zaŁoŻenia do projektu ustawy o pomocy spoŁecznej i usŁugach socjalnych
DESCRIPTION
ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU USTAWY O POMOCY SPOŁECZNEJ I USŁUGACH SOCJALNYCH. MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ DEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ. DLACZEGO POTRZEBNA JEST NOWA USTAWA ?. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU USTAWY O POMOCY
SPOŁECZNEJ I USŁUGACH SOCJALNYCH
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJDEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ
DLACZEGO POTRZEBNA JEST NOWA USTAWA ?
dotychczasowe rozwiązania spełniły swoje zadania niemniej jednak obecna sytuacja społeczna wymusza wprowadzenie nowych rozwiązań;
pojawiły się nowe wyzwania i nowe oczekiwania wobec systemu pomocy społecznej;
brak jest rozwiązań ukierunkowanych na profilaktykę lub też występują one w ograniczonym zakresie;
brak jest instrumentów służących aktywizacji społecznej osób korzystających z pomocy społecznej;
nieadekwatna do potrzeb jest oferta szeroko pojętych usług społecznych adresowana do różnych kategorii odbiorców;
instytucje pomocy społecznej stały się niewydolne, nadmiernie zbiurokratyzowane z przewagą funkcji administracyjnych nad pracą socjalną;
DLACZEGO POTRZEBNA JEST NOWA USTAWA ? (c.d.)
rola pomocy społecznej w całym systemie polityki społecznej jest słaba;
brak jest dostatecznej koordynacji i współdziałania pomiędzy instytucjami;
brak jest świadomości i przekonania, że warunkiem rozwoju lokalnego jest również realizacja celów społecznych, a także brak jest wiedzy i świadomości decydentów o kosztach zaniechań w dziedzinie rozwoju usług społecznych;
mechanizmy kontroli publicznej i społecznej nad działaniami samorządów w sferze pomocy społecznej są słabe, co powoduje zaniechania w działaniu
POMOC SPOŁECZNA 2004 - 2011
DIAGNOZA
Zasiłek stały
Od 2005 r. obserwuje się tendencję rosnącą liczby osób
otrzymujących zasiłki stałe. W 2011 r. wzrost tej liczby w
porównaniu z liczbą z 2004 r. ukształtował się na poziomie 19%.
Przy czym wzrost ten dotyczy liczby osób samotnie
gospodarujących, który ukształtował się na poziomie 59%.
Liczba osób, które objęte są zasiłkiem stałym, a zamieszkują w
rodzinie, w tym okresie spadła o 21%.
Stosunek liczby świadczeniobiorców zasiłku stałego w stosunku
do ogólnej liczby osób otrzymujących świadczenia z pomocy
społecznej wzrósł z poziomu 7% w 2004 r. do 10% w 2011 r.
Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
zasiłek stały
liczba osób 161 867 171 342 182 161 184 300 182 622 184 253189 113
192 643
dynamika
rok poprzedni 100%
- 106% 106% 101% 99% 101% 103% 102%
l. świadczeń1 504 897
1 657 992
1 763 171
1 800 984
1 777 338
1 808 041
1 866 063
1 897 877
średnia liczba miesięcy pobierania świadczenia
9,3 9,7 9,7 9,8 9,7 9,8 9,9 9,9
zasiłek stały dla osoby
samotnie gosp.
liczba osób 95 370 111 323 121 452 128 180 133 272 139 058145 940
151 678
dynamika
rok poprzedni 100%
- 117% 109% 106% 104% 104% 105% 104%
l. świadczeń 703 7641 113 805
1 215 609
1 289 556
1 335 026
1 400 233
1 475 137
1 526 365
średnia liczba miesięcy pobierania świadczenia
7,4 10,0 10,0 10,1 10,0 10,1 10,1 10,1
zasiłek stały dla osoby w rodzinie
liczba osób 54 116 60 803 61 643 56 988 50 700 46 666 44 738 42 602
l. świadczeń 364 677 544 070 547 559 511 426 442 312 407 808390 926
371 512
dynamika
rok poprzedni 100%
- 112% 101% 92% 89% 92% 96% 95%
średnia liczba miesięcy pobierania świadczenia
6,7 8,9 8,9 9,0 8,7 8,7 8,7 8,7
Zasiłek stały w latach 2004-2011
Liczba osób pobierająca zasiłki stałe
0
50 000
100 000
150 000
200 000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
zasiłek stały
zasiłek stały dla osoby samotnie gospodarującej
zasiłek stały dla osoby w rodzinie
Liniowy (zasiłek stały dla osoby samotnie gospodarującej)
Liniowy (zasiłek stały dla osoby w rodzinie)
Zasiłek okresowy
Liczba osób, którym przyznano decyzją zasiłek okresowy spada.W 2011 r. liczba ta jest niższa o 17% w porównaniu z rokiem 2004. Udział liczby osób pobierających zasiłek okresowy w ogólnej liczbieświadczeniobiorców pomocy społecznej utrzymuje się w latach 20042011 na podobnym poziomie – 23%.Przeciętna wysokość zasiłku okresowego od roku 2008 utrzymuje sięna podobnym poziomie. Najczęstszym powodem przyznawaniazasiłku okresowego jest bezrobocie. W 2011 r. osoby, którymprzyznano ten zasiłek stanowiły 81% wszystkich osób pobierającychzasiłki okresowe. Przeciętna wysokość zasiłku okresowego w 2011 r.przyznanego z powodu bezrobocia wyniosła 274 zł i wypłacany byłśrednio przez 5 miesięcy.
Wyszczególnienie
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
liczba osób 551 790 669 468 645 012 552 604 444 683 459 552 464 437 455 606
dynamika
rok poprzedni 100%
- 121% 96% 86% 80% 103% 101% 98%
l. świadczeń 2 187 138 3 651 355 3 720 955 3 101 329 2 432 866 2 417 038 2 438 7302 463 582
średnia liczba miesięcy pobierania świadczenia
4,0 5,5 5,8 5,6 5,5 5,3 5,3 5,4
koszt w mln zł 254 543 612 541 648 645 637 643
średnia wysokość świadczenia w zł
116 149 164 174 266 267 261 261
Zasiłek okresowy w latach 2004-2011
Liczba osób pobierająca zasiłki okresowe w zestawieniu ze średnią wysokością świadczenia
116149 164 174
266 267 261 261
551 790
669 468
645 012
552 604
444 683
459 552 464 437 455 606
0
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
700 000
0
100
200
300
400
500
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
średnia wysokość świadczenia w zł liczba osób
Zasiłek celowy
W 2011 r. z zasiłku celowego skorzystało o blisko 9%mniej osób niż w roku 2004, przy czym wysokośćpomocy przypadającą na jedną osobę w ciągu rokuwzrosła z 472 do 768 zł. W ramach zasiłków celowych przeciętna wysokośćspecjalnego zasiłku celowego wyniosła w 2011 r. 478
złwobec 293 zł w 2004 r., był on przyznawany średnio 2razy w roku. W latach 2008-2011 udział wydatków naspecjalne zasiłki w ogólnej kwocie wydatków na
zasiłkicelowe wzrósł do 13%, wobec 7% w 2004 r.
rok
Zasiłek celowyw tym:
Specjalny zasiłek celowy
Udział wydatkó
w na specjalne zasiłki celowe
liczba osób
dynamika
rok poprzedni
100%
kwota
w zł
średnia wysokość
zasiłku celowego
na osobę w ciągu roku
liczba osób
dynamika
rok poprzedni
100%
kwota
w zł
średnia wysokość zasiłku celowego na osobę w ciągu
roku
2004 1 039 719 - 490 620 722 472 zł 119 569 - 35 050 732 293 zł 7%
2005 1 261 162 121% 554 441 363 440 zł 142 630 119% 46 320 296 325 zł 8%
2006 1 274 809 101% 701 136 782 550 zł 164 483 115% 62 479 492 380 zł 9%
2007 1 085 706 85% 692 725 495 638 zł 166 500 101% 69 052 960 415 zł 10%
2008 946 200 87% 699 834 762 740 zł 187 596 113% 89 918 121 479 zł 13%
2009 976 118 103% 746 647 712 765 zł 199 624 106% 94 504 857 473 zł 13%
2010 994 274 102% 767 928 395 772 zł 206 846 104% 97 125 859 470 zł 13%
2011 947 192 95% 727 134 793 768 zł 196 166 95% 93 760 431 478 zł 13%
Zasiłki celowe w latach 2004 - 2011
KONTRAKT SOCJALNY
Kontrakt socjalny –stanowi dziś kluczowe narzędzieprowadzenia pracy socjalnej, polegające naaktywizacji osób korzystających z pomocy społecznej.Zawierany jest jako pisemna umowa z osobą ubiegającąsię o pomoc, która określa uprawnienia i zobowiązaniastron umowy. Zawieranie kontraktów ma w założeniudoprowadzić do spadku liczby beneficjentów długotrwalekorzystających z pomocy społecznej.W latach 2007-2010 liczba zawieranych kontraktówsocjalnych podwoiła się – wzrosła z prawie 66 tys. do
ponad 112tys., zaś w 2011 r. ukształtowała się na poziomie 102 tys.
osób.
wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Liczba kontraktów socjalnych
30 337 63 093 52 215 73 269 71 845 76 240 74 686
Liczba osób objęta kontraktami socjalnymi
X 94 852 65 863 91 725 105 089 112 545 102 097
Kontrakt socjalny w latach 2005 - 2011
Usługi opiekuńcze
Liczba osób, którym udzielana jest pomoc w formieusług opiekuńczych stale rosła w latach 2004 –2008. Od 2009 r. obserwuje się spadek tej liczby,który pogłębił się w roku 2011. W 2011r. liczba tychosób wyniosła 87.212. Średnio każda osobaskorzystała z 373 godzin usług, o 11% mniej niż w2004 r. Odpłatność gminy za jedną godzinę usługiwyniosła w 2011 r. 12 zł, w porównaniu z 8 zł w2004 r.
Usługi opiekuńcze w latach 2004 - 2011
Liczba osób, które otrzymały pomoc w formie usług
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze usługi opiekuńcze
wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
OŚRODKI WSPARCIA
liczba instytucji 1 222 1 351 1 424 1 440 1 493 1 523 1 530 1 641
liczba miejsc 63 712 65 357 62 455 64 200 63 937 68 536 68 217 77 368
liczba osób korzystających
85 132 98 881 93 919 94 104 94 230 101 792 130 513120 216
w tym:
środowiskowe domy samopomocy
liczba instytucji 418 490 544 573 598 640 661 691
liczba miejsc 12 475 14 791 16 697 18 076 19 034 20 434 21 408 22 809
liczba osób korzystających
14 241 16 005 17 999 19 564 20 332 21 753 23 467 25 211
Instytucjonalne formy wsparciaOśrodki wsparcia
0
500
1 000
1 500
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Liczba ośrodków wsparcia w latach 2004 - 2011
o zasięgu lokalnym o zasięgu ponadgminnym
418 490 544 573 598 640 661 691
12 475
14 791
16 697
18 07619 034
20 43421 408
22 809
14 241
16 005
17 999
19 56420 332
21 753
23 467
25 211
0
10 000
20 000
30 000
0
100
200
300
400
500
600
700
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Środowiskowe domy samopomocy w latach 2004-2011
liczba instytucji liczba miejsc liczba osób korzystajacych
Domy Pomocy Społecznej
Niższa liczba domów pomocy społecznej po wejściu
w życie ustawy o pomocy społecznej i przepisów o
standaryzacji domów pomocy społecznej od 2005 r.
utrzymuje się na podobnym poziomie. Liczba miejsc
oraz liczba mieszkańców w ponadgminnych domach
pomocy społecznej w 2010 roku uległa zmniejszeniu
o 3,5 tys., to jest o 4%.
Rok
Liczba domów
Liczba
miejsc
Liczba mieszka
ńców
Liczba os. oczekując
ych Liczba os. umieszczo
nych w ciągu roku
Wskaźnik zaspokoje
nia potrzeb
w %wg stanu na dzień 31.XII.
1990 560 61 037
1991 578 62 519
1992 614 64 844 61 857
1993 644 67 372 64 207
1994 680 69 863 66 135
1995 681 69 000 67 318
1996 758 73 006 67 416
1997 720 70 909 68 092
1998 722 70 477 69 024
1999 760 73 133 72 627
2000 756 73 363 74 261 11 175 15 167 57,6
2001 786 76 326 77 322 16 268 15 463 48,7
2002 800 77 731 78 935 18 149 14 764 44,9
2003 820 80 557 80 588 19 361 14 698 43,2
2004 813 80 63379 332
6 755 10 307 60,4zmiana przepisów
2005 795 80 226 77 864 5 974 9 158 66,9o odpłatności
2006 793 78 918 77 566 6 208 10 376 67,1
2007 794 78 377 77 246 6 310 10 458 65,1
2008 792 77 998 77 214 7 837 10 810 59,9
2009 793 77 711 75 927 7 856 9 199 56,4
2010 792 77 093 75 738 8 294 9 795 57,5
Rozwój ponadgminnych domów pomocy społecznej
Liczba ponadgminnych domów pomocy społecznej od 1990 roku
792793792
758
560578
614 644
680 681720 722
760 756786 800
820 813 795 793 794
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Rok
Lic
zba
do
mó
w
Zmiana przepisów o odpłatnościReforma administracji
Ogółem liczba osób umieszczonych w ponadgminnych domach pomocy społecznej od roku 2000 - oraz oczekujących na umieszczenie wg stanu na dzień 31.XII.
18 149
15 167
10 307 10 376 10 458 10 810
8 2947 8567 837
6 3106 2085 9746 755
19 361
11 175
16 268
9 1999 795
9 158
14 69814 76415 463
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Rok
Licz
ba o
sób
Osoby oczekujące
Osoby umieszczone
Zmiana przepisów o odpłatności
PROCENTOWY WSKAŹNIK ZASPOKOJENIA POTRZEB OSÓB OCZEKUJĄCYCH NA UMIESZCZENIE W PONADGMINNYCH DOMACH POMOCY SPOŁECZNEJ
ŚREDNIO W KRAJU OGÓŁEM
57,556,4
59,9
65,167,166,9
60,457,6
48,7
44,9
43,2
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Województwa
Pro
cent
owy
wsk
aźni
k
Integracja społeczna
Działania, które sprzyjają procesom aktywizacji to rozwijanie sieci centrów integracji społecznej i klubów integracji społecznej. Zasięgiem swojej działalności obejmują środowisko lokalne oraz współpracują z innymi jednostkami organizacyjnymi takimi jak: ośrodki pomocy społecznej, powiatowe urzędy pracy, organizacje pozarządowe działające na polu pomocy społecznej. Stosują metody reintegracji społecznej i zawodowej dla osób będących w wieku produkcyjnym, bezrobotnych, posiadających niewystarczające dochody, będących klientami pomocy społecznej. Uczestnicy zajęć w centrach i klubach przez okres kilku miesięcy wykonują takie rodzaje prac, na które jest zapotrzebowanie na lokalnym rynku pracy. Stosowane aktywne formy pomocy w centrach i klubach integracji społecznej dają możliwość uzupełnienia lub zdobycia nowych kwalifikacji zawodowych. 70% uczestników zajęć po ich zakończeniu, podejmuje zatrudnienie na otwartym rynku pracy. Szacuje się, że łącznie w centrach i klubach integracji społecznej rocznie korzysta z usług reintegracji społecznej i zawodowej około 10 tysięcy osób, zdolnych podjąć zatrudnienie i niemających uprawnień do świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego.
Wyszczególnienie 2009 2010 2011
Liczba jednostek 67 71 74
Liczba osób, które:
rozpoczęły zajęcia 2 898 3 803 3 583
uczestniczyły w zajęciach 3 820 4 627 4 818
ukończyły zajęcia 1 918 2 360 2 511
Efektywność 66% 62% 70%
Centra Integracji Społecznej
wyszczególnienie 2010 2011
liczba jednostek 79 100
liczba uczestników 9 441 13 737
miesięczna średnia
liczba uczestników przypadająca na 1 KIS
10 11
Kluby Integracji Społecznej
2006 2007 2008 2009 2010 2011
Liczba bezrobotnych,którzy rozpoczęliprace społecznieużyteczne w okresiesprawozdawczym
70 217 75 055 63 769 65 768 67 631 49 656
Prace społecznie użyteczne
rok ROPSsłużby
wojewodyOPS PCPR DPS
ośrodki wsparcia
2004 188 390 38 076 3 658 48 078 6 302
2005 205 397 39 887 3 826 48 900 6 835
2006 206 360 41 484 3 910 48 429 6 949
2007 309 356 42 907 4 223 49 796 7 757
2008 420 377 44 971 4 674 50 281 8 120
2009 508 419 46 772 5 120 50 199 8 567
2010 582 494 48 244 5 401 52 069 8 716
2011 658 464 49 004 5 072 51 712 8 882
KADRA POMOCY SPOŁECZNEJZatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej
0
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
ośrodki wsparcia
DPS
PCPR
OPS
służby wojewody
ROPS
rok
pracownicy socjalni
ogółem = 100%
starszy specjalista
pracy socjalnej
specjalista pracy
socjalnej
starszy pracownik
socjalny
pracownik socjalny
główny specjalista
będący pracownikie
m socjalnym
w tym pracujący w
rejonach opiekuńczyc
h
2004 15 165 391 2 443 7 573 4 758 11 795
2005 15 351 432 2 674 7 488 4 757 11 952
2006 15 767 511 3 128 7 064 5 062 2 12 559
2007 16 329 635 3 755 6 529 5 398 12 13 188
2008 17 349 736 4 046 6 243 6 310 14 14 185
2009 17 882 983 4 871 5 593 6 402 33 14 614
2010 18 667 1 105 5 177 5 414 6 937 34 15 286
2011 19 379 1 234 5 456 5 415 7 235 39 15 954
Pracownicy socjalni w podziale na zajmowane stanowiska
Stanowisko pracownika socjalnego
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
główny specjalista będącypracownikiem socjalnym
pracownik socjalny
starszy pracownik socjalny
specjalista pracy socjalnej
starszy specjalista pracy socjalnej
Pracownik socjalny w rejonie opiekuńczym
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
pracownicy socjalniogółem = 100%
w tym pracujący wrejonach opiekuńczych
rok
wskaźnik liczbypracowników socjalnych
przypadających na 2 tys. ludności
wskaźnik liczbypracowników socjalnych
przypadających na 50 rodzin objętych pomocą
społeczną
2004 0,79 0,46
2005 0,80 0,49
2006 0,83 0,49
2007 0,86 0,56
2008 0,91 0,66
2009 0,94 0,68
2010 0,98 0,70
2011 1,01 0,76
Pracownicy socjalni w ośrodkach pomocy społecznej
15 165 15 351 15 767 16 329 17 349 17 882 18 667 19 379
0,79 0,800,83
0,860,91
0,940,98
1,01
0,46 0,49 0,49
0,56
0,66 0,68 0,700,76
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
0
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
20 000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
usta
wowy
wsk
aźni
k
liczb
a pra
cown
ików
soc
jaln
ych
Pracownicy socjalni w ośrodkach pomocy społecznej
liczba pracowników socjalnych w ops-ach wskaźnik liczbypracowników socjalnych przypadajacych na 2 tys. ludności
wskaźnik liczbypracowników socjalnych przypadajacych na 50 rodzin objętych pomocą społeczną
Co trzeba zmienić?
1. udoskonalić, upowszechnić i ułatwić rozwój środowiskowych form instytucjonalnych realizujących działania profilaktyczne wspierające pracę pracownika socjalnego;
2. zmodyfikować strukturę organizacyjną pomocy społecznej;
3. określić model gminnego systemu pomocy i wsparcia społecznego rozdzielając wyraźnie funkcje administracyjne od pracy socjalnej z osobami potrzebującymi wsparcia;
4. określić zasady, formy i sposób funkcjonowania sektora prywatnego świadczącego usługi pomocy i wsparcia społecznego;
5. wprowadzić do systemu pomocy i wsparcia społecznego nowe pojęcia warunkujące korzystanie ze świadczeń (minimalny dochód socjalny, minimalny dochód dla osoby starej lub niepełnosprawnej, kryterium klęski żywiołu i zdarzenia losowego);
Co trzeba zmienić? (c.d.)
6. określić instrumenty i narzędzia systemu pomocy społecznej;
7 poszerzyć i zróżnicować katalog świadczeń pomocy społecznej w zależności od grupy odbiorców świadczeń, a także usprawnić i uprościć mechanizmy przyznawania świadczeń pieniężnych;
8 dokonać standaryzacji usług świadczonych przez pomoc społeczną;
9 zwiększyć aktywność klientów pomocy społecznej i zmobilizować ich do szybkiej poprawy sytuacji życiowej poprzez wprowadzenie motywacyjnych form świadczeń;
10 udoskonalić dotychczasowe rozwiązania w zakresie instytucjonalnych form pomocy.
Jakie zmiany wprowadzono na przestrzeni kilku lat w celu poprawy systemu ?
wprowadzono aktywizujący charakter zasiłku okresowego i celowego;
wprowadzono nowe narzędzie – Ocenę Zasobów Pomocy Społecznej;
zwiększono mobilizację dla osób bezrobotnych - odmowa przyznania świadczeń, jeśli osoba zrezygnuje ze stażu, szkolenia lub przerwie uczestnictwo ;
przywrócono zapisy ustawowe, które wskazują, że tylko pracownik socjalny OPS lub PCPR może zawierać kontrakt socjalny;
przywrócono swobodę OPS w zakresie stosowania bądź nie, procedury określonej w art. 50 ust. 2 pkt. 2 w zakresie zawierania kontraktów;
wprowadzono dodatkowy minimalny standard zatrudnienia: 1 pracownik- 50 rodzin i osób;
doprecyzowano wskaźnik minimalnego poziomu zatrudnienia: nie mniej niż 3 pracowników socjalnych i zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy;
wprowadzono możliwość tworzenia zespołów realizujących zadania w zakresie pracy socjalnej i integracji społecznej.
PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ
Zmiana sposobu funkcjonowania systemu pomocy społecznej
dokonanie zmiany struktury organizacyjnej obecnego systemu, polegającej przede wszystkim na oddzieleniu (wyselekcjonowaniu) zadań o charakterze „czysto” administracyjnym (wypłata świadczeń pieniężnych - zasiłków) od funkcji stricte pomocowych dla obywateli (wsparcia społecznego);
dokonanie podziału problematyki pomocy społecznej na dwa segmenty zagadnień różniących się instrumentarium, sposobem funkcjonowania oraz finansowania działalności instytucji wykonujących przypisane zadania,
tj. obszar wsparcia i pomocy społecznej oraz obszar usług socjalnych.
Udoskonalenie, upowszechnienie i ułatwienie rozwoju środowiskowych form instytucjonalnych realizujących
działania profilaktyczne
świadczenie pracy socjalnej jako podstawowego instrumentu pracy z klientem;
wzbogacenie instytucjonalnych form środowiskowych kierowanych do różnych kategorii osób (praca indywidualna, grupowa, grupy samopomocowe, realizacja lokalnych projektów aktywności społecznej);
określenie roli pracownika socjalnego w środowiskowej pracy socjalnej jako animatora, mediatora i lokalnego polityka społecznego.
Modyfikacja struktury organizacyjnej pomocy społecznej
Obszar wsparcia i pomocy społecznej:
- Kasy Zasiłków Społecznych,
- Agencje Pracy Socjalnej
Obszar usług socjalnych: - publiczne podmioty usług socjalnych,
- niepubliczne podmioty usług socjalnych – Agencje Usług
Socjalnych
Określenie modelu gminnego systemu pomocy społecznej
Schemat Systemu Pomocy i Wsparcia Społecznego w Gminie
GMINA
OŚRODEK POMOCY I
WSPARCIA SPOŁECZNEGO
KASA ZASIŁKÓW SPOŁECZNYCH
AGENCJA PRACY SOCJALNEJ
PUBLICZNE PODMIOTY USŁUG SOCJALNYCH
ZLECENIE PODMIOTOM NIEPUBLICZNYM:
AGENCJE PRACYSOCJALNEJ
AGENCJE USŁUGSOCJALNYCH
Sektor prywatny w systemie pomocy społecznej
Wprowadzenie rynkowych podmiotów niepublicznych jako
rozszerzenie formuł organizacyjnych pomocy społecznej:
Agencje Pracy Socjalnej;
Agencje Usług Socjalnych.
Zmiany w zakresie funkcjonowania domów pomocy społecznej:
1 Wprowadzenie rozwiązań zrównujących uprawnienia osób mieszkających w domach pomocy społecznej i placówkach ochrony zdrowia, konsumując zasadę sprawiedliwości społecznej wynikającej z ubezpieczenia zdrowotnego;
2 Wprowadzenie nowego typu domu pomocy społecznej dla osób ze zmodyfikowaną świadomością wynikających z uzależnienia od środków psychoaktywnych – poziom regionalny;
3 Zmiana sposobu dofinansowania pobytu w dps przez gminy poprzez wprowadzenie świadczenia (zasiłku) na częściowe pokrycie utrzymania w dps (zamiana dotychczasowego sposobu partycypacji gminy), które ułatwiłoby osobie swobodny dostęp do miejsca w zarówno publicznym jak i prywatnym domu pomocy społecznej;
4 Wyrównanie deficytów finansowych dla dps, w których przebywają mieszkańcy na starych zasadach (ewentualnie etapowo: w pierwszej kolejności dla domów pomocy społecznej dla dzieci)
Zmiany w zakresie funkcjonowania domów pomocy społecznej (cd):
5 Zmodyfikowanie sposobu odpłatności członków rodziny za pobyt w domu pomocy społecznej:
I wariant: w przypadku gdy członkowie rodziny uchylają się z zawarcia umowy o odpłatności za dps, bądź też nie zgadzają się na ujawnienie swoich dochodów, to planuje się wprowadzenie trybu administracyjnego ustalania odpłatności;
II wariant: gmina dochodzi swoich roszczeń (zastępcze zawarcie umowy przez sąd), od członków rodziny zobowiązanych do odpłatności w przypadku uchylania się od zawarcia umowy o opłatności;
6 Umożliwienie domom pomocy społecznej pozyskiwania środków finansowych z zewnątrz (wyodrębniony rachunek dochodów własnych);
7 Odpłatność za pobyt mieszkańca w dps rozumiana jako partycypacja mieszkańca, rodziny i gminy stanowi „dochód” domu pomocy społecznej i nie może być przeznaczona na inne cele niż utrzymanie dps;
8 Wprowadzenie pięcioletniej kadencyjności dyrektorów dps (powołanie, konkurs, możliwość kierowania w kolejnej kadencji po wygraniu konkursu).
Zmiana definicji dochodu
minimalny dochód socjalny jako niezbędnego do oceny braku wartości i zdolności samodzielności ekonomicznej. Składnikami tego minimalnego dochodu socjalnego winien być koszyk obciążeń ekonomicznych osoby lub rodziny – przeciętne, miesięczne koszty utrzymania (wyżywienie, wydatki na odzież, czynsz za lokal, opłaty energetyczne, opłaty edukacyjne, przejazdy komunikacyjne itp.). Wartość minimalnego dochodu socjalnego powinna być określona na poziomie minimum egzystencji i powinna podlegać weryfikacji rocznej w zależności od wskaźnika inflacji. To pojęcie ma charakter pomocniczy w stosunku do stosowanych instrumentów finansowego wsparcia, czyli przyznawanych zasiłków społecznych;
minimalny dochód dla osoby starszej lub niepełnosprawnej jako niezbędnego do oceny utraty sprawności zdrowotnej. Składnikami minimalnego dochodu dla osoby starszej i niepełnosprawnej winien być koszyk obciążeń ekonomicznych osoby starszej lub niepełnosprawnej – przeciętne, miesięczne koszty utrzymania (wyżywienie, wydatki na odzież, czynsz za lokal, opłaty energetyczne, opłaty edukacyjne, przejazdy komunikacyjne, wydatki związane z leczeniem i pielęgnacją itp.). Wartość minimalnego dochodu dla osoby starszej i niepełnosprawnej powinna podlegać weryfikacji rocznej w zależności od wskaźnika inflacji;
kryterium klęski żywiołu lub zdarzenia losowego stosowane w wyjątkowych sytuacjach wobec grup osób, zamieszkujących obszar geograficzny dotknięty klęską żywiołową lub zdarzeniem losowym (huragan, powódź, pożar, katastrofa budowlana). W takim przypadku przy przyznawaniu świadczeń nie będzie brany pod uwagę dochód osoby lub rodziny dotkniętej klęską żywiołową lub zdarzeniem losowym.
Instrumenty systemu pomocy społecznej
zasiłki społeczne - instrumenty finansowej pomocy i wsparcia społecznego;
dodatki do zasiłków społecznych;
bon socjalny – bezgotówkowy rodzaj pomocy dla osób uzależnionych (np. od alkoholu, narkotyków itp.) do zrealizowania na zakup określonych przedmiotów użytku osobistego, artykułów spożywczych, przyborów szkolnych itp. lub poniesienia opłat miesięcznych. Forma bezgotówkowej pomocy finansowej przyznawana również przez pierwsze trzy miesiące w przypadku zgłoszenia określonej utraty wartości i zdolności społecznej;
bon opiekuńczy dla osoby starszej lub niepełnosprawnej na zakup usług środowiskowych lub w instytucji całodobowego wsparcia;
praca socjalna – działania pracownika socjalnego pełniącego rolę opiekuna (asystenta) rodziny lub osoby wymagającej wsparcia.
Instrumenty systemu pomocy społecznej (c.d.)
usługi środowiskowe w tym: grupy samopomocowe, dzienne formy aktywizujące, dzienne formy opiekuńcze, pomoc sąsiedzka,
usługi instytucjonalne, w tym między innymi: domy pomocy społecznej z miejscami stałego i
czasowego pobytu, domy dla samotnych matek i kobiet w ciąży, schroniska dla bezdomnych, ośrodki interwencji kryzysowej, hostele mieszkania chronione.
Narzędzia systemu pomocy społecznej
indywidualne kontrakty socjalne - zawierane przez Agencje Pracy Socjalnej pod warunkiem poddania się formom oddziaływania na osoby lub rodziny, które doprowadzą do ponownego odbudowania utraconych wartości i zdolności społecznych. Formy finansowego wsparcia uzależnione obligatoryjnie od zawarcia i realizacji kontraktu socjalnego;
indywidualny plan pomocy – opracowywany i realizowany przy działaniach profilaktycznych w środowiskowych ośrodkach wsparcia prowadzonych przez publiczne podmioty usług socjalnych lub Agencje Usług Socjalnych. Indywidualny plan pomocy będzie opracowany i realizowany przez osoby, które nie będą zobowiązane do realizacji indywidualnego kontraktu socjalnego.
Narzędzia systemu pomocy społecznej (c.d.)
rodzinny wywiad środowiskowy – narzędzie, które będzie stosowane przy przyznawaniu świadczeń (pieniężnych i niepieniężnych) – będzie ono zawierało informacje niezbędne do przyznania konkretnego rodzaju świadczenia i będzie kompatybilne z innymi narzędziami systemu pomocy społecznej. Świadczenia będą przyznawane w oparciu o diagnozę i będą zróżnicowane w zależności od zakładanego celu;
kontrakt aktywizacji lokalnej – stosowany wobec grup środowiskowych (samopomocowych);
kontrakt „pomoc sąsiedzka” – zlecenie usługi wsparcia społecznego dla rodziny, prawnych opiekunów lub sąsiadów.
Działania wspomagające i kompatybilne z
projektowanymi zmianami:Realizacja projektów w
ramach EFS
Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 Priorytet I – Zatrudnienie i integracja
społeczna
Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej, którego celem jest podniesienie jakości i efektywności funkcjonowania instytucji działających w obszarze pomocy i integracji społecznej, poprzez rozszerzanie realizowanych przez nie usług, poprawę systemu monitorowania i oceny efektywności podejmowanych działań oraz inwestycje w rozwój kwalifikacji i kompetencji kadr.
Projekty systemowe POKL w obszarze pomocy społecznej
1. „Koordynacja na rzecz aktywnej integracji”Cel: podniesienie jakości i efektywności funkcjonowania instytucji pomocy i
integracji społecznej na różnych poziomach administracji rządowej i samorządowej. Projekt zakłada stworzenie i wdrożenie modelu wymiany informacją w zakresie instrumentów oraz metod działania stosowanych w ramach aktywnej polityki społecznej. W ramach tego projektu na poziomie Marszałków Województw powstały Obserwatoria Integracji Społecznej, które są miejscem gromadzenia i wymiany informacji. Realizowane jest również pilotażowo zadanie dotyczące analizy Zasobów Pomocy Społecznej (testowanie ustawowego obowiązku, który zacznie obowiązywać jako obligo od 2015 r.)
2. „Rewitalizacja społeczna”Cel: wypracowanie – opartego na doświadczeniach praktycznych standardu działań
o charakterze partnerskim łączącego różne metody i techniki pracy socjalnej, które staną się podstawą do wdrażania aktywnej integracji. Projekt ten jest ściśle powiązany z rewitalizacją infrastukturalna i do pilotażu mogły przystąpić te podmioty, które w ramach rewitalizacji poprawiły swoją infrastrukturę. Projekt kierowany jest do ludzi młodych.
3. „Zintegrowany system wsparcia zatrudnienia socjalnego i ekonomii społecznej”
Cel: Podniesienie profesjonalizmu osób i podmiotów działających narzecz integracji społecznej w szczególności realizujących politykę zatrudnieniasocjalnego i budujących lokalne partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej.
Projekty systemowe POKL w obszarze pomocy społecznej (c.d.)4. „Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej”
Cel: jest zwiększenie liczby wykwalifikowanej kadry pomocy społecznej poprzez podwyższenie poziomu wiedzy, umiejętności i kwalifikacji pracowników socjalnych w ramach przeprowadzenia szkoleń z zakresu specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny, superwizji, studiów pierwszego i drugiego stopnia dla pracowników socjalnych.
5. „Kształcenie kadry zarządzającej instytucji pomocy i integracji społecznej w formie studiów podyplomowych”
Cel: podniesienie jakości i efektywności zarządzania w instytucjach pomocy i integracji społecznej, a tym samym poprawa jakości działań tych jednostek i poziomu świadczonych usług poprzez zrealizowanie dwusemestralnych studiów podyplomowych z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi i finansowymi dla kadry kierowniczej jednostek pomocy i integracji społecznej z całej Polski.
6. „Tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji społecznej”
Cel: Opracowanie i wdrożenie standardów usług pomocy i integracji społecznej, w tym standardów pracy z bezdomnymi oraz nowych metod pracy socjalnej: animator – mediator – lokalny polityk społeczny.
„Tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji
społecznej”
Projekt realizowany w czterech komponentach:I Standardu usług pomocy i integracji społecznej
kierowane do: rodzin z dziećmi, rodzin doświadczających przemocy, osób starszych, osób niepełnosprawnych, osób pozostających bez pracy. Testowane usługi to: praca socjalna, interwencja kryzysowa, poradnictwo specjalistyczne dla rodzin z dziećmi i osób niepełnosprawnych, usługi opiekuńcze dla osób starszych, trening pracy dla osób pozostających bez pracy. Ponadto modele instytucji: ośrodków pomocy społecznej, miejskich ośrodków pomocy rodzinie, powiatowych centrów pomocy społecznej, centrów integracji społecznej.
„Tworzenie i rozwijanie standardów jakości usług instytucji pomocy i integracji
społecznej”
II testowanie roli pracownika socjalnego w środowiskowej pracyu socjalnej jako animatora, mediatora, lokalnego polityka;
III Testowanie Modelu: Gminny Standard Wychodzenia z bezdomności: praca socjalna, steertworking, ochrona zdrowia, zatrudnienie i edukacja, partnerstwa lokalne, mieszkalnictwo i pomoc doraźna;
IV Komponent informatyczny: szkolenia z SI Pomost, SAC, analityczny audyt danych, zakup sprzętu dla Jednostek organizacyjnych pomocy społecznej.
Oczekiwane skutki społeczne zmiany systemu pomocy społecznej
Zwiększenie bezpieczeństwa socjalnego obywateli, którzy znaleźli się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, którzy wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości nie są w stanie jej przezwyciężyć;
Wzrost motywacji osób korzystających z systemu pomocy i wsparcia społecznego do wyjścia z trudnej sytuacji życiowej;
Rozwój środowiskowych form wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także dla osób korzystających z instytucjonalnych form pomocy;
Oczekiwane skutki społeczne zmiany systemu pomocy społecznej (c.d.)
Uporządkowanie rynku usług socjalnych;
Zwiększenie roli pracownika socjalnego jako osoby pomagającej rodzinie, poprzez wykorzystanie pracy socjalnej;
Zmniejszenie liczby osób stale korzystających z systemu pomocy i wsparcia społecznego;
Poprawa wykorzystania zasobów przeznaczonych na pomoc społeczną;
Lepsze współdziałanie podmiotów zaangażowanych w pomoc rodzinie;
Bardziej efektywny system pomocy społecznej skoordynowany z innymi systemami wsparcia.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘMINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ