weedhsan issue i
DESCRIPTION
Issue one of Weedhsan Monthly Magazine, Janaury 2012TRANSCRIPT
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 1
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 2
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 3
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 4
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 5
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 6
WEEDHSAN: Ugu horreyn, Taariikhda no-
loshaada oo kooban nooga warran?
Cabdiraxmaan: Aad iyo aad baan idiinku ma-
had-naqayaa, waxaanan idinku hambalyayna-
yaa shaqada wanaagsan ee aad waddaan.
1948-kii ayaan ku dhashay Boorame oo aan ka
bilaabay tacliinta malcaamadda iyo sannadkii
ugu horreeyay ee dugsiga hoose. Wixii sannad-
kaas ka dambeeyay ayuu Alle ha u naxariistee
macallin aannu walaalo ahayn oo waalid ii ahaa
ii beddelay magaalada Sheekh oo uu ka
shaqayn jiray. Halkaas ayaan ku dhammaystay
tacliinta dugsiga hoose, dhexe iyo sare intaba.
Sheekh, waa meel aan aad u jecelahay oo igu
dheer. Waxa ii farxad ah, in labada hablood ee
carruurtayda ugu waaweyni ay iyaguna halkaas
(Sheekh) wax ku soo barteen oo ay fadhiisteen
fasalkii aan wax ku bartay, iyaga oo maantana
ku jira Jaamacadda Hargeysa oo ay ka kala
bartaan Kulliyadaha Medicine & Nutrition.
Markii aan iskuulka ka baxay, dhibaatooyinkii
caddaalad-darrada iyo qaraabo-kiilka lahaa ee
ay ardayda Waqooyiga ka tagtaa kala kulmi
jirtay Xamar, ayaannu la kulannay. Waxaannu
doonaynay in aannu baranno Caafimaadka iyo
Injinneeriyadda. Laakiin sidii aannu doonaynay
caqabadahaas ayaa ka hor yimid oo waxay u
dhacday sidii Ilaahay doonayay, aakhirkiina,
waxaannu galnay Milateriga oo ugu caddaalad
dhowaa.
Waxaan ka mid noqday colkii Russia tegay.
Hawlaha farsamada dayuuradaha ayaan
bartay. Dhawr sannadood ayaan ku maqnaa,
waxaanan ku soo qaatay shahaadadii ugu hor-
reysay. 1970-nnadii ayaannu dalka ku soo
noqonnay. Tababarradii Xalane iyo kii Hiil-
weyne ayaannu galnay. Ciidankii cirka ee aan
takhassuska u lahaa ayaa la ii beddelay. 1971-
kii ayaa Hargeysa la i keenay, waxaanan
joogay illaa 1973-kii. Muddadaas, waxaan ahaa
Injinneerka raxanta dayuuradaha. Waxaan ka
qayb qaatay dhismihii ciidanka cirka Soomaali-
yeed, aniga oo macallin ka noqday dugsiyadii
lagu baran jiray hawlaha farsamada ciidamada
cirka. Si taas la mid ah, Baydhabo iyo
Muqdisho ayaan iyagana ka soo noqday Injin-
neerka raxanta oo ay saxeexiisa diyaaraduhu
ku duulaan. 1976-kii waxaan aqoon-korodhsi u
tegay Ciraaq, waxaanan ku maqnaa sannad iyo
badh. In ka badan ayaan joogi lahaa, laakiin
waxa curtay dagaalkii 1977-kii, sidaas darteed,
dib baannu u soo noqonnay. Dhammaadkii
1978-kii ayaan mar kale aqoon korodhsi dambe
oo isla takhassuskaas ah u tegay Masar,
halkaas oo aan 1982-kii ka tegay halgankii S.
N. M.
WEEDHSAN: Maxaa sababay in aad SNM
gasho, jidkee ayaad se u martay?
Cabdiraxmaan: Saraakiishii iyo raggii kale ee
iga horreysay dareenkii geeyay ayuun baa an-
na I geeyay. Sidii ay siyaasadda dalku u soco-
tay rag waaweyn oo saraakiil ah oo ka war
qaba ayaannu ahayn. Caddaalad-darradii,
eexdii, musuqii, cadaadiskii dadka lagu hayay
iyo burburkii guud ahaan nidaamkii dawladnimo
marka la eego ee ay noqon weyday ‘Maxaad
taqaannaa’ laakiin ay noqotay ‘qof reer hebel
ah ma yahay’ ee ciddii hadashana la xidhay,
ayaan goostay in aan aniguna waajibkii uu
dalku igu lahaa guto. 1982-kii iimay suurtoobin
inaan judhiiba tago Ethiopia oo aan SNM ku
biiro. Jabbuuti markii aan marayay, ayaa dedaal
laga galay in Hargeysa la igu soo celiyo,
waxaanan isku maray Ciraaq, Qatar, illaa Suuri-
ya oo aan mid walba kala kulmayay dad caqa-
bad ku ahaa inaan u tallaabo SNM. Si kastaba
ha ahaatee, dabayaaqadii 1982-kii ayaan Dim-
ishiq ka soo raacay Alle ha u naxariistee nin
Cumar Ustereeliin la odhan jiray oo reer
Muqdisho ahaa, sidaas ayaanan Addis Ababa
ku imid. 3 bilood oo aan ku sii jiray SSDF ayaan
dhammaystay waraaqihii aan SNM ugu waree-
gayay, sidaas ayaanan ugu biiray halganka.
WEEDHSAN: Maxaad kala kulantay?
Cabdiraxmaan: Kalamaan kulmin wax ka du-
wan wixii ay kala kulmeen saraakiishii kale ee
SNM iiga horreysay. Waxa laga yaabaa in dad-
ka qaar is yidhaahdaan malaa ninku qolo kale
ayuu ahaa, iyaga oo u jeeda in ay meesha qolo
keli ahi joogtay. Runtii qolo waliba meesha way
joogtay. Waxaan ahaa nin ay raggan iskuulladii,
Jaamacadihii iyo shaqadii dawladda ba wadaa-
Naaneysta “Tolwaa” sidee ayaad u aragtaa, go’aankii ugu adkaa ee aad
qaadato se, ma sheegi kartaa?
Hargeysa, January 2012 (WEEDHSAN) – Madaxweyne-ku-xigeenkii hore ee
Somaliland Mujaahid Cabdiraxmaan Aw Cali Faarax ayaa waraysi khaas ah
oo uu siiyay Majalladda WEEDHSAN kaga hadlay taariikhdiisa, go’aamma-
dii ugu adkaa ee noloshiisa iyo guud ahaan ba marxaladihii laga soo gud-
bay. Cabdiraxmaan waxa uu sidoo kale ka warramay aragtidiisa ku aaddan
xaaladda dalku ku sugan yahay wakhtigan iyo rajadiisa mustaqbal labadaba.
Xog-warrankaasina waxa uu u dhacay sidan:
-
WAR
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 7
geen oo laga yaabo in ay xataa qaarkood meel
ku wada dhasheen. Umaan arkayn in aan u
socdo meel aan qariib ku ahay. Waxay ku
odhanayaan ma keligaa baad SNM joogtay?,
iyaga oo u jeeda adigu nin reer Awdal ah baad
tahay, nimankan kalena waxay ahaayeen
beesha dhexe. Waxaan idhaahdaa, mushkilad-
du aniga joogitaankayga may ahayn, haddii ay
tahay meel aan la joogi karin, waan iskaga tegi
lahaa, haddii ay wanaag iyo geesinnimo
tahayna, dadkii aan meesha ugu tegay ayaa
iga xaq leh. Waayo; haddii ay yihiin dad aan
lala joogi karin, miyaan joogi lahaa? Galladda
iyo libtaba waxa leh dadkii aan halganka ugu
tegay.
WEEDHSAN: Ma jiray wax dhib ah oo beesha
aad ka soo jeeddo awgeed caqabad ku noqday
hoggaamintaadii SNM?
Cabdiraxmaan: Xaashaa Lillaah! Qaar badan
oo halgan-wadaagta ka mid ahi, may ogeyn
cidda aan ahay. Ma rumeysanaysaa in marka
mashaakil dhacaan ee la is yidhaahdo xal u
hela, ay Mujaahidiintu ii soo joogsan jirtay oo
ay i maqli jireen, iyada oo laga yaabo in qaar
abtirsiino ahaan iga xiga ay dheg ba u dhigi
waayaan. Milgahaasi waa mid ay dadkeennu
leeyihiin. Taasna ixtiraam siyaado ah iyo
tixgelin goonni ah ayaan ku helay.
WEEDHSAN: Intii aad SNM ku jirtay ma jiray
cadaadis kaaga yimid beeshaada?
Cabdiraxmaan: Qoys lamaanaan dagaalla-
mayn, qoysna umaannu dagaallamayn. Ujeed-
dadayadu waxay ahayd in aannu dalka ka xo-
reynno xukunkii keli-teliska ahaa. Waxa laga
yaabaa in ay dadka qaar ii haysteen nin cadaw
u soo raacay. Waa la ila soo xidhiidhi jiray,
waana la isku deyay in la i qanciyo oo aan hal-
ganka ka soo noqdo. Wax kasta oo la samayn
karayay waa la i soo hor dhigay, laakiin
meeshaasi may ahayn meel aan noqosho ugu
talo-galay.
WEEDHSAN: SNM ma bilaa qorshe ayay
ahayd?
Cabdiraxmaan: Wax walba siyaasad baa hog-
gaamisa. In kasta oo jinaaxii caskariga ahaa ka
horreeyay, garabkii siyaasadda, haddana waan
la yaabaa dadka yidhaahda qorshe-la’aan
ayaad dagaalka ku gasheen. Waxaan ka war
qabaa, diyaar-garawgii qorsheed ee aannu
samaynnay in aan illaa iyo maanta la haysan.
Mushkiladdu waxay ka imanaysaa su’aasha ah,
‘Wixii ma la hirgeliyay?’ Waannu la soo galnay,
laakiin daad baa na qaaday! Weliba sidaas
ayaynu nasiib ku leennahay oo dhulkii ay
jabhaduhu soo galeen waa taas illaa iyo maan-
ta dagaalkii iyo aar-gudashadii ka socdaan.
Waxa nalagu dhaliilaa, maxaad meesha u sii
haysan weydeen? SNM waxay la soo gashay
niyad wanaagsan, iyada oo nabad doonaysa
oo ay ka go’an tahay in ay ummadda naba-
dayso, waanay yeeshay sidaas. Waxay la soo
gashay inay 2 sanno xukunka hayso oo ay ku
wareejiso shacabka, waanay fulisay. Guurtida
na, min bilow illaa dhammaad, SNM baa sa-
maysay, waxaanay ugu talo-gashay in ay
buuxiyaan kaalin u dhiganta tii ay qabanayeen
xilligii Jabhadda la joogay oo nabadaynta iyo
isku soo dhoweynta ah, si wanaagsanna way
uga hawl-galeen nabadayntii dalka. 1991-kii,
markii Burco la isugu yimid, SNM waxa ka
go’nayd in la heshiiyo oo beelaha la mideeyo.
Sidaas Xamar bay ahaan lahayd haddii aanaan
waxba la soo gelin.
WEEDHSAN: Go’aammadii ugu adkaa ee aad
qaadato noloshaada, maxaad ka xusi kartaa?
Cabdiraxmaan: Horta go’aankaygii ku-biirista
SNM kow dheh. Intii aan halganka ku jiray iyo
intii aan masuuliyadda hayayba, waxyaabo
badan oo adag baa i soo maray. Il-bidhiqsiyo
kooban gudahood degdeg kuma kala
shaandhayn karo. Waxay iiga baahan tahay
inaan ka fekero. Waxyaabaha aan xusuusto ee
iigu darnaa waxa kale oo ka mid ah – diyaar-
adihii aan ka shaqayn jiray ee qaranku lahaa
oo saldhiggii Hargeysa ee aan kaga shaqayn
jiray ka soo duulaya, ina garaacaya!
WEEDHSAN: Naaneysta ‘TOLWAA’ sidee
baad u aragtaa?
Cabdiraxmaan: Waxaan u malaynayaa qof
maqla aniga ayaa ugu dambeeyay. Waayo,
waxaan filayaa in la igala xishoonayay oo ay
dadku u haysteen magac ka turjumaya dhaliil
ama dacaayad. Laakiin sidaas may ahayn.
Waxay ahayd mid ka turjumaysa sidii ay dadku
u jeclaayeen in walaalahood halganka soo
galaan oo ay dad badani aniga ii yimaaddaan.
Cid saani ii garanaysaa iguma tidhaahdo, cid ii
maqashay mooyaane. Taasna kama xanaaqo
haddii uu qofku igu yidhaahdo. Laakiin waxa
kan laftiisa ka dambeeyay naaneysyo badan oo
kale, sida Laba-tolle, Tolweyne, i.w.m.
WEEDHSAN: Jaamacadda Hargeysa ayaad
dib u gashay. Maxaa kugu kellifay?
Cabdiraxmaan: Wakhti aad u fiican baan ku
soo qaatay Jaamacadda Hargeysa, waayo,
waxay dib ii xusuusisay ardaynimadaydii iyo
dhalinyaranimadii. Waxaan jeclaystay in aan
sharciga na wax ka barto, maadaama aan
siyaasadda ku jiro, si haddii aan fursad u helo,
aan caddaaladda wax uga qabto. Aqoon ahaan
wax badan baa iiga kordhay. Xaaladaha hoose
ee ardayda iyo Jaamacadda ayaan u kuurgalay
oo aan wax badan ka ogaaday. Waxaan ku
yeeshay dhalinyaro badan oo waalidnimada ka
sokow aannu asxaab noqonnay oo intii aannu
wax wada baranaynay tixgelin dheeraad ah ii
hayay. Dhinaca kalena, carruurtayda ayay
dhiirrigelin u ahayd. Guud ahaan dhalinyarada
waxay u ahayd tusaale muujinaya in aan
tacliinta laga gaboobin oo aanay da’ iyo derejo
midna ku xidhnayn.
WEEDHSAN: Sidee ayaad u aragtaa xaaladda
dalku ku jiro wakhtigan?
Cabdiraxmaan: Wax shar ah lama saadiyo.
Inkasta oo dadku uu wada masuul yahay, had-
dana, masuuliyadda dalka iminka cid uun baa
haysa. Ilaahay waxaan ka baryayaa inuu iyaga-
na waafajiyo sida xaqu yahay. Kolleyba xisbi
Mucaarad baannu noqonaynaa, laakiin
waxaannu noqon doonnaa haddii Rabbi idmo,
xisbi ay mucaaradaddiisu wax dhisayso oo
haddii dawladdu wax wanaagsan ay qabato ku
bogaadinaya, haddii ay qalloocsantana isku
deyaya inuu toosiyo. Ururro badan ayaa illaa
iyo hadda samaysmaya, waxa soo-jeedin naga
ah inay is biirsadaan. Waxaannu rajaynaynaa
inaannu dedaalno si ururkayagu ugu gudbo
marxalad Xisbi oo aannu taas kaddibna um-
madda u soo bandhigno barnaamij wanaagsan
oo waaqici ah. Ummada waxaan xusuusinayaa
inay walaalo tahay oo aanay qabyaalad, ku
kala raacin ururrada tartamaya, laakiin ay wax
ku doortaan barnaamijyada. Waxaan kula tali-
nayaa inay ilaashadaan Nabadgelyadooda,
midnimadooda iyo qarannimadooda intaba.
©Weedhsan Corporation
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 8
WAR WAR
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 9
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 10
Hargeisa, January, 2012 (Weedhsan) –
Somaliland Vice President Abdirahman
A. Ismail officially inaugurated the So-
maliland Business Fair in Hargeisa to
promote entrepreneurship and strengthen
public-private dialogue. The conference
was jointly organized by Somaliland
Business Fair committee and the private
sector including OGF, Dahabshiil, Som-
Cable and others. The five day event is
expected to showcase Somaliland’s grow-
ing private industries and the newest
products available in the local market.
Along with VP Abdirahman A. Ismail,
the opening ceremony was attended by
officials from Commerce, Finance, Fish-
eries, Planning, Livestock Husbandry,
Education, Mayor of Hargeisa, local and
international Businessmen, other foreign
VIPs, MPs of Parliament, officials from
independent organizations and ordinary
citizens.
The event registered one hundred Compa-
nies from Somaliland and the neighboring
Ethiopia and Djibouti. According to the
organizers, 70 percent of the companies
were locally based and they consisted of
start-up to established large corporations.
It was the largest such event to be held in
the country to date. The Chairman of So-
maliland Business Fair (SBF), Mr. Ali
Mohamed Yusuf, briefed the attendees
that the event has been initiated and orga-
nized by group of four youths and he
thanked them for their endeavor.
The Mayor of Hargeisa Eng. Hussein
Mohamud Ji’ir said he was upbeat that
such large Fair took place in Somaliland
and that it was an honor and pleasure for
him that the event was held in Hargeisa.
The CEO of Dahabshiil Mr. Abdirashid
Duale said that his Company remains
ready for the progress of the country. He
added that he was pleased in attending
this Fair and that it was an honor to pre-
sent Dahabshiil products and services to
the public. “Being Dahabshiil, we hail
whatever is useful for the country and we
are interested in investing our country
that is peaceful and needs investment
projects and economy,” he said.
SomCable manager, Mr. Yusuf Hussein
Abdulla also featured that it was notewor-
thy the people and the youth who worked
on the Fair. He said that it showed that
unity and solidarity can create such initia-
tives if people join hands together.
Somaliland Chairman of Chamber of
Commerce Mr. Mohamed Shukri under-
lined that the Business Fair sends clear
message that Somaliland achieved pro-
gress. “I ask the almighty Allah that those
young individuals set good example and
others will follow suit and we welcome
such this initiative” he said.
Somaliland Commerce Minister Mr. Ab-
dirisak Khalif Ahmed speaking at the Fair
highlighted that youth made useful enter-
prises and put forward large Business
Fair. He congratulated the youth, organiz-
ers and the private-public sector. He con-
cluded by stating that the conference will
give all businesses, emerging and estab-
lished, the opportunity to showcase their
products and services to the Somaliland
public.
Finally, Somaliland Vice President Mr.
Abdirahman Abdilahi Ismail said that it is
great honor for the government that such
huge business Fair opens in the country.
He told that Somaliland is more devel-
oped in business and democracy com-
pared to many countries in the region. He
acknowledged that this will open doors
when it comes to Somaliland business. “It
will facilitate trade ties between locals,
regional and international enterprises on
business-to-business levels. The exhibi-
tion showcases Somaliland’s progress and
stability,” he cited. He thanked the youth
that spearheaded the event.
©Weedhsan Corporation
WAR
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 11
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 12
Hargeisa, January 2012, (Weedhsan/SP) –
The European Union (EU) is to provide $30.5
million of funding for projects to rehabilitate,
upgrade and extend Somaliland’s drinking
supply networks in four major towns including
Hargeisa.
Mr Hussein Ahmed Duale, Minister of Water
and Mineral Resources, told local media during
a meeting held in Hargeisa on Monday that
Somalilanders will soon have access to quality
water. He revealed that his Ministry will reha-
bilitate water storage facilities, replace existing
standpipes, increase water yield and acquire
new equipment to improve water quality and
reduce losses.
He said four towns, namely Hargeisa, Burao,
Erigavo and Wajale will benefit from the EU
initiatives. Almost 70 percent ($21.3 million) of
the funds will be allocated for the expansion of
Hargeisa’s water facilities.
In recent years due to rapidly growing popula-
tion and out-dated water infrastructure, Hargei-
sa suffered severe water shortages. The cur-
rent water networks were built by the Chinese
thirty years ago when Hargeisa had a popula-
tion of 150,000. Today Hargeisa is home to
more than 1.2 million people.
Mr Duale said planned works comprise the
creation of reservoirs, dams, treatment facili-
ties and the sinking, expansion and rehabilita-
tion of new and existing wells. He said the
programme aims to improve the lives of ordi-
nary citizens in the four towns and hopes oth-
ers will follow. In Burao, they aim to improve
the quality of water by setting up water chlorin-
ation plants and process. Diarrhoea broke out
several times in Burao and its surroundings
and remains a concern for the authority in
Hargeisa.
He added that in October 2010 he led a team
to the Kenyan capital to meet with donors over
Somaliland’s water shortages. The EU re-
sponded to his plea and this week issued him
an email stating that the European organiza-
tion allocated $30.5 million for the projects.
Mr Duale has an Engineering degree in Petro-
leum Engineering from Oklahoma University
and has worked for well-established corpora-
tions before taking his current portfolio in his
native country. He is considered a hard worker
and is highly respected in Somaliland.
In 2009, the Ministry of health said more peo-
ple were gaining access to clean and proper
sanitation in Somaliland. It showed how 45-50
percent of the Somaliland population had ac-
cess to safe waters compared with with 35
percent in 2000. The department however said
it was not meeting international standards
when it came to quantity. The average safe
water available in the same period was 14-
litres per person per day in the capital and 8-
litres in rural areas. The United Nation recom-
mends 20-litres/person/day.
©Weedhsan Corporation
WAR
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 13
WAR
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 14
CIYAARAHA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 15
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 16
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 16
AASAARTA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 17
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 17
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 18
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 18
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 19
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 19
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 20
Is-barbar dhigga Maahmaahda Soomaalida & Dunida Kale Maahmaahaha Soomaalidu waa kuwo dhammaystiran oo dhinac kasta wax ka iftiiminaya. Xagga dumarka haddii aynu milicsanno; waxay ka yidhaahdeen: “Naag la’aan waa naf la’aan.” Waxay u jeedaan in sida aanuu qofna naf la’aan noolaan karin ay dumar la’aantuna u tahay nolol la’aan. Soo-maalidii hore dumar la’aan noloshu xaggooda waxay ka ahayd dhadhan la’aan iyo dhammaystir la’aan, sidaas darteed way u degdegi jireen guurka iyaga oo odhan jiray: “Nin rag ahi wax uu ku talo xumaado, guurka
ayaa ugu wanaagsan.”
Dhinaca kuwa caalamiga ah haddii ay eegno, xikmad ayaa tidhaahda; “Guri aan haween joogini wuxuu la mid yahay ceel aan waadaan lahayn.” Ceel aan waadaan lahayn iyo qol aan laambad lahayn iyo guri aan gabadhi
joogin waa isku mid.
Maamhaamahaha Soomaalida ee ku wajahan haweenka waa kuwo aad uga qoto dheer kuwa caalamka kale, waxana ka mid ah; “Dumar nin aammina ayaa leh.” Waxay gar-teen in ay dumarku jecel yihiin wax kasta oo ammaanta iyo hadallada macaan ah, waxaa-nay dhinacaas ka midaysan yihiin Hindida oo tidhaahda; “Dumarka lama garaaco oo xataa
ubax laguma garaaco.”
Waxa kale oo ay Soomaalidu ahaayeen kuwa
dumarka aad ugu feejignaada, iyaga oo yidhi; “Sharka dumarku waa dabin shaydaan.” Mid caalami ah ayaa iyana tidhaahda; “Ragga waxa u macallin ah shaydaanka, shay-daankana waxa u macallin ah haweenka.” Raggii hore waxay ahaayeen qaar yiqiin haweenka, waxaanay yidhaahdeen; “U samir ama ka samir.” Marna waxay yidhaahdeen;
“Naag nin aan u samrini kama ilmo dhalo.”
Haddii aynu u yara baydhno dhinaca haweenka xun wixii ay ka yidhaahdeen waxa ka mid ah; “Cishe iyo naag xunba waa la dedejiyaa.” Mid caalami ah ayaa iyana ti-dhaahda; “Gawska xun iyo haweenayda xunba la siibaa [saaraa].” Ma yara waxa ay Soomaalidu haweenka ka yidhaahdeen iyo sida ay u arki jireen, waxaana ka mid ah ku-
wan:
Naagi nin qaawiyey kama quusato.
Naagi waa balaayo loo baahan yahay
Naagi ninka ay jeceshahay ayey nacasyohow ku tidhaahdaa.
Naagtaada oo kaa warrantay waa maradaada oo kaa warrantay.
Naagi waa carruur cag weyn.
Naagi yaraan guur kuma leh, ragna yaraan ficil kuma leh.
Naagta gaarida ah gurigeeda ayaa laga gartaa.
Naago fool waa illaawaan.
Naagi nimaanay rabin laguma karo, nin ay rabtana lagama karo.
Naagi waa midho geed saaran.
Naago hoosiis bay hadh moodaan.
Naagta ninkeeda diiddaa, nin kale ayey hoosta ka wadataa.
Naago yaryaraan ma laha.
Naago rag waa u wada ciidan, geelna waa u wada caano.
Naago badhaadhahooda ayey ka sheekeeyaan.
Naago ayaa talo mooday?
Dumar iyo carruur laysma ciyaar baro.
Dumar waxa ugu xun tag ama joog.
Haween, ‘ku diiday’ loogama hadho.
Dumar iyo carruuriba, ‘ma hayo’ ma ya-qaannaan.
Naag feedh qalloocan baa laga abuuray.
Naago ninkii xariir u gogla xanan bay u goglaan.
Naag kun bay koolisaa, kowna way ka guursa-taa.
M. M. Kastam
DHAQANKA & SUUGAANTA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 21
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 22
Hoheey arrimaad hallaysay,
Habeen nacasnimoo ku dhaafay,
Illeen hibashiyo ma weydid,
Naftaadu inay is hiifto,
Cakuyeey talada-yga hoostay,
Hiirtaanyo miyay ii gelisay,
Anoon baahiyi i haynin,
Xumaatada maw adeegay,
Hunguri goortuu i qaaday,
Hubsiino miyaan illaaway,
Hamuunta miyaan is dhaafay,
Sideen ceebta-wgu hiilay!
*****************************
Hankaygu yaraa naftayda,
Halkuu ila galay jacaylku;
Billaawahaan daabka haystay,
Hal-bawlaha maysku gooyay,
Miyaan boqontayda heeray,
Intaan cadawgay u hiishay;
Hadh galay ma anaa is dhiibay,
Jacalkii aan horseeday,
Markaan hillinkii ka leexday,
Hayaankii miyaan asqoobay?
Hilaaddii halkaan u guuray,
Hareerta miyaan ka dhaafay,
Wixii aan hore u eeday,
Hawluha badi ma i seegtay,
*********************************
Hankaygu yaraa naftayda,
Halkuu ila galay jacaylku;
Hadduu hiil geesi waayo,
Cadaawena libin ka haysto,
Go’iisa intuu hillaabto,
Hinfaadh iyo ciil ma waayee;
Miyaan hawlaha kal-gacalka,
Halkiisii gaaf-wareegay,
Hanqaarmay intaan hammooday,
Miyuu hindisuhu i laalay,
Intaan caashaqa habsoobay,
Oo aan habradoo xishooday,
Miyaan hurintiyo barbaarta,
Shirkoodii ku hiili waayay!
*******************************
Hankaygu yaraa naftayda,
Halkuu ila galay jacaylku!
Ereyadii, Abwaan Cali Saleebaan Bidde iyo
Luuqdii Maxamed Mooge Liibaan
DHAQANKA & SUUGAANTA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 23
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 24
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 25
Maxamed Saleebaan Cumar
Hor iyo horraan, aynu soo qaddinno nuxurka abbaarteenna oo aynu xusno in tixda CIRSANKAYEEDH sabab
tiir-dhexaad ah u ahayd magacan. CIRSANKAYEEDH, maxay ahayd? Waa tix curatay 13-kii October, 1969 –
lix maalmood ka-hor curashadii Kacaanka ama laba casho ka hor dilkii Laascaanood ee Cabdirashiid Cali
Sharmaarke. Waxay imanaysaa xilli xorriyaddii laga joogo sagaal sannadood oo kadeed ah. Sagaal inkaaran
oo lala asqaysan yahay dawladnimo is-moodsiis ah iyo is-moodsiis dawladnimo ah. Waa maamul-xumo,
musuq, caddaalad-darro, eexaysi, xigtaysi iyo dhammaan dhaqannada habaaran ee sahayda badiba maamul-
lada African-ka ah.
Waa sannaddo niyad-jab lala luudayo oo dadku
ay khaati taagan yihiin. Waxay been ka dhi-
gayeen sawirkii qurxoonaa ee gobannimada
laga bixin jiray dharaarihii halganka loogu jiray
Maandeeq. Waa maalmo quusta iyo qoo-
mammadu la dhashaan cadceed kasta oo soo
baxda, lana libdhaan tagto kasta. Hashii
naasaha waaweynayd ee Maandeeq ee xorri-
yadda lagu suureeyay ayaa u gacan-gashay in
aan geyin iyo in aan si san u hagi karin, una
hoggaamin karin. Waa dar aan waxba ka du-
wanayn gumeystihii meesha laga tuuray, haddii
aynaan odhannin-ba, waa in ka sii liidatay!
Dadku aad ayay u niyad-xumaadeen, yididiila-
doodiina, waxa soo food-saaray madmadow
muhmal geliyay masiirkii mustaqbal oo dhan.
Wax waxan ka geddisan ayay si uun ugu ha-
laanhalaayeen. May joogin marxalad ay sii
adkaysan karaan, mana karayaan inay gacma-
hooda ku ciil baxaan. Si kastaa waa si adag,
meel laga baxo iyo cid loo qayshadaana ma
jirto. Gobannimadu waxay u ooyaysay oo ay
cod aamusan ugu gacan-haadinaysay geyaan-
keedii. Waxa la yidhaahdaa, halhayska dadka
laabahooda waayadaas ka guuxi jiray, waxa u
mudnaa, “Hal-ba nooma laabnee Rabboow,
dhagaxyo soo daa!,” iyo halal kale oo la hal-
maala.
Dadka ay xaaladahaasi damqeen, kana fal-
celiyay dareenkii iyo hugunkii laabaha
dadweynaha, waxa ka mid ah, Abwaan Axmed
Ismaaciil Diiriye (Qaasim) oo wakhtiyadaas ka
mid ahaa foolaadkii calanka u siday maansada
Soomaaliyeed. Isaga oo caroog u ah ummad-
da, ayuu hilaadin iyo oddoros san isla taaga-
yaa, kana maansoonayaa saranseerkii arlada
simay.
Qaasim waxa uu sheegayaa in isbeddel iman
doono, isaga oo aan toos u carrabaabayn in
isbeddel maamul ama mid dawli ahi dhalanayo.
Wuu xiddiginayaa, isaga oo kaashanaya ti-
baaxo uu ka werinayo moorada, malluugta,
cirirka iyo shinbirka cirsankayeedhka loo ya-
qaanno. Markaas ayuu ku nasanayaa in ciidan
badani dhowaan isbeddeli doono oo dar lagu
jiifay ay kor u bixi doonaan, kuwo kale oo sal-
laanno dhaadheer saarnaana, ay ka siiban
doonaan.
Abwaan Axmed Ismaaciil oo ka hadlayaa waxa
uu yidhi: “Waxaan la hadlayay nin bilayska
Burco madax wakhtigaas (1969) u ahaa.
Ninkaasi dagaalkii Xabashida ee Raamaale
laysku dilay ayuu shacbiga Soomaaliyeed u
gurmaday, deetana inta lagu qoonsaday, la
casilay. Deetana ninkaas oo calaacalayay
ayaan ku dhiirrigelinayay, niyaddana, ugu dhi-
sayay.”
Halaanbeeyayaasha sooyaalka Soomaalida
ayaa aaminsan in magaca KACAAN ee loogu
wanqalay maamulkii Maxamed Siyaad Barre,
laga soo min-guurshay gabaygan Qaasim ee
CIRSANKAYEEDH, “Inay curaddo kheyr lihi
KACAAN, ciiddan la arkaa!”
Dadka sidan qaba waxa ka mid ah Cab-
diqaaddir Aroma oo ka mid ah qoraaga Soo-
maaliyeed ee ku fogaaday Taariikhda Soo-
maalida – wuxu ku sidan ku sheegay buuggiisa
Sababaha Burburka Soomaaliya, 2005.
Xiddigaha casaadiyo dayaxa, caadka lagu
meershay,
Caammadu waxay moodayaan, curasho
dayreede,
Cilmi-felegga way garan raggii, caalimka
ahaa’ye,
Anigaase moorada cakiran, kuu caddayn
kara'e,
Cirsankayeedhkii maantana war buu, sheegay
Cali-yow'e,
Wuxu yidhi: halkuu ku cuyubnaa, cirirki soo
dhaafye,
Carruuraha la dhacay awliyada, laga cadhaysi-
iyey,
Carshigaaba laga soo aqbalay, caba-
shadoodiiye,
Caawaa la kala soocayaa, caabud iyo gaal'e,
Casha aan fogeyn waxays-beddeli, ciidan fara
weyne,
Caaddaa rag koray buu nabsigu, hoos u soo
celinne,
Caanuhu dhawaan way ka quban, ciil dar loo
qabaye,
Inay curaddo khayr lihi KACAAN, ciiddan la
arkeeye,
Caloolyow aan kugu raagahayn, ciidda haw
qodin'e,
Cagta ii dhig waa kaa nabsigi, soo cadceed-
sadaye!
RAADRAAC
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 26
Waa dhammaadkii nofembar. Saacaddu sad-
dexdii galabnimo wax badan ma ay dhaafin had-
dana waa habeen. Waxaa la moodaa saqdhexe.
Nalalka waddooyinka oo aan maantaba la bakhti-
in ilayskooda waa lagu kala leexanayaa wax
kalese tari maayo. Ilaa shalay waxaa da’ayey
gabaxle ay dhibicdiisa daallani marka ay laamida
ku dhacdo u eg tahay saliid. Biyo qulqulaya ama
fadhiyaa ma muuqdaan oo markiiba dhuumo
hoose ayaa afka u dhiganaya. Waa qabow laakiin
ka xilligan la filo uguma darra. Dadku waxay
gashan yihiin jaakado dhaadheer oo bac ah,
qaarna dallado ayey dabaysha kula legdama-
yaan. Shib baa la wada yahay sidii dadka dha-
waaqo ka xidhamy ama la dhego beelay. Guuxa
gaadiidka waxaa wehelisa oo keliya jaqafta jaan-
ta. Wejiyada lama kala aqoonsan karo oo waa
wada hummaag.
Dadku waxay gashan yihiin jaakado dhaadheer
oo bac ah, qaarna dallado ayey dabaysha kula
legdamayaan. Shib baa la wada yahay sidii dad-
ka dhawaaqo ka xidhamy ama la dhego beelay.
Guuxa gaadiidka waxaa wehelisa oo keliya
jaqafta jaanta. Wejiyada lama kala aqoonsan
karo oo waa wada hummaag.
In kasta oo aanan maanta dhibaato gaar ah tirsa-
nayn haddana ma faraxsani; cid jawigan iyo
bishan faraxsan ayaaba iska yar. Jaakad dheer
oo madow ayaa lawyada ii joogta. Dharkayga,
midabkayga iyo dunida wada madow ayaa iga
dhigay wax aan la arkayn oo xataa ilaysku muujin
karin. Cifriid la igama garto. Waxaa lagu taliyaa
xilligan in wax iftiimaya la qaato si shil gaadiid
looga badbaado, haddana anigu ma yeelo. Kilki-
sha waxaa iigu qarsoon buug aan qoyaanka ka
dhawrayo. Gaadiidka dushiisa iyo meelaha kale
ee dhaqdhaqaaqu ka jiro buug kuma akhriyi
aqaan, kanse dan kale ayaan ka lahaa.
Waxaan ka imid magaalo aan tan aad uga durug-
sanayn, waxaanan booqasho ugu socdaa nin
soomaaliyeed oo aanu isnaqaannay muddose
aannaan is-arag. Saddex sano hortood ayaan
bartay, wuxuuna ka mid ah soomaalida aan
badnayn ee tacliinta sare leh. Wuxuu ku ta-
khasusay maaddada aan qudhaydu aadka u
xiiseeyo ee suugaanta, siiba fanniga sheekada.
Dalka Nayjeeriya ayuu ka soo qaatay shahaado
sare oo ah suugaanta afka ingiriisida. Ma jirin
ama waa dhif sheeko macno leh oo dunida lagu
qoray oo aanu akhriyin ama warbixin dhamays
tiran ka hayni. Waxay ahayd markii aan Yurub
soo galay oo ay fajiciso iyo filanwaa igu noqotay
horumarka ay sheeko faneeddu samaysay, oo
aan akhriskeeda ku miyir beelay. Sidaas darteed
waxaan ka dhigtay wehel aan arrintaas kala doo-
do, sida uu qudhiisuba iiga dhigtay. Wuxuuse
jaahil ka ahaa suugaanta soomaalida, sababta oo
ah wuxuu ku dhashay magaalo, asal ahaanna
wuxuu ka soo jeeday degmo beerato ah oo aan
suugaanta u xiisayn sida raacatada.
Marba sheeko faneed caalami ah oo aanu isla
naqaan ayuu si yaab leh u taxliilin jiray, isaga oo
dhinacyada nafsadeed, falsafadeed, dhaqan iyo
afshaxan marba mid u degaya. Waxaad moo-
daysay in uu qofkii qoray qalbigiisa iyo mas-
kaxdiisa ku jiray. Laakiin haddana isagu laba bog
oo suugaan ah ma curin karin. Dookhiisu ma
ahayn in uu wax curiyo ee wuxuu ahaa akhris,
halka dad kale dookhoodu yahay in ay wax
qoraan iyaga oo aan wax akhriyin. Wuxuu i baray
qoraa weyn oo aanan markaas ka hor maqlin,
Joseph Conrad, iyo buugtiisa, wuxuuna igula
yaabay in aanan aqoon. Wuxuu ii sheegay
ninkaasi in uu dejiyey hannaan faneed sheekada
loo qoro, taas oo ay dad badan oo isaga ka
dambeeyey raaceen.
Da’diisu waxay ahayd afartan, wuxuuna qabay
naag cad oo isaga guyaal ka sii weyn. Maalintii
iigu horraysay ee uu gurigiisa igu casumay waxaa
yaab igu noqotay foolxumada naagtiisa. Malaha
waxay ahayd naagtii ugu foolxumayd ee aan
weligay arkay. Waxay ahayd qof aad u gaaban,
waxayna lahayd jidh aad u qaab xun. Way timo
go’nayd, waxayna gashanayd goono jilbaha ka
sarraysa iyo funaanad gacmo gaaban labadaas
oo bilic darrada kala daran. Intaas oo keliya ma
aha ee xataa waxaan tuhmay maskax ahaan in
aanay dhammayn. Nin gaambiyaan ah ayey laba
ilmood u dhashay, kuwaas oo koray kana guuray,
aabbahoodna dalkiisii ku noqday. Soomaaliga
waxba uma ay dhalin. Saddex sano oo aan
reerkaas aqaannay caddayn iyo beenin midna
uma helin naagtu in ay dhiman tahay iyo in kale.
Maxaa iga galay? Waxba.
Waxaa jira dad badan oo shahaado jaamacadeed
iska haysta, isaguse wuxuu lahaa aqoon u qalan-
ta kana sarraysa shahaadadiisa, siiba maaddada
uu bartay. Haddana mar keliya ayaan is-arkay
aniga oo ninkaas necbaysanaya. Muxuu ii gay-
stay? Waxba. Waxaa badan qof isaga oo aan
waxba ku yeelin aad dabcigiisa u gaarka ah ku
nacdid. Ninkani aqoontaas uu lahaa waxba kuma
uu qaban jirin. Hadda waxbaba! Daqiiqad kasta
oo aan la joogo waxaan isweydiin jiray danta uu
sidiisaba waxbarashada ka lahaa. Keligay ma
aha ee Adolf Hitler isaga oo kale wuu necbaa.
Wuxuu ku sheegay dad cilmi ka dhigtay hadaf,
halka uu cilmigu yahay qalab loo adeegsado in
lagu gaadho hadaf.
Suugaanta uun igama weheshanayn ee mar
dambe ayaan ogaaday in uu i soo magangalay.
Haa, wuxuu ka soo firxaday caddaanka oo uu
muddo ku dhex jiray ka dib markii ay si daran isu
qoonsadeen. Caddaan uun ma aha ee waxay
ahaayeen dad u badan suxufiyiin, qorayaal,
macallimiin jaamacadeed i w m. Wuxuu ii
sheegay arrin yaab leh oo ah dadkaasi in ay
neceb yihiin oo dhagar la gaadayaan, uu hubo in
ay dili doonaan ama maskaxda ka dhaawici
doonaan. Marar dhawr ah ayuu arrintaas ila soo
qaaday, wuxuuna aad uga hadlay dadka uu
sheegayaa kuwa ay yihiin. Shakhsiyaad ma aha
ee wuxuu ku sheegay arrin heer ummadeed ah.
Maalin annaga oo fadhina makhaayad bunka
laga cabbo ayaan weydiiyey:
– Maxaad u gaysatey ee ay kuu dhaawacayaan
ama kuu dilayaan?
– Waxba, waxayna arki karin soomaali wax fahmi
kara oo aan iyaga eey u ahayn.
– Oo maxay u arki kari waayeen, maxayse ee-
yn im ada soomaal i ga ku fa layaan?
– Wax badan baa kugu seeggan sida ay dunidu u
shaqayso, ayuu iigu jawaabay sidii aan ahay ilmo
yar.
Inta uu sigaar shitay oo si qoddo dheer u nuugay
ayuu qiiq cad afka iyo sanka ka keenay, kaafigii
hor yaallay si niyadxumo leh u kabbaday,
dabadeed hadalkiisii hore raacsaday:
– Siyaasadda gumaysiga cusub waxaa udub-
dhexaad u ah in dadka la jaanjaamo iyada oo aan
xabbad lala dhicin. Qofka kasta oo feker taa lid ku
ah qaba, ama laga baqo in uu sirta jaanjaamidda
heli karo, si uun ayaa loo laaluushaa ama looga
takhallusaa.
XULASHO
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 27
– Oo adigu in aad feker gumaysiga cusub diiddan
qabtid sidee lagu ogaaday? Ma wax baad qortay,
mise si kale ayaad wax u sheegtay?
– Muddo aan yarayn ayaan dadkan dood wadaag
la lahaa. Maqaallo aan wargeysyo kala duwan u
diray oo aan la daabicin waxaan hubaa in ay
iyagu suuldaareen.
– Maqaalladu maxay ku saabsanaayeen?
– Waxyaalo kala duwan, waxayse badankoodu
qeexayeen xaqiiqada mushkiladda Soomaaliya.
– Oo sidee baad xaqiiqadaas u aragtaa? ayaan
weydiiyey.
– In ay tahay balaayo debedda laga keenay
welina laga wado.
– Ma sababtaas ayaad rumaysan tahay in laguu
dilayo?
– Tu kale ha joogtee taasi keligeed miyey kula
fudud dahay?
Uma aan jawabin ee waan ka aamusay aniga oo
la yaabban. Waxaan maleeyey in uu qabo cudur-
ka buufiska ee soomaalida ku batay. Waxaan
damcay in aan weydiiyo bal sida uu buufiska u
arko. Waanse ka hakaday aniga oo ka baqay in
uu ku jawaabo ”buufisku ma aha dabiici ee waa
cudur soomaalida lagu faafiyey”. Laakiin isaga
ayaaba sidii uu niyaddayda akhriyey yidhi:
– Waan garanayaa in aad ila yaabtay oo weliba
buufis iiga shakiday. Waxaanse kuu sheegayaa
fekerkaaga sidaas ahi wuu ka khatarsan yahay
gumaysiga cusub ee maskaxda, waayo iyaga
ayaa kula weyn oo kuula muuqda dad aan miskiin
aniga oo kale ah dan ka lahayn, anigana waad i
liidaysaa. Haddii aanay aniga oo kale danayn
ama ka biqin yey danayn lahaayeen oo ka biqi
lahaayeen?
– Waxaa jira dad aqoon leh oo kaa caansan
kaana awood badan, kuwaas maxaa loo layn
waayey? ayaan ku xujeeyey.
– Dadkaas aad sheegaysaa waa saddex mid
uun: qayb aan fekerkooda laga baqayn oo damiin
ah, qayb gacanta lagu hayo oo la maamusho, iyo
qayb la jaanjaamay oo la dhaawacay ama awood
iyo waxqabad ummadeed laga ilaaliyey.
– Iswiidhan waa dal yar oo aan gumaysigii hore
ku jirin kan maskaxdana dan ka lahayn. Markaa
maxaa ka khuseeya waxan aad rumaysan tahay?
ayaan weydiiyey.
– Nimankani waa isku nolol, waa isku dhaqaale,
waa isku siyaasad, si walbana waa isugu dan.
Markaa dal ismuujiya iyo mid isgaabiyaba
dagaalkaas waa ay u wada dhaarteen.
Sidaas ayuu u fekerayey. Wuxuu rumaysnaa
dadkani waxa ugu weyn ee ay ka shaqeeyaan in
ay tahay la dagaallanka iyo burburinta fikradaha
aan dantooda waafaqsanayn. Dad yar baa ka
baxsada, intaa yarna waxaynu aragnaa iyaga oo
goor ay arrini fashilantay ka daba qaylinaya, oo
isku dayaya in ay xumeeyaan oo dunida kale ka
hor keenaan. Lama xisaabin karo inta qof ee ay
noloshiisa yar u qonsadeen. Lama tirin karo inta
qof ee ay bakhtigiisa sida guduudahana
qarsadeen. Lama tirin karo inta geesi ee ay
dhaandhaameen. Lama tirin karo inta ay halyey
dadkiisa ku direen. Lama tirin karo inta ay wiil
miiggan jidgooyo ku sameeyeen. Sidaas ayuu u
hadlay isaga oo xaalad walba ka bixinaya tusaale
uu hubo. Miyaan rumaystay mise waan beensa-
day? Adiguba miyaad rumaysatay mise waad
beensatay?
Magaalo kale ayaan u guuray, muddo sannad ku
dhowna isma aanu arag. Dabadeed maalin
dambe ayaan wacay una sheegay in aan saddex
cisho ka dib oo sabtida ku beegan soo booqan
doono. Haye iyo haye, ayaannu ku ballannay.
Waa maanta. Booqasho saaxiib ayey iska ahayd,
waxaanse jeclaa in aan uga mahad naqo in uu i
baray Joseph Conrad, una qiro ninkaasi run
ahaantii in uu ahaa aabbaha sheekada casriga
ah.
Markii aan magaalada imid ma wicin ee toos
ayaan gurigiisa u beegsaday. Albaabka waxaa
iga furtay xaaskii foosha xumayd oo sii
foolxumaatay. Maxaa ku dhacay? Markiiba laabta
ayey iskagakay soo tuurtay oo baroor bilawday,
iyada oo ku hiinraagaysa:
– Wuu dhintay! Saaxiibkaa wuu dhintay! Nacdali
kortay wuu dhintay!
Waqti ayey igu qaadatay in aan fahmo ama
rumaysto. Qofta ma waallidii aan ku tuhunsanaa
baa kaga soo dartay mise waa runteed? Inta aan
iska furfuray ayaan aqalka hore u galay. Cid kale
lama joogto aan ahayn bisaddeedii caddayd oo
iyada oo ”maaw, maaw” leh oo dibka warwareeji-
naysa iga hor timid. Naagtii oo markii aan ka
dhaqaaqay oohintii dhintay ayaan dib ugu jee-
stay:
– Naa maxaad tidhi? Mee ninkaagii?
– Wuu dhintay. Habeen hore ayuu dhintay.
– Sidee buu u dhintay? Maxaa dilay?
– Wuu iska dhintay, ayey tidhi sidii qof segeger
ah.
– Sidee buu isaga dhintay? Ayaan weydiiyey
aniga oo raba in ay sabab uun ii sheegto; in la
dilay ama uu shil galay, ama wadnuhu joogsaday.
– Iskii ayuu isaga dhintay, nacdali kortay! ayey
haddana ku celisay.
Dhawr saacadood baan la sii joogay iyada oo aan
igu kordhin wax aan ahayn in uu habeen hore
badqab ku seexday aroortii shalayna sariirta
mayd ku ahaa. Aan qado kuu sameeyo markii ay
tidhi waan diiday. Naxdinta aan geerida saaxi-
ibkay ka qaaday ka sokow waxaan ogaa in ay
tahay karisxun.
Cawayskii markii aan ka soo baxay waxaan arkay
baraf wax walba midab iyo muuq dooriyey:
dhulkii, dhirtii, daarihii, baabuurtii… Aad buu na-
diif u ahaa una qurux badnaa. Weli wuxuu u
dhacayey si deggan haddana culus oo dhibco
waaweyn. Waxaa qurux u sii kordhiyey dabaysha
oo si buuxda u taagan. Lagama garto cudbi cirka
ka soo qubanaya, ka dhirta saaranna lagama
garto ubax wada cad. Barafka sidan ah ilaa maal-
intii iigu horraysay waan jeclaa, laakiin maanta
dan kama aan lihi. Runtii dhimashada saaxiibkay
aad ugama mrugaysnayn waanse xanaaqsanaa.
Aad baan u xanaaqsanaa. Wuxuu ila ahaa nin
iska dhintay, sidii ay naagtu tidhi.
Markii aan barafkii cabbaar soo dhex jibaaxay
ayaan goobtii hakadka baska isa soo taagay.
Waxaan xasuustay buuggii xumaa ee kilkisha iigu
jiray. Maxaa igu raray? Inta aan soo bixiyey
ayaan kolaygii qashinka ku tuuray. Maxaan isaga
tuuray? Mooyi. Waxaan sii arkayey jeldigiisa
madow cinwaanka farta cadcad ku qoran: Heart
of Darkness, Joseph Conrad. Dabadeed baskii oo
isa soo taagay ayaan ku booday. Waxaan ka yar
fekeray dhimashadaydu sida ay uga duwanaan
karto tii saaxiibkay. Waxaan kale oo ka fekeray
inta qof soomaaliyeed waxtar noqon lahaa ee
macnedarro isaga bakhtiyey. Berri ayaanu xa-
baalaynaa, dabadeed markiiba magaaladaydii
ayaan ku noqonayaa. Haddii aanan iska dhiman.
Ibraahin Yuusuf Axmed
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 28
Isaga oo maydhasho dhammaystay, maryaha-
na xidhay, muraayaddana hor taagan ayaan ku
soo baxay. Canaan deddejineed ayaan dhega-
ha ku goostay, illeyn waannu balansanayn oo
waanu ka habsaannay xafladdiiye. Iima se
jawaabin oo isaga ayaa isku mashquulsanaa.
Daba-galis(Surwaal) dhuxusha ka madaw iyo
garbo galis(Shaadh) danbaska ka cad ayuu ku
lebbisan yahay. Dhexda waxa ugu maran
cayn(suun) bir cadi badhtanka kaga taal.
Luquntan uu sidii awr qooqan u gigayana waxa
ka soo laallaada dabar yar(Tay) oo xundhurtiisa
ku idlaada. Intaas waxa u dheer, koodh aan
laga garan daba-galiska oo uu ku dahaadhay
shaadhkii caddaa. Tintiisu waa lakabyo si far-
shaxannimo ah loo habeeyay. Halka ugu
hoosaysaa waa qabatin, halka ugu saraysaana
waa fiil, feedhid u baahan, fara-hase laga
qaaday. Gadhku waa laba liid oo ka soo aroora
dhafoorada, kuna kulma gafuurka. Shaarubtuna
waa gufi, aanay bushimo gabdheed ka biyo
diidayn.
Dhawr caagadood oo burcad(kiriim) kala midab
ahi ku jiraan baa hortiisa ka muuqda, marba
mid buu farta galinayaa oo uu jidhkiisa meel ka
mida ku fac-sayaa. Waa burcad aan
udgoonkiisa ka yaabay, oo waxaabu ku soo
xasuusinayaa habeeddii geela ama hablihii
magaalada. Gacantiisa midig ma istaagayso,
foolka iyo gadhka ayuu ku sal-salaaxayaa;
kolna timaha sare ayuu ku baaq baaqayaa
kuna dejinayaa. Qurux uu u dhashay iyo taa
samayska ahi markii ay isugu darsameen inta
uu is cajabiyay, ayuu si niyada iigu yidhi:
Miyaanan Wasiir u qalmin? Inta aan qoslay,
una qaadan waayay ayaan ku idhi: Mayanee,
waxaad u qalantaa Ra’iisal-wasaare. Ja-
waabtaydani biyo qabaw bay u ahayd sida aan
filayo laabtiisa. Darkii is daawashada inta uu ii
baneeyay ayaan anna galay, maba moodayn
inaan sidan u qurux badanahay. Markii aan
burcadkii isku dhamuuqay, tintana fidhin ku
falkiyay, shaarubtana miiqay, dhexdana caynka
ku giijay, ayuun baan quruxdii Ina Talaabe-
dheere yeeshay. Markaas ayuun baan anna si
niyada ugu idhi: Miyaanan Safiir u qalmin sxb?
Inta uu dhoola cadeeyay, ayuu igu yidhi: Maya-
nee, Wasiirr baad u qalantaa. Inta aan kala
bad-batay, ee aan is garan waayay meel aan
joogo ayuun baan idhi: Ilaahii i abuurayee,
Afrikaan iga yeellee, Soomaaliga iga dhigow,
Adigaa mahadaa leh. Maanta laga bilaabo
waxaad igu og tahay qurxinta jidhkayga iyo
ifinta dharkayga. Hadalku isaga oo aan afkayga
ka soo wada dhammaan ayuu saaxiibkay igu
boobay: Oo haddaa awel maxaad samayn jirtay
sxb?
Mid rif-rifan oo aannu maalmo kulannay baa i
waalay, kadeed ha ku dhacee. Oo muxuu kugu
yidhi sxb? Wuxuu igu yidhi: Wax aan waxba
inooga shan iyo toban ahayn, waa ninka igu
yidhi: Haddii aad rabto horumar dhab
ah qurxi caqligaaga. Oo maxay ku qurxi dee?
Aqoon dhabba iyo akhris joogto ah. Aabahaa la
cadaab dheh, kaasi aakhiruu kuu diraye. Wali-
ba, wuxuu ii sii raaciyay: Ummad oogadeeda ku
mashquulsan, oo caqligeeda ka mashquulsan
haddii aad aragto waa ummad ayaan
daran, iyada iyo horumarna waxay isku jiraan
inta cirka iyo dhulku isku jiraan. Allahu-akbar,
Nin horumar wax ka garanaya ma mooddaa,
waar kaasi maydkaaga ayuu ka talaabsaday,
oo magtaada ayaanu ku leenahay ee ma
garanaysaa? Maya, haddaan garanayo anaan
daayeenba. Iga daa maalmo yar oo aannu
kulannay fikirka uu igu riday waan waalan
gaadhay. Oo maxaa ka mid ahaa sxb fikirkaa?
Waa ninka ku leh: Aqoon yaridu ummadda
waxay dhaxal-siisaa inay kala saari kari waydo
shalay iyo maanta; Siinka iyo saadka, Saliida
iyo biyaha, Caadifadda iyo xaqiiqda, arrimahan
oo u baahan bislaansho caqliyeed iyo mid
cilmiyeed. Caqliga lagaa qaad dheh. Kkkkkkkk,
Sug sxb aan kuu dhammeeyee, isaga oo
waalidiisa sii wata waa ninka igu yidhi: Ummad-
di ma horumarto, illaa ay sumal-aqooneed hes-
ho. Sumal-aqooneedkaasi waa inaanu ahaan
mid isagu isku jeeda, ama danihiisa gaarka ahi
kala wayn yihiin kuwa guud. Waa inaanu ahaan
mid garaadkiisu u garba duubban yahay arag-
tida taban ee bulshada Soomaaliyeed iska
qabto, ama nolosha u qabto. Waa inuu u xadh-
ka-xidhnaado xoraynta caqliga Soomaaliga ah
ee xarku xabaalaha ku daray. Miyaan dhamayn
karayaa wuxuu quraafaad igu akhriyay.
Qayrkaa buu kaa reebi gaadhay sxb; Mansab
iyo waxaa miyuu kula soo qaadey? Maya, ag-
tiisa kursigu qiimaba kamuu lahayn ilayn wuu
waalnaaye. Kkkkkkk, Oo haddaa maxaa ka
lahaa sxb? Wax qabadka, wax soo saarka, wax
hagaajinta iyo wax-hal abuurka ayuun buu ka
hadalkooda iyo ku foognaantooda ku waashay,
Waa ninka waali casaantiisa igu yidhi: Naftayda
markii aan daraasad qoto dheer ku sameeyay,
waxaan ogaaday in la ii abuuray inaan wax hal-
abuuro. Aboor ku cun dheh, oo maalmihii aanu
ku waynay adna waxaad ku mashquulsanayd is
daraasayn. Haa sxb, maalmo adag oo haddana
XULASHO
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 29
xallad leh bay ahaayeen, waayo waxaan dar-
eemay jiritaankayga. Waar waxna maad dar-
e e m i n e w a a d w a a l a n
gaadhaye, dhalinyarnimada marna ma kula
soo hadal qaadey? Haa, ma wax aanu ila soo
qaadin baa jiray. Kkkkkkk, Oo muxuu ku yidhi
sxb? Wuxuu igu yidh: Xilli waliba waxa uu
leeyahay rag, waxaad tihiin raggii xilligan ee
xilka idin saaran garta oo guta, cabashada
badana iska yareeya waxaad ku jirtaan xilligii
loo calaacalaye. Af kala qaad, xil aan qurxinta
jidhkayaga iyo u sheekaynta iyo ka
sheekaynta hablaha ahayni nama saarna yaa
ku yidhaa. Kkkkkkkkkk, ii dhiib gacanta sxb, iga
walee intaa ku dheh baan is idhi maalintuu
waxaa igu akhriyay oo haddana waan ka xis-
hooday. Xishood baa ku dilaaya sxb, xaqa
lagama xishoodo waligaa. Ka sii darane, waa
ninka ku hataatacay:
Dhallintii dhulkaygaay,
Dhaawac baan qabaayoo,
Wadnahaygu dhiigaba,
Ma dhaqaajinaayee,
Dhankaad iga xigtaan baa,
Dhaxantu iga haysaa,
Dhankaad iga xigtaan ban,
Ka dheel dheeliyaayaa,
Dhankaad iga xigtaan baa,
Layga soo dhacaayaa,
Dhankaad iga xigtaan baa,
Dhurwaagu iga cunayaaa,
Dhurwaa ku cun oo dhimo dheh, dhankaad iga
xigtaan baa ku lahaa.kkkkkk, Aan kuu
dhammeeyee iga sug dee sxb. Wuxuu ku lee-
yahay: Qofku markuu dhalin yar yahay,
caqligiisuna dhammays yahay, qaamuuska
noloshiisu waa is bed-beddel iyo ka soo hor-
jeed-siga dhagaxawga maskaxda. Yaab, sxb
ninku maan ahaan wuu waalnaa, oo
waaban arkaaye muuq ahaan bal ka wa-
ran? Dadka lagama garanayn, inkasta oo uu
kalida door bidi jiray ama kutubta akhrinteeda.
Adigu markaad aragto Xog-hayana kamaad
dhigteen. Kkkkkkkkk, Waad asiibtay sxb kaba-
yeerina kama dhigeen walee, Soomaalida wax
ma ka wayiisay? Haa, waan ka waydiiyay.
Haye, Muxuu ku yidhi adigaaba waali
dhameeyee? Aaah, maad iga daysid sxb
wuxuu aaminsanaa fikrad aad u hoosaysa.
Dee isagaaba hooseeyee ii sheeg sxb? Waa
fikrad odhanaysa: Qofka Soomaaliga ahi haddii
uu xun yahay iyo haddii uu san yahay; haddii
uu barwaaqaysan yahay iyo haddii uu baa-
ba’san yahay; haddii uu adhigiisa la joogo iyo
haddii uu aqoontii u danbaysay la joogaba waa
Soomaali, Adna Soomaali baad tahay.
Sarayntiisu waa sarayntaada, hoosayntiisuna
waa hoosayntaada. Hadduu isku xaaraye,
aragtidiisan gaabani ma mid reer galbeed ka
soo fushay baa sxb a mise waa mid reer bari
ka soo maaxatay? Mar aan isla waydiintaas
weydiiyay wuxuu iigu jawaabay: Waa mid ka
soo fushay caqli ka xoroobay xayn-daabka
reernimo, kana koray ku go’aan qaadashada
caadifadda. Caqliga lagaa qaad dheh, caqliba
muu lahayne. Di in ta s iday i sku
ahaayeen? Horta gadh muu lahayn, sujuud
muu lahayn, safka horena kuma arki jirin. Waar
waanu garanay waa Cilmaani. Diinta wax ku
lug leh marka la soo qaado saw muu daba-
dabayn jirin? Haa, waxaanu had iyo jeer odhan
jiray: Afkaarta qadhmuun ee aad hoosta ku
wadataan kuna qasaysaan diinta illaahay ee
qurxoon ka daaya, oo dadka ha nacsiinina
diintooda. Iska daa waanu garanaye, reer iyo
wax muu lahaa sxb? Ka dar oo dibi dhal,
Naagta ninkaa waalan afka uga galaysaa
miyay wajaqaysan tahay, mise way habaaran
tahay. Kalidii iyo afkaartiisaa xun baa meel ku
oodnaa sida uu ii sheegay. Ku oodnow dheh
waligaa. Waar warkiisa inaga dhaaf oo ina
mari waaban habsaanee.
Gurigii baanu ka baxnay anniga iyo saaxiibkay,
waxaananu u jihaysanay kobtii Baska laga
raacayay. Wax yarba annaga oo aan taagnayn
ayuu baskii soo maray, waananu ku soo
dhacnay. Laba kursi oo isku sidkan baanu
salka la helnay. Sxbkay waxa uu la dawakh-
sanaa khuraafaadkii aan ninka waalan uga
sheegay, anna waxaan isha marinayay dadkii
Baska saarnaa. Laba iga danbeeyay waxay
isku haysteen wanaagga Real Madrid iyo
wanaag la’aanta Barcelona. Laba wadaad oo
iga horeeyayna waxay ku doodayeen bidcani-
mada tusbaxa iyo bannaanaantiisa. Halka ay
laba i hareer fadhiyayna ku foog-naayeen falan
-qaynta gabadh jidhkeedu qurxoonaa oo hor
fadhiday. Laba ka sii horreeyayna waxay cod
sare kaga sinaysanayeen siyaasadda silloon
ee Soomaalida. Goobtii abbaartayadu ahayd
markii aannu soo gaadhnay ayaanu Baskii ka
degnay. Hawl qaran(Sida aan qabno) oo noo
taallay baananu hore ka galnay. Iminkana,
iyadii baan ku jiraa oo qoraal ma haleelayo ee
nabadeey.
Fiiro: Midhaha dhexda ku jirta Maxamed
Mooge ayaa iyada oo qaafiyad kale ah, qayb
ka mida qaadi jiray.
Axmed Ismaaciil Maxamuud (Axmed-Deeq)
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 30
ASTAAMAHA WADNE-XANUUNKA
Is-beddel ku yimaadda garaaca Wadnaha
– Wadnaha oo si aan caadi ahayn u gariira.
Hawada oo qofka ku yaraata taas oo keen-
ta in caqabad lagala kulmo neef-
qaadashadii caadiga ahayd.
Daal lagala kulmo guud ahaan
dhaqdhaqaaqyadii qofku samaynayay.
Awoodda qofka oo yaraata, diidmo, wareer
iyo dawakhaad.
BAADHITAAN
Akhriste, haddii aad cudurkan la kulantid,
fadlan sida ugu dhakhsaha badan ee suur-
togalka ah, isku day, inaad dhakhtar u tag-
tid. Aynu nidhaahno, waad u tagtay ba.
Maxaa xiga? Ka hor tallaabo kasta oo kale,
Dhakhtarkaagu wuxuu abbaarayaa og-
aanshaha xaqiiqada cudurka ku haya.
Waxa uu hubin doonaa in aad wax ka taba-
nayso Wadne-xanuun iyo in kale, isaga
dhegaysanaya garaaca Wadnahaaga ama
adeegsanaya qalab baadhitaan oo kale.
Waxa kale oo laga yaabaa inuu kuu diri
karo baadhitaannadan:
Electrocardiogram (ECG or EKG) – In wax
laga ogaado garaaca dhaqdhaqaaq ee
Wadnahaaga.
Deraasaynta Holter – in dib u eegis lagu
sameeyo xaaladihii garaaca Wadnahaagu
iskaga gudbay 24-kii ama 48-kii saacadood
ee ugu dambeeyay.
Ama waxa uu kaashan karaa baadhitaanno
kale oo xanuunkan la xidhiidha.
DAAWEYN
Haddii natiijadii baadhitaanku noqotay in
Wadne-xanuun ku hayo, dawadaada waxa
ka mid noqon kara:
Daawooyin kaa caawiya dib u soo dab-
baalista heerka garaaca Wadnaha, kuwaas
oo ku soo celin kara heer caadi ah.
Waxa laga yaabaa inaad u baahato furfure
khafiifiya dhiigga ama ka hor taga xinjirow-
ga dhiigga – Anticoagulant.
Haddii ay dawooyinku waxba kaa beddeli
kari waayaan, waxa furan in laguu
sameeyo Wadne macmal ah, kaas oo ugu
yaraan wax ka qaban kara shaqooyinkii
Wadnaha dabiiciga ah. Waa mishiin yar oo
leh laydh diciif ah oo lagu dhejiyo jidhka
hoostiisa ama si uu Wadnaha uga caawiyo
in uu garaaciisu ku noqdo caadi. Waxa
dhacda in Dawooyin lagugu suuxiyo, ka hor
inta aan lagu gelin mishiinkan.
Si kastaba ha ahaatee, waxa hubaal ah in
dadka Wadne-xanuunka lihi ay halis xoog
leh ugu jiraan inuu faalig ku dhaco haddii
aan si fiican loo baadhin ama aan lala so-
con xaaladahooda. Sidaas darteed, haddii
aad Wadne-xanuun leedahay, fadlan ku
xidhnow Dhakhtarka.
- Garaaca Wadnaha waxaa sameeya signallo koronto ah oo
wadnuhu leeyahay. Waxa kale oo suurtogeliya farriimaha
danabaysan ee carrabka wadnuhu u diro qaybaha kale ee
Wadnaha (SA Node). Signalladaas ayaa sameeya dhaqdhaqaaqyada Wadnaha.
Dhaqdhaqaaqyada iska hor jeeda (Contraction and relaxation) ayaa Wadnaha u sahla inuu
qaybaha kale ee jidhka gaadhsiiyo qaddarka looga baahan yahay dhiigga. Si kastaba ha
ahaatee, wadne-gariirku wuxu yimaaddaa marka carrabka wadnuhu joojiyo diritaanka signal
-ka maamula dhaqdhaqaaqa Wadnaha. Marar kalena wuxu iman karaa iyada oo ay signal-
ladu ka soo bilaabmeen qaybaha sare (bidix ama midig), taas oo dhalisa in wax ka khalda-
maan hannaanka gariirka Wadnaha.
CAAFIMAADKA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 31
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 32
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 33
SOOYAALKA ISLAAMKA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 34
Shirkadda Nokia oo ka mid ah shirkadaha ugu waaweyn ee far-
sameeya teleefannada gacanta lagu qaato ee (Mobile Phones)
ayaa toddobaadkan suuqyada caalamka ku soo deysay,
teleefanno cusub oo ku shaqayn doona barnaamijka “Windows”
ee ay soo saarto shirkadda barnaamijyada kaambuyuutarrada
dunida ee Microsoft.
Telefoonkan cusub oo lagu magac daray “Lumia 800” waxa uu
noqonayaa kii ugu horreeyay ee ku shaqeeya barnaamijyada
Windows, waxaanay injineerrada Nokia ee qaybta wax soo saar-
ka iyo hindisaaddu ku tilmaameen teleefankan cusub mid aad u
tayo sarreeya, marka loo eego, Mobile ay sannad ka hor shirkad-
dani farsamaysay oo lagu magacaabo Lumia 710.
Lumia 710 ayaa ku shaqaynayay qaybo ka mid ah barnaamijka
Windows 7, isla markaasna si weyn uga hirgelay meelo badan oo
adduunka ah. Inkasta oo aanay helin suuq u ballaadhan sidii la
filayay, haddana teleefannadan ayay dad badan oo isticmaalaa
ku tilmaameen kuwo adeeggoodu sarreeyo oo aad u fiican, iyada
oo ay qaar kalena ku sifeeyeen Teleefan ay la-qabsashadiisu
adag tahay.
Labada shirkadood ee Nokia iyo Microsoft ayaa bilowgii sannad-
kan aynu ku jirno wada galay heshiis iskaashi oo ay wada jir ugu
soo saarayaan teleefanno casri ah oo ku shaqeeya bar-
naamijyada Windows, kuwaas oo dadka iibsanaya u fududayna-
ya isticmaalka internet-ka iyo ka soo rogashada barnaamijyada
ama macluumaadka ay uga baahan yihiin mareegaha caalamiga
ah ee dunida.
Laakiin teleefankan hadda uun la hindisay ayaa u muuqda mid
ka duwan ikhtiraacyadii hore. Warbaahinta caalamka ayaa Lumia
800 ku tilmaantay mid aad looga shaqeeyay, isla markaana ay ka
muuqato in labada shirkadood isugu geeyeen awoodooda
aqooneed iyo maaliyadeed, taas oo la rajeynayo in ay suuq bal-
laadhan u abuuri doonto labadan shirkadood oo hoos u dhac
weyni ka soo gaadhay teleefannada Shirkadda Apple suuqyada
ku soo daysay oo si fudud dadku ula qabsaday.
Sida lagu shaaciyay xafladdii suuq-gelinta noocan cusub ee
teleefannada gacanta lagu qaato ee Nokia iyo Microsoft iska
kaashadeen, waxa iibkiisa si rasmi ah looga bilaabay dalka Brit-
ain, waxaana dabayaaqada sannadkan 2011 lagu wadaa in uu
gaadho dalalka Maraykanka iyo Jarmalka.
Waxyaabaha sida gaarka ah loo asteeyay ee teleefankan cusubi
dheer yahay kuwa dhiggiisa ah waxa ka mid ah; qaybta sare ee
muraayaddiisa oo ah mid ka samaysan muraayad sida daree-
raha oo kale ah, taas oo awood badan u leh inay iska difaacdo
qoyaanka hawada iyo heer-kulka sarreeya ee cimilada.
Qodobkan ayaa sahli kara awoodda isticmaal ee Teleefankan.
Muraayadda iyo oogada sare ee teleefankan ayay khubaradu
sheegeen in laga sameeyay waxyaabo la isku daro oo macdano
ah, kuwaas oo u samaysan sida balastigga, haddana qaabka
birta oo kale leh, farsamadaas oo loo adeegsaday maaddooyin la
isku dardaro oo afka qalaad loogu yeedho “Poly carbonate” ku-
waas oo suurtogal ka dhigaya in shaygu u dhexeeyo bir iyo Plas-
tic.
Teleefanka Lumia 800 ayaa awood u leh inuu kuu keydin karo
macluumaad qiyaastiisu dhan tahay 16 GB, isaga oo aan istic-
maalayn xusuus-keydiye (Memory card) suurtogelinaysa in
madaxiisu kuu qaadi karo macluumaad badan oo maqal iyo
muuqaal ba leh (Video and Music).
Dhinaca adeegsiga internet-ka, Lumia 800, waxa uu noqonayaa
telefoonka ugu sarreeya dhinaca xawaaraha, waxaanu awood u
leeyahay in waxyaabaha aad ka soo roganayso “Downloading”
ee shabakadda uu kuu wadi karo adiga oo ku hadlaya ama haw-
lo kale ku qabsanaya.
Faysal Maxamed Xasan
Faysal Maxamed Xasan
TIKNOOLAJIYADDA
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 35
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 36
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 37
Gudub
1. Mid ka mid ah Anbiyadii Ilaahay
3. Erey la xidhiidha sinjiga ragannimo
5. Xilli
6. Tuulo ka mid ah Somaliland
7. Canaan afxumo wadata
10. Caafimaad
12. Tiro
13. Mid ka mid ah duurjoogta
15. Qulqul biyood
17. Erey yaab ka turjumaya
19. Dahaadh
22. Gogol
23. Dhenged
24. Goob barakaysan
25. Qabaal
Hoos
1. Erey xabaalaha loo adeegsado
2. Mid ka mid ah abuurta ileyska leh
3. Nooc ka mid ah xoolaha
4. Nooc haadda ka mid ah
5. Socod habeennimo
8. Raashin fudud ooloo adeegsado xafladaha farxadda
ama ducada
9. Biyo-fadhiisin
10. Buur ku taalla gobolka Sanaag
11. Dhul bannaan
14. Astaan ama tixraac wax lagu raadiyo
16. Alaab
18. Geed aan hore u bislaan oo duruufaha adag la cuno.
20. Degmo Somaliland ku taalla
21. Macluumaad
1 2 3 4 5
6 7 8
9
10
11
12 13 14
15 16 17 18 19
20
21 22 23
24 25
- Jawaabaha ku soo hagaaji [email protected]
HAL—XIDHAALE
January 2012 | Issue 01 | Weedhsan 38