złota reguła bankowa · 2018-04-12 · w rachunku zysków i strat wynik działalności bankowej...

1

czyli … co i jak robić, żeby w kasie była kasa? Oj … zdecydowanie więcej.

Zarządzanie finansami

w banku

1

tak prosto też się nie da ... zresztą czy trzeba?

Złota reguła bankowa

Bank Deponent Kredytobiorca

na 3 miesiące

na 3 miesiące

WYMAGALNOŚĆ

ZAPADALNOŚĆ

zgodność terminów zapadalności kredytów i wymagalności depozytów

2

czym jest i co obejmuje zarządzanie finansowe

Zarządzanie finansami (finansowe) w banku można określić jako działalność kierowniczą polegającą na sterowaniu pozyskiwaniem źródeł finansowania działalności banku oraz sprawnym i racjonalnym lokowaniem ich w składnikach majątkowych (operacjach aktywnych) w sposób pozwalający na uzyskanie najkorzystniejszych – w danych warunkach gospodarczych – wyników działalności banku i zapewniający długookresowy wzrost rentowności.

Zarządzanie finansowe bankiem obejmuje wszystkie obszary, w których dokonywane są czynności związane z przygotowaniem, realizacją, ewidencją, kontrolą, analizą i oceną efektywności operacji finansowych i związanego z nimi ryzyka, takie jak:

rachunkowość i sprawozdawczość finansowa,

zarządzanie aktywami i pasywami,

zarządzanie kapitałem banku,

controlling,

audyt i kontrola wewnętrzna.

3

2

czym jest i co obejmuje zarządzanie finansowe

Zarządzanie finansowe instytucją kredytową obejmuje wszystkie elementy, które mają wpływ na wartość firmy dla akcjonariusza i ściśle powiązaną z nią rentowność.

ZARZĄDZANIE FINANSOWE

zarządzanie efektywnością

m.in.: • efektywność

operacyjna; • efektywność

zatrudnienia; • efektywność

alokacji kapitałów;

zarządzanie ryzykiem

m.in.: • ryzyko struktury

aktywów i pasywów;

• ryzyko kredytowe; • ryzyko operacyjne

zarządzanie kapitałem

m.in.: • kapitał regulacyjny; • kapitał

ekonomiczny; • alokacja kapitału

4

zarządzanie bankiem a ...

Zarządzanie finansowe instytucją kredytową

Bezpieczeństwo • wierzyciele • nadzór bankowy • agencje ratingowe

Efektywność • akcjonariusze • analitycy, inwestorzy

5

czyli … komu i po co potrzebne są informacje finansowe

Potrzeby informacyjne w zarządzaniu finansami w banku – sprawozdawczość i jej specyfika

6

3

kto jest zainteresowany sytuacją ekonomiczno-finansową banku

Użytkownicy informacji ekonomiczno-finansowych (sprawozdawczych i analitycznych) dotyczących banków:

• instytucje regulacyjne i kontrolujące: Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru

Finansowego, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Krajowa Izba Rozliczeniowa;

• właściciele i inwestorzy;

• osoby zarządzające bankiem (zarząd, rada nadzorcza);

• klienci (deponenci i kredytobiorcy);

• kontrahenci i konkurenci;

• pracownicy i organizacje ich reprezentujące

• otoczenie finansowe (urzędy skarbowe, ZUS);

• administracja (urząd statystyczny);

• rynek pracy.

zróżnicowane oczekiwania co do zakresu i szczegółowości

7

potrzeby informacyjne z punktu widzenia zarządzania finansami banku

Potrzeby informacyjno-decyzyjne z punktu widzenia zarządzania finansowego instytucji kredytowej (banku) dotyczą w szczególności:

zarządzania płynnością i wypłacalnością instytucji; sterowania stopami procentowymi; oceny i kontroli ryzyka; sterowania rozmiarami działalności poszczególnych obszarów

biznesowych; kształtowania struktury aktywów i pasywów; optymalizacji wyniku finansowego.

rzetelna informacja to podstawa

8

czym jest sprawozdawczość bankowa i jej uwarunkowania

Przydatność informacji zawartych w sprawozdaniach zależy od trzech elementów:

znaczenia i wpływu, jakie te informacje mogą mieć na podejmowanie

bieżących decyzji;

zagwarantowania porównywalności w czasie zawartych w nich

wielkości

jakości informacji, wiążącej się z jasnym i rzetelnym przedstawieniem

w sprawozdaniu stanu oraz sytuacji finansowej i majątkowej banku.

Sprawozdawczość to zestaw informacji sporządzony dla określonego odbiorcy, odpowiedni do potrzeb analitycznych, oceny sytuacji dotychczasowej (procesów minionych) oraz projektowania stanu przyszłego i podejmowania decyzji z nim związanych. Adresat zestawu informacji determinuje jego zróżnicowanie. Stąd podstawowy podział to sprawozdawczość finansowa i sprawozdawczość zarządcza.

9

4

czyli … komu i po co potrzebne są informacje finansowe

Sprawozdania finansowe banku – charakterystyka

10

bilans banku

Bilans – przypomnienie definicji To podstawowe sprawozdanie zawierające zestawienie na określony moment, w ujęciu wartościowym, stanu środków gospodarczych (majątku), czyli aktywów oraz źródeł ich finansowania, czyli pasywów, z uwzględnieniem wyniku finansowego (zysku/straty).

11

STAB

ILNO

ŚĆ

PŁY

NN

OŚĆ

bilans banku – co i jak wygląda

BILANS (uproszczenie)

Kasa i operacje z bankiem centralnym

Należności od sektora finansowego

Należności od sektora niefinansowego

Należności od instytucji rządowych i samorządowych

Udziały lub akcje

Inne papiery i aktywa finansowe

Aktywa trwałe

Inne aktywa

Dłużne papiery wartościowe

A

Operacje z bankiem centralnym

Zobowiązania wobec sektora finans.

Zobowiązania wobec sektora niefinansowego

Zobowiązania wobec instytucji rządowych i samorządowych

Dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez banku

Rezerwy i fundusze specjalne

Kapitały własne

Wynik finansowy

P

12

5

pozycje pozabilansowe – specyfika bankowa

Oprócz zdarzeń bilansowych i wynikowych w bankach są ewidencjonowane pozabilansowo tzw. zdarzenia warunkowe, które w momencie zaistnienia nie powodują realnych zmian w wyniku finansowym, lecz potencjalne zagrożenie poniesienia strat jest stosunkowo prawdopodobne (a to oznacza, że trzeba tworzyć rezerwy).

Zobowiązania udzielone: a) finansowe b) gwarancyjne Zobowiązania otrzymane: a) finansowe b) gwarancyjne

Linie kredytowe

Otwarte akredytywy importowe

Akceptowane traty

Poręczenie i gwarancje spłaty kredytu

Zobowiązania z tytułu operacji instrumentami pochodnymi

13

rachunek zysków i strat

Wynik działalności bankowej

Wynik pozostałej działalności operacyjnej

Koszty stałe

Obciążenia rezerwami

Wynik działalności operacyjnej

Wynik na operacjach nadzywczajnych

Wynik finansowy brutto

Obciążenia podatkowe

Udział w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych

wyceniany metodą praw własności

Wynik finansowy netto

+ -

= -

+ = - +

=

Rachunek zysków i strat jest zestawieniem, które obrazuje osiągnięty wynik finansowy będący rezultatem przychodów i kosztów w danym okresie.

14

Przychody z tytułu odsetek

Koszty z tytułu odsetek

Wynik z tytułu odsetek

- =

Przychody z tytułu prowizji

Koszty z tytułu prowizji

Wynik z tytułu prowizji

- =

Przychody z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu

+

+

Wynik na operacjach finansowych

+

+

Wynik na operacjach wymiany

Wynik działalności bankowej

=

w jaki sposób wyznaczany jest wynik działalności bankowej 15

6

i jeszcze dwa, o mniejszym potencjale informacyjnym

I. Kapitał własny na początek okresu (BO) – korekty błędów

Ia. Kapitał własny na początek okresu po korektach

II. Kapitał własny na koniec okresu (BZ)

III. Kapitał własny po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)

Zestawienie zmian w kapitale własnym

A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej

B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej

C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej

C. Przepływy pieniężne netto (A ± B ± C)

E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych

F. Środki pieniężne na początku okresu

C. Środki pieniężne na koniec okresu (F ± D)

Rachunek przepływu środków pieniężnych

16

i na koniec sprawozdań finansowych... informacje dodatkowe

W ramach informacji dodatkowych powinny się znaleźć:

stosowane zasady rachunkowości oraz wprowadzone w nich zmiany;

dane uzupełniające o aktywach i pasywach oraz elementach rachunku

zysków i strat w zakresie niezbędnym do lepszego ich zrozumienia;

zakres zobowiązań warunkowych i zabezpieczeń;

bardziej szczegółowe informacje o kosztach i przychodach;

podstawowe informacje o pracownikach i organach banku;

informacje zapewniające porównywalność danych finansowych z

ostatnich lat.

17

czyli … pionowo i poziomo, a może w poprzek

Analiza sytuacji finansowej banku

18

7

sprecyzowanie celu analizy

Analityk przystępując do pracy powinien wyraźnie sprecyzować cel analizy, tj. czy ma być to przykładowo:

kompleksowa ocena bieżącej sytuacji ekonomiczno-finansowej danego podmiotu i/lub jego poszczególnych jednostek, przede wszystkim w dwóch podstawowych wymiarach: rentowności i podejmowanego ryzyka;

prognozowanie przyszłej sytuacji ekonomiczno-finansowej banku;

wykrycie symptomów zagrożenia upadłością banku, tzw. systemy wczesnego ostrzegania;

porównanie sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotu z konkurentami, według określonego kryterium, np. wypłacalności;

ocena z punktu widzenia innych kryteriów (np. spełnienie kryteriów do otrzymania pomocy finansowej)

19

analiza banku – klasyfikacja

Podstawowy podział metod analizy banku:

analizy struktury i dynamiki poszczególnych wielkości prezentowanych w sprawozdaniu finansowym banku,

tradycyjnej analizy wskaźnikowej,

analizy jakościowej,

analizy ilościowo-jakościowej,

analizy odwołującej się do wyceny i koncepcji wartości dodanej,

analizy efektywności z uwzględnieniem ponoszonego przez bank ryzyka,

analizy efektywności w odniesieniu do oferowanych usług, obsługiwanych segmentów klientów, wykorzystywanych kanałów dystrybucji.

20

analiza pionowa

Analiza struktury bilansu (analiza pionowa) pozwala ocenić, na jakim segmencie rynku i typie operacji koncentruje się działalność danego banku. Informacje dodatkowe (noty objaśniające) pozwalają ocenić strukturę rodzajową aktywów i zobowiązań oraz ich jakość.

w strukturze aktywów dominują należności od sektora niebankowego (w pozycji tej znajdują się głównie portfele kredytowe klientów indywidualnych oraz podmiotów gospodarczych),

w zależności od przyjętego modelu finansowania działalności w strukturze pasywów dominują zobowiązania wobec podmiotów sektora niefinansowego (ukazujące pozyskane depozyty i lokaty), finansowego (depozyty pozyskane i kredyty zaciągnięte w podmiotach finansowych – w tym na rynku międzybankowym) lub z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych,

udział pozycji stanowiących kapitał własny banku oscyluje w okolicach 20%-30% sumy bilansowej,

w rachunku zysków i strat wynik działalności bankowej powinien być na tyle wysoki, aby pozwolił na pokrycie kosztów działania banku i amortyzacji doprowadzając do uzyskania zysku brutto i netto.

W dojrzałym banku z reguły oczekuje się następujących prawidłowości

21

8

analiza pionowa

Analiza dynamiki bilansu (analiza pozioma) pozwala ocenić, czy umacnia, czy też osłabia on swoją pozycję (do pewnego stopnia pokazuje kierunek rozwoju). Dynamiczny wzrost może świadczyć o wchodzeniu na nowe rynki, bądź o zmianie profilu działania.

wzrostu sumy bilansowej, co świadczy o zwiększeniu skali działalności banku,

przyrostu bazy depozytowej (zobowiązań wobec klientów), co świadczy o pozyskiwaniu bezpiecznych źródeł finansowania,

przyrostu bazy kredytowej będącej podstawowym składnikiem majątku generującym przychody odsetkowe,

przyrostu wartości funduszy własnych będących jednym z wyznaczników wartości banku,

przyrostu przychodów pozwalającego na przyrost wyników finansowych na poziomie działalności odsetkowej, bankowej, operacyjnej, brutto i netto.

W dojrzałym banku z reguły oczekuje się następujących prawidłowości

22

ocena w oparciu o wartości bezwzględne - ograniczona obiektywność

Ocena w oparciu o wartości bezwzględne to analiza wartości poszczególnych pozycji w sprawozdaniach. Ocena to może odnosić się do:

wielkości sumy bilansowej i funduszy/kapitałów własnych;

skali akcji kredytowej, w tych kredytów w sytuacji nieregularnej;

skali pozyskanych depozytów, w podziale na depozyty a’vista i terminowe, walutowe i złotowe;

osiągniętych przychodów, w tym odsetkowych i pozostałych;

poniesionych kosztów, w tym odsetkowych, działania i pozostałych

kwoty wypracowanego wyniku finansowego.

prz

ydat

ne

w a

nal

izie

po

rów

nw

awcz

ej,

ale

i tak

trz

eba

uw

ażać

23

ocena w oparciu o wartości bezwzględne - pewne uwarunkowania

im większa jest suma bilansowa banku, tym mniejsza jest szansa jego upadłości (zasada „zbyt duży, żeby upaść” ... no chyba że pazerny ;-)

im większa jest wartośc funduszy/kapitałów własnych banku, tym większa możliwa skala działalności, większe bezpieczeństwo – wypłacalność;

pogorszenie sytuacji ekonomiczno-finansowej banku wpływa na wzrost zobowiązań (przede wszystkim depozytów) od instytucji niefinansowych i spadek zobowiązań od instytucji finansowych.

wzg

lęd

em

bila

nsu

w

zglę

dem

rac

hu

nku

zy

skó

w i

stra

t

rozwój banku jest z reguły powiązany z pogorszeniem jakości ekspozycji kredytowych, co wiąże się ze spadkiem wyniku finansowego;

banki detaliczne charakteryzują się z reguły wysokimi kosztami operacyjnymi związanymi z wysokimi kosztami udzielania i monitorowania

małych kredytów oraz prowadzeniem dużej liczby rachunków klientów indywidualnych;

rozwój palety produktów i usług przyczynia się do wzrostu kosztów, a także wzrostu dochodów z prowizji i opłat.

24

9

czyli … podstawowa analiza wskaźnikowa

Podstawowe wskaźniki wypłacalności i płynności,

jakości aktywów i pasywów oraz zyskowności

... albo odwrotnie

25

zalety wskaźników i ich pewne ograniczenia

wskaźniki mają charakter sumaryczny, a tym samym umożliwiają w sposób syntetyczny wychwycenie najważniejszych informacji ze sprawozdań finansowych;

wskaźniki umożliwiają dokonywanie porównań pomiędzy bankami oraz wyliczenie średnich wartości w sektorze bankowym;

są narzędziem wykorzystywanym przy określaniu celów i podejmowaniu decyzji;

umożliwiają porównywanie pomiędzy bankami o różnej wielkości;

część ze wskaźników ma nie do końca standaryzowaną postać, co oznacza iż

posługując się nimi trzeba dodatkowo podać w jaki sposób są liczone (czasami dotyczy to zarówno wzoru, jak elementów w nim występujących), jak też

określić własności, typu netto/brutto;

część wskaźników ma zastosowanie jedynie w przypadku analizy dynamicznej, gdzie większe znaczenie ma kierunek zmian wskaźnika niż sama jego wartość

26

wskaźniki efektywności/rentowności

Wskaźniki efektywności można podzielić na cztery grupy:

wskaźniki rentowności;

wskaźniki marży;

wskaźniki obciążenia wyniku;

wskaźniki efektywności zatrudnienia.

W grupie wskaźników rentowności wyróżnia się:

- wskaźnik ROA – zwrot na aktywach: ROA = wynik finansowy / aktywa,

- wskaźnik ROE – zwrot na kapitale: ROE = wynik finansowy / kapitał własny,

- rentowność obrotu (ROS): ROS = wynik finansowy / przychody,

- wskaźnik poziomu kosztów (WPK): WPK = koszty / przychody,

- marża zysku (PM): PM = wynik finansowy / przychody operacyjne.

Wskaźniki rentowności mierzą efektywność działania banku, jako nadwyżkę przychodów nad kosztami (wynik finansowy) w relacji do podstawy odniesienia

27

10

wskaźniki marży

Można budować wskaźniki marży dla różnych wyników wykazywanych w rachunku zysków i strat: [PAMIĘTAMY?]

marża odsetkowa

= ------------------------------------------------------------------ (przychody z tytułu odsetek – koszty odsetkowe)

aktywa (średni stan)

rozpiętość odsetkowa

= ------------------------------------- - ---------------------------- przychody odsetkowe

aktywa odsetkowe pasywa odsetkowe

koszty odsetkowe

Rozpiętość odsetkowa to różnica między średni oprocentowaniem aktywów odsetkowych a średnim kosztem pozyskania pasywów odsetkowych.

• marżę prowizyjną, jako relację wyniku na prowizjach do aktywów ogółem;

• marżę dywidendy jako relację przychodów z tytułu akcji i udziałów do aktywów ogółem;

• marżę handlową jako relację sumy wyniku na operacjach finansowych i operacjach wymiany do aktywów ogółem;

• marżę zapotrzebowania jako relację kosztów działania i amortyzacji do aktywów ogółem (ta z „-”);

• marżę ryzyka (rezerw) jako relację salda rezerw do aktywów ogółem (ta z „-”);

• marżę operacji nadzwyczajnych jako relację wyniku na operacjach nadzwyczajnych do aktywów ogółem.

28

wskaźniki efektywności wykorzystania zasobów

Wskaźniki efektywności wykorzystania zasobów, określane mianem wskaźników produktywności, prezentują różne efekty osiągnięte przez bank w odniesieniu do poniesionych nakładów

wskaźnik efektywności zatrudnienia

= ------------------------- aktywa

liczba zatrudnionych

wskaźnik efektywności wynagrodzeń

= ------------------------- koszty osobowe

średni stan aktywów

wskaźnik wydajności netto

= ------------------------------ wynik finansowy netto


wartość depozytów na 1 zatrud.

= ------------------------------ średni stan depozytów


wartość kredytów na 1 zatrud.

= ------------------------------ średni stan kredytów


Z tymi wskaźnikami trzeba uważać, dlaczego?

• zależą od rodzaju banku (detaliczny, inwestycyjny) oraz od wartości wykonywanych operacji;

• ich wartości względnie łatwo poprawić w krótkim czasie (np. redukcja zatrudnienia), co w długim okresie niekoniecznie musi oznaczać wzrost

29

wskaźniki jakości aktywów i pasywów

Jakość aktywów i pasywów bada się za pomocą wskaźników, które określają relacje wybranych wielkości, charakteryzujących bardziej szczegółowo pozycji aktywów i pasywów, do sumy bilansowej albo do wielkości pochodzących z not objaśniających lub sprawozdań wewnętrznych.

= -------------------------------- * 100% należności zagrożone

należności ogółem

wskaźnik należności poniżej standardu

= ---------------------------------------- * 100% należności poniżej standardu

należności ogółem lub zagrożone

wskaźnik należności wątpliwych

= ---------------------------------------- * 100% należności wątpliwe


wskaźnik należności straconych

= ---------------------------------------- * 100% należności stracone


należności poniżej standardu należności wątpliwe należności stracone

Gdy wskaźnik jakości należności rośnie to:

• zmniejszeniu ulega udział należności przynoszących bankowi dochód;

• pojawiają się koszty w postaci rezerw celowych;

• prawdopodobnie pojawią się straty

30

11

wskaźniki jakości aktywów i pasywów - cd

wskaźnik udziału kredytów w aktywach

= ------------------------------ średni stan kredytów

średni stan aktywów

wskaźnik udziału depozytów w depozytach

= ------------------------- wkłady i lokaty

pasywa ogółem

wskaźnik kreacji

= -------------------------- kredyty ogółem

depozyty ogółem

Jaki powinien być poziome tego wskaźnika?

wskaźnik kapitału własnego

= ----------------------------------- kapitał (fundusz własny)

aktywa ogółem

wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym

= ----------------------------------- majątek trwały

kapitał (fundusz własny)

31

wskaźniki płynności

Płynność finansowa – zdolność do terminowego, czyli bezzwłocznego regulowania zobowiązań, będąca warunkiem funkcjonowania i wiarygodności banku

Podstawą płynności są aktywa płynne, czyli te które obejmują środki pieniężne w kasie i ich substytuty (np. czeki obce), a także należności od sektora finansowego i niefinansowego oraz budżetowego w postaci wkładów na rachunkach bieżących oraz wkładów terminowych na czas nieprzekraczajacy 3 miesięcy.

współczynnik płynności

= ---------------------------------------------------------- aktywa płynne – krótkoterminowe pasywa

aktywa ogółem

wskaźnik udziału aktywów płynnych

= ----------------------------- aktywa płynne

aktywa ogółem

współczynnik płynności szybkiej

= ---------------------------------------------------------- aktywa płynne (szybkie – do 1 miesiąca)

zobowiązania bieżące

32

wskaźniki płynności - cd

strumieniowy wskaźnik płynności

= ---------------------------------------------------------------------------- aktywa zapadalne w danym przedziale czasowym

pasywa wymagalne w danym przedziale czasowym

liczenie płynności finansowej dla określonych przedziałów czasowy i ewentualnie poszczególnych grup aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych. Te przedziały to np.:

• a vista (grupa I) • poniżej 1 miesiąca (grupa II) • od 1 miesiąca do 3 miesięcy (grupa III) • od 3 miesięcy do 6 miesięcy (grupa IV) • od 6 miesięcy do 1 roku (grupa V) • od 1 roku do 2 lat (grupa VI) • od 2 lat do 5 lat (grupa VII) • powyżej 5 lat (grupa VIII) • różne (grupa IX)

33

12

no to kiedy jest płynne?

Bank ma płynność finansową, jeżeli:

• wartość pasywów pierwszego stopnia wymagalności (grupy I-III) jest niższa

od wartości aktywów pierwszego stopnia płynności (grupy I-III);

• podobne relacje występują w odniesieniu do pasywów drugiego stopnia

wymagalności (grupy IV-VI) i aktywów drugiego stopnia płynności;

• pasywa stabilne (grupy VII-VIII i różne) w pełni pokrywają łączną wartość

aktywów III stopnia płynności i aktywów niepłynnych.

Przyjmuje się, że wskaźniki płynności do 3 miesięcy stanowią podstawę oceny

płynności według następujących kryteriów:

• płynność jest dobra, jeżeli wyliczony wskaźnik ma wartość nie mniejszą niż

0,9 i nie większą niż 1,1;

• płynność jest średnia, jeżeli wskaźnik kształtuje się między 0,7-0,9;

• płynność jest zła, jeśli wskaźnik ma wartość poniżej 0,7

34

czyli … metody oceny efektywności

Zarządzanie efektywnością

– ale o co chodzi?

co to znaczy być efektywnym i jak to mierzyć?

Efektywność:

kosztowa – instytucja kredytowa jest efektywna kosztowo, jeśli generuje określone wyniki (efekty) przy najmniejszych kosztach zastosowanej kombinacji nakładów;

dochodowa – instytucja kredytowa jest efektywna dochodowo, jeżeli maksymalizuje zysk przy ustalonych cenach oraz danej ilości nakładów i kosztów;

techniczna – instytucja kredytowa jest efektywna techniczne, jeśli maksymalizując wyniki nie będzie wkładała do ich wytworzenia więcej nakładów aniżeli jest to konieczne do osiągnięcia danej wielkości efektu (kombinacja nakładów jest optymalna kosztowo).

Metody oceny efektywności w instytucjach kredytowych:

metody wskaźnikowe oparte na analizie sprawozdań finansowych (w znacznej mierze omówiona wcześniej);

metody służące do oceny efektywności w trzech wymiarach: produktów, klientów i jednostek organizacyjnych;

metody wartości dodanej;

13

co wpływa na efektywność – czynniki zewnętrzne

Czynniki o charakterze makroekonomicznym, takie jak:

ogólny stan gospodarki krajowej,

stopa inflacji,

poziom dochodów społeczeństwa itp.

Obowiązujący system obciążeń finansowych:

podatkowe – podatek dochodowy od osób prawnych,

niepodatkowe:

o charakterze powszechnym (składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych),

właściwe tylko i wyłącznie dla banków (obowiązkowe rezerwy gromadzone w NBP oraz wpłaty na realizację funkcji BFG),

Instrumenty polityki pieniężnej, stosowane przez Radę Polityki Pieniężnej:

pułapy kredytowe, ograniczających wielkość środków oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców,

obowiązek utrzymywania rezerwy depozytowej w NBP.

Warunki funkcjonowania i stan rynku usług bankowych, kondycja i zachowania konkurentów, klientów.

co wpływa na efektywność – czynniki wewnętrzne

Czynniki wewnętrzne mające decydujący wpływ na osiągane wyniki banku:

środki pieniężne tak własne jak i obce w wystarczającej wysokości i właściwie wykorzystane,

odpowiednia struktura organizacyjna,

organizacja wewnętrzna ułatwiająca zarządzanie środkami pieniężnymi, odpowiednie wyposażenie w systemy analityczne, sprawozdawcze, kontrolne, oraz system podejmowania i przekazywania decyzji,

wyposażenie techniczne dzięki któremu można wdrożyć a potem eksploatować ww. systemy analityczno-sprawozdawcze,

odpowiednio wyszkolony i posiadający odpowiednie predyspozycje zespół pracowniczy.

czyli … kalkulacja efektywności produktów bankowych

Ocena efektywności transakcji – trochę wyzwań i garść metod

marża odsetkowa – metody tradycyjne

14

podstawowy schemat obliczania efektywności transakcji/produktu

wynik pojedynczej transakcji

nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody

Suma wyników na poszczególnych transakcjach obliczona dla: produktów, klientów, jednostek organizacyjnych (biznesowych)

3W

o co chodzi z tą nadwyżką


nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty


prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty

Kalkulacja nadwyżki odsetkowej pozwala na przypisanie każdej transakcji aktywnej – kosztów jej finansowania oraz każdej transakcji pasywnej – przychodów z tytułu lokowania środków, czyli de facto określenia jaka jest cząstkowa marża odsetkowa.

o co chodzi z tą nadwyżką – metody wyznaczania


nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty


prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty

Metody tradycyjne - metoda puli - metoda bilansu warstwowego Metody współczesne - metoda rynkowych stóp procentowych - metoda wyceny transferu funduszy

15

kalkulacja nadwyżki odsetkowej – metody tradycyjne

Aktywa wartość % Pasywa wartość %

• gotówka i rachunek w banku central.;

• należności od klientów (12m)

• papiery wartościowe (6m)

150,00

650,00

200,00

0,00

24,50

19,00

• depozyty a vista

• depozyty terminowe (6m)

• wyemitowane papiery wartościowe (6m)

320,00

550,00

130,00

7,00

19,50

17,50

suma/średnie ważone oprocentowanie

1000,00 19,73 suma/średnie ważone oprocentowanie

1000,00 15,24

Układ bilansu odsetkowego

metody tradycyjne – metoda poolu (puli)

Aktywa wartość %




150,00

650,00

200,00

0,00

24,50

19,00


1000,00 19,73

Pasywa wartość %




320,00

550,00

130,00

7,00

19,50

17,50


1000,00 15,24 pasywa w bilansie tworzą

wspólny worek, z którego

finansowane są

poszczególne aktywa oraz

aktywa tworzą worek, w

którym lokowane są

pozyskane pasywa


marża cząstkowa =

aktywa pasywa

metoda 1 = (oprocentowanie operacji aktywnej – średnioważone oprocentowanie pasywów)/2

= (średnioważone oprocentowanie aktywów –oprocentowanie operacji pasywnej)/2

metoda 2 = oprocentowanie operacji aktywnej – średnioważone oprocentowanie pasywów – marża całkowita/2

= oprocentowanie aktywów – oprocentowanie operacji pasywnej – marża całkowita/2

16


Aktywa wartość % Pasywa wartość %




150,00

650,00

200,00

0,00

24,50

19,00




320,00

550,00

130,00

7,00

19,50

17,50


1000,00 19,73 suma/średnie ważone oprocentowanie

1000,00 15,24

całkowita marża odsetkowa =

marża cząstkowaM1 dla depozytów a’vista =

marża cząstkowaM2 dla depozytów a’vista =

19,73% - 7%

2 = 6,36%

19,73% - 7% - 2

= 10,48% 4,49%

19,73% - 15,24% = 4,49%

metody współczesne – metoda wyceny transferu funduszy

Metoda wyceny funduszy (FTP – Found Transfer Pricing) – jest czymś więcej niż tylko metodą wyznaczania efektywności transakcji, de facto jest systemem rozliczeń wewnętrznych

Metoda wyceny funduszy opiera się na idei wykorzystania wewnętrznych stóp procentowych (cen transferowych) do określenia efektywności transakcji oraz koncepcji puli stanowiącej centrum rozliczeniowe (swoisty wewnętrzny rynek pieniądza).

Ceny transferowe to ceny (stopy procentowe) stosowane w wewnętrznych rozliczeniach między jednostkami przedsiębiorstwa. W szerszym kontekście cenę transferową można zdefiniować w tym przypadku jako uzgodnioną cenę wewnętrzną dotycząca przemieszczania dóbr, usług, kapitału lub wartosci niematerialnych i prawnych pomiedzy jednostkami przedsiebiorstwa.

pula funduszy netto

oddział 1 oddział 1

RYNEK

system cen transferowych – pula netto, pula brutto

A P

A

P

nie

do

bó

r

nad

wyż

ka

A P

A

P

pula funduszy brutto

RYNEK

oddział 1 oddział 1

kupuje fundusze według określonej stopy transferowej sprzedaje fundusze

według określonej stopy transferowej

sprzedaje i kupuje fundusze według określonych stóp transferowych

op

raco

wan

ie n

a p

od

st. M

. Mar

cin

kow

ska

„War

tość

ban

ku”

17

system cen transferowych – możliwości

System (metodologia) cen transferowych może być istotnym instrumentem zarządzania bankiem, umożliwiając:

przypisanie marży odsetkowej do pasywów i aktywów, z uwzględnieniem kosztów finansowania;

ustanowienie podstaw do wytyczania cen dla klientów;

eliminację deficytów i nadmiarów płynności w poszczególnych jednostkach, jak i całym banku;

określenie rentowności produktów i klientów z uwzględnieniem ich wpływu na strukturę aktywów i pasywów. Ceny transferowe ustalają minimalny poziom rentowności dla produktów;

ocenę podejmowanych decyzji biznesowych, opartą na udziale poszczególnych jednostek i linii biznesowych w zyskach. To oznacza, iż podejmujący decyzję biorą odpowiedzialność za rezultaty tych działań, które są w stanie kontrolować;

transfer ryzyka stóp procentowych i ryzyka płynności z oddziałów i produktów do wyspecjalizowanej jednostki centralnej (np. departamentu skarbu, komitet zarządzania aktywami i pasywami – ALCO (Asset and Liabilities Management Committee);

odseparowanie polityki sprzedażowej od polityki finansowej

o co chodzi z tymi kosztami


nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty


nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty ryzyka

przychody koszty

KOSZTY DZIAŁANIA koszty bezpośrednie, koszty pośrednie koszty stałe (skokowa stałość kosztów), koszty zmienne koszty kontrolowalne, koszty niekontrolowalne

czyli jak to wygląda dla kredytu – uproszczenie


nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty

kred

yt

nadwyżka odsetkowa

prowizja za

przewalutowanie

koszt analizy

wniosku

koszt rezerwy

18

a jak się to ma do ceny produktu


nadwyżka odsetkowa

prowizje i opłaty

koszty jednostkowe

koszty ryzyka

przychody koszty

POLITYKA CENOWA Niewielkie zmiany cen mogą mieć znaczący wpływ na rentowność danej oferty (produktu, transakcji). Należy więc znaleźć dla każdej oferty cenę, która będzie zgodna z przyjętą strategią i zarazem będzie zapewniała akceptowalny zysk. Bank może przy tym mieć wpływ nie tylko na cenę. Także kombinacja produktów w pakiecie i odpowiednie ustalenie ceny całego pakietu mogą mieć duże znaczenie dla sukcesu finansowego.

np. kwestia określenia, który z elementów przychodowych bardziej wykorzystać

metody wartości dodanej

Koncepcje wartości dodanej bazują przede wszystkim na założeniu, iż ocena działalności przedsiębiorstwa musi uwzględniać koszt pozyskania kapitału i odwołują się do idei zysku rezydualnego (ekonomicznego).

Wśród wykorzystywanych obecnie mierników wartości dodanej można wyróżnić:

SVA (Shareholder Value Added) – wartość dodana dla akcjonariuszy; EVA (Economic Value Added) – ekonomiczna wartość dodana; MVA (Market Value Added) – rynkowa wartość dodana; EP (Economic Profit) – zysk ekonomiczny; EE (Economic Earnings) – dochód ekonomiczny

Zysk rezydualny (zysk ekonomiczny) – wynik finansowy po opodatkowaniu pomniejszony o koszt kapitału zarówno własnego, jak i obcego.

zysk ekonomiczny = zysk operacyjny – (koszt kapitału * kapitał)

RI = NOPAT – (C% * IC), gdzie RI – zysk rezydualny (ekonomiczny), NOPAT – zysk operacyjny po opodatkowaniu, C% - koszt kapitału, IC – zainwestowany kapitał

metody wartości dodanej

Metody wartości dodanej mogą mieć następujące zastosowania:

pomaganie w ustalaniu celów organizacji;

służenie do pomiaru efektywności;

bycie podstawą systemu wynagradzania dla kadry kierowniczej;

motywowanie zarządzających

pomaganie w komunikacji z akcjonariuszami i inwestorami;

pomaganie w określaniu zapotrzebowania na kapitał własny;

służenie do wyceny spółki;

bycie narzędziem użytecznym w controllingu

Szeroko zdefiniowany zakres zastosowań metod wartości dodanej wskazuje na możliwość wieloaspektowego stosowania ich w zarządzaniu

finansowym bankiem

19

koncepcja wartości dodanej – ekonomiczna wartość dodana EVA

EVA® = NOPAT – WACC * IC

® - EVA to także znak handlowy zastrzeżony przez firmę konsultingową Stern Stewart & Co

usunięcie „anomalii”

wprowadzenie korekt

EVA = NOPATC – WACC * ICC

NOPATC – skorygowany zysk operacyjny po opodatkowaniu

ICC – skorygowany kapitał zainwestowany

NOPAT

WACC * IC

- EVA

NOPAT WACC * IC

+ EVA

zmniejszenie wartości

zwiększenie wartości

EVA – uwarunkowania bankowe

przychody z odsetek, prowizji i papierów wartościowych - koszty prowizji - koszty działania banku - podatek dochodowy = zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) - narzut kosztów kapitału (kapitał mnożony przez stawkę kosztu kapitału) = Ekonomiczna Wartość Dodana

W przypadku banku wyznaczanie EVA mogłoby wyglądać tak:

ale ... bardziej zasadne jest uwzględnienie kosztu zobowiązań w obrębie zysku operacyjnego i uwzględnienie w narzucie kosztu kapitału wyłącznie kosztu kapitału własnego:

wynik z odsetek, prowizji i papierów wartościowych - koszty działania banku - podatek dochodowy = zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) - narzut kosztów kapitału własnego (kapitał mnożony przez stawkę kosztu kapitału) = Ekonomiczna Wartość Dodana

metody zwiększenia zysku ekonomicznego i wartości

EVA

wzrost • zwiększenie zysku operacyjnego bez angażowania

dodatkowego kapitału – dążenie do poprawy efektywności realizowanych procesów i działań winno być podstawą generowania wartości, służącym rozwojowi banku;

• poprawa struktury inwestycji – analiza ekonomicznej wartości dodanej powinna prowadzić do rozważenia relokacji kapitału, polegającej na większym zaangażowaniu w tej inwestycje (obszary działalności), które mają wyższą rentowność;

• zaangażowanie kapitału w nowe inwestycje, których stopa zwrotu przewyższa koszt zaangażowanego kapitału – przy rozważaniu nowych projektów inwestycyjnych bezwzględnym wymogiem powinna być ich pełna rentowność, czyli konieczność pokrycia nie tylko kosztów księgowych, ale i narzutu kosztów kapitału; ostrzejszym wymogiem jest akceptacja wyłącznie tych projektów, których rentowność przewyższa dotychczas generowaną stopę zwrotu;

• deinwestycje – redukcja wartości zaangażowanego kapitału;

• zmniejszenie kosztu kapitału – co może być dokonane np. przez:

• pozyskanie tańszych kapitałów obych – ma to szczególne znaczenie w przypadku banków i w dużej mierze warunkuje ich funkcjonowanie na rynku;

• obniżenie kosztu kapitału własnego – np. poprzez zmniejszenie dywidend, wykupienie i umorzenie własnych akcji, zmniejszenie postrzeganego ryzyka związanego w akcje banku (tzw. premii za ryzyko).

20

zarządzanie efektywnością – podsumowanie

Zarządzanie efektywnością wymaga ustalenia przejrzystych zasad co do poziomu:

alokowanego kapitału (co zależne jest m.in. od stopnia ryzyka)

wysokości stóp referencyjnych (transferowych)

kosztu jednostkowego i kosztów ryzyka

obliczania wyniku z tytułu prowizji

kosztu kapitału

efektywność produktów, efektywność klientów, efektywność jednostek organizacyjnych (biznesowych)

3W

i to już jest koniec

Treści poruszane w ramach niniejszego wykładu znajdą Państwo w podręczniku

M. Iwanicz-Drozdowskiej „Zarządzanie finansowe bankiem”.

Zarządzanie finansami w banku

złota reguła bankowa · 2018-04-12 · w rachunku zysków i strat wynik działalności bankowej...

Documents