vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli
DESCRIPTION
Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli. Jón Einar Jónsson Háskólasetri Snæfellsness (HS). Markmið æðarrannsókna HS. Skilja betur stjórnun á fjölda og dreifingu æðarfugla á landsvísu Grundvöllur frekari rannsókna á stofnstærð, búsvæðanotkun, fæðuvali, ferðalögum, varpþéttleika. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/1.jpg)
Vísindi í þágu hlunninda:rannsóknirá æðarfugli
Jón Einar JónssonHáskólasetri Snæfellsness
(HS)
![Page 2: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/2.jpg)
Markmið æðarrannsókna
HS• Skilja betur stjórnun á
fjölda og dreifingu æðarfugla á landsvísu
• Grundvöllur frekari rannsókna ástofnstærð, búsvæðanotkun, fæðuvali, ferðalögum, varpþéttleika
Myndir afæðarfuglume. Daníel Bergmann
![Page 3: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/3.jpg)
Af hverju rannsaka æðarfugl?
Nytjategund með efnahagslegt og félagslegt gildi fyrir einstaklinga og þjóðina.
Varpskrár æðarbænda: Fjöldi hreiðra: ómetanleg langtímagögn
![Page 4: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/4.jpg)
Af hverju æðarfugl frh?
0 100 km
65°N
19°W
Umhverfisbreytingar?Stofnfræði langlífra dýraAlgeng tegund við Ísland
![Page 5: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/5.jpg)
Æður: forði skiptir sköpum fyrir varp
• Forði byggður upp allan veturinn
• Ekkert étið á álegu
• Álega 28 dagar• “Spara bensíni𔕠Ungauppeldi
![Page 6: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/6.jpg)
Árstíðir andanna
• Haust ON: Pörun hefst• Vetur DJFM: Söfnun fituforða
fyrir m.a. varp. Pör hæst sett í virðingarstiga
• Vor AM: Fituforði nær hámarki• Sumar JJAS: Varp og ungar.
Fjaðrafellir síðsumars
![Page 7: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/7.jpg)
Köld vor? Harðir vetur?
Sé ástand kollna bágborið er hætt viðafrækslu hreiðsla eða
unga
Áhrif af veðurskilyrðumsíðla vetrar + snemmavors?
T.d. 1918?
1900 1910 1920 1930Year
Nu
mb
er o
f n
ests
1900 1910 1920 1930Year
Nu
mb
er o
f n
ests
1900 1910 1920 1930Year
Nu
mb
er o
f n
ests
![Page 8: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/8.jpg)
Kalt Milt
200
Vetrarhiti og fjöldi æðarkolla í Bíldsey
0
50
100
150
200
250
300
-3 -2 -1 0 1 2 3
Meðalhiti DJFM °C
Fjö
ldi
hre
iðra
![Page 9: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/9.jpg)
Æðurin og veðrið
• Sumarið áður• Haustið áður • Veturinn• Vorið
Innan hverrar árstíðar:• Hitastig• Úrkoma• Loftþrýstingur• Vindhraði
?
![Page 10: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/10.jpg)
Frumþáttagreining• “Principal components analysis”• Veðrinu er raðað upp á nýtt innan
hverrar árstíðar:– Týpur af veðri; t.d. Umhleypingar, hlýtt,
rigningar, lægðagangur?– Vísitölur þar sem dregnir eru saman
þættir sem einkenna ríkjandi tíðarfar rannsóknartímabils
![Page 11: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/11.jpg)
Dæmi um gagnaseríur
Lækur• Landvarp• Dýrafjörður• 1953-2007
Bíldsey• Eyjavarp• Breiðafjörður• 1978-2007
![Page 12: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/12.jpg)
Fjöldi og komutími
•Fjöldi hreiðra• Hreiður talin af
æðarbændum
•Komutími• Dags fyrsta
hreiðurs, eða 50% af kollum komnar
• Hagstætt að kollur komi “snemma” vörpin
![Page 13: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/13.jpg)
Bíldsey 1978-2007
Fjöldi• Vetur með
marktæk jákvæð áhrif (VeturII, t= 2.50, P = 0.01)
•Komutími• Vor (VorII,
t= -2.61, P = 0.02)
![Page 14: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/14.jpg)
Bíldsey: Vetur2 og kollur
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
-3 -2 -1 0 1 2 3
Vetur2
Ko
llu
r(L
eifa
r)
Yfirmeðal-lagi
Undirmeðal-lagi
Kalt,Lítil úrkoma
Milt,talsverð úrkoma
![Page 15: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/15.jpg)
Seint
Snemma
Lygnt Vindasamt
Bíldsey: vor og komutími
y = -3,12x + 25,07
R2 = 0,2036
0
5
10
15
20
25
30
35
40
-2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
Vor2
Ko
mu
dag
s (5
0% k
om
nar
) 1995 1996
KOMU
![Page 16: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/16.jpg)
Lækur 1953-2007
Fjöldi• Engin marktæk
tengsl við veður
•Komutími• Vetur (VeturII,
t= 2.37, P = 0.02)
![Page 17: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/17.jpg)
Koma seinnaen síðast
Komufyrren síðast
Lítið um umhleypingar
Mikið um umhleypingar
y = 1,0056x - 0,0353
R2 = 0,1132
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
Vetur1(1)
Fir
stn
est(
1)
![Page 18: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/18.jpg)
Mikilvægi komutíma?
• Komutími er oft tengdur urptarstærð hjá andfuglum – koma
fyrr, stærri urpt
• Samband komutíma og urptarstærðar á Læk:
![Page 19: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/19.jpg)
Fleiri eggen síðast
Færrieggen síðast
Komu fyrren síðast
Komu seinnaen síðast
Urpt og komutími, Lækur
y = -0,0126x - 0,0202
R2 = 0,1137
-0,4
-0,3
-0,2
-0,1
0
0,1
0,2
0,3
0,4
-8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
Dags. fyrsta hreiðurs - dags. árið á undan
Bre
ytin
g í
urp
t fr
á fy
rra
ári
![Page 20: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/20.jpg)
Samantekt – áhrif veðurs
• Sumar og haust hafa engin tengsl við æður í vörpunum tveimur
• Bíldsey: mildur vetur hagstæður fyrir # varpkollna, vindasamt vor flýtir komutíma?
• Lækur: kollur koma líklega fyrr hafi vetur verið sérlega lítið lægða-/úrkomu- og vindasamur. Komutími og urptarstærð tengd
![Page 21: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/21.jpg)
Vísindi í þágu hlunninda?
Næstu skref:• Tengsl búsvæða og framvinda varpa:
Hvaða búsvæði henta best? Eru einhver ónýtt t.d.?
• Spáð um áhrif loftslagsbreytinga á nýtingu æðarfugls
• Frekari æðarrannsóknir – sértækari spurningar, t.d. ferðalög æðarkollna.
![Page 22: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/22.jpg)
Takk fyrir!
![Page 23: Vísindi í þágu hlunninda: rannsóknir á æðarfugli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012914/56814e56550346895dbbeda8/html5/thumbnails/23.jpg)
Samstarfs og styrktaraðilar• Tómas Grétar
Gunnarsson HS• Ævar Petersen NÍ• Arnþór Garðarsson HÍ• Jennifer A. Gill UEA
Ráðgjöf og aðstoð• Árni Snæbjörnsson• Nátturustofa Vestfjarða• Nátturustofa
Norðausturlands• Náttúrustofa
Vesturlands
• RANNÍS• Framleiðnisjóður• Æðarræktarfélagið
Gögn:• Bíldsey: Ágúst
Bjartmars• Lækur: Zófónías F.
Þorvaldsson