zehirlenmeler (fazlası için )

ZEHİRLENMELERZEHİRLENMELERYrd.Doç.Yrd.Doç.Dr. Dr. Ramazan CoşkunRamazan Coşkun

22

• Zehirlenme, bir kimyasal maddenin Zehirlenme, bir kimyasal maddenin organizmaya zarar vermesi olarak organizmaya zarar vermesi olarak tanımlanabilir. Her tür kimyasal madde tanımlanabilir. Her tür kimyasal madde zehirlenmeye neden olabilir. zehirlenmeye neden olabilir.

33

Zehir;Zehir;

• VVücut için kesin olarak zararlı maddeler ücut için kesin olarak zararlı maddeler için kullanılan bir tanımdır. için kullanılan bir tanımdır.

• Bir maddenin zararlılık derecesini Bir maddenin zararlılık derecesini belirleyen faktörler; bileşiğin dozu, belirleyen faktörler; bileşiğin dozu, vücuda giriş yolu ve etki mekanizmasıdır. vücuda giriş yolu ve etki mekanizmasıdır.

44

Zehirlenmeleri çeşitli biçimlerde Zehirlenmeleri çeşitli biçimlerde sınıflandırmak mümkündür. sınıflandırmak mümkündür. Oluş şekli bakımından;Oluş şekli bakımından;• Çevresel (bitkisel, Çevresel (bitkisel,

hayvansal)hayvansal)• EndüstriyelEndüstriyel• Ev kazalarıEv kazaları• MeslekselMesleksel• İntihar amaçlıİntihar amaçlı• CinayetCinayet• SavaşSavaş• Kaza ile olan zehirlenmelerKaza ile olan zehirlenmeler

Kapsadığı kitle Kapsadığı kitle bakımından;bakımından;

• YaygınYaygın

• Bireysel zehirlenmeler Bireysel zehirlenmeler

Oluş süresi bakımından;Oluş süresi bakımından;

• AkutAkut

• KronikKronik

55

Zehirler organizmaya Zehirler organizmaya başlıca şu yollardan başlıca şu yollardan ulaşırlar:ulaşırlar:• Oral yolOral yol

• Solunum yolu Solunum yolu

• İntravenöz yol İntravenöz yol

• Deri ve mukozalar Deri ve mukozalar

66

TanıTanı

• Anamnez Anamnez • Çevrede araştırma Çevrede araştırma

yapmak yapmak • Sistemlerle ilgili Sistemlerle ilgili

bulguların bulguların araştırılmasıaraştırılması

• Laboratuvar Laboratuvar incelemeleri incelemeleri

• Toksikolojik inceleme Toksikolojik inceleme için örnek alma için örnek alma

-Kan-Kan- İdrar- İdrar-Mide içeriği -Mide içeriği -Saç ve tırnak örnekleri-Saç ve tırnak örnekleri-Otopside alınan doku -Otopside alınan doku

örnekleriörnekleri• OtopsiOtopsi

Zehirlenmelerde Zehirlenmelerde anamnezanamnez al alınıınırken rken şşu u noktalarnoktalarıın üzerinde durulmaln üzerinde durulmalııddıırr;;

• ToToksksik maddenin cinsi ik maddenin cinsi • AlAlıınan miktarnan miktar• Zehirlenme yoluZehirlenme yolu• AlAlıınnışış zaman zamanıı• Önceden mevcut hastalÖnceden mevcut hastalıık varlk varlığıığı• Zehirlenme belirtileriZehirlenme belirtileri• YapYapıılmlmışış olan sa olan sağğaltaltıımlarmlar• Daha önce zehirlenme olup olmadDaha önce zehirlenme olup olmadığıığı• Zehirlenme nedeniZehirlenme nedeni• Birlikte zehirlenmiBirlikte zehirlenmişş olabilecek ki olabilecek kişşileriler

TANITANI

77

Anamnez alınamıyorsa şu özellikler Anamnez alınamıyorsa şu özellikler zehirlenmeyi akla getirmelidir;zehirlenmeyi akla getirmelidir;

• Akut başlangıçAkut başlangıç

• Olgunun 1-5 yaşlarında olmasıOlgunun 1-5 yaşlarında olması

• Pika varlığı veya eskiden geçirilmiş zehirlenmePika varlığı veya eskiden geçirilmiş zehirlenme

• Psikososyal yönden uygun çevre-aile içi geçimsizlik, yeni Psikososyal yönden uygun çevre-aile içi geçimsizlik, yeni bir kardeş, okul başarısızlığı gibibir kardeş, okul başarısızlığı gibi

• Birden fazla organ sisteminin tutulmasıBirden fazla organ sisteminin tutulması

• Bilinç değişikliğiBilinç değişikliği

• Bilmece gibi klinik tabloBilmece gibi klinik tablo

TANITANI

88

99

TanıTanı

• Anamnez Anamnez • Çevrede araştırma Çevrede araştırma

yapmak yapmak • Sistemlerle ilgili Sistemlerle ilgili

bulguların bulguların araştırılmasıaraştırılması

• Laboratuvar Laboratuvar incelemeleri incelemeleri

• Toksikolojik inceleme Toksikolojik inceleme için örnek alma için örnek alma

-Kan-Kan- İdrar- İdrar-Mide içeriği -Mide içeriği -Saç ve tırnak örnekleri-Saç ve tırnak örnekleri-Otopside alınan doku -Otopside alınan doku

örnekleriörnekleri• OtopsiOtopsi

Zehirlenme ile getirilen hastadaZehirlenme ile getirilen hastada

• Vital bulgular Vital bulgular

(solunum,(solunum, nabnabıız,z, kankan basbasııncncıı,, vücut vücut ısısıısısı))

• Pupilla büyüklüPupilla büyüklüğğü ve reaktivitesiü ve reaktivitesi

• BilinçBilinç durumu durumu

• Cilt rengi, kusmuk ve nefesinCilt rengi, kusmuk ve nefesin kokusukokusu

ZEHİRLENMELERE YAKLAŞIMZEHİRLENMELERE YAKLAŞIM KLİNİKKLİNİK

1010

SEMPATOMİMETİK

Mental durum Ajitasyon, delirium,psikoz, konvülsiyon

Kalp hızı

Kan basıncı

Vücut sıcaklığı

Solunum Taşipne

Pupil boyutu (reaktif)

Bağırsak sesleri +

Deri Terli


1111

ORGANOFOSFAT

Mental durum Somnolans, koma, delirium, fasikülasyon

Kalp hızı ( )

Kan basıncı ( )


Solunum

Pupil boyutu

Bağırsak sesleri

Deri Terli


1212

OPİAT / KLONİDİN

Mental durum Somnolans, koma

Kalp hızı

Kan basıncı


Solunum

Pupil boyutu

Bağırsak sesleri

Deri


1313

SEDATİF-HİPNOTİK/ BARBİTÜRAT

Mental durum Somnolans, koma

Kalp hızı

Kan basıncı


Solunum

Pupil boyutu

Bağırsak sesleri

Deri Büllü


1414

SALİSİLATLAR

Mental durum Somnolans, koma, konvülsiyon

Kalp hızı ( )

Kan basıncı


Solunum

Pupil boyutu

Bağırsak sesleri

Deri


1515

ANTİKOLİNERJİK

Mental durum Somnolans, koma, delirium,psikoz, konvülsiyon

Kalp hızı

Kan basıncı


Solunum Respiratuvar yetersizlik

Pupil boyutu ( yavaş )

Bağırsak sesleri

Deri Sıcak/kuru/kırmızı


1616

AAntikolinerjik toksidromuntikolinerjik toksidromu için hatı için hatırlatrlatıcııcı ip ucu ip ucu

(akrosti(akrostişş) )

• ŞŞapkacapkacıı gibi gibi delideli

• YYarasa gibi arasa gibi körkör (pupiller iyi uyum sa(pupiller iyi uyum sağğlamaz) lamaz)

• PPancar gibi ancar gibi kkıırmrmıızzıı

• KKemik gibi emik gibi kuru kuru

• HHadesades (mitolojide yeraltı, ateş tanrısı) (mitolojide yeraltı, ateş tanrısı) gibi gibi ssııcakcak

1717

1818

Akut Zehirlenmelerde Akut Zehirlenmelerde Yapılacak İşlemlerYapılacak İşlemler

Akut zehirlenmeler; Akut zehirlenmeler;

• doğru tanı, doğru tanı,

• hızlı girişim, hızlı girişim,

• uygun tedavi ile mortalite ve morbiditesi uygun tedavi ile mortalite ve morbiditesi azaltılabilen durumlardır. azaltılabilen durumlardır.

1919


• Tedavi planında amaç önce hastanın Tedavi planında amaç önce hastanın sonra zehirin tedavisi olmalıdır. sonra zehirin tedavisi olmalıdır.

• İlk hedef zehirin dokularda gerekli İlk hedef zehirin dokularda gerekli konsantrasyona ulaşmasını engellemek, konsantrasyona ulaşmasını engellemek, zehirin vücuttan uzaklaştırılması ve zehirin vücuttan uzaklaştırılması ve semptomatik tedavidir. semptomatik tedavidir.

2020


• Zehirle temasın sonlandırılmasıZehirle temasın sonlandırılması • Semptomatik tedaviSemptomatik tedavi • Atılımın HızlandırılmasıAtılımın Hızlandırılması • Antidot kullanımıAntidot kullanımı • Hastanın gözlenmesiHastanın gözlenmesi

2121

Solunum yolu ile alınan Solunum yolu ile alınan toksinlertoksinler

• Kontamine ortamdan uzaklaştırılır.Kontamine ortamdan uzaklaştırılır.

• Vücudu sıkan giysiler çıkartılır.Vücudu sıkan giysiler çıkartılır.

• Suni solunum, ağızdan ağıza Suni solunum, ağızdan ağıza solunum.solunum.

• Pnömoni ve pulmoner ödem Pnömoni ve pulmoner ödem gelişmesi yönünden gözlenir.gelişmesi yönünden gözlenir.

2222

Deri yoluyla alınan Deri yoluyla alınan toksinler:toksinler:• Deri bol su veya su/sabun ile yıkanır.Deri bol su veya su/sabun ile yıkanır.

• Fenol gibi suda erimeyen madde: bol su Fenol gibi suda erimeyen madde: bol su ile yıkanır.ile yıkanır.

• Asit, alkali gibi koroziv madde Asit, alkali gibi koroziv madde temasında,temasında,

kimyasal antidot kullanılmaz: ısı oluşur. kimyasal antidot kullanılmaz: ısı oluşur.

• Göze temas etmişse 15 dk suya tutulur.Göze temas etmişse 15 dk suya tutulur.

• Toksin deri altına verilmişse veya zehirli Toksin deri altına verilmişse veya zehirli hayvan hayvan sokmalarında proksimal turnike.sokmalarında proksimal turnike.

2323

Toksik maddenin vücuda girişini önleme

Sindirim yolu ile alınan toksinler:

2424

Farinksin mekanik uyarılması

Toksik maddenin vücuttan Toksik maddenin vücuttan uzaklaştırılmasıuzaklaştırılması

Kusturma

Toksik maddenin alınmasını izleyen ilk 1 saatte yapılırsa, % 60’a varan eliminasyon sağlar.

İpeka şurubu

Kusturma yapılmaması gereken durumlarKusturma yapılmaması gereken durumlar

• Bilinç bozukluğuBilinç bozukluğu

• Kuvvetli asit ve alkali alımıKuvvetli asit ve alkali alımı

• Nörolojik belirtilerin ortaya çıkmasıNörolojik belirtilerin ortaya çıkması

• Hasta 6 aylıktan küçükseHasta 6 aylıktan küçükse

• Hidrokarbon zehirlenmesiHidrokarbon zehirlenmesi

• Gebeliğin son dönemleriGebeliğin son dönemleri

• Ağır kalp ve solunum sistemi hastalıklarıAğır kalp ve solunum sistemi hastalıkları

• Kontrol edilemeyen hipertansiyonKontrol edilemeyen hipertansiyon

2525

Gastrik lavajGastrik lavaj• Hasta trendelenburg pozisyonunda, Mental durumunda Hasta trendelenburg pozisyonunda, Mental durumunda

değişiklik olan veya öğürme refleksi deprese olanlarda , gastrik değişiklik olan veya öğürme refleksi deprese olanlarda , gastrik lavaj yapılacaksa lavaj yapılacaksa endotrakeal tüp takılmasıendotrakeal tüp takılması önemlidir önemlidir..

• Büyük çaplı sonda Büyük çaplı sonda (çocuklarda 18-20 French,erişkinde 36-40 French)(çocuklarda 18-20 French,erişkinde 36-40 French)

• İlk alınan örnek tetkik için saklanmalıİlk alınan örnek tetkik için saklanmalı

• Yıkama materyali vücut ısısında; küçük çocuklarda serum Yıkama materyali vücut ısısında; küçük çocuklarda serum fizyolojik daha büyüklerde su veya % 0.45 NaClfizyolojik daha büyüklerde su veya % 0.45 NaCl

• Her seferde Her seferde 15 ml/kg15 ml/kg sıvı ile lavaj sıvı ile lavaj

• Verilen geri alınmalıVerilen geri alınmalı

• Alınan madde hızlı emiliyor ise 2 saatten fazla zaman Alınan madde hızlı emiliyor ise 2 saatten fazla zaman geçmemeligeçmemeli

• Salisilat, trisiklik antidepresan, antikolinerjiklerSalisilat, trisiklik antidepresan, antikolinerjikler gibi emilim gibi emilim süresi uzun olan hastalarda 12-24 saat sonra bile mide lavajı süresi uzun olan hastalarda 12-24 saat sonra bile mide lavajı yapılmalı yapılmalı

2626

2727

Toksik maddenin vToksik maddenin vüücuttan cuttan uzaklaştırılmasıuzaklaştırılması

Aktif kömür

Oldukça etkili, nonspesifik bir absorbandır.

Ne kadar erken uygulanırsa, etkisi o kadar fazla olur.

Midedeki gıda artıkları, etkisini azaltır. Bu yüzden kusturma veya gastrik lavaj sonrası uygulanmalıdır.

Oldukça güvenli bir maddedir. Bulantı, kusma, diare ve konstipasyon yapabilir.

1 g/kg dozunda, 1/10 oranında sulandırılarak verilebilir.

Aktif kömürün multipl dozlarda verilmesi şu toksinlerin bertaraf

edilmesini sağlar:

• Teofilin

• Karbamezepin

• Fenitoin

• Fenobarbital

• Digoksin

• Salisilatlar

• Siklosporin

• Nortriptilin

• Amitriptilin

• Propoksifen

2828

2929

Toksik maddenin vToksik maddenin vüücuttan cuttan uzaklaştırılmasıuzaklaştırılması

Gastrotomi

Alınan kapsül veya tabletlerin çok büyük miktarlarda olduğu ve gastrik lavajın başarısız kaldığı durumlarda, cerrahi ile mide boşaltılabilir.

Katartikler

Emilimi söz konusu olmayan maddelerin dışarı atılmasında kullanılabilir.

Elektrolit bozukluğu olanlardaKoroziv madde alımlarında

Kullanılmamalı

Sodyum sülfat, sodyum fosfat, sorbitol ve mannitol gibi maddeler kullanılır.

Semptomatik tedavi

• Merkezi sinir sistemi: Hastada bilinç ve refleks kontrolü

yapılmalı, gerekirse antikonvülsan ve beyin ödemi

tedavisi verilmelidir

• Solunum sistemi: Bazı zehirlenmeler hipoventilasyona

yol açabilir. Mekanik ventilasyon desteği gerekebilir.

• Hipotermi: Hastada hipotermi varsa müdahele

edilmelidir.

3030

• Kardiyovasküler sistemKardiyovasküler sistem: İV yol açılmalı, CVP kateteri : İV yol açılmalı, CVP kateteri

konmalı ve hasta monitörize edilmelidir. Volüm kaybı konmalı ve hasta monitörize edilmelidir. Volüm kaybı

varsa yerine koymak, aritmi ile mücadele ve kalp varsa yerine koymak, aritmi ile mücadele ve kalp

yetmezliği ve şok yönünden dikkatli olmak gerekiryetmezliği ve şok yönünden dikkatli olmak gerekir

• Sıvı-elektrolit, asit-baz dengesi, hipoglisemi, hiperglisemi Sıvı-elektrolit, asit-baz dengesi, hipoglisemi, hiperglisemi

gibi metabolik bozukluklar yönünden dikkatli olunmalıdırgibi metabolik bozukluklar yönünden dikkatli olunmalıdır

Semptomatik tedavi

3131

Atılımın Hızlandırılması

• Zorlu diürez:Zorlu diürez: Sıvı yükleyerek GFR artırmak ve diürezi 2-3 katına çıkarmak için yapılır. Böylece alınan ilacın distal tübülde rezorpsiyon yerleri ile olan temas süresini kısaltmak amaçlanır

- Aktif olarak böbrekten atılan ilaçlarda yararlıdır. - Metabolize olarak atılan ilaçlarda yararı yoktur.

Diyaliz:Diyaliz: Barbitürat, alkol, parasetamol zehirlenmelerinde faydalı olabilir

• Hemoperfüzyon:Hemoperfüzyon: Diyalizin etkili olduğu durumlar, digoxin ve kardiyovasküler ilaç zehirlenmeleri

3232

3333

Antidot kullanımıAntidot kullanımı

• Eğer zehirin bilinen bir antidotu varsa Eğer zehirin bilinen bir antidotu varsa kullanılmalıdır. kullanılmalıdır.

3434

Spesifik tedaviSpesifik tedavi

Antidot

Çok az sayıdaki toksik maddenin antidotu vardır.

Antidotların etki mekanizmaları :

Toksik maddelerle reseptör düzeyinde etkileşim

Toksik metabolit oluşumunun önlenmesi

Detoksifiye edici enzim sistemlerinin uyarılması veya rejenere edilmesi

Ağır metallerin bağlanması

Toksinlere karşı spesifik antikor özellikleri

3535

Spesifik tedaviSpesifik tedavi

Toksik madde Antidot

Beta blokerler ……………………………… GlukagonAntikoagülanlar ……………………………… K vitaminiParasetamol ……………………………… N-asetil sisteinBenzodiazepinler ….…………………………... FlumazenilFenobarbital ……………………………… Sodyum bikarbonatHeparin ……………………………… ProtaminMetil alkol ……………………………… Etil alkolOpioidler ……………………………… NaloksanOrganofosfatlar ……………………………… Atropin, PralidoksimSalisilatlar ……………………………… Sodyum bikarbonatTS antidepresanlar ……………………………… Sodyum bikarbonat

3636

Hastanın gözlenmesiHastanın gözlenmesi

• En az 48 saat gözlemde tutulmalıdır. En az 48 saat gözlemde tutulmalıdır. Hastaya ve etkene göre değişebilir.Hastaya ve etkene göre değişebilir.

3737

Sık Görülen ZehirlenmelerSık Görülen Zehirlenmeler

3838

Organik Fosfor ZehirlenmeleriOrganik Fosfor Zehirlenmeleri

• Kolinesterazı irreversibl olarak inhibe Kolinesterazı irreversibl olarak inhibe ederler. Bulgular asetil kolin fazlalığı ile ederler. Bulgular asetil kolin fazlalığı ile ilgilidir. ilgilidir.

• Ülkemizde en fazla görülen ve en önemli Ülkemizde en fazla görülen ve en önemli zehirlenme nedenlerindendir.zehirlenme nedenlerindendir.

3939

Klinik BulgularKlinik Bulgular

• HipersekresyonHipersekresyon

• MiyozisMiyozis

• BradikardiBradikardi

• FasikülasyonFasikülasyon

• BronkospazmBronkospazm

• Kas güçsüzlüğüKas güçsüzlüğü

• İshalİshal

• KomaKoma

4040

TanıTanı

• HikayeHikaye

• Klinik bulgularKlinik bulgular

• Kolinesteraz düzeyi veya aktivitesiKolinesteraz düzeyi veya aktivitesi

• LökositozLökositoz

• Hiperglisemi Hiperglisemi

4141

Takipte kullanılacak parametrelerTakipte kullanılacak parametreler

• Klinik bulgularKlinik bulgular

• KolinesterazKolinesteraz

• Lökosit düzeyiLökosit düzeyi

4242

TedaviTedavi

• Oral yolla alımlarda gastrik lavaj veya kusturmaOral yolla alımlarda gastrik lavaj veya kusturma• Deri ile zehirlenmelerde derinin yıkanmasıDeri ile zehirlenmelerde derinin yıkanması• Atropin Atropin (Başlangıç dozu 1-2 mg 5-10 dakikada bir (Başlangıç dozu 1-2 mg 5-10 dakikada bir

tekrarlanabilir. 0.5-2 mg/saat infüzyon) tekrarlanabilir. 0.5-2 mg/saat infüzyon)

• Oksim türevleri (PAM, Toxogonin)Oksim türevleri (PAM, Toxogonin)• Plazma verilmesiPlazma verilmesi• Plazma değişimiPlazma değişimi• Mekanik ventilasyonMekanik ventilasyon• Semptomatik tedavi Semptomatik tedavi

4343

Karbamatlı Karbamatlı IInsektisitlernsektisitler

• Organik fosfora benzer bulgular verirler. Organik fosfora benzer bulgular verirler. Kolinesterazı reversible olarak inhibe Kolinesterazı reversible olarak inhibe ederler. ederler.

• Tedavide organik fosforlardan farklı olarak Tedavide organik fosforlardan farklı olarak oksim türevleri kullanılmaz.oksim türevleri kullanılmaz.

4444

Mantar ZehirlenmeleriMantar Zehirlenmeleri

• Amanita Muskarina: Bulguları organik Amanita Muskarina: Bulguları organik fosfor zehirlenmesine benzer. Genellikle fosfor zehirlenmesine benzer. Genellikle ölümcül değildir. ölümcül değildir.

• Tedavide; kusturma veya gastrik lavaj ve Tedavide; kusturma veya gastrik lavaj ve atropin kullanılır.atropin kullanılır.

4545

• Amanita phalloidesAmanita phalloides : Ülkemizde ensık ölüme : Ülkemizde ensık ölüme yol açan mantar cinsidir. Ölüme yol açan 2 yol açan mantar cinsidir. Ölüme yol açan 2 tür toksini vardır. tür toksini vardır.

• Phallotoxin ve phalloidin.Phallotoxin ve phalloidin.

• Bu toksinler mantarın yenmesinden 6-15 Bu toksinler mantarın yenmesinden 6-15 saat sonra karın ağrısı, bulantı, kusma ve saat sonra karın ağrısı, bulantı, kusma ve ishale yol açarlar. Bu dönemde genellikle ishale yol açarlar. Bu dönemde genellikle karaciğer fonksiyonları normaldir. karaciğer fonksiyonları normaldir.


4646


• Gastrointestinal bulgular birkaç saat devam Gastrointestinal bulgular birkaç saat devam eder. Beraberinde görme halüsinasyonları eder. Beraberinde görme halüsinasyonları olabilir. Bu dönemin ardından 72 saat içinde olabilir. Bu dönemin ardından 72 saat içinde ağır bir karaciğer hasarı ve böbrek yetmezliği ağır bir karaciğer hasarı ve böbrek yetmezliği gelişir. Şok ve hipoglisemi sık görülen gelişir. Şok ve hipoglisemi sık görülen durumdur. Bu devrede ölüm sıktır ve nedeni durumdur. Bu devrede ölüm sıktır ve nedeni fulminant karaciğer yetmezliği, şok ve fulminant karaciğer yetmezliği, şok ve hipoglisemidir. hipoglisemidir.

4747

Tedavi Tedavi

• Hipoglisemi için dextroz verilirHipoglisemi için dextroz verilir• İlk 4 saatte gastrik lavaj, tuzlu laksatiflerİlk 4 saatte gastrik lavaj, tuzlu laksatifler• Sıvı replasmanıSıvı replasmanı• Hepatositleri korumak amacıyla: Sitokrom C, Hepatositleri korumak amacıyla: Sitokrom C,

Thioctic asit ve Kristalize PenisilinThioctic asit ve Kristalize Penisilin• Anüri ile mücadeleAnüri ile mücadele• Konvülsiyonlarla mücadeleKonvülsiyonlarla mücadele• İnfeksiyon varsa tedavi edilmelidirİnfeksiyon varsa tedavi edilmelidir• Hemodiyaliz yararlı olabilir.Hemodiyaliz yararlı olabilir.

4848

Karbonmonoksit ZehirlenmesiKarbonmonoksit Zehirlenmesi

• Kokusuz ve renksiz bir gazdır. Kokusuz ve renksiz bir gazdır.

• Zehirlenme inhalasyon yolu ile olur. Zehirlenme inhalasyon yolu ile olur.

• İyi yanmamış kömür, tüp gaz, ve eksoz İyi yanmamış kömür, tüp gaz, ve eksoz dumanında bulunur. dumanında bulunur.

• Şofben, katalitik, soba ve mangal Şofben, katalitik, soba ve mangal zehirlenmeleri olarak karşımıza çıkmaktadır.zehirlenmeleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

• Gazın Hemoglobine afinitesi oksijenden Gazın Hemoglobine afinitesi oksijenden 200-300 kat daha fazladır. 200-300 kat daha fazladır.

4949


• Bulgu ve belirtiler gaza maruz kalma süresi, Bulgu ve belirtiler gaza maruz kalma süresi, ortamdaki CO ve Oksijen konsantrasyonu ile ortamdaki CO ve Oksijen konsantrasyonu ile ilişkilidir. ilişkilidir.

• Hafif olgularda karboksi Hb miktarı %20 Hafif olgularda karboksi Hb miktarı %20 civarındadır. Hastada baş ağrısı, kulakta civarındadır. Hastada baş ağrısı, kulakta çınlama, bulantı, kusma ve tansiyon yükselmesi çınlama, bulantı, kusma ve tansiyon yükselmesi görülür. Deri kırmızı renktedir. görülür. Deri kırmızı renktedir.

• Ağır zehirlenmelerde karboksi Hb miktarı Ağır zehirlenmelerde karboksi Hb miktarı %60’ın üzerindedir. Çeşitli derecelerde bilinç %60’ın üzerindedir. Çeşitli derecelerde bilinç bozukluğu ve koma görülebilir. Hastada bozukluğu ve koma görülebilir. Hastada metabolik asidoz vardır. EKG’de iskemimetabolik asidoz vardır. EKG’de iskemi bulguları olabilir. Ölüm sıktır. bulguları olabilir. Ölüm sıktır.

5050


• Tedavide; hafif olgularda hastanın temiz Tedavide; hafif olgularda hastanın temiz havaya çıkarılması yeterli olabilir. havaya çıkarılması yeterli olabilir.

• Ağır olgularda %100 oksijen, mekanik Ağır olgularda %100 oksijen, mekanik ventilasyon, antikonvülsan tedavi ve beyin ventilasyon, antikonvülsan tedavi ve beyin ödemi tedavisi gerekebilir. ödemi tedavisi gerekebilir.

5151

TrankilizanlarTrankilizanlar

Toksik doz oldukça değişkendir. SSS depresyonu ve Toksik doz oldukça değişkendir. SSS depresyonu ve hipotansiyon görülür.hipotansiyon görülür.

-Klinik Özellikler-Klinik ÖzelliklerSSS depresyonu olmasına rağmen koma ve solunum SSS depresyonu olmasına rağmen koma ve solunum

yetmezliği nadirdir. Hipotansiyon, hipotermi yetmezliği nadirdir. Hipotansiyon, hipotermi görülebilir. Tortikollis ve orolingual diskinezi gibi görülebilir. Tortikollis ve orolingual diskinezi gibi distonik reaksiyonlar görülebilir. Konvülsiyon distonik reaksiyonlar görülebilir. Konvülsiyon gelişebilir. Taşikardi sık olmakla beraber aritmi gelişebilir. Taşikardi sık olmakla beraber aritmi nadirdir. Nöroleptik malign sendrom gelişebilir. nadirdir. Nöroleptik malign sendrom gelişebilir. Ölüm kardiyak etkilerden olur.Ölüm kardiyak etkilerden olur.

5252

TrankilizanlarTrankilizanlar

-Tedavi-Tedavi• • Hava yolu devamlılığının sağlanmasıHava yolu devamlılığının sağlanması• • Koma, hipotansiyon tedavisiKoma, hipotansiyon tedavisi• • Aritmi tedavisiAritmi tedavisi• • Distoni tedavisi (benztropine 1 - 2 mg IV, veya Distoni tedavisi (benztropine 1 - 2 mg IV, veya

diphenhydramine)diphenhydramine)• • Nöroleptik malign sendrom tedavisi (Dantrolen)Nöroleptik malign sendrom tedavisi (Dantrolen)• • Gastrik LavajGastrik Lavaj• • Aktif kömürAktif kömür• • Zorlu diürez.Zorlu diürez.-Laboratuvar : EKG, elektrolitler, kan şekeri, CPK-Laboratuvar : EKG, elektrolitler, kan şekeri, CPK

5353

Trisiklik ve Tetrasiklik Trisiklik ve Tetrasiklik AntidepresanlarAntidepresanlarTrisiklikler: Imipramin, amitriptylin, doxepin, Trisiklikler: Imipramin, amitriptylin, doxepin,

dothiepin, clomipramin, desipramin, dothiepin, clomipramin, desipramin, nortriptylin, protriptylin, amoxapinnortriptylin, protriptylin, amoxapin

Toksik doz değişkendir. Tedavi dozunun 10 katı Toksik doz değişkendir. Tedavi dozunun 10 katı ciddi toksisite gösterir. Fatal olabilir.ciddi toksisite gösterir. Fatal olabilir.

-Klinik Özellikler-Klinik ÖzelliklerEn önemli etki hipotansiyon, aritmiler, koma, En önemli etki hipotansiyon, aritmiler, koma,

inme ve hipertermidir. Başlangıçta ajitasyon, inme ve hipertermidir. Başlangıçta ajitasyon, huzursuzluk ve bilinç bulanıklığı görülebilir.huzursuzluk ve bilinç bulanıklığı görülebilir.

5454

Trisiklik ve Tetrasiklik Trisiklik ve Tetrasiklik AntidepresanlarAntidepresanlar-Tedavi-Tedavi• • Hava yolu devamlılığının sağlanmasıHava yolu devamlılığının sağlanması• • Komplikasyonların tedavisiKomplikasyonların tedavisi• • Gastrik lavajGastrik lavaj• • Aktif kömürAktif kömür• • Varsa asidozun düzeltilmesiVarsa asidozun düzeltilmesi• • Sistemik alkalinizasyonSistemik alkalinizasyon• • HemoperfüzyonHemoperfüzyon-Antidot-Antidot: : FizostigminFizostigmin-Laboratuvar-Laboratuvar : : EKG, arterial kan gazları, CPKEKG, arterial kan gazları, CPK

5555

ETİL ALKOLETİL ALKOL

• Emilim ve metabolizması: Alkolün %20’ si Emilim ve metabolizması: Alkolün %20’ si mideden, geri kalan bölümü ise ince mideden, geri kalan bölümü ise ince barsaklardan emilerek kana karışır. Kan barsaklardan emilerek kana karışır. Kan alkol seviyesi, cinsiyet, yapı, tolerans, alkol seviyesi, cinsiyet, yapı, tolerans, alkolün miktar ve içim hızına, alkolün alkolün miktar ve içim hızına, alkolün emilim ve karaciğerdeki yıkım hızına bağlı emilim ve karaciğerdeki yıkım hızına bağlı olarak farklılıklar gösterir. olarak farklılıklar gösterir.

5656

ETİL ALKOLETİL ALKOL

• Etil alkolün %90’ı karaciğerde, alkol Etil alkolün %90’ı karaciğerde, alkol dehidrogenaz enzimi aracılığı ile, önce dehidrogenaz enzimi aracılığı ile, önce asetaldehit ve asetik asit’e sonra da asetaldehit ve asetik asit’e sonra da karbondioksit ve suya yıkılır. karbondioksit ve suya yıkılır.

• %5-8 kadarı solunum ve idrar yolu ile %5-8 kadarı solunum ve idrar yolu ile değişime uğramadan atılır. değişime uğramadan atılır.

5757

Klinik:Klinik:

• Muayene, anamnez alınması ile başlar. Sinir ve Muayene, anamnez alınması ile başlar. Sinir ve kas sisteminin bütünlüğünü gösteren kas sisteminin bütünlüğünü gösteren koordinasyon (denge, yürüyüş, konuşma, yazı koordinasyon (denge, yürüyüş, konuşma, yazı yazma) testleri ile ince ve kaba hareketlerdeki yazma) testleri ile ince ve kaba hareketlerdeki beceriler ve görme kabiliyetinde bozukluk beceriler ve görme kabiliyetinde bozukluk gelişip gelişmediği değerlendirilir. Başlangıçta gelişip gelişmediği değerlendirilir. Başlangıçta değerlendirme ve yorumlama gibi fonksiyonlar değerlendirme ve yorumlama gibi fonksiyonlar etkilenir etkilenir

• Hastada hipoglisemi ve hipotermi sıktır Hastada hipoglisemi ve hipotermi sıktır

5858

Tedavi:Tedavi:

• Bilinç kaybı yoksa koyu kahve içine 5-20 Bilinç kaybı yoksa koyu kahve içine 5-20 damla amonyak konularak içirilir. Koma damla amonyak konularak içirilir. Koma varsa; gastrik lavaj, hipoglisemi için varsa; gastrik lavaj, hipoglisemi için dextroz, hipotermi için hastanın ısıtılması, dextroz, hipotermi için hastanın ısıtılması, sedatifler uygulanır. Gerekirse diyaliz sedatifler uygulanır. Gerekirse diyaliz yapılabilir. yapılabilir.

5959

METİL ALKOL METİL ALKOL

• Metil alkol odun talaşının distile edilmesi ile elde Metil alkol odun talaşının distile edilmesi ile elde edilir. Endüstride boya inceltici, antifriz, cam edilir. Endüstride boya inceltici, antifriz, cam temizleyici gibi maddelerin yapımında kullanılır. temizleyici gibi maddelerin yapımında kullanılır.

• Akut zehirlenmeler daha çok yanlışlıkla içki Akut zehirlenmeler daha çok yanlışlıkla içki olarak kullanılması sonucu oluşurken, kronik olarak kullanılması sonucu oluşurken, kronik zehirlenmeler, işyerlerinde buharının inhale zehirlenmeler, işyerlerinde buharının inhale edilmesi sonucu oluşur. edilmesi sonucu oluşur.

6060


• Kan yoluyla karaciğere gelen metil alkol Kan yoluyla karaciğere gelen metil alkol önce, alkol dehidrogenaz enzim aracılığı ile önce, alkol dehidrogenaz enzim aracılığı ile yavaş olarak formaldehite ve takiben aldehit yavaş olarak formaldehite ve takiben aldehit dehidrogenaz enzimi ile formik aside dehidrogenaz enzimi ile formik aside dönüştürülür. Bu etil alkole oranla 5-10 kere dönüştürülür. Bu etil alkole oranla 5-10 kere daha yavaş oluşur. İdrarla formik asid daha yavaş oluşur. İdrarla formik asid şeklinde atılır. Atılım 3-4 gün devam eder.. şeklinde atılır. Atılım 3-4 gün devam eder..

6161

METİL ALKOLMETİL ALKOL

• Ayrıca akciğerlerde de elimine olur. Metil Ayrıca akciğerlerde de elimine olur. Metil alkolün, değişikliğe uğramadan zararsız ve alkolün, değişikliğe uğramadan zararsız ve sadece sarhoş edici bir etkisi var iken, sadece sarhoş edici bir etkisi var iken, dönüştüğü formik asid yüksek toksisiteye dönüştüğü formik asid yüksek toksisiteye sahiptir. 20 mg/dl. ’nin üstündeki dozlar toksik sahiptir. 20 mg/dl. ’nin üstündeki dozlar toksik kabul edilir, 80-100 mg/dl. ’lik düzey ölümcül kabul edilir, 80-100 mg/dl. ’lik düzey ölümcül kabul edilirkabul edilir

6262


• Başlangıçta sarhoşluk ve gastrointestinal Başlangıçta sarhoşluk ve gastrointestinal semptomlar ön plandadır. Daha sonra ciddi semptomlar ön plandadır. Daha sonra ciddi metabolik asidoz gelişir ve plazma osmolaritesi metabolik asidoz gelişir ve plazma osmolaritesi yükselir. Semptomlar, baş ağrısı, letarji, yükselir. Semptomlar, baş ağrısı, letarji, vertigo, kusma, bulanık görme veya görmede vertigo, kusma, bulanık görme veya görmede tam kayıptır. Hiperpne, deliryum, konvulsiyon tam kayıptır. Hiperpne, deliryum, konvulsiyon gelişebilir ve koma ve ölüm görülür. Ölümün ilk gelişebilir ve koma ve ölüm görülür. Ölümün ilk 24 saat içinde görülmesi sıkdır. 24 saat içinde görülmesi sıkdır.

6363

Tedavi: Tedavi:

- Gastrik lavaj- Gastrik lavaj- Alkali verilmesi- Alkali verilmesi- Metil alkolün yanmasını geciktirmek için etil Metil alkolün yanmasını geciktirmek için etil

alkol verilebilir. alkol verilebilir. - Gözlerin ışıktan korunması- Gözlerin ışıktan korunması- Ajitasyon varsa sedatifler- Ajitasyon varsa sedatifler- Şok ve hipoglisemi ile mücadele- Şok ve hipoglisemi ile mücadele- Diyaliz- Diyaliz

6464

KOROZİV MADDE ALIMIKOROZİV MADDE ALIMI

• Asit veya alkali maddelerdir. Temizlik Asit veya alkali maddelerdir. Temizlik ürünleri ve deterjanlarda bulunur. ürünleri ve deterjanlarda bulunur. Genellikle çocuklarda ve yaşlılarda Genellikle çocuklarda ve yaşlılarda yanlışlıkla alım sonucu karşımıza çıkarlar. yanlışlıkla alım sonucu karşımıza çıkarlar. Bu maddeler oral yolla alındıklarında Bu maddeler oral yolla alındıklarında sindirim sisteminde yanıklara ve doku sindirim sisteminde yanıklara ve doku hasarına yol açarlar. hasarına yol açarlar.

6565


• Alımdan hemen sonra göğüs arkasında şiddetli Alımdan hemen sonra göğüs arkasında şiddetli bir ağrı ve yanma oluşur. Bu genellikle bir ağrı ve yanma oluşur. Bu genellikle özofagus hasarına bağlıdır. Maddenin temas özofagus hasarına bağlıdır. Maddenin temas ettiği bölgede ödem oluşur. Yanığın şiddetine ettiği bölgede ödem oluşur. Yanığın şiddetine bağlı olarak perforasyonda gelişebilir. Hastada bağlı olarak perforasyonda gelişebilir. Hastada yutma güçlüğü vardır. Tükrüğün yutulması yutma güçlüğü vardır. Tükrüğün yutulması dahi ağrılara yol açtığı için tükrük birikir. dahi ağrılara yol açtığı için tükrük birikir. Yanığın durumuna bağlı olarak şok tablosu Yanığın durumuna bağlı olarak şok tablosu gelişebilir. gelişebilir.

6666


• Alkali alımlarında hasar daha fazladır. Solunum Alkali alımlarında hasar daha fazladır. Solunum yollarında ödem gelişmesine bağlı nefes darlığı yollarında ödem gelişmesine bağlı nefes darlığı ve stridor görülebilir. Asit alımlarında metabolik ve stridor görülebilir. Asit alımlarında metabolik asidoz oluşabilir. Akut dönemi takiben asidoz oluşabilir. Akut dönemi takiben infeksiyon, darlık, perforasyon, mediastenit gibi infeksiyon, darlık, perforasyon, mediastenit gibi komplikasyonlar görülebilir. Darlık koagülasyon komplikasyonlar görülebilir. Darlık koagülasyon nekrozu üzerine nedbe dokusunun gelişmesine nekrozu üzerine nedbe dokusunun gelişmesine bağlıdır. Beslenme bozukluğu görülebilir.bağlıdır. Beslenme bozukluğu görülebilir.

6767


• Birçok korozif kimyasal madde ciltten Birçok korozif kimyasal madde ciltten absorbe olarak sistemik toksisiteye de yol absorbe olarak sistemik toksisiteye de yol açar (periferik nöropati, hipokalsemi, açar (periferik nöropati, hipokalsemi, hiperkalemi, SSS depresyonu, karaciğer, hiperkalemi, SSS depresyonu, karaciğer, böbrek hasarı ve Methemoglobinemi gibi)böbrek hasarı ve Methemoglobinemi gibi)

6868


• Tanı: Anamnez önemlidir. Fizik Tanı: Anamnez önemlidir. Fizik muayenede agız, dil, farenks hiperemik ve muayenede agız, dil, farenks hiperemik ve ödemlidir. Erozyonlar görülebilir. Göğüs ödemlidir. Erozyonlar görülebilir. Göğüs filmleri mediastenit varlığını gösterebilir. filmleri mediastenit varlığını gösterebilir. Endoskopi ve baryumlu grafiler tehlikeli Endoskopi ve baryumlu grafiler tehlikeli olabilir. olabilir.

6969


• Tedavi: Kusturma ve gastrik lavaj özofagus Tedavi: Kusturma ve gastrik lavaj özofagus rüptürü ve aspirasyon riski nedeniyle rüptürü ve aspirasyon riski nedeniyle kontrendikedir. Akut alımda kimyasal kontrendikedir. Akut alımda kimyasal bileşiğin hastaya su veya süt içirilerek bileşiğin hastaya su veya süt içirilerek seyreltilmesi gerekir. seyreltilmesi gerekir. PPerforasyon şüphesi erforasyon şüphesi varsa denenmemelidir. varsa denenmemelidir. ŞŞokla mücadele için okla mücadele için İV sıvı replasmanı yapılır. İV sıvı replasmanı yapılır.

7070


• Ağrı için dolantinden yararlanılabilir. Ağrı için dolantinden yararlanılabilir. AAjite ise jite ise sedatifler verilebilir. Darlık oluşmasından sedatifler verilebilir. Darlık oluşmasından endişe ediliyorsa steroidler, infeksiyon riski endişe ediliyorsa steroidler, infeksiyon riski varsa geniş spektrumlu antibiyotikler verilir. varsa geniş spektrumlu antibiyotikler verilir. Hasta stabilize oluncaya kadar (2-3 hafta) Hasta stabilize oluncaya kadar (2-3 hafta) parenteral beslenme uygulanır. Darlıkların parenteral beslenme uygulanır. Darlıkların tedavisi için buji uygulamasına 3. haftadan tedavisi için buji uygulamasına 3. haftadan sonra başlanmalıdır. sonra başlanmalıdır.

7171

Aniyonik/Noniyonik Aniyonik/Noniyonik DeterjanlarDeterjanlar

ToksisiteToksisite- Aniyonik ve noniyonikler hafif irritandır - Aniyonik ve noniyonikler hafif irritandır (sabun, (sabun,

şampuan, likit deterjanlar)şampuan, likit deterjanlar)

- Fetal doz bilinmiyor- Fetal doz bilinmiyor- Mortalite ve morbidite nadir- Mortalite ve morbidite nadir

7272

Aniyonik/Noniyonik Aniyonik/Noniyonik DeterjanlarDeterjanlarKlinik ÖzelliklerKlinik Özellikler• • Bulantı, kusma, diyare, distansiyonBulantı, kusma, diyare, distansiyon• • Dehidratasyon, elektrolit anormallikleriDehidratasyon, elektrolit anormallikleriTedaviTedavi• • Oral sıvı, bulantıya izin verilebilirOral sıvı, bulantıya izin verilebilir• • İV sıvıİV sıvı• • Hipokalsemi olursa kalsiyumHipokalsemi olursa kalsiyum

7373

Katyonik DeterjanlarKatyonik Deterjanlar

- Katyonikler zararlı olabilir Katyonikler zararlı olabilir (antiseptik, dezenfektan, (antiseptik, dezenfektan,

yumuşatıcılar)yumuşatıcılar) - ToksisiteToksisite30mg/kg ile 400mg/kg arasındaki dozlarda ölüm 30mg/kg ile 400mg/kg arasındaki dozlarda ölüm

olabilir.olabilir.Klinik ÖzelliklerKlinik Özellikler• • Koroziv hasarKoroziv hasar• • Bulantı, kusma, diare, akciğer ödemi, Bulantı, kusma, diare, akciğer ödemi,

hipotansiyon, metabolik asidoz, SSS hipotansiyon, metabolik asidoz, SSS depresyonu, konvülsiyonlardepresyonu, konvülsiyonlar

7474

Katyonik DeterjanlarKatyonik Deterjanlar

TedaviTedavi• • Hava yolu devamlılığının sağlanmasıHava yolu devamlılığının sağlanması• • Dilüsyon için süt veya su verilmesiDilüsyon için süt veya su verilmesi• • Aktif kömür ve laksatifAktif kömür ve laksatif• • Methemoglobinemi olursa metilen mavisiMethemoglobinemi olursa metilen mavisi• • İnme, hipotansiyon ve akciğer ödemi tedavisiİnme, hipotansiyon ve akciğer ödemi tedavisi

7575

ParasetamolParasetamol

• Toksisitesi metabolitlerine bağlıdır. Toksisitesi metabolitlerine bağlıdır.

• Klinik belirti olmayabilir.Klinik belirti olmayabilir.

• Bazen bulantı, kusma ve karın ağrısı olabilirBazen bulantı, kusma ve karın ağrısı olabilir

• Bilinç kaybı az görülürBilinç kaybı az görülür

• Esas toksisite karaciğer hasarıdır.Esas toksisite karaciğer hasarıdır.

• Hastalar karaciğer yetmezliği ile kaybedilir.Hastalar karaciğer yetmezliği ile kaybedilir.

• Tedavi: N-asetilsistein (140Tedavi: N-asetilsistein (140 mg/kg başlangıç; mg/kg başlangıç; 7070 mg/kg idame. Toplam 17 doz).mg/kg idame. Toplam 17 doz).

7676

AspirinAspirin

• Başlangıçta; kulak çınlaması, sağırlık, terleme, bulantıBaşlangıçta; kulak çınlaması, sağırlık, terleme, bulantı,, kusmakusma

• Ağır zehirlenmelerde; delirAğır zehirlenmelerde; deliryyum, konfüzyon, koma, um, konfüzyon, koma, konvülsiyonkonvülsiyon

• Hastalarda; dehidratasyon, hiperventilasyon, Hastalarda; dehidratasyon, hiperventilasyon, hipoglisemi, ateş görülebilir.hipoglisemi, ateş görülebilir.

• Başlangıçta resp. alkaloz; sonra metabolik asidoz olurBaşlangıçta resp. alkaloz; sonra metabolik asidoz olur• TedaTedavivi; Semptomatik tedavi+zorlu alkali diürez; Semptomatik tedavi+zorlu alkali diürez• DiyalizDiyaliz

7777

Dünyada 9 milyondan fazla doğal ve sentetik madde ayırt edilmiş.

Bu maddelerin 3000 kadarı, intoksikasyonların % 95’inden fazlasına sebep olmakta.

ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ

114

Türkiye’deki İlaç ve Zehir Danışma Türkiye’deki İlaç ve Zehir Danışma MerkezleriMerkezleri

Refik Saydam Hıfzısıhha İlaç ve Zehir Danışma Merkezi (0-800 314 79 00 (4 hat), 0-312 433 70 01)

Uludağ Üniversitesi İlaç ve Zehir Danışma Merkezi (0-224-442 82 93)

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İlaç ve Zehir Danışma Merkezi (0-232-277 73 33)

Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi(0 312 311 89 40, 0 312 310 35 45 / 2133-2134)

7878

http://www.poison.org/calling.htm

zehirlenmeler (fazlası için )

Documents