราลองมาทบทวนดกนวาในรอบราวสบปเศษทผานมาน มนษยเราตอง เผชญกบเจาไวรสมรณะอนเปนตนเหตหลกของโรคระบาดเหลาน ซงถอเปน โรคอบตใหมโดยหมายรวมถงโรคอบตซำดวยนน มโรคอะไรกนบาง ซงแมปจจบน อาจจะไมมปรากฏเปนขาว แตกไมแนวาสกวนหนงขางหนามนกอาจจะกลบมา ระบาดซำจนเปนขาวใหญอกกเปนได

องคการอนามยโลกไดใหความหมายของโรคตดตออบตใหมวา หมายถง โรคตดตอทมอบตการณในมนษยเพมสงขนมากในชวงทเพงผานมา หรอม แนวโนมความเสยงทจะเพมขนในอนาคตอนใกล นอกจากนนยงมความหมาย รวมถง โรคตดตอทเกดจากเชอใหม โรคตดตอทพบในพนทใหม และโรคตดตอ อบตซำ คอ โรคตดตอทเคยแพรระบาดในอดตและสงบไปนานหลายปแลว แตกลบมาระบาดขนอก

ในประเทศไทย ไดแบงโรคตดตออบตใหม เปน 3 กลม คอ

1. โรคทพบในประเทศ ไดแก ไขหวดใหญ 2009 ไขหวดนก และโรคมอ เทา ปาก เชอเอนเทอโรไวรส ฯลฯ

2. โรคทอาจแพรมาจากตางประเทศ เชน ไขสมองอกเสบนปาห ฯลฯ และ โรคตดเชอจากการใชอาวธชวภาพ เชน โรคแอนแทรกซ

3. โรคตดตออบตซำทพบในประเทศ เชน โรคไขกาฬหลงแอนจากเชอ สายพนธใหม และสายพนธอนๆ ทมากบแรงงานตางดาว ฯลฯ

โรคอบตใหมคออะไร

โรคอบตใหม ไปกบเครองบน

2 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

Page 3: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 3

โรคซารส หรอ “โรคทางเดนหายใจ

เฉยบพลนรนแรง”

มการพบผปวยโรคซารสรายแรกทมณฑลกวางตง ประเทศจน เมอป พ.ศ. 2545 แลวมาระบาดใหญจนเปนขาวดงในป พ.ศ. 2546 โดยตอมามการแพรระบาดไปยงอกหลายประเทศทวโลก สาเหตของ โรคมาจากไวรสซารส-โคว (SARS-CoV) ซงเปนเชอไวรสอยในวงศ โคโรนาไวรส

อาการของโรค : มไขสง ปวดศรษะ หนาวสน ปวดตามตว อาการเรมแรก อาจไมแตกตางจาก ไขหวดทวไป แตหลงจากมอาการ 2-7 วน ผปวยจะมอาการ ไอแหงๆ เจบหนาอก หายใจตนหรอหายใจหอบ ซงเปนอาการทบงบอกวาโรค เรมรนแรง มผปวยประมาณ10-20% ทอาการเปนมากตองใสเครองชวย หายใจ อตราการเสยชวตของผเปนโรคนอยทรอยละ 9.6

การตดตอ : สวนใหญเชอแพรกระจายโดยผานทางนำลายและเสมหะของผปวยเมอเวลาจามหรอไอโดยมกจะตดจากคนใกลชด เชน ญาตพนอง

การรกษา : สวนใหญจะเปนการรกษาตามอาการ และใชอปกรณชวยการหายใจ (ในรายทมภาวะหายใจลมเหลว) ในปจจบนยงไมมยาหรอวธการรกษาจำเพาะ มการทดลองใชเซรมจากผทหายจากโรค ซงพบวาไดผลถาใหระยะสปดาหแรก ของโรค ในขณะนมความพยายามทดลองหายาตานไวรสซารสโดยจำเพาะ ซงคาดวาอาจนำมาใชในอนาคต

โรคไขหวดนก H5N1

เปนโรคในกลมอาการของโรคทางเดนหายใจ พบการระบาดครงแรก พ.ศ. 2540 และเปนขาวใหญในชวงป พ.ศ. 2546-2548 ทมการแพรระบาดในหลายประเทศแถบเอเชย เรมจากจน ฮองกง แลวแพรไปยงเกาหล ญปน ไทย กมพชา อนโดนเซย เปนตน โดยมรายงานวาคนตดเชอจากไก และ แพรระบาดจากคนสคน สาเหตของโรคมาจากเชอไวรสสายพนธ H5N1

การตดตอ : ผปวยสวนใหญตดโรคจากการสมผสสตวปกทปวยหรอตายดวย โรคไขหวดนก โดยเชอไวรสในนำมก นำลาย และมลของสตวปวยอาจตดมา กบมอและเขาสรางกายคนทางเยอบจมกและตา ผปวยบางรายตดเชอท ปนเปอนอยในสงแวดลอม

อาการของโรค : หลงจากไดรบเชอประมาณ 3-7 วน ผปวยจะมอาการคลายไขหวดใหญ คอ มไขสง ปวดศรษะ ปวดเมอยเนอตว ออนเพลย เจบคอ ไอ อาจมนำมก นำตาไหล เดก ผสงอาย และผมโรคประจำตว มกมอาการรนแรง ทำใหเกดปอดอกเสบซง สงเกตไดจากอาการหอบหรอหายใจลำบากและอาจเกดภาวะหายใจลมเหลว ซงเสยงตอการเสยชวตสงถงรอยละ 60

การรกษา : ตองรบพาไปพบแพทยทโรงพยาบาลทนทเพราะตองไดรบยาตานไวรสโดยเรวทสด หรอภายใน 2 วน หลงเรมมอาการ และอาจตองใชเครองชวยหายใจ ผลการรกษาจงจะด

โรคไขหวดใหญสายพนธใหม 2009

เปนขาวใหญในป ค.ศ. 2009 (พ.ศ. 2552) เรมจากพบผตดเชอและเสยชวตในประเทศเมกซโก จากนนกม การแพรระบาดไปอกหลายประเทศ

โรคไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 ตามคำอธบายของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ระบไววา...เปน โรคไขหวดใหญสายพนธใหมในคน แพรตดตอระหวางคนสคน ไมพบวามการตดตอมาจากสกร เกดจากเชอไวรส ไขหวดใหญชนดเอ/เอช1 เอน1 (A/H1N1) ซงเปนเชอตวใหมทไมเคยพบทงในสกรและในคน เปนเชอทเกดจาก การผสมสารพนธกรรมของเชอไขหวดใหญของสกรเปนสวนใหญ และมสารพนธกรรมของเชอไขหวดใหญของคน และเชอไขหวดทพบในนกดวย...

การตดตอ : เชอไขหวดใหญสายพนธใหม 2009 จะมอยในนำมก นำลาย หรอเสมหะของผตดเชอ ซงเชอนจะแพรจาก ผปวยไปสคนอนดวยการไอ จาม หรอคนไปสมผสเชอโดยทางตรงหรอทางออม เชน เชออาจตดอยตามโตะ ลกบดประต แกวนำ โทรศพท ภาชนะขาวของเครองใชตางๆ เมอมอไปสมผสถกแลวมาขยตา แคะจมก หรอสมผสทางปาก กอาจจะทำใหไดรบเชอไดเชนกน

อาการของโรค : อาการโดยทวไปคลายกบคนทเปนไขหวดใหญธรรมดา คอ มไขสง มอาการไอหรอจาม เจบคอ ปวดเมอยตามรางกาย ปวดหว ออนเพลย บางครงมอาการทองเสย อาเจยน รวมดวย

อตราผตดเชอเสยชวตจากโรคนอยทประมาณรอยละ 2

การรกษา : ปจจบนยาทมอยแลวซงเปนยาทใชรกษาโรคไขหวดใหญในคนและใชไดผลกบไวรสไขหวดใหญ สายพนธใหม 2009 นดวย คอ โอเซลทามเวยร (oseltamivir) หรอในชอการคาคอ ทามฟล (tamiflu) เปนยา ชนดเมด และซานามเวยร (zanamivir) หรอในชอการคาคอ รเลนซา (relenza) ซงเปนยาชนดพน

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 3

Page 4: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

4 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

โรคเมอรส (MERS) หรอโรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง

เปนขาวใหญลาสดตงแตตนเดอนมถนายน พ.ศ. 2558 เมอพบวามผ เสยชวตสองรายจากโรคเมอรสใน ประเทศเกาหลใต

เมอรส เปนโรคของระบบทางเดนหายใจ โดยเชอ ทเปนสาเหตคอเชอไวรสโคโรนา สายพนธ 2012 หรอ กลมอาการทางเดนหายใจตะวนออกกลาง (Middle East Respiratory Syndrome: MERS หรอโรคเมอรส) เปนเชอสายพนธหนงในกลมไวรสโคโรนา (MERS

Corona Virus: MERS CoV) คนพบครงแรกในป ค.ศ. 2012 (พ.ศ. 2555) ทประเทศซาอดอาระเบย ไวรส โคโรนาจดอยในตระกลเดยวกบเชอไวรสทกอใหเกดตงแตโรคทมอาการไมรนแรง เชน ไขหวด จนถงอาการรนแรง เชน ซารส

การรบมอกบโรคเหลาน วธทดและดจะเปนวธทงายทสดททกคนสามารถทำไดเอง กคอการทำ ตามขอปฏบตททางการแนะนำนนกคอ “กนรอน ชอนกลาง ลางมอบอยๆ” ซงจะชวย ปองกนการตดเชอไดมาก ประกอบกบการกนอาหารทมประโยชน ออกกำลงกายสมำเสมอ และพกผอนใหเพยงพอ กจะเปนภมตานทานชนเลศเพอสกบบรรดาโรคภยไขเจบทงปวงไดเปนอยางด

แหลงขอมลอางองhttp://beid.ddc.moph.go.th/media/index.php

http://siamhealth.net/public_html/Disease/infectious/sars/index.htm#.VY0Ri0a1e1Fhttp://www.siamhealth.net/public_html/Disease/infectious/avian/avian.htm#.VZDVTEa1e1H

http://www.doctor.or.th/article/detail/1644http://beid.ddc.moph.go.th/beid_2014/node/271

โรคอโบลา

เปนโรคไขเลอดออกชนดใหม พบการระบาดครงแรกเมอ พ.ศ. 2519 พรอมๆ กน สองแหงคอ ในเมอง Nzara ประเทศซดาน และในเมอง Yambuku สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก ในกรณหลงเกดขนทหมบานแหงหนงทตงอย ใกลกบแมนำอโบลา (Ebola River) ซงกลายมาเปนชอของโรคนในทสด จากนนเปนขาวโดงดงเมอกลบมาระบาดใหญอกครงเมอปทแลวคอ พ.ศ. 2557

โรคอโบลาเปนโรคตดตอชนดเฉยบพลนรนแรง เกดจากเชอไวรสอโบลา (Ebola virus) ซงประกอบดวย 5 สายพนธ ไดแก สายพนธไอวอรโคสต

สายพนธซดาน สายพนธซารอ สายพนธเรสตน (Reston) และสายพนธ Bundibugyo โดยสายพนธซดาน สายพนธซารอ และสายพนธ Bundibugyo ทำใหเกดการระบาดของโรคตดเชอไวรสอโบลาในแอฟรกาและทำใหมอตราการเสยชวตถงรอยละ 60-90 ในขณะทสายพนธไอวอรโคสต และสายพนธเรสตน (Reston) มกไมทำ ใหเกดอาการรนแรงและยงไมมรายงานการเสยชวตจากสายพนธเรสตน

การตดตอ : จากคนสคน มกเกดจากการสมผสตรงกบเลอดทตดเชอ สารคดหลง เชน นำมก นำลาย ปสสาวะ อจจาระ อวยวะ หรอนำอสจ นอกจากน การตดเชอในโรงพยาบาล กพบไดบอยผานทางเขมและหลอดฉดยาทปนเปอนเชอ และยงพบการแพรกระจายเชออโบลาในพธศพไดบอย เนองจากผมารวมพธศพ อาจมการสมผสโดยตรงกบรางกายของผเสยชวต

อาการของโรค : มไขเฉยบพลน ออนเพลยมาก ปวดกลามเนอ ปวดศรษะและเจบคอ ตามดวยอาการ อาเจยน ทองเสย ผนผวหนง ไตและตบทางานบกพรอง และบางรายจะพบการตกเลอดทงภายในและภายนอก และเสยชวต ระยะฟกตวของโรค 2-21 วน

การรกษา : ปจจบนยงไมมวคซนปองกนโรคอโบลา และยารกษาจำเพาะ ขณะนกำลงอยระหวางการศกษาวจย สงททำไดตอนนคอการรกษาตามอาการไปกอน

การตดตอ : เปนการตดเชอระหวางสตวสคน โดยมอฐเปนรงโรคสำคญ สำหรบการแพรเชอระหวางคนสคนสามารถแพรผานทางเสมหะของผปวยจากการไอ เปนตน และมกเกดจากการสมผสอยางใกลชดกบผปวยโดยมไดมการปองกนตนเอง โดยเฉพาะอยางยงในโรงพยาบาล ระยะฟกตวของเชอ 2-14 วน

อาการของโรค : ผปวยทตดเชอ MERS CoV บางรายไมมอาการ ในรายทมอาการบางรายมอาการทางระบบทางเดนหายใจเลกนอย เชน มไข ไอ นอกจากน ในผปวยบางราย จะมอาการในระบบทางเดนอาหาร ไดแก ทองรวง รวมดวย และบางรายอาจมอาการทางระบบทางเดนหายใจรนแรง หายใจหอบ หายใจลำบาก ปอดบวม จนถงขนเสยชวต อตราการเสยชวตของผปวยอยทรอยละ 36

การรกษา : เปนการรกษาตามอาการแบบประคบประคอง ยงไมมวคซน และยารกษาทจำเพาะ

แหลงภาพอางองhttp://www.bustle.com/articles/37816-ebola-vs-sars-which-outbreak-was-worse

http://topnews.in/healthcare/sites/default/files/WHO.jpghttp://www.kiss1031.ca/2013/07/30/sarsfest-10th-anniversary/http://www.diseasecontrolgroup.com/news/topic-51998.html

http://www.nutrichoice4u.com/wp-content/uploads/2015/03/swine-h1n1.jpghttp://newshour-tc.pbs.org/newshour/wp-content/uploads/2014/07/EBOLA.jpg

http://www.maritimefirstnewspaper.com/en/maritime/mers-skorea-reports-two-deaths-three-new-cases/

การรบมอกบโรค

จมพล เหมะครนทร

Cover Story

4 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

Page 5: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 5

ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทยกองบรรณาธการ

ไบโอเทค พฒนาชดตรวจวนจฉยเชอ Listeria monocytogenes ในอาหารเชอ Listeria monocytogenes เปนเชอแบคทเรยกอโรคในอาหารทกอ ใหเกดอนตรายทงกบมนษย และสตวได โดยหนวยงานทควบคมดาน ความปลอดภยทางดานอาหารไดมขอกำหนดวา ตองไมพบการปนเปอนของ เชอดงกลาวในตวอยางอาหาร

นกวจยไบโอเทคไดนำเอาวธ Immunomagnetic separation (IMS) โดยใช magnetic beads ท เคลอบดวยแอนตบอดทมความจำเพาะเจาะจงตอแบคทเรย เปาหมาย มาใชรวมกบเทคนค real-time PCR สำหรบการตรวจวนจฉยเชอ L. monocytogenes ในตวอยางอาหาร พบวาการประยกตใชเทคนคดงกลาวม ประสทธภาพ ถกตอง แมนยำ มความจำเพาะเจาะจง และมความไวสง ใหผลการทดสอบสอดคลองกบวธมาตรฐาน ตามหลกการของ ISO 11290-1:1996 ซงวธท พฒนาขนนสามารถทราบผลภายใน 28 ชวโมง และมความจำเพาะเจาะจงตอเชอ L. monocytogenes โดยไมทำปฏกรยาขามกบเชอ Listeria สปชสอนๆ อกดวย

เทคโนโลยนเปดรบผประกอบการทสนใจขออนญาตใชสทธหรอรวมวจย พฒนาผลตภณฑ โดยสามารถตดตอขอขอมลเพมเตมไดท ฝายพฒนาธรกจเทคโนโลยชวภาพ ไบโอเทค

ศนยชววสดประเทศไทย เปดตวแอปพลเคชน TBRC สำหรบลกคา สามารถขอรบบรการ จลนทรยและชววสดผานทาง iPhone และ iPad แลว ซงจลนทรยและชววสดเหลานไดรวบรวมมาจากเครอขายคลงจลนทรย และ ชววสดทงในประเทศไทยและตางประเทศ ทจะเปนประโยชนตอการวจยใน อตสาหกรรมดานเทคโนโลยชวภาพ

ไบโอเทค เปดตวแอปพลเคชน TBRC อำนวยความสะดวกในการขอรบบรการจลนทรยและชววสดผานทาง iPhone และ iPad

สนใจดาวนโหลด TBRC app ไดท https://itunes.apple.com/th/app/tbrc/id979477629?mt=8.ไบโอเทค สวทช. ตระหนกถงความสำคญของโรคมาลาเรย และไดคนควา

วจยเกยวกบโรคมาลาเรยมากวา 10 ป จนกระทงคนพบโครงสรางของเอนไซม ไดไฮโดรโฟเลต รดกเทส ไธมดเลตซนเธส (dihydrofolate reductase- thymidylate synthase, DHFR-TS) ซงเปนเปาหมายของยากลมแอนตโฟเลต ทำใหเขาใจกลไกการดอยากลมดงกลาว และสามารถตอยอดงานวจยไปส การคนพบสารตนแบบ P218 ซงเปนสารแอนตโฟเลตตานมาลาเรยทม ประสทธภาพและความจำเพาะสง มฤทธในการฆาเชอมาลาเรยทงสายพนธทไว ตอยาและดอตอยาไดอยางมประสทธภาพ ปจจบนสาร P218 ถกผลกดนเขาส การทดสอบในระดบพรคลนกทไดมาตรฐาน GLP รวมกบ Medicines for Malaria Venture (MMV)

ปจจบนคณะนกวจยไบโอเทค นำโดย ดร.อบลศร เลศสกลพาณช จาก หองปฏบตการการวเคราะหและประยกตใชสารชวโมเลกล หนวยวจยเทคโนโลย การตรวจวนจฉยทางชวภาพ ยงได ศกษาวจยเพมเตม จนกระทงคนพบโปรตน เปาหมายตวใหม ชอวา ซรน ไฮดรอกซเมทลทรานสเฟอเรส (serine hydroxymethyltransferase) หรอ SHMT ซงเปนเอนไซมทมบทบาทสำคญ ตวหนงในการสงเคราะหโฟเลตเชนเดยวกบเอนไซม DHFR และจากการศกษา ยงพบอกวา การยบยงการทำงานของเอนไซม SHMT นสงผลใหเชอมาลาเรย

ไบโอเทคผนกหนวยงานพนธมตรรวมสมาลาเรย

ตายและเอนไซม SHMT ของเชอมาลาเรยมลกษณะจำเพาะทแตกตางจาก เอนไซม SHMT ของสงมชวตอนรวมถงคนดวย จงมความเปนไปไดในการ นำไปใชเปนกลยทธใหมเพอขดขวางการทำงานของเอนไซมในเชอมาลาเรย โดยไมมผลกระทบตอเอนไซมของคน อกทงยงมศกยภาพในการนำมาพฒนา ออกแบบสารยบยง เพอใชในการรบมอกบการดอยาของเชอมาลาเรยในอนาคต

งานวจยนดำเนนการโดยไบโอเทค และหนวยงานพนธมตรทงในประเทศ และตางประเทศ ไดแก มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยบรพา จฬาลงกรณ มหาวทยาลย มหาวทยาลยมชแกน แอนนอารเบอร (University of Michigan, Ann Arbor) สถาบน California Institute for Biomedical Research (Calibr) ประเทศสหรฐอเมรกา บรษท BASF ประเทศเยอรมน สถาบน Swiss Tropical and Public Health Institute (Swiss TPH) Universität Basel สถาบน ETH Zurich ประเทศสวตเซอรแลนด บรษท GlaxoSmithKline ประเทศสเปน สถาบน Monash Institute of Pharmaceutical Sciences ประเทศ ออสเตรเลย และ Nat ional Synchrotron Radiat ion Research Center ประเทศไตหวน

Page 6: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

6 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

ผลตภณฑกนยงทขายตามทองตลาดบานเรามอยหลายประเภท ไดแก โลชนกนยง สารเคมชนดสเปรยฉดไลยง หรอยากนยงประเภทจดใหเกดควนไลยง เปนตน ผลตภณฑเหลานอาจเกดปญหาในเรองการแพกลนหรอความไมมนใจ ในเรองความปลอดภยตอผใชได ลาสดนกวจย สวทช. ไดพฒนาผลตภณฑกนยง ทชวยแกปญหาดงกลาวไดแลว

ทมนกวจยนาโนเทค สวทช. ไดพฒนาผลตภณฑกนยงดวยเทคโนโลย นาโนอมลชนทบรรจสารมฤทธไลยงชนดไมมกลน ไมระคายเคอง ตอประสาท สมผสตางๆ เชน ผวหนง ดวงตา จมก และลดอาการแพทอาจเกดขนกบผใช ดวยเทคโนโลยดงกลาว จะชวยรกษาความคงตวและควบคมการปลดปลอยของ สารออกฤทธ ทำใหสามารถปองกนยงไดอยางมประสทธภาพ

ผลตภณฑกนยงนาโนอมลชนไรกลนฉน

เวบไซตของ สำนกงานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล เผยผลการศกษาฤทธของสารอนพนธแซนโทน (xanthone derivative) ทมในเปลอกมงคด ดวยสารสกดนำ พบวาสารสกดมสารประกอบกลมฟนอล ปรมาณสง และมฤทธในการตานอนมลอสระได นอกจากน เมอทำการศกษา ผลของสารสกดจากเปลอกมงคดในการปกปองประสาททมการเหนยวนำให เอนไซม Acetylcholinesterase (AChE) ทำงานผดปกต และเกดความบกพรอง ดานความจำในหนไมส โดยแบงหนออกเปน 7 กลม คอ กลม 1 เปนกลมควบคม กลม 2 ให 1 % ตะกวในนำ กลม 3 ใหสารสกดแซนโทน 200 มก./กก.นน.ตว กลม 4 ใหตะกวและสารสกดแซนโทน 100 มก./กก.นน.ตว กลม 5 ใหตะกวและสารสกดแซนโทน 200 มก./กก.นน.ตว กลม 6 ใหตะกวและวตามนอ 100 มก./กก.นน.ตว และกลม 7 ใหวตามนอ โดยใหสารตางๆ เปนเวลา 38 วน

ผลการทดลองพบวา สารสกดแซนโทนมฤทธทำใหการทำงานของ AChE ดขน และชวยปองกนความเปนพษของตะกวทชกนำใหหนมพฤตกรรมดาน ความจำและการเรยนรลดลง

ดงนนจงสรปไดวา อนพนธแซนโทนจากสารสกดนำเปลอกมงคดมฤทธ ปกปองระบบประสาทจากฤทธในการตานอนมลอสระ ปรบการทำงานของ AChE และลดพฤตกรรมการเรยนรและความจำทเสยหายทเกดจากความเปน พษจากสารตะกวได

แหลงขอมล : http://www.medplant.mahidol.ac.th/active/shownews.asp?id=1080

แหลงภาพ :http://frynn.com/wp-content/uploads/2013/07/Mangosteen-1.jpg

สารสกดจากเปลอกมงคดชวยปกปองระบบประสาท

ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทยกองบรรณาธการ

เวบไซตของ สำนกงานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล เผยผลการศกษาผปวยเบาหวานชนดทไมพงอนซลน จำนวน 90 คน อาย 35-65 ป โดยแบงออกเปน 3 กลม ไดแก กลมท1 คอ กลมควบคม กลมท 2 และ 3 ใหรบประทานแคปซลผงวานหางจระเข ขนาด 100 และ 200 มก./วน เปนเวลา 3 เดอน จากนนใหรบประทานแคปซลผงวานหางจระเขรวมกบการใหคำปรกษา ทางดานโภชนาการ (the nutrition counselling) อกเปนเวลา 3 เดอน พบวา ผปวยทไดรบแคปซลผงวานหางจระเขทง 2 กลม จะมระดบนำตาล คอเลสเตอรอล ไตรกลเซอไรด และ VLDL-C (very low density lipoprotein cholesterol) (ไขมนชนดไมด) ในเลอดลดลง สวน HDL-C (high density lipoprotein cholesterol) (ไขมนด) เพมขน โดยสดสวนของคอเลสเตอรอลรวมตอ HDL และอตราสวนของ LDL ตอ HDL รวมทงความดนโลหตลดลง

สรปไดวาการรบประทานแคปซลผงวานหางจระเขรวมกบการใหคำปรกษาทางดานโภชนาการ มผลลดระดบนำตาลและความดนโลหต รวมทงทำใหระดบไขมนในเลอดของผปวยเบาหวานดขนดวย

แคปซลผงวานหางจระเขชวยลดนำตาลและไขมนในเลอดของผปวยเบาหวาน

http://www.medplant.mahidol.ac.th/active/shownews.asp?id=1090

Page 7: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 7

อย. เตอนผบรโภค เดกมความเสยงสงทจะไดรบอนตรายจากการปนเปอน ของสารเคมทใชในการกำจดแมลงในบานเรอน แนะนำใหใชผลตภณฑกำจด แมลงอยางถกตอง โดยเลอกซอผลตภณฑกำจดแมลงทมฉลากระบเลขทะเบยน วอส. ในกรอบเครองหมาย อย. กอนใชผลตภณฑควรอานฉลากใหละเอยด และปฏบตตามคำแนะนำบนฉลากอยางเครงครด และตองใชอยางระมดระวง เพอไมใหไดรบอนตรายจากการใชผลตภณฑ

ผลตภณฑกำจดแมลงและสตวอนมอยในรปแบบทหลากหลาย เชน สเปรยฉด พนอดกาซ ผงเกลด กอน หรอของเหลว ซงจะประกอบไปดวยสารเคมทแตกตางกน หากมการใชผลตภณฑทไมถกตองตามทระบบนฉลาก อาจกอใหเกดอนตรายตอ ผใชได โดยเฉพาะความเสยงทจะเกดกบเดก ไมวาจะเปนจากการเอามอเขาปาก คลาน หรอเลนในพนททมการใชผลตภณฑดงกลาว

ผลตภณฑทใชในการกำจดแมลงหรอสตวอน จดเปนวตถอนตรายทใช ในบานเรอนหรอทางสาธารณสข ซงอยในความดแลรบผดชอบของ อย. ดงนน ผลตภณฑดงกลาวจะตองไดรบการขนทะเบยนจาก อย. ผบรโภคควรเลอกซอ ผลตภณฑทมการแสดงเลขทะเบยน วอส. ในกรอบเครองหมาย อย. โดยผลตภณฑ เหลานมสวนประกอบของสารเคมทแตกตาง สงผลใหมอาการเกดพษจาก การใชผลตภณฑ ทไมถกตองแตกตางกน ดงน

สารกำจดยงและแมลงสาบ สวนใหญจะเปนสารสงเคราะหในกลม ไพรทรอยด (pyrethroids) มอาการเกดพษทไดรบสารเคม คอ คลนไส มผนแดง คน รสกแสบๆ คนๆ ทผวหนง อาจมอาการจาม คดจมก ปวดศรษะ มนงง กลามเนอออนแรง บดเกรง ถาไดรบปรมาณมากอาจเกดอาการกลามเนอกระตก คนทเปนโรคหอบควรระมดระวง ถาไดรบในปรมาณมากจะเกดอาการหอบได

“วคซนพช” ควารางวลเหรยญทอง Gold Medal, “Vaccin Pour Plantes” DIPLOME INVENTIONS GENEVA ในงาน International Exhibition of Inventions Geneva ครงท 43 จากประเทศสวตเซอรแลนด นวตกรรมชนนเปนผลงานของบรษท กรน อนโนเวทฟ ไบโอเทคโนโลย จำกด (GIB) ผผลตและพฒนานวตกรรมวคซนสำหรบพชในนาม “BIG” แรธาต อาหารเสรมระดบนาโนทออกฤทธเปนยาและวคซนสำหรบพช สามารถสรางภม ตานทานและปองกนโรคจากแมลง และสภาพอากาศทไมเหมาะสม สงเสรมให พชมคณภาพและปรมาณผลผลตมากขน ทงนโดยไดพฒนารวมกบโครงการ สนบสนนการพฒนาเทคโนโลยของอตสาหกรรมไทย (iTAP) สวทช.

“วคซนพช” สดยอดนวตกรรมไทย ควารางวลระดบโลก ณ ประเทศสวตเซอรแลนด

อานรายละเอยดเพมเตมไดท

http://www.nstda.or.th/news/20334-nstda

ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทยกองบรรณาธการ

อย. เตอน! เดกเสยงไดรบอนตรายจากการปนเปอนของสารกำจดแมลง

สารกำจดหน สวนใหญจะเปนสารในกลมปองกนการแขงตวของเลอด (anticoagulants) จะมอาการเกดพษ คอ หากรบประทานในปรมาณมากๆ หรอตดตอกนเปนเวลานาน จะทำใหเกดการตกเลอด โดยสงเกตไดจากการม เลอดปนมากบอจจาระ เลอดกำเดาไหล อาจมอาการปวดทองและหลงจากการ ตกเลอดในชองทอง รสกออนเพลย และตวซด

ผบรโภคจงควรใชอยางระมดระวง ควรอานฉลากใหละเอยด และปฏบต ตามคำแนะนำทระบบนฉลากอยางเครงครด ควรเกบผลตภณฑใหพนมอเดก หรอเกบในตทสามารถลอคปดได ลางมอทกครงหลงสมผสหรอใชผลตภณฑ หากเกดอบตเหตจากการใชผลตภณฑ ใหปฏบตตามคำแนะนำบนฉลากอยาง เครงครด เพอแกไขอาการในเบองตน หากอาการไมทเลาใหรบนำผปวยพรอมกบ ภาชนะบรรจผลตภณฑไปพบแพทย

ทงน หากผบรโภคมขอสงสยเกยวกบผลตภณฑ สอบถามขอมลเพมเตมไดท สำนกควบคมเครองสำอางและวตถอนตราย สำนกงานคณะกรรมการอาหารและยา E-mail : [email protected]

กรณผบรโภคไดรบอนตรายจากการใชผลตภณฑ สามารถแจงรองเรยนไดทสายดวน อย. 1556 หรอทE-mail : [email protected] หรอตปณ. 1556 ปณฝ. กระทรวงสาธารณสข จ.นนทบร 11004 หรอรองเรยนผาน Oryor Smart Application หรอสำนกงานสาธารณสขจงหวดทวประเทศ เพอ อย. จะดำเนนการปราบปราม และ ดำเนนคดตามกฎหมายกบผกระทำผดตอไป

iTAP ไดเขามามสวนชวยในการทดสอบและหาสตรคำนวณผสมสตร วคซนเขากบปยอนทรย เพอใหออกฤทธไดยาวนานถง 4 เดอน และสงสำคญ คอสามารถลดปรมาณการใชปยเคมไดมากถง 50 % และในอนาคตอนใกลน บรษท GIB มแผนทจะพฒนาตอยอดผลตภณฑ ในการรบการถายทอด เทคโนโลยจากศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ไบโอเทค/สวทช.) เพอปรบแรธาตเคมตางๆ โดยคดสรรเฉพาะสวนประกอบทจำเปนมา บรรจอยในรปของแรธาตอนทรยพรอมใชสำหรบพชเพอเพมประสทธภาพของ วคซนพชใหดยงขนตอไป

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 7

Page 8: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

8 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

กรณทมการเผยแพรขาวในสอ เกยวกบชาสมนไพร ทอางวาใชใน การรกษาโรคสะเกดเงน อย. มความหวงใย ขอเตอนผบรโภค อยาหลงเชอคำ โฆษณาอวดอางสรรพคณรกษาโรค เนองจากชาสมนไพรจดเปนอาหาร ไมใชยา จงไมมสรรพคณในการรกษาโรค แนะผบรโภคเลอกซอชาสมนไพรทมคณภาพ มาตรฐานตามทประกาศกระทรวงสาธารณสขกำหนด และเลอกซอผลตภณฑ ชาสมนไพรทฉลากระบเครองหมาย อย. พรอมเลขทะเบยนในกรอบ

ชาสมนไพร จดเปนอาหารกำหนดคณภาพหรอมาตรฐานตามประกาศ กระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 280) พ.ศ. 2547 เรอง ชาสมนไพร ซงกำหนด ไววา สถานทผลตหรอนำเขา ตองปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 193) พ.ศ. 2543 เรองวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลต และเกบ รกษาอาหารในสวนของผลตภณฑ จะตองผลตจากสวนตางๆ ของพชทระบไว ในบญชแนบทายประกาศฯ เรองชาสมนไพร หรอตามรายชอท อย. ประกาศเพมเตมเทานน และอนญาตใหนำพชสมนไพรมาผานกรรมวธ อยางงาย เฉพาะการทำแหงและลดขนาดให เลกลงดวยการตด สบ หรอบดเทานน เพอจดมงหมายในการบรโภคโดยการตมหรอชงกบนำ เทานน ตองไมมจลนทรยททำใหเกดโรค ไมมสารเปนพษจากจลนทรย สารเคมปองกนกำจดศตรพช สารปนเปอน หรอสารพษชนดอนในปรมาณ ทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ ไมมยาแผนปจจบนหรอวตถออกฤทธตอจต และประสาท หรอยาเสพตดให โทษ การแสดงฉลากตองมขอความ ภาษาไทย แสดงชอผลตภณฑ เลขสารบบอาหาร (อย.) ชอและทตงของ ผผลตหรอผแบงบรรจ/นำเขา นำหนกสทธ สวนประกอบทสำคญเปน รอยละของนำหนก วนเดอนปทหมดอาย หรอ วนเดอนปทอาหารยงม คณภาพ ขอมลสำหรบผแพอาหาร เปนตน และการโฆษณาผลตภณฑ ถาเผยแพรเฉพาะทองถนหรอจงหวด สามารถยนขออนญาตไดทสำนกงาน สาธารณสขจงหวด แตหากเปนการเผยแพรทวประเทศ จำเปนตอง ขออนญาตตอ อย. และตองไมมการอางสรรพคณในการบำบด บรรเทา รกษา หรอปองกนโรค และไมกอใหเกดความเขาใจผดหรอหลอกลวงผบรโภค

สำหรบโรคสะเกดเงน เปนโรคผวหนงอกเสบเรอรงชนดหนง มกมอาการเปน ๆหายๆ การรกษาจงตองมการวนจฉยโดยแพทยเฉพาะทาง และรบการรกษาอยางตอเนอง ชาสมนไพรไมสามารถชวยใหหายจากโรคได

หากผบรโภคพบเหนผลตภณฑสขภาพทไมไดมาตรฐาน หรอไมไดรบความปลอดภยจากการบรโภค ขอใหรองเรยนมาไดทสายดวน อย. โทร. 1556 หรอ E-mail: [email protected] หรอตปณ. 1556 ปณฝ. กระทรวงสาธารณสข จ.นนทบร 11004 หรอผาน Oryor Smart Application หรอสำนกงานสาธารณสขจงหวดทวประเทศ เพอ อย. จะดำเนนคดตามกฎหมายกบผทกระทำผดตอไป

อย. เตอน! ชาสมนไพร ไมใชยา รกษาโรคไมได

ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทยกองบรรณาธการ

หนาตางขาว วทย-เทคโนฯ โลก

องคการบรหารการบนและอวกาศแหงชาต (นาซา) สหรฐ อเมรกา คดเลอกเครองมอทางวทยาศาสตรทงหมด 9 ชด ทจะใชใน ภารกจสำรวจดวงจนทรยโรปาของดาวพฤหสบด เพอพสจนวา ดวงจนทรยโรปาจะเออตอการดำรงชพของสงมชวตไดหรอไม

ผลจากการสำรวจของยานอวกาศกาลเลโอ พสจนไดวาบนดวงจนทร ดวงนมองคประกอบเปนนำเเขงมากกวานำในมหาสมทรบนโลกถง สองเทา จงอาจจะมคณสมบตทางเคมทเหมาะสมตอการดำรงชพของ สงมชวต ไมเเนใจวาดวงจนทรยโรปานอาจจะเปนสถานททดทสดใน ระบบสรยะสำหรบการใชชวตประจำวนของมนษยนอกเหนอไปจาก โลกของพวกเรากเปนได

จากขอมลทไดจากยานอวกาศกาลเลโอเมอ 10 กวาปกอน ในการบนผานดวงจนทรยโรปาจำนวน 11 เทยวบน พบวา ดวงจนทร ดวงนมพนผวเปนนำเเขงทมความซบซอนปกคลม เเละเมอเรวๆ น จากการสงเกตการณผานกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล พบวา มรองรอยของการเปลยนเเปลงพนนำเเขงดงกลาวดวย

องคการนาซาทม 30 ลานดอลลารสหรฐเตรยมพรอมไปดวงจนทรยโรปา

เเผนภาพจำลองเเนวคดสำหรบภารกจในอนาคตขององคการนาซาทจะไปยงดวงจนทรยโรปา โดยจะใชยานอวกาศทำการบนผานทงหมด

45 เทยวบนภายในระยะเวลา 3 ป เพอสำรวจพนผวดวงจนทรของดาวพฤหสบด

ภาพโดย NASA/JPL-Caltech

Page 9: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 9

เรยบเรยงโดย ปยะพงศ หรญรตน จนท. สารสนเทศดาราศาสตร

ศนยบรการวชาการเเละสอสารทางดาราศาสตร สถาบนวจยดาราศาสตรเเหงชาต (องคการมหาชน)จาก http://www.jpl.nasa.gov/news/news.php?feature=4598http://www.narit.or.th/index.php/astronomy-news/1892-30

ทำใหองคการนาซาทมงบประมาณป พ.ศ. 2559 เปนจำนวน 30,000,000 ดอลลารสหรฐ เพอปฏบตภารกจยโรปา นนคอการสงยานอวกาศ ทใชพลงงานจากเเสงอาทตยบนเขาสวงโคจรรอบดาวพฤหสบด โดยจะทำ การบนผานพนผวของดวงจนทรยโรปาทงหมดจำนวน 45 เทยวบน โดยใช ระยะเวลาทำการบนประมาณ 3 ป บนสำรวจทระดบความสง 25-2,700 กโลเมตร จากพนผวของดวงจนทรยโรปา

เเละในป พ.ศ. 2557 ทผานมา องคการนาซาไดเชญนกวจยสงโครงการ สำหรบเครองมอศกษาดวงจนทรยโรปา ซงไดพจารณาคดเลอกเครองมอ จำนวน 9 ชด สำหรบใชในภารกจสงไปกบยานอวกาศใน พ.ศ. 2563 ดงตอไปน

1. Plasma Instrument for Magnetic Sounding : PIMS เปนเครองมอ วดหาความหนาของชนนำแขง ความลกของมหาสมทร และความเคมดวย สญญาณสนามเเมเหลกเหนยวนำของพลาสมาทหมดวงจนทรยโรปา

2. Interior Characterization of Europa using Magnetometry : ICEMAG เปนเครองมอวดคาสนามแมเหลกใกลดวงจนทรยโรปา และทำงาน ประสานกบ PIMS โดยใช multi-frequency electromagnetic sounding วดหาความหนาของชนนำแขง เเละความเคมของพนผวมหาสมทรของ ดวงจนทรยโรปา

3. Mapping Imaging Spectrometer for Europa : MISE เปนเครองมอ กำหนดองคประกอบของดวงจนทรยโรปา เเละทำเเผนทการกระจายของ แรธาตตางๆ เชน เกลอหรอไฮเดรด ระยะนำเเขง เเละวสดอนๆ เพอกำหนด ทอยของสงมชวตในมหาสมทรของดวงจนทรยโรปา

4. Europa Imaging System : EIS เปนเครองมอถายภาพมมแคบเพอถาย ภาพพนผวดวงจนทรยโรปา

5. Radar for Europa Assessment and Sounding: Ocean to Near-surface : REASON เปนเครองมอเรดาร ยงลงไปเพอกำหนดลกษณะเเละโครงสราง นำเเขงจากพนผวถงหมาสมทร

6. Europa Thermal Emission Imaging System : E-THEMIS เปนเครองมอ วดอณหภมความไวสง จะทำใหไดภาพสเปกตรมทมความละเอยดสงของ ดวงจนทรยโรปา

7. Mass Spectrometer for Planetary Exploration/Europa : MASPEX เปนเครองมอตรวจสอบองคประกอบของผวดวงจนทรทงบนและใตผว นำแขง รวมทงองคประกอบของบรรยากาศอนเบาบางของดวงจนทรยโรปา

8. Ultraviolet Spectrograph/Europa : UVS เปนเครองมอทใชเทคนค เดยวกนกบกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล ตรวจสอบการปะทของนำจาก ผวของดวงจนทรยโรปา เเละเกบขอมลเกยวกบองคประกอบเเละ การเคลอนทของบรรยากาศของดวงจนทรยโรปา

9. Surface Dust Mass Analyzer : SUDA เปนเครองมอวดองคประกอบ เลกๆ อนภาคของเเขงทออกจากดวงจนทรยโรปาในรอบทยานโคจรลง ใกลพนผว

โดยเครองมอสำรวจสงเเวดลอมในอวกาศเเละการสำรวจองคประกอบใกล พนผวของดวงจนทรยโรปาถกเลอกมาใชในการพฒนาเทคโนโลยสำหรบภารกจ ในอนาคต เชน การคนควาวจยเเละโปรเเกรมการสำรวจเกยวกบวทยาศาสตร เพอศกษาโลก อากาศอวกาศ ระบบสรยะ เเละเอกภพ

หองภาพวทย Sci-Gallery ปรท ศน เท ยนทอง

ปรากฏการณดาวเคยงเดอน หรอ ปรากฏการณพระจนทรยม เปน ปรากฏการณทมลกษณะคลายใบหนาคนกำลงยม โดยดาวคดงกลาว ไดแก ดาวศกร และดาวพฤหสบด เมอมองจากโลก จะอยหางกน 2 องศา ในระยะทองฟา และจะมดวงจนทรเสยว ขน 3 คำ อยดานลางระหวางดาว ทงสองดวง และหางกน 2 องศา ในประเทศไทยสามารถสงเกตไดครงลาสด เมอวนเสารท 20 มถนายน ทผานมา สวนใหญเกดขนชวงเวลาหวคำ เพราะ ดาวจะตกเรวลบจากขอบฟาจากการทโลกหมนรอบตวเองตลอดเวลา

ปรากฏการณดาวเคยงเดอนจะเกดขนทกๆ 2 ป โดยจะเกด 2 ครง ในชวงระยะเวลาหางกนประมาณ 10 เดอน

ปรากฏการณดาวเคยงเดอน

ภาพ ปรากฏการณดาวเคยงเดอน ณ อทยาน ร.๔ เฉลมพระเกยรต จงหวดเพชรบร(ถายภาพโดย คณปรมาพร ศรสโร จ.เพชรบร)

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 9

หนาตางขาว วทย-เทคโนฯ โลก

Page 10: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

10 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

สารคด วทยาศาสตร

วณา ยศวงใจ

คงเปนเรองเหลอเชอททารกคนหนงจะเกดมาจากพอแมถง 3 คน ซงโดยธรรมชาตแลวไมมทางเปนไปไดแนนอน แตในทางวทยาศาสตรสามารถทำได ดวยเทคโนโลย “3-parent IVF” ซงเปนเทคโนโลยใหมของการปฏสนธ ภายนอกรางกาย ทนกวทยาศาสตรพยายามพฒนาขนเพอแกปญหาทารก แรกคลอดทเกดมาพรอมกบโรครายอนเปนผลมาจากความผดปกตทาง พนธกรรมทไดรบถายทอดจากมารดา

ทารกจากพอแม 3 คน (Three-parent babies)

ผลผลตของเทคโนโลยสมยใหมองกฤษจะไดชอวาเปนประเทศแรกของโลก

ทยอมใหใชเทคโนโลยการปฏสนธภายนอกรางกาย เพอใหกำเนดทารกทมดเอนเอมาจากคนสามคน

เทคโนโลย 3-parent IVF เปนการปฏสนธนอกรางกายแบบหนงทพฒนา ขนโดยทมนกวจยของ Dr. Shoukhrat Mitalipov จาก Oregon Health & Science University สหรฐอเมรกา ซงในป ค.ศ. 2012 พวกเขาทดลองใช เทคโนโลยนสรางตวออนทมพนธกรรมของพอและแมรวม 3 คน (พอหนง แมสอง) ไดสำเรจในหองแลบโดยมไดมการฝากตวออนกลบเขาไปในครรภแตอยางใด และผลงานวจยดงกลาวกไดตพมพในวารสาร Nature เดอนตลาคม ค.ศ. 2012

Page 11: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 11

ตอมาเมอเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 2014 รฐบาลองกฤษถอเปนประเทศแรก ในโลก ไดประกาศรางกฎหมายอนญาตใหนกวทยาศาสตรสามารถทำวจย 3-parent IVF ในระดบคลนกไดในประเทศองกฤษ และคาดวาจะสามารถ ใหกำเนดทารกรายแรกทมดเอนเอจากพอแมสามคนไดในป ค.ศ. 2015 เทคนคของการทำ 3-parent IVF หรอเรยกอกอยางวา oocyte modification คลายกบการทำเดกหลอดแกวทวไป แตแตกตางกนตรงทเทคนคนนกวจยจะ ทำการเปลยน “ไมโทคอนเดรย” ใหกบทารกทจะเกดมา ซงไมโทคอนเดรยถอ เปนสวนประกอบของเซลลทสำคญมาก เพราะเปนแหลงผลตพลงงานใหแก เซลล และยงมดเอนเอเฉพาะของตวเอง

นกวจยจะทำการยายนวเคลยสจากเซลลไขของผเปนแมทมความบกพรอง ของดเอนเอในไมโทคอนเดรย โดยจะนำนวเคลยสใสเขาไปในเซลลไขทไดรบ บรจาคจากหญงสาวทมไมโตคอนเดรยสมบรณ และโดยนำเอานวเคลยสเดม ออกไปแลว

วธการนเปรยบไดกบการแกไขเซลลไขทบกพรองใหกลายเปนเซลลไขทสมบรณ พรอมสำหรบการปฏสนธตอไปนนเอง โดยแพทยจะทำการปฏสนธเซลลไขของ แมทผานการแกไขแลวกบเซลลอสจของผเปนพอ หลงจากนนจงยายตวออนกลบ เขาไปในครรภมารดาตอไป ซงทารกจะเกดมามสขภาพทแขงแรง โดยมดเอนเอ ในนวเคลยสของเซลลทไดจากพอและแมทแทจรง และดเอนเอในไมโตคอนเดรย ทไดจากหญงทบรจาคเซลลไขให เทากบวาเดกทารกนจะมดเอนเอทมาจากพอแม รวมสามคน คอจากฝายชายทเปนพอหนงคนและฝายหญงทเปนแมสองคน

แหลงขอมล:http://www.telegraph.co.uk/science/science-news/10665553/Three-parent-babies-could-be-born-in-Britain-next-year.html

http://edition.cnn.com/2014/02/26/health/ivf-mitochondria/http://www.scientificamerican.com/article/making-babies-with-3-genetic-parents-gets-fda-hearing/

แหลงภาพhttp://i1.ytimg.com/vi/jQxsW_H5qr4/maxresdefault.jpg

http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/02565/EGG_2565177k.jpghttp://i.dailymail.co.uk/i/pix/2009/08/27/article-1209209-0631863F000005DC-860_468x317.jpghttp://i.dailymail.co.uk/i/pix/2014/02/25/article-2567145-1BCD9F0100000578-470_634x643.jpg

อยางไรกตาม ขณะนยงไมมประเทศใดอนญาตใหทำการวจยนในระดบคลนก และยงไมมทารกทเกดจากเทคนคดงกลาว ยกเวนประเทศองกฤษทกำลงจะออก กฎระเบยบสำหรบการอนญาตใหมการทำวจยในระดบคลนกไดเปนประเทศแรก ในโลก เพอปองกนไม ใหทารกเกดมาพรอมกบความผดปกตของยน ในไมโทคอนเดรยทไดรบถายทอดมาจากแมโดยตรง ซงแมยนไมโทคอนเดรย จะมเพยง 1 เปอรเซนต ของยนทงหมดในเซลล แตความผดปกตทเกดขนกบยนสวนน กสามารถทำใหเกดโรคตางๆ ไดมากกวา 200 โรค โดยเฉพาะกลมโรคท เกยวกบระบบประสาท กลามเนอ และหวใจ ซงเปนสวนทตองอาศยพลงงาน จากไมโทคอนเดรยมากกวาสวนอนๆ ของรางกาย

มรายงานวาทารกเกดใหมในประเทศองกฤษประมาณ 6,000 คน จะม 1 คน ทเกดมาพรอมยนไมโทคอนเดรยทผดปกต และมอาการของโรคตางๆ เชน กลามเนอลบ เซลลประสาทเสยหาย ตาบอด โรคตบ และโรคหวใจ แมวา ความผดปกตนจะไมไดพบบอยนก แตกเปนความผดปกตของพนธกรรมท สามารถถายทอดจากแมสลกไดโดยตรงอยางหลกเลยงไมได และสงผลกระทบ อยางมากตอครอบครวของทารกทเกดมาพรอมกบความบกพรองดงกลาว ซง นกวทยาศาสตรและแพทยในสหราชอาณาจกรจำนวนมากเหนตรงกนวา เทคนคการแกไขเซลลไขของผเปนแมกอนไดรบการปฏสนธเปนแนวทาง การรกษาอยางหนงทจะชวยใหทารกเกดมามสขภาพแขงแรง โดยไมตองทนทกข ทรมานจากโรครายทไดมาพรอมความผดปกตทางพนธกรรม และเหนวาควร อนญาตใหงานวจยนดำเนนตอไปได

แมวารฐบาลองกฤษจะเหนชอบใหมการทดลองในมนษยเกดขน แตกม นกวทยาศาสตรบางกลมทไมเหนดวย โดยใหเหตผลวา การเปลยนไมโทคอนเดรย ใหเซลลไขกอนการปฏสนธ กเหมอนกบการดดแปลงพนธกรรมของทารก ซงขด ตอจรยธรรม และอาจนำไปสการออกแบบทารกในอนาคตได รวมถงผลกระทบ ดานลบทงในเชงวทยาศาสตรและสงคมทยงไมอาจคาดการณไดในตอนน ในขณะทองคการอาหารและยาแหงสหรฐอเมรกา หรอ FDA กมการพจารณา ถงเรองนวาควรจะอนญาตใหนกวจยในสหรฐฯ ทำการวจยตอไปในระดบคลนก ไดหรอไมเชนกน แตกยงไมไดขอสรปในตอนน

คงตองตดตามกนตอไป วาเทคโนโลย 3-parent IVF นจะเขามามบทบาท ตอสงคมมนษยในปจจบนและอนาคตอยางไร

ขนตอนการทำตวออนจากพอแมสามคนยายดเอนเอของนวเคลยสทสมบรณ ออกจากเซลลไขคนไข ทมดเอนเอของไมโทคอนเดรยผดปกต

นำดเอนเอของนวเคลยสจากเซลลไขคนไขมาไวในเซลลไขทสมบรณของผบรจาค ซงมดเอนเอของไมโทคอนเดรยสมบรณ

ปฏสนธเซลลไขทแกไขนกบสเปรมในจานทดลอง (เดกหลอดแกว) แลวนำกลบไปฝงในครรภคนไขผลทไดคอตวออนทมดเอนเอจากพอแมรวมสามคน

ไขทแกไขใหม

เซลลไขคนไข

ดเอนเอของไมโทคอนเดรยทผดปกต

ดเอนเอของนวเคลยส

เซลลไขของผบรจาคทถกนำนวเคลยสออกไป

Page 12: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

12 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

Sci Infographic

https://witsanook.files.wordpress.com/2015/06/mers.jpg

Page 13: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 13

http://www.oryor.com/index.php/th/http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/http://www.oryor.com/index.php/th/

http://www.oryor.com/index.php/th/

สาระนารจาก อย.

Page 14: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

14 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

scisocietyสเปกตรม

ดร.ศภมาส ดานวทยากล นกวจย หนวยวจยดานสงแวดลอม ศนยเทคโนโลย โลหะและวสดแหงชาต (เอมเทค) สำนกงานพฒนาพฒนาวทยาศาสตรและ เทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดรบทนวจย UNESCO/Keizo Obuchi Research Fellowship Programme (UNESCO/ Japan Young Researcher’s Fellowship Programme) ประจำป 2558 ในสาขาสงแวดลอม จากหวของานวจยเรอง Development of test strip for determination of heavy metal ions in groundwater

งานวจยนเปนการพฒนาแผนทดสอบหรอชดตรวจวดสารหน เนองจากนำ ใตดนในประเทศไทยและประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต และเอเชยใต มการปนเปอนสารหนคอนขางมาก จากการทมการใชสารฆาแมลงทม องคประกอบของสารหนอยางกวางขวาง การบรโภคสารหนเปนอนตรายอยางมาก องคการอนามยโลกกำหนดวา ไมควรมสารหนปนเปอนเกน 10 ไมโครกรมตอลตร การใชเครองมอตรวจหาสารหนในปรมาณนอยๆ เชนนคอนขางยงยากและม ราคาแพง งานวจยของ ดร.ศภมาส ดานวทยากล จงมความสำคญอยางยง หากประสบความสำเรจและมการนำไปใชจรง กจะมประโยชนตอประเทศไทย และประเทศขางเคยงอยางมาก

นกวจยเอมเทคควาทนวจยยเนสโก

วท. รกสรางความเขมแขงใหเยาวชนอาเซยนนำทพ 10 หนวยงาน จดกจกรรมคาราวานวทยสานสมพนธไทย – สปป.ลาว ณ มหาวทยาลยแหงชาตลาว เวยงจนทน

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) เดนหนาสรางความเขมแขงให เยาวชนอาเซยน พรอมสานตอความรวมมอดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไทย-ลาว ยกขบวนหนวยงานในสงกด เสรมทพดวยพนธมตร สสส. และ สสวท. รวม 10 หนวยงาน จดกจกรรม “คาราวานวทยาศาสตรไทย-สปป. ลาว” อยางยงใหญ ซงรวบรวมทงนทรรศการและกจกรรมตางๆ ดาน วทยาศาสตรและเทคโนโลยจากไทยไปจดแสดงในชวงวนเดกแหงชาตลาว วนท 1-3 มถนายน 2558 ณ มหาวทยาลยแหงชาตลาว นครหลวงเวยงจนทน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) โดยมเยาวชน และประชาชน เขารวมชมนทรรศการนบหมนคน

สำหรบนทรรศการทนำมาจดแสดงในครงน ไดรบความรวมมอจาก หลายหนวยงานในสงกดกระทรวง นำโดย องคการพพธภณฑวทยาศาสตร แหงชาต (อพวช.) ซงเปนแมงานหลกในการจด “คาราวานวทยาศาสตรไทย-สปป. ลาว” ไดนำนทรรศการ Basic Science and Taxidermy มาจดแสดง เพอใหความรความเขาใจในหลกการพนฐานดานวทยาศาสตร ไมวาจะเปนเรอง กลศาสตร มวล พลงงาน การเคลอนท ไฟฟา แมเหลก แสง เสยง เกมกลตางๆ และสตวสตฟฟในแบบ Taxidermy ทเปนการเลยนแบบอรยาบถตามธรรมชาต ดจมชวตจรง โดมดดาวเคลอนท หองทดลองเรองเคมในบาน และการแสดง ทางวทยาศาสตรเรองอากาศโชว

Page 15: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 15

สกว.จบมอ สดร. สซ. และ สวทช. ใหทนนกศกษาปรญญาเอกภายใน เวลา 5 ป รวมงบ 294 ลานบาท เพอทำวจยสาขาดาราศาสตร ซนโครตรอน วทยาศาสตรและเทคโนโลย หวงขบเคลอนงานวจยและพฒนา รวมถง สรางกำลงคนทมศกยภาพในการพฒนาประเทศใหมจำนวนเพยงพอ และตอ เนอง

11 มถนายน 2558 -- ดร.พเชฐ ดรงคเวโรจน รฐมนตรวาการ กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนประธานในพธลงนามบนทก ขอตกลงความรวมมอระหวาง สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ภายใตโครงการปรญญาเอกกาญจนาภเษก (คปก.) และ สามหนวยงานวจยภาครฐภายใตกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประกอบดวย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) (สซ.) และ สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน) (สดร.) ในการรวมให ทนพฒนาบคลากรระดบปรญญาเอก ณ โรงแรมจอมเทยน ปาลม บช รสอรท เมองพทยา ซงมเปาหมายสำคญคอ พฒนานกวจยระดบปรญญาเอก และสรางความเขมแขงใหกบระบบวจยของประเทศในภาพรวม โดยใช ประสบการณของทกหนวยงานวจยและมหาวทยาลยหรอสถาบน อดมศกษาใหเกดประโยชนสงสด รวมถงเพมจานวนนกศกษาระดบ ปรญญาเอกทอยภายใตระบบบรหารและรปแบบของ คปก.

สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (สดร.) นำนทรรศการความร ทางดาราศาสตร มารวมแสดงผเขาชมจะไดเรยนรเรองระบบสรยะ และหลมดำ พเศษสดกบการโชวชนสวน “อกกาบาต” ของจรงจากนอกโลก (Campo del Cielo) หนกกวา 70 กโลกรม ทมองคประกอบหลกเปนเหลกและนเกล ตกมา ส พนโลกเมอประมาณ 4,000-5,000 ปทแลว โดยนำมาจากประเทศ อารเจนตนา

สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (สทน.) จดเตรยมชดนทรรศการ ความรเรองนวเคลยรและการใชประโยชนจาก เทคโนโลยนวเคลยร พรอมทง ฐานกจกรรมเพอสรางความรเรองรงสในสงแวดลอม

สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) นำกจกรรม มหศจรรยพลาสตก เปนกจกรรมทสอนใหไดเรยนรเกยวกบชนดของพลาสตก ทเราใชอยในชวตประจำวน กจกรรมการทดลองประดษฐพวงกญแจจากพลาสตก รไซเคล

กรมวทยาศาสตรบรการ (วศ.) นำกจกรรมเรองการตรวจสอบคณภาพนำ และสผสมอาหาร สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (สซ.) นำกจกรรมการสาธตและทดลองเกยวกบการผลตแสงซนโครตรอน

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.) นำกจกรรม การปลกผกปลอดสารพษ Hydroponic

สำนกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (สทอภ.) นำ อากาศยานไรคนขบ (Unmanned Aerial Vehicle: UAV) มาโชวภายในงาน พรอมนำเสนอระบบการตดตามการเพาะปลกขาวในพนท สปป.ลาว จากขอมล ดาวเทยม

นอกจากนยงมหนวยงานพนธมตรทเขารวมจดกจกรรม อก 2 แหงคอ สำนกงานสงเสรมสขภาพแหงชาต (สสส.) นำนทรรศการ Check in คนทนควน ทใหความรเรองภยใกลตวจากบหร และสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร และเทคโนโลย (สสวท.) นำเสนอกจกรรมการประดษฐและทดลองแบบ Hands on

http://www.nsm.or.th/index.php?option=com_k2&view=item&id=4394:10&Itemid=684http://www.narit.or.th/index.php/pr-news/2057-narit-laos-childrens-day

สหนวยงานภาครฐลงขน 294 ลานบาท หนนวจย ป.เอก

อานรายละเอยดเพมเตมไดท http://www.nstda.or.th/news/20338-gov-doctor

Page 16: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

16 ฉบบท 28 กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

บานน กค ด

Quiz

สงคำตอบมารวมสนกไดท กองบรรณาธการสาระวทย

ฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถ.พหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120 หรอสงทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรอทาง e-mail ท [email protected]

อยาลมเขยนชอ ทอย มาดวยนะฮะ

หมดเขตสงคำตอบ วนท 22 กรกฎาคม 2558 คำตอบจะเฉลยพรอมประกาศรายชอผไดรบรางวลใน สาระวทย ฉบบท 29 สำหรบของรางวล ทางเราจะจดสงไปใหทางไปรษณย

ฉบบทผานมาเหมยวอยากทราบวา ใครเปนผกลาวคำคมน“Insanity is doing the same thing over and over again and expecting different results”

ก. แอลเบรต ไอนสไตน ข. ไอแซก นวตน ค. เบนจามน แฟรงคลน

คำตอบคอ แอลเบรต ไอนสไตน

รายชอผโชคดมดงตอไปนฮะจานรองแกวชด world scientists (7 ลาย) จำนวน 2 รางวล ไดแกคณณฐมาศ ทบศรนวล, คณรตนากร แสนศกดโปสการดชด inspired by nature (3 ลาย) จำนวน 5 รางวล ไดแกคณสโรชา เพงศร, ด.ญ.วรศา ใจด, คณกตตยา เวทวฒาจารย, คณรณพร ตนตเวชวฒกล, คณกลวรางค สวรรณศร

กาพยบทน มทงคำทเรารจกกนดและคำทเราไมคนเคย เหมยวไปเปดพจนานกรม หาความหมายแลวกพบวา มสตวถง 4 ชนด พช 3 ชนด แร 1 ชนด และสารประกอบ 1 ชนด อยในกาพยบทน คณผอานทราบไหมวา สตว พช แร และสารประกอบ ทเหมยวหาเจอนน มอะไรบาง รางวลประจำฉบบนไดแกรางวลท 1 ชดการทดลองเสกสวนเคมหลากส จำนวน 2 รางวล

รางวลท 2 ชดดนสอ สวทช. (5 ส) จำนวน 5 รางวล

คณผอานทราบไหมฮะวาในเดอนกรกฎาคมกมวนสำคญทเกยวของกบคนไทยอยหนงวน คอ “วนภาษาไทยแหงชาต” ตรงกบวนท 29 กรกฎาคม ซงเปนวนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชเสดจพระราชดำเนนไปทรงเปนประธานในการอภปรายเรอง “ปญหา การใชคำไทย” ทคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในป พ.ศ. 2505 พระองคทรงแสดงความหวงใยในการใชภาษาไทยและม พระราชดำรสตอนหนงวา“เรามโชคดทมภาษาของตนเองแตโบราณกาล จงสมควรอยางยงทจะรกษาไว ปญหาเฉพาะในดานรกษาภาษานกมหลายประการ อยางหนงตองรกษาใหบรสทธในทางออกเสยง คอ ใหออกเสยงใหถกตองชดเจน ...”จากพระราชดำรสน เหมยวกนกถงกาพยฉบง 16 บทหนงทรวบรวมคำทมกอานออกเสยงผดเอาไว

จกจนจกแหลนแลนไป ตกแตนตาไวตกตำตกตนจนสสมลแวงอตลดราว อตคดชกชสกปรกสปหงกงงงวยลกเพศทกทนสนสวย พศดสำรวยอตพดพศวงสตวาลกปดลกเปดตกตา ลกจนจำลาโสกโดกสปดนฤๅดสกหลาดสกวาพาท สปเหรอเจอผดจดงสพยอกสปทนอลหมานอลเวงอลวน รอมรอเลศลนจกผามจกชชนโรงชนสตรสกเทาเฝาโยง ทนทรพยสอโกงกลเมดจกโรหน

(ประพนธโดยอาจารยกำชยทองหลอ)

Page 17: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 17

สนใจ ตดตอสอบถาม และสงซอไดท ศนยหนงสอ สวทช.โทรศพท 0 2564 7000 ตอ 1179-80Email: [email protected]

เวบไซต: http://www.nstda.or.th/cyberbookstore/Facebook : https://www.facebook.com/NSTDAbookstore

พเศษ!! สมาชกสาระวทย

ซอดวยตนเองทศนยหนงสอ สวทช. ลด 20% เหลอราคา

เลมละ 140 บาท

ตามรอยนกวทย พชตโนเบลราคาเลมละ 175 บาทจำนวน 96 หนาผลตโดย ฝายบรหารคายวทยาศาสตร สวทช.จดจำหนายโดย ศนยหนงสอ สวทช.

จะเปนอยางไร? เมอผแทนนกวทยาศาสตรรนใหมของไทยและนกวทยาศาสตรรางวลโนเบล โคจรมาพบกน ตามรอยนกวทย พชตโนเบล รวบรวมเรองราว ประสบการณ แรงบนดาลใจ และความผกพนระหวางผแทนนกวทยาศาสตรรนใหมของไทย ทไดเขารวมการประชมผไดรบรางวลโนเบล ณ เมองลนเดา สหพนธสาธารณรฐเยอรมน การประชมนถอเปนการ รวมตวครงสำคญยงของวงการวทยาศาสตรระดบโลก ทมการจดเปนประจำทกป หมนเวยนไปตามสาขาตางๆ เปนทงการรวมผคน ความร แรงบนดาลใจ และเครอขายความสมพนธทแขงแรงของเหลาสดยอดนกวทยาศาสตรจากทวโลก นกวทยาศาสตรรนใหมของไทยทเขารวมการประชมนกลบประเทศไทยในฐานะทตของ “จตวญญาณแหงการคนควาวจย” เพอแบงปนประสบการณเชงวทยาศาสตรทจะสรางแรงบนดาลใจใหแก (วาท) นกวทยาศาสตรไทยรนตอๆ ไป

ฉบบท 28กรกฎาคม 2558‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس 17

Page 18: สาระวิทย์ ฉบับที่ 28 ประจำเดือนกรกฎาคม 2558

ใบสมครสมาชก

สทธพเศษสำหรบสมาชก

ไดรบ e-magazine สาระวทย อยางตอเนองทางอเมลโดยไมเสยคาใชจายใดๆ

ซอหนงสอของ สวทช. ลด 20% ทศนยหนงสอ สวทช.

สงซอทางไปรษณย คาจดสงฟร ! (เฉพาะในประเทศ)หมายเหต 1. ทานสามารถสงไฟลหรอถายเอกสารแบบฟอรมนเพอใหทานอนทสนใจ

สมครเปนสมาชกได

2. โปรดสงใบสมครกลบมายงกอง บ.ก. ตามทอยขวามอ หรอทางโทรสาร

หรอทางอเมล

สาระวทย เปนนตยสารอเลกทรอนกส (e-magazine) รายเดอน มจดประสงคเพอเผยแพรขอมลขาวสารและความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงของไทยและตางประเทศ ใหแกกลมผอานทเปนเยาวชน และประชาชนทวไปทสนใจในเรองดงกลาว โดยสามารถดาวนโหลดไดฟรท www.nstda.or.th/sci2pub/ หรอ บอกรบเปนสมาชกไดโดยไมเสยคาใชจายใดๆ จดทำโดย ฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนา วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)

ขอความตางๆ ทปรากฏในนตยสารอเลกทรอนกสฉบบน เปนความเหนโดยอสระของผเขยน สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ไมจำเปนตองเหนพองดวย

‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

ชอ/สกล ......................................................................................................................................................................................................................................................

ทอยปจจบน จงหวด ..................................................................................................................................................................................................................................

โทรศพท ...........................................................................................E-mail (โปรดเขยนตวบรรจง) .......................................................................................................

วฒการศกษา ปวช./ปวส. ม. 6 ปรญญาตร ปรญญาโท

ปรญญาเอก อนๆ ...............................................................................................................................................

อาชพปจจบน คร/อาจารย นกเรยน (ชน............) นสต/นกศกษา (ป............คณะ.....................................................)

รบราชการ/พนง. รฐวสาหกจ พนง. บรษทเอกชน ธรกจสวนตว อนๆ..........................................

วนท .........../............./....................

กองบรรณาธการ สาระวทย

ฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย

ถ.พหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120

โทรสาร 0 2564 7016

e-mail: [email protected]

สมครสมาชกสงมาตามทอยดานลาง

คำคม นกวทยนำช ย ช วว วรรธน

ไมเคล ฟาราเดย (22 กนยายน พ.ศ. 2334 - 25 สงหาคม พ.ศ. 2410)

เปนนกวทยาศาสตรชาวองกฤษทมผลงานเกยวกบคลนแมเหลกไฟฟาและเคมไฟฟา เขาเปนผคนพบสารเบนซน (benzene) และพฒนาอปกรณไฟบนเซน (Bunsen burner) รนแรก ๆ จนกลายมาเปนอปกรณทขาดไมไดในหองปฏบตการเคมในปจจบน หากปราศจากงานวจยพนฐานทางไฟฟาของเขาแลว เทคโนโลยจำนวนมาก ทเกยวของกบไฟฟาคงเกดขนไมได ชอหนวยความจ (capacitance) ในระบบ SI กตงชอตามชอของเขาคอ ฟารด (farad) แมวาเขาจะไดรบการศกษาในระบบ โรงเรยนนอยมาก แตกเรยนรดวยตวเองจนเปนนกวทยาศาสตรตวอยางคนหนงในประวตศาสตร...

เออรเนสต รทเทอรฟอรด (Ernest Rutherford ) นกวทยาศาสตรผเสนอแนะแบบจำลองอะตอม ยกยองใหฟาราเดยเปนหนงในผคนพบทยงใหญตลอดกาล หากพจารณาจากความหลากหลายของหวเรอง และความลมลกของเนอหาทคนพบ

Nothing is too wonderful to be true, if it be consistent with the laws of nature; and in such things as these experiment is the best test of such consistency.

- Michael Faraday

ไมมสงใดทมหศจรรยเกนวาจะเปนจรง หากสอดคลองกบกฎตางๆ ในธรรมชาต และการทดลองกเปนวธการทดสอบทดทสดสำหรบความสอดคลองตองกนทวานน

- ไมเคล ฟาราเดย

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Faraday-Millikan-Gale-1913.jpg