Waarom netwerken? Dirk De Ridder, MD, PhD

Leuvens instituut voor gezondheidszorgbeleid

KU Leuven

Netwerken

• De hype

traumanetwerken, onconetwerken, E17 netwerken, netwerk slokdarmtumoren,……..

• De realiteit?

Waarom netwerken ?

• Marktaandeel vergroten en (toekomstige) financiering veilig stellen?

• Omwille van de nieuwe visie van ministers De Block en Vandeurzen?

• Maatschappelijke veranderingen• De noden en eisen van patiënten veranderen snel

• Technologie werkt disruptief en gaat snel

• Kwaliteitsmetingen worden publiek

Toekomst van netwerken ?

1)Ad hoc VZW om gezamenlijk technologie te exploiteren?

2)Ad hoc VZW om huidige of mogelijks toekomstige financiering veilig te stellen?

3)Strategisch middel om marktaandeel veilig te stellen of te vergroten?

De specialist november-januari 2014-15

Artsen vormen organische netwerken en delen patiënten. Community-netwerken zijn meer robuustdan ziekenhuis gebaseerde netwerken.Dergelijke analyse kan een basis vormen voorAccountable netwerken

Federaal regeerakkoord

Rol van het ziekenhuis in het zorglandschap• Vertrekken van gewijzigde behoeften patiënt

• Klinische netwerken tussen ziekenhuizen: samenwerking tussen academische, gespecialiseerde en basisziekenhuizen

• Samenwerking ziekenhuizen - extramurale zorgverleners

• Gespecialiseerde centra met concentratie van dure, moeilijke, zeldzame behandelingen en technologie

• Vermijden van onnodige en onnodig lange ziekenhuisopnames

• Reconversie van bedden in andere zorgvoorzieningen, al dan niet residentiële of transmurale opvang

9

“Ziekenhuis” opnieuw uitgevonden. Op maat van de patiënt van vandaag

• Ziekenhuis = medisch-technologisch expertisecentrum, met diagnostische en behandelplatformen. Niet langer “beddenhuis”.

• Ziekenhuis wordt knooppunt binnen één of meerdere (transmurale) netwerken van klinische zorgBasisziekenhuizen – referentieziekenhuizen – universitaire

ziekenhuizenConcentratie, verdeling van pathologiegroepen en taakafspraken op

basis van evidence en in belang van patiënt: kritische massa, kostprijs, continuïteit, etc.

Dure technologie wordt toegewezen op het niveau van het netwerk, niet op het niveau van het ziekenhuis

Ondernemerschap speelt, netwerken groeien bottom-up, overheid bepaalt spelregels en treedt op dysfuncties

Extramurale praktijken voldoen aan zelfde normen en vereisten qua infrastructuur, personeel, continuïteit en kwaliteit

10

Heroriëntering ziekenhuis in zorglandschap

• Kernbegrippen:• Ziekenhuizen bouwen een complementair zorgaanbod uit via

netwerken zodat prikkel tot aanbieden van alle diensten, functies en zorgprogramma’s in elk zh vermindert

• Soorten ziekenhuisnetwerken:• Voor klinische zorg (verwijzing patïënten of verplaatsing zorgverleners)

• Regionaal (gespreide zorg)

• Supraregionaal (geconcentreerde zorg)

• Voor medisch-ondersteunende diensten (labo, anatomopathologie, apotheek) (verplaatsing stalen/materialen)

• Voor ondersteunende diensten (samenaankoop, tarificatie-facturatie, milieu & preventie, overheidsopdrachten voedsel-veiligheid, …)

11

Netwerkconcept

• Opdrachten:• Toelating om bepaalde zorgen aan te bieden op netwerkniveau – niét

in alle ziekenhuizen die lid zijn van het netwerk• Toekenning financiering (budget) bepaalde activiteiten

• Leden: • Meerdere ziekenhuizen (of –diensten)• Ziekenhuizen kunnen lid zijn van één (lokale, regionale) of meerdere

(supraregionale) netwerken

• Organisatie• Te onderzoeken voor welke soorten netwerken een formele

structuur (met rechtspersoonlijkheid) wenselijk is • Belendende regelgeving mag samenwerking niet bemoeilijken (bv.

BTW, detachering personeel)

12

Nieuw ziekenhuisconcept

• Governance model voor ziekenhuizen

• Netwerken: • Formalisering in beheersstructuur ziekenhuizen

• Bevoegdheden medische raad?

• Sterke betrokkenheid artsen bij het transparant medisch beheer van ziekenhuizen:• Identificatie praktijkdeel honoraria

• Te onderzoeken: koppeling praktijkdeel aan andere financiële stromen?

13

Maatschappelijke veranderingen

Paradigma shift

• Individuele arts

• Huisarts verwijst

• Ziekenhuis als centrum van zorg

• Patiënten hebben inspraak

• Kwaliteitsmeting

• Chronische zorg

• Fee per service

• Werken in groep

• Huisarts deel van het team

• Medisch huis helpt bij zorgkeuze

• Patiënten beslissen mee

• Kwaliteit bepaalt financiering

• Geïntegreerde zorg

• Gebundelde financiering

Kwaliteitsverbetering in alle dimensies?

• Patiëntveiligheid

• Patiëntgerichtheid

• Effectiviteit

• Tijdigheid

• Efficiëntie

• Gelijkheid

Eerste Lijn

Stroke

CAR ZZ

ONC

Chronische zorg

Regio

1R

egio 2

CAR

ONC

Stroke

ZZ

XYZ

Clin

iciM

anagem

ent

Eerste Lijn

ZKH

ZKH

ZKH ZKH

ZKH

ZKH

Chronische zorg

Accountable for:- Quality- Cost

ZKH

Ziekenhuis netwerken Accountable netwerk organisaties

2016

•V volatiliteit• Stabiliteit bestaat niet meer

•O onzekerheid• Zekerheid is zeer relatief: technologie? Toekomst?

•C complexiteit• Chaos-theorie effecten worden zichtbaar

•A ambiguïteit • Belang van context

P. Hinssen, The Network Always Wins, 2015

Succesvolle bedrijven

•V Velocity, snelheid

•A Agility: behendigheid

•C Creativity: creativiteit stimuleren

• I Innovation: relevant blijven in veranderende omstandigheden

•N Network: als de buitenwereld een netwerk wordt, moet de interne organisatie ook een netwerk worden

•E Experimentation: lange termijn strategie wordt ‘ fail fast forward’

Informatie wordt vloeibaar

Vijver modelInformatie wordt opgeslagen en door specialisten geraadpleegdBv. papieren dossier, bibliotheek

Rivier modelInformatie wordt fluide en iedereen kan ze raadplegenBv. google, medische apps, gedeeld dossier

Informatie stromen

• Informatie stroomt sneller door een netwerk dan door een hiërarchisch systeem• Bv. roddel

• Intelligentie filtert beter door een netwerk• ‘The rich club phenomenon: sommige netwerkknopen zijn belangrijker dan anderen.

Ze filteren en interpreteren informatie.• Informatie overload of gebrek aan filters?

• Innovatie stroomt sneller door een netwerk • Bv. start-ups met vlakke organisatiestructuur

• Topologie van onze gezondheidzorg? Van onze ziekenhuizen?

Wanneer patiënten ophouden patiënten te zijn!

• Gemiddelden zijn verleden tijd• Patiënten willen als unieke persoon behandeld worden• ‘Personalized medicine’

• Luister en begrijp• Eerder patroonherkenning dan individuele problemen• Bv. aanbevelingen bol.com, Amazon.com

• Vertrouwen bouwen is noodzakelijk• Mensen kunnen het niet laten: ze willen tot een clan of club behoren van

gelijkgezinden: engagement met patiënten wordt een noodzaak

• Omarm verandering en ontwikkel verschillende facetten• Begrijp de invloed van netwerkknopen in een wereld waar patiënten deel worden

van een informatie - ecosysteem

> 100 verenigingen zijn lid

Het Vlaams Patiëntenplatform wil bijdragen tot een verhoging van de levenskwaliteit van de patiënt en zijn omgeving door gemeenschappelijke

noden en knelpunten te helpen oplossen via belangenbehartiging op alle relevante beleidsniveaus en binnen alle relevante

gezondheidsvoorzieningen. Het Vlaams Patiëntenplatform wil:

Patiëntenverenigingen samenbrengenHet Vlaams Patiëntenplatform wil samenwerking en solidariteit tussen verenigingen stimuleren en een sterk draagvlak bieden voor

gemeenschappelijke belangenbehartiging. Diverse activiteiten worden georganiseerd om samenspraak mogelijk te maken en tot

overeenstemming te komen over gemeenschappelijke belangen.

Noden en knelpunten aankaarten en helpen oplossenHet Vlaams Patiëntenplatform wil in dialoog met zijn ledenverenigingen noden en knelpunten van chronische zieken in kaart brengen en deze op

de meest adequate manier aankaarten bij bevoegde instanties. Hiertoe worden patiëntenverenigingen bevraagd rond noden en knelpunten en de

analyse wordt teruggekoppeld naar leden en het beleid.

Vertegenwoordiging en inspraak realiserenOm de ervaringsdeskundigheid van patiënten tot zijn recht te laten komen in de verdere ontwikkeling van gezondheidsbeleid en

gezondheidsvoorzieningen pleit het Vlaams Patiëntenplatform voor weloverwogen, rechtstreekse inspraak van patiënten. Het Vlaams

Patiëntenplatform wil deze initiatieven ondersteunen door de opgebouwde knowhow ter beschikking te stellen van

patiëntenvertegenwoordigers. Daarnaast neemt het Vlaams Patiëntenplatform initiatieven om patiënten representatief te vertegenwoordigen

zoals het opzetten van consultaties en het selecteren en begeleiden van patiëntenverenigingen.

Signaleren, informeren en mee beslissenHet Vlaams Patiëntenplatform wil functioneren als doorgeefluik van signalen naar het beleid om op die manier te wegen op beslissingen die

patiënten aanbelangen. Het Vlaams Patiëntenplatform wil relevante informatie verspreiden bij patiëntenverenigingen en burgers en op die

manier de brede samenleving betrekken bij het gezondheidsbeleid.

Reactief Proactief

Instellingen

MaatschappijV

ert

rou

we

n

Ziekenhuizen, farmareageren op ziekten en patiënten

Gezondheid als dienst of service

PatientsLikeMe

Groep acties‘Power to the people’ Welzijn en gezondheid

door samenwerking

VPP

Ziekenhuis

Personeel Patiënt

Structuur personeel

=Structuur ziekenhuis

Klassieke Ziekenhuis gebaseerde Zorg

Aangepast naar P. Hinssen, The Network Always Wins, 2015

Ziekenhuis

Personeel &Artsen

Patiënt& markt

Patiënten en marktorganiseren zich in netwerken

Aangepast naar P. Hinssen, The Network Always Wins, 2015

GezondheidsNetwerken

Kennis Netwerken

Patiëntennetwerken

Netwerk dient netwerk

Netwerken sturen netwerken

Aangepast naar P. Hinssen, The Network Always Wins, 2015

FROZENorganisations

FLUIDorganisations

SUPERFLUID

organisations

RIGIDorganisations

Irreversible

Conclusies

• Ziekenhuizen en zorginstellingen zullen moeten netwerken, willen ze overleven• Van monolithisch ziekenhuis naar netwerk naar zorgsysteem

• Niet alleen aandacht voor externe netwerken, maar ook aandacht voor de interne netwerkgedachte• Redesign HR?

• Ziekenhuizen zullen in 2 gedaanten moeten leven• Hiërarchisch model voor de ‘geborgen’ activiteiten

• Netwerk model voor voeling met andere netwerken, innovatie enz….