Warsztaty INTERSTRAT ESPON12 kwietnia 2011 Warszawa

Geneza wymiaru terytorialnegowprowadzania wymiaru terytorialnego w politykach

i dokumentach strategicznych UEMagdalena ZagrzejewskaKomitet Monitorujący ESPON- MC ESPONKrajowy Punkt Kontaktowy Spójności Terytorialnej- NTCCP VASAB, CEMAT, V4, KPZKMinisterstwo Rozwoju Regionalnegokontakt:magdalena.zagrzejewska@mrr.gov.pl

25% ludności mieszka w aglomeracjach pow. 5 milionów

7% ludności mieszka w aglomeracjach pow. 5 milionów

Geograficzne uwarunkowania polityk wobec obywateli

Geograficzne uwarunkowania dostępności do usług

Lack of access to universities and hospitals

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

a 30 min travelfrom a hospital

a 60 min travelfrom a university

Share of the population living more than (%)

Rural Remote regionsRural regions close to a cityIntermediate regionsUrban regions

Polityki Sektorowe 6 kwestii, które formułuje EU •Energy policy

•Transport policy

•Common agricultural policy, including rural development

•ICT policy

•Environment policy

•Maritime policy

•Research policy

•Competition policy

•Employment policy

• Nowe zagadnienie: Co jest wartością dodaną wymiaru terytorialnego do spójności społecznej i ekonomicznej?

• Nowa Geografia: zarówno ponad jak i wewnątrz regionalna

• Lepsza współpraca: pomiędzy regionami wewnątrz i poza UE

• Lepsza koordynacja: pomiędzy politykami sektorowymi i przestrzenną

• Nowe partnerstwa: silnie związane z poziomem lokalnym

• Nowe wskaźniki mierzenia rozwoju terytorialnego i spójności

Przestrzeń geograficzna to uwarunkowania ale i efekt działalności

1. ESDP, (1999)2. Territorial Agenda EU & The Leipzig Charter (Urban) (2007) 3. The Green Paper on territorial cohesion« Turning territorial

diversity into strenghts » (2008)4. Barca Report (2009) 5. Lisbon Treaty: Territorial Cohesion as shared competence of

EU and MS, (2009)6. Europe 2020, (2010)7. Future Cohesion policy: 5th report on Cohesion (2011)8. Territorial Agenda EU 2020 (2011)

AKTUALNOŚCI czyli Polska Prezydencja a wymiar terytorialny

Gdzie szukać informacji na temat wymiaru terytorialnego polityk UE?

1. Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego (1999)

Cele ESDP:

• Rozwój zrównoważonego i policentrycznego systemu miastoraz nowych partnerstw pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi

• Zapewnienie równego dostępu do infrastruktury i wiedzy

• Zrównoważony rozwój, rozsądne zarządzanie oraz ochronaśrodowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego

Cel główny Agendy Terytorialnej : wzmocnienie spójności terytorialnej UE

6 Priorytetów Agendy Terytorialnej:

1. Wzmacnianie rozwoju policentrycznego oraz innowacji poprzez tworzenie sieci współpracy regionów miejskich i miast2. Nowe formy partnerstwa i zarządzania terytorialnego w układzie miasto - wieś3. Wspieranie regionalnych klastrów konkurencyjności i innowacji w Europie4. Wzmacnianie i rozbudowa sieci transeuropejskich5. Wspieranie transeuropejskiego zarządzania ryzykiem6. Wzmacnianie struktur ekologicznych i zasobów kulturowych

Cele Karty Lipskiej:1. Wzmocnienie zintegrowanego podejścia do rozwoju miast2. Wsparcie zdegradowanych dzielnic w kontekście miasta jako całości

2. Territorial Agenda 2007 & The Leipzig Charter 2007

3. Zielona Księga spójności terytorialnej (2008)

Cel Zielonej Księgi:

Zielona Księga ds. spójności terytorialnej rozpoczęła konsultacjepubliczne, dostarczy uaktualnionej analizy rozbieżnościterytorium Europy. Zielona Księga była zalążkiem dyskusji, w jaki sposób uwzględniać wymiar terytorialny w programach i obszarachpolityki UE

Zawartość: Pojecie „spójności terytorialnej” Analiza zróżnicowań przestrzennych terytorium Europy Zdefiniowanie wpływu spójności terytorialnej na poziomie krajów członkowskich Pytania do debaty

4. Raport Fabrizio Barca. Podejście ukierunkowane terytorialnie w osiąganiu celów i oczekiwań Unii Europejskiej (2009)

• Założenia polityki oparto na koncepcji ukierunkowanej terytorialnie (place-based), które określane jest przez OECD „nowym paradygmatem polityki regionalnej”.

• Celem podejścia jest zredukowanie zarówno trwałej nieefektywności (niepełne wykorzystanie zasobów, prowadzące do obniżenia wartości osiąganego dochodu) oraz trwałego wykluczenia społecznego (dotyczy to w głównej mierze znacznej części obywateli, których dochód oraz inne wskaźniki dobrobytu są niższe niż przyjęty standard) istniejących w danym miejscu (place).

• Miejsca zdefiniowano przez pryzmat funkcjonalności - czyli jako regiony, w których określone zbiory cech istotnych dla rozwoju wpływają na rozwój lokalny silniej niż w przypadku regionów większej lub mniejszej wielkości.

• Pozwala ona na dostosowanie sposobów interwencji oraz instytucji gospodarczych do warunków lokalnych (geograficznych).

5. Lisbon Treaty: Territorial Cohesion as shared competence of EU and MS (2009)

The Lisbon Treaty dodał “spójność terytorialną” do wcześniej zdefiniowanych celów tj. spójności społecznej i ekonomicznej

Art 174: wskazał na uwarunkowani geograficzne, tj, iż szczególna uwagę należy poświęcać regionom których rozwój jest w sposób trwały i szczególnie poważnie hamowany przez problemy związane z zagrożeniami naturalnych lub natury demograficznej , takim jak regiony najbardziej

wysunięte na północ (...) i wyspy, transgraniczne i górskie”

6. Europa 2020, (2010)

Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety:

• rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji;

• rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;

• rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.

UE musi określić, gdzie chce się znaleźć w roku 2020.

7. 5th report on Cohesion. Strategic programming and governanceWymiar terytorialny w programowniu• “Common Strategic Framework“, zawierają territorial chapter: priorytety dla

wymiaru miejskiego, rozwoju lokalnego, geografii funkcjonalnej • “Development and Investment Partnership Contracts", zawierają territorial

chapter: uwarunkowania terytorialne, liste miast w których przewiduje się działania zintegrowane, funkjonalne powiazania miasto-wieś ;

…obszary o specyficznych problemach geograficznych i demograficznych

Koordynacja na każdym poziomie

• Usprawnienie koordynacji funduszy: ERDF, EAFRD, EFF, ESF; national Contracts opisujące relacje z innymi politykami

• Lepsza koordynacja z politykami krajowymi, uwzgledniając granty promujące pewne obszary

• Włączenie monitoringu terytorialnego i miejskiego , • Współpraca Inter Service Groups: Urban Development, Territorial Cohesion;

warunki dla dyskusji z politykami sektorowymi • Lepsze wykorzystanie istniejących narzędzi oceny wpływu terytorialnego

Territorial Impact Assessments in MS

8. Agenda Terytorialna 2020 , (2011)

Priorytety• Supporting polycentric territorial development

• Strengthening partnership and cooperation between urban and rural territories

• Improving territorial connectivity for individuals, communities and enterprises

• Territorial integration in cross-border, transnational functional regions

• Ensuring global and local competitiveness based on strong local economies

• Connected ecological structures and diverse cultural networks, joint risk management

Zintegrowane podejście do rozwoju

Agenda Terytorialna jako narzędzie wdrażania Cohesion Policy operacjonalizacja prorytetów Europe 2020 i Cohesion Policy

NTCCP UDG COCOFTCUM ESPON

Ukierunkowanie terytorialne priorytetów Polskiej Prezydencji 2011

Europa 2020 headline targets:

Raising employment rate

Research and development - concentration of F

Reduction of emission and increasing energy efficiency of economy

Improvement of educational attainment level

Reduction of social exclusion

Indicators of EU2020

75 % of the population aged 20-64 employed.

3% of the EU's GDP invested in R&D.

The "20/20/20" climate/energy targets met (including an increase to 30% of emissions reduction if the conditions are right).

40% of the younger generation with a tertiary degree

The share of early school leavers under 10% and at least.

20 million less people at risk of poverty.

TA priorities – meeting points (TIPRS) and basic criteria for monitoring and evaluation Supporting polycentric territorial development

More equal spatial distribution of job supply

Metropolitan regionsPolycentric metropolises (econ of co-operation)R&D links between agglomerations

Compact cities Network of environmentally friendly, high speed mutual transport links between main centres

Quality of education in secondary cities

Attractive small and medium size cities

Spatial mobility of low income people

Strengthening partnership and cooperation between urban and rural territories

Diversification of rural economiesIntegration of rural and urban labour market.Tele work

Limiting urban sprawl to areas along main transport Axis

E-education based on ICT in rural areas

Peripheral regionsRole of SMESTO in low population density areas

Improving territorial connectivity for individuals, communities and enterprises

Functional labour marketsGlobal accessibility

Daily accessibilityGlobal accessibilityAccess to ICT

Modal splitIntermodal transport chainsDevelopment of pan-European energy transmission networks

Access to higher education

Access to education

Access to economic services of general public interest

Territorial integration in cross-border, transnational functional regions

Cross border labour marketsMacroregional single markets

Transnational and cross-border innovation systems

Cross-border ecosystemsMacroregional transmission grids

Intensification of international students exchange schemes and programmes

Cross-border spatial mobility of low income people

Ensuring global competitiveness based on strong local econ.

Territorial capital

Territorial capital Local green economy Territorial capital

Territorial capital

Local identity

Connected ecological structures and cultural networks, joint risk management

Cultural networksJobs in nature protection sector

Green and blue corridors, Valuable ecological areas

Local development of ecologically valuable areasChanges of general public attitudes