2

Yunus Emre

Bu Eser İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünce hazırlanmış,

Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı tarafından bastırılmıştır.

ISBN978-605-363-782-0

1. Baskı, Nisan 2013100 bin adet bastırılmıştır.

MinyatürlerFunda YEŞİLYURT

KapakBurcu COŞGUN

BaskıGökçe Ofset, OSB 21. Cad. 599. Sok. No:22

İvedik, Yenimahalle / ANKARA

Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı Eskişehir Valiliği B:17 Odunpazarı/ Eskişehir

Telefon: (222) 221 90 00/3335 - Fax: (222) 234 53 86 www.eskisehir2013.org.tr/ bilgi@eskisehir2013.org.tr

Yunus Emre

2

Sarıçiçek Destesi, Bizim Yunus’un şiirlerinden bir seçkidir. Bu şiirler bizi biz yapan, bizi şekillendiren, bizi kılan şiirlerdir.

Eser, minyatür sanatının günümüzdeki güzel örnekleriyle sunulmaktadır. Minyatür ilk bakışta üç boyuttan birini ihmal ediyormuş gibi görünse de gönül gözü için çok farklı boyutlar açar.

Yunus “bunca varlık var iken gitmez gönül darlığı” diyor. Gönül darlığının sebebi asıl olan-dan uzaklaşmamız, dikkatimizi dağıtmamızdır. Gönül darlığının sebebi hakikatle, ilk sözle bağımızı koparmamız ya da gevşetmemizdir. Gönül darlığının sebebi “bu cihan cehennemini sekiz uçmağ eden söz”ün uzağına düşmemizdir.

Eserde emeği geçenlere teşekkür edi-yor, Sarıçiçek Destesi’nin bizi asıl olana yakınlaştırmasını, hakikatle bağımızı kuvvet-lendirmesini ve gönül darlığımızın bitmesine vesile olmasını diliyorum.

Sunuş

Dr. Kadir KOÇDEMİREskişehir Valisi

Yönetim Kurulu Başkanı

Bir kez gönül yıktın ise, bu kıldığın namaz değil. Yetmiş iki millet dahi, elin, yüzün yumaz değil.

Ne erenler geldi geçti, bunlar yurdu kaldı göçtü.Pervaz urup Hakk’a uçtu, hüma kuşudur kaz değil.

Yol odur ki; doğru vara, göz odur ki; Hakk’ı göre, Er odur ki; alçak dura, yüceden bakan göz değil.

Erden sana nazar ola, için dışın pür nur ola,Belî kurtulmuştan ola, şol kişi kim gammaz değil.

Doğru yola gittin ise, er eteğin tuttun ise, Bir hayır da ettin ise, birine bindir az değil.

Yunus bu sözleri çatar, sanki balı yağa katar.Halka meta’ların satar, yükü gevherdir, tuz değil.

6

Bir kez gönül yıktın ise, bu kıldığın namaz değil. Yetmiş iki millet dahi, elin, yüzün yumaz değil.

Ne erenler geldi geçti, bunlar yurdu kaldı göçtü.Pervaz urup Hakk’a uçtu, hüma kuşudur kaz değil.

Yol odur ki; doğru vara, göz odur ki; Hakk’ı göre, Er odur ki; alçak dura, yüceden bakan göz değil.

Erden sana nazar ola, için dışın pür nur ola,Belî kurtulmuştan ola, şol kişi kim gammaz değil.

Doğru yola gittin ise, er eteğin tuttun ise, Bir hayır da ettin ise, birine bindir az değil.

Yunus bu sözleri çatar, sanki balı yağa katar.Halka meta’ların satar, yükü gevherdir, tuz değil.

Bir Kez Gönül Yıktın İse

7

Taştın yine deli gönül, sular gibi çağlar mısın? Aktın yine kanlı yaşım, yollarımı bağlar mısın?

Nidem elim ermez yâre, bulunmaz derdime çare. Oldum ilimden âvâre, beni burda eğler misin?

Yavı kıldım ben yoldası, onulmaz bağrımın başı. Gözlerimin kanlı yaşı, ırmak olup çağlar mısın?

Ben toprak oldum yoluna, sen aşırı gözetirsin. Şu karşıma göğüs geren, taş bağırlı dağlar mısın?

Harami gibi yoluma, aykırı inen karlı dağ. Ben yarimden ayrı düştüm, sen yolumu bağlar mısın?

Karlı dağların başında, salkım salkım olan bulut. Saçın çözüp benim için, yaşın yaşın ağlar mısın?

Esridi Yunus’un canı, yoldayım illerim kanı Yunus düşte gördü seni, sayru mısın, sağlar mısın?

Taştın Yine Deli Gönül

8

Taştın yine deli gönül, sular gibi çağlar mısın? Aktın yine kanlı yaşım, yollarımı bağlar mısın?

Nidem elim ermez yâre, bulunmaz derdime çare. Oldum ilimden âvâre, beni burda eğler misin?

Yavı kıldım ben yoldası, onulmaz bağrımın başı. Gözlerimin kanlı yaşı, ırmak olup çağlar mısın?

Ben toprak oldum yoluna, sen aşırı gözetirsin. Şu karşıma göğüs geren, taş bağırlı dağlar mısın?

Harami gibi yoluma, aykırı inen karlı dağ. Ben yarimden ayrı düştüm, sen yolumu bağlar mısın?

Karlı dağların başında, salkım salkım olan bulut. Saçın çözüp benim için, yaşın yaşın ağlar mısın?

Esridi Yunus’un canı, yoldayım illerim kanı Yunus düşte gördü seni, sayru mısın, sağlar mısın?

9

Acep şu yerde var m’ola? şöyle garip bencileyin.Bağrı başlı, gözü yaşlı, şöyle garip bencileyin.

Gezdim Rum ile Şam’ı, yukarı illeri kamu.Çok istedim bulamadım, şöyle garip bencileyin.

Kimseler garip olmasın, hasret oduna yanmasın.Hocam kimseler duymasın, şöyle garip bencileyin.

Söyler dilim, ağlar gözüm, gariplere göynür özüm.Meğer ki gökte yıldızım, şöyle garip bencileyin.

Nice bu dert ile yanam, ecel ere bir gün ölem.Meğer ki sinimde bulam, şöyle garip bencileyin.

Bir garip ölmüş diyeler, üç günden sonra duyalar,Soğuk su ile yuyalar, şöyle garip bencileyin.

Hey Emre’m, Yunus bîçare, bulunmaz derdine çare.Var imdi gez şardan şara, şöyle garip bencileyin.

Acep Şu Yerde Var M’ola?

10

Acep şu yerde var m’ola? şöyle garip bencileyin.Bağrı başlı, gözü yaşlı, şöyle garip bencileyin.

Gezdim Rum ile Şam’ı, yukarı illeri kamu.Çok istedim bulamadım, şöyle garip bencileyin.

Kimseler garip olmasın, hasret oduna yanmasın.Hocam kimseler duymasın, şöyle garip bencileyin.

Söyler dilim, ağlar gözüm, gariplere göynür özüm.Meğer ki gökte yıldızım, şöyle garip bencileyin.

Nice bu dert ile yanam, ecel ere bir gün ölem.Meğer ki sinimde bulam, şöyle garip bencileyin.

Bir garip ölmüş diyeler, üç günden sonra duyalar,Soğuk su ile yuyalar, şöyle garip bencileyin.

Hey Emre’m, Yunus bîçare, bulunmaz derdine çare.Var imdi gez şardan şara, şöyle garip bencileyin.

11

Ben yürürüm yane yane, aşk boyadı beni kaneNe akilem, ne divane, gel gör beni aşk n’eyledi?

Gâh eserim yeller gibi, gâh tozarım yollar gibi Gâh akarım seller gibi, gel gör beni aşk n’eyledi?

Akar sulayın çağlarım, dertli ciğerim, dağlarım Şeyhim anuban ağlarım, gel gör beni aşk n’eyledi?

Ya elim al kaldır beni, ya vaslına erdir beni Çok ağlattın, güldür beni, gel gör beni aşk n’eyledi?

Ben yürürüm ilden ile, şeyh sorarım dilden dile Gurbette hâlim kim bile?, gel gör beni aşk n’eyledi?

Mecnun oluban yürürüm, o yâri düşte görürüm Uyanıp melûl olurum, gel gör beni aşk n’eyledi?

Miskin Yunus bîçareyim, baştan ayağa yâreyimDost ilinden âvâreyim, gel gör beni aşk n’eyledi?

12

Ben yürürüm yane yane, aşk boyadı beni kaneNe akilem, ne divane, gel gör beni aşk n’eyledi?

Gâh eserim yeller gibi, gâh tozarım yollar gibi Gâh akarım seller gibi, gel gör beni aşk n’eyledi?

Akar sulayın çağlarım, dertli ciğerim, dağlarım Şeyhim anuban ağlarım, gel gör beni aşk n’eyledi?

Ya elim al kaldır beni, ya vaslına erdir beni Çok ağlattın, güldür beni, gel gör beni aşk n’eyledi?

Ben yürürüm ilden ile, şeyh sorarım dilden dile Gurbette hâlim kim bile?, gel gör beni aşk n’eyledi?

Mecnun oluban yürürüm, o yâri düşte görürüm Uyanıp melûl olurum, gel gör beni aşk n’eyledi?

Miskin Yunus bîçareyim, baştan ayağa yâreyimDost ilinden âvâreyim, gel gör beni aşk n’eyledi?

Ben Yürürüm Yane Yane

13

Keleci bilen kişinin, yüzünü ağ ede bir söz.Sözü pişirip diyenin, işini sağ ede bir söz.

Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı.Söz ola ağulu aşı, bal ile yağ ede bir söz.

Kelecilerin pişirgil, yaramazını şeşirgil.Sözün us ile düşürgil, dimegil çağ ede bir söz.

Gel ahi ey şehriyari, sözümüzü dinle bari.Hezar gevher ü dinarı, kara taprağ ede bir söz.

Kişi bile söz demini, demeye sözün kemini.Bu cihan cehennemini, sekiz uçmağ ede bir söz.

Yürü yürü yolun ile, gafil olma bilin ile.Key sakın ki dilin ile, canına dağ ede bir söz.

Yunus şimdi söz yatından, söyle sözü gayetinden.Key sakın o şeh katından, seni ırağ ede bir söz.

Keleci Bilen Kişinin

14

Keleci bilen kişinin, yüzünü ağ ede bir söz.Sözü pişirip diyenin, işini sağ ede bir söz.

Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı.Söz ola ağulu aşı, bal ile yağ ede bir söz.

Kelecilerin pişirgil, yaramazını şeşirgil.Sözün us ile düşürgil, dimegil çağ ede bir söz.

Gel ahi ey şehriyari, sözümüzü dinle bari.Hezar gevher ü dinarı, kara taprağ ede bir söz.

Kişi bile söz demini, demeye sözün kemini.Bu cihan cehennemini, sekiz uçmağ ede bir söz.

Yürü yürü yolun ile, gafil olma bilin ile.Key sakın ki dilin ile, canına dağ ede bir söz.

Yunus şimdi söz yatından, söyle sözü gayetinden.Key sakın o şeh katından, seni ırağ ede bir söz.

15

İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir. Sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktır?

Okumaktan mana ne? Kişi Hakkı bilmektir. Çün okudun bilemedin, ha bir kuru emektir.

Okudum bildim deme, çok taat kıldım deme. Eri hak bilmez isen, abes yere yelmektir

Dört kitabın manası, bellidir bir elifte.Sen elifi bilmezsin, bu nice okumaktır?

Yiğirmi dokuz hece, okursun uçtan uca. Sen elif dersin hoca, mânâsı ne demektir?

Yunus der ki: Ey hoca, gerekse var bin Hacca. Hepisinden iyice, bir gönüle girmektir.

İlim İlim Bilmektir

16

17

Çıktım erik dalına, anda yedim üzümü,Bostan ıssı kakıyıp der; ne yersin kozumu?

Ağırlık yaptı bana, bühtan eyledim ona,Çerçi de geldi aydır hani aldın gözgünü.

Kerpiç koydum kazana, poyraz ile kaynattım,Nedir diye sorana, bandım verdim özünü.

İplik verdim cullaha, sarıp yumak etmemiş,Becid becid ısmarlar, gelsin alsın bezini.

Bir serçenin kanadın, kırk katıra yüklettim,Çift dahi çekemedi, şöyle kaldı kazını.

Bir sinek bir kartalı, salladı vurdu yere,Yalan değil gerçektir, ben de gördüm tozunu.

Bir küt ile güreştim, elsiz ayağım aldı,Güreşip basamadım, gövündürdü özümü.

Kafdağı’ndan bir taşı, şöyle attılar bana,Öylelik yola düştü, bozayazdı yüzümü.

Çıktım Erik Dalına

18

Çıktım erik dalına, anda yedim üzümü,Bostan ıssı kakıyıp der; ne yersin kozumu?

Ağırlık yaptı bana, bühtan eyledim ona,Çerçi de geldi aydır hani aldın gözgünü.

Kerpiç koydum kazana, poyraz ile kaynattım,Nedir diye sorana, bandım verdim özünü.

İplik verdim cullaha, sarıp yumak etmemiş,Becid becid ısmarlar, gelsin alsın bezini.

Bir serçenin kanadın, kırk katıra yüklettim,Çift dahi çekemedi, şöyle kaldı kazını.

Bir sinek bir kartalı, salladı vurdu yere,Yalan değil gerçektir, ben de gördüm tozunu.

Bir küt ile güreştim, elsiz ayağım aldı,Güreşip basamadım, gövündürdü özümü.

Kafdağı’ndan bir taşı, şöyle attılar bana,Öylelik yola düştü, bozayazdı yüzümü.

19

2