Współczesne systemy administracji publicznej

dr Paweł Dąbrowski

Współczesny system polityczny Francji

• System pół – prezydencki;

• Dualizm władzy wykonawczej – Prezydent i rząd.

Kompetencje Prezydenta wobec rządu

• Zespolenie;• Uprawnienie prezydenta do powoływania rządu;• Przewodniczenie posiedzeniom Rady Ministrów;• Kierowanie sprawami międzynarodowymi i

obronności;• Możliwość dymisjonowania;• Koabitacja.

Rząd

• Rząd jest odpowiedzialny zarówno przed Parlamentem jak i Prezydentem;

• Radzie Ministrów przewodniczy Prezydent, ale jej pracami kieruje premier;

• Rząd – Rada Ministrów

Ministrowie

• Ministrowie stanu;

• Ministrowie resortowi;

• Ministrowie delegowani (przy premierze lub ministrze);

• Sekretarze stanu.

Rada Ministrów

• W RM zasiadają na stałe ministrowie „pełni”;

• Pozostali – tylko gdy RM omawia sprawy z ich zakresu działania.

Rząd

• Możliwe jest powołanie ministrów o dowolnym zakresie działania, określonym najpierw w akcie nominacyjnym, a następnie precyzowanym w wydawanym przez Prezydenta akcie atrybucyjnym. Opinię co do niego wyrażają RM i Rada Stanu;

• Nie ma utrwalonego wykazu ministrów.

Pozostałe organy administracji centralnej

• Dyrekcje generalne – z reguły są to jednostki wchodzące w skład ministerstw. Niektóre tworzy się jednak na podstawie ustawy i pełnią one rolę urzędów centralnych;

• Jednostki administracji zadaniowej – zajmują się z reguły sprawami nowymi, nie pasującymi do schematu działania tradycyjnych jednostek.

• Niezależne władze administracyjne - Celem ich działania jest głównie ochrona praw obywateli. Są to m.in. Komisja Operacji Giełdowych, Komisja Kontroli Banków.

Organizacja aparatu pomocniczego rządu

• Zadania typu administracyjnego są oddzielone od zadań politycznych;

• Sekretariat Generalny Rządu (funkcje administracyjne) i Gabinet Premiera (polityczne);

• Na czele Sekretariatu Generalnego stoi Sekretarz Generalny. Jest on głównym doradcą prawnym premiera;

• Sekretariat Generalny odgrywa bardzo ważną rolę w procesie ustawodawczym, zapewnia także organizację posiedzeń RM.

Organizacja aparatu pomocniczego rządu cd.

• Gabinetem Premiera kieruje dyrektor, będący osobą zaufania premiera oraz szef gabinetu, organizujący pracę premiera (np. wyjazdy zagraniczne);

• W skład gabinetu wchodzą doradcy premiera;

• Francuską koncepcję gabinetu premiera przejęły niektóre inne kraje, m.in. Włochy i Belgia.

Rada StanuConseil d'État

• Instytucja „na pograniczu” władzy sądowej i wykonawczej;

• Długa tradycja – począwszy od XIII w., zmodyfikowana przez Napoleona, wymieniona w Konstytucji 1799 i obecnej;

• Rada Stanu jest instytucją doradczo – sądową.

Funkcje Rady Stanu

• Funkcja opiniodawcza. Rada wypowiada się obligatoryjnie w sprawie projektów dekretów oraz projektów ustaw;

• Funkcja kontrolna administracji (rozpatrywanie skarg na dekrety, rozporządzenia, decyzje komitetów o narodowym zasięgu działania);

• Funkcja sądownicza.

Rozwój sądownictwa administracyjnego we Francji

• 1799 – 1800 r. – Napoleon powołuje do życia Radę Stanu oraz rady prefekturalne (rozpatrywały głównie sporne sprawy majątkowe z udziałem administracji);

• 1872 r. – reforma sądownictwa administracyjnego, idąca w kierunku zwiększenia niezależności Rady Stanu i poszerzenia kompetencji;

• 1926 r. – przyznanie niezależności radom prefekturalnym;

• 1954 r. – zastąpienie rad trybunałami administracyjnymi;• 1989 r. – utworzenie apelacyjnych sądów

administracyjnych i przekształcenie Rady Stanu w sąd kasacyjny.

Polska – propozycja RPO

„Proponuję utworzenie przy Sejmie niezależnego organu: Rady Stanu lub Rady Prawniczej. Żeby się ustrzec przed produkowaniem różnego rodzaju ustaw mniej potrzebnych, trzeba wprowadzić system kontroli prewencyjnej. Tak jak Trybunał Konstytucyjny jest organem kontroli ex post, tak Rada Stanu miałaby być sitem, przez które powinien przechodzić każdy projekt rządowy czy poselski ex ante.”

Trybunał Kompetencyjny

• Powołany do rozstrzygania sporów między o właściwość między organami administracji a sądami powszechnymi;

• Przewodniczy minister sprawiedliwości.

Rada Ekonomiczna i Socjalna

• Rada jest organem doradczym rządu.

• Wypowiada się w sprawach przedłożonych przez Rząd, w tym w sprawach niektórych aktów wykonawczych;

Izba Obrachunkowa

• Organ kontrolny w zakresie finansów publicznych;

• Podporządkowany premierowi;

• Działa w sposób zbliżony do sądu, a od jej orzeczeń przysługuje skarga do Rady Stanu

Mediator Republiki

• Francuski odpowiednik Ombudsmana (Rzecznika Praw Obywatelskich);

• Powiązany z Parlamentem;

• Wybierany raz na 6 – letnią kadencję;

• Wkracza po wyczerpaniu drogi prawnej.

Administracja terenowa - Francja

• Rewolucja Francuska – adm. terenowa jest w pełni samorządna;

• Napoleon – centralizacja, zespolenie, jednoosobowość – system biurokratyczny;

• 1831 – 1882 – powrót do rozwiązań samorządowych;

• 1982 – reforma administracji terenowej, zwiększenie samorządności.

Francuski samorząd terytorialny

• Samorząd terytorialny funkcjonuje na trzech szczeblach – gminy, departamentu i regionu;

• Na szczeblu gminy organem stanowiącym jest rada, wybierana w wyborach powszechnych na 6 – letnią kadencję;

• Organem wykonawczym rady gminy jest mer, wybierany spośród członków rady

Francuski samorząd terytorialny cd.

• Na szczeblu Departamentu władzę wykonawczą wykonuje prefekt;

• Prefekci są mianowani i odwoływani na posiedzeniach rządu przez Prezydenta;

• Na czele korpusu prefektów stoi minister spraw wewnętrznych;

• Na szczeblu departamentu działa też rada, która ze swego grona wyłania prezydenta.

Francuski samorząd terytorialny cd.

• Od 1982 r. trzecim szczeblem podziału terytorialnego stały się regiony;

• Na szczeblu regionu działa wybierana rada, na czele z przewodniczącym;

• Przedstawicielem państwa w regionie jest prefekt tego departamentu, w którym znajduje się stolica regionu.

Status urzędników

• Status urzędników nie zmienił się począwszy od 1946 r., w którym uchwalono ustawę o służbie publicznej;

• Istnieje stabilizacja stosunku służbowego oraz hierarchia;

• System opiera się na korpusach (Rady Stanu, dyplomatycznego, prefekturalnego, Generalnej Inspekcji Finansów, Izby Obrachunkowej)

• Ważną rolę odgrywa Narodowa Szkoła Administracji