TTэргүүлэх зэргийн эмч У.Нармандах эргүүлэх зэргийн эмч У.Нармандах

Байгалийн голомтот халдварт өвчин судлалын үндэсний төв

 

БГХӨСҮ Төвөөс судалж буй өвчнүүд 

Тарваган тахал Боом Галзуу Хачигт энцефалит Хачигт борреллиоз  

Хачигт риккетсиозИерсинозХулгана тахал Лептоспироз  

ЯмХуурмаг ям Хуурмаг сүрьеэЦусан халдвар   

Гахайн ёломКу халуурал Шувууны томууБаруун Нилийн халуурал   

Денгийн халууралМарбургийн халуурал АЦХаХ   

ХумхааЭболаШар чичрэг   

Байгалийн голомтот (зооноз) халдварт өвчин 

Халдварын процесс

Биологийн хүчин зүйл

Эдийн засгийн хүчин зүйл

Төр засаг

Хув

ь хү

нЭрүүл м

энд

Халдвартай тэмцэх арга хэмжээ

Шинэ халдварШинэ халдварт өвчин нь:

Анх удаа тохиолдож, бүртгэгдэж байгаа, өмнө нь тохиолдон бүртгэгдэж байсан боловч мэдээлэгдэж байгаагүй халдварт өвчнийг хэлнэ.

1970-аад он:1970-аад он: -1970 Lassa virusLassa virus (Filovirus) (Filovirus) Ласса чичрэгЛасса чичрэг -1977 Ebola virusEbola virus (Filovirus) (Filovirus) Цусархаг чичрэгЦусархаг чичрэг -1977 Hantaan virus (Bunyavirus) Hantaan virus (Bunyavirus) Ханта

вирусын халдвар  

1980-аад он:1980-аад он: -1982 Borreli burgdorferi Borreli burgdorferi Лаймын өвчин Лаймын өвчин ( (хачигтхачигт

борреллиозборреллиоз))

Байгалийн голомтот шинэ халдварууд

1990-2000-аад он:1990-2000-аад он: -1991 GuanoritoGuanorito virusvirus (Arenavirus)(Arenavirus) Венесуэлийн цусархаг Венесуэлийн цусархаг

чичрэгчичрэг -1992 Vibrio cholerae 0139Vibrio cholerae 0139 Урвах тахалУрвах тахал -1993 Encephalitozoon cuniculiEncephalitozoon cuniculi ЭнцефалитЭнцефалит -1994 Sabia virus (Arenavirus) Sabia virus (Arenavirus) Бразилийн цусархаг Бразилийн цусархаг

чичрэгчичрэг

-1997 Томуугийн Томуугийн H5N1H5N1 вирус вирус Уушгины үрэвсэлУушгины үрэвсэл -1998 Nipah virusNipah virus (Paramyxovirus) (Paramyxovirus) АЗЦХ, энцефалитАЗЦХ, энцефалит -2003 SARS-coronavirus SARS-coronavirus АЦХаХ-АЦХаХ-SARSSARS -2009 H1N1 H1N1 вирүсийн халдварвирүсийн халдвар

БАЙГАЛИЙН ГОЛОМТОТ ШИНЭ ХАЛДВАРУУД

Сэргэн тархах халдвар

Урд нь бүртгэгдэж мэдээлэгдэж байсан халдварт өвчний өвчлөл тодорхой хугацаанд буурсны дараа дахин өвчлөл нэмэгдэж бүртгэгдэхийг Сэргэн тархах халдварт өвчин гэнэ.

Сэргэн тархаж буй халдварууд

- Боом - Урвах тахал- Лаймын өвчин- Тарваган тахал- Хумхаа

- Денги чичрэг- Шар чичрэг- Хачигт энцефалит,- Ку халуурал

Монгол оронд зонхилон тохиолддог зоонозын

халдварт өвчин  

 

Тарваган тахал 

Тарваган тахал 

17 аймаг 132 сум тархалтын голомттой байна байгалийн голомттой .

Тарваган тахал өвчний тархалт 

Äýëõèé äàõèíä

Цар тахал, дэлхий дахинд 

Äýãäýëò, Ìîíãîëä

1880-2000 îíä íèéò 71 óäààãèéí äýãäýëò á¿ðòãýãäæýý.

Òàðõâàð ñóäëàë

Эх уурхай: Тарваган тахлаар өвчилсөн, үхсэн амьтан, хүн, түүний цогцос

Дамжуулагч: шимэгчид Өртөмхий бие махбодь: хүн

Халдвар дамжих çàì:

Шууд хавьтлын зам Дам халдварын зам Агаар дуслын зам Хоол хүнсний зам

Шууд хавьтлын зам: Өвчтэй тарвага агнах, арьс өвчих, мах эвдэх зэрэг

үйл ажиллагааны явцад арьс салстын бүтэн байдал алдагдсан үед болон өвчтөнийг асрах, сувилах, халдвартай эд, зүйлстэй хамгаалах өмсгөлгүй харьцсанаас халдвар авч өвчилнө.

Дам халдварын зам: Амьтдын бөөс, бүүрэг, цус сорогч үе хөлтөнд

хазуулах тохиолдолд халдварлана. Агаар дуслын зам: Тарваган тахлын уушгины хэлбэрээр өвчилсөн

хүнээс халдварлана. Хоол хүнсний зам:Тахлаар өвчилсөн тарваганы түүхий эд (цөс, хүн мах, арьс

г/м) болон дутуу боловсруулсан мах, махан бүтээгдэх

        Òàðâàãàí òàõëûí ¿¿ñãýã÷Тарваган тахлын

үүсгэгч Y.pestis зууван хэлбэртэй, анилины будгуудаар хоёр туйл нь тод будагддаг, Грам сөрөг савханцар.

Тэсвэрлэх чанарГипохлорит кальц, Жавелион,

Дезэффект зэрэг халдваргүйтгэлийн бодист тэсвэр муутай байна.

Цефалоспорин, стрептомицин, тетрациклин, левомицетин зэрэг антибиотикт мэдрэг.

ÒÀÐÕÂÀÐ ÑÓÄËÀË

Халдвар дамжих çàì:

Тархвар судлалын үндэслэл:Тарваган тахлын байгалийн голомтот

нутагт амьдардаг Тарвага, зурам зэрэг мэрэгч амьтантай

харьцсан / агнасан, арьсыг өвчсөн, мах эвдсэн/

Тарвага, зурамны бүүрэг, бөөсөнд хазуулсан

Тарваган тахлын сэжигтэй, өвчтэй, нас барсан хүнтэй харьцсан

Тарваган тахлын халдвартай байж болзошгүй эд, зүйлстэй харьцсан

ÒАРВАГАН ТАХЛЫН ЭМНЭЛЗҮЙ

Нууц үе: дунджаар 2-3 хоног байна. Тарваган тахлын эмнэлзүйн

нийтлэг шинжүүд: Өвчин угтал үегүйгээр

цочмог эхлэх ба дагжин чичирч богино хугацаанд 39-40 хэм хүрч халууран, толгой өвдөх, дотор эвгүйрэх, нүүр, нүд улайх, бүх бие, булчин өвдөх хордлогын шинжүүд илэрнэ.

Ýìíýëç¿é

Нууц үе: 1-7 хоног, анхдагч хэлбэрийн үед 1-4 хоног

Эмнэлзүйн хэлбэр: Арьсны Булчирхайн Уушгины Үжил Гэдэсний Залгиур хоолойн

Арьсны хэлбэрНян нэвтэрч орсон хэсэгт үрэвсэн

улайж, толбо болон улмаар гүвдрүү үүсгэн, цусархаг шүүдэс бүхий цэврүү болно. Гэмтсэн хэсгийн өөхөн эслэг хавдах ба эмчилгээ эхлээгүй тохиолдолд үрэвсэл хурдан хугацаанд эмзэглэл ихтэй хатиг болж хувирна.

Булчирхайн хэлбэр Гэмтсэн арьс салстаар нэвтрэн орсон

тарваган тахлын нян үржиж, шингэний урсгалаар ойролцоох тунгалгийн зангилаанд хүрч цочмог үрэвслийг үүсгэнэ. Зонхилон суга, хүзүү, цавины булчирхай үрэвсэнэ. Үрэвслийн процесс арьсан доорх өөхөн эслэг, ойролцоох тунгалагийн зангилаануудыг хамарч, барьцалдсан бэрсүү (бубон) үүсгэнэ.

Булчирхай нь орчныхоо эдтэй барьцалдсан, голдоо хатуу, зах руугаа зөөлөн, хөдөлгөөнгүй, маш их эмзэглэлтэй байна. Иймээс өвчтөн албадмал байрлалд орно.

Уушгины хэлбэрТарваган тахлын нян амьсгалын дээд

замаар болон нүдний салст бүрхэвчээр нэвтэрсэн тохиолдолд уушгины хэлбэрийг үүсгэнэ. Тарваган тахлын анхдагч уушгины хэлбэр тархвар судлалын эрсдэл ихтэй, хүнд хэлбэр юм.

Ерөнхий шинжээс гадна, өндөр халуурах, цээжээр хатгуулан өвдөх, цэртэй ханиалгана. Цэр эхэн үед хөөсөрхөг, цусны судалтай гарч, хэдэн цагийн дараа цэвэр цусаар ханиана.

Сорьц авах арга зүйТарваган тахал өвчний сэжигтэй гэж үзсэн анхны эмч эмчилгээ хийхээс өмнө сорьц авна.

Сорьц авахдаа I зэргийн хамгаалах өмсгөл өмсөнө.

Цэрний сорьцыг том амтай ариун шилэн савны амсрыг өвчтөний аманд ойртуулж ханиалгуулж авна. Тэжээлт орчин савласан петрийн аяганд ханиалгуулж авч болно.

Залгиурын арчдасыг физиологийн ариун уусмал шингээсэн ариун савхаар залгиурын арын ханыг арчиж, 0,5-1мл физиологийн уусмалтай хуруу шилэнд хийнэ.

.

Ñîðüö àâàõ àðãà ç¿é

Ñîðüö àâàõ àðãà ç¿éСудаснаас 5-6 мл цусыг авч, ариун

хуруу шилэнд ханыг нь дагуулан болгоомжтой юүлээд, хуруу шилээ бага зэрэг ташуу тавьж бүлэгнэтэл нь хүлээнэ.

Халуурч байгаа үед судасны цуснаас 1 цагийн зайтай 3-4 удаа сорьц авна.

Өвчтөний өтгөнөөс 30-50 гр-ыг шилэн саванд эсвэл ариун савхаар шулуун гэдсэнд 6-7 см гүнд оруулж арчдас авна.

Øèíæèëãýýíèé àðãà Бичил харах шинжилгээ Ийлдэс судлалын шинжилгээ Нян судлалын шинжилгээ Молекул биологийн шинжилгээ

Биологийн шинжилгээ

ХАМГААЛАХ ӨМСГӨЛ

ТАХЛЫН ХАМГААЛАХ ӨМСГӨЛИЙГ ӨМСӨХ, ТАЙЛАХ ДАРААЛАЛ

А. Өмсөх дараалал:

Пижам Оймс Усны гутал Хэрэгцээтэй үед

чагнуур Хошуу алчуур Тахлын халад Амны хөвөн самбай

хаалт Нүдний хамгаалах шил Резинэн бээлий Гарын алчуур

Б. Тайлах дараалал Гарын алчуур 2. Чагнуур 3. Нүдний хамгаалах шил 4. Амны хөвөн самбай

хаалт 5. Тахлын халад 6. Хошуу алчуур 7. Резинэн бээлий 8. Усны гутал 9. Оймс

ЭМЧИЛГЭЭТарваган тахлаар өвчлөгсдийг яаралтай

тусгаарлан, халдвар хамгааллын дэглэмийг нарийн чанд баримтлан эмчилнэ. Шалтгааны эсрэг эмчилгээ. Эмгэг жамын эмчилгээ Шинж тэмдгийн эмчилгээ Урьдчилан сэргийлэх эмчилгээ

ÒАРВАГАН ТАХЛЫН ГОЛОМТОНД АВАХ ХАРИУ АРГА ХЭМЖЭЭ

.Гарч , орох хөдөлгөөнийг зогсоох

2.Өвчтөнийг тусгаарлах 3.Мэдээлэх4.Өөрсдийгөө хамгаалах / хамгаалах өмсгөлгүй үзсэн – стрептомицин /

5.Шинжлэгдэхүүн дээжлэх 6.Өвчтөнд шалтгааны, өөрсөддөө сэргийлэх эмчилгээ

7.Алс явсан хавьтлыг судлах, мэдээлэх, тухайн хэсэгт хөл хорих

8. Халдваргүйтгэл

Галзуу

,

Дэлхиéä

1885 îíä Ôðàíöûí ýðäýìòýí Ë.Ïàñòåð àíõ ãàëçóó ºâ÷íèé ýñðýã âàêöèíûã ãàðãàæ àâñàí.

Ìîíãîëä

1950-иад оны сүүлчээс албан ёсоор бүртгэж

эхэлсэн.

1936 îíä ãàëçóó ºâ÷íèé àíõíû òîõèîëäîë á¿ðòãýãäñýí.

Òархалт

21 àéìãèéí 92 ñóì ãàëçóó ºâ÷íèé áàéãàëèéí ãîëîìòòîé.

Äýëõèé äàõèíä

Тархвар судлалЭх уурхай: Бог, бод мал, зэрлэг араатан

/үнэг, чоно, хярс, цөөвөр чоно/, нохой муур Хүн голдуу нохой, чоно, үнэг, муур, үхэр,

адуу, гахай, хониноос халдвар авч өвчилдөг. Дамжих зам: Галзуугаар өвчилсөн

амьтдад уруулж, ноцуулах явцад халдвар авна.

Эмнэлзүй

Хачигт халдвар

Хачигт халдвар

Хачигт халдвар

Тархалт

Õà÷èãò ýíöåôàëèòèéí áàéãàëèéí ãîëîìò

Халдвар дамжих зам

Үүсгэгч нь: Цусаар Хоол хүнс Сүү, сүүн

бүтээгдэхүүнээр дамжина.

Эмнэлзүй

Нууц үе 3-21 хоногЭмнэлзүйн хэлбэр:

Халууралт Мэнэн Менинго-энцефалит Менинго-энцефалополимиелит Полирадикуло-неврит Хоёр долгионт менингоэнцефалит

Баярлалаа