zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving piet...
TRANSCRIPT
![Page 1: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/1.jpg)
Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers voor een duurzame, gebouwde
omgeving
Samen bouwen aan Duurzaam Groningen#DGcongres
Piet Nienhuis en Paul FriedelNederlandse Gasunie
![Page 2: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/2.jpg)
Zoektocht naar de optimale mix van energiedragersvoor een duurzame, gebouwde omgeving
Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH)
Groningen, 12 november 2015
![Page 3: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/3.jpg)
Groningen, 12 november 2015 Scherm_3
![Page 4: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/4.jpg)
Workshop opzet
Korte inleiding met toelichting geprepareerde cases
Uitvoering cases met scenariotool
Interactief: andere cases
Groningen, 12 november 2015 Scherm_4
![Page 5: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/5.jpg)
Duurzaam, betaalbaar en betrouwbaar
Duurzaam: minder emissies in de keten
Hoe bereiken we minder emissies?
Minder energie
Betere isolatie
Meer efficiënte technologie
Schonere brandstofmix
Huidige emissiefactoren (bron: NEV)
Aardgas 0,202 kg CO2/kWh
Elektriciteit 0,586 kg CO2/kWh
Groningen, 12 november 2015 Scherm_5
![Page 6: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/6.jpg)
Duurzaam, betaalbaar en betrouwbaar
Betaalbaar in de keten
Welke kostenposten zijn er?
In de woning:
Isolatie
Technologie
Energie
Buiten de woning:
Energienetten
Opgesteld vermogen beide sterk afhankelijk van de piekvraag
Groningen, 12 november 2015 Scherm_6
![Page 7: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/7.jpg)
Duurzaam, betaalbaar en betrouwbaar
Betrouwbaar
Wat bepaalt betrouwbaarheid?
Zekerheid van leveren (weinig storingen)
Levering bij extreme koude
Warmtevoorziening met aardgas kent een norm van 1:50 jaar (overeenkomend met -17°C gemiddelde effectieve dagtemperatuur)
Voor betrouwbare warmtevoorziening moet levering van warmte met andere energiedragers/netten volgens dezelfde normstelling gebeuren
Groningen, 12 november 2015 Scherm_7
![Page 8: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/8.jpg)
4 cases
We gaan aan de hand van 4 cases na hoe het zit met de duurzaamheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid
4 cases waarin we variëren qua warmtetechniek en kijken wat er qua infrastructuurbelasting verandert, ook na toevoeging zonPV en elektrisch vervoer
1. Case 1 (ter referentie): HR ketels
2. Case 2: warmtepompena. Bodembron, all-electric
b. Buitenlucht, all-electric
c. Buitenlucht, hybride met piekstook op gas
3. Case 3: ZonPV
4. Case 4: Elektrisch vervoer
Groningen, 12 november 2015 Scherm_8
![Page 9: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/9.jpg)
Uitgangspunten
Typische bestaande rijwoning
Warmtevraag 20 GW (5500 kWh) ruimteverwarming
8 GW (2200 kWh) tapwater
Isolatie beperkt mogelijk, of pas later aan de orde Wat nu te doen tot het zover is?
Cases 1) HR-ketel
2a) WP bodem
2b) WP lucht
2c) WP hybride
3) Combinatie met PV: 20 m2
4) Combinatie met el. vervoer: accu is “halfvol” (200 km gereden)
Groningen, 18 oktober 2015 Scherm_9
![Page 10: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/10.jpg)
Berekeningen
Gemaakt met de ScenarioToolZie ook www.scenariotool.nl
Groningen, 18 oktober 2015 Scherm_10
![Page 11: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/11.jpg)
Case 1 versus 2a, 2b, 2c – CO2 per jaar
Scherm_11Groningen, 12 november 2015
![Page 12: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/12.jpg)
Case 1 versus 2a, 2b, 2c – een strenge winterdag
Scherm_12Groningen, 12 november 2015
![Page 13: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/13.jpg)
Conclusie
Qua CO2-besparing weinig verschil tussen opties:WP bodem, WP lucht, WP hybride. Waar mogelijk (ruimte!) kiezen voor bodem
Buitenlucht warmtepomptechnologie is efficiënt en reduceert emissies op momenten dat: Emissie-arme elektriciteit beschikbaar is
Weersomstandigheden (buitentemperatuur) gunstig is
Op andere momenten is deze technologie minder gunstig en roept hoge kosten op in de netwerken: gas als achtervanglost dit op
Hybride technologie kiest energiedrager die op dat moment gunstigst presteert
Scherm_13Groningen, 12 november 2015
![Page 14: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/14.jpg)
Case 3 (PV) – CO2 per jaar
Scherm_14Groningen, 12 november 2015
![Page 15: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/15.jpg)
Case 3 (PV) – CO2 per jaar
Scherm_15Groningen, 12 november 2015
![Page 16: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/16.jpg)
Case 3 (PV) – een zonnige zomerdag
Scherm_16Groningen, 12 november 2015
![Page 17: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/17.jpg)
Case 3 (PV) – een strenge winterdag
Scherm_17Groningen, 12 november 2015
![Page 18: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/18.jpg)
Conclusie combinatie met ZonPV
PV productie veroorzaakt belastingspiek op het net.
Voor de all-electric opties is echter de winterpiek veel groter.
Scherm_18Groningen, 12 november 2015
![Page 19: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/19.jpg)
Case 4 (EV + lucht WP) – een zonnige zomerdag
Scherm_19Groningen, 12 november 2015
laadpiek naar middag?
![Page 20: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/20.jpg)
Case 4 (EV + lucht WP) – een strenge winterdag
Scherm_20Groningen, 12 november 2015
laadpiek naar nacht?
![Page 21: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/21.jpg)
Case 4 (EV + lucht WP) – winterdag excl. auto
Scherm_21Groningen, 12 november 2015
laden
laden
ontladen
ontladen
“Geavanceerd dynamisch laden”
![Page 22: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/22.jpg)
Conclusie
Autobatterij met 200 km “ruimte” (= ca. 40 kWh) kan significante bijdrage leveren!
Piekproductie in zomer in theorie compleet op te vangen Belemmert wel de vrijheid om de autobatterij voor rijden in te zetten
Piekvraag in winter lastig te verminderen Verschuiving naar nachtladen eenvoudig -> piek hoeft niet hoger te zijn
dan zonder EV
In theorie mogelijk om auto zeer dynamisch in te zetten (meermaalsladen en ontladen per dag). Dit verlaagt de piek nog eens met ca. 30%.Hiervoor moet de auto wel volledig beschikbaar zijn.
Scherm_22Groningen, 12 november 2015
![Page 23: Zoektocht naar de optimale mix van energiedragers …...voor een duurzame, gebouwde omgeving Piet Nienhuis (GTS), Paul Friedel (BDH) Groningen, 12 november 2015 Groningen, 12 november](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022042307/5ed3fe668d46b66d22633c38/html5/thumbnails/23.jpg)
Scherm_23Groningen, 12 november 2015
Vragen?
Andere cases?