اصل مقاله (260 k)

41

مجله مطالعات مالی

چهارمشماره

1388 زمستان

رابطه بین اندازه شرکتها و هزینه هاي سیاسی

1نژاد احمد یعقوبدکتر

2اله جوادي نعمت

چکیده

در این تحقیق ارتباط بین اندازه شرکتها و هزینه هاي سیاسی در شرکتهاي پذیرفته شده در

ین بورس اوراق بهادار تهران مورد مطالعه قرار گرفته است. اندازه شرکتها بر اساس میـانگ

و میانگین شرکت سال محاسبه شده اسـت . بـر 1386، 1384،1385دارایی هاي سه ساله

، مالیات اساس ادبیات موجود در تحقیقات گذشته ، هزینه هاي سیاسی مجموع هزینه هاي

بیمه ، کمک هاي بالعوض ، هزینه هاي نگهداري از محیط زیست وکمک به فعالیت هاي

. ورزشی در نظر گرفته شده است

مطالعه ارتباط بین هزینه هاي سیاسی و اندازه شرکتها می تواند مدیران را در تدوین برنامه

نتایج بدست آمده نشان می دهد که بین اندازه شرکتها هاي بلند مدت شرکتها کمک نماید.

.و هزینه هاي سیاسی ارتباط معنی داري وجود دارد

شرکتها ، دارایی هاي شرکتهاهزینه هاي سیاسی ، اندازه کلیدي: هاي هواژ

ي (نویسنده مسئول و طرف مکاتبه)استادیار عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز -1

[email protected] nemat.javadi @yahoo.comکارشناس ارشد حسابداري دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهران -2

15/11/88تاریخ پذیرش: 10/09/88تاریخ دریافت:

اله جوادي نژاد و نعمت دکتر احمد یعقوب

شماره چهارم مجله مطالعات مالی / 42

مقدمه -1

بر اساس فرضیه هزینه هاي سیاسـی کـه توسـط واتـس و زیمـر مـن ارائـه گردیـد ،

سیاستمداران این قدرت را دارند تا با استفاده از سیاست هاي توزیع درباره ثروت ، منـابع

وت مـدیران ، شرکتها را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین یکی از عوامل اصلی و موثر بر ثر

پاداش هاي نقدي می باشد. دگرگونی ها در جریان نقـدي مـی توانـد بوسـیله مالیـات ،

مقررات ویژه و اطالعات مربوط به هزینه هاي سیاسی تحت تـاثیر قـرار گیـرد. بنـابراین

مدیران مجبورند قوانین و مقرراتی را که روي آنها تاثیر می گذارنـد در نظـر بگیرنـد و در

ن آنها را کنترل نمایند .صورت امکا

بر اساس فرضیه هزینه هاي سیاسی هرچه اندازه شرکتها بزرگتر باشد ، مدیران آن

شرکتها تمایل دارند درآمد گزارش شده را از دوره هاي فعلی به دوره هاي آتی انتقال دهند

حمیل تا هزینه هاي سیاسی راکه به علت قرار گرفتن شرکت در دید سیاسی، بر آنها ت

می شود ، کاهش دهند.

با پژوهش هاي واتس و زیمرمن درباره رابطه بین هزینه هاي سیاسی و اندازه شرکتها ،

رد نشده این فرضیه که شرکتهاي بزرگتر هزینه هاي سیاسی بیشتري را متحمل می شوند

زمان است. واتس و زیمرمن در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که نرخ مالیات در طول

) 2003و بین همه شرکتها و صنایع یکسان نیست (دیگن ـ

این تحقیق نیز به این موضوع می پردازد که آیا بین هزینه هـاي سیاسـی در شـرکتهاي

پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و اندازه شرکتها ارتباطی وجود دارد یا خیر؟

زینه هاي سیاسی را بـراي آنهـا مشـخص این مطالعه می تواند شناخت مدیران و اهمیت ه

نماید .

پیشینه تحقیق -2

رابطه بین نرخ مالیات بر درآمد شرکتها را با اندازه شرکت1978در سال 1واتس و زیمرمن

بررسی رابطه بین نرخ مالیات بر « مورد مطالعه قرار دادند عنوان پژوهش آنها عبارت بود از

ارتبـاط بـین انـدازه « آنها به این نتیجه رسـیدند کـه » درآمد شرکتها و هزینه هاي سیاسی

)1986(زیمرمن ـ» شرکت و نرخ مالیات در طول زمان و میان همه صنایع یکسان نیست.


43شماره چهارم مجله مطالعات مالی /

طی مطالعاتی ، نشان دادند، شـرکتهایی کـه داراي سـهم 1991در سال 2دیگن و هاالم

هزینه سیاسی بیشـتري بیشتري از بازار مربوط به صنعت خود هستند به احتمال خیلی زیاد

شرکتهایی کـه داراي سـهم « خواهند داشت . فرضیه تحقیق به این صورت مطرح شد :

بیشتري از بازار مربوط به صنعت خود می باشند هزینه هاي سیاسی بیشتري متحمـل مـی

در این مطالعه سهم بازار بر اساس جمع کل دارایی ها محاسبه شد. نتایج بدسـت » شوند

.)2003(دیگن ـ تحقیق آ فرضیه فوق را تایید نمودآمده از

در اسـترالیا 1993در سـال 3یانچا پاکسان و مک کینـون در پژوهش دیگري که توسط

صورت گرفت از معیارهاي دیگري براي اندازه شرکت استفاده شد. این معیارهـا عبـارت

عداد کارکنان ، تعـداد سهم بازار صنعت مورد عضویت ، بازده سرمایه گذاري ، ت "بودند از

بـه طـور خالصـه "سهامداران ، گزارشگري مسئولیت اجتماعی و میـزان پوشـش خبـري

تعداد سـهامداران ، سهم بازار ، تعدادکارکنان ، ارتباط« فرضیه این تحقیق عبارت بود از :

نتـایج » گزارشگري مسئولیت اجتماعی و میزان پوشش خبري ومیزان هزینه هـاي سیاسـی

تعـداد سـهامداران ، اندازه شرکت ، سهم بازار ، تعدادکارکنان ، « آمده نشان داد کهبدست

گزارشگري مسئولیت اجتماعی و میزان پوشش خبري، اثر مشابهی بر هزینه هـاي سیاسـی

.)1383دارند (پور حیدري و همتی ـ

در زمینـه 1998و همکـارانش در سـال داروغتحقیق انجام شده دیگر توسـط توسـط

باط بین تعداد کارکنان و فشار هاي سیاسی صـورت گرفـت . نتـایج نشـان مـی دهـد ارت

شرکتهایی که از کارکنان بیشتري برخوردار باشند فشارهاي سیاسی وارده بر آنها نیز بیشـتر

خواهد بود در نتیجه مدیریت این نوع واحدها جهت کاهش فشار وارده اقـدام بـه کـاهش

به طور عمده از سوي شوراهاي کـارگري مـی باشـد کـه سود می نمایند فشار هاي وارده

در ایـن راسـتا مـدیران خواهان حقوق و مزایا و امکانات بیشتري براي کارگران می باشند

اقدام به کاهش سود براي افزایش قدرت چانه زنی خود با شورا هاي کـارگري مـی کننـد

سـتکاري سـود ارتبـاط همچنین نتایج بدست آمده نشان می دهدکه بین میزان پـاداش و د

.4)1998وجود ندارد (داروغ ـ

به عنوان اثـرات هزینـه هـاي سیاسـی بـر 1999در سال 5گود فري و جونز در مطالعه

هموارسازي سود از مبناي سهم بازار استفاده گردیده است . فرضیه این تحقیق عبارت بود



نتـایج بدسـت » یا خیـر؟ آیا هزینه هاي سیاسی بر هموارسازي سود تاثیري دارد«از اینکه

شرکتهایی که در بخش بانکداري، مالی، تحقیقاتی، بنیادي و خدمات «آمده نشان می دهد

»شهري فعالیت می نمایند هزینه هاي سیاسی بیشتري را نیز تحمل می شوند.

هزینه هاي سیاسی تعریف -1-2

ات موسسه تجـاري هزینه هاي سیاسی هزینه هایی هستند که براي تداوم فعالیت و حی

بنا به الزامات قانونی و عرفی و محیط اقتصادي ضروري می باشد این قبیل هزینه ها یا بـه

واسطه اعمال قانونی و مصوبات قانونی و یا از طریق فشارهاي سیاسی به شرکتها تحمیـل

ي می شود. از این قبیل هزینه هاي سیاسی می توان به مالیات ، بیمه بازنشستگی ، هزینه ها

ناشی از کمک هاي بالعوض به اشخاص و ارگانها و نهادها ، کمـک بـه ورزش ، حقـوق

گمرکی صادرات ، هزینه حفظ محیط زیست ، هزینه توسعه فضاهاي آموزشی، پرداختی به

)1383 ،اتحادیه هاي کارگري و سایر مراجع رسمی و غیر رسمی اشاره کرد.( پور حیدري

سیاسی ارائه شده است که به شرح زیر می باشد: تعریف دیگري نیز براي هزینه هاي

سیاستمداران و مشتریان ، اغلب مواقع از اطالعات حسابداري جهـت مقایسـه تـالش

هاي بعمل آمده براي تخصیص دوباره منابع بین خودشان به عنوان هزینه شـرکت اسـتفاده

نـرخ هـاي می نمایند این تخصیص دوباره ممکن است توسط قوانین و مقررات دولتـی (

مالیاتی ، مالیات بر صادرات و واردات ، حقوق و عوارض گمرکی ، حق حفاظت از اموال

و دارایی هاي شرکت ) یا بوسیله گروههاي متولی دولت و قانون گذاران مثل اتحادیه هاي

کارگري ایجاد گردند. بنابراین هرگونه تالش پیروز براي توزیع دوبـاره منـابع شـرکتها بـه

.)1986 –(زیمرمن ها به عنوان هزینه هاي سیاسی شناخته می شودخارج شرکت

ها مالیات -2-2

مالیات که یکی از اقالم با اهمیت و اساسی و همچنین جزئی از هزینه هاي سیاسی می

باشد و به عنوان هزینه هاي سیاسی اجباري در نظر گرفته می شود .



هاي محیط زیست هزینه -3-2

نه هاي سیاسی اجباري ، هزینه هاي مربوط به مالحظات محیط یکی دیگر از هزی

زیست است و این هزینه نیز در تحقیقات واتس و زیمرمن همانند مالیات جزئی از هزینه

هاي سیاسی در نظر گرفته شده است .

دولتها براي جلوگیري از انحطاط محیط زیست در جستجوي راه حل هاي جدید می

ظت محیط زیست به یک سیستم مدیریتی مستقل نیاز دارد. باشند. واضح است که حفا

سیستم اطالعات حسابداري نیز به عنوان یکی از بخش هاي مهم سیستم اطالعات مدیریت

می تواند نقش به سزایی در ارائه ي اطالعات زیست محیطی ایفا نماید.

موارد یکی از هزینه هایی که برخی از شرکتها گاه بصورت اجباري و در برخی از

بصورت اختیاري پرداخت می نمایند کمک هایی است که براي حفاظت از محیط زیست

پرداخت می شود در بسیاري از کشورها براي جلوگیري از ، از بین رفتن محیط زیست

بسیاري از شرکتها را بر طبق قوانین و مقررات ملزم به متحمل شدن هزینه هایی از این

ات واتس و زیمرمن این نوع هزینه ها که براساس قوانین بر بابت می نمایند که در تحقیق

.)1386 ،(سجادي شرکت تحمیل می شود ، جزئی از هزینه هاي سیاسی محسوب می شود

هزینه بیمه بازنشستگی -4-2

بر اساس قانون کار و همچنین فشارهاي وارده از طرف اتحادیه هاي کارگري شرکتها

درصد هزینه 23ند و همچنین بر اساس قانون کار باید موظفند کارکنان خود را بیمه کن

بیمه را شرکت پرداخت نماید بنابراین می توان گفت که این هزینه یک نوع هزینه اي است

که بر اساس قوانین بر شرکت تحمیل شده و شرکت نیز براي تداوم فعالیت باید آن را

سیاسی تلقّی کرد .پرداخت نماید پس می توان هزینه بیمه را یک نوع هزینه

هزینه عوارض گمرکی -5-2

بر اساس قوانین کشورهاي مختلف درصد هاي مختلفی را به عنوان عوارض گمرگی

از شرکتها جهت انجام عملیات تجاري خارجی دریافت می نمایند این مبالغ نوعی هزینه

اري تلقی براي شرکتها به حساب می آید . هزینه عوارض گمرکی نوعی هزینه سیاسی اجب



می گردد زیرا شرکتها براي انجام عملیات عادي خود مانند خرید مواد اولیه و یا فروش

محصول و یا تهیه قطعات و لوازم یدکی خود ناچار به پرداخت آن می باشند .

هزینه هاي کمک به ورزش و کمک به ایجاد فضا هاي آموزشی -6-2

بر اساس قوانین و مقررات بر شرکت تحمیل این نوع هزینه ها معموالً اختیاري بوده و

نمی شود در بعضی از موارد این نوع هزینه ها به علت تصمیمات مدیران براي شرکت

ایجاد می گردد براي مثال هزینه کمک به ورزش نوعی هزینه اختیاري بوده و هیچ قوانینی

یا طرفداري از شرکت را ملزم به پرداخت آن، نمی نماید اما مدیر شرکت به علت کمک و

یک تیم ورزشی ، این نوع هزینه را پرداخت می نماید و همچنین هزینه ي کمک به

توسعه و یا ایجاد فضاهاي آموزشی نیز از این نوع هزینه ها می باشند.

حسابداري و فرآیند سیاسی -7-2

جود هاي اطالعات، عدم و سیاسی به دلیل هزینه هاي مزایاي اطالعات حاصل از فرآیند

هاي معامالت، به هاي آتی ناشی از آن و نیز هزینه جریان اي کردن بازار موثر براي سرمایه

.اختیار گرفته شود تواند در طور کامل نمی

به صورت انفرادي انگیزه کمی براي راي دادن دارند، زیـرا آنهـا احتمـال دهندگان راي

براي خدمات حذف شده قائلنـد. رایشان نادیده گرفته شود و نیز ارزش مثبتی دهند که می

هایی براي سیاستمداران براي افشـا وجـود خریدن راي غیرقانونی است و انگیزه به عالوه

بنابراین خرید راي هزینه دارد. معامله زمین نیز نسبت به مبادله اوراق بهادار هزینه دارد و

.بیشتري دارد

کمـی بـراي باشند، انگیـزه در بازار سهامدارانی که مالک بخش کوچکی از شرکت می

کمـی بـراي دهنده انگیزه نظارت بر مدیران شرکت دارند و در فرآیند سیاسی نیز افراد راي

ایـن دو نظارت بر ماموران دولتی و نمایندگانشان دارند، اما ایـن فرضـیه وجـود دارد کـه

.باشند می فرآیند از لحاظ هزینه متمرکز کردن منافع حاصل از نظارت اضافی نیز متفاوت

اندیشـی هـاي متمرکـز کـردن منـافع حاصـل از کـاهش مصـلحت هزینه طبق فرضیه،

توجـه بایـد .انگاري) مدیریت، در فرآیند بازار نسبت به فرآیند سیاسی کمتر اسـت سهل(



و هـاي معـامالت داشت که تفاوت بین فرآیند سیاسی و بازار ناشـی از تفـاوت در هزینـه

ها در هر دو فرآینـد مسـاوي و نظارت است. اگر هزینهتمرکز حقوق مالکیت براي بهبود

.آوري اطالعـات در هـر دو فرآینـد دارنـد هاي مشابه براي جمع مثبت باشد، افراد انگیزه

هـاي معـامالت در فرآینـد تحقیقات حسابداري تا این تاریخ فرض کرده است کـه هزینـه

دهنـده انگیـزه راین افـراد راي باشد. بنـاب به طور هنگفتی بیشتر از فرآیند بازار می سیاسی

.کمتري براي کسب اطالعات دارند

در تئوري هاي اقتصادي مربوط به فرآیند سیاسی فرض شده است که سیاستمداران به

دنبال حداکثر کردن ثروت خود می باشند بر اساس این فرضیه فرآیند سیاسی رقابت براي

خدمات دولتی ، یارانه ها ، تعرفه ها و انتقال ثروت می باشد. مالیاتها و مقررات از طریق

غیره باعث جابجایی ثروت می شود. مشارکت در فرآیند سیاسی بدون هزینه نیست و

مستلزم تقبل هزینه هاي کسب اطالعات است شرکتها نیز در یک محیط سیاسی فعالیت می

جه شرکتها براي کنند و الزاماً هزینه هایی را از طریق فرآیند مالی متحمل می شوند. در نتی

ادامه دادن فعالیت خود به اجبار می بایست با مقامات مسئول مذاکره کنند و آنها را براي

تداوم فعالیت خویش توجیه نماید. حتی شرکتها به منظور استفاده از مزایاي قانون گذاري

در فعالیت هاي سیاسی انتخاباتی مشارکت می کنند و این کار براي آنها هزینه دارد

.6) 2001مارکس ـ (

ماهیت فرایند سیاسی -8-2

هایی را هایی که حساسیت سیاسی دارند، روش شود، شرکت فرآیند سیاسی باعث می

کنند که سود را به تعویق اندازد. به هر حال، احتمال دارد که فرآیند سیاسی انتخاب

. واریانس از هایی براي کاهش واریانس تغییرات سود گزارش شده به وجود آورد انگیزه

هایی وضع شود که سود رود مقررات دولتی در دوره لحاظ مهم است که احتمال می این

تر است توجهی به آن صورت نگیرد. این عدم هاي بعد که سود پایین و در دوره زیاد است

ها اغلب درصد افزایش را در مقایسه با هاي اطالعات سازگار است. رسانه هزینه تقارن با

.کنند به سال قبل محاسبه میمشا دوره



شود، مدیران براي کاهش واریانس استفاده از ارقام حسابداري به این شکل باعث می

کند هاي مثبت باال جلب توجه می ها و درصد گزارش شده تالش کنند. معموال افزایش سود

.رود عنوان شاهدي بر وجود بحران یا انحصارگرایی به کار می و به

ی دو نظریه مطرح است که طبق یک نظریه مطرح شده ، فرآیند سیاسی در فرایند سیاس

روشی براي مقابله با ضعف هاي شناخته شده در بازار است (حمایت از منافع عامه ) و

نظر دیگر این است که در فرآیند سیاسی همانند بازار ، منفعت شخصی مطرح است و

.7)1978ولومنزـ (س فرآیند سیاسی ، میدانی براي کسب ثروت می باشد

هاي حسابداري هاي سیاسی بر روش تاثیر فرآیند -9-2

هاي اقتصادي فرآیند سیاسی در حسابداري مورد استفاده قرار در این بخش نظریه

سود) در فرآیند ، اگر ارقام حسابداري (مثالًمخصوصاً بسط و توسعه یافته است. گرفته و

مالیات بر سودهاي بادآورده) یا در اداره (مثالًبراي حمایت از وضع مقررات دولتی سیاسی

گذاري کاال و خدمات عمومی) به کار رود، چه قیمت المقررات موجود (براي مث

هاي حسابداري به وجود خواهد آمد؟ در این هایی براي مدیران در انتخاب روش انگیزه

می سی ایجاد ها است که در نتیجه فرآیند سیا هاي انتخاب روش بعضی از انگیزه بخش

شود.

گذاران از ارقام سود، این فرضیه را مطرح کرده است که استفاده سیاستمداران و قانون

هاي حسابداري (مثل روش استهالك ها انگیزه دارند که از آن گروه روش مدیران شرکت

تر، دهد. سود گزارش شده پایین تسریعی) استفاده کنند که سود گزارش شده را کاهش می

هاي دولتی را ل اقدامات مخالف از سوي دولت را کاهش و احتمال برقراري یارانهاحتما

هاي گذاران ارقام سود را بابت انتخاب روش دهد، اگر سیاستمداران و قانون افزایش می

اثر کردن انتخاب که بی تا زمانیحسابداري کاهنده سود توسط مدیریت، تعدیل نکنند،

ثالث هزینه داشته باشد، مدیریت انگیزه دارد هاي حسابداري براي اشخاص روش

.جاري انتخاب کند کاهنده سود را در سال هاي روش

مختلف حل کنند (براي ها و قوانین کنند تورم را از طریق برنامه سیاستمداران سعی می

سـوختی، محـدودیت واردات و هـا، کنتـرل قیمـت مـواد هـا و دسـتمزد مثال کنترل قیمت



ارقـام حسـابداري اسـتفاده هاي دولتـی از پولی). بعضی از این برنامه هاي مالی و سیاست

.کنند می

شد. هدف این دستورالعمل کاهش صادر 12092دستورالعمل 1978براي مثال در سال

هایی که سود آنها هر حال شرکت تورم از طریق نظارت بر قیمت قراردادهاي دولتی بود. به

موضوع نمونـه دیگـري اسـت کـه ورالعمل نبودند. اینافزایش نیافته بود مشمول این دست

هـاي حسـابداري انتخـاب روش هایی را براي مدیران جهـت چگونه فرآیند سیاسی انگیزه

8)1990ارنولد ـ ( .آورد کاهنده سود، به وجود می

فرضیه اندازه

هاي تر روش هاي بزرگ زیاد مدیران شرکت با ثابت بودن سایر شرایط، به احتمال

.هاي بعد منتقل کنند دوره جاري به دوره کنند که سود را از داري را انتخاب میحساب

تر هاي بزرگ از نظر سیاسی حساس شرکت فرضیه اندازه بر مبناي این فرض است که

تر نسبتا هاي کوچک در مقایسه با شرکت )هاي سیاسی باشند و انتقال ثروت آنها (هزینه می

ترین روش براي آزمون قرار داد. مستقیم فرض را مورد ) این1983بیشتر است. زیمرمن (

مالیات است و مالیات بر درآمد یک جز از ها از طریق سیستم هاي شرکت انتقال دارایی

.)1986(واتس و زیمر من ـ شود می هاي سیاسی است که توسط شرکت تحمل هزینه

کرد. کت را بررسیهاي مالیاتی و اندازه شر ) ارتباط تجربی بین نرخ1983زیمرمن (

هاي دولتی سودآور، اجزاي غیرمالیاتی هزینه سیاسی و نیز منافع سیاسی (قرارداد

کننده داشته باشد، در این محدودیت واردات و غیره) که ممکن است تاثیر مخالف یا خنثی

.بررسی در نظر گرفته نشد

که شواهدي یافت فروش به عنوان معیار اندازه شرکت انتخاب شد. زیمرمن

اما این تر نرخ مالیاتی باالتري دارند، هاي کوچک هاي بزرگ نسبت به شرکت شرکت

اندازه شرکت ارتباط طی زمان و بین صنایع مختلف متفاوت بود و این بیانگر این است که

مالی و هاي باشد. زیمرمن اطالعات صورت هاي سیاسی نمی نماینده خوبی براي هزینه

شده ناشی الیاتی را تحلیل کرد تا مطمئن شود که ارتباط مشاهدههاي م اطالعات اظهارنامه

با .هاي خاص سیستم حسابداري نباشد. نتایج حاصل از هر دو مشابه بود از ویژگی



هاي مالی، نرخ موثر مالیات براي هر شرکت براي استفاده از اطالعات منتشر شده صورت

د بود. نرخ موثر مالیات به عنوانمحاسبه شد که اطالعات آن موجو 1947-1981هاي سال

)مالیات شرکت به کسر تغییر در مالیات انتقالی به دوره آتی نسبت مالیات شرکت (هزینه

تعریف شد. انتخاب متغیر متفاوت در هاي نقدي عملیاتی یا سود قبل از مالیات به جریان

.)1986(واتس و زیمر من ـ مخرج نتیجه را تغییر نداد

بود. » سایر«یا » بزرگ«هاي پرتفوي ها در یکی از بندي شرکت هقدم بعدي طبق

بندي شدند. ها به عنوان سایر طبقه شرکت و سایر» بزرگ«شرکت به عنوان 50ترین بزرگ

ها تا دهه هر سال محاسبه شد. میانگین نرخ مالیات در هر یک از این دو پرتفوي براي

براي هر دو گروه کاهش یافت، جنگ کره زمانهاي مالیاتی از تفاوتی نداشتند. نرخ 1970

.افزایش یافت» بزرگ«پرتفوي که میانگین نرخ مالیات 1970به جز در دهه

هاي مالیاتی در طی شرکت و نرخ نتایج حاصل از تحقیق بیانگر آن است که بین اندازه

روش اندازه شرکت (که بر حسب ف .زمان یا بین صنایع، ارتباط یکنواختی وجود ندارد

هاي موثر نیست که از طریق نرخ گیري شده) نماینده کاملی براي حساسیت سیاسی اندازه

کند که فرضیه اندازه مشکالتی دارد. می عنوان ها شود. این یافته گیري می مالیات اندازه

با نظریه اقتصادي فرآیند سیاسی بیان بخش بعد بعضی از این مشکالت و ارتباط آن را

.کند می

کامل تدوین نشده است. در حالی که این متون اقتصادي فرآیند سیاسی به طور نظریه

آزمون به وجود آورده، با این وجود سواالت هاي قابل هایی را در توسعه فرضیه پیشرفت

نظریه اقتصادي بسیاري وجود دارد. براي مثال، هاي کشف نشده پاسخ داده نشده و فرضیه

تواند به صورت یارانه نقدي مستقیم، باشد. انتقال می نمی ثروتقادر به تبیین مساله انتقال

(بنی مهد اعتبارات مالیاتی یا قراردادهاي دولتی صورت گیرد، حمایت دولت، کسورات

1387(.

اهداف پژوهش -3

گروههاي سیاسی براي اثر گذار بودن بر فرایند سیاسی هزینه هایی را متحمل می شوند

ینه مبارزات انتخاباتی و پشتیبانی از سیاستمداران باشد که به طور که می تواند شامل هز



معمول بخشی از این هزینه ها را در شرکتها در فراخور زمان متحمل می گردند بنابراین

آشنایی با اثر فرآیند و تصمیمات سیاسی بر جریانهاي نقدي شرکتها که از منابع مهم و

ر واحد تجاري می باشند ، ضرورت ویژه اي دارد .حیاتی ه

افزایش بهاي تمام شده محصوالت و خدمات شرکتها یکی از عواملی است که توان

رقابتی شرکتها را کاهش می دهد یکی از هزینه هاي شرکتها ، هزینه هاي سیاسی است

ر افزایش توان چنانچه بتوان این هزینه ها را مشخص و کنترل نمود این امر می تواند د

رقابتی شرکتها در بازار هاي داخلی و حتی بازارهاي بین المللی مفید باشد. هر چند که در

این پژوهش هدف ، شناسایی این نوع هزینه ها نمی باشد ولی با شناخت پیدا کردن بر

ماهیت و میزان کنترل پذیري این هزینه ها می توان میزان سودهی و توان رقابت شرکت را

رل کرد .کنت

نو بودن مفهوم هزینه هاي سیاسی در ایران و آشنایی بیشتر با این نوع هزینه ها توسط

مدیران ارشد شرکتها و فعاالن در بورس اوراق بهادار و متخصصین حرفه ، می تواند پایه

گذار پژوهش هاي آتی در این زمینه باشد.

ر شرکتها ( بزرگ و کوچک ) این پژوهش ، به دنبال بررسی ابعاد هزینه هاي سیاسی د

و مطالعه رابطه بین این هزینه ها با اندازه شرکتهاست.

فرضیه هاي پژوهش -4

فرضیه هاي زیر مورد آزمون قرار می گیرد : تعریف شده در تحقیق جهت مطالعه رابطه

بین هزینه هاي سیاسی و حجم دارایی هاي شرکتها همبستگی معنی داري وجود

دارد.

ینه هاي سیاسی به درآمد هاي شرکتهاي بزرگ تفاوت معنا داري با همین نسبت هز

نسبت در شرکتهاي کوچک دارد.

متغیر هاي تحقیق -5

در این تحقیق دو متغیر در نظر گرفته شده اسـت کـه عبارتنـد از : انـدازه شـرکتها و

و ایـن تحقیـق اندازه شرکتها بر اساس میزان دارایی هـا ، تعیـین شـده هزینه هاي سیاسی



به عنـوان شاخصـی لگاریتم دارایی هارا در نظر گرفته و از 86و85و84اطالعات سه ساله

براي اندازه شرکتها و از نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمد ها به عنـوان شاخصـی بـراي

هزینه هاي سیاسی در نظر گرفته است .

روش تحقیق -6

ي سیاسی و اندازه شرکت در شـرکتهاي مـورد این تحقیق رابطه بین دو متغیر هزینه ها

مطالعه بررسی می نماید و از روش استقرایی قیاسی براي آن استفاده شـده و روش بـه

کار رفته در این تحقیق از نوع همبستگی جهت توصیف و داده هاي کتابخانه اي می باشد .

بـدون هـیچ توصیفی از آن جهت که داده هاي آماري همان صورت که جمع شده اند

تغییري توصیف می شوند و در روابط بین متغیر ها ارزیابی می گردند .کتابخانـه اي از آن

جهت که اطالعات مورد نیاز از روي اسـناد و مـدارك موجـود در سـازمان بـورس اوراق

رفته است .شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گ بهادار تهران جمع آوري

ا روش تجزیه و تحلیل داده ه -7

بر اساس اطالعات به دست آمده در نمونه ابتدا نرمال بودن متغیرها ( میانگین لگـاریتم

بـراي انجـام دارایی ها و نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدها) مورد آزمون قرارگرفتـه و

تحلیل هاي آماري از یک سري متغیر هایی مانند لگاریتم دارایی ها بـراي شـرکت سـال و

یاسی به درآمدها ، استفاده شده است که ابتدا با استفاده از نـرم افـزاز نسبت هزینه هاي س

Excel محاسبات مربوطه انجام شده است و براي آزمون فرضیه اول ( بین اندازه شرکتها

990و هزینه هاي سیاسی همبستگی وجود دارد) ابتدا دارایی ها و هزینه هـا و درآمـدهاي

جمع آوري شده و بعد از دارایی 86و 85و 84هاي شرکت سال از گزارش هاي مالی سال

هاي شرکت سالها لگاریتم گرفته شده و همچنین نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدها نیـز

آزمـون مربـوط بـه بررسـی SPSSبراي شرکت سالها محاسبه شده و درنرم افزار آمـاري

از طریـق میـانگین رابطه بین دارایی ها و هزینه هاي سیاسی انجام شده اسـت . سـپس

990لگاریتم دارایی ها ، اندازه (بزرگی و کوچکی) شرکتها مشخص شـده اسـت کـه از

شرکت سال ، داراي لگاریتم دارایی هایی بزرگتر از میانگین دارایی 525شرکت سال تعداد



465ها بوده و بنابراین به عنوان شرکت بزرگ در نظر گرفته شده و بقیه شـرکتها ( تعـداد

کت) به عنوان شرکت کوچک طبقه بندي شده است و سپس رابطه بین لگاریتم دارایی شر

ها و نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدها براي شرکتهاي بزرگ و کوچک به طور جداگانه

مورد آزمون قرار گرفته است .

بین نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمد هاي شرکتهاي بزرگ دوم (براي آزمون فرضیه

وت معنا داري با همین نسبت در شرکتهاي کوچک دارد) ابتدا لگاریتم دارایی ها براي تفا

شرکت سالها مشخص شده و همچنین نسبت هزینه هاي سیاسـی بـه درآمـدهاي شـرکت

نرمـال بـودن ایـن متغیرهـا SPSSسالها محاسبه شده و سپس از طریق نرم افـزاز آمـاري

ودن توزیع این متغیرها ، تفاوت بین نسبت هزینـه بررسی شده وپس از اطمینان از نرمال ب

هاي سیاسی به درآمد ها در شرکتهاي بزرگ و کوچک مورد آزمون قرار گرفته است .

جامعه آماري -8

.جامعه آماري تحقیق شامل تمام شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار تهران می باشند

ها براي طبقـه بنـدي شـرکتها بـه بـزرگ و حجم دارایی لگاریتم در این پژوهش از معیار

خالص دارایی هـا بـراي سـه لگاریتم کوچک استفاده شده است بدین ترتیب که نخست

شرکت هـاي موجـود در جامعـه آمـاري محاسـبه و سـپس میـانگین 86و 85و 84سال

کـل لگـاریتم دارایی هاي سه ساله هریک از شرکتهاي موجود محاسبه و میـانگین لگاریتم

دارایی هاي آن بیشـتر از لگاریتمایی هاي شرکت ها مقایسه می گردد آن شرکتهایی که دار

میانگین کل دارایی ها باشد به عنوان شرکت بزرگ و در غیر این صورت به عنوان لگاریتم

شرکت کوچک شناسایی می گردد .

نمونه آماري -9

باشد با مراجعه به بورس اوراق که قلمرو زمانی این پایان نامه می 86تا 84در طی سالهاي

شرکت وجود داشت که به دالیل زیـر پژوهشـگر تعـدادي از ایـن 447بهادار تهران تعداد

خارج کرده است :آنها شرکتها را از

عدم ارائه صورتهاي مالی توسط برخی شرکتها )1



کامل نبودن برخی از اطالعات در صورتهاي مالی )2

اري در نظر گرفته نشده است چون این شرکتها شرکتهاي سرمایه گذاري در نمونه آم )3

شامل سرمایه گذاري در سایر شرکتها می باشد.

آزمون فرضیات -10

1آزمون فرضیه

ابتدا نرمال بودن توزیع متغیرهاي تحقیق که عبارت بودند از: لگاریتم دارایی ها و هزینه

اي شرکتهاي بزرگ و هاي سیاسی ، و همچنین نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدها بر

همین نسبت براي شرکتهاي کوچک آزمون شده و نتایج آن بصورت جدول زیر می باشد :

)1جدول شماره (

نتیجه تعداد نام متغیر نام آزمون

9چی اسکویر

نرمال 1.000 978 لگاریتم دارایی

نرمال 0.96 965 هزینه هاي سیاسی

نسبت هزینه هاي سیاسی به

شرکتهاي بزرگدرآمدها ي نرمال 0.89 519

نسبت هزینه هاي سیاسی به

درآمدها ي شرکتهاي کوچک نرمال 0.91 460

بدست آمده ار نتایج آزمون p- valu) می باشد و0,05با توجه به اینکه عدد آلفا (

نتیجه ، توزیع تمام متغیرهایی که مورد آزمون قرار ها بزرگتر از عدد آلفا می باشد در

فته اند داراي توزیع نرمال می باشند .گر

بین هزینه هاي سیاسی و حجم فرضیه اول به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا

بنابراین همبستگی میان اندازه دارایی هاي شرکتها رابطه معنی داري وجود دارد یا خیر؟

شرکت و هزینه هاي سیاسی مورد آزمون قرار می گیرد :

دارایی ها و نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدها همبستگی لگاریتم بین :فرض صفر

(H0) وجود ندارد



دارایی ها و نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدها همبستگی لگاریتم : بین فرض یک

(H1) وجود دارد

همبستگی بین اندازه شـرکت (correlation-pearson)با استفاده از آزمون پیرسون

انـدازه گیـري 86و 85و 84حجم دارایی هاي شرکتها بـراي سـال لگاریتمسالها (که با

) ونسبت هزینه هاي سیاسی به درآمد ها مورد آزمون قرار گرفته که نتیجه این آزمـون شده

به صورت جدول زیر می باشد :



پیرسون

965 لگاریتم دارایی0.683

همبستگی

965 هزینه هاي سیاسی مستقیم

)بیشتر می باشـد 0/.05از عددآلفا ( p value چون عددp value=0.683 بنابراین

حجـم لگـاریتم در نتیجه فرضیه صفر رد می شود یعنی بین اندازه شرکت سـالها (کـه بـا

ه هاي سیاسی اندازه گیري شده ) ونسبت هزین 86و85و 84دارایی هاي شرکتها براي سال

به درآمد هاي این شرکتها، همبستگی مستقیم وجود دارد . یعنی بـا بزرگتـر شـدن انـدازه

شرکتها میزان هزینه هاي سیاسی آنها نیز بیشتر می شود .

پس از آزمون مربوط به فرضه اول ، از لگاریتم دارایی ها ، میانگین گرفته شده و سپس

نها از میانگین کل لگاریتم دارایـی هـا بیشـتر بـوده بـه شرکتهایی که لگاریتم دارایی هاي آ

عنوان شرکتهاي بزرگ طبقه بندي شده و بقیه شرکتها به عنوان شرکتهاي کوچـک در نظـر

گرفته شده است سپس آزمون فرضیه اول بطور جداگانه براي شرکتهاي بزرگ و کوچک به

صورت زیر انجام شده است :

هاي شرکتهاي بزرگ و نسبت هزینه هاي سیاسی به دارایی لگاریتمبین : فرض صفر

(H0)ندارد درآمد هاي آنها همبستگی وجود

دارایی هاي شرکتهاي بزرگ و نسبت هزینه هاي سیاسی به لگاریتم: بین فرض یک

(H1)درآمد هاي آنها همبستگی وجود دارد





پیرسون

520 ریتم دارایی شرکتهاي بزرگلگا

0.960 همبستگی

520 هزینه هاي سیاسی شرکتهاي بزرگ مستقیم

)بزرگتـر 05/0از عدد آلفا (p value بوده و چون عدد p value=0.960 بنابراین

دارایی هاي شرکتهاي بزرگ و نسبت لگاریتم می باشد فرضیه صفر رد می شود یعنی بین

یعنـی فرضـیه اول بـراي به درآمد هاي آنهـا همبسـتگی وجـود دارد هزینه هاي سیاسی

شرکتهاي بزرگ به جداگانه نیز مورد قبول می باشد .

دارایی هاي شرکتهاي کوچک و نسبت هزینه هاي سیاسی به لگاریتمبین : فرض صفر

Hدرآمد هاي آنها همبستگی وجودندارد.

کوچک و نسبت هزینه هاي سیاسی به دارایی هاي شرکتهاي لگاریتم: بین فرض یک

H1آمد هاي آنها همبستگی وجود دارد در



پیرسون

461 لگاریتم دارایی شرکتهاي کوچک0.597

همبستگی

461 هزینه هاي سیاسی شرکتهاي کوچک مستقیم

دارایـی هـاي شـرکتهاي لگاریتم بین متغیرهايبا استفاده از آزمون پیرسون همبستگی

شرکتهاي کوچـک مـورد آزمـون قـرار کوچک و نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمد هاي

در نتیجه چون عدد (p value=0.597 )را مشخص می کند 597/0گرفته که نتیجه عدد

p value ) غیرهـاي ) بزرگتر می باشد فرضیه صفر رد می شود یعنی بـین مت 05/0از آلفا

دارایی هاي شرکتهاي کوچـک و نسـبت هزینـه هـاي سیاسـی بـه درآمـد هـاي لگاریتم



شرکتهاي کوچک ارتباط معنی داري وجود داشته و با بزرگتر شدن انـدازه شـرکتها هزینـه

هاي سیاسی آنها بیشتر می شود .

آزمون فرضیه دوم

درآمد ها در شـرکتهاي دراین تحقیق بررسی اینکه آیا بین نسبت هزینه هاي سیاسی به

بزرگ با این نسبت در شرکتهاي کوچک تفاوت معنی داري وجود دارد یا خیر در فرضیه

:دوم مورد آزمون قرار گرفته است

بین نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدهاي شرکتهاي بزرگ با نسبت هزینه : فرض صفر

H0ود ندارد هاي سیاسی به درآمدهاي شرکتهاي کوچک تفاوت معنی داري وج

: بین نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدهاي شرکتهاي بزرگ با نسبت هزینه فرض یک

H1هاي سیاسی به درآمدهاي شرکتهاي کوچک تفاوت معنی داري وجود دارد

که نتایج آزمون به صورت جدول زیر می باشد :



پیرسون

هاي سیاسی به نسبت هزینه

درآمدهاي شرکتهاي بزگ520

0.838 همبستگی

نسبت هزینه هاي سیاسی به مستقیم

درآمدهاي شرکتهاي کوچک460

ازعدد آلفا p value و چون عدد (p value=0.838 )نتیجه آزمون نشان می دهد

بین نسبت )بیشتر می باشد در نتیجه فرضیه صفر رد می شود و می توان گفت که 05/0(

هزینه هاي سیاسی به درآمدهاي شرکتهاي بزرگ با نسبت هزینه هاي سیاسی به درآمدهاي

شرکتهاي کوچک تفاوت معنی داري وجود دارد. به طور خالصه اینکه روند افزایش هزینه

هاي سیاسی در شرکتهاي بزرگ نسبت به شرکتهاي کوچک سریعتر بوده یعنـی بـا بزرگتـر



اي سیاسی آنها نیز بیشتر شده بنابراین میـزان و نسـبت هزینـه هـاي شدن شرکتها هزینه ه

.سیاسی در شرکتهاي بزرگ با همین نسبت در شرکتهاي کوچک متفاوت می باشد

نتیجه گیري -11

فرضیه هاي این پژوهش همبستگی بین هزینه هاي سیاسی و اندازه شرکتها را بررسی

دارایی هاي سـه لگاریتمو 86و 85و 84سال می کند و میانگین خالص دارایی هاي سه

سال در این پژوهش به عنوان اندازه شرکت گزینش شده است به این معنی که با افـزایش

حجم دارایی هاي شرکتها هزینه هاي سیاسی آنها نیز افزایش می یابد و بـا کـاهش حجـم

.دارایی هاي یک شرکت ، هزینه هاي سیاسی آن شرکت نیز کاهش می یابد

نتایج بدست آمده نشان می دهد که بین انـدازه شـرکتها و هزینـه هـاي سیاسـی آنهـا

) وجود دارد و ایـن همبسـتگی در واحـدهاي 2(جدول شماره 638/0همبستگی با ضریب

)مـی باشـد و در واحـدهاي کوچـک ضـریب 3( جدول شـماره 0/ 960بزرگ با ضریب

افته هاي تحقیق میانگین دارایی ها )می باشد بر اساس ی 4( جدول شماره597/0همبستگی

و میانگین هزینه هاي سیاسی در شرکتهاي بزرگتر بیشتر از میانگین دارایی ها و هزینه هاي

سیاسی در شرکتهاي کوچکتر می باشد بدین معنی که هر چـه دارایـی هـاي یـک شـرکت

افزایش یابد هزینه هاي سیاسی بیشتري نیز متحمل می شود.

پژوهش برخی از اقـالم هزینـه هـاي سیاسـی همچـون مالیاتهـاي بر اساس یافته هاي

تکلیفی و حق بیمه کارفرما بر اساس قوانین و مقررات بر شـرکتها تحمیـل مـی گردنـد و

شرکتها نیز ناگزیر به تحمل آنها می باشند به عبارت دیگر این هزینه ها ، هزینه هـاي غیـر

ش دیگري از هزینه هاي سیاسـی همچـون بخ اماقابل اجتناب و غیر قابل کنترل می باشند

کمک به ورزش و کمک به فضاهاي آموزشی و یا کمک یه سایر نهادها و ارگانهـا از نـوع

اجباري نبوده و اختیاري می باشد بنابراین این بخش از هزینه ها قابل کنترل و قابل اجتناب

ان رقـابتی می باشند و براي کاهش بهاي تمام شده محصـوالت و خـدمات و افـرایش تـو

داخلی و بین المللی الزم است که مدیران مسئول آن، مراکز هزینه هاي سیاسی را شناسایی

نمایند .



البته در حذف و کاهش این اقالم از هزینه هاي سیاسی می بایست به اثرات بلند مدت

آن نیز توجه شود و با دقت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرنـد زیـرا در برخـی از

وارد ممکن است اثرات منفی آتی اجتناب از این نوع هزینه ها از منافع حذف و یا کاهش م

آن بیشتر باشد موضوع ارتباط بین هزینه هاي سیاسی و اندازه شرکت کـه در ایـن تحقیـق

قبول گردیده است بیانگر این است که در سطح داخلی و ملی کلیه شرکتها (بدون توجه به

یاسی متحمل می شوند بنابراین هر شرکتی به اندازه دارایی هاي خـود اندازه آنها) هزینه س

این نوع هزینه هارا تحمل و به محصوالت و خدمات تسهیم می نماید بـر ایـن اسـاس در

سطح درونی می بایست تالش شرکتها در کاهش بخش قابل کنترل و قابل اجتناب باشد و

پشتیبانی از شرکتهاي فعال در سطح بین در سطح رقابت بین الملل ، دولت می تواند براي

الملل هزینه هاي سیاسی اجباري آنها را بوسیله کاهش نرخ مالیات تکلیفی کاهش دهد .

یکی دیگر از نتایج ناشی از این تحقیق به موضوعات اثـرات اجتمـاعی فعالیـت هـاي

ـ ول رابطـه اقتصادي و دامنه نظارت دولتی براي توزیع دوباره ثروت مربوط می گردد بـا قب

بین هزینه هاي سیاسی و اندازه شرکتها و تعریف هزینه هایی به عنوان فعالیت هاي موفـق

براي توزیع دوباره ثروت در جامعه می توان نتیجه گرفت که در ایران فعالیت هاي توزیـع

دوباره ثروت بدون در نظر گرفتن اندازه شرکت در بر گیرنده کلیه شرکتهاي فعال اقتصادي

کلیه شرکتهاي فعال به نحوي در افزایش ثروت جامعه نقش دارند براي اینکه همـه بوده و

شرکتها فعال در پیرامون اقتصادي به ناچار می بایست هزینـه هـاي سیاسـی را بـر اسـاس

اندازه شرکت تحمل نمایند

منابعفهرست

تئوري حسابداري ـ انتشارات - )1387(هاشم ،نیکو مرام -بهمن ،بنی مهد )1

نشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهراندا

اصول حسابداري جلد اول چاپ -نظام الدین ،مصطفی و ملک آرائی ،علی مدد )2

نهم مرکز تحقیقات تخصصی حسابداري و حسابرسی ، سازمان حسابرسی

صورت گردش وجوه نقد مرکز تحقیقات تخصصی -)1376(عزیز ،عالی ور )3

ن حسابرسیحسابداري و حسابرسی ، سازما



مرکز تحقیقات تئوري حسابداري جلد دوم انتشارات -)1381(رضا ،شباهنگ )4

سازمان حسابرسی تخصصی حسابداري و حسابرسی ،

بررسی قرارداد هاي بدهی ، هزینه هاي ) 1383( ، داوود امید و همتی ،پور حیدري )5

ر سیاسی ، طرح پاداش و مالکیت بر مدیریت سود در شرکتهاي پذیرفته شده د

بورس اوراق بهادار تهران ــ بررسی هاي حسابداري و حسابرسی سال یازدهم

تابستان 36شماره

رویکرد نظري گزارشگري ارزش افزوده ـ مقاله ارائه شده )1382(بهمن ،بنی مهد )6

تاثیر هموار 1386 -نورانی حسین -7در هفتمین همایش سراسري حسابداري

186ـ شماره له حسابدار سازي سود بر بازده شرکتها ـ مج

بررسی مدیریت سود سرمایه گذاري و تغییرات سود نقدي )1384( زهرا ،سوري )7

در شرکتها پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (پایا نامه کارشناسی ارشد

دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز ) - حسابداري

در شرکتهاي مازندران و راه بررسی هزینه هاي سیاسی )1377(رحیم ،فیروزي )8

دانشگاه -کارهاي تعدیل این هزینه ها ـ( پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداري

مازندران )

حسابداري زیست محیطی مجله - )1386( سید حسین و جلیلی امیر ،سجادي )9

186حسابدار شماره

10) Craig, Deegan (2003) -financial accounting theory Australia Mc Graw -Hill NO.1

11) Zimmerman, Jerold L. - Ross L.Watts (2008) Positive accounting theory political costs and social disclosure analyse

12) Darrough. N. M & Pourjali.H &saudagaran .s (1998) “eening management in japans companies” the international journal of accounting

13) Yangsen, kim & caixig liu and s . chon rhee 2003 “ the relation of earning management to firms size “ www.2 hawaii.edu.pp5

14) chirstopher.c.lkin , (2003) " political cost infiuences on the determinants of non – audit serricice . theAustralian national uneversite Canberra –www.eco comm. And. Edu.au



15) Riahi Belkaoui , Ahmad (2000) "accounting theory " NO.1. 16) Watts, Ross and Jerold Zimmerman (1986) " positive

accounting theory "NO.1. 17) Henderson Scott (1990) "Financial accounting theory"NO.1. 18) William Scott . (2003) "Financial accounting theory" NO.2.

Prentic Hall 19) Godfrey Jayne, and Sons Australia (2003) "accounting

theory" john Wiley 20) Arnold, P (1990)" the state and political theory in corporate

social disclosure research: a response to Guthrie and parke, advances in public interest accounting "vol 3

21) Solomons , D(1978) " The politicization of accounting " journal of accounting November

ها یادداشت

1 Zimmerman 2 Digan & hallam 3 Pancha paksan and mackinon 4 Darrough,1998 5 Godfrey & jones , 1999 6 Marks. J.Mihne 7 Solomons 8 Arnold,1990 9 Chi- Square

اصل مقاله (260 k)

Documents