wymagania edukacyjne: przyroda klasa v. program...

1

Wymagania edukacyjne: Przyroda klasa V. Program: „Tajemnice przyrody”

Tytuł

w podr

ęczniku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

1. O czym

będziemy

się uczyć

na lekcjach

przyrody

w klasie 5?

Uczeń:

wymienia zagadnienia, które będą omawiane w klasie 5; wyjaśnia, na czym polega przedmiotowy system oceniania;

wymienia przykładowe sposoby pracy na lekcjach przyrody; prezentuje sposób korzystania z płyty CD

Dział 1. Polska – moja ojczyzna

1.

Pols

ka

w E

urop

ie

2.

Położenie

Polski

w Europie

wymienia państwa

graniczące z Polską

(A); odczytuje z

wykresu nazwy

państw mających

większą powierzchnię

niż Polska (C)

wymienia stolice

państw graniczących

z Polską (A);

wymienia kraje

europejskie wysoko

rozwinięte gospo-

darczo (A)

wskazuje na mapie

granice Polski z

krajami sąsiadującymi

(C)

wykorzystując

wiadomości z historii,

opowiada, jak

zmieniały się granice

Polski (w XVII w.,

w okresie rozbiorów,

po I i II wojnie

światowej) (D)

prezentuje informacje o

jednym z państw sąsiadują-

cych z Polską (powierzchnia,

stolica, liczba ludności itd.)

3. Polska

w Unii

Europejsk

iej

wymienia

przynajmniej 5 państw

należących do Unii

Europejskiej (A);

opisuje flagę Unii (A);

podaje nazwę waluty

obowiązującej

w części państw Unii

Europejskiej (A)

podaje przykłady

inwestycji lokalnych

powstałych dzięki

funduszom unijnym

(A)

podaje datę

powstania Unii

Europejskiej (A);

wymienia cele Unii

Europejskiej (A)

wymienia przykłady

inwestycji

współfinansowanych

przez Unię Europejską

(A); wymienia prawa

państw członków Unii

Europejskiej (A)

wyszukuje w różnych

źródłach ogólne informacje o

sposobach zarządzania w Unii

Europejskiej (D)

2.

Podzi

ał

4. Podział

administr

acyjny

podaje nazwę

województwa,

powiatu i gminy, w

podaje nazwy władz

lokalnych (wójt,

burmistrz) (A)

wyjaśnia, co to jest

podział

administracyjny

nazywa władze

wojewódzkie,

powiatowe, gminne

wyszukuje w różnych źródłach

informacje o swojej gminie

(liczba ludności, sposób

2

Tytuł

w podr

ęczniku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

admi

nistra

cyjny

Polsk

i

Polski których mieszka (A) kraju (B); wskazuje

na mapie Polski

województwa oraz

powiaty w swoim

województwie (C);

wymienia

województwa

sąsiadujące z tym, w

którym mieszka (A)

(D) zarządzania, podział admini-

stracyjny, charakter gminy)

(D)

3.

Ukszt

ał-

towa

nie

powi

erzch

ni

Polsk

i

5. Jakie siły

kształtował

y rzeźbę

Polski?

wyjaśnia znaczenie

pojęcia „epoka

lodowcowa” (B);

podaje 2 dowody

działalności lądolodu

na terytorium Polski

(A)

wymienia 2–3

przykłady śladów

działalności lądolodu

w Polsce (A)

charakteryzuje epokę

lodowcową (C);

wyjaśnia znaczenie

pojęć „morena

czołowa” i „morena

denna” (B)

opisuje krajobraz

polodowcowy (D);

wskazuje obszary w

Polsce, na których

występuje rzeźba

polodowcowa (A)

wyszukuje w najbliższej

okolicy (lub w miejscach

odwiedzanych w czasie

wakacji) ślady działania

lądolodu (D); opracowuje

opis wyprawy „Śladami

lądolodu” (D)

6.

Charakte-

rystyczne

cechy

rzeźby

Polski

wskazuje na mapie

fizycznej Polski

główne pasy rzeźby

(C); odczytuje z mapy

ogólno-geograficznej

nazwy głównych

pasów rzeźby w Polsce

(C)

wyjaśnia, dlaczego

rzeźba terenu w Polsce

ma charakter pasowy

(B)

opisuje rzeźbę

terenu wybranego

pasa, podając także

m.in.: nazwy krain

geograficznych,

nazwy i wysokości

najwyższych

wzniesień (C)

na podstawie analizy

mapy wskazuje

obszary w Polsce,

na których działanie

sił zewnętrznych jest

najbardziej widoczne

(D)

opisuje krajobraz okolicy

swojego miejsca zamiesz-

kania, uwzględniając działanie

sił wewnętrznych i

zewnętrznych (D)

3

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 4.

Skały,

po

których

chodzi

my

7.

Poznajemy

skały

podaje po 1

przykładzie skał

litych, zwięzłych i

luźnych (A);

rozpoznaje wybrane 3

skały (C); podaje

przykłady

zastosowania

2 wybranych skał (C)

przyporządkowuje

poznanym grupom

skał po 2 nazwy skał

spośród podanych

przez nauczyciela (C);

podaje przykłady

zastosowania

3–4 wybranych skał

(C)

omawia budowę

skał (A); wyjaśnia,

od czego zależy

twardość skały (B)

wymienia rodzaje skał

przeważających

(występujących

najczęściej) w

poszczególnych

częściach Polski (C);

porównuje budowę

skał litych, zwięzłych

i luźnych (D)


źródłach dodatkowe

informacje o jednej

z omawianych grup

skał (D)

8. Jakie

rodzaje

skał

występują

w

okolicy?

(wycieczk

a)

podczas wycieczki

wskazuje przykłady

skał: litej, zwięzłej

i sypkiej (D)

segreguje znalezione

okazy skał na skały:

lite, zwięzłe i luźne

(D)

przygotowuje

wystawę skał

(klasyfikacja, opisy,

zastosowanie) (D)

przygotowuje

wystawę skał

(klasyfikacja, opisy,

zastosowanie, a także

zdjęcia terenu, na

którym znaleziono

okazy oraz

ciekawostki

zaczerpnięte z różnych

źródeł informacji) (D)

wykonuje folder

„Skały w naszej

okolicy” (D)

5. Gleby

Polski

9. Jakie

rodzaje

gleb

występują

w Polsce?

omawia znaczenie

gleby w rozwoju

roślin (A)

wyjaśnia, od czego

zależy żyzność

gleby (B)

omawia skład

próchnicy (A);

wymienia typy gleb

(A)

wymienia

najżyźniejsze i mało

żyzne gleby

występujące w Polsce

(A); wskazuje na

mapie Polski miejsca

występowania

czarnoziemów (D)

opisuje gleby

występujące

w najbliższej

okolicy (D)

4

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 6. Lasy

Polski

10.

Rozmiesz-

czenie

lasów

w Polsce

podaje przykłady

wykorzystywania

lasów w Polsce

we wcześniejszych

okresach

historycznych (A)

na podstawie tekstu

omawia zmiany w

rozmieszczeniu lasów

w Polsce w dziejach

(D); wyjaśnia,

dlaczego korzystne

jest sadzenie lasów

mieszanych (B)

wskazuje obszary w

Polsce, na których

zachowało się

najwięcej i najmniej

lasów (D); podaje

przyczyny zmniejsza-

nia się w przeszłości

powierzchni

lasów (A)

wyjaśnia, dlaczego

drzewa iglaste są

mniej odporne na

zanieczyszczenia

przemysłowe

i szkodniki niż

drzewa liściaste (B)


źródłach informacje o

szkodnikach lasu;

przedstawia kilka

szkodników lasu (D)

11.

Poznajemy

typy lasów

w Polsce

rozpoznaje pospolite

drzewa iglaste (C);

rozpoznaje pospolite

drzewa liściaste (C);

opisuje wybrany typ

lasu (D)

odróżnia las

naturalny

od posadzonego

(C); wymienia po

kilka roślin

charakterystycznyc

h dla poznanych

typów lasu (C)

wymienia

podstawowe typy lasu


(A); wskazuje na

mapie Polski tereny,

na których występują

bory świerkowe i

jodłowe (D);

wymienia gatunki

charakterystyczne dla

poznanych typów

lasu (A)

wyjaśnia związek

między

rozmieszczeniem

lasów a rodzajem gleb

(D); porównuje grądy

z lasami bukowymi

(D); wyjaśnia,

dlaczego runo lasu

liściastego jest

najbogatsze

wiosną (B)

uzasadnia, popierając

to przykładami, że

sadzenie lasów

jednogatunkowych

ułatwia ich niszczenie

przez szkodniki (D);

wymienia gatunki

chronione rosnące w

borach, lasach

grądowych, lasach

łęgowych i lasach

bukowych Polski (A)

7. Wody

powierzc

hniowe

Polski

12.

Poznajemy

rzeki Polski

wskazuje na mapie

rzekę główną i jej

dopływy (C);

odczytuje z mapy

Polski nazwy kilku

rzek głównych (D)

wyjaśnia, które rzeki

nazywamy głównymi,

a które – dopływami

(B); odczytuje z mapy

nazwy dopływów

Wisły i Odry (D)

wskazuje na mapie

dorzecza Wisły i Odry

oraz dział wodny

między tymi rzekami

(C); wskazuje na

mapie Kanał Bydgoski

i Kanał Augustowski

(C)

korzystając z mapy i

podręcznika,

przygotowuje

informacje na temat

Wisły i Odry – „od

źródła do ujścia” (D)

ocenia (ogólnie)

czystość głównych

rzek Polski (D)

5

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Jeziora

i bagna

w Polsce

wskazuje na mapie

największe jeziora w

Polsce (C);

wymienia 2 różnice

między jeziorami

a stawami (A)

wskazuje na mapie

Polski obszary

bagienne (C);

wyjaśnia, w jakim

celu buduje się

sztuczne zbiorniki

wodne (B); wymienia

zastosowania torfu

(A)

wymienia typy jezior


(A); charakteryzuje

typy jezior


(C)

omawia powstawanie

bagien (A); wyjaśnia,

dlaczego na

obszarach

wcześniejszych

zlodowaceń

występuje niewiele

jezior (B)

opracowuje folder

„Typy jezior

w Polsce” (A)

8. Bogaty

świat

przyrody

ożywionej

14. Jak

podzielo

no świat

orga-

nizmów?

odróżnia komórkę

roślinną od komórki

zwierzęcej (C);

wymienia 2

charakterystyczne

cechy roślin (A)

podaje nazwy

królestw, na które

podzielono organizmy

(A); wyjaśnia,

dlaczego rośliny

są organizmami

samożywnymi (B)

charakteryzuje

poszczególne

królestwa (C); omawia

funkcje

poszczególnych

struktur komórkowych

(C)

przyporządkowuje

wymienione przez

nauczyciela organizmy

odpowiednim

królestwom (D)


źródłach przykłady

roślin pasożytniczych

i mięsożernych (A)

15. W jaki

sposób

uporządko

wano

królestwo

roślin?

podaje nazwy

gatunkowe 2–3

dowolnych

organizmów (A)

w podanej przez

nauczyciela nazwie

organizmu (np. sosna

zwyczajna) wskazuje

człon oznaczający

rodzaj i człon

oznaczający gatunek

(C)

omawia zasługi

Karola

Linneusza (A)

na podstawie

ilustracji wskazuje

podobieństwa

między gatunkami

sosny (C)


źródłach informacje i

ciekawostki dotyczące

roślin (A)

9.

Formy

ochro

ny

przyro

dy

16. W

jaki

sposób

chronim

y

przyrodę

w Polsce

?

wymienia 2–3 formy

ochrony przyrody w

Polsce (A); omawia

sposób zachowania się

na obszarach

chronionych (B)

wyjaśnia, dlaczego

należy chronić

przyrodę (B); wskazu-

je na mapie 2–3 parki

narodowe położone

najbliżej miejsca

zamieszkania (C)

charakteryzuje

poszczególne formy

ochrony przyrody

(C); wyjaśnia, na

czym polega ochrona

całkowita, a na czym

– ochrona częściowa

(B)

porównuje park

narodowy

z rezerwatem

przyrody (C)

wymienia formy

ochrony przyrody w

najbliższej okolicy

(A); prezentuje

informacje

o najbliższym parku

narodowym (D)

6

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Podsu-

mowani

e

17,18. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Polska – moja ojczyzna”

Dział 2. Morze Bałtyckie – słonowodne środowisko życia

1.

Warunki

życia w

Morzu

Bałtyckim

19. Jakie

warunki

panują w

Morzu

Bałtyckim?

wskazuje na mapie

Polski rzeki

wpadające do Morza

Bałtyckiego (C);

odczytuje z mapy

w podręczniku nazwy

krajów nadbałtyckich

(C)

wyjaśnia, dlaczego

najwięcej

organizmów

występuje w wodach

przybrzeżnych (B)

wyjaśnia, dlaczego

Morze Bałtyckie jest

nazywane morzem

śródziemnym (B);

porównuje

wschodnie wybrzeże

Morza Bałtyckiego z

wybrzeżem

zachodnim (C)

wyjaśnia, dlaczego

Morze Bałtyckie jest

bardzo słabo zasolone

(B); omawia związek

zasolenia wód z

występowaniem

roślinności (D)



stanie czystości Morza

Bałtyckiego (D)

2.

Podwodny

świat

morskich

glonów

20.

Poznajemy

glony

morskie

wyjaśnia, co

nazywamy plechą

(B); opisuje plechę

dowolnego glonu

(D)

na podstawie ilustracji

omawia

rozmieszczenie

glonów morskich (C);

omawia rolę planktonu

w morzu (A)

wymienia

przystosowania

glonów do życia w

morzu (A); wyjaśnia,

czym glony różnią się

od roślin (B)

wyjaśnia związek

między przenikaniem

światła w morzu

a rozmieszczeniem

glonów morskich (C)

podaje przykłady

wykorzystania przez

człowieka glonów

morskich (A)

3. Tam,

gdzie ląd

styka się

z morzem

21.

Poznajemy

„rzeźbiarzy

” wybrzeża

na podstawie ilustracji

opisuje wybrzeże

wysokie i wybrzeże

niskie (C); wskazuje

na mapie mierzeję i

jezioro przybrzeżne

(C)

wymienia cechy

charakterystyczne

wybrzeża niskiego

i wybrzeża

wysokiego (A)

charakteryzuje

działalność fal

na wybrzeżu niskim i

wybrzeżu wysokim

(C); omawia rolę

Wisły w tworzeniu

Żuław Wiślanych (A)

wyjaśnia, dlaczego

wybrzeże wysokie

cofa się (B); podaje

przykłady budującej

działalności morza

(A)

przygotowuje w formie

plakatu ilustrowany

słowniczek pojęć

(np.: wybrzeże

wysokie, wybrzeże

niskie, mierzeja,

jezioro przybrzeżne,

zatoka, półwysep,

wyspa) (D)

7

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 22. Czym

charakteryz

uje się

pogoda nad

morzem?

wymienia

charakterystyczne

cechy pogody nad

morzem (A)

wskazuje 2–3 różnice

między pogodą nad

morzem a pogodą

w głębi lądu i (D)

wyjaśnia, jak

powstaje bryza

morska (B)

wyjaśnia, dlaczego

bryza w nocy wieje

od lądu ku morzu,

a w dzień – odwrotnie

(B)

wyjaśnia, dlaczego

pobyt nad morzem

korzystnie wpływa na

drogi oddechowe (B)

4.

Wędrujem

y po

pobrzeżac

h

bałtyckich

23.

Osobliwo-

ści

przyrodni-

cze

pobrzeży

bałtyckich

wskazuje na mapie

Polski pas pobrzeży

(C); wymienia parki

narodowe na

pobrzeżach (A);

wskazuje na mapie

wymienione parki (C)

podaje przykłady

osobliwości

nadmorskich parków

narodowych (C)

opisuje

Woliński Park

Narodowy (A)

podaje przykłady

niszczącej i budującej

działalności morza

(A); charakteryzuje

parki narodowe na

pobrzeżach (C)

planuje tygodniową

wycieczkę po

pobrzeżach bałtyckich

i uzasadnia wybór

trasy (D)

24. Jak

ludzie

gospodaruj

ą

na

pobrzeżach

bałtyckich?

wymienia główne

miasta pobrzeży

(A)

wymienia główne

zajęcia

mieszkańców

pobrzeży (A)

omawia główne

cechy krajobrazu

pobrzeży (A)

wymienia gałęzie

przemysłu

przeważające w

głównych miastach

pobrzeży (A)

5.

Podsu-

mowan

ie

25, 26. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Morze Bałtyckie – słonowodne środowisko życia”

Dział 3. Jeziora – słodkowodne środowisko życia

1.

Warunk

i życia

w jezio

rze

27. Jakie

czynniki

umożliwi

ają życie

w jeziorz

e?

wymienia czynniki

niezbędne do życia

roślinom wodnym (A)

wymienia źródła

dwutlenku węgla

zawartego w wodzie

(A); porównuje

temperaturę wody

w jeziorze latem i

zimą (C)

wyjaśnia, od czego

zależy ilość światła w

jeziorze i głębokość,

na jaką ono dociera

(B); omawia korzyści,

jakie mieszanie się

wody przynosi

wyjaśnia związek

przenikania światła z

występowaniem roślin

w jeziorze (B);

wyjaśnia, dlaczego

woda w jeziorze nigdy

nie zamarza do dna

porównuje warunki

życia w jeziorze z

warunkami życia

na lądzie (D)

8

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) organizmom wodnym

(C)

(C)

2.

Słodko-

wodne

glony

28.

Poznajemy

glony

słodkowodn

e

podaje przykłady

glonów występujących

w wodach słodkich

(A); rozpoznaje

struktury

organizacyjne glonów

(jednokomórkowe,

kolonijne,

wielokomórkowe) (C)

rysuje schematycznie

glony

jednokomórkowe i

kolonijne (C); omawia

znaczenie glonów (A)

dzieli glony

słodkowodne

na jednokomórkowe,

kolonijne

i wielokomórkowe

(C); podaje przykłady

glonów jedno-

komórkowych,

kolonijnych

i wielokomórkowych

(C)

omawia budowę

okrzemek (A);

porównuje okrzemkę

z pierwotkiem (D);

wyjaśnia, dlaczego

glonów nie zalicza

się do roślin (B)

korzystając z różnych

źródeł informacji,

analizuje możliwe

przyczyny śnięcia ryb

w jeziorze w okresie

letnim (D)

3. Jak

rośliny

przystoso

wały się

do życia

w wodzie

?

29. Jak

rośliny

przystosow

ały się do

życia

w wodzie?

wyjaśnia, dlaczego

łodygi roślin wodnych

są elastyczne

i wytrzymałe na

rozerwanie (C)

wymienia 2–3 cechy

budowy

przystosowujące

rośliny do życia w

wodzie (A)

posługując się

przykładami,

charakteryzuje rodzaje

liści występujących u

roślin wodnych (C)

wyjaśnia rolę komór

powietrznych w

liściach i łodygach (B);

omawia sposób

rozmnażania się roślin

wodnych (A)


źródłach informacje i

ciekawostki dotyczące

roślin wodnych (D)

4.

Roślinnoś

ć naszych

jezior

30. Jakie

rośliny

spotyka

my

w jeziorz

e?

rozpoznaje 2–3

rośliny strefy

przybrzeżnej (C);

podaje nazwy stref

życia w jeziorze (A)

opisuje warunki życia

w strefie przybrzeżnej

(B); określa granicę

między strefą

przybrzeżną a strefą

otwartej toni wodnej

(B)

omawia znaczenie

szuwarów (C);

omawia

przystosowania roślin

do życia w strefie

otwartej toni wodnej

(A)

przyporządkowuje

wymienione przez

nauczyciela gatunki

roślin odpowiednim

strefom życia

w jeziorze (C/D)



ptakach mających

miejsca lęgowe w

szuwarach (D)

9

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Wędruje

my po

Poje-

zierzach

Mazurski

m

i Suwalski

m

31. W

Krainie

Wielkich

Jezior

Mazurskich

wskazuje na mapie

Polski Pojezierze

Mazurskie (C);

odczytuje z mapy

nazwy kilku jezior (C)

wskazuje na mapie

szlak opisany w

podręczniku (C)

charakteryzuje miasta

leżące nad wielkimi

jeziorami: Ruciane-

Nidę, Mikołajki,

Giżycko (C)

opisuje osobliwości

przyrodnicze na trasie

rejsu po wielkich

jeziorach mazurskich

(A)



wybranym jeziorze

i okolicach (D); na ich

podstawie opracowuje

folder (D)

32.

Poznajemy

Pojezierze

Suwalskie

wskazuje na mapie

Polski Pojezierze

Suwalskie (C);

wskazuje na mapie

Polski jezioro

Hańcza (C)

wymienia

osobliwości

przyrodnicze

Puszczy

Augustowskiej

(A)

opisuje Puszczę

Augustowską (C)

opisuje krajobraz

Pojezierza

Suwalskiego,

uwzględniając siły,

które go kształtowały

(D)



Wigierskim Parku

Narodowym (D)

6.

Podsu-

mowan

ie

33, 34. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Jeziora – słodkowodne środowisko życia”

Dział 4. Ląd jako środowisko życia

1. Mchy

– jedne

z

pierwszyc

h roślin

lądowych

35.

Poznajemy

budowę

mchów

wymienia 2–3

siedliska, w których

występują mchy (A);

rysuje mech na

podstawie obserwacji

makroskopowej (C)

na okazie mchu lub na

planszy wskazuje

chwytniki, łodyżkę

i zarodnię (C)

opisuje budowę i rolę

poszczególnych części

mchu (C)

uzasadnia

stwierdzenie, że mchy

są najprostszymi

roślinami lądowymi

(D); wymienia 3–4

gatunki mchów


(A)

opracowuje informacje o

wybranych gatunkach

mchów (w formie

albumu lub wystawki)

(D)

10

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 36. Jaką

rolę mchy

odgrywają

w przyrodzi

e

i w gospodar

ce?

odróżnia torfowiec od

innych mchów (C);

podaje 2 przykłady

wykorzystania torfu

(A)

omawia rolę mchów w

przyrodzie

i gospodarce (A)

opisuje budowę liści

torfowca (C)

wyjaśnia związek

budowy liści

z magazynowaniem

wody przez torfowiec

(B)

wyjaśnia, dlaczego

mchy nazywamy

roślinami pionierskimi

(B)

2. Bliscy

krewni

olbrzymó

w sprzed

milionów

lat

37.

Poznajemy

paprocie

nazywa części paproci

(A);

wskazuje zarodnie na

liściu paproci (C)

wymienia miejsca

występowania paproci

(A); rozpoznaje na

ilustracjach paprocie

chronione (C)

omawia kształt blaszek

liściowych u paproci

(A);

opisuje położenie

zarodni

u paproci (C)

wyjaśnia sposób

otwierania zarodni u

paproci (B)

przygotowuje informacje

o paprociach

uprawianych w klasie

(D); wyszukuje w

różnych źródłach

informacje o salwinii

pływającej (D)

11

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Poznajemy

skrzypy

i widłaki

odróżnia skrzyp od

innych

roślin (C); odróżnia

widłak

od innych roślin (C)

wymienia 2–3 miejsca

występowania

skrzypów

i widłaków (A);

wymienia

2–3 gatunki widłaków


(A)

odróżnia pędy

wiosenne

od letnich u skrzypu

(C); opisuje budowę

morfologiczną

widłaka (C)

charakteryzuje rolę

pędów

wiosennych i letnich

skrzypu

(B); uzasadnia nazwę

„rośliny

zarodnikowe” (D)

wykonuje folder (album,

wystawkę) „Rośliny

zarodnikowe” (D);



powstawaniu węgla

kamiennego (D)

3. Rośliny

nasienne

39. Które

rośliny

należą

do

nasiennych?

wymienia rośliny

należące

do nagonasiennych

(A); podaje

3–4 przykłady roślin

okrytonasiennych (A);

rozpoznaje

nasiona wybranych

roślin (C)

podaje przykłady

wykorzystania roślin

nasiennych (C)

wyjaśnia znaczenie

nazw:

„nagonasienne” i

„okryto-

nasienne” (B)

wyjaśnia, w jakim celu

rośliny

wytwarzają nasiona

(B);

wskazuje różnice

między

roślinami

zarodnikowymi

a roślinami nasiennymi

(D)


źródłach

informacje o roślinach

nasiennych

występujących

w najbliższej okolicy

(D)

4. Jak jest

zbudowan

a

roślina

nasienna?

40. Budowa

i rola

korzeni

roślin

nasiennych

nazywa części rośliny

nasiennej (A);

wymienia

2 funkcje korzeni (A)

rozpoznaje typy

systemów

korzeniowych roślin

(C)

porównuje systemy

korzeniowe

– palowy i wiązkowy

(C);

opisuje budowę

morfologiczną

korzeni (C)

wymienia przykłady

roślin

mających korzenie

spichrzowe

(A)

podaje przykłady

przekształceń korzeni

(A)

12

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Poznajemy

budowę

i funkcje

pędu

opisuje budowę pędu

nadziemnego (B);

omawia rolę

łodygi (A); opisuje

budowę

zewnętrzną liścia (C)

podaje przykłady

roślin mających pędy

podziemne (A);

wymienia funkcje

liścia (A)

omawia funkcje pędów

– nadziemnego i

podziemnego (A);

wymienia funkcje

łodygi (A); omawia

rolę aparatu

szparkowego u roślin

(A)

podaje przykłady

przekształceń łodyg

(A); omawia kształt

liści, podając

przykłady (C)

podaje przykłady

przekształceń liści (A);

omawia wykorzystanie


roślin przez człowieka

(A)

42. Jak

zbudowany

jest kwiat

rośliny

nasiennej?

podaje nazwy części

kwiatu

(A); na modelu lub

planszy

wskazuje poszczególne

części

kwiatu (C)

podaje nazwy części

kwiatu

(A); na modelu lub

planszy

wskazuje poszczególne

części

kwiatu (C); wyjaśnia

znaczenie pojęć:

„kwiaty jednopłciowe”

i „kwiaty obupłciowe”

(B)

opisuje kwiatostany

męskie

i żeńskie roślin

nagonasiennych (C);

odróżnia kwiat od

kwiatostanu (C);

charakteryzuje rolę


kwiatu (C)

wyjaśnia znaczenie

pojęć:

„zapylenie” i

„zapłodnienie”

(B); rozpoznaje typy

kwiatostanu (D);

korzystając ze

schematu, omawia

cykl rozwojowy

rośliny

okrytonasiennej (D)

wykazuje związek

budowy

kwiatu ze sposobem

zapylania

rośliny (D)

43. Co

kryje

owoc?

dzieli owoce na suche i

mięsiste (C); podaje

przykłady owoców

suchych i mięsistych

(C); rozpoznaje

nasiona fasoli, grochu,

słonecznika itd. (D)

opisuje

przystosowania

owoców do

rozprzestrzeniania

przez zwierzęta (C);

omawia warunki

niezbędne do

kiełkowania nasion

(A)

charakteryzuje

przystosowania

owoców do różnych

sposobów rozsiewania

(C)

omawia budowę

owocu (C); planuje

doświadczenie, które

pozwoli określić

warunki kiełkowania

nasion (D)



nasionach bogatych w

białka, węglowodany,

tłuszcze, witaminy

sole mineralne (D)

13

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 5. Budowa

i różnorod

ność

grzybów

44.

W króle

stwie

grzybów

na podstawie

obserwacji rysuje

grzyb kapeluszowy

(D); podaje nazwy

części grzyba

(kapelusz, trzon) (A)

wyjaśnia, dlaczego

grzyby tworzą

odrębne królestwo (B)

podaje przykłady

grzybów jedno- i

wielokomórkowych

(A); podaje

przykłady

szkodliwego

działania grzybów

na żywność i

organizmy (B)

wyjaśnia, dlaczego nie

należy niszczyć

owocników grzybów

(B); opisuje kształty

owocników, podając

przykłady (C)



grzybicy (D)

45. Jak

odróżniać

grzyby

jadalne

od

trujących?

wyjaśnia, dlaczego

należy zbierać tylko

znane sobie grzyby

(B); rozpoznaje 2–3

gatunki grzybów

jadalnych (C)

odróżnia gatunki

jadalne grzybów

od gatunków

trujących (D)

wymienia cechy

budowy

morfologicznej

grzybów ułatwiające

ich rozpoznawanie (A)

wymienia objawy,

które mogą świadczyć

o zatruciu grzybami

(A)



chronionych

gatunkach grzybów

(D); przygotowuje spis

zasad obowiązujących

podczas grzybobrania

(D)

14

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 6. Porosty 46.

Poznajemy

porosty

wymienia miejsca

występowania

porostów (A);

wymienia organizmy

tworzące porost (A)

omawia znaczenie

porostów (A)

omawia kształt i

barwę plech porostów

(A)

wyjaśnia, dlaczego

porosty nazywa się

organizmami

symbiotycznymi (B);

wyjaśnia, dlaczego

porosty nazywamy

wskaźnikami czystości

powietrza (B)

charakteryzuje porosty

występujące w

najbliższej okolicy (D);

wnioskuje o czystości

powietrza na podstawie

obecności porostów

(D)

7.

Podsu-

mowan

ie

47, 48. Powtórzenie wiadomości z działu „Ląd jako środowisko życia"

49. Sprawdzian wiadomości

Dział 5. Krajobrazy Nizin Środkowopolskich

1.

Niziny

Środko

wo-

polskie

50.

Poznajemy

Nizinę

Śląską

wskazuje na mapie

Polski pas nizin (C);

odczytuje z mapy

nazwy

najważniejszych miast

Niziny Śląskiej (C)

odczytuje z mapy

Polski nazwy nizin

(C); na podstawie

mapy określa

położenie Niziny

Śląskiej (C); omawia

cechy klimatu Niziny

Śląskiej (A)

wymienia cechy

krajobrazu nizin

(A); omawia

związek warunków

klimatycznych

i glebowych z

gospodarką

na Nizinie Śląskiej

(C)

omawia rolę lądolodu

w kształtowaniu

krajobrazu nizin (B);

na podstawie mapy

wymienia bogactwa

mineralne występujące

na Nizinie Śląskiej (C)

przygotowuje

przewodnik

turystyczny po

wybranej nizinie,

uwzględniający

walory przyrodniczo-

geograficzne, zabytki i

miejsca, które warto

odwiedzić (D)

51.

Poznajemy

Nizinę

Mazowieck

ą

wskazuje na mapie

Polski Nizinę

Mazowiecką (C);

wskazuje na mapie

Polski Wisłę,

Warszawę, Łódź (C)

wskazuje na mapie

Polski rozległe

obszary leśne na

Nizinie

Mazowieckiej (C)

wymienia cechy

krajobrazu Niziny

Mazowieckiej (A)

opisuje krajobraz

Niziny Mazowieckiej,

uwzględniając wpływ

lądolodu (D)

15

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 52. Jakie

osobliwo

ści

spotkamy

na

Polesiu

Lubelski

m

i Nizinie

Podlaskie

j?

wskazuje na mapie

Polski Polesie

Lubelskie i Nizinę

Podlaską (C);

wskazuje na mapie

Polski główne miasta

Polesia Lubelskiego i

Niziny Podlaskiej (C)

omawia klimat

Niziny Podlaskiej

(A); wymienia parki

narodowe na Polesiu

Lubelskim i Nizinie

Podlaskiej (A)

wyjaśnia, dlaczego

Polesie Lubelskie

jest krainą słabo

przekształconą przez

człowieka (B);

omawia wybrany

park narodowy

(nazwa, symbol,

położenie, co

podlega ochronie)

(C)

omawia pochodzenie

jezior występujących

na Polesiu Lubelskim

(A); charakteryzuje

parki narodowe na

Polesiu Lubelskim i

Nizinie Podlaskiej (C)

2.

Puszcza

Białowie

ska

–

pierwotn

y obszar

leśny

53.

Poznajemy

Puszczę

Białowiesk

ą

wskazuje na mapie

Polski Puszczę

Białowieską (C); na

podstawie zdjęcia

opisuje wygląd żubra –

symbolu

Białowieskiego Parku

Narodowego (C)

podaje przykłady

roślin

występujących w

Puszczy

Białowieskiej (A)

wyjaśnia, w jaki

sposób odbywa się

krążenie substancji

pokarmowych w lesie

(B)

opowiada historię

Puszczy

Białowieskiej (A);

wyjaśnia, w jaki

sposób drzewa

oddziałują na inne

organizmy (i

odwrotnie) (B)



osobliwościach

Białowieskiego Parku

Narodowego (D)

3.

Podsu-

mowan

ie

54. Powtórzenie wiadomości z działu „Krajobrazy Nizin Środkowopolskich"

Dział 6. Krajobrazy wyżyn

1.

Wyżyn

a

Śląska

55. Czym

charakteryz

uje się

krajobraz

Wyżyny

Śląskiej?

na podstawie zdjęcia

lub obserwacji opisuje

krajobraz Wyżyny

Śląskiej (C); wskazuje

na mapie Polski

główne miasta

Wyżyny Śląskiej (C)

wskazuje na mapie

Polski Wyżynę Śląską

(C); wymienia 2–3

bogactwa mineralne

występujące na

Wyżynie Śląskiej (A)

omawia wpływ

działalności

człowieka na

krajobraz Wyżyny

Śląskiej (C)

uzasadnia

stwierdzenie,

że środowisko

Wyżyny Śląskiej nie

jest przyjazne dla jej

mieszkańców (D)

proponuje działania,

które mogą poprawić

stan środowiska

przyrodniczego

Wyżyny Śląskiej (D)

17

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Wyżyna

Krakow

sko- -

Często-

chowska

– kraina

białych

skał

56. Czym

charakteryz

uje się

krajobraz

Wyżyny

Krakowsko-

- Często-

chowskiej?

na podstawie zdjęcia

omawia wygląd

Jaskini Łokietka (A);

opowiada historię

Jaskini Łokietka (A)

wskazuje na mapie

Polski Wyżynę

Krakowsko-

- Częstochowską (C)

wymienia cechy

krajobrazu

krasowego (A)

opisuje krajobraz

krasowy (D);

wymienia osobliwości

krajobrazu Wyżyny

Krakowsko-

- Częstochowskiej (A)

omawia

zastosowanie skał

wapiennych (A)

57.

Dlaczego

na Wyżynie

Krakowsko-

- Często-

chowskiej

jest duża

różnorod-

ność roślin?

wymienia typy lasu,

które występują na

Wyżynie Krakowsko-


podaje przykłady

roślin występujących

na Wyżynie

Krakowsko-


omawia

przystosowania

suchorośli do

warunków życia (A)

uzasadnia celowość

utworzenia

Ojcowskiego Parku

Narodowego (D)



Ojcowskim Parku

Narodowym (D)

3. Wśród

wąwozów

i pól

Wyżyny

Lubelskiej

58.

Poznajemy

Wyżynę

Lubelską

wskazuje na mapie

Polski Wyżynę

Lubelską (C);

wskazuje na mapie

Polski główne

miasta Wyżyny

Lubelskiej (C)

wymienia rośliny

uprawiane

na Wyżynie

Lubelskiej

najczęściej (A)

charakteryzuje

krajobraz Wyżyny

Lubelskiej (C)

wyjaśnia, w jaki

sposób powstają

wąwozy (B)



Roztoczańskim Parku

Narodowym (D)

4.

Podsu-

mowan

ie

59. Powtórzenie wiadomości z działu „Krajobrazy wyżyn”

60. Sprawdzian wiadomości z działów „Krajobrazy Nizin Środkowopolskich” i „Krajobrazy wyżyn”

Dział 7. Krajobrazy gór

1. Góry

Świętokrz

61. Góry

Świętokrzy

wskazuje na mapie

Polski Góry

wyjaśnia przyczyny

zniszczenia lasów w

wyjaśnia, dlaczego

Góry Świętokrzyskie

podaje przykłady

zjawisk krasowych w



18

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) yskie –

kraina

gołoborzy

skie

– kraina

gołoborzy

Świętokrzyskie (C);

odczytuje z mapy

wysokość

najwyższych

wzniesień w Górach

Świętokrzyskich (C)

Górach Święto-

krzyskich (B)

są pasmami

niewysokich

wzniesień (B);

wyjaśnia, w jaki

sposób powstały

gołoborza (B)

Górach Święto-

krzyskich (C);

wyjaśnia przyczyny

wymierania jodeł

w Puszczy Jodłowej

(B)

Świętokrzyskim Parku

Narodowym (D)

2. Sudety

– góry

o osobliw

ych

formach

skalnych

62.

Poznajemy

Sudety

wskazuje Sudety na

mapie Polski (C);

odczytuje nazwę

wysokość

najwyższego szczytu

Sudetów (C)

wyjaśnia znaczenie

pojęcia „kotlina” (B);

wskazuje na mapie

Polski Kotlinę

Jeleniogórską (C)

wskazuje na mapie

Polski pasma górskie

otaczające Kotlinę

Jeleniogórską (C);

wskazuje na mapie

Polski miasta

uzdrowiskowe w

Kotlinie

Jeleniogórskiej (C)

opisuje krajobraz

Karkonoszy (C);

wyjaśnia, dlaczego

w Sudetach

obumierały lasy (B)



parkach narodowych

w Sudetach (D)

3. Tatry

– kraina

turni,

dolin i

jezior

górskich

63.

Poznajemy

wysokogórs

ki krajobraz

Tatr

wskazuje Tatry na

mapie Polski (C); na

podstawie zdjęcia

omawia charakterys-

tyczne cechy

krajobrazu

wysokogórskiego (C)

wskazuje Rysy na

mapie Polski (C);

wymienia charakte-

rystyczne elementy

krajobrazu

wysokogórskiego (A)

opisuje krajobraz Tatr

Wysokich (C); opisuje

krajobraz Tatr

Zachodnich (C);

wyjaśnia, jak powstają

żleby (B)

używa ze

zrozumieniem

terminów: „turnia”,

„grań”, „żleb”,

„stożek piargowy”

(D); porównuje

krajobraz Tatr

Wysokich z

krajobrazem Tatr

Zachodnich (D)



miejscach w Tatrach

Wysokich, które warto

zobaczyć (D)

4.

Pogoda

i roślinn

ość Tatr

64. Czym

charakteryz

uje się

pogoda

w Tatrach?

wymienia 2–3 cechy

tatrzańskiej pogody

(A)

wyjaśnia, dlaczego

w wyższych

partiach gór dłużej

zalega śnieg (B)

oblicza temperaturę

na szczytach, znając

temperaturę u

podnóża gór (D)

omawia

charakterystyczne

cechy wiatru

halnego (A)

opracowuje spis

zasad, których należy

przestrzegać,

wybierając się w

góry (D)

19

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Poznajemy

roślinność

Tatr

podaje nazwy pięter

roślinnych w Tatrach

(A); omawia wybrane

piętro roślinne w

Tatrach (C)

odróżnia limbę od

sosny zwyczajnej

(C); wyjaśnia,

dlaczego limba jest

drzewem chronionym

(B)

opisuje

przystosowania

kosodrzewiny do

życia w warunkach

górskich (C);

wyjaśnia, co

decyduje

o piętrowym

rozmieszczeniu

roślinności w górach

(B)

opisuje

przystosowania roślin

(innych niż

kosodrzewina)

do życia w surowym

klimacie górskim (C)



Tatrzańskim Parku

Narodowym (D)

5.

Podsu-

mowan

ie

66, 67. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Krajobrazy gór"

Dział 8. Budowa i właściwości materii

1. O

oddzia-

ływaniac

h

w przyro

dzie i ich

skutkach

68. Jakie

siły

działają

w przyrodz

ie?

podaje przykłady

zjawisk związanych z

przyciąganiem

ziemskim (C)

podaje nazwy 2 sił,

które wprawiają

przedmioty w ruch

(A); wskazuje

przykłady

oddziaływań

sprężystych w życiu

codziennym (C)

podaje przykłady

pozytywnego

i negatywnego

działania siły

grawitacji i siły tarcia

(A)

podaje przykłady

współdziałania siły

grawitacji z siłą tarcia

(A)

proponuje, posługując

się przykładami,

sposoby zmniejszania

siły tarcia (C);

wyjaśnia, czym jest

spowodowany stan

nieważkości (D)

20

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Poznajemy

przykłady

działania

siły

oddziaływa

nia

magnetycz-

nego i siły

oddziaływa

nia

elektrostaty

cznego

nazywa bieguny

magnesu (A); podaje

przykłady

przedmiotów

przyciąganych przez

magnes (A)

wskazuje przykłady

oddziaływania

magnetycznego

i oddziaływania

elektrostatycznego w

życiu codziennym (C)

wyjaśnia znaczenie

pojęć: „bieguny

jednoimienne",

„bieguny

różnoimienne" (B)

wyjaśnia działanie sił

elektrostatycznych

(B)

podaje przykłady

praktycznego

zastosowania magnesu

(A)

2. Jak

przezwyci

ężyć siłę

grawitacji

?

70. Jak

działa

dźwignia?

podaje 2 przykłady

wykorzystania

dźwigni w życiu

codziennym (C);

rysuje żuraw (A)

wymienia urządzenia,

w których budowie

wykorzystano zasadę

działania dźwigni (C);

wymienia nazwy

maszyn prostych (A)

rysuje

schematycznie

dźwignię

dwustronną (C);

rysuje

schematycznie

dźwignię

jednostronną (C)

porównuje budowę

dźwigni

dwustronnej i

dźwigni

jednostronnej (D);

omawia zasadę

działania dźwigni

dwustronnej i

dźwigni

jednostronnej (A)

konstruuje model

wskazanej przez

nauczyciela maszyny

prostej (D);

prezentuje działanie

skonstruowanej przez

siebie maszyny

prostej (D)

71. Czym

są: blok,

równia

pochyła

i

kołowrót?

podaje 2 przykłady

zastosowania bloku,

równi pochyłej

i kołowrotu (A);

rozpoznaje

na ilustracjach blok,

równię pochyłą i

kołowrót (C)

omawia działanie

wybranej maszyny

prostej (A)

wyjaśnia zasadę

działania bloku (C);

opisuje budowę

kołowrotu (A);

podaje przykłady

praktycznego

wykorzystania równi

pochyłej (A)

podaje 2 przykłady

zastosowania

poznanych maszyn

prostych

we współczesnych

urządzeniach

technicznych (A)

3. Z czego 72. Z rysuje modele atomu i podaje przykłady podaje przykłady porównuje ruch wyszukuje w różnych

21

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) jest

zbudowan

y

otaczający

nas świat?

czego jest

zbudowany

otaczający

nas świat?

cząsteczki (C);

odróżnia na rysunkach

schematycznych

atomy

od cząsteczek (C);

wymienia stany

skupienia substancji

(A)

substancji

w poszczególnych

stanach skupienia

(C)

cząsteczek

zbudowanych z

jednakowych

i z różnych atomów

(C); omawia

podstawowe właści-

wości ciał stałych,

cieczy i gazów (A)

cząsteczek w ciałach

stałych, cieczach

i gazach (D); wyjaśnia

zależność właściwości

ciał stałych, cieczy

i gazów od odległości

między cząsteczkami

w tych substancjach

(B)

źródłach i prezentuje

(w formie plakatu,

rysunków

schematycznych,

modeli) informacje o

największych i

najmniejszych

atomach (D)

22

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Poznajemy

właściwości

fizyczne

substancji

omawia właściwości

fizyczne wybranych

substancji (C)

wymienia cechy, które

pozwalają określić

właściwości substancji

(A)

porównuje

właściwości tej samej

substancji w różnych

stanach skupienia (D)

wyjaśnia, od czego

zależą właściwości

substancji (C)

dowodzi

doświadczalnie,

że rozdrobnienie

substancji

nie wpływa na

zmianę ich

właściwości (D)

4.

Właściwoś

ci ciał

stałych

74.

Poznajemy

właściwości

ciał stałych

podaje przykłady ciał

stałych dobrze i źle

przewodzących

ciepło (C); podaje

przykłady ciał

twardych, kruchych,

plastycznych i

sprężystych (C);

rysuje ułożenie


stałych (C)

wymienia właściwości

mechaniczne ciał

stałych (A); na rysunku

schematycznym

rozpoznaje ciała

bezpostaciowe i

kryształy (C)

wyjaśnia, dlaczego

ciała stałe mają

określony kształt i

określoną objętość

(B); dzieli ciała stałe

w zależności od

sposobu ułożenia

cząsteczek (C);

wyjaśnia znaczenie

pojęć: „przewodnik”

i „izolator” (B)

porównuje ułożenie


bezpostaciowych

i kryształach (C);

podaje przykłady

zastosowania

przewodnictwa

cieplnego ciał stałych

(D)

wyjaśnia zasadę

działania termosu (D);

wyjaśnia, czy

powiedzenie „futro

grzeje” jest prawdziwe

(D)

5.

Właściwoś

ci cieczy

75, 76.

Poznajem

y budowę

i właściwo

ści cieczy

omawia podstawowe

właściwości cieczy

(A)

porównuje właściwości

fizyczne cieczy i ciał

stałych (C)

wyjaśnia, dzięki jakim

siłom krople mają

kształt zbliżony

do kuli; wyjaśnia,

dlaczego lekkie

przedmioty utrzymują

się

na powierzchni cieczy

(B)

wyjaśnia, kiedy

powstaje menisk

wklęsły, a kiedy

– menisk wypukły

(B); porównuje

przewodnictwo

cieplne cieczy i ciał

stałych (D);

wyjaśnia, o czym

decydują siły

spójności i siły

przylegania (B)

wyjaśnia,

wykorzystując

informacje zdobyte

samodzielnie, dlaczego

niektóre owady mogą

„chodzić” po

powierzchni wody(D)

6.

Właściwoś

77.

Poznajemy


gazów (A); podaje

wyjaśnia, dzięki czemu

możliwe jest

podaje przykłady

świadczące o tym, że

uzasadnia związek

budowy

omawia zasady

bezpieczeństwa przy

23

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) ci gazów budowę

i właściwoś

ci gazów

przykłady

praktycznego

wykorzystania

ściśliwości i

rozprężliwości gazów

(C)

ogrzewanie mieszkań

za pomocą kaloryferów

(B)

gazy nie są dobrymi

przewodnikami ciepła

(C)

cząsteczkowej gazów

z ich właściwościami

(D); porównuje

oddziaływania

międzycząsteczkowe

w ciałach stałych,

cieczach i gazach (D)

posługiwaniu się

urządzeniami, w

których

wykorzystano

zjawisko ściśliwości

gazów (A)

7. Jak

zmiana

temperatu

ry

wpływa

na ciała

stałe,

ciecze i

gazy?

78. W jaki

sposób

zmiana

temperatury

wpływa na

ciała stałe?

podaje przykłady z

życia codziennego

potwierdzające

zjawisko

rozszerzalności tem-

peraturowej ciał

stałych (A)

wyjaśnia, dlaczego

latem na jezdniach

powstają koleiny (B)

wyjaśnia, czym jest

gęstość substancji (B);

wyjaśnia, na czym

polega anomalna

rozszerzalność

temperaturowa wody

(B)

wyjaśnia związek

rozszerzalności

temperaturowej ciał

stałych z ich budową

cząsteczkową (C);

podaje przykłady ciał,

które nie zmieniają

stanu skupienia pod

wpływem temperatury

(A)

wyjaśnia, dlaczego

nocne przymrozki i

ocieplenia

na przedwiośniu

wpływają

niekorzystnie na stan

dróg (D)

79. W jaki

sposób

zmiany

temperatury

wpływają

na ciecze i

gazy?

podaje przykłady

wykorzystania w

praktyce zjawiska

rozszerzalności

temperaturowej cieczy

(A)

wyjaśnia, na jakiej

zasadzie zamyka się

szczelnie słoiki

z przetworami (B)

porównuje zjawisko

parowania ze

zjawiskiem wrzenia

(C); podaje przykłady

z życia świadczące

o rozszerzalności

temperaturowej gazów

(A)

wyjaśnia, dlaczego

balony wypełnia się

podgrzanym

powietrzem (B)

podaje przykłady

wykorzystania

zjawiska

rozszerzalności

temperaturowej

cieczy i gazów (inne

niż omawiane na

lekcji) (A)

8.

Podsu-

mowan

ie

80, 81. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Budowa i właściwości materii"

24

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) Dział 9. Przemiany chemiczne wokół nas

1.

Substancj

e proste i

złożone

82.

Poznajemy

substancje

proste

rysuje modele

budowy

pierwiastków (C);

podaje przykłady

pierwiastków

chemicznych (A);

wymienia

właściwości i

zastosowania

wybranych metali

(A)

odróżnia na

rysunkach

schematycznych

pierwiastki

chemiczne od

związków

chemicznych (C);

określa właściwości

metali wskazanych

przez nauczyciela

(C); podaje

przykłady niemetali

będących ciałami

stałymi i będących

gazami (C)

wyjaśnia, dlaczego

pierwiastki chemiczne

nazywa się

substancjami prostymi

(B); podaje przykłady

związków

chemicznych (A);

wymienia

zastosowania metali o

największej

ciągliwości

i kowalności (A);

podaje przykłady

zastosowania

niemetali (A)

rysuje modele

wskazanych

przez nauczyciela

pierwiastków

chemicznych i

związków

chemicznych (D);

podaje przykłady

metali o różnej

twardości (A)



metalach i niemetalach

występujących

w organizmach (D)

83.

Związki

chemiczne

–

substancje

złożone

rysuje model

cząsteczki wody (C);

wymienia 3–4

związki chemiczne

występujące

w przyrodzie (A)

podaje 2

zastosowania

dwutlenku węgla

(A)

wyjaśnia, dlaczego

dwutlenek węgla jest

używany do

wypełniania gaśnic

(B); wyjaśnia,

dlaczego związki

chemiczne

to substancje złożone

(B)

porównuje wybrane

właściwości

pierwiastków i

związku chemicznego,

który z nich powstał

(D); wyjaśnia, czym

jest reakcja chemiczna

(B)

wskazuje miejsca

występowania

w Polsce wybranych

minerałów (D)

25

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Mieszanin

y

substancji

84, 85. Co

to są

miesza-

niny?

wykonuje

doświadczenie

zgodnie z instrukcją

(D); zapisuje

obserwacje (D); na

podstawie obserwacji

odróżnia mieszaninę

jednorodną od

mieszaniny niejedno-

rodnej (C); wyjaśnia,

dlaczego powietrze

jest mieszaniną

jednorodną (B);


fizyczne powietrza (A)

wyjaśnia, dlaczego

gleba jest mieszaniną

niejednorodną (B);

wymienia 2–3

przedmioty wykonane

z mosiądzu, brązu (A);

odczytuje z wykresu

skład ilościowy

powietrza (C)

podaje inne niż

wymienione

na lekcji przykłady

mieszanin

jednorodnych i

niejednorodnych (D);

wyjaśnia, podając

przykłady, że woda

może tworzyć

zarówno mieszaninę

jednorodną, jak

i niejednorodną (D)

projektuje

doświadczenie

potwierdzające, że

woda jest mieszaniną

niejednorodną (D);

wyjaśnia, dlaczego

w praktyce częściej

używa się stopów niż

czystych metali (B)

wyjaśnia, dlaczego

katastrofy tankowców

są groźne dla

środowiska (B)

86. W

jaki

sposób

rozdziela

ć

składniki

mieszani

n?

rozdziela składniki 2–

3 mieszanin

niejednorodnych (np.

grochu i piasku,

spinaczy i siarki,

trocin i piasku) (D)

wyjaśnia, jak

rozdzielić

mieszaninę soli z

wodą (A)

proponuje sposób

rozdzielenia

składników

mieszaniny

jednorodnej,

uwzględniając różne

właściwości ciał

tworzących tę

mieszaninę (D)

wyjaśnia, na czym

polega

odparowanie (D)

omawia różne

sposoby

rozdzielania

mieszanin (A)

26

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające


Właściwoś

ci

roztworów

wodnych

87. Jak

powstaj

e

roztwór

?

sporządza roztwór

według instrukcji

(D); wymienia

czynniki

przyspieszające

proces

rozpuszczania (A);

otrzymuje kryształy

soli z roztworu

wodnego (D)

wyjaśnia, dlaczego

roztwór jest

przykładem

mieszaniny

jednorodnej (B)

używa ze

zrozumieniem pojęć:

„rozpuszczalnik”,

„substancja

rozpuszczona” (B);

wyjaśnia, na czym

polega krystalizacja

(B)

wyjaśnia, dlaczego

podwyższenie

temperatury przyspie-

sza rozpuszczanie (B)

wskazuje procesy

krystalizacji

zachodzące w

przyrodzie (A)

88. Jakie

znaczenie

mają

roztwory

wodne w

przyrodzie?

wyjaśnia znaczenie

tlenu rozpuszczonego

w wodzie

dla organizmów (B)

wyjaśnia, dlaczego

picie wody mineralnej

jest korzystne

dla organizmu (B)

wskazuje przykłady

pozytywnej

i negatywnej roli wody

jako rozpuszczalnika

(D)

dowodzi, że nie

wszystkie roztwory

są przyjazne dla

środowiska (D)

podaje przykłady

potwierdzające

szkodliwość niektó-

rych roztworów dla

środowiska (D)

27

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 4. Udział

tlenu w

niektórych

przemiana

ch

chemiczn

ych

89. Na

czym

polega

spalanie,

a na czym

utlenianie

podaje przykłady

spalania (A);

wymienia 2 skutki

korozji (A); wymienia

2 sposoby zapobie-

gania korozji (A)

wymienia cechy

spalania (A); opisuje

sposoby zapobiegania

korozji (A)

wyjaśnia różnice

między utlenianiem a

spalaniem (C);

wyjaśnia rolę tlenu w

procesie spalania (B);

podaje przykłady

skutków korozji (A)

wyjaśnia, na czym

polega utlenianie w

komórkach (B)

porównuje: spalanie,

utlenianie

i oddychanie (D)

5.

Podsu-

mowan

ie

90, 91. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Przemiany chemiczne wokół nas”

Dział 10. Ochrona przyrody

1. Co i

jak

zagraża

przyrodz

ie?

92. W jaki

sposób

człowiek

wpływa na

środowisko

przyrodnic

ze?

podaje przykłady

działań człowieka

niekorzystnych dla

środowiska

przyrodniczego (C)

wymienia 2 źródła

zanieczyszczeń

powietrza (A);

wyjaśnia, dlaczego nie

należy wypasać bydła

i uprawiać gleby w

pobliżu ruchliwych

tras komunikacyjnych

(B)

omawia działania

człowieka w dawnych

czasach, których

szkodliwe skutki w

środowisku trwają do

dziś (C); wyjaśnia, jak

powstaje smog (B)

wyjaśnia, jak powstają

kwaśne opady (B);

dowodzi, że zatrucie

jednego składnika

środowiska powoduje

niekorzystne zmiany

pozostałych (D)



najbardziej

zanieczyszczonych

miejscach w Polsce i

wykonuje mapę tych

miejsc, ilustrując ją

zdjęciami, rysunkami

itd. (D)

93. W jaki

sposób

ścieki

i odpady

stałe

niszczą

środowisko

?

wymienia 2–3 źródła

zanieczyszczeń wód

powierzchniowych

(A); podaje przykłady

zanieczyszczeń

środowiska


(D)

wyjaśnia, dlaczego

hałdy stanowią

zagrożenie dla

środowiska (B);

proponuje sposoby

zagospodarowania

hałd (C/D)

wyjaśnia, dlaczego

wylewanie ścieków do

rzek stanowi

zagrożenie dla

środowiska i zdrowia

człowieka (B)

dowodzi, że odpady

składowane

na wysypiskach mogą

zanieczyścić wody

podziemne

i duże powierzchnie

gleby (D); ocenia stan

środowiska


(D)

28

Tytuł

w podręcz

niku

Numer

i temat

lekcji

Wymagania konieczne


Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania

dopełniające


Wymagania

wykraczające

(ocena celująca) 2. Jak

ratować

przyrodę?

94. Jakie

działania

służą

ochronie

przyrody?

podaje 3 przykłady

działań globalnych

służących ochronie

środowiska (A)

uzasadnia celowość

segregacji odpadów

(C)

omawia globalne

akcje

na rzecz ochrony

przyrody (C)

podaje przykłady

odpadów

szczególnie

groźnych dla

środowiska (D)



historii ochrony

przyrody w Polsce (D)

95.W

jaki

sposób

możemy

chronić

przyrodę

?

podaje 3 przykłady

indywidualnych

działań służących

ochronie środowiska

(A)

charakteryzuje

indywidualne

działania służące


(C)

wyjaśnia znaczenie

pojęcia „utylizacja”

(B)

proponuje działania

lokalne służące


(D)

charakteryzuje stan

środowiska w

najbliższej okolicy

(D)

3.

Podsu-

mowan

ie

96, 97. Powtórzenie i sprawdzian z działu „Ochrona przyrody”

wymagania edukacyjne: przyroda klasa v. program...

Documents