3

XV. HALKEVLERİ EĞİTİM HAKKI MECLİSİ EĞİTİM HAKKI RAPORU

Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisleri olarak, 2015-2016 eğitim-öğretim yılı Eğitim Hakkı Raporu’nun on beşincisini yayınlıyoruz. Bu rapor 2015- 2016 eğitim öğretim yılının temel gündemi haline gelen çocuk istismarına ilişkin haber taramalarından ve velilerle yapılan anketlerin sonuçlarından oluşuyor. Amacımız Ensar vakfında yaşanan cinsel istismarın açığa çıkması ile birlikte eğitim alanında da gündemin en önemli parçalarından biri haline gelen ve iktidar tarafından üstü örtülen bu sorunu ve çözüm yollarını gündem yapmak, eğitim hakkı mücadelesinin bilgisine çevirmektir.

Özellikle son 14 yıldır eğitim politikası “din her şeydir” esası üzerinde yeniden yapılandırıldı, yapılandırılmaya devam ediliyor. Okul öncesi eğitimden itibaren “değerler eğitimi”, “geleneklere bağlı eğitim”, “kalbin, ruhun eğitimi” gibi dinselleştirilmiş yani eğitim felsefesinin merkezine dini, cinsiyetçiliği, mezhepçiliği yerleştirmiş “Saray tipi” diyebileceğimiz bir eğitim modeli kurumsallaştırılıyor.

Bilimsel olanı dışlayan, dogmatik, sorgulanamaz olanı dolayısıyla dindar ve itaatkar olmayı esas alan bir eğitim sistemi çocuğu nesneleştirir, “Hayır” diyemez, bedenine yönelik herhangi bir müdahaleyi problem olarak algılamakta zorlanır, çocuğu her türlü saldırıya açık hale getirir. Laik, bilimsel, eleştirel, özgürleştirici eğitim ise çocuğu özneleştirir, bedenine ve kendisine karşı her türlü saldırı karşısında güçlü kılar.

Raporumuzun iktidarın 14 yıldır uyguladığı gerici, cinsiyetçi politikalarla okulları cinsel şiddetin tahakküm mekanı haline getirilmesine karşı mücadeleye katkı sunacağına inanıyoruz.

Sizler de eğitim alanında yaşadığınız, gördüğünüz sorunları, mücadeleleri, talepleri bizimle paylaşabilir, rapor çalışmasına katkı sunabilirsiniz. Rapora dair her tür eleştiri ve öneriyi duymak çalışmayı güçlendirecektir.

Önceki raporlara ulaşmak için: http://www.halkevleri.org.tr/dosyalar/egitim-hakki-raporlari

İletişim: www.halkevleri.org.tr istanbul@halkevleri.org.tr twitter.com/egitimhakkimcls facebook.com/Halkevleri 0 212 245 82 65 - 0 312 419 27 17

4

Ensar Vakfı’nda yaşanan cinsel istismarın açığa çıkması ile birlikte, geçmişi çok uzun yıllara dayanan çocuğun cinsel istismarı konusu gündemin en önemli parçalarından biri haline geldi. Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi olarak bu konuda, “bundan sonrası” için yapılması gerekenlerin neler olduğunu sağlıklı bir şekilde tartışmaya açmak ve bu yaranın uzun vadede kapanmasına ve çözümüne yönelik çalışmalar yürütmekteyiz.

13 Mart 2016 tarihinde Karaman’da Ensar Vakfı’nda ortaya çıkan cinsel istismar olayının ardından eğitim alanında son 3 ayda yaşanan çocuğa yönelik cinsel istismar vakalarına ilişkin Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi raporuna göre:

29

88

11313 Mart 2016 tarihinden itibaren son 3 ayda eğitim ortamlarında çocuğa yönelik 29 istismar vakası tespit edilmiştir. 29 istismar olayından 5’inde istismara uğrayan çocuk ve cinsiyet sayısı 1’inde cinsiyetleri tam olarak tespit edilememiştir.

Son 3 ayda tespit edilebilen öğrencilerden 88’i kız, 5’erkek öğrencidir. 20 öğrencinin cinsiyeti tespit edilememiştir.

Son 3 ayda eğitim alanında 18 yaşın altında 113 öğrenci cinsel istismara maruz kalmıştır. Ancak gerçekleşen 5 olayda istismara uğrayan öğrenci sayısı tam olarak bilinemediğinden bu sayının çok daha fazla olduğu ortaya çıkmaktadır.

5

Tespit edilen vakalarda istismarın eğitim alanında çalışan yetişkinler (öğretmen, idareci, hizmetli, servis şoförü) tarafından gerçekleştiği görülmektedir.

29 cinsel istismar vakasının 1’inde istismara uğrayan kız öğrenci intihar etmiştir.

6

15 Mart 2016 Aydın’ın Nazilli ilçesinde, Çaylı Ortaokulu’nda hizmetli olarak görev yapan M.Ş, 6 kız öğrenciye cinsel tacizde bulundu.

16 Mart 2016 Geçen yıl mart ayında Süleyman Şah Mahallesi’nde bulunan Özel İdare Anadolu Lisesi’nde 12 kız öğrenci, okul yönetimine başvurarak rehber öğretmenleri Ali D.’nin kendilerini masaj yapma bahanesiyle odasına kilitleyerek cinsel tacizde bulunduğunu söyledi.

17 Mart 2016 Balıkesir’in Susurluk İlçesi’nde 17 yaşındaki lisede okuyan kız öğrenciye 20’ye yakın kişi tecavüz etti. Tecavüzcülerin bu durumu videoya kaydettikleri öğrenildi.

21 Mart 2016 Osmaniye’nin Bahçe ilçesinde bir öğretmen, ilkokul 4. Sınıfta eğitim gören 6 kız öğrenciye cinsel tacizde bulunduğu iddiasıyla tutuklandı.

25 Mart 2016 Liseli Oya Yaşar, 6 Mart günü Erzurum Caddesi üzerindeki Öğretmen Nurgül Gelturan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi kız öğrenci pansiyonunda intihar etti.

28 Mart 2016 Ankara’da bir okulda matematik öğretmeni olan H.K.Y. ismindeki kadın, 14 yaşındaki kız öğrencisine cinsel istismarda bulundu.

14 Nisan 2016 Diyarbakır’da 12 yaşındaki 5 kız öğrenciye cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla 72 yıla kadar hapis istemiyle yargılanan 44 yaşındaki öğretmen D.T. hakkında beraat kararı verildi. Gerekçeli kararda, ergenlik çağındaki hayal kurma anlarının sıklığı göz önüne alındığında, mağdurların ifadesinin samimiyetinden şüpheye düşüldüğü belirtildi.

20 Nisan 2016 Ankara’nın göbeğindeki bir İmam Hatip Lisesi’nin beden öğretmeni, 14 yaşındaki kız öğrencisine cinsel istismardan tutuklandı.

20 Nisan 2016 Yalova’nın Altınova İlçesi’nde lise müdür yardımcısı Y.Y., okuldaki 3 kız öğrenciye cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla tutuklandı.

7

Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi Eğitim Hakkı Raporu XV - Haziran 2016

21 Nisan 2016 Eskişehir’de bir ilkokulda 4’üncü sınıf 2 kız öğrencinin ailelerine sınıfta yalnız oldukları sırada öğretmenleri T.M’nin (49) kendilerine elle tacizde bulunduğunu ileri sürdü. Cinsel istismarda bulunduğu iddia edilen öğretmen, tutuklandı

25 Nisan 2016 Adana’da devlet ortaokulunda 10 kız öğrenciye cinsel tacizde bulunduğu iddiasıyla tutuklanan 61 yaşındaki matematik öğretmeni hakkında 220 yıl hapis cezası istemiyle dava açıldı.

25 Nisan 2016 AKP Hükümeti’ne yakınlığı ile bilinen Eğitim Birsen Sendikası üyesi olan matematik öğretmeni R.C.’nin, Uşak Karahallı İmam Hatip Lisesi’nde 15 kız öğrenciyi taciz ettiği iddiası ile öğrenciler okul yönetimine şikayette bulundu.

27 Nisan 2016 Kayseri’de özel bir kolejde görev yapan beden öğretmeni O.Ç., İstanbul’da geziye götürdüğü 12 yaşındaki kız öğrenciyi odasına çağırıp cinsel tacizde bulundu.

29 Nisan 2016 Tunceli’nin Ovacık İlçesi’nde bir lisede kaynaştırma öğrencisi olarak eğitim gören 19 Yaşındaki N.İ. isimli zihinsel engelli kız öğrencinin istismara uğradığı ortaya çıktı.

4 Mayıs 2016 Antalya’nın Manavgat ilçesinde, zihinsel yetersizlikleri nedeniyle özel eğitim alması gerekenlerin devam ettiği Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki özel eğitim okulu öğrencisi 15 yaşındaki kız çocuğu T.S.’ye cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla müdür yardımcısı A.H. hakkında savcılık soruşturması başlatıldı

8 Mayıs 2016 Manisa’nın Saruhanlı ilçesi Neval Yaralı Milli Egemenlik İlkokulu’nda sınıf öğretmenliği yapan Yakup Kılınç’ın, yaşları 7-8 arasında olan kız ve erkek 20 çocuğa sınıfta ders işlerken cinsel istismarda bulunduğu ortaya çıktı.

10 Mayıs 2016 Ankara’da Anadolu imam hatip lisesi 11’inci sınıfta okuyan 1 kız öğrenci, annesiyle birlikte 5 Mayıs’ta polis merkezine giderek ifade verdi. Kız öğrenci ifadesinde, okulda ücretli Kuran dersine de giren ve aynı zamanda imam olan E.C.’nin kendisini camide cinsel istismarda bulunduğunu söyledi.

8

11 Mayıs 2016 Erzurum’da bir ilkokulda eğitim gören öğrencilerin, rehberlik öğretmenlerine sınıf öğretmenleri A.K. tarafından cinsel tacize uğradıkları yönündeki anlatımları üzerine cinsel istismar ortaya çıktı. (İstismara maruz kalan öğrenci sayısı bilinmemektedir.)

12 Mayıs 2016 Bursa Sırameşeler Sevgi Evleri’nde yaşları üç ila yedi arasında değişen küçük çocukların cinsel tacize uğradığı ortaya çıktı. (İstismara maruz kalan öğrenci sayısı bilinmemektedir.)

12 Mayıs 2016 İstanbul Bağcılar’da, 5 erkek öğrenciye Cinsel saldır› ve Cinsel istismar suçlarından tutuklanan müdür yardımcısı S.A., hakkında, 1 kez Çocuğa basit cinsel saldırı, 4 kez de, ‹çocuğa basit cinsel istismar› suçundan 125 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı. Aynı şüpheli hakkında 2011 yılında da öğrencilere karşı, ‹Kamu görevinin verdiği nüfuzu kullanarak basit cinsel saldırı› suçundan dava açıldığı öğrenildi

15 Mayıs 2016 Bu kez Edirne’de Bakanlık istismar edilen engelli kız çocuk için kılını kıpırdatmadığı ortaya çıktı.

17 Mayıs 2016 Manisa Hasan Türek Anadolu Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni C.G. (42), kız öğrencisi D.C.’ye (19) 4 yıl boyunca cinsel istismarda bulunduğu, mezun olmasından sonra da peşini bırakmayıp buna devam ettiği ortaya çıktı. Adli soruşturma devam ediyor.

23 Mayıs 2016 Van Erciş 75. Yıl Kız Yatılı İlköğretim Bölge Okulu öğrencilerinin, sistematik olarak öğretmen tacizine maruz kaldığı ortaya çıktı. (İstismara maruz kalan öğrenci sayısı bilinmemektedir.)

29 Mayıs 2016 Antalya’da Muratpaşa İlçesinde İstiklal İlkokulu’nda 9 yaşındaki kız öğrenci S.A.’ya cinsel tacizde bulunduğu iddia edilen servis şoförü E.U., tutuklandı.

31 Mayıs 2016 Diyarbakır’da bir ilkokulda öğretmenlik yaparken, 8 - 9 yaşlarındaki 4 kız öğrenciye cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla tutuklanan 25 yaşındaki A.D.’nin ifadeleri ortaya çıktı. Savcılık sorgusunda öğretmen, “Bazı öğrencileri çok severdim. Bir defasında bir öğrencime sevgim o kadar ileri gitmişti ki, canım kaynadı” dedi.

9

Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi Eğitim Hakkı Raporu XV - Haziran 2016

31 Mayıs 2016 Sarıkamış Devlet Hastanesi’nde görevli bir doktorun, stajyer öğrencileri taciz ettiğine dair İlçe Milli Müdürlüğü ile yapılan yazışma ortaya çıktı. (İstismara maruz kalan öğrenci sayısı bilinmemektedir.)

2 Haziran 2016 İstanbul Bahçelievler›de bir okulda 15 yaşından küçük kız öğrenciye Whatsapp üzerinden cinsel içerikli mesajlar yolladığı ve fotoğraf istediği iddiasıyla hakkında iddianame düzenlenen 43 yaşındaki tarih öğretmeni, cinsel tacizden yargılanacak

5 Haziran 2016 Karaman’da 10 çocuğa cinsel istismarda bulunmaktan yargılandığı davada 508 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırılan sınıf öğretmeni 54 yaşındaki Muharrem Büyüktürk hakkında mağdur çocuklardan birine Ereğli ilçesinde kiraladığı evde de ’cinsel istismarda’ bulunduğu iddiasıyla açılan ikinci davada 36 yıla kadar hapsi istendi.

7 Haziran 2016 Adana’nın Ceyhan ilçesindeki bir ortaokulun 60 yaşındaki müdürü İ.B., 13 kız öğrencisinin istismar ettiği iddiasıyla tutuklanıp cezaevine kondu. Öte yandan, aynı ilçedeki Cumhuriyet İlköğretim Okulu’nda görevli 56 yaşındaki bir öğretmen de yedi ayrı kız öğrencisini istismar ettiği gerekçesiyle yargılanıyor.

11 Haziran 2016 Aydın’ın Karacasu ilçesinde, ilkokul öğrencisi kızlar, müdür yardımcısının kendilerine yakın davrandığını ailelerine anlatınca, iğrenç gerçek ortaya çıktı. İddiaya göre, taşımalı eğitim veren Yaykın İlköğretim Okulu’nda sınıf öğretmeni ve aynı zamanda müdür yardımcılığı görevinde Y.Y.’nin (60), okulda kız öğrencilere farklı davranması velilerin şüphesini çekti. 60 yaşındaki 35 yıllık öğretmen, tutuklanarak ceza evine gönderildi.(İstismara maruz kalan öğrenci sayısı bilinmemektedir.)

10

Ankara’da 6 ilçede, 47 okulda, 100 veli ile “çocuk istismarı” konusuna ilişkin görüşülerek yapılan anketlerin sonuçlarına göre;

Veliler istismarın ne olduğu konusunda bilgi sahibi değil!

“Şimdiye kadar istismar, istismarın etkileri ve önleme yollarını anlatan bir “bilgilendirme” etkinliği içine girdiniz mi?” sorusuna:

Velilerin %43’ü herhangi bir “bilgilendirme” etkinliğine katılmadığını belirtmiştir.

Velilerin % 18’i bu konuyla ilgili broşür ve kitapçıklardan, %20 si ise televizyon ve gazetelerden duyduklarıyla bilgi edindiklerini ifade etmiştir.

Velilerin %19’u bu konuda eğitim aldığını belirtmiştir.

Aldıkları eğitimin yetersiz olduğunu düşünen velilerin oranı %59’dur. Veliler aldıkları eğitimin yetersiz olduğunu, aydınlatıcı olmadığını, yüzeysel, çözüm üretici olmadığını, sadece sınırlı bir konu üzerine odaklandığını ifade etmiştir.

“Çocuklarınızla cinsel gelişimleri hakkında konuşuyor musunuz?” sorusuna:

Velilerin %56’sı çocukları ile cinsel gelişimleri hakkında konuşmayı tercih etmediğini belirtmiştir.

Çocuklarıyla cinsellik hakkında konuşmayan velilerin %45’i nasıl konuşacağını bilmediğini, %19’u erken yaşta konuşulmasının doğru bulmadığını, %16’sı ise ayıp olduğunu düşünmektedir.

Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi “Çocuk İstismarına İlişkin Veli Farkındalık Anket” sonuçları:

11

Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi Eğitim Hakkı Raporu XV - Haziran 2016

Veliler çocuk istismarı konusunda nereye başvuracağını bilmiyor.

“Çocuk istismarı durumunu tespit ettiğinizde kime bildirirsiniz? sorusuna:

Veliler çocuk istismarı durumunda kime bildirmesi gerektiği konusunda ortak bir fikre sahip değil. Bildireceği bir yer olmadığını ifade eden veliler varken; %36’sı polise, %16’sı Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne, %16’sı Okul yönetimine bildirebileceğini ifade ederken %20’si nereye başvuracağını bilmediğini ifade etmiştir.

“TBMM Boşanma Komisyonunun 6 Mayıs 2016 tarihli raporundan haberdar mısınız?” sorusuna

Ankete katılan velilerin %40’ı haberdar olduğunu, %60’ı haberdar olmadığını ifade etmiştir.

“TBMM Boşanma Komisyonunun kararları arasında belirtilen “çocukların istismarcılarıyla/tecavüzcüleri ile evlendirilmesini” doğru buluyor musunuz?” sorusuna;

Ankete katılan velilerin %100’ü yani tamamı “çocukların istismarcılarıyla / tecavüzcüleri ile evlendirilmesini” doğru bulmadığını ifade etmiştir.

Veliler Ensargillerin, İstismarcıların Karşısında

Ensar Vakfı’nda yaşanan çocuk istismarı olayında velilerin %99’u hükümetin yaklaşımını doğru bulmadığını belirtmiştir.

Veliler çocukların cinsel istismardan korunması eğitimin şart olduğunu, eğitim veren tüm kurumların denetlenmesi gerektiğini ve okullarda cezai yaptırım konusunda bürokratik engellerin kaldırılması gerektiğini düşünüyor.

%100Ankete katılan velilerin %100’ü yani tamamı “çocukların istismarcılarıyla - tecavüzcüleri ile evlendirilme-sini” doğru bul-madığını ifade etmiştir.

12

Anketin sonuçları göstermektedir ki; ailelere, çocuklara, kadınlara, öğretmenlere ve okuldaki yöneticilere eğitim verilmelidir. Bu eğitim el yordamıyla değil; yaygın kanallarla, ücretsiz, nitelikli olmalı ve yetkili uzman kişi ve kurumlar kanalıyla sağlanmalıdır. Çocuğa yönelik istismar konusunda kriz odaklı değil gelişimsel, önleyici ve çocuk odaklı bir yaklaşım benimsenmelidir. Okullarda çocukların gelişim dönemlerine uygun cinsel eğitim verilmeli, ders olarak konulmalıdır. Çocuğun kendini, bedenini, bedenine zarar verecek müdahaleleri anlayabilmesi için cinselliğin ayıp- günah sayıldığı fikrinin değiştirilmesi gerekmektedir. Çocuklara kendi bedenini koruması ve dışardan bedenine yönelik zarar verici müdahalelere karşı “hayır” eğitimleri bir saatlik bir ders etkinliği olarak değil eğitim öğretim sürecinin içerisinde bütünlüklü olarak verilmelidir. Güvenlikli ulaşım, düzenli gözlem, daha duyarlı ve dikkatli olmak, okullarda önlem almak, sadece pedagojik formasyonu olan bireylerin öğretmen olması dikkat edilmesi gereken noktalardır.

Raporumuzun sonuçları bir kez daha göstermiştir ki;

Toplumsal yaşamın en önemli öznelerinden olan çocuklarımızın yaşam haklarını gasp eden her türlü olayın karşısında durmalıyız. İstismarı destekleyen kurumlar kapatılmalı, daha caydırıcı cezalar verilmeli, caydırıcı ve yasal düzenlemeler yapılmalı, verili yasalar gözden geçirilmeli, duygusal istismarcılar dahil cezalandırılmalıdır. Çocuk istismarı, çocuğun sosyal, bilişsel, davranışsal gelişimini bireyin bütünlüğünü ortadan kaldırmaktadır. Bu sebeple başta MEB olmak üzere tüm yetkili kurumlar merkezine çocuğu, çocuğun topyekün yaşam hakkını garanti altına alma konusunda seferber olmak durumundadır. Anket sonuçları göstermiştir ki çocuk istismarı konusunda velilerimiz yeterli bilgiye sahip değil. Bu durum karşısında ne yapacağını, nerelere başvuracağını, kimlerle iletişim içerinde olacağını bilmemektedir.

Bu yüzden yukarıda çocuk istismarına yönelik sistematik, düzenli, sürekli bir çalışmanın ele alınması zorunluluktur. Günü kurtarmaya yönelik geçici, istismarcıları koruyan-kollayan, istismarı örtbas etme yöntemlerinden derhal vazgeçilmelidir..

13

Halkevleri Eğitim Hakkı Meclisi Eğitim Hakkı Raporu XV - Haziran 2016

ANKETİN YAPILDIĞI OKULLAR

YenimahalleMehmet Akif İnan İ.O, Refika Aksoy İ.O, İstiklal İ.O, Kardelen İ.O, Yahya Çavuş İ.O, Eryaman/EtimesgutTOKİ Türkkonut İ.O, Sardunya Ana Okulu, Hasan Ali Yücel, Rıfat Çelik İ.O, ÇankayaNebahat Keskin İ.O, Kütükçü Alibey İ.O, Kütükçü Alibey O.O, Ahmet Haşim İ.O, 27 Aralık O.O, Umut Kreşi, Gökçe Karataş İ.O, Pakize Erdoğu O.O, Abdurrahman Şensel O.O, Fethiye Kemal Mumcu A.L, Bilgi İ.O, İl Genel Meclisi O.O, Akşemsettin İ.O, Ortadoğu Temel Lisesi, Sokullu Lisesi, Mektebim Koleji, Turhan Feyzioğlu, Alman Büyükelçiliği Özel Okulu Keçiörenİbni Sina İ.O, Fevzi Atlıoğlu İ.O MamakSibel İsmet Çatık O.O, Süleyman Nazif İ.O, Tuzluçayır İ.O, Mehmet Çekiç O.O, Tuzluçayır Anadolu Lisesi, Demirtepe İ.O, Demokrasi İ.O, Mimar Kemal İ.O , Selçuklu İ.O, Ali Kuşcu İ.O, Yedi Renk Anaokulu, Kaza Anaokulu, Açıkalın O.O, Çağrıbey Anadolu Lisesi, Ahmet Yesevi O.O, Türkoğlu İ.O, Ege Anadolu LisesiAltındağDışkapı Kız Meslek Lisesi

EGiTiM HAKKI-