VIÊM TAI GIỮA VIÊM TAI GIỮA

PGS PGS Ts Lâm Huyền TrânTs Lâm Huyền Trân

giải phẫu giải phẫu

Viêm tai giữa là gì ?Viêm tai giữa là gì ? Dịch tễ học và nguyên nhân Dịch tễ học và nguyên nhân Triệu chứng cơ năng và thực thể Triệu chứng cơ năng và thực thể Chẩn đoán Chẩn đoán Nguyên tắc Điều trị Nguyên tắc Điều trị

MỤC TIÊU BÀI GIẢNG

VIÊM TAI GIỮA VIÊM TAI GIỮA ĐỊNH NGHĨA: là hiện tượng nhiễm ĐỊNH NGHĨA: là hiện tượng nhiễm

trùng ở tai giữa.trùng ở tai giữa. Viêm tai giữa cấp: nhiễm trùng cấp Viêm tai giữa cấp: nhiễm trùng cấp

xảy ra trong tai giữaxảy ra trong tai giữa..

Viêm tai giữa tràn dịch: sự hiện diện Viêm tai giữa tràn dịch: sự hiện diện của dịch không phải mủ trong tai giữa.của dịch không phải mủ trong tai giữa.

DỊCH TỄ HỌC DỊCH TỄ HỌC Thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi Thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi

(nhiều nhất là trẻ từ 6 - 12 tháng).(nhiều nhất là trẻ từ 6 - 12 tháng).50% trẻ < 1 tuổi bị ít nhất 1 lần viêm tai 50% trẻ < 1 tuổi bị ít nhất 1 lần viêm tai

giữa.giữa.1/3 trẻ 3 tuổi có > 3 lần bị viêm tai giữa. 1/3 trẻ 3 tuổi có > 3 lần bị viêm tai giữa. 90% trẻ 6 tuổi có ít nhất 1 lần viêm tai 90% trẻ 6 tuổi có ít nhất 1 lần viêm tai

giữa giữa Bệnh thường xảy ra vào mùa đông.Bệnh thường xảy ra vào mùa đông.

TÁC NHÂN GÂY BỆNHTÁC NHÂN GÂY BỆNHStreptococcus pneumoniaeStreptococcus pneumoniaeHaemophilus influenzae (non-Haemophilus influenzae (non-

typeable)typeable)Moraxella catarrhalisMoraxella catarrhalisGroup A StreptococcusGroup A StreptococcusStaph aureusStaph aureusPseudomonas aeruginosaPseudomonas aeruginosaVirus hợp bào hô hấp Virus hợp bào hô hấp

PHÂN LOẠI VIÊM TAI GIỮA PHÂN LOẠI VIÊM TAI GIỮA Acute Otitis MediaAcute Otitis Media: có sốt, đau tai, : có sốt, đau tai,

nghe kémnghe kémOtitis Media with EffusionOtitis Media with Effusion: có dịch : có dịch

trong tai giữa khi soi tai bằng đèn soi trong tai giữa khi soi tai bằng đèn soi tai có bơm hơitai có bơm hơi

Recurrent Otitis MediaRecurrent Otitis Media: không có : không có khả năng hết dịch trong tai giữa khả năng hết dịch trong tai giữa

Chronic Otitis MediaChronic Otitis Media: viêm nhiễm : viêm nhiễm kéo dài có thể gây thủng màng nhĩkéo dài có thể gây thủng màng nhĩ

YẾU TỐ NGUY CƠ YẾU TỐ NGUY CƠ Nhiễm trùng hô hấp cấpNhiễm trùng hô hấp cấp Nhà trẻ Nhà trẻ Thời tiết: mùa đông Thời tiết: mùa đông Dị ứng Dị ứng Trẻ không được bú sữa mẹTrẻ không được bú sữa mẹ Bất thường sọ mặt (chẻ vòm khẩu cái)Bất thường sọ mặt (chẻ vòm khẩu cái) Hội chứng DownHội chứng Down Hít khói thuốc láHít khói thuốc lá

SINH BỆNH HỌCSINH BỆNH HỌC Rối loạn chức năng vòi nhĩ Rối loạn chức năng vòi nhĩ Nhiễm trùng đường hô hấp Nhiễm trùng đường hô hấp Các yếu tố nguy cơ khác như: Các yếu tố nguy cơ khác như:

Viêm mũi dị ứng, Viêm mũi dị ứng, Viêm xoang polyp mũi,Viêm xoang polyp mũi, VA phì đại.VA phì đại.

TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG Trẻ sơ sinh: thay đổi hành vi, kích thích, Trẻ sơ sinh: thay đổi hành vi, kích thích,

khó chịu ở tai, bỏ bú, nôn ói, tiêu chảykhó chịu ở tai, bỏ bú, nôn ói, tiêu chảy..

Trẻ nhỏ (2-4): sốt, đau tai, nghe kém thay Trẻ nhỏ (2-4): sốt, đau tai, nghe kém thay đổi nhân cáchđổi nhân cách

Trẻ em (>4): than đau tai, thay đổi nhân Trẻ em (>4): than đau tai, thay đổi nhân cách cách

KHÁM LÂM SÀNG KHÁM LÂM SÀNG Màng nhĩ đỏ phồng, mờ đục, mất tam Màng nhĩ đỏ phồng, mờ đục, mất tam

giác sáng giác sáng Soi tai bằng đèn soi tai có bơm hơi: Soi tai bằng đèn soi tai có bơm hơi:

màng nhĩ kém hoặc không di độngmàng nhĩ kém hoặc không di động

màng nhĩ bình thường và màng nhĩ phồng do viêm tai giữamàng nhĩ bình thường và màng nhĩ phồng do viêm tai giữa

Maøng nhó bình thöôøng Maøng nhó bình thöôøng

Caùn buùa Roán nhó Tam giaùc saùng Maøng caêng

Maáu ngoaøi xöông buùa

Maøng chuøn

Vieâm tai giöõa caáp

Vieâm tai giöõa thanh dòch

Tuùi loõm

Giai đoạn phục hồi

Viêm màng nhĩ

Xô nhó

Thuûng nhó nhoû ¼ tröôùc döôùi

Thuûng nhó tröôùc döôùi coøn rìa

Thuûng roäng trung taâm coøn rìa

Cholesteatoma Cholesteatoma

CẬN LÂM SÀNG CẬN LÂM SÀNG

NỘI SOI TAI NỘI SOI TAI ĐO THÍNH LỰC: nghe kém ĐO THÍNH LỰC: nghe kém Đo nhĩ lượng: dịch trong tai giữa ?Đo nhĩ lượng: dịch trong tai giữa ?Xquang Schuller 2 taiXquang Schuller 2 taiCT tai, CT não, MRI khi nghi ngờ có CT tai, CT não, MRI khi nghi ngờ có

biến chứng biến chứng

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆTCHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT

Viêm ống tai ngoài Viêm ống tai ngoài Viêm màng nhĩ bóng nước Viêm màng nhĩ bóng nước Nút ráy tai Nút ráy tai Áp xe răng Áp xe răng Dị vật taiDị vật taiĐau tai phản xạ (tuyến mang tai, Đau tai phản xạ (tuyến mang tai,

răng,hạch)răng,hạch)Viêm amidan Viêm amidan

Điều trịĐiều trịĐiều trị nội khoa Điều trị nội khoa Trích rạch màng nhĩ: hút dịch trong tai Trích rạch màng nhĩ: hút dịch trong tai

giữa làm giảm áp suất trong tai giữa. giữa làm giảm áp suất trong tai giữa. Chỉ sử dụng khi điều trị nội khoa thất bạiChỉ sử dụng khi điều trị nội khoa thất bại

Đặt ống thông nhĩ Đặt ống thông nhĩ Điều trị ngoại khoa:Điều trị ngoại khoa:

Khoét xương chủm Khoét xương chủm Chỉnh hình tai giữaChỉnh hình tai giữa

ĐIỀU TRỊ nội khoa: phác đồ ĐIỀU TRỊ nội khoa: phác đồ 1 1

Amoxicillin: 20-40 mg/kg/ ngày , 3 lần Amoxicillin: 20-40 mg/kg/ ngày , 3 lần /ngày 10-14 ngày, có thể dùng liều cao /ngày 10-14 ngày, có thể dùng liều cao 60-90 mg/kg / ngày 60-90 mg/kg / ngày

AmoxiclavAmoxiclav: 45 mg/kg/day uống 2 lần / ngày : 45 mg/kg/day uống 2 lần / ngày 10-14 ngày.10-14 ngày.

Giảm đau uống hoặc nhỏ tai Giảm đau uống hoặc nhỏ tai

PHÁC ĐỒ 2 PHÁC ĐỒ 2

Cefalosporin thế hệ 2Cefalosporin thế hệ 2Erythromycin/sulfisoxazoleErythromycin/sulfisoxazoleTrimethoprim/sulfamethoxazoleTrimethoprim/sulfamethoxazoleNhững thuốc này được sử dụng khi Những thuốc này được sử dụng khi

phác đồ 1 thất bại sau 10 ngày.phác đồ 1 thất bại sau 10 ngày.

CHỈ ĐỊNH TRÍCH NHĨ CHỈ ĐỊNH TRÍCH NHĨ

Trẻ có dấu hiệu nhiễm độcTrẻ có dấu hiệu nhiễm độc Điều trị kháng sinh thất bại Điều trị kháng sinh thất bại Biến chứng mưng mủ Biến chứng mưng mủ Trẻ suy giảm miễn dịchTrẻ suy giảm miễn dịch

BIẾN CHỨNG CỦA VIÊM TAI BIẾN CHỨNG CỦA VIÊM TAI GIỮA GIỮA

Nghe kém: dẫn truyền, tiếp nhận, hỗn hợp Nghe kém: dẫn truyền, tiếp nhận, hỗn hợp Viêm xương chủm cấpViêm xương chủm cấp Thủng màng nhĩ Thủng màng nhĩ Xơ nhĩ Xơ nhĩ CholesteatomaCholesteatoma Viêm tai giữa mưng mủ mạnViêm tai giữa mưng mủ mạn Cholesterol granuloma: Cholesterol granuloma: ‘‘Blue drum syndrome’Blue drum syndrome’ Liệt mặt Liệt mặt Viêm xương đá Viêm xương đá

THỦNG MÀNG NHĨ THỦNG MÀNG NHĨ

Photo’s courtesy of Dr. Roy F. Sullivan, Ph.D.

túi co lõm túi co lõm

Photo’s courtesy of Dr. Roy F. Sullivan, Ph.D.

•

Viêm xương chủm cấp Viêm xương chủm cấp

Viêm xương chủm xuất ngoại:Viêm xương chủm xuất ngoại:áp xe sau taiáp xe sau tai

BIẾN CHỨNG NỘI SỌ BIẾN CHỨNG NỘI SỌ Viêm màng não Viêm màng não Áp xe ngoài màng cứng Áp xe ngoài màng cứng Tụ mủ dưới màng cứng Tụ mủ dưới màng cứng Áp xe trong não Áp xe trong não Áp xe đại não Áp xe đại não Áp xe tiểu nãoÁp xe tiểu não Sũng nước não thất do taiSũng nước não thất do tai Viêm tắc xoang tĩnh mạch bên Viêm tắc xoang tĩnh mạch bên Subdural EmpyemaSubdural Empyema

Biến chứng của viêm tai giữaBiến chứng của viêm tai giữa Liệt thần kinh mặtLiệt thần kinh mặt Tần suất sau kỷ nguyên kháng sinh: 0.005%Tần suất sau kỷ nguyên kháng sinh: 0.005% Đa số ở trẻ em <6 tuổi (viêm tai giữa cấp), trẻ lớn và Đa số ở trẻ em <6 tuổi (viêm tai giữa cấp), trẻ lớn và

người lớn (viêm tai giữa mạn)người lớn (viêm tai giữa mạn) Vi khuẩn đến dây thần kinh theo con đường nứt xương Vi khuẩn đến dây thần kinh theo con đường nứt xương

bẩm sinh hoặc do bào mòn xương của mô hạt viêmbẩm sinh hoặc do bào mòn xương của mô hạt viêm Phù nề, viêm hoặc mưng mủ của dây thần kinh gây ra Phù nề, viêm hoặc mưng mủ của dây thần kinh gây ra

liệt mặtliệt mặt Hiếm khi kéo dài >3 tuần Hiếm khi kéo dài >3 tuần (trong trường hợp viêm tai giữa cấp)(trong trường hợp viêm tai giữa cấp) Điều trị: KS, trích nhĩ đặt ống thông nhĩĐiều trị: KS, trích nhĩ đặt ống thông nhĩ

Nếu có viêm xương chủm: khoét xương chủmNếu có viêm xương chủm: khoét xương chủm Giải áp thần kinh mặt khi có liệt mặtGiải áp thần kinh mặt khi có liệt mặt

Biến chứng của viêm tai giữa Biến chứng của viêm tai giữa VIÊM MÀNG NÃOVIÊM MÀNG NÃO

MeningitisMeningitis Biến chứng nội sọ thường gặp Biến chứng nội sọ thường gặp

nhất của viêm tai giữa nhất của viêm tai giữa Tần suất giảm rõ rệt từ khi có Tần suất giảm rõ rệt từ khi có

vaccin ngừa H.influenza va vaccin ngừa H.influenza va phế cầuphế cầu

Triệu chứng: nhức đầu, Triệu chứng: nhức đầu, sốt, cứng gáy, tinh thần trì sốt, cứng gáy, tinh thần trì trệ , +Brudzinski’s signtrệ , +Brudzinski’s sign

Nghe kém Nghe kém Chụp CTđầu hoặc chọc dò Chụp CTđầu hoặc chọc dò

tủy sốngtủy sống MRIMRI

Điều trị: Điều trị: kháng sinh tĩnh mạch kháng sinh tĩnh mạch (3(3rdrd generation cephalosporin generation cephalosporin +/- vancomycin), đặt ống +/- vancomycin), đặt ống thông nhĩ +/- mổ xương chủm thông nhĩ +/- mổ xương chủm

TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG :SAØNG :

VIEÂM MAØNG NAÕO:VIEÂM MAØNG NAÕO:* * Soát cao, reùt run, maïch nhanh.Soát cao, reùt run, maïch nhanh.* * Tam chöùng kinh ñieån: Tam chöùng kinh ñieån: Nhöùc ñaàu döõ doâò.Nhöùc ñaàu döõ doâò. Noân oí.Noân oí. Taùo boùn.Taùo boùn.* * Daâuù maøng naoõ :Daâuù maøng naoõ : _Coå göôïng. _Coå göôïng. _Kernig (+), Brudzinski (+)._Kernig (+), Brudzinski (+).* * Roâí loaïn thaàn kinh: Roâí loaïn thaàn kinh: Caûm giaùc : taêng caûm giaùc ñau, sôï aùnh Caûm giaùc : taêng caûm giaùc ñau, sôï aùnh

saùng.saùng. Vaän maïch : da ñoû böøng, vaïch maøng naõo Vaän maïch : da ñoû böøng, vaïch maøng naõo

(+)(+) Gíac quan : sôï tieáng ñoäng.Gíac quan : sôï tieáng ñoäng. Tinh thaàn : traàm uaát, meâ saûng.Tinh thaàn : traàm uaát, meâ saûng.

AÙP XE ÑAÒ NAÕO:AÙP XE ÑAÒ NAÕO:TAM CHÖÙNG BERGMANNTAM CHÖÙNG BERGMANN::H/ C TAÊNG AÙP LÖÏC NOÂÒ SOÏ:H/ C TAÊNG AÙP LÖÏC NOÂÒ SOÏ:

H/C NHIEÃM TRUØNG:H/C NHIEÃM TRUØNG:

H/C THAÀN KINH KHU TRUÙ:H/C THAÀN KINH KHU TRUÙ:

AÙP XE ÑAÒ NAÕO:AÙP XE ÑAÒ NAÕO:TAM CHÖÙNG BERGMANNTAM CHÖÙNG BERGMANN::

HOÂÒ CHÖÙNG TAÊNG AÙP LÖÏC NOÂÒ HOÂÒ CHÖÙNG TAÊNG AÙP LÖÏC NOÂÒ SOÏ:SOÏ:

Nhöùc ñaàu vuøng thaí döông, ñænh, Nhöùc ñaàu vuøng thaí döông, ñænh, chaåm.chaåm.

Noân voït.Noân voït.Tinh thaàn trì treä:lô mô, nguû gaø.Tinh thaàn trì treä:lô mô, nguû gaø.Maïch chaäm < 60 laàn / phuùt, huyeát Maïch chaäm < 60 laàn / phuùt, huyeát

aùp taêng.aùp taêng.Cöông tuï voõng maïc, phuø gai.Cöông tuï voõng maïc, phuø gai.

AÙP XE ÑAÒ NAÕO:AÙP XE ÑAÒ NAÕO:TAM CHÖÙNG BERGMANNTAM CHÖÙNG BERGMANN::

HOÄI CHÖÙNG NHIEÃM TRUØNG:HOÄI CHÖÙNG NHIEÃM TRUØNG: Soát caoSoát cao Gaày suùtGaày suùt Maát nöôùcMaát nöôùc

AÙP XE ÑAÏI NAÕO:AÙP XE ÑAÏI NAÕO:TAM CHÖÙNG BERGMANNTAM CHÖÙNG BERGMANN::

3/ HOÄI CHÖÙNG THAÀN KINH KHU TRUÙ:3/ HOÄI CHÖÙNG THAÀN KINH KHU TRUÙ: Taêng phaûn xaï gaân xöông, Babinski (+).Taêng phaûn xaï gaân xöông, Babinski (+). Lieät nöaû ngöôì beân ñoâí dieän .Lieät nöaû ngöôì beân ñoâí dieän . Co giaät chaân tay, ñoäng kinh.Co giaät chaân tay, ñoäng kinh. Maát ngoân ngöõ: muø lôì, ñieác lôì:Maát ngoân ngöõ: muø lôì, ñieác lôì:

Muø lôøi: (Vernicke): noí ñöôïc nhöng queân 1 Muø lôøi: (Vernicke): noí ñöôïc nhöng queân 1 soá töø quen thuoäc.soá töø quen thuoäc.

Ñieác lôì: (Broca): nghe ñöôïc nhöng khoâng Ñieác lôì: (Broca): nghe ñöôïc nhöng khoâng hieâuû.hieâuû.

Töû vong do: tuït keït thuyø thaí döông vaoø khe Töû vong do: tuït keït thuyø thaí döông vaoø khe Bichat.Bichat.

Tuït keït tieåu naõo vaøo loã chaåm.Tuït keït tieåu naõo vaøo loã chaåm. Vôõ oå aùp xe vaøo naoõ thaát .Vôõ oå aùp xe vaøo naoõ thaát .

VIEÂM TAÉC XOANG TÓNH MAÏCH BEÂNVIEÂM TAÉC XOANG TÓNH MAÏCH BEÂN : :

* Soát cao + laïnh run* Soát cao + laïnh run gioáng côn soát reùt. gioáng côn soát reùt. Bieåu ñoà nhieät ñoä:Bieåu ñoà nhieät ñoä: hình thaùp chuoâng nhaø thôø.hình thaùp chuoâng nhaø thôø.* Ñau vuøng bôø sau x.chuûm.* Ñau vuøng bôø sau x.chuûm.* Thieáu maùu* Thieáu maùu..* Maùng caûnh söng ñau.* Maùng caûnh söng ñau.

AÙP XE NGOAØI MAØNG AÙP XE NGOAØI MAØNG CÖÙNGCÖÙNG

Tuùi muû naèm giöõa maøng Tuùi muû naèm giöõa maøng cöùng vaø xöông soïcöùng vaø xöông soï

Khoâng coù trieäu chöùng laâm Khoâng coù trieäu chöùng laâm saøng ñaëc hieäu saøng ñaëc hieäu

(nhöùc ñaàu, soát, buoàn noân)(nhöùc ñaàu, soát, buoàn noân)

AÙP XE TIEÅU NAÕOAÙP XE TIEÅU NAÕO Maát thaêng baèngMaát thaêng baèng.. Quaù taàmQuaù taàm : nghieäm phaùp ngoùn tay chæ : nghieäm phaùp ngoùn tay chæ

muó.muó. Maát lieân ñoängMaát lieân ñoäng : uùp ngöaû baøn tay. : uùp ngöaû baøn tay. Maát ñoàng vaänMaát ñoàng vaän : ñaù goùt vaøo moâng. : ñaù goùt vaøo moâng. Ñoäng maétÑoäng maét töï phaùt ñaäp veà beân töï phaùt ñaäp veà beân

beänh.beänh. Noân oí, choùng maët, nhöùc ñaàu.Noân oí, choùng maët, nhöùc ñaàu.

AÙP XE TIEÅU NAÕOAÙP XE TIEÅU NAÕO

VIÊM ĐỈNH XƯƠNG ĐÁ VIÊM ĐỈNH XƯƠNG ĐÁ

LÂM SÀNG: đau sâu trong tai, chảy LÂM SÀNG: đau sâu trong tai, chảy mủ tai, dấu hiệu thần kinhmủ tai, dấu hiệu thần kinh

Hội chứng Gradenigo:Hội chứng Gradenigo:Đau tai, chảy mủ tai, liệt dây VIĐau tai, chảy mủ tai, liệt dây VICT, MRI thấy mờ xương đá, phá hủy các CT, MRI thấy mờ xương đá, phá hủy các

vách xương, tổn thương màng não vách xương, tổn thương màng não

Viêm đỉnh xương đáViêm đỉnh xương đá

đau tai, chảy mủ tai, liệt dây VIđau tai, chảy mủ tai, liệt dây VI

tam chứng Gradenigotam chứng Gradenigo

Thank you Thank you