univerzitetpim.comuniverzitetpim.com/wp-content/uploads/2019/10/razvojna... · web viewpredmet:...

UNIVERZITET ZA POSLOVNI INŽENJERING I MENADŽMENT BANJA LUKAFILOZOFSKI FAKULTET

AKADEMSKA 2019/2020. GODINA

PREDMET: RAZVOJNA PSIHOLOGIJANaziv predmeta Godina Status Šifra predmeta ECTS Fond časova (P+V)Razvojna psihologija 2. obavezan PS-RAZ 6 2 3Vrsta i nivo studija Akademske studije prvog ciklusa studijaStudijski program PsihologijaUslov -Semestar Ljetni

Nastavnik doc. dr Miroslav Đurić; E-mail: [email protected] predmeta

Steći osnovna znanja o razvoju u okviru pojedinih domena, razumjeti osnovne pretpostavke važnih teorijsko-metodoloških pristupa, kao i važnih tema u okviru razvojne psihologije (npr. odnos nasljeđa i sredine, govor i mišljenje, razvoj simboličke funkcije, usvajanje semantike, sintakse, fonetike i pragmatike govora, učenje i razvoj, razvoj i mjerenje inteligencije, razvoj morala itd.).

Sadržaj predmetaPijažeova teorija - Osnovne pretpostavke Pijažeove teorije (teorija stadijuma, biologistička, konstruktivistička, univerzalna, aktivistička itd.), osnovni pojmovi teorije (kognitivna struktura, akcione sheme itd.), razvojne promjene tokom senzomotornog stadijuma, preoperacioni period, konkretne i formalne operacije. Prelazak sa senzomotornog na simboličke forme inteligencije, osnovne karakteristike mišljenja djece na preoperacionalnom stadijumu, osnovne karakteristike mišljenja djece na konkretno-operacionalnom stadijumu, osnovne karakteristike mišljenja djece na formalno-operacionalnom stadijumu. Teorija Vigotskog - Osnovne pretpostavke teorije Vigotskog (značaj socio-kulturnog konteksta za razvoj pojedinca, odnos između biološkog i kulturološkog razvoja, niže i više mentalne funkcije itd.), opšti genetički zakon itd. Jezički razvoj – rani razvoj govora, semantički razvoj. Afektivno vezivanje - primarna socijalizacija kao pretpostavka afektivnog vezivanja, faze formiranja afektivne vezanosti, tipovi afektivnog vezivanja i njihove karakteristike, obrasci afektivne vezanosti. Socijalizacija - definicije socijalizacije, odnos socijalizacije i razvoja (primjeri fenomena koji spadaju u socijalizaciju, a nisu razvojni fenomeni i obrnuto), teorija o agensima i mehanizmima socijalizacije. Brunerova teorija razvoja. Razvoj moralnog mišljenja. Kultura i razvoj. Uticaj kulture na različite aspekte razvoja. Odnos biološkog razvoja i kulture. Genetske osnove razvoja.

Ishod predmetaa) Znanje:Student će poznavati i razumjeti:

- genetske osnove razvoja;- Pijažeov i Brunerov pristup razvoju, te pristup razvoju Vigotskog; i- jezički razvoj, afektivno vezivanje i uticaj socijalizacije i kulture na razvoj.

b) Kompetencije:Student će:

- steći osnovne vještine u prepoznavanju uticaja nasljeđa i sredine na razvoj;- moći prepoznati na kojem stadijumu kognitivnog razvoja se osoba nalazi; i - formirati vještine za prepoznavanje odstupanja od normalnog kognitivnog razvoja.

1

mailto:[email protected]

LiteraturaObavezna literatura:

1. Cole, M. & Cole, S. (1993): Razvoj djeteta. New York: Sciefintic American Books. (odabrana poglavlja).2. Grupa autora (1983). Kognitivni razvoj deteta (Zbornik 3). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.3. Ivić, I i sar. (1976). Razvoj i merenje inteligencije (tom I).; Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. 4. Ivić, I. (1987). Čovek kao animal symbolicum. Beograd: Nolit.5. Ivić, I. i Havelka, N. (Urd.) Proces socijalizacije kod dece; Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. (članci: R.Nilsen, A.Bandura). 6. Ivić, I., Ignjatović-Savić, N. i Rosandić, R. (1989). Priručnik za vežbe iz razvojne psihologije. Beograd: Filozofski fakultet.7. Vigotski, L. (1977). Mišljenje i govor. Beograd: Nolit.8. Ignjatović-Savić, N. (1997). Razvoj govora kod dece (3. izdanje). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.9. Smiljanić, V. (1999): Razvojna psihologija. Beograd: Centar za primenjenu psihologiju. Društvo psihologa Srbije.10. Žiropađa, Lj. i Miočinović, Lj. (2007). Razvojna psihologija. Beograd: Čigoja štampa.11. Brković, A. (2011). Razvojna psihologija. Čačak: Svetlost.

Dodatna literatura:1. Ivić, I., Milnković, M., Rosandić, R. i Smiljanić, V. (1977). Razvoj i merenje inteligencije. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.2. Pijaže, Ž. i Inhelder, B. (1996). Intelektualni razvoj deteta – izabrani radovi. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.3. Pijaže, Ž. i Inhelder, B. (1990). Psihologija deteta. Sremski Karlovci: Izdavačka knjižnica Zorana Stojanovića.4. Ivić, I. (1964). Dečje mišljenje. Beograd: Rad.5. Turner, J. (1979). Saznajni razvoj. Beograd: Nolit.6. Berk, K. L. (2008). Psihologija cjeloživotnog razvoja. Jastrebarsko: Naklada Slap.7. Vasta, R., Haith, M. i Miller, S. A. (1998). Dječja psihologija. Jastrebarsko: Naklada Slap.8. Klarin, M. (2006). Razvoj djece u socijalnom kontekstu – roditelji, vršnjaci, učitelji. Jastrebarsko: Naklada Slap. 9. Andrilović V. i Čudina, M. (1999). Osnove opće i razvojne psihologije. Zagreb: Školska knjiga. 10. Duran, M. (2004). Dijete i igra. Jastrebarsko: Naklada Slap. 11. Furlan, I. (1991). Čovjekov psihički razvoj. Zagreb: Školska knjiga.12. Sheridan, M. (1998). Dječji razvoj od rođenja do pete godine. Zagreb: Educa.13. Vigotski, L. S. (1996). Problemi opšte psihologije. Sabrana djela, tom II. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.

Metode izvođenja nastaveInteraktivna predavanja, powerpoint-prezentacije, vježbe, diskusija, rad u malim grupama i seminarski rad Nastava Utorak, od 17,00 do 18,35 časova, sala 3

Struktura ocjene (maksimalni broj bodova: 100)Predispitne obaveze Broj bodova Završni ispit Broj bodovaPrisustvo i aktivnosti u nastavi tokom semestra Do 10 Pismeni Do 100Seminarski rad (izrada + prezentacija) Do 10 (do 5 + do 5) Usmeni -

2

Parcijalne provjere znanja Do 80 (do 40 + do 40)Ukupno Do 100

Parcijalna provjera znanja Planirana radna nedjelja sa datumom provjere (planirani termin)

I pismena parcijalna provjera znanja VII nedjelja u 17,00 časova, sala 3II pismena parcijalna provjera znanja XIII nedjelja u 17,00 časova, sala 3

Završni ispit U redovnim ispitnim rokovimaSkala ocjenjivanja za parcijalnu provjeru znanja

Broj bodova Ocjena Opis0 - 21 5 (nedovoljno) Ne posjeduje zadovoljavajuće znanje22 - 25 6 (dovoljno) Posjeduje dovoljna minimalna znanja26 - 29 7 (dobro) Prosječno znanje, ali sa značajnim greškama30 - 33 8 (vrlo dobar) Vrlo dobro znanje, ali sa primjetnim greškama34 - 37 9 (odlično) Znanje je iznad prosjeka, ali sa ponekom greškom38 - 40 10 (izuzetan) Izvanredan uspjeh bez grešaka ili sa neznatnim greškama

Skala ocjenjivanja za integralnu provjeru znanjaBroj bodova Ocjena Opis

0 - 54 5 (nedovoljno) Ne posjeduje zadovoljavajuće znanje55 - 64 6 (dovoljno) Posjeduje dovoljna minimalna znanja65 - 74 7 (dobro) Prosječno znanje, ali sa značajnim greškama75 - 84 8 (vrlo dobar) Vrlo dobro znanje, ali sa primjetnim greškama85 - 94 9 (odlično) Znanje je iznad prosjeka, ali sa ponekom greškom95 - 100 10 (izuzetan) Izvanredan uspjeh bez grešaka ili sa neznatnim greškama

Napomena- Pismena parcijalna provjera znanja sadrži 10-20 pitanja. Vrijeme za izradu testa – do 180 minuta.- Pismena integralna provjera znanja sadrži 10-20 pitanja. Vrijeme za izradu testa – do 180 minuta. - Provjera znanja se provodi u grupama. - Raspored grupa za polaganje ispita objaviće se na oglasnoj tabli i sajtu Univerziteta najkasnije sedam

dana prije održavanja pismene integralne provjere znanja.- Uspješno savladanom parcijalnom provjerom znanja (bodovi ostvareni polaganjem parcijalne provjere

znanja) postoji kada student osvoji najmanje 55% bodova od maksimalnog broja bodova koje nosi parcijalna provjera znanja (min. 22 boda).

- Studenti koji ne polože uspješno prvu pismenu parcijalnu provjeru znanja (minimalno 55% od ukupnog broja bodova) imaju pravo da pristupe drugoj parcijalnoj provjeri s tim što u integralnom roku polažu prvi parcijalni dio ispita (iz prvog dijela gradiva), odnosno u integralnom roku polažu onaj dio koji nisu položili u parcijalnim provjerama znanja.

- Jedna položena parcijalna provjera znanja važi do 30.09. tekuće akademske godine. Ukoliko do 30.09. tekuće akademske godine student ne položi i drugu parcijalnu provjeru znanja, ispit polaže integralno u redovnim ispitnim rokovima.

- Studenti koji ne polože parcijalne provjere znanja, ispit polažu integralno u redovnim ispitnim rokovima.

- Studenti su obavezni prisustovati predavanjima i vježbama. Studenti koji izostanu više od 30% sa predavanja ili vježbi, gube pravo na bodove predviđene za ove aktivnosti (do 10 bodova).

Plan rada Nedjelja Nastavne teme/jedinice

3

IUvod u predmet; Pijažeova teorija: Osnovne pretpostavke Pijažeove teorije (teorija stadijuma, biologistička, konstruktivistička, univerzalna, aktivistička itd.), osnovni pojmovi teorije (kognitivna struktura, akcione sheme itd.);

II Pijažeova teorija: razvojne promjene tokom senzomotornog stadijuma, preoperacioalni period, stadijum konkretnih i stadijum formalnih operacija;

III Prelazak sa senzomotornog na simboličke forme inteligencije, osnovne karakteristike mišljenja djece na preoperacionalnom stadijumu;

IV Osnovne karakteristike mišljenja djece na stadijumu konkretnih i stadijumu formalnih operacija;

VTeorija Vigotskog - Osnovne pretpostavke teorije Vigotskog (značaj socio-kulturnog konteksta za razvoj pojedinca, odnos između biološkog i kulturološkog razvoja, niže i više mentalne funkcije itd.), opšti genetički zakon itd.

VI Jezički razvoj – rani razvoj govora, semantički razvoj;VII Prva pismena parcijalna provjera znanja;

VIIIAnaliza prve pismene parcijalne provjere znanja; Afektivno vezivanje - primarna socijalizacija kao pretpostavka afektivnog vezivanja, faze formiranja afektivne vezanosti; Tipovi afektivnog vezivanja i njihove karakteristike, obrasci afektivne vezanosti.

IX Socijalizacija - definicije socijalizacije, odnos socijalizacije i razvoja; Teorije o agensima i mehanizmima socijalizacije;

X Brunerova teorija razvoja;XI Razvoj moralnog mišljenja;

XII Kultura i razvoj. Uticaj kulture utiče na različite aspekte razvoja. Odnos biološkog razvoja i kulture. Genetske osnove razvoja;

XIII Druga pismena parcijalna provjera znanja;

XIV Završno predavanje: Analiza druge pismene parcijalne provjere znanja i evidentiranje nastavnih aktivnosti.

Moguća pitanja za prvu pismenu parcijalnu provjeru znanja:

1. Prema Pijažeovoj teoriji dječje ponašanje je odraz strukture ili organizacije njihovog znanja ili inteligencije. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)

a) Tačno b) Netačno

2. Pijažeova teorija ne pridaje važnost maturacijskim procesima, tj. biološkoj osnovi. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


3. Pijažeova teorija je konstruktivistička zato što polazi od stanovišta da je dijete aktivno biće, tj. biće koje aktivno konstruiše svoju spoznaju svijeta. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


4. Prema Pijažeovoj teoriji razvoj se može opisati pomoću urođenih funkcija i kognitivnih struktura. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


4

5. Razvoj je za Pijažea konstantna reorganizacija znanja u nove i sve složenije kognitivne strukture/sheme, što omogućuju sve efikasnije funkcionisanje djeteta u problemnim situacijama. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


6. U Pijažeovoj teoriji osnovni strukturalni elementi inteligencije, tj. međusobno povezani sistemi znanja koji su u osnovi inteligentnog ponašanja i njime upravljaju nazivaju se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Kognitivne struktureb) Urođene funkcijec) Kognitivne sheme/šeme

7. Vrste kognitivnih shema u Pijažeovoj teoriji su: - _____________________________________,- _____________________________________ i - _____________________________________.

8. Prema Pijažeovoj teoriji bihevioralne kognitivne sheme se razvijaju iz refleksa. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


9. Prema Pijažeovoj teoriji bihevioralne (senzomotorne) kognitivne sheme su sklopovi ponašanja pomoću kojih dijete djeluje i spoznaje svijet oko sebe. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


10. Prema Pijažeovoj teoriji u bihevioralnim kognitivnim shemama postoji mentalna reprezentacija svijeta. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


11. Prema Pijažeovoj teoriji pod simboličkim kognitivnim shemama se podrazumijeva mentalno predstavljanje iskustva korišćenjem oznaka-simbola. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


12. Prema Pijažeovoj teoriji pod operacionim kognitivnim shemama se podrazumijevaju internalizovane akcije nad objektima svojih misli (manipulacija i transformacija informacija). (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


13. Prema Pijažeovoj teoriji funkcija inteligencije je adaptacija. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


14. Prema Pijažeovoj teoriji adaptacija je efikasno prilagođavanje sredinskim uslovima i sastoji se od od dva komplementarna i neodvojiva procesa: asimilacije i akomodacije. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


5

15. Prema Pijažeovoj teoriji akomodacija je interpretacija novih iskustava na osnovu postojećeg znanja, tj. prilagođavanje okoline postojećim kognitivnim shemama s ciljem njenog razumijevanja. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


16. Prema Pijažeovoj teoriji akomodacija je težnja organizma da mijenja svoje strukture u skladu sa spoljašnjim zahtjevima. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


17. Prema Pijažeovoj teoriji mehanizam koji dovodi do saznajne promjene je u suštini konflikt između načina kako osoba vidi svijet oko sebe (kako ga saznaje pomoću intelektualnih sredstava koje joj stoje na raspolaganju) i svijeta kakav on zaista jeste. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


18. Proces čiji je cilj da se konflikt razriješi i da se postigne objektivno saznanje Pijaže naziva uravnotežavanjem (ekvilibracija). (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


19. Prema Pijažeovoj teoriji ekvilibracija je samoregulirajući proces uspostavljanja ravnoteže između kognitivnih struktura i okoline, utiče na kognitivni razvoj i odvija se kroz iskustvo djeteta s okolinom, te procese asimilacije i akomodacije. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


20. Prema Pijažeovoj teoriji postupak: šema-asimilacija-akomodacija se ponavlja (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) u toku cijelog saznajnog razvojab) samo na ranim uzrastimac) navedeni postupak se ne ponavlja

21. Prema Pijažeovoj teoriji kod rođenja dijete raspolaže (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Samo urođenim dispozicijama (refleksima)b) Samo urođenim principima kognitivnog funkcionisanjac) I urođenim dispozicijama (refleksima) i urođenim principima kognitivnog

funkcionisanjad) Nijedan od ponuđenih odgovora nije tačan

22. Prema Pijažeovoj teoriji organizacija je prirodna tendencija da se kognitivne sheme organizuju u sve složenije strukture. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


23. Prema Pijažeovoj teoriji dijete uzima informaciju iz okoline i oblikuje je sve dok je ne može lako smjestiti u svoju spoznajnu organizaciju. Ako se ta informacija ne može asimilirati, onda ili

6

ignoriše informaciju ili mijenja svoju spoznajnu organizaciju. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


24. Prema Pijažeovoj teoriji djeca se rađaju s potencijalom za formiranje i razumijevanje koncepata, ali ti se koncepti neće shvatiti bez interakcije s okolinom, pomoću koje dijete stvara svoju sliku svijeta oko sebe. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


25. Osnovne konstante u Pijažeovom učenju su princip razvojnosti i stadijalnosti kognitivnog razvoja. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


26. Pijaže naglašava da je kognitivni razvoj u suštini razvoj fundamentalnih procesa, a ne jednostavno dolaženje do nekih specifičnih saznanja ili informacija. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


27. Prema Pijažeovoj teoriji osnovni misaoni procesi nisu prisutni u prvim danima djetetovog života. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


28. Prema Pijažeu mehanizmi koji generišu razvojne promjene su (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Samo tjelesna maturacijab) Samo iskustva sa fizičkom okolinomc) Samo socijalna iskustvad) Samo ekvilibracijae) Tjelesna maturacija, iskustva sa fizičkom okolinom, socijalna iskustva i ekvilibracijaf) Samo tjelesna maturacija i ekvilibracijag) Samo tjelesna maturacija i iskustva sa fizičkom okolinomh) Samo ekvilibracija i socijalna iskustva

29. Prema Pijažeovoj teoriji redoslijed stadijuma nije konstantan. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


30. Prema Pijažeovoj teoriji kognitivni razvoj je kontinuiran. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


7

31. Istraživanjem kognitivnog funkcionisanja djece različitog uzrasta Pijaže je utvrdio postojanje različitih razvojnih perioda, kojih ima (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Trib) Četiric) Šest

32. Sva djeca postepeno prolaze kroz stadijume kognitivnog razvoja i to istim redom. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


33. Senzomotorni stadijum kognitivnog razvoja Pijaže je podijelio u posebne faze, kojih ima (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Dvijeb) Tric) Četirid) Šeste) Osam

34. Prema Pijažeovoj teoriji prvu fazu senzomotornog stadijuma karakterišu refleksne aktivnosti i "vježba refleksa". (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


35. Prema Pijažeovoj teoriji druga faza senzomotornog stadijuma razvoja sadrži sve razvijenije oblike asimilacije što omogućava formiranje prvih navika u čijoj osnovi su primarne kružne reakcije: samopotkrepljujuće kružno ponavljanje aktivnosti. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


36. Prema Pijažeovoj teoriji u trećoj fazi senzomotornog stadijuma razvoja se počinje razvijati opažanje stalnosti predmeta, što odojče pokazuje posezanjem za predmetom, koji je djelimično skriven. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


37. Prema Pijažeovoj teoriji treća faza senzomotornog stadijuma razvoja označava početak senzomotorne inteligencije. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


38. Prema Pijažeovoj teoriji u petoj fazi senzomotornog stadijuma razvoja dijete je u mogućnosti tražiti nova sredstva putem diferencijacije poznatih shema. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


39. Prema Pijažeovoj teoriji u šestoj fazi senzomotornog stadijuma razvoja dijete postaje sposobno da pronađe nova sredstva interiorizovanim kombinacijama kojima se dolazi do uviđanja odnosa. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


8

40. Prema Pijažeovoj teoriji simbolička misao se manifestuje kroz:- ________________________________________________________________, - ________________________________________________________________ i - ________________________________________________________________.

41. Prema Pijažeovoj teoriji na senzomotornom stadijumu razvoja ne javlja se traganje za objektom van vidnog polja. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)

a) Tačno b) Netačno 42. Prema Pijažeovoj teoriji na senzomotornom stadijumu razvoja dijete ne uspijeva da rekonstruiše putanje, predviđa kretanje, koordinira pokrete, tj. ne obrazuje se kategorija prostora. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


43. Prema Pijažeovoj teoriji na senzomotornom stadijumu razvoja paralelno sa objektivacijom uzročnosti dijete uspijeva da rekonstruiše kratke vremenske nizove, tj. obrazuje se kategorija vremena. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


44. Prema Pijažeovoj teoriji na senzomotornom stadijumu razvoja uzročnost je najprije povezana sa sopstvenom aktivnošću u njenom egocentrizmu, a tokom druge godine dijete razabira uzročne odnose među objektima i na taj način, ono objektivira uzročne odnose i smješta ih u prostor, tj. obrazuje se kategorija uzročnosti. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


45. Prema Pijažeovoj teoriji simbolička funkcija se javlja na (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) senzomotornom razvojnom stadijumub) preoperacionom razvojnom stadijumuc) razvojnom stadijumu konkretnih operacijad) razvojnom stadijumu formalnih operacija

46. Prema Pijažeovoj teoriji na razvojnom stadijumu konkretnih operacija razvija se govor, formiraju se predstave i dolazi do "interiorizacije" radnje, što vodi razvoju sposobnosti anticipacije: predviđanju posljedica svojih akcija i akcija predmeta. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


47. Prema Pijažeovoj teoriji na senzomotornom razvojnom stadijumu razvoja počinje mentalno razvrstavanje objekata što označava početke klasifikacije. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)

a) Tačno b) Netačno 48. Prema Pijažeovoj teoriji na razvojnom stadijumu konkretnih operacija dominiraju perceptivni efekat i centracija. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)

9


49. Prema Pijažeovoj teoriji na preoperacionalnom stadijumu razvoja dijete u mišljenju (objašnjavanju) ne koristi indukciju i dedukciju. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


50. Prema Pijažeovoj teoriji napuštanje egocenrizma (decentracija) je mnogo teža i vremenski duža na planu reprezentacije nego na planu akcije. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


51. Na preoperacionalnom stadijumu razvoja dijete nije u stanju da uzme u obzir nekoliko aspekata situacije, tj. još nije dostiglo logiku reverzibilnosti. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


52. Na preoperacionalnom stadijumu razvoja dijete je u stanju da se stavi u poziciju sagovornika i da na stvar gleda tuđim očima. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


53. Verbalna komunikacija na preoperacionalnom stadijumu omogućava:- ____________________________________________________________________, - ___________________________________________________________________ i - ____________________________________________________________________.

54. Prema Pijažeovoj teoriji monolozi – situacije u kojima dijete govori samom sebi i prati svoje ponašanje javljaju se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) u senzomotornom razvojnom periodub) na preoperacionom razvojnom stadijumuc) na razvojnom stadijumu konkretnih operacijad) na razvojnom stadijumu formalnih operacija

55. Pripisivanje subjektivnih osobina neživim stvarima (na primjer: „Vjetar je živ“) naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Realizamb) Animizamc) Artificijelizamd) Finalizame) Magizamf) Fenomenizam

56. Pripisivanje objektivnih karakteristika stvarima subjektivnim po prirodi (na primjer: „Misli se mogu vidjeti“) naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Realizamb) Animizam

10

c) Artificijelizamd) Finalizame) Magizamf) Fenomenizam

57. Sklonost da se cijeli svijet doživi kao rezultat ljudskog plana, namjere i aktivnosti (na primjer: „Planina je nastala od naraslih kamenčića“) naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):


58. Odlika dječijeg mišljenja prema kojoj je u prirodi sve isplanirano da bude primjereno ljudskim potrebama (na primjer: mali park za djecu) naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):


59. Odlika dječijeg mišljenja prema kojoj dijete sopstvenim aktivnostima može uticati na tok pojava (na primjer: „Sunce ide za mnom kako trčim“) naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):


60. Sklonost djeteta da istovremene pojave tumači uzročno-posljedično (na primjer: „Lišće treperi da bi pokrenulo vjetar“) naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):


61. Na preoperacionalnom stadijumu razvoja dijete može da tvrdi određene stvari, ali ih ne dokazuje. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)

11


62. Serijacija je sposobnost sređivanja objekata po nekom mjerljivom parametru i javlja se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) u senzomotornom razvojnom periodub) na preoperacionom razvojnom stadijumuc) na razvojnom stadijumu konkretnih operacijad) na razvojnom stadijumu formalnih operacija

63. Klasifikacija je mentalna operacija kojom se grupišu predmeti u određene klase prema datom kriterijumu i javlja se na preoperacionom razvojnom stadijumu. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


64. Reverzibilno mišljenje se javlja na stadijumu formalnih operacija. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


65. Konzervacija je razumijevanje da se kvantitativna svojstva predmeta (broj, količina, težina, zapremina itd) ne mijenjaju uprkos promjenama u njegovom spoljašnjem izgledu. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


66. Konzervacija se javlja na stadijumu konkretnih operacija. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


67. Dijete na stadijumu konkretnih operacija posjeduje pojam konzervacije, odnosno shvata da kvantitativna svojstva predmeta ostaju ista uprkos promjenama u njihovom spoljašnjem izgledu. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


68. Na osnovu reverzibilnosti mišljenja, dijete na stadijumu konkretnih operacija može istovremeno da misli i o cjelini i o dijelovima. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


69. Na preoperacionom razvojnom stadijumu djeca otkrivaju da određene karakteristike objekta mogu istovremeno pripadati u nekoliko kategorija, što Pijaže označava kao manipulaciju klasa i odnosa. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


70. Konkretne operacije su još uvijek vezane za same objekte, moraju imati predstavni i opažajni identitet, i zbog toga djeca ne sagledavaju sve mogućnosti transformacije. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


12

71. Na stadijumu konkretnih operacija dijete najprije poredi brzine dva pokretna tijela i smatra da je brže ono koje pretekne drugo (ne uzima u obzir pređeni put). (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


72. Na stadijumu konkretnih operacija dijete je sposobno da koristi hipotetičko-deduktivno mišljenje: da manipuliše postavkama, idejama i zaključuje na osnovu verbalnih iskaza. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


73. Pojam proporcije se javlja na stadijumu formalnih operacija u različitim područjima najprije u kvalitativnom, logičkom obliku, a zatim u kvantitativnom obliku. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


74. Kvantifikacija inkluzije je shvatanje da je podređena klasa dio nadređene klase i da je manja. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


75. Na stadijumu formalnih ili propozicionih operacija dijete je sposobno da koristi hipotetičko-deduktivno mišljenje: da manipuliše postavkama, idejama i zaključuje na osnovu verbalnih iskaza. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


76. Pojam proporcije se javlja na stadijumu konkretnih operacija najprije u kvalitativnom, logičkom obliku, a zatim u kvantitativnom obliku. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


77. Istraživanje Jovičića (1974) je pokazalo da je bitan sadržaj mišljenja – šta djeca objašnjavaju i koliko je to pojava koja je bliska dječijem iskustvu. Pravilna objašnjenja dijete najprije nalazi u predmetnoj djelatnosti, zatim za pojavno (perceptivno) date situacije i objekte, pa tek onda za ono što je verbalno dato. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


78. Prema Pijažeovoj teoriji (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) mišljenje prethodi govoru, a govor temeljno preobražava mišljenjeb) mišljenje prethodi govoru i temeljno preobražava govorc) govor prethodi mišljenju i temeljno preobražava mišljenjed) govor prethodi mišljenju, a mišljenje temeljno preobražava govor

79. Asimilaciju sa funkcijom transfera, a akomodaciju sa funkcijom vježbe poredi (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Menčinska b) Hantc) Kamid) Rubinštajn

13

80. Validnost Pijažeove teorije smanjuje Pijažeovo zanemarivanje dinamičkih (emocionalnih i motivacionih) faktora ličnosti smatraju (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Vigotski i Flejvel b) Bruner i Flejvel

81. Prema Pijažeovoj teoriji učenje ne može u velikoj mjeri ubrzati prelazak iz jednog stadijuma u razvoju inteligencije u drugi. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


82. Prema Pijažeovoj teoriji kognitivne sposobnosti i razvoj univerzalni su u svim kulturama. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


83. Prema Pijažeovoj teoriji sve osobe u kognitivnom razvoju prolaze stadijume istim redoslijedom i nijedan ne mogu preskočiti. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


84. Prema Pijažeovoj teoriji kada dijete dostigne viši razvojni stadijum, ne vraća se više na niži razvojni stadijum. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


85. Prema Pijažeovoj teoriji dosezanje višeg stadijuma se ne događa iznenadno – ono proističe iz dostizanja konstrukcija u prethodnom stadijumu razvoja. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)

a) Tačno b) Netačno86. Prema Pijažeovoj teoriji učenje i razvoj su nezavisni, razvoj je pretpostavka učenju. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora)


Moguća pitanja za drugu pismenu parcijalnu provjeru znanja:

1. Učenje prethodi razvoju tvrdi (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Pijaže b) Vigotski

2. Prema teoriji Vigotskog, temelj kognitivnog razvoja je učenje sistema simbola koji omogućavaju djetetu rekonstrukciju značenja pojava iz njegovog okruženja (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Tačno b) Netačno

3. Razvoj pojedinca je produkt kulture smatra (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Pijaže b) Vigotski

4. Prema teoriji Vigotskog, jezik se razvija u tri faze: unutrašnji govor (do 3. godine), egocentrični govor (od 3. do 7. godine) i vanjski govor (od 7. godine do odrasle dobi). (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Tačno b) Netačno

14

5. Prema teoriji Vigotskog postoje tri zone razvoja. To su: -______________________________________ - ______________________________________ i - ______________________________________.

6. Prema teoriji Vigotskog neće svaka socijalna interakcija dovesti do formiranja novih kognitivnih sposobnosti. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Tačno b) Netačno

7. Da bi se kroz saradnju sa kompetentnijom osobom formirala nova kognitivna sposobnost potrebno je da budu zadovoljeni sljedeći uslovi:a)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________b)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________c)_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________i d)_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

8. Vigotski razlikuje tri tipa grupisanja elemenata. To su:a) ________________________________b) ________________________________ ic) ________________________________.

9. Neoformljeni i neuređeni skupovi predmeta gdje je teško sagledati po kojem su obilježju predmeti svrstani u određene grupe u teoriji Vigotskog se nazivaju (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) Sinkretib) Kompleksic) Pojmovi

10. Prema teoriji Vigotskog, kompleksi su dominantan oblik grupisanja kod djece sve do adolescentskog uzrasta. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Netačno b) Tačno

11. Pošto su faktičke veze među predmetima raznovrsne, zato se različiti elementi mogu uključivati u komplekse na osnovu različitih obilježja. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Netačno b) Tačno

15

12. Vigotski razlikuje pet tipova kompleksa. To su:1. _________________________________2. _________________________________3. _________________________________4. _________________________________5. _________________________________

13. Prema teoriji Vigotskog, pseudopojmovi nastaju zato što dijete samostalno formira svoja grupisanja, a to ne čini pod uticajem odraslih. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

14. Prema teoriji Vigotskog, pojmovi se pojavljuju tek na početku adolescencije. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

15. Prema teoriji Vigotskog postoje dvioje vrste pojmova. To su:a) _________________________________ ib) _________________________________.

16. Prema Vigotskom, u višim mentalnim stukturama ono što funkcionalno određuje cjelinu i što čini fokus cijelog procesa je znak i način na koji se on upotrebljava. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

17. Prema teoriji Vigotskog, suština razvojnih promjena je u tome što se mijenjaju pod dejstvom znaka pojedinačni psihički procesi (funkcije) ali i međusobni odnosi pojedinačnih funkcija. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

18. Prema Vigotskom, sistemi znakova, ponikli iz komunikativnih potreba, preobraćaju se u sredstva za organizaciju ponašanja pojedinca. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

19. Prema Vigotskom, u početku kognitivnog razvoja, govor i misaoni procesi su dva odvojena i nezavisna entiteta, a tek od druge godine djetetova života govor i mišljenje postaju vezani na način da govor ima značajan uticaj na mišljenje i socijalni razvoj djeteta. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

20. Prema teoriji Vigotskog, značenje je istovremeno i mišljenje i govor. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

21. Vigotski smatra da je dijete od rođenja socijalno biće jer je sposobno za interakciju s drugima i nije sposobno za samostalno funkcionisanje. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

16

a) Netačno b) Tačno

22. Prema teoriji Vigotskog, razvoj predstavlja transformacija intrapersonalnih u interpersonalne procese. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

23. Prema Vigotskom svaka funkcija u kulturnom razvoju djeteta pojavljuje se na sceni dva puta, u dva plana, - najprije psihološkom, a potom - socijalnom. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

24. Prema Brunerovoj teoriji kognitivnog razvoja, kompleks se može javiti u sljedećim oblicima:_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

25. Ono što Vigotski naziv asocijativnim kompleksom, Bruner naziva ____________________.

26. Prema Brunerovoj teoriji postoje tri stepena razvoja. To su:a) ___________________________________________,b) ___________________________________________ ic) ___________________________________________.

27. Prema Šeferu, specifična afektivna vezanost djeteta i majke ostvaruje se u (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

a) od rođenja do šeste nedjelje životab) od šest nedjelja do sedmog mjeseca životac) od sedmog do devetog mjeseca životad) od devetog do dvanaestog mjeseca životae) od dvanaestog do četrnaestog mjeseca života

28. Prema Šeferu, u periodu o sedmog do devetog mjeseca života djeteta, pojavljuju se dvije emocionalne reakcije straha. To su:a) ______________________________________b) ______________________________________.

29. Ejnsvort razlikuje četiri tipa afektivne vezanosti. To su:a) ______________________________________________b) ______________________________________________c) ______________________________________________ id) ______________________________________________.

30. Ne postoje kulturne razlike u ranom afektivnom vezivanju.(Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):

17

a) Netačno b) Tačno

31. Faktori stilova afektivnog vezivanja su:a) ____________________________________________ ib) ____________________________________________.32. Temperament je genetski uslovljen, nestabilan i vidljiv je veoma rano. (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora): a) Netačno b) Tačno

33. Caspi i sar. (2000) razlikuju sljedeće tipove temperamenta:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ i__________________________________________________.

34. Thomas i Chess (1977, 1984) su utvrdili sljedeća četiri tipa temperamenta djeteta:____________________________________________,____________________________________________,___________________________________________ i___________________________________________.

35. Psihološki aspekti moralnosti su:_____________________________________,___________________________________ i____________________________________.

36. Osnovni process koji utiče na razvoj dječije moralnosti je ____________________________.

37. Prema psihoanalitičkoj teoriji moralnost se razvija u toku ranog djetinjstva (4-5. g.) usvajanjem moralnih vrijednosti roditelja, a taj proces se naziva identifikacija. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

38. Prema psihoaanlitičkoj teoriji, zbog straha od kazne (odbacivanja ili kažnjavanja) od strane roditelja, dijete usvaja njihove moralne vrijednosti i počinje ih doživljavati kao svoje(Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

39. Prema psihoanalitičkoj teoriji ne postoji dosljednost (ne)moralnog ponašanja djeteta i, kasnije, odraslog. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

40. Prema Pijažeovom kognitivističko-razvojnom modelu, oko sedme godine dolazi do prelaska sa subjektivne na objektivnu moralnost, jer dijete na preoperacionom razvojnom stadijumu, zbog

18

egocentrizma, nije u stanju da procjenjuje objektivno i da uzme u obzir i druga stajališta. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

41. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, suštinu moralnosti čini razumijevanje i prihvatanje pravila društvenog reda i shvatanje pravde, te vođenje računa o jednakosti i reciprocitetu u međusobnim odnosima. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

44. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, postoje dva stadijuma u razvoju moralnog rasuđivanja. To su:a) ___________________________________________________ i b) ________________________________________________________.

45. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, procjena ispravnosti nekog postupka zavisi od posljedice (npr. visine materijalne štete), a ne od namjere karakteristična je za (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Stadijum autonomne moralnostib) Stadijum heteronomne moralnosti.

46. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, faktori heteronomnog moralnog rasuđivanja su:_________________________________________________________________________ i_________________________________________________________________________.

47. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, faktori autonomnog moralnog rasuđivanja su:_________________________________________________________________________ i_________________________________________________________________________.

48. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, procjena ispravnosti postupka zavisi od namjere izvršioca i njegovih motiva, a ne samo od fizičke posljedice preduzete radnje, karakteristična je za (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Stadijum autonomne moralnostib) Stadijum heteronomne moralnosti.

49. Prema Pijažeovoj kognitivno-razvojnoj teoriji moralnosti, faza moralnog realizma se javlja (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) između druge i četvrte godine života;b) između pete i sedme godine životac) između sedme i devete godine životad) između devete i jedanaeste godine života

50. Očekivanje da kazna za kršenje pravila mora uslijediti bez obzira da li je kršenje otkriveno ili ne, naziva se (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Objektivna pravda

19

b) Bezuslovna pravdac) Objektivna odgovornostd) Bezuslovna odgovornost

51. Prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja, izbor u dilemi je (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Sadržaj moralnog rasuđivanjab) Struktura moralnog rasuđivanja

52. Prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja, postoji (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Šest stadijuma moralnog rasuđivanja svrstanih u šest nivoab) Četiri stadijuma moralnog rasuđivanja svrstana u dva nivoac) Osam stadijuma moralnog rasuđivanja svrstana u tri nivoad) Šest stadijuma moralnog rasuđivanja svrstanih u tri nivoa

53. Prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja, sve osobe ne dostignu svih šest stadijuma moralnog rasuđivanja (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

54. „Poštuj pravila da bi izbjegao kaznu“, prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja karakteristično je za (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Treći stadijum moralnog rasuđivanjab) Drugi stadijum moralnog rasuđivanjac) Četvrti stadijum moralnog rasuđivanjad) Peti stadijum moralnog rasuđivanjae) Prvi stadijum moralnog rasuđivanjaf) Šesti stadijum moralnog rasuđivanja

55. „Poštuj pravila da bi dobio nagradu“, prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja karakteristično je za (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Treći stadijum moralnog rasuđivanjab) Drugi stadijum moralnog rasuđivanjac) Četvrti stadijum moralnog rasuđivanjad) Peti stadijum moralnog rasuđivanjae) Prvi stadijum moralnog rasuđivanjaf) Šesti stadijum moralnog rasuđivanja

56. „Poštuj pravila da bi izbjegao samoosuđivanje“, prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja karakteristično je za (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Treći stadijum moralnog rasuđivanjab) Drugi stadijum moralnog rasuđivanjac) Četvrti stadijum moralnog rasuđivanjad) Peti stadijum moralnog rasuđivanjae) Prvi stadijum moralnog rasuđivanjaf) Šesti stadijum moralnog rasuđivanja

20

57. Prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja, prelazak sa nižih na više stadijume praćen je sljedećim karakteristikama:- ______________________________________________________,-______________________________________________________ i- _____________________________________________________.

58. Prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja, logičko rezonovanje je nužan, ali ne i dovoljan uslov koji mora da prethodi razvoju moralnog mišljenja. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

59. Prema Kolbergovoj teoriji moralnog rasuđivanja, većina ljudi je (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) na višem nivou logičkog rezonovanja nego moralnog rasuđivanjab) na istom nivou logičkog rezonovanja i moralnog rasuđivanjac) na višem nivou moralnog rasuđivanja nego logičkog rezonovanja

60. Moralno rasuđivanje je (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) nužan, ali ne i dovoljan uslov za moralno ponašanjeb) nužan i dovoljan usslov za moralno ponašanje.

61. Karol Giligen (1977) smatra da postoje dvije moralne orijentacije po kojima se razlikuju žene i muškarci. To su:- _____________________________________________ i- _____________________________________________.

62. Berkowitz (1993) definiše agresiju na sljedeći način:Agresija je _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

63. Baron (1997) definiše agresiju na sljedeći način:Agresija je _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

64. Popadić (2009) definiše agresivnost na sljedeći način: Agresivnost je _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.

65. Biološki faktori (zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) nisu ni nužan ni dovoljan uzročnik agresivnog ponašanja kod većine djece

21

b) nisu nužan, ali jesu dovoljan uzročnik agresivnog ponašanja kod većine djecec) su nužan i dovoljan uzročnik agresivnog ponašanja kod većine djeced) su nužan, ali ne i dovoljan uzročnik agresivnog ponašanja kod većine djece

66. Svako altruističko ponašanje je prosocijalno, ali svako prosocijalno ponašanje ne mora biti altruističko. (Zaokružite jedan od ponuđenih odgovora):a) Tačno b) Netačno

TEME ZA SEMINARSKE RADOVE:1. Dječja igra i razvoj djeteta2. Dječji crtež i razvoj djeteta3. Faktori moralnog razvoja4. Agresivno ponašanje djece5. Prosocijalno ponašanje djece6. Uticaj porodice na razvoj djeteta7. Uticaj televizije i interneta na razvoj djeteta8. Istorijski razvoj razvojne psihologije9. Emocionalni razvoj djeteta10. Psihodinamske teorije razvoja11. Biheviorističke teorije razvoja12. Evolucionistička razvojna psihologija13. Značaj bioekološke teorije za razvojnu psihologiju14. Kognitivne teorije u razvojnoj psihologiji15. Teorija kognitivne obrade informacija u razvojnoj psihologiji16. Holistički ili modularni karakter razvoja?17. Aktivno ili pasivno učešće u sopstvenom razvoju?18. Postupnost ili skokovitost u razvoju pojedinca ?19. Odnos uticaja unutrašnjih i spoljašnjih faktora na razvoj pojedinca20. Etički aspekti istraživanja u razvojnoj psihologiji21. Osnovna obilježja dječjeg mišljenja

UPUTSTVO ZA IZRADU SEMINARSKOG RADA:

Seminarski rad je rad samostalnog istraživanja.

Na sljedećim stranicama se nalaze preporuke koje se tiču izrade seminarskog rada, a koje su usmjerene ka postizanju nekoliko različitih ciljeva (npr. poboljšanje čitljivosti teksta, strukturisanje sadržaja u logičkom slijedu, pripremanje studenta za pisanje radova za naučne publikacije...).

Preporučeni obim rada je 8-20 stranica teksta, latinicom ili ćirilicom, štampanih samo na jednoj površini. Dalji detalji u vezi sa formatiranjem teksta su sljedeći:

Margine 2cm (lijevo, desno, gore, dolje) – na A4 formatu papira. Ukoliko se rad uvezuje, margina sa lijeve strane treba da iznosi 3.5 cm

Font teksta Veličina 12, Times New Roman.

22

Prored teksta (razmak među redovima) 1,5

Poravnanje teksta

Tekst se piše ili sa poravnanjem samo na lijevoj strani ili sa obostranim/blok poravnanjem (opcija justify na engleskom). Ukoliko se koristi ovo drugo, obratiti pažnju na to da automatsko oblikovanje estetski ne poremeti tekst.

Broj stranica

Od prve stranice rada (nakon naslovne), pa do zadnje stranice u prilozima, stranice treba da budu označene brojem, i to po sredini stranice pri njenom dnu. Prva stranica nakon naslovne nosi broj 1.

Naglašavanje tekstaSve dijelove teksta koji se žele naglasiti treba pisati italikom (kurzivom) (ne bold ili podcrtano)

Formalni izgled prve, naslovne stranice je propisan (vidi ispod) i na njoj nema oznake broja stranice.

Primjer izgleda Prve, naslovne stranice

Univerzitet PIM

Filozofski fakultet

Odsjek za psihologiju

(Položaj:centrirano, veličina fonta 16)

23

Ime i prezime studenta/ice (Položaj: centrirano, Tip: italik)

NASLOV SEMINARSKOG RADA

(Položaj: centrirano, velikim štampanim slovima, Tip: bold, Veličina: 18, Prored: 1,5)

Seminarski rad

(centrirano, veličina 16)

24

Banja Luka, godina (centrirano)

Elementi seminarskog rada

1. Abstrakt (100 riječi)

2. Ključne riječi

3. Uvod

4. Izlaganje tematike

5. Zaključak

6. Literatura

7. Prilozi

Abstrakt se piše nakon naslova. Kako se danas u svijetu izdaje velik broj članaka, koji su dostupniji no ikada, vrijeme utrošeno na pretraživanje članaka vezanih uz određenu temu nastoji se što više skratiti. Abstrakt služi upravo tome: u njemu se iznose sažetak teme o kojoj se piše, što autor time želi postići, koja su pitanja koja u tekstu postavlja. Autor uvijek mora pisati o sebi u trećem licu.

25

Abstrakt time služi što kraćem upoznavanju s temom istraživanja kako bi se odlučilo da li članak spada u kategoriju radova koji zanimaju istraživača ili ne.

Pretraživanje na internetskim bazama podataka, ili bazama podataka pojedinih institucija uvijek u jednoj od opcija istraživanja (naslov, autor, izdavač) nudi i opciju ''ključne riječi''. Ključne riječi pokrivaju najvažnije termine koji se koriste u radu i time sažimaju na razinu riječi ili izraza ono najznačajnije za rad. Stoga nakon abstrakta, pod ključne riječi nužno je navesti one za koje pretpostavljate da bi definisale rad, i time pomogle drugim istraživačima koje bi mogla zanimati tematika Vašeg rada pri pretraživanju. Broj ključnih riječi navedenih u tekstu ne bi trebao pralaziti deset riječi ili izraza.

U uvodu koji započinjete uvučenim redom (tipka TAB), potrebno je opisati: O čemu pišete (npr. Predmet istraživanja u ovom radu su..., U ovom radu analiziramo... , itd.), kako Vam se nametnulo istraživanje ove specifične teme (npr. Prilikom terenskog istraživanja u Banjaluci, uočeno je...), šta Vam je cilj (npr. Cilj ovog rada je..., Svrha ovog istraživanja je..., itd.), koja su pitanja koja se nameću istraživanjem, kako planirate odgovoriti na njih (npr. Pitanja koje se nameću ovim istraživanjem su..., ili na postavljena pitanja nastojaće se odgovoriti upotrebom navedenih metoda i teorija, kao i rezultata terenskog istraživanja.)

Tokom izlaganja tematike, podnaslov naslovite nazivom za koji smatrate da je najprikladniji s obzirom na Vašu temu istraživanja (napomena – ne pisati kao podnaslov termin ''izlaganje tematike'', već ako je tema pamćenje, onda npr. „Vrste pamćenja“). Izlaganje tematike moguće je i kroz više smislenih cjelina od kojih svaka mora biti nazvana podnaslovom vezanim uz temu. Tokom ovog dijela rada potrebno je opisati šta se istražuje. U ovom dijelu rada potrebno je nakon uvodnog izlaganja tematike uopšteno, osvrnuti se na specifičnu pojavu koju istražujete, kako ste to napravili, koje ste metode i tehnike koristili(npr. Terensko istraživanje, upitnice, literatura, itd.). Opišite pojavu koju istražujete i postavite pitanja koja su se nametnula tokom istraživanja. Pokušajte odgovoriti na njih pozivajući se na postojeću literaturu ili terensko istraživanje (nikako subjektivno mišljenje).

U Zaključku se sumiraju rezultati analize koju ste ponudili u prethodnom dijelu.

U Literaturi se daje spisak izvora (bilo da su oni naučni radovi u pisanoj formi ili nekog drugog tipa) iz kojih su podaci ili ideje korišteni u izradi prezentovanog rada. Svaka preuzeta tvrdnja bi trebala imati identifikovano porijeklo (npr. „U više istraživanja je pokazano da su u prosjeku žene sigurniji vozači od muškaraca“ – neophodno je navesti ko/gdje/kada to tvrdi ili koja tačno istraživanja) kako bi se i čitalac sam mogao uvjeriti u njenu objektivnost. Izuzeti od navođenja u referencama su oni izvori koji nisu javno registrovani, kao što su neformalni intervjui, telefonski razgovori, e-mailovi; u tom slučaju navesti što je moguće tačniji datum kad je informacija dobijena i staviti navod o izvoru samo u glavni tekst – npr. (A.Shulgin, lična komunikacija, 7. avgust, 2002).

U Priloge je potrebno uključiti dodatne materijale koji bi mogli biti bitni za razumijevanje čitavog rada, a koji zbog svoje obimnosti ili manje važnosti nisu našli svoje mjesto u glavnom tekstu.

Osnovna načela citiranja i navođenja literature

26

Preporučuje se pridržavanje sistemu citiranja i navođenja literature APA (Američkog udruženja psihologa), budući da je taj sistem trenutno najrasprostranjeniji u međunarodnim naučno-psihološkim publikacijama. Ovdje navedene smjernice su upravo izvedene iz APA priručnika – 5. izdanje.

Citati. Svaki citat (navođenje doslovce izvedenog teksta iz drugog djela), bez obzira na dužinu, treba da prati referenca sa brojem stranice iz originalnog materijala. Za svaki citat duži od 350 znakova autor mora imati pismeno odobrenje vlasnika autorskih prava koje treba da priloži.

Navođenje autora u tekstu

Kada se navode ili komentarišu neki rezultati prijašnjih istraživanja koje su neki drugi istraživači objavili, potrebno je navesti o kojim se istraživačima radi i koje godine su rezultate objavili. Prezime(na) autora mogu se staviti i na početak rečenice, po sredini ili na kraj. Ukoliko se autor(i) stavljaju po sredini rečenice ili na kraj rečenice onda se i prezime(na) i godina stavljaju u zagradu.

Ukoliko autori imaju isto prezime, onda se dodaje i inicijal imena, npr. (Kostić, Đ. 2001; Kostić, A. 2006).

Evo nekoliko primjera:

Bujas (1981) navodi kako je potrebno oko pola sata da bi se oko u potpunosti rekuperiralo u tami.

U nekoliko istraživanja u području električno izazvanih osjeta (Bujas, 1984; Ajduković, 1983, 1984), pokazalo se da veličina podražene površine jeste značajan faktor intenziteta osjeta.

Jedan od najvažnijh faktora u očuvanju perceptivne konstantnosti veličina jeste tačna percepcija dubine (Levine i Schefner, 1991).

Ukoliko se iz nekog objavljenog izvora doslovno prepisuje dio teksta (citat) onda taj citat treba staviti u navodnike i napisati na kojoj stranici izvornika se nalazi. Npr.: Maning i Šice navode da „engleski ima veoma malo morfologije, pa inteligentna obrada na ovom nivou nije akutan problem“ (Manning and Schuetze, 2000, str. 132).

Kada se navodi neko istraživanje koje nije pronađeno u originalu, već posredno iz neke druge publikacije, onda treba navesti ime autora koji je prvi naveo neke rezultate a onda i autora u čijoj je publikaciji ta informacija pronađena. Npr.: Livingstone i Hubel (1984; prema Pinel, 2002) pronašli su da dualno oponentne stanice nisu jednako raspoređene u vidnom korteksu.

U popisu literature na kraju teksta za ovakav slučaj treba navesti posrednu publikaciju (Pinel, 2002).

Literatura. Imena stranih autora navode se u originalu ili u srpskoj transkripciji, fonetskim pisanjem prezimena, a zatim se u zagradi navodi izvorno, uz godinu publikovanja rada, npr: Dimanš (Dimanche, 1990). Ukoliko su dva autora rada, oba se navode u tekstu. Ukoliko je više od dva autora, navodi se prezime prvog autora i skraćenica "i sar." ili "et al.". vrhU spisku literature navode se samo reference na koje se autor pozvao u radu, abecednim redom po prezimenima autora.

27

Bibliografska jedinica knjige treba da sadrži prezime i inicijale autora, godinu izdanja, naslov knjige (kurzivom), mjesto izdanja i izdavača, npr:

Pantić, D. (1990). Promene vrednosnih orijentacija mladih u Srbiji. Beograd: Institut društvenih nauka.

Poglavlje u knjizi navodi se na sljedeći način:

Day, R. L. (1988). Measuring Preferences. U R. Ferber (Ed.) Handbook of Marketing Reasearch (pp. 112 - 189). New York: McGraw-Hill.

Članak u časopisu treba da sadrži prezime i inicijale autora, godinu izdanja u zagradi, naslov članka, puno ime časopisa (kurzivom), volumen (kurzivom) i stranice, npr:

Dweck, C. S. & John, A. T. (1986). Motivational processes affecting learning. American Psychologist, 41, 1040-1048.

Web dokument (ime autora, godina, naziv dokumenta (kurzivom), datum kada je sajt posjećen, Internet adresa sajta):

Degelman, D. (2000). APA Style Essentials. Preuzeto 18. maja 2000. sa: http://www.vanguard.edu/psychology/apa.pdf

Ako se jedan autor navodi više puta, navodi se po redoslijedu (godini) objavljivanja reference, odnosno (ako ima koautore) po prezimenu prvog koautora. Ukoliko se navodi više radova istog autora u jednoj godini, godine treba da budu označene slovima a, b, c, npr. (1995a), (1995b). Navođenje neobjavljenih radova (npr. rezimea sa naučnog skupa, rukopisa i sl.) nije poželjno, ali ukoliko je takvo navođenje baš neophodno mogu se navesti na sljedeći način:

Malić, S. (2007, novembar). Prijemni ispit i prosječna srednjoškolska ocjena kao prediktori uspješnosti na studiju psihologije Univerziteta u Banjoj Luci. Rad predstavljen na naučnom skupu Banjalučki novembarski susreti - Nauka i savremeni društveni procesi, Banja Luka. vrh

Izgled popisa literature

Ukoliko je literatura duža od jednog reda, tekst u ostalim redovima se uvlači (opcija viseće (hanging) u Wordu) za 1 cm. Prored unutar pojedine reference je 1, a između referenci treba ostaviti razmak.

Npr.

Algom, D. (1992). Psychophysical Analysis of Pain: A Functional Perspective. U H.G. Geissler, S.W. Link & J.T. Townsend (Eds), Cognition, information processing, and psychophysics: basic issues (pp. 267-291). Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Mamić, D. (2001). Religiozne orijentacije mladih u BiH. Neobjavljeni diplomski rad. Banja Luka: Odsjek za psihologiju Filozofskog fakulteta u Banjoj Luci.

28

Bujas, Z. (1971). Psihofizika nekad i danas. U Kongresni odbor (Ur.), Psihološke rasprave. Izvještaj s IV kongresa psihologa SFRJ (str. 16-29). Bled: Društvo psihologov Slovenije.

Ellermeier, W., & Westphal, W. (1991). On the «absoluteness» of category and magnitude scales of pain. Perception & Psychophysics, 49 (2), 159-166.

Pinel, J. (2001). Biološka psihologija. Jastrebarsko: Naklada Slap.

Osnovna načela tabelarnog i grafičkog prikazivanja

- Tabele

a) Svaka tabela mora imati redni broj i naslov. Naslov mora biti kratak i jasan. Vrlo su česti naslovi iz kojih se ne može shvatiti koji se podaci u tablici nalaze. Ne može se očekivati da će čitalac to saznati iz teksta.

b) Tekst Tabela i pripadajući redni broj treba biti u italik stilu. Nakon rednog broja dolazi tačka. Sadržajni dio opisa tabele ne pisati u italik stilu. Veličina slova i prored naslova tabelarnog prikaza je: prored 1, veličina slova 11. Vidi primjer dolje.

c) Treba izbjegavati okomite crte u tabelama, a vodoravnim treba odvajati tek zaglavlje tabela od ostalog dijela, ili neke cjeline tabele međusobno

d) Vrijednosti u redovima ili stupcima treba logički poredati (npr. logično je da se najprije prikaže aritmetička sredina, pa onda standardna devijacija, a ne obrnuto)

e) Ukoliko se neki podatak iz tabele želi istaći, to se može učiniti zvjezdicom (npr. statistička značajnost)

f) Tabela u tekstu se navodi preko rednog broja (npr. vidi tabelu 3; ili u tabeli 3 nalaze se rezultati...)

g) Tabela treba biti centrirana na stranici

Primjer tabele organizovane prema gornjim uputstvima.

Tabela 3. Aritmetičke sredine i standardne devijacije rezultata na tri različite skale straha od uspjeha kod studenata i studentica I. i IV. godine psihologije, te značajnost razlike između studenata I. i IV. godine (muških i ženskih zajedno) po pojedinoj skali.

Skale

Pol

ispitanikastudenti I godine studenti IV godine

t-test

I-IV godp

M SD M SD

29

m 76.5 14.44 81.4 16.45

Strah I ž 84.3 14.85 82.1 16.77

svi 83.1 15.22 81.9 16.77 1.23 0.34

m 61.7 12.96 65.3 15.57

Strah II ž 64.7 12.91 62.1 14.11

svi 64.3 19.96 63.0 14.61 1.13 0.42

m 86.6 15.17 90.3 15.36

Strah III ž 96.7 16.19 90.2 16.04

svi 95.1 16.44 90.2 16.44 2.87 0.03*

- Grafički prikazi

a) Svaki grafički prikaz (svaka ilustracija koja nije tabela) mora imati redni broj i naslov te po potrebi i legendu. Svaki grafički prikaz mora biti sam za sebe jasan. Naziv grafičkog prikaza je slika.

b) Redni broj i naslov grafičkog prikaza (slike) nalazi se iznad grafičkog prikaza.c) Navođenje grafičkog prikaza u tekstu čini se preko rednog broja slike

(npr. vidi sliku 1)d) Tekst Slika i pripadajući redni broj treba biti u italik stilu. Nakon rednog broja dolazi tačka.

Sadržajni dio opisa slike ne pisati u italik stilu. Veličina slova i prored naslova grafičkog prikaza isti je kao i kod tabela (prored 1, veličina slova 11). Vidi primjer dolje.

e) Grafički prikaz treba biti centriran na stranici

Primjer grafičkog prikaza

Slika 1. Prosječne vrijednosti intenziteta el. struje za doživljaj praga i nivo tolerancije boli u dvije situacije bolnog podraživanja – kada je el. (bolno) podraživanje bilo istovremeno s rješavanjem Strupovog zadatka i kada je podraživanje bilo bez pridodanog zadatka.

30

2.24

3.47

2.08

3.29

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

prag boli tolerancija boli

Pros

ječn

i int

enzi

tet e

l. st

ruje

(mA

)

bolno podraživanje + strupov zadatak

samo bolno podraživanje

TEME ZA ZAVRŠNE RADOVE:- Razvoj prosocijalnog moralnog rasuđivanja- Uticaj pola na razvoj prosocijalnog ponašanja djece- Uticaj uzrasta na moralno rasuđivanje djece

Svi studenti imaju mogućnost da predlože sami temu završnog rada. Predložene teme su orijentacione i podložne su modifikaciji.

31

univerzitetpim.comuniverzitetpim.com/wp-content/uploads/2019/10/razvojna... · web viewpredmet:...

Documents