waarom zingen vogels?
DESCRIPTION
De vraag waarom vogels zingen heeft mensen eeuwenlang bezig gehouden. Deze lezing gaat op een ludieke manier in op verschillende theorieën over het ontstaan van vogelzang, zowel uit de ornithologie als uit de mythologie. Vroeger dacht men dat vogels zingen omdat ze blij zijn, of om mensen troost te geven of God te eren. Moderne verklaringen wijzen op de functie van vogelzang om het andere geslacht te lokken of om het territorium te verdedigen tegenover naburige mannetjes. We horende rauwe geluiden van de Archeopterix , de hemelse zang van de veldleeuwerik maar ook geluidsimitaties door vogels, en componisten die op hun beurt vogelzang hebben geïmiteerd or verwerkt: van Messiaen tot de Beatles. Dick de Vos is natuurgids voor IVN Leiden en schrijver van verschillende vogelboeken: Wat zingt daar, Vogelzang in Beeld en in 2012 het standaardwerk Vogelzang van Nederland, waarin een determinatiesleutel staat om in 3 stappen de vogel via zijn zang op naam te brengen.TRANSCRIPT
Dick de Vos, IVN Leiden
Waarom zingen vogels?
Winterkoning
Zang of roep?
grondalarm luchtalarm
zang
“…om hun emoties te uiten”
Tereus, Philomele,
Procne en Itis
Nachtegaal
… om de mens te troosten
“… om God te eren”Aloëtte, voghel clein!
Dyn nature es zoete ende rein,
So es dyn edel sanc;
Daer dienstu met den Here allein
Te love om sine danc.
Daeromme ben ie met di ghemein;
Ander voghel willic ghein
Dan di myn leven lanc.
Aloëtte, voghel clein!
Dyn nature es zoete ende rein,
So es dyn edel sanc.
Nider boos, onreine, vilein!
Die rouc die es wel dyn compein,
Neimt die in uw bedwanc,
Laet minlic hertzen zyn bi eyn
Sonder loos bevanc.
Aloëtte, voghel clein!
Dyn name es zoete ende rein,
So es dyn edel sanc;
Daer dienstu met den here allein
Te love om sinen danc.
Hemellawerke heet gij, wakkere en
snelgewiekte strale, die
'k, uit het zaailand opgestegen,
lijk nen verpijl rijzen zie.
Striemen lichte ontlaat, en vonken,dit
't vluchtend vierwerk; en zoo hoort
me' u ook vluchtend henentieren,
als gij deur de wolken boort.
Hemellawerke, grijslawerke,
luchtleewerke, hemelwaard,
weg met u, leeuwerkt helder,
op uw' hooge hemelvaart!
Guido Gezelle (1830-1899)
Veldleeuwerik
…boodschappen van gene zijde
Dino’s waren de eerste vogels
Ontstond vogelzang uit ademgebrek?
Grote bonte specht, man
à la de roffel: een geritualiseerde
overspronghandeling
Roodborst
“Vogelzang: schelden naar de buren”
Koolmees
Het belang van een repertoire
De Beau Geste-theorie
… om vrouwtjes te versieren
Rateltje in boerenzwaluw-zang:
agressie naar concurrende mannetjes
Merel, man
Twee soorten merelzang
De goudvink heeft een speciale
hofmaak-zang
Huismus, man
2 uitersten van vogelzang
De vrouwtjes kiezen, dus mannetjes
sloven zich uit
Vogelzang: een akoestische pauwenstaart
Spreeuw
Mimicri
Fawn breasted bowerbird
Is vogelzang muziek?
Vogelzang in beeld
Messiaen: vogelzang op notenschrift
Messiaen
Ook Harry Belafonte liet zich inspireren...
En Kate Bush
en The Beatles door Rosa Parks