zeszyt_dzielmy1_-_cele_lekcji

Ocenianie ksztatujce:Ocenianie ksztatujce:Ocenianie ksztatujce:Ocenianie ksztatujce:

Dzielmy si tym, co wiemyDzielmy si tym, co wiemyDzielmy si tym, co wiemyDzielmy si tym, co wiemy!!!!

Zeszyt pierwszy: Cele lekcji

www.ceo.org.pl/ok 2

Autorzy:

Agnieszka Arkusiska Mirosawa Motyka

Ewa Borgosz Inga Opas

Aleksandra Cupok Magorzata Osiska

Bernadetta Czerkawska Magorzata Ostrowska

Krystyna Dudak Jacek Pasierb

Justyna Franczak Jarosaw Pietrzak

Joanna Hytro Laura Piotrowska

Izabela Jaskka-Turek Barbara Rakicka

Ewa Kurek Iwona Socha

Indira Lachowicz Joanna Soko

Gabriela Ledachowicz Anna Staszak

Agata Ligza Janina Stojak

Ewa Mazepa Magdalena Swat-Pawlicka

Ewa Mazur Anna Szczypkowska

Hanna Mka Barbara Uniwersa

Monika Michaluk Irena Warcok

Katarzyna Mitka Halina Zajc

Pod redakcj:

Danuty Sterny i Anny Dojer

www.ceo.org.pl/ok 3

Zadaniem dobrego nauczyciela jest uczy tak,

aby ucze sam si zacz uczy!

- wypowied jednego z nauczycieli

z Gimnazjum nr 1 we Wrocawiu.

Chcielibymy, aby to motto towarzyszyo nam w naszej przyjani

z ocenianiem ksztatujcym. Kady z nas jest nauczycielem stosujcym OK

w swojej pracy, ale rwnie trenerem warsztatw z oceniania

ksztatujcego dla nauczycieli.

Wszyscy jestemy przekonani do OK, widzimy korzyci dla uczniw, rodzicw

i nas samych, wynikajce z jego stosowania.

Ale rwnie wiemy, e nie jest to atwy proces. Spotykamy si z rnymi

trudnociami zarwno we wasnej pracy z uczniami, jak ze zgaszanymi

przez uczestnikw naszych szkole i kursw.

Postanowilimy zebra wiadomoci na ten temat i wsplnie zastanowi si,

w jaki sposb mona zaradzi tym problemom.

Rady dotycz pracy z OK indywidualnego nauczyciela, jak rwnie

propozycji wicze w czasie warsztatw nauczycielskich.

Mamy nadziej, e publikacja ta pomoe nauczycielom, dyrektorom,

w stosowaniu oceniania ksztatujcego. By moe stanie si te rdem

informacji dla uczniw i rodzicw.

www.ceo.org.pl/ok 4

CELE LEKCJI Kady czowiek lepiej si uczy, gdy wie, po co si uczy i jaki jest tego cel.

Nauczyciele czsto mwi, e ucze powinien si zorientowa z podanego tematu,

jaki jest cel lekcji. Ale temat, to nie jest cel.

W OK proponujemy, aby nauczyciel przed lekcj zastanowi si:

Po co uczy uczniw danego tematu?

Co by chcia, aby jego uczniowie umieli i dlaczego maj to umie?

Nie s to atwe pytania. Nauczyciele ripostuj: Przecie taki jest program szkolny,

wic ja go tylko wypeniam. Niestety to jest za mao. Refleksja nad celem lekcji

jest bardzo pomocna nauczycielowi, gdy wytyczajc cel, nauczyciel moe skupi si

nad takim zaplanowaniem lekcji, aby cel zosta osignity.

Jeli cele zostay ju sformuowane, to trzeba si zastanowi, czy bd one

zrozumiae dla uczniw. Najwaniejsze jest bowiem, aby to uczniowie znali

cel lekcji, wiedzieli, po co si ucz i eby czuli, czy cele zostay osignite.

wiadomo celw powoduje u uczniw wiadomo uczenia si, nadaje sens

uczestniczenia w lekcji. Nie ma adnego powodu, aby trzyma cel lekcji przed

uczniami w tajemnicy, musi on by zrozumiay take dla ucznia.

Bardzo wane jest sprawdzenie wraz z uczniami pod koniec lekcji, czy cele zostay

osignite. Ucze musi mie poczucie sensownego spdzenia czasu w szkole.

Jedn z metod s zdania podsumowujce. Pod koniec lekcji prosimy uczniw,

by dokoczyli zdanie:

Dzi na lekcji dowiedziaem si, e ,

Po dzisiejszej lekcji potrafi

Wane jest, aby ucze zastanowi si, czy dobrze spoytkowa czas lekcji.

www.ceo.org.pl/ok 5

Nasza grupa poszukiwaczy trudnoci znalaza kilka zagadnie

problemowych zwizanych z formuowaniem i podawaniem celw lekcji:

I. Formuowanie celw ............................................................6

II. Liczba celw........................................................................11

III. Ograniczenia czasowe.........................................................16

IV. Idea celw i ich motywujca funkcja ..................................20

V. Jak sprawdzi, czy cele zostay osignite?.........................23

VI. Planowanie celw lekcji ......................................................25

VII. Narzekanie..........................................................................27

www.ceo.org.pl/ok 6

I. Formuowanie celw Przy formuowaniu celw lekcji pojawiaj si problemy zwizane z:

odrnianiem celw od nacobezu,

poprawnym formuowaniem celw,

formuowaniem ich w jzyku zrozumiaym dla ucznia.

Jakie rady i sposoby wymylilimy?

Odrnianie celw od nacobezu

Jeli nauczyciele zgaszaj trudno z samym

formuowaniem celw lekcji i odrnianiem ich

od nacobezu, to przypominam pytania,

o ktrych powinien pamita nauczyciel,

formuujc cele i kryteria:

cel: Co chc osign? Do czego d?

kryterium: Co pokae mi (jakie wiadomoci

i umiejtnoci uczniw),

e osignem wyznaczony cel?

Dobrze mie wtedy czytelne przykady z rnych przedmiotw, albo pracowa

na przykadzie nauczyciela, ktry zgasza problem. Czasem niestety zdarzaj si

cele, sformuowane tak szczegowo, e kryteria sukcesu niewiele si od nich

rni. Wielokrotnie w takiej sytuacji sprawdzi si powrt do celw lekcji i prba

ich przeredagowania. (Agata Ligza)

Jeli nauczyciele maj trudno z rozrnieniem celw od nacobezu, to wyjaniam,

e s to dwie oddzielne informacje dla ucznia: cele pokazuj konkretn drog

do przejcia, a nacobezu konkretne wymagania, ktre ucze bdzie musia speni.

(Ania Staszak)

Najtrudniej jest wytumaczy nauczycielom rnic midzy celami a nacobezu.

Bardzo czsto je utosamiaj. Z uporem maniaka powtarzam wtedy formuk, e cel

to kierunek, w ktrym zmierzamy, a nacobezu to kryteria sukcesu, czyli dowody,

po ktrych poznamy, e cel osignlimy. Wydaje mi si jednak, e najbardziej

przekonujce s konkretne przykady i wiczenia, wiczenia... (Ewa Mazur)

www.ceo.org.pl/ok 7

Propozycja wiczenia - Nietosame cele i nacobezu

W grupach nauczycieli uczcych tego samego lub pokrewnego przedmiotu poda

temat, cele i cele dla ucznia z danego przedmiotu. Wymieni si materiaami

w grupach. Wcieli si w rol uczniw, ktrzy tworz nacobezu do sprawdzianu,

ktry ma si odby po lekcji z danego tematu. (Danusia Sterna)

Z problemem mylenia celw i nacobezu radz sobie tak, e zadaj sobie pytania:

o cele: po co chc wprowadzi dane zagadnienia, dany temat? Po co tego ucz?

o nacobezu: jakie pytania sprawdzajce zadam uczniowi w wiczeniu,

na sprawdzianie? Cay czas staram si pamita o tych pytaniach i na takie pytania

odpowiada przy formuowaniu celw i nacobezu. Taki sposb poradziabym te

innym. (Jaka Stojak)

Przy problemach z rozrnieniem celw i nacobezu chyba gwnym sposobem jest

przypominanie o pytaniach, ktre wyznaczaj nam cele i kryteria: Czego si dzi

ucze dowie, nauczy? Co pozna?" oraz Po czym ja, nauczyciel poznam, e ucze

ju to umie?" Podczas szkole zwracam uwag na to, aby nauczyciele, tworzc cele

i nacobezu starali si odpowiedzie na te pytania. Podpowiadam te, e osobicie

czsto wykorzystuj klasyfikacj Blooma do tworzenia konkretnych i mierzalnych

kryteriw. Takich, ktre atwo sprawdzi - czsto nawet na zasadzie jest - nie ma.

(Gabriela Ledachowicz)

Niezwykle du trudnoci jest rozrnianie celw i NACOBEZU, szczeglnie wrd

nauczycieli wprowadzajcych ocenianie ksztatujce. Warto skupi uwag

nauczycieli na tym, e cel pokazuje dokd zmierzamy, a kryteria oceniania okrelaj

dowody na to, e cel zosta osignity. Nauczyciele szybciej rozumiej istot celu

i NACOBEZU, gdy patrz na nie jako na cao. Czasami po zbudowaniu kryteriw

oceniania okazuje si, e istnieje potrzeba przeformuowania celw lekcji. Ponadto,

gdy nauczyciele ucz si udzielania informacji zwrotnej, zauwaaj, jak wane jest

precyzyjne i konkretne budowanie NACOBEZU. (Iwona Socha.)

Ja, gdy mam problem z tym, e cele brzmi podobnie jak nacobezu, mwi sobie,

e cel wyznacza mi kierunek, a nacobezu mwi, co ucze ma umie, co i jak bd

oceniaa. (Iza Jaskka Turek)

www.ceo.org.pl/ok 8

Myl, e bardzo wan rzecz, kluczem do odpowiedzi na to pytanie,

jest uwiadomienie nauczycielom, e podczas planowania lekcji formuowanie celu

i nacobezu powinno si odbywa jednoczenie. Czyli planuj cel i od razu

zastanawiam si, po czym poznam, e uczniowie ten cel osignli. Taki tok mylenia

pokae nam, czy cel nie jest zbyt szeroki (potrzeba do niego za duo kryteriw

sukcesu) albo zbyt szczegowy (nie da si ju uoy kryterium sukcesu, bo cel ju

nim jest). Warto pokaza nacobezu jako check-list, wedug ktrej sprawdzimy,

czy i w jakim stopniu ucze osign cel. Warto zilustrowa to przykadem

z wasnego podwrka, takim, w ktrym atwo wpa w puapk sformuowania

nacobezu podobnie do celu. Ja podaj zwykle taki: cel nauczymy si odmienia

rzeczowniki przez przypadki. Pytam nauczycieli, po czym poznam, e ucze umie

odmienia przez przypadki i prosz o sformuowanie kryteriw sukcesu. Wsplnie

dochodzimy do tego, e nie moe to by kryterium, ktre najczciej nasuwa si

nauczycielom, a jest powtrzeniem celu: bdziesz umia odmienia rzeczowniki

przez przypadki, ale e znowu potrzeba tu check-listy: znasz nazwy wszystkich

przypadkw i pytania do nich, potrafisz dopasowa lub stworzy odpowiedni

dla kadego przypadka form rzeczownika. (Mirka Motyka)

Poprawne formuowanie celw

Propozycja wiczenia - Po co tego ucz?

Proponuj takie wiczenie: kady z nauczycieli zastanawia si nad bezsensownym

(jego zdaniem) tematem lekcji, ktry program kae mu realizowa. Zapisuje go

na karteczce. Podaje zapisan kartk osobie z prawej strony. Osoba, ktra

otrzymaa kartk z tematem dopisuje na niej, co pamita ze szkoy na ten wanie

temat. Nastpnie oddaje kartk autorowi tematu. Autorzy czytaj i wydaj opini,

czy taka wiedza ucznia satysfakcjonuje nauczyciela. Rozmowa w parach:

Czy kady temat musimy realizowa?

Jakim tematom warto powici wicej uwagi?

Prawdopodobnie nauczyciele dojd do wniosku, e warto zajmowa si tematami,

ktre uczniom si przydadz w yciu i w dalszej nauce. Ale moe rwnie pa

opinia, e nauczyciel, pomijajc pewne tematy, moe narazi ucznia na gorsz

ocen na egzaminie. Warto podj dyskusj na temat: Czy realizacja pobiena

wszystkich tematw zabezpieczy nas przed wpadk, e ucze czego nie wie

na egzaminie? (Danusia Sterna).

www.ceo.org.pl/ok 9

Propozycja wiczenia - Po co cele lekcji?

Krok pierwszy:

Poda temat lekcji i poleci uczestnikom szkolenia wymylenie celw lekcji

do tego tematu. Mona to zrobi w grupach i wtedy pewnie okae si, e rne

grupy poday rne cele. Std wycigamy wniosek, e sam temat uczniom nie

wystarczy, gdy nie zawiera w sobie celw, a wrcz okazuje si, e nawet

nauczyciele mog mie rne cele przy realizacji konkretnego tematu.

Krok drugi:

Wynotowa z jednego przedmiotu cele na cay rok szkolny (z podrcznika, bd

ze standardw wymaga, lub z jakiego innego rda, albo poprosi

o przywiezienie wypisanych celw caorocznych uczestnikw szkolenia).

Poprosi, aby nauczyciele wybranego przedmiotu podali po jednym przykadzie

tematu. Przydzieli grupom uczestnikw po jednym z przykadw pyta i poprosi

ich o to, aby wcielili si w rol uczniw i (korzystajc z celw caorocznych)

okrelili cele, jakie mog wiza si z konkretnym tematem. Po wykonaniu

zadania cele wracaj do autorw nauczycieli przedmiotowcw i oni decyduj,

czy cele okrelone przez uczniw zgodne s z ich intencj.

Krok trzeci:

Podsumowanie wiczenia. Zaley nam na wniosku: bez okrelenia celu lekcji

przez nauczyciela, uczniowie sami okrelaj swoje prywatne cele, nie cakiem

zgodne z celem nauczyciela (Danusia Sterna).

Cele podawane uczniowi powinny by jasne, konkretne, sformuowane

w zrozumiaym dla niego jzyku, a take niezbyt liczne to moim zdaniem

najwaniejsze kryteria ich formuowania. Jeli do tego byyby frapujce

i zaciekawiajce uczniw, to wietnie. Ale jeli to si nie uda, to pamitajmy

o pytaniach kluczowych ich rol jest angaowanie i zaciekawianie i nie musimy

sili si na fajerwerki przy celach one speniaj inne zadanie. (Magosia Osiska)

Zbyt oglny cel nie jest na pewno przydatny przede wszystkim nauczycielowi.

Pod koniec lekcji uczniowie mog mie poczucie, e cel osignli, ale tylko

nauczyciel wie, e pod obejmujcym obszerne treci jednym celem, kryje si wiele

szczegw, ktrych, by moe, uczniowie na lekcji nawet nie tknli. Sama tego

dowiadczam, dlatego staram si tak formuowa cele, aby byy jasne i dokadnie

mwiy, do czego na zajciach zmierzamy. Zwykle na 1 godzin wyznaczam 3 cele.

(Joasia Hytro)

www.ceo.org.pl/ok 10

Formuowanie celu w jzyku zrozumiaym dla ucznia

Duym problemem i prawdziwym wyzwaniem dla nauczyciela jest wyksztacenie

u siebie umiejtnoci formuowania celw w jzyku zrozumiaym dla ucznia.

Nie jest tak prosto, bo zmieniaj si uczniowie

i to, co byo dobrym sformuowaniem

w klasie A, niekoniecznie bdzie adekwatne

dla klasy B, a jeszcze dochodzi przecie

specyfika przedmiotw. Trzeba zdecydowa,

na ile mona pewne pojcia upraszcza.

Warto wsplnie przewiczy formuowania

celw na przykadzie jakiego tematu

i sprawdzi na zasadzie: Jak mylicie, czy

ucze klasy 5 szkoy podstawowej zrozumie,

o co nam chodzi w tak sformuowanym celu?

Mona jeszcze podda pomys, aby to

uczniowie wsplnie z nauczycielem formuowali cele, albo poprosi uczniw,

aby powiedzieli wasnymi sowami (sparafrazowali), do czego bdziemy dy.

Wtedy mamy szans zobaczy, czy zrozumieli. (Mirka Motyka)

Jednym ze sposobw na wiczenie umiejtnoci formuowania jasnych celw

(w jzyku zrozumiaym dla ucznia), jaki moemy zaproponowa nauczycielom, jest

zaproszenie do wsppracy uczniw. Najlepiej przed lekcj spyta po prostu

znajome dziecko. Zwykle nauczyciele szk podstawowych maj z tym mniejszy

problem. Po prostu czciej musz dostosowywa swj jzyk do wieku dzieci

i atwiej im przychodzi ocena, na ile cel jest prosty i jasny. W liceum uczniowie

wietnie radz sobie ze zrozumieniem celw podanych przez nauczyciela - takie

jest czsto zdanie nauczycieli, ale rzeczywisto bywa inna. Co moglibymy

zaproponowa nauczycielom, aby mogli si przekona, na ile ich okrelenia s

czytelne dla uczniw? Przychodzi mi do gowy podobny pomys - konsultacja

z uczniami na zasadzie guchego telefonu: przekazuj dwm uczniom cele,

jednemu sformuowane w jzyku nauczyciela, drugiemu w jzyku ucznia. Niech

przeka dalej informacj, czego si na lekcji naucz. Pod koniec na pewno okae

si, na ile w danej klasie przydaje si przeformuowanie celw w jzyku ucznia.

(Gabriela Ledachowicz)


II. Liczba celw Druga grupa problemw jest zwizana z liczb celw.

Zauwaylimy, e nauczyciele s

przyzwyczajeni do podawania zbyt

duej liczby celw, nie potrafi

ograniczy si do najistotniejszych.

Trudno jest rwnie realizowa

scenariusze lekcji, w ktrych zaoono

spenienie zbyt duej liczby celw.

W rezultacie nauczyciel i uczniowie

nie maj satysfakcji z lekcji, bo nie

udaje im si osign celu.


Mwi nauczycielom: mamy 45 minut lekcji, z tego odchodzi czas na sprawdzanie

listy obecnoci, ogoszenia dyurnego itp. I z tych 45 minut zostaje nam najwyej

35 minut, ktre musimy sensownie zagospodarowa. W cigu takiego czasu nie da

si zrealizowa wielu celw, bo zwyczajnie nie zdymy. Uczniowie nie dadz rady,

a czsto te nie ma potrzeby, eby uczyli si wszystkiego (nie s w stanie, nie

wszystko musz umie, nie wszystko jest jednakowo wane). W efekcie ograniczmy

liczb celw i zwikszmy prawdopodobiestwo ich osignicia. To wykad

teoretyczny, bo tak naprawd nauczyciele powinni przekona si na wasnej skrze,

jak to jest i co daje ograniczanie celw lekcji. (Agnieszka Arkusiska)

Rzeczywicie czasami liczba celw formuowana przy okazji jednej lekcji potrafi

zadziwi niejednego. Jednym z pomysw na uwiadomienie nauczycielom zbyt

duej liczby celw moe by pokazanie, i statystyczny ucze ma okoo 6 lekcji

w cigu dnia i nie jest w stanie osign takiej liczby celw w odniesieniu

do wszystkich przedmiotw danego dnia. Std warto skupi si na naprawd

najwaniejszym lub wyduy czas na osiganie tych celw - zaplanowa je

na wicej lekcji, jeli nauczyciel mwi, e przecie wszystko jest wane. Wane,

by zrozumie, e nie chodzi o to, aby przerobi materia. (Iwona Socha)


Wybr celu, tego co najwaniejsze w lekcji, powiem szczerze, mi rwnie sprawia

kopot. Szczeglnie gdy zaczynaam prac z OK, chciaam jak najwicej, a to nie

zawsze znaczyo dobrze. Jaki mam dzi na to sposb? Zawsze zadaj sobie pytanie:

dlaczego wanie to? Kiedy, na przykad, wymagaam od ucznia wiedzy na temat

caej wojny obronnej Polski czyli: dowdca, armia itp. okropne, ale tak mnie

nauczyli na studiach. Konspekt mia by dugi, wypasiony i nie wane, co tam jest.

Teraz prowadz selekcj materiau i wane jest dla mnie, aby ucze wiedzia, kiedy

wybucha wojna, zna momenty przeomowe, skutki wojny w powizaniu z dalszymi

wydarzeniami, a reszt szczegw znajdzie w encyklopedii. Poza tym dokadnie

przygldam si podstawie i standardom i tak wybieram cele, aby sprosta

wymaganiom. To mnie dyscyplinuje, skupiam si na umiejtnociach ucznia:

odczytania rda, mapy tego nie moe zabrakn. Myl, e z roku na rok, takie

planowanie bdzie atwiejsze. Staram si rozumie, co tak naprawd jest wane

w danym momencie w nauczaniu. (Joanna Soko)

Z problemem mnogoci celw trudno jest sobie poradzi, bo na pocztku

nauczyciele rzeczywicie chc zaatwi wszystko. Z czasem zrozumiej,

e nie chodzi o ilo tylko jako. Zawsze powtarzam nauczycielom, e jeden

gwny cel wybieraj i o nim mwi uczniom, inne poboczne realizuj, ale ju

o nich nie mwi i nie skupiaj na nich szczeglnej uwagi dzieci. (Ewa Kurek)

Nauczyciele uwaaj, e wszystkie cele s wane, e nie wyobraaj sobie

moliwoci zrezygnowania z ktregokolwiek. Kopotliwe byoby komunikowanie im

tego wprost w czasie szkolenia, bo przecie oni wiedz najlepiej, co powinni robi!

Trzeba by pomyle o takim sposobie, ktry pozwoli im to odkry samemu. Widz

tak moliwo przy okazji wprowadzenia do celw lekcji. Posuguj si przykadem

Wielkie odkrycia geograficzne, ale temat nie ma znaczenia. Jeli poprosimy

uczestnikw warsztatu, by powiedzieli nam, po co uczniowie maj si o tym uczy i

spiszemy pomysy na flipcharcie, to otrzymamy bogat list! Teraz wystarczy

zapyta, czy uczniowie s w stanie osign tyle celw na kadej lekcji? Przecie w

jednym dniu przy 6 lekcjach moe w ten sposb powsta lista 30-40 celw, co w

jednym roku da skromn liczb ponad 6000 celw! Skoro nie, to naley dokona

selekcji. Grupa z pewnoci potrafi to zrobi. Wniosek: podobnie naley

postpowa przed KAD lekcj! (Magosia Ostrowska)


Uwaam, e trzeba namawia do podawania maksymalnie trzech celw.

Na lekcjach polskiego w liceum zdarza mi si podawa jeden cel. Bdem

nauczycieli jest czsto podawanie celw nie dotyczcych tej konkretnej lekcji, tylko

caego cyklu, na przykad: Na tej lekcji nauczycie si okrela podmiot liryczny -

cel dla drugiej klasy liceum. (Magda Swat-Pwlicka).

Mogoby si tu sprawdzi wiczenie, w ktrym pracuj dwie grupy nauczycieli.

Pierwsza grupa planuje lekcj, rozpoczynajc od dziaa i aktywnoci uczniw na

zajciach i dopiero do nich dopasowujc cele, a druga odwrotnie - zaczyna od

celw. Nie sprawdziam tego w praktyce i s to jedynie moje rozwaania. Myl, e

takie wiczenie pomogoby w uwiadomieniu nauczycielom kilku spraw:

warto si zastanowi, co i w jaki sposb chcemy osign,

warto si zastanowi, ile nam to zajmie czasu.

Od tych wnioskw ju tylko krok do uzmysowienia sobie faktu, czy dany cel lub

cele da si omwi w cigu 45 minut, czy moe na ich realizacj naley przeznaczy

wicej czasu. (Aleksandra Cupok)

Uwaam, e w dwch problematycznych kwestiach: zbyt dua liczba podawanych

celw oraz decyzja o sposobie ich podawania, najlepszym sposobem radzenia sobie

jest weryfikacja poprzez praktyk. Jeli nauczyciel sprawdza, na ile udao mu si

cele zrealizowa, to po pewnym czasie zyskuje coraz wiksz wiedz i wyczucie,

ile celw moe wyznaczy i jakie one mog by. Oczywicie, nigdy nie zyskamy

na ten temat wiedzy absolutnej, poniewa lekcje rnie si tocz, jest sporo

czynnikw, ktre decyduj o ich przebiegu i czasem udaje nam si zrealizowa

zaplanowane cele, a innym razem, takie same cele nie bd zrealizowane.

By moe, przy powanych problemach z planowaniem zbyt duej liczby celw

warto na pocztku, gdy brakuje nam jeszcze dowiadczenia, samemu postawi

granic i zaoy z gry, e stawiamy najwyej 2-3 cele. Zdaj sobie spraw,

e takie mechaniczne rozwizanie nie jest dobre, bo zaley jak formuujemy cele

itd. Ale stworzenie takiego mechanizmu, moe nas hamowa, gdy mamy tendencj

do zapdzania si. Ale podkrelam, e obowizkowa jest dyscyplina w sprawdzaniu

realizacji celw. Jeli raz czy drugi przekonamy si, e zbyt dua liczba celw

powoduje, e nie moemy ich zrealizowa, sami bdziemy zmienia swoje nawyki.

(Jaka Stojak)


Na szkoleniu mona zaproponowa takie wiczenie: do tematu lekcji (najlepiej

takiego, ktry wszystkim jest cho troch znany) dopisujemy wszystkie cele lekcji,

ktre nam si nasun. Nastpnie uczymy si zmniejsza ich liczb. Odpowiadamy

na najwaniejsze pytanie: ktry z tych celw jest dla nas najistotniejszy w tym

temacie?, na czym mi, nauczycielowi, najbardziej zaley?, oraz na pytania

pomocnicze, np.:

ktremu z nich bdzie rzeczywicie powicona caa lekcja?

co bdzie potrzebne uczniom do nastpnych lekcji?

ktre cele tylko wspomog osignicie celu gwnego?

czy zd zrealizowa wszystkie cele w cigu 35-40 minut?

Po takiej serii pyta zostaj nam najczciej dwa, trzy cele. Warto podkreli, e

musz by one realne do osignicia na lekcji (a wic w cigu maksimum 40 minut),

bo inaczej bd tylko demotywujce dla uczniw. Take bardzo wane jest, o czym

nauczyciele na og nie myl formuujc cele, eby na kocu lekcji ucze zda sobie

spraw z tego, czy i na ile je osign. Trzeba go do tego zmotywowa i da

oczywicie na to czas.

Warto te tu uwiadomi/przypomnie nauczycielom, e naszym celem jest

nauczy, a nie realizowa program. Moemy oczywicie wpisa w celach lekcji to,

co nam ten program nauczania proponuje i zamiast np. trzech poda sze celw,

pytanie tylko, czy jestemy tu uczciwi wobec siebie i uczniw. Jeli do kadego

z tych celw dodamy kryteria sukcesu, szybko zobaczymy, czy to dla przecitnego

ucznia jest moliwe do osignicia w czasie jednej lekcji. Z drugiej strony

pamitajmy, e sednem w OK jest skuteczne nauczanie, a nie dziaania typu:

ograniczy liczb celw np. do 3. Jeli mamy klas wybitn, to nie rezygnujmy

z dodatkowych celw. Pamitajmy jednak, e trzeba sprawdzi na kocu lekcji, czy

i na ile uczniowie te cele osignli. (Mirka Motyka)

Zbyt dua liczba celw jest staym problemem. Nauczyciele przyzwyczajeni do

celw pisanych wczeniej w konspektach formuuj ich tyle, e nierealne staje si

ich osignicie w czasie 45 minut. Tak sobie myl, e liczby czsto przemawiaj...

moe warto przeliczy ile czasu moemy w czasie lekcji powici na osignicie

jednego celu. (Gabriela Ledachowicz)


Doszam do wniosku, e najlepiej podawa przykady z wasnego podwrka.

W moim przypadku jest to historia. Ale wczeniej dokadnie tumaczymy sobie

(z uczestnikami) czym s cele, a czym s kryteria (dowody, wskaniki, nacobezu)

i jaka jest relacja pomidzy nimi. Specjalnie uywam tych wszystkich okrele

i robi to rwnie w czasie szkolenia, eby pokaza zaleno nacobezu od celw

i eby trafi do wczeniej ju ustalonego (moe po jakim szkoleniu) powizania

tych dwch terminw.

Najlepiej wyjaniajce okazuje si dla uczestnikw okrelenie dowodw, po ktrych

poznaj poziom realizacji celw. Jak ju sobie to wyjanimy, to pniej

przedstawiam swoje przykady. Podaj temat lekcji: np. Reformacja w Europie,

potem cel, np.: Poznacie przyczyny wystpienia Marcina Lutra, a potem nacobezu.

Przed podaniem nacobezu do tego celu od razu pytam uczestnikw, jaka wiedza

uczniw lub jakie umiejtnoci bd dla mnie dowodem na osigniecie tego celu,

na co powinnam zwrci uwag (nacobezu) i oni sami mi podpowiadaj:

wymieniaj np. zarzuty stawiane kocioowi w XVI wieku.

Pytam dalej: ile powinni zna tych zarzutw? Wszystkie, kilkadziesit, dwa?

Historyk moe wpa na pomys, e np. wszystkie z wykorzystywanego na lekcji

tekstu rdowego itd. (Laura Piotrowska)

Proponuj przewietli cele, np. przy pomocy standardw egzaminacyjnych.

Jeli nauczyciel ma zbyt wiele celw i nie wie, ktre s wane i ktre moe wybra,

to trudno mu bdzie ustali priorytety. (Magosia Osiska)

wiczenie: Nauczy wszystkiego

Proponuj prac w parach. Wymieniamy si tematem z naszego wasnego

przedmiotu i pytamy partnera co pamita z czasw szkolnych z tego tematu.

Okazuje si, e prawie nic, a przecie przerabiajc" konkretny temat nauczyciel

stawia sobie duo celw. Less is more = mniej jest lepiej ni wicej. (Danusia

Sterna)


III. Ograniczenia czasowe W zagadnieniu ograniczenia czasowe mieszcz si problemy dotyczce:

sposobu podawania celw uczniom,

czynnoci zwizanych z podawaniem celw

i sprawdzaniem, czy si je osigno,

marnowaniem czasu lekcji

na podawanie celw.


Sposb podawania celw uczniom

Zachcam do pisemnego podawania celw (w czasie lekcji mog odwoa si

do nich uczniowie lub nauczyciel, pomagaj przy podsumowaniu lekcji), chocia

podkrelam, e nie ma takiego obowizku i kady nauczyciel powinien zdecydowa,

co bdzie najlepsze w jego klasie. Proponuj krtkie wiczenie: metod drzewka

decyzyjnego nauczyciele rozwaaj, ktra z proponowanych przez uczestnikw

metod jest efektywniejsza. Sami powinni doj do waciwych wnioskw.

Dla nauczycieli klas 1-3 mam przykad nauczycielki ze szkolenia: opowiadaa,

e przygotowuje swoim uczniom rebusy i amigwki, ktrych rozwizaniem jest cel

lekcji. Dzieci, bawic si zapamituj cel, nie trzeba go wic zapisywa. Poniewa

nauczyciele narzekaj, e zabiera im to czas na lekcji, podpowiadam metod, z

ktrej sama korzystam: uczniowie otrzymuj karteczki z celami, a na lekcji czytamy

je i wyjaniamy ewentualne wtpliwoci. Wykorzystuj rwnie pomys uczestnika

szkolenia, ktry przygotowuje cele na pocztku realizacji dziau, rozdaje uczniom, a

potem na kadej lekcji wskazuje cele dotyczce danego tematu. (Agata Ligza)

Czynnoci zwizane z podawaniem celw i sprawdzaniem czy si je osigno

Jeli chodzi o sposb podawania celw, radziabym spisa wiele pomysw, jak to

robi, po czym po kilka razy wyprbowa kady z nich. Przekonamy si wwczas,

ktry sposb najlepiej si sprawdza, ktry trafia najlepiej do uczniw, ktry jest

najbardziej efektywny i realny w naszych warunkach. Czyli nic innego, jak

dowiadczenie. (Jaka Stojak)


By przekona i zachci nauczycieli w swojej szkole do zapisywania celw,

zastosowaam kiedy ma sztuczk. Podczas szkolenia nauczycieli podaam tylko

raz, ustnie, cele lekcji (byy dwa), nastpnie poprosiam, by uczestnicy uoyli

nacobezu do tych celw i oczywicie pytanie kluczowe. Pracowali indywidualnie

(praca w grupach uatwiaby zadanie). wiczenie wyszo idealnie. Kilku nauczycieli

poradzio sobie z wykonaniem caoci wiczenia, reszta nie usyszaa bd te

zapomniaa treci celw i dopominaa si powtrzenia. Obowizywaa zasada tylko

raz, wic musieli radzi sobie z tym, co mieli. Nacobezu do takich sztukowanych

celw nie wyszo zbyt dobrze. Nie wspomn o tym, e uoenie pytania kluczowego

do lekcji, ktrej celw nie jest si do koca pewnym, nie jest atwym zadaniem.

wiczenie proste i skuteczne. (Aleksandra Cupok).

Jeeli chodzi o czasochonno podawania celu lekcji, to jest to mit. Najczciej jest

to jedno zdanie. W starszych klasach mona poda ustnie lub zapisa na tablicy.

Takie dziaanie zajmuje niewiele czasu. Na szkoleniu prosz nauczycieli,

aby po zapisaniu celu lekcji jedna osoba przeczytaa temat i cele, ktre

przygotowaa. Inni mierz czas to zawsze trwa tylko chwil. (Ewa Kurek)

Proponuj wykona nastpujce wiczenie: Opowiedzie histori: Do szkoy

przychodzi mody nauczyciel, dyrekcja daje nam go pod opiek. W szkole panuje

obowizek podawania celu lekcji uczniom. Mody ma mnstwo do robienia: pisze

konspekty, biega na lekcje kolegw, doksztaca si, rozmawia z rodzicami i jest

ledwo ywy. Przychodzi do nas i pyta: Jak mam sobie poradzi z tymi celami, bo mi

lekcji nie wystarcza, ledwo o temacie pamitam? CO MU OPDPOWIESZ?

Wtedy nauczyciele sami znajd odpowied na swoje trudnoci. (Danusia Sterna)

Wydaje mi si, e zarwno cele, jak i nacobezu powinny by podane uczniom

ustnie i zosta zapisane przez nauczyciela. Wiemy, e nasi uczniowie to wzrokowcy

(podobno jest ich zdecydowanie najwicej), suchowcy i kinestetycy. Zatem jeli

usysz i zobacz wicej im zostanie w gowach a przecie o to nam,

nauczycielom chodzi. Mj wasny sposb jest taki: przychodzi 5 minut wczeniej

i zapisywa cele i nacobezu na tablicy. Dodatkowo na kade zajcia przygotowuj

dla moich studentw handouts, zwane przez nich kserwkami (jedna na grup),

w ktrych zawieram cel i nacobezu. To pozwala mi archiwizowa cele.

(Iza Jaskka-Turek)


Ja stosuj nastpujc praktyk, nie tylko zreszt w modszych klasach:

Temat zwykle jest na tyle obszerny, e zajmuje cay cykl lekcji, czasami nawet 12

(czyli cignie si przez 3-4 tygodnie). I taki temat, bardzo oglnie sformuowany

zapisujemy w zeszycie, otwierajc nowy rozdzia. Natomiast na kadej lekcji

zapisujemy cel. Formuuj go w pierwszej osobie i tak go uczniowie zapisuj, bo nie

zawsze drukuj karteczki. Natomiast na pocztku kadego duego tematu podaj

uczniom wydrukowane nacobezu do tematu. Gdybym nie moga tego zrobi,

to skupiabym si na nacobezu do poszczeglnych wicze. Czasami tak robi: pisz

nacobezu na tablicy, a uczniowie wykonuj zadanie zgodnie z tym nacobezu, ale nie

przepisuj go do zeszytu. Chodzc po klasie i sprawdzajc to, co uczniowie pisz,

mwi krtko: to i to jest dobrze, zwr uwag na drugie nacobezu i uczniowie

koryguj bdy. (Ewa Borgosz)

Marnowanie czasu lekcji na podawanie celw

Rozwaajc problem zapisu celw,

naleaoby najpierw nakoni nauczycieli,

by dla swojego dobra (pracochonno

zapisu) oraz dla dobra uczniw

(brak zrozumienia i zniechcenie),

zechcieli uproci form i liczb

podawanych celw.

Jeeli w miejsce omiu celw bd tylko

dwa lub trzy, to z pewnoci ich zapis

bdzie atwiejszy i nie zabierze 20 minut.

Take uczniowie nie bd na dzie dobry

przytoczeni ogromem pracy, ktr

nauczyciel zaplanowa na zajcia.

(Aleksandra Cupok)


Cele s punktem wyjcia do dziaania i wsppracy, na ich podstawie budujemy

kryteria, IZ, pytania kluczowe. Nie mona wic ich pomin. Jeeli nauczyciel uwaa,

e szkoda mu czasu na cele, to dobrze byoby:

podawa tylko te najwaniejsze, w zwizej formie,

zastanowi si, jak lepiej gospodarowa czasem podczas lekcji,

zastanowi si nad technicznymi rozwizaniami mona na przykad

wydrukowa cele do dziau dla kadego ucznia i prosi ich, aby na danej

lekcji zapisywali przy danym celu dat? (Anna Staszak)

Rozwizaniem problemu brak czasu na lekcji dla celw moe by ustne ich

podawanie (naley wtedy podkreli, i zbyt duej liczby celw uczniowie nie

zapamitaj).

Warto rwnie sign po nowoczesne rodki techniczne rzutnik folii

lub multimedialny. Nie upieraabym si z zapisem celw w zeszycie, natomiast

w momencie zapisywania ich na tablicy nauczyciel moe poprosi uczniw

o zrobienie czego innego i ten czas na lekcji zostanie dobrze zagospodarowany.

Argumentem przemawiajcym za zapisywaniem celw moe by praca

z tzw. trudnymi klasami pod wzgldem dyscypliny poniewa s one czynnikiem

dyscyplinujcym i motywujcym. Mona umwi si z klas, e nie zrealizowany

na lekcji materia, bd musieli nadrobi sami, wskazywanie gdzie dopiero

(ju) jestemy, jest dobrym kijem. (Ania Szczypkowska)

Komentarze szkoda czasu na lekcji s zblione do tych lepiej skupi si

na wymaganiach. Prbuj uwiadomi nauczycielom, e naprawd chodzi o to,

by celw byo niewiele. Mwi take o swoich dowiadczeniach z karteczkami

i zapisywaniem na tablicy. Nie bez znaczenia jest te przypominanie, e OK uczy

uczniw odpowiedzialnoci za nauk jeli wtajemniczymy ich w cele,

to jednoczenie zaprosimy do wsppracy nad ich osigniciem a o to przecie

chodzi!(Ewa Mazur)

Ci, ktrzy uwaaj, e maj za mao czasu na podawanie celw, powinni znowu

przekona si w praktyce, ile czasu to zabiera. Tu ju adne teorie nie pomog,

to jest kwestia empiryczna. (Agnieszka Arkusiska)


IV. Idea celw i ich motywujca funkcja

Cz nauczycieli nie widzi potrzeby zastanawiania si, czego oraz dlaczego wanie

tego ucz. Uwaaj, e o tym decyduje Ministerstwo Edukacji Narodowej

i nauczyciel ma tylko wykonywa zadanie. Jeli ju przekonaj si do okrelania

celw lekcji, to najpierw w scenariuszu lekcji planuj aktywnoci i do nich dopiero

dopisuj cele. Czsto te cele dotycz tylko wiedzy uczniw, rzadko ich

umiejtnoci, a prawie nigdy postaw.

Nauczyciele maj rwnie trudno z odnalezieniem powizania pomidzy celami

a tym, co uczniowie ju na dany temat wiedz lub jak mog wiedz nabyt pniej

spoytkowa. To wie si bezporednio z takim formuowaniem celu,

aby uczniowie widzieli jego sens.

Tropic trudnoci wyszczeglnilimy gwne kwestie:

cele rzadko dotycz umiejtnoci, a prawie w ogle postaw,

brak szerszego spojrzenia na cele - nauczyciele podajc cele,

nie zastanawiaj si, jak uczniowie wykorzystaj wiedz i umiejtnoci

w przyszoci, ani czy tak podany cel, jest interesujcy dla uczniw.



Cele rzadko dotycz umiejtnoci, a prawie w ogle postaw

Rzeczywicie najczciej formuowane s cele dotyczce wiedzy, myl,

e dla ucznia one s najbardziej pomocne. Pamitajmy take, e dla ucznia nie

moe by tych celw zbyt wiele, nauczyciel powinien wybiera zawsze te

najwaniejsze. Co innego cele dla nauczyciela, moe by ich wicej i myl, e nie

zawsze wszystkie musimy ujawnia uczniom.

Formuowanie celw zwizanych z umiejtnociami moe by dla nauczyciela

atwiejsze, jeli wczeniej zrobi sobie katalog ksztaconych w danej klasie

umiejtnoci. Ale ju sprawdzenie realizacji tego celu na tej lekcji moe by

niemoliwe, bo niektre umiejtnoci ksztaci si duszy czas lub cigle wiczy.

Co do celw zwizanych z postawami, to mam wtpliwo czy musimy podawa je

uczniom. S to zazwyczaj cele dugofalowe, ktrych realizacja i moliwo

sprawdzenia nie dokonuje si na jednej lekcji, a czsto potrzeba na to nawet ich

cyklu. Jak wic moemy je podawa uczniom na lekcji? Na pewno jednak

powinnimy je uwzgldnia proponuj, podobnie jak z umiejtnociami,

zacz od przemylenia, jakie postawy ksztacimy, w jaki sposb i przy jakich

okazjach moemy to robi. (Magosia Osiska).

Zdecydowanie mniej celw odnosi si do umiejtnoci i postaw ni do wiedzy.

Dosy trudno przekona o koniecznoci pooenia nacisku na podnoszenie

umiejtnoci. Czsto nauczyciele mwi, e bez wiedzy nie mona ksztaci

umiejtnoci i postaw, a wic cele musz dotyczy wiedzy. Widz tutaj powane

niebezpieczestwo pozostawienia uczniw na najniszych poziomach uczenia si

(wiedza), bez ksztacenia analizy, syntezy i ewaluacji. To skutkuje niskimi wynikami

na egzaminach, wic nauczyciele wymagaj wicej wiedzy itd. Aby przekona

oponentw, mona odwoa si do kartoteki testu gimnazjalnego lub maturalnego.

Pytamy, co jest sprawdzane na tecie? UMIEJTNOCI. Dlatego musimy

formuowa cele odnoszce si do ich ksztacenia. Oczywicie przy okazji budujemy

wiedz suc realizacji tych celw. Przez wyznaczanie celw powalajcych

doskonali umiejtnoci, uczymy nie tylko dobrze, ale take do egzaminw!

I to jest dla nauczycieli bardzo powany argument. (Magosia Ostrowska)


Brak szerszego spojrzenia na cele - nauczyciele podajc cele,

nie zastanawiaj si, jak uczniowie wykorzystaj wiedz i umiejtnoci

w przyszoci, ani czy tak podany cel, jest interesujcy dla uczniw.

W sytuacji, gdy sysz, e dla nauczyciela wane jest by ucze zda egzamin,

staram si wej w polemik. Pytam, czy powinnimy uczy dla egzaminu, czy po to,

eby ucze poradzi sobie w yciu, zdoby dane umiejtnoci? Tu zazwyczaj sysz

gosy, e szkoa chce uczy do ycia, a musi do egzaminu. Proponuj wic

znalezienie zotego rodka. Powiedzenie uczniom celu lekcji z nastawieniem na to,

co kiedy bdzie umia i co wykorzysta w czasie egzaminu. (Bernadetta Czerkawska)

Tumaczc nauczycielom efektywno jaka pynie z formuowania celw

powizanych z praktyk, staram si odwoa do szkolnej rzeczywistoci.

Pytam ich o to, jakie tematy dyktuj swoim uczniom i zapisuj w dzienniku.

Potem pytam ich, czy ich zdaniem tak brzmicy temat jest interesujcy

dla przecitnego nastolatka? Czy oni, majc lat 13 obudziliby si z letargu

na 7 lekcji, syszc taki temat? Zwykle te tematy s po prostu nudne!

Dlatego sugeruj nauczycielom aby wymylali cele atrakcyjne z punktu widzenia

uczniw, takie, ktre ich zaintryguj, zainteresuj. Zwykle powizanie celu

z praktycznym jego wykorzystaniem daje efekt atrakcyjnoci dla ucznia.

Tumacz nauczycielom jak wiele zaley od obudzenia " uczniw na pocztku

lekcji. Myl, e dobrym wiczeniem byoby podanie nauczycielom kilu celw

i kilku kryteriw sukcesu do tego samego tematu lekcji i poproszenie

o wybr najlepszego ich zdaniem zestawu (Justyna Franczak).

To prawda, e nie zawsze mona ciekawie sformuowa cele. W OK wane jest

jednak to, aby zawsze je podawa. Istotne jest, aby uczniowie czuli si bezpiecznie

i wiedzieli, po co to robi. Efektowno mona wprowadza w innym momencie

realizacji tematu. Czasem nieciekawy pozornie cel poprzedza bardzo dobr

i interesujc lekcj. Gorzej, gdy jest odwrotnie. (Ewa Kurek)


V. Jak sprawdzi, czy cele zostay osignite?

W ocenianiu ksztatujcym podawanie celw lekcji jest cile zwizane

ze sprawdzeniem, czy cele zostay osignite. Takie podsumowanie lekcji jest

konieczne. Sprawia ono jednak trudno nauczycielom. Pytaj jak sprawdzi wraz

z uczniami, w jakim stopniu osignli cele lekcji i co zrobi jeli jaki cel nie zosta

zrealizowany?


Zamknicie lekcji z odwoaniem si do celw. Mam par swoich sposobw,

kilka widziaam rwnie na hospitacji, a ostatnio te na lekcjach prezentowanych

w czasie panelu koleeskiego Szkoy uczcej si:

nauczyciel odczytuje cele napisane na tablicy i po oszacowaniu,

ile osb uwaa, e ju osigno ten cel, ciera lub zapisuje przy nich wynik,

krtka kartkwka, krzywka na zakoczenie lekcji,

pytanie odnoszce si do tematu porzdkujce

wiedz uczniw na omwiony temat,

rozmowa w parach: co byo najwaniejsze na lekcji?

(zwrcenie uwagi no to, eby uczniowie skupili si

na celach) i zebranie w rundce bez przymusu,

metoda wiate drogowych do kadego celu i wnioski:

n a nastpnej lekcji trzeba wrci do ktrego z celw,

metoda kiesze i szuflada,

pytania do tematu, czyli czego chciaabym/bym

jeszcze dowiedzie si na ten temat?

zamiast zadania podsumowujcego pytania

podsumowujce. O co mona zapyta czowieka,

ktry posiad tak wiedz jak my? Na jakie pytanie

mgby nam odpowiedzie?

Pewnie tych przeksztace moe by jeszcze ze sto.

Najwaniejsze, eby nie stosowa tego samego sposobu przez duszy czas.

(Laura Piotrowska)


Zapisane cele nie pozwalaj zapomnie obu stronom o tym, po co si dzisiaj

spotkay na zajciach i po co robi te wszystkie fascynujce, czasem dziwne

lub nudne rzeczy. Dziki celom mona take sensownie i konkretnie zakoczy

zajcia (mona uzyska od ucznia informacj: czego si dzisiaj nauczyem,

z czym mam jeszcze trudnoci), co z kolei jest punktem wyjcia do dalszych dziaa

i pracy z uczniem. (Aleksandra Cupok)

Co zrobi, jeli uczniowie nie potrafi oceni, czy cele zostay osignite? To chyba

zaley po prostu od specyfiki klasy. Jeli okae si, e w klasie uczniowie nie

potrafi oceni, czy cel zosta osignity, naley z nimi pracowa nad t

umiejtnoci. Poniewa uczniw obowizuje nacobezu, wic, jak rozumiem, nie

ley w ich interesie przytakiwa w sytuacji, w ktrej cel nie zosta osignity i nie

poradz sobie z wymaganiami. Jeli jednak rzeczywicie uczniowie nie potrafi

oceni, czy cel zosta osignity, mona jeszcze prociej go formuowa

lub nie pozostawia podsumowania na koniec, tylko tak rozpisa cele,

aby w trakcie lekcji mona byo ocenia ich realizacj. I wtedy moe znajdzie si

czas na tak dobrane wiczenia, aby byy take sprawdzeniem realizacji celw.

(Magda Swat-Pawlicka)

Problem braku czasu na sprawdzenie stopnia realizacji celw rozumiem doskonale -

- dzwonek dzwoni i jest po prostu bezlitosny! Tu rad jest tylko dobre

rozplanowanie czasu, zminimalizowanie aktywnoci podczas zaj na rzecz

podsumowania lekcji, no i trzymanie si planu. Nauczyciele zwykle zgadzaj si

i rozumiej jak wane jest podsumowanie, ale mimo to nie potrafi sobie poradzi z

szybko pyncym na lekcji czasem. Natomiast na wygaszanie opinii w stylu: skoro

zosta zrealizowany materia, to cel zosta osignity bardzo dobrze dziaa

porwnanie do sytuacji, w ktrej znajduje si w wygaszajcy te rewelacje.

Wystarczy zapyta: Czy w takim razie kade przeprowadzone wg planu szkolenie

dla nauczycieli jest gwarancj, e cel szkolenia zosta osignity?

Wtedy albo otwieraj si czowiekowi kanay i zaczynaj przepywa impulsy przez

neurony, co zazwyczaj wie si ze zrozumieniem istoty sprawy, albo po prostu taki

trudny uczestnik nabiera wody w usta i przestaje si popisywa.

(Justyna Franczak)


VI. Planowanie celw lekcji

W zasadzie wszyscy nauczyciele okrelajcy cele lekcji zgadzaj si z koniecznoci

zaplanowania ich przed lekcj. Jednak maj oni trudno z zaplanowaniem

przebiegu lekcji spjnego z celami i aktywnociami.


Myl, e dobrze by byo uwiadomi

sobie, e po napisaniu konspektu warto

sprawdzi, czy tok lekcji jest

podporzdkowany osigniciu celw

i zada konkretne pytania:

ktre aktywnoci su osigniciu

celu 1, ktre 2, itd.?

czy te aktywnoci rzeczywicie

pomog osign dany cel,

czy s adekwatne?

czy na wszystko wystarczy nam

czasu (tu warto rozpisa kade

dziaanie nauczyciela i ucznia

na minuty)?

Warto pamita, e podczas planowania

toku lekcji mona jeszcze modyfikowa jej

cele i nacobezu, bo czasem wanie wtedy

okazuje si, co jest moliwe, a co nie.

(Mirka Motyka)


Czasami przed lekcj przegldam wiczenia w podrczniku, ale zawsze prbuj

okreli, jaki cel mia autor podrcznika i/lub programu, zamieszczajc je w tym

wanie miejscu. Odkrywam przy tym ciekawe rzeczy, wiele niespjnoci lub

przeadowanie materiau. Dobry przykad: w pitej klasie na lekcji niemieckiego

stosujc si do wicze w podrczniku musiaabym wprowadzi zdania

z czasownikiem modalnym musiewe wszystkich formach osobowych oraz tryb

rozkazujcy we wszystkich trzech formach! Nierealne, niepotrzebne,

wprowadzioby to kompletne zamieszanie. Rozoyam wic to na kilka lekcji

i pozmieniaam zupenie wiczenia. Opracowaam wasne, a na lekcji jeszcze

uczniowie podsunli mi dobre pomysy. Na podstawie podrcznika okrelam wic

cel, a potem weryfikuj materia. Jak to archiwizowa? Najprociej jest opracowa

sobie rozkad materiau w postaci celw. Wwczas masz porzdek i wiesz,

co powinna na ktrej lekcji zrobi. To sprawia rwnie, e niczego nie pominiesz.

A jeli jeszcze wprowadzisz w szkole obyczaj, e zamiast tematu w dzienniku

nauczyciele wpisuj cel lekcji - to jest i archiwizacja i porzdek. Uporzdkowanie

materiau z zastosowaniem celw lekcji ma jeszcze jedn zalet: jeli nauczyciel jest

chory, to wiem, co mam robi, zastpujc go. Mog atwo sprawdzi, co uczniowie

ju powinni wiedzie i dziki temu mog poprowadzi lekcj za nieobecnego

nauczyciela zgodnie z planem i rozkadem materiau. (Ewa Borgosz)


VII. Narzekanie Czasami spotykamy nauczycieli, ktrzy specjalnie pitrz trudnoci. Przewanie s

to osoby, ktre nie lubi zmian i broni si przed nimi. Spotykamy si wtedy

ze stwierdzeniami:

Nie ma potrzeby formuowania celw, bo wszystko jest w temacie lekcji.

Niepotrzebne jest przekadanie celw na jzyk ucznia.

Nie widz sensu i moliwoci przekazywania celw

dzieciom w nauczaniu zintegrowanym.

Zawsze to robilimy, o czym tu mwi.

Co mona w takiej sytuacji odpowiedzie.?


Opornych nauczycieli mona prbowa

przekona do innego mylenia o celach,

przeprowadzajc wiczenie. Kadej osobie

dajemy jeden temat lekcji, bardzo oglnie sformuowany i poprosimy, aby napisali,

jaki cel lekcji bd realizowa. Jest due prawdopodobiestwo, e zostan podane

rne cele lekcji. Jest to dowd na to, e cele lekcji musz by sprecyzowane

i jednoznaczne. Jeeli nie przekonuje nauczycieli stwierdzenie, e warto wiedzie,

dokd si zmierza, moemy zaproponowa inne wiczenie. Prosz, aby wyobrazili

sobie, e rano o 8 zabieram ich do autobusu i mwi, e wyjedamy. Prosz

o zapisanie na karteczce pierwszego pytania, jakie nasuwa im si w tym momencie.

Zdecydowana wikszo zapisuje pytanie dokd jedziemy?, po co wyjedamy?

To jest odpowied na ich rzekomo niepotrzebne podawanie celu lekcji. (Ewa Kurek)

Na komentarze tak to robimy, odpowiadam, e w takim razie bardzo si ciesz

z moliwoci podzielenia si dowiadczeniami i e chtnie skorzystam z ich uwag.

Niestety najczciej okazuje si, e ci, ktrzy krzyczeli najgoniej, maj najwikszy

problem z prawidowym sformuowaniem celw. (Ewa Mazur)

Zawsze podawali cele. Przewanie nauczyciel ma na myli cele do caego

programu, a nie do jednej lekcji. Proponowaabym zgodzi si i zaproponowa

okrelenie celw do tematu: Wyraenia algebraiczne, lub inny rwnie przyjemny.

(Danusia Sterna)


Centrum Edukacji Obywatelskiej od 2003 roku upowszechnia

ocenianie ksztatujce w polskich szkoach poprzez publikacje,

konferencje, szkolenia i kursy internetowe.

W serii zeszytw Dzielmy si tym, co wiemy trenerzy CEO

opisuj swoje dowiadczenia zebrane w wyniku spotka

(bezporednich i wirtualnych) z tysicami polskich nauczycieli

poznajcych ide oceniania ksztatujcego.

Pisz o tym, co w OK budzi najywsze dyskusje i wydaje si najtrudniejsze, radz,

jak rozwizywa konkretne problemy, cytuj rozwizania zastosowane przez uczestnikw

kursw i szkole.

Radzc innym, czerpi z dowiadcze wyniesionych z wasnej pracy, gdy jako nauczyciele

czsto ju od wielu lat stosuj ocenianie ksztatujce.

Niniejszy zeszyt pierwszy z cyklu - zawiera cenne wskazwki, jak pokonywa trudnoci

zwizane z formuowaniem celw lekcji oraz konkretne rady, jak przekona innych,

e warto, aby i nauczyciel i uczniowie znali i rozumieli cele lekcji.

zeszyt_dzielmy1_-_cele_lekcji

Documents