vezir fazıl mustafa paşa’ya gönderilen mektup

8/9/2019 Vezir Fazıl Mustafa Paşa’ya Gönderilen Mektup

http://slidepdf.com/reader/full/vezir-fazil-mustafa-pasaya-goenderilen-mektup 1/19

RSÂLE- HASANEYN

NYÂZÎ- MISRÎ KADDESELLÂHÜ SIRRAHUL AZÎZ

Hazrlayan

hramczâdeHac smail Hakk

ALTUNTA



SBN:[email protected]

http://ismailhakkialtuntas.com

Dizgi : H. smail Hakk Altunta

Kapak :

Bask- Cilt :



VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA BELGRAD SEFERNDE KEN GÖNDERD MEKTUP

1

(71a)

2

Anka isimli kitapta

Fî Sihâh-il Mesâbih isimli kitapta buyruldu ki;

3 Allah Teâlâ

4 Her bir eyin kendine münasip bir lisân vardr. O lisân ile Allah

sübhânehû Teâlây zikreder. Câferi Sâdk aleyhisselâm buyurmutur ki, Kurân- Kerim fasih lisan ile söyler. Kiminin lehine, kiminin aleyhine.

(71b) Esmâ-i Kurân- Kerimi bilen, Kurân- Kerimin sözünü bilir demitir.

Kurân- Âzîmin cildi (derisi) lafzlar, eti manas, ya da kalanlar ve iliide esrârdr. Tarihi kimin üzerine gelirse ehâdeti onun üzerinedir. Ya lehine

1Niyazi-i Msrînin Vezir Mustafa Paa'ya mektub, T816 NY 1183 H Belediye

Yazmalar - Depo BEL_Yz_K.000502/06 2 O gün Allah'n dümanlar cehennem ateine sürülmek üzere hep bir araya

toplanrlar. Nihayet oraya geldikleri zaman kulaklar, gözleri ve derileri, iledikleri

eye kar onlarn aleyhine ahitlik edecektir. Derilerine: Niçin aleyhimize ahitlik

ettiniz? derler. Onlar da: Her eyi konuturan Allah, bizi de konuturdu. lk defa

sizi o yaratmtr. Yine O'na döndürülüyorsunuz, derler. Siz ne kulaklarnzn, ne

gözlerinizin, ne de derilerinizin aleyhinize ahitlik etmesinden saknmyordunuz,

yaptklarnzdan çounu Allah'n bilmeyeceini sanyordunuz. te rabbnza

beslediiniz o zannnz sizi helâke sürükledi de hüsrana düenlerden oldunuz Fussilet, 19-233 Kurân- Kerim efaatçi ve ifâ vericidir. efaati kabul ve ikâyeti tasdik olunur

4 O'nu hamd ile tesbih etmeyen hiçbir ey yoktur; fakat siz onlarn tesbihlerini

anlamazsnz. Dorusu O Halim olandr, Balayan'dr. srâ, 44



4 Niyâzî-i Msrî kaddesellâhü srrahul azîz

ya da aleyhine olur. Çünkü tarih esmâ lisândr. 5

Mâide6

4. Ayetinde 6=2287 =2287

7 Dördüncü olal kaynatam geleli. Dünkü hrszlkta bu kadar idi. Bu gün

seksensekiz dir. Dier bir vecihle harflerin zat

isimlri ile 2287 dir. Kaynatam müfsid geleli dünkü hrszlkta yoktur idi.

8 yani halife, hakîki müfsidleri sevmez. Hangi vali

müfsidleri severse, hakiki halife deildir, eytandr. =1290

Kaynatam gizlice hrszla geleli bu kadar gönder.uhur 9 hesabnca 51 eder. Sene hesabnca 4 sene 2 ay eder. Dört sene

iki aydan biri bu ehirde ne kadar fesat oldu ise hepsini benim kaynatametti. Elinde padiah ferman var. Paalardan, agvattan,10 asker ve reâyadanhangi birisine bir ey teklif etse o da muhalefet etse, onu ya öldürür, yaazlettirir veya sürdürür. Padiah ferman kuvvetindedir. O vermitir.Kaynatam ile bildirmitir ki, efsattan münfek olma 11 tâ ki o kadar öyle kionunla Msrî gazaba gelsin Ben Mehdîyim desin o zaman i tamam olur.Ya alrz, ya veririz demitir. Eer Msrî

(72a) Tahammül eylese gittikçe fesad oturur. Tamam, gazaba gelinceye dekdönmem. Ey Köprü (lü)! Fesad kaynatama kadar ettirsen ki, dünyaybaatan baa atee verse yaksa ben ona sahip çkamazm. Benim hizmetim

12 ayeti ile ameldir. Bana lazm olan teblidir. Umurdaalakam yoktur. (26 Zil-kade Cuma 5833)

Bir hâkim ki, mazluma sahip çkmaz, zalimi tez bulur. Velâkin bir hâkim

ki, hrsz muayyen ola, müddeiye isbat- teklif, hrsz hrszl isbatla sabit ilegelmez ki ahit olun deyeler.Hâsl, hâkim yaramaz olursa, mazlumun ii Allah Teâlâya kalr.

13 ayet gereince, halifeyi de sevmez. O halife

5Ebced Hesab ile elde edilen sonuçlar.

6 Sava ateini ne zaman körükleseler Allah onu söndürmütür. Yeryüzünde

bozgunculua koarlar. 7

Kaynatam: Kaynpeder8 Allah bozguncular sevmez. (Mâide, 64)

9Aylar

10 Agva: alâlete en fazla sapan, giden. Sapk

11

Fesatlk çkarmaktan uzak kalma12 sana düen sadece teblidir. (ura, 48) Niyâzî-i Msrî kuddise srruhul-aziz

olarak yazmtr. Onun bu ekilde yazmas da manay fazla

deitirmez. 13

Allah bozguncular sevmez. (Mâide, 64)



Risale-i Hasaneyn 5

eytandr. mdi Köprülü Mustafa Paa! 14 Zamannda hrszlar gümü eerli

14 FAZIL MUSTAFA PAA

(d. 1637, Vezirköprü, Samsun - hyt. 19 Austos 1691 Salankamen =Yugoslavya)1689-91 arasnda Osmanl sadrazam. Devleti ve orduyu yeniden düzenlemeye

çalmtr. Köprülü Mehmed Paa'nn küçük olu, Fazl Ahmed Paa'nn kardeidir.Dört yanda geldii stanbul'da iyi bir medrese örenimi gördü ve ilmiye snfna

girdi. Babasnn sadrazaml srasnda padiahn müteferrikalar arasnda yer ald.

Vezirlie getirilinceye dein zeametle geçindi. Enitesi Sadrazam Merzifonlu KaraMustafa Paa'nn salk vermesi üzerine yedinci vezir olarak Divan- Hümayun'aalnd (1680). Ertesi yl altnc vezir oldu ve Edirne'de kalan ehzade Ahmed'le

Süleyman'n korunmasyla görevlendirildi. 1683'te Nibolu sancakbeyi, ayn

zamanda Silistre (Özi) valisi ve Lehistan serdar oldu.

Merzifonlu Kara Mustafa Paa'nn yerine sadrazamla getirilen Kara brahim

Paa'y-la anlaamaynca 1684'te devlet görevlerinden affn istedi. Önce kendisine

Azaz ve Kilis sancaklar arpalk olarak verilip istei kabul edildiyse de, Akdeniz'de

Venedik basks artnca 1684 sonlarnda Sakz muhafzlna atand. Mart 1686'da

Seddülbahir (Çanakkale'de) muhafz oldu. Enitesi Sadrazam Siyavu Paa'nnçars üzerine, kapkulu askerlerinin Rumeli'de çkardklar karklklar önlemek

göreviyle Ekim 1687'de ikinci vezir olarak stanbula gitti.

Ayaklanmalar bastrmasna karn, daha önce kendisine hakaret ettii için

yaknlk duymad IV. Mehmed'e (Avc) (h.d 1648-87) kar gelimeleri önlemeçabasna girmedi. Kasm 1687'de IV. Mehmed'in tahttan indirilerek yerine II.

Süleyman'n (h.d 1687-91) geçirilmesinde önemli rol oynad. Ama kendisinden

çekinen yeniçerilerin basksyla 1688'de stanbul'dan uzaklatrlarak, ubattaÇanakkale, martta Hanya, haziranda Kandiye ve aralkta da Sakz muhafzlna

atand.

Bu srada Mora, Osmanllarn elinden çkm, Arnavutluk ve Srbistan'daki ayak-

lanmalar genilemi, devlet Rumeli'de oldukça zor duruma dümütü. II. Süleyman,böyle bir dönemde eyhülislam Debbaza-de Mehmed Efendi'nin önerisiyle Fazl

Mustafa Paa'y sadrazamla getirdi (10 Kasm 1689). Fazl Mustafa Paa ilk i

olarak, özellikle Rumeli'de halkn ikâyetlerine, zaman zaman da ayaklanmalarnayol açan ar sava vergilerinin bir bölümünü kaldrd, bir bölümünü de hafifletti.

Yeniçeri aalna getirdii Einli Haseki Mehmed Aa araclyla oca düzene

koydu. Sadrazamlk kurumunu daha bamsz klmak amacyla güçlerini snrlad

Kubbe-alt vezirlerinin saysn da azaltt. Yeniden düzenleyerek güçlendirdii

orduyla Temmuz 1690'da Macaristan seferine çkt. Vidin, Ni ve Semendire'den

sonra Ekim 1690'da Belgrad' yeniden ele geçirdi.

Belgrad Seferi Ni kalesi tamir edilip içine kuvvet ve harp levazm konduktan sonra vezir-i

âzam ordu erkâniyle ocak aalarn davet ederek:

"naallah benim maksadm Belgrad fethidir, ne dersiniz?" diye fikirlerini sordu.Ocak aalar askerin Ni muhasarasnda hrpalandndan dolay faaliyetleri

azaldn, asker, cephane ve mühimmata ihtiyaç olduunu, Tuna yollar ele

geçtikten sonra Belgrad üzerine gidilmesini ve muhasara uzayp kale alnamayacak

olursa fena bir durum hasl olacan ve bu yl bu kadarla iktifa edilerek gelecek sene




yeni kuvvet ile hareket edilmesini tavsiye ettilerse de vezir-i âzam :"Allahn inayetiyle frsat ve nusret bizimdir; ben giderim, isteyen gelsin,

gelmeyene cebretmem" diye Yavuz'un Çaldran seferinde yapt gibi kesin olarak

mukabele edince oradakilerin hiç birisi muhalefet edemeyip:

"Siz bilirsiniz; emrinize imtisal en gideriz ve canla bala çalrz" diye cevap

verdiklerinden harekete karar verilip Fatiha okundu. Fazl Mustafa Paa, Osmanlkuvvetleriyle Tökeli Imre'nin Erdez'deki muvaffakiyetlerini ve düman bakumanda-

nnn esir edildiini o srada haber ald gibi Fransa ile imparator arasndaki

muharebeden dolay harbe müncer olan durumdan da istifade ile bu mühim frsat

kaçrmamak istiyordu. Belgrad üzerine yürünürken Semendire'nin düman elinde braklarak

geçilmesi doru olmadndan evvelâ burasnn alnmasna karar verildi;

Belgrad'dan Tuna vastasiyle Semendire'ye yaplmak istenen yardm muvaffak

olamadndan evvelâ Sukulesi yaknndaki bir delikten giren bir bölük ba ilearkadalar ve daha sonra asker tarafndan dkale alnp onu müteakip muharebeile içkale igal olunarak yedi yüz esir alnd (24 zilhicce 1101 / 28 Eylül 1690). Buras

da tahkim edilip içine kuvvet konduktan sonra Semendire ile Belgrad arasndaki

Hisarck mevkii alnp 2 Ekimde Belgrad önüne gelindi, düman, Osmanl

ordusunu görünce varou yakarak iç kaleye çekilip müdafaaya balad.Belgradn zapt

Vezir-i âzam Belgrad önüne geldii gün kaleyi kuatarak dövmee balad;

muhasarann sekizinci günü (5 muharrem 1102 / 9 Kasm 1690) Belgradn Savanehri tarafnda bulunan iç kalesindeki barut mahzenine isabet eden bir kumbara

oradaki dört bin kiiyi öldürdüü srada vezir-i azamn bulunduu taraftan açlan aslkale gedikleri görülünce bizzat kendisinin

"Yürüyün ümmet-i Muhammed" diye barmas üzerine kaleye kar yaplan

iddetli hücum dier muhasara kollarna da sirayet ettiinden bu suretle azzamanda Belgrad dümütür. Bu muvaffakiyetten düman o kadar armt ki

Tuna kenarnda kar sahille muvasalay temin eden on iki gemi içindeki Avusturyakuvvetleri kaçamayarak esir edilmilerdir. Rivayete göre kalede on alt bin muhafz

vard. Belgrad'n zapt üzerine büyük, küçük üçyüz top ele geçmitir. Yürüyü

esnasnda alnndan kurunla vurulup ehit düen Rumeli beylerbeisi Arnavud

Mustafa Paa'nn cesedi vezir-i azamn ota önüne getirilip bizzat vezir-i azamn

imametiyle cenaze namaz klndktan sonra yine bizzat Fazl Mustafa Paa

tarafndan kanl elbisesiyle defnedilmitir.

Belgrad muhasaras esnasnda akna sevk edilen Tatar kuvvetleri kar tarafa

Sirem sahrasna geçip Varadin taraflarna kadar giderek iki binden fazla düman

askerini katlettikleri gibi kalenin zaptndan sonra Kalgay Devlet Giray umum Tatar

askeriyle Sava nehrini geçip Esek taraflarna kadar olan yerleri vurup nehirde de

baz gemiler elde etmilerdir.Belgradn zaptndan sonra hastal geçen Selim Giray Han evvelâ Edirne'ye

gelip sonra da orduya iltihak etmitir; bu srada Sava nehri kenarndaki

Böürdelen (Sabaç) kalesi de elde edilmitir; daha sonra Bosna beylerbeisi Topal

Hüseyin Paa kaps halk ve eyaleti kuvvetleriyle Esek kalesini muhasara edip



Risale-i Hasaneyn 7

ata benzerler. Tehniye15 ederler. Allah Teâlâ Köprü-zâdeye ömürler versin.Ann eyyâm- devletinde16 zevk edelim diye göüslerini gererek yürürler.Mehurdur ki, Küffardan bir taife varm ki, ehl-i slâm kimileri galip gelse,esir olmaktan ölmek yedir dedikleri gibi atee ururlar17 imi. Kiminin içindecümlesi yanar imi. Köprülü-zâde dahi akln, amelini, rüdünü ve ferasetinicem edip cümlesiyle rey etmitir ki, eer Msrî beni Mehdî etmezse,bakasn tayin ederse o mehdiye bende olmaktan ölmek ye dir, diye kaynatama

(72b) bu atei yaktrr. Bu kâfiri musallat eyledi. buat18 haramileri deryada vekarada oturdu. Kaynatam ikad 19 nâr musallat kld.

Ey Köprülü! Zalim Deccâl lâinsin, zalim iken ben ana mehdi isminitesmiye20 etsem Allah Sübhânehü ve Teâlâ seni mehdi etmez. Zalim naslmehdi olur. Eer Msrî ben mehdi olurum, halk benim bama toplansndesin dersen, vallâhül azîm, dünyay cümle harab ve viran etsin, sahip

dödü ise de yaan yamurlardan metrisler su ile dolup yaya askeri hareketten

kaldndan alnamad.

Vezir-i azamn bu seferi esnasnda daha evvel dümann eline geçmi olan Tuna

kenarndaki Vidin kalesiyle Feth-ül-islâm, Hrsova ve ikisi arasndaki ansi adas ki ssz bir ada iken düman tahkim etmiti elde edilerek Tuna'nn Güneykysndaki yerler tamamen alnd.

Fazl Mustafa Paa, Belgrad kalesini iyice tamir edip içine yeter derecede asker,

mühimmat ve zahire koydu. Kendisinden evvel Selim Giray' stanbul'a yolladktan

sonra 15 Kasmda Belgrad'dan hareket etti ve krk gün sonra Davudpaasahrasna gelerek hastal sebebiyle oraya araba ile gelmi olan padiah II.

Süleyman tarafndan kabul edildi ve

Ben mükâfat etmee kadir deilim; Allah Teâlâ iki cihanda yüzünü ak etsin.

iltifatna mazhar oldu.

Haziran 1691'de II. Macaristan seferine çkan Fazl Mustafa Paa Sofya'dayken II.Süleyman öldü ve yerine II. Ahmed geçti (h.d 1691-95). Bu srada geri çekilmekte

olan Avusturya ordusu üzerine saldrya geçen Fazl Mustafa Paa ihtiyatsz davra-

narak Krm güçlerinin bulunmad bir srada çarpmak zorunda kald ve Salanka-men Sava'nda Hakka yürüdü.

Fazl Mustafa Paa ileri görülü bir sadrazamd. Merkezî yönetimde ve orduda

yapt düzenlemelerin yan sra, ülke içindeki Hristiyanlarn yaam koullarn

iyiletirmek için büyük çaba harcam, tarada ayanlarn güçlenmesini önlemek

amacyla her bölgede Divan- Hümayun benzeri meclis-i ayanlar oluturmutur. 15

Tehniyet: Tebrik etme, kutlama16 Vezirlik günlerinde17

atarak18

Bugat: (Bâgî. C.) Hakszlk edenler, âsiler, serke kimseler19

kad: Kuvvetlendirme, salam klma20

Tesmiye: simlendirme. Ad verme.




çkmazm. Allah Teâlâ aciz deildir. Mülkünü bana smarlamad. Bana ancak

demitir. Tebliinde kusur etmedim. Kolum kanadmyolundu. Yolunmu doana döndüm. Makdurumu 21 bezl22 ve mechûd23 eyledim. Sarf eyledim. Onsekiz senedir, kuam çözüp yatmadm. Bir tatltaam yemedim. Bir tatl su içmedim.

24 Bu kadarseneden beri taamm budur. Suyum hamim25 ve gussadr.26 Benim kadartebli etmi var mdr. Hak ayan oldu. Yeter imdiden geri hakka sahip çkar,hayrolur. (26 Zil-kade Cuma 5833)

Bunda bir zaman asker çok idi. Kaç sene ulûfeleri 27 gelmedi. Tamam,slam askeri bunald. Sipahi28, yeniçeri, cebeci 29 vesâir açlktan bunaldlar.Küffara ikier, üçer paraya bir gün akamdan rgatlk ederlerdi. Kimseyidöüp elinden maln almazlard. Kimsenin evine hrszla girdiini

görmezlerdi. Vaaz ve nasihate(73a) Koyun tuza çkar gibi çkarlard. O kadar zaruret çekerler ve hrszlketmezlerdi. Bu sefer ne oldu ki hrsz oldular. Vallahül azim. Emreimtisalen30 hrszlk deildir. Benim kaynatam, Filan sen var bu ii ile dediikimsedir, bu ii eden. Hâsl bir kimsenin hatrna deerseniz vezulmederseniz ancak bu vaaz (nasihati) yaz ki, zalim Köprüye ilâm edin.Kaynatam sipari ettii atei yakt. Msrî bu haberi söyledi diye yazn,gönderin. Ne haber gelirse, ona göre amel edin. Zira bu i dediklerim

kaynatam dediklerinindir. Köprülünün emriyledir.

21 Makdur: Güç. Kuvvet. Kudret. Takdir olunmu. Allah Teâlâ'nn takdiri. Daha

evvelden takdir olunmu22

Bezl: Bol. Bol bol verme. Esirgemeden vermek23

Mechud: (Cehd. den) Çalm uram, didinmi, cehdetmi. Kuvvet, kudret,güç24

Onlar için kuru bir dikenden baka yiyecek de yoktur. Ne besler ne açlktan

kurtarr. Gaiye, 6-725

Hamim: Scak ve kzgn su. Yakn hsm, soy sop. Samimi arkada.26

Gussa: Keder. Tasa. Gam. Boaza taklan yemek. Aaç, diken27

Ulufe: Yeniçerilere ve sipahilere datlan maa. Bir nevi hayvan yemi28

Sipahi: Ask: Osmanl askerlik tekilâtnda "Timar" namyla öür ve rüsumunu

aldklar araziye mukabil, harp zamanlarnda kendi hayvanlar ve kanunen

götürmee mecbur olduklar silâhl askerlerle birlikte sefere itirak eden bir snf

süvari askeri. Bunlar aknclk, çapulculuk ve karakol hizmetlerini ifa ederler vedüman karsnda piyadelerin muhafazasn te'min ettikleri gibi, icabnda hücum

ilerini de yaparlard.29

Cebeci: f. Eski Osmanl mparatorluunun ordusunun zrhl snfna mensub nefer.30

mtisalen: Bal olarak, imtisal ederek, uyarak, tâbi olarak.



Risale-i Hasaneyn 9

31 NasihatEy aalar, beyler, paalar, slam askeri! Cümleniz birbirinize imanda ve

slamda beraber olmanz gerektir ki, birbirlerinizle karde olasnz.Kendinizden küçücüe baba olasnz. Kendinizden büyüe oul olasnz. Birsuçluyu getirdikleri zaman o âdemin suçuna bakn kürek taziri32 m lazm,hadd33 mi lazm, adamna göre gerekir. Baz âdil arz ehli vardr ki, ona niçinettin? Sana dümezdi demek, onu dövmekten etkilidir. Ona tazir o kadaryeter. Bazna üç gün, bazsna yedi gün, bazsna dokuz, bazsna daha ziyadeotuzdokuzuna dek krka varmak gerek.

34 Sen Allah Teâlâdangayretli deilsin. Bütün halktan Allah Teâlâ

(73b)

gayretlidir. Gayretinden haramn gizlisini aikâresini haram eyledi. Zinaya veiçki içmeye hadd tayin eyledi. Allah Teâlânn haddinden her kim ziyadeederse o kimse zülmü kendine etmi olur. O zülüm sonunda kendi banaurar. Bir vech ile ki kendinden olduunu bilmez. Hayrola. (26 Zil-kadeCuma 5833)

Baz münkirler dermi ki, bizim aikâre ilediimizi bilir, gizli olan bilmezderlermi. Allah Sübhânehü ve Teâlâ onlar tekzib35 eder.

36 bu tekzib, tekzib-i kavlîdir.37 Lakin bin

31 Kurtulu, hidayete uyanlarndr. Tâ-Hâ: 47

32 Tazir: Siyaset. Tehdit etmek. Tazim ve tathir. Temizlemek ve hürmet etmek.

Lügatta red, icbar, tahkir, te'dib, hak üzere tevkif mânalarna gelen bu tabir, slâm

hukukunda: Hakknda muayyen bir er'î ceza olmayan suçlardan dolay ulülemr

(hükümdar, padiah) veya vekili tarafndan tatbik edilen cezalar hakknda kullanlr

bir stlahtr.Ta'zirin meruiyeti; Kitab ile, Sünnet-i Nebeviye ile ve icma-i ümmet ile

sabittir.Ta'zir; dövmekle, hapisle, hattâ katil ile olabilecei gibi azarlama, sert lakrdveya bak veya herhangi bir tavr ve vaziyet ile de olabilir. Dövmek suretiyle olan

ta'zir, otuzdokuz denekten fazla olamaz. Bir kavle göre para almak suretiyle de

ta'zir câizdir.33

Hadd: Hudut. Çizgi. Snr. Cürüm. Salahiyyet. eriatça verilen ceza. Derece.

Son derece. Münteha. nsana ârz olan iddet ve titizlik. Def etme. Men etmek.

Keskin. Sivri. Sert. Gergin. Man: Üç tasavvurdan ibaret olan kyas. Eki. Tesirli,

müessir34

Bunlar Allah'n snrlardr. Kim Allah'n snrlarn aarsa, üphesiz kendine

zulmetmi olur. Talak, 1 35 Tekzib: yalanlamak, bir ie inanmayp inkâr etmek, yalan olduunu söylemek.36

Lâkin zannetmi idiniz ki Allah yaptklarnzdan bir çounu bilmez. terabbnza beslediiniz o zannnz sizi helâke sürükledi de hüsrana düenlerdenoldunuz. Fussilet, 22- 2337

Sözde yalanlama




seneden sonra ayna gününe muvafk acayip tarihler ile esmâ-i Kurân-

Kerimin ehadeti isbat tamdr, üphe kalmamtr. Bu isbat eden Allah Sübhânehü ve Teâlâ yemin ederek buyurdu ki, 38 hrsz benim kaynatamdr.Lakin fermanl hrszdr. Hakkndan sizler gelmeye kadir deilsiniz. AllahTeâlâ buyurdu ki;

39

Benim kaynatam Tark tr. Bir Tark tr ki, (karanl delenyldzdr).cemi elemde olan nüfusun üzerine hafîzdr.40 Yani

(74a) Hepsi ona mahkûmlardr. En üstünü ve en alça ona itaat ederler. Onunhakkndan siz nice gelirsiniz. (siz bile gelemezsiniz)

FaslKurân- Azîm bütün ehli imann hem kula, hem gözü ve cildidir. Allah

Sübhânehü ve Teâlâ bütün gizli ve âikâre olan bilir. Bin seneden sonraolacak olay ayna, gününe uygun tarihleri ile Kurân- Azîme ehâdet ettirir.Bu ehâdeti kabul edin diye ferman eder. Hâkim slam ehli ise kabul eder.

Etmez ise Müslüman deildir. Hadis-i erifte 41 yani efaati kabul ve ikâyeti tasdik olunur. Allah Teâlâ buyurdu

ki; =2287 42 kaynatam ibtida geleli =

1489 43 kaynatam sonra geleli 44 sonra kaynatam dördüncü olal. Bu ayet üç tarihli ile ahadet

etti. (Hesab) Verir ki dünkü hrszlk atei yakan kaynatamdr. Bakas

38 Nun ve kalem ve ehli kalemin satra dizdikleri ve dizecekleri hakk için Sen

rabbnn ni'meti ile mecnun deilsin Kalem, 1-2 39

Gökyüzüne ve târka (sabah yldzna ) yemin ederim. Târkn ne olduunu

nereden bileceksin? ( O , karanl) delen yldzdr. Hiç kimse yoktur ki üzerinde bir

koruyucu, bir denetleyici bulunmasn. Târk, 1-440

Hafîz: Esirgeyen. Koruyan. Muhafaza eden. Muhafz Hâfz: Alçaltc. nsanahaddini bildiren. Rahatta olan41

Kurân- Kerim efaatçi ve ifâ vericidir. efaati kabul ve ikâyeti tasdik olunur

Hz. Ali kerremellâhü veche anlatyor: "Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem

buyurdular ki:

" Kim Kur'ân' okur, ezberler, helâl kld eyi helâl kabul eder, haram kld

eyi de haram kabûl ederse Allah, o kimseyi cennete koyar. Ayrca hepsine

cehennem art olmu bulunan âilesinden on kiiye efaatçi klnr." (Tirmizî,Sevâbu'l-Kur'ân 13, 2907 H.)42

Sava ateini ne zaman körükleseler Mâide, 6443

Allah Sava ateini söndürmütür. Mâide, 6444

Yeryüzünde bozgunculua koarlar. Allah bozguncular sevmez. Mâide, 64



12 Ni D

E

F î-i MsG î kadd

H s

H

I

llE

hü s G G

ahuI

l az î z

48

Bütün isimler hemzeliler ile bizim Osman öleli tamam bu geceye bu

kadar olur. =196 bu gün bizim Osman tamam dir. Dokuz sene tamamdr. Her üç sene 1065 gündür. Dokuz sene

3195 bu kadar olur. toplam 2290 (75a)

Kaynatam müf sid ibtida küllüli bu gün adedi budur. Allah Teâlâ buyurdu ki;

49 zat isimsiz=702, deeri

ikiyüzsüz 761 ta tamam dördüncü olal dünkü tahikikde bu kadar eder.Bu kadardr. Ruh nefh olduuna zerre kadar üphe kalmad. Köprünün inkar

mekâbire kuru inattr. O kadar Msriye inanm yok iken yine tecahül

50

edipKösec51 sipahi inkâr ettirdi. Baka bir yönden =702 kaynatam

dördüncü kere ispat ile olal bu gün aded budur. = 702 Ey Köprü irade

harf . ziyade olmaz. Yani bu aded olduu güne müsavi bulunduutesviyedir. Bu tesviyeyi 52 gördüünde mümin olanlar kabul ederler.

Etmeyen kendi bilir. (28 Zil-kâde Pazar 5825)

53

Deeri ikiyüzsüz zat isimler= 2286 olal yarn yarn aded budur.

= Köprüzâde ihtifa54 edeli bu gün adedi

budur. Fetha illet-i eza= 702 budur. Kaynatam ihtifa dört kere ihtifa herbilindikçe bir dahi oldu. Yoluna inanayd diye. Msrî ise dünya halkn ahitler

getirse inanmak ihtimali olmadndan dördüncü kere olduuna be

48 E lif P LQ mP Mim R Rum m Q S l

T

U ol V u Ar W X yak X X

V a, maama fi Y onl ar bumal

T

bi yy etleri ni n ar kasndan bir kaç sene i ç i nd e muhakkak galebe ed e ̀ ek ler bir kaç y l i ç i nd ea Rum, 1-4 49

Onu t amaml ay b , i ç i ne d e r uhumdan ü f ür düüm zaman, d er hal onase ̀ d ey e kapann! Sâd, 72 50

Tecâhül: bilmezlikten gelme,. Bilmiyormu gibi yapma.51

Köse 52 Tes

c

id

e: düzleme, canllarn âzâlarn güzel, düzgün ve tertipli yaratma.53

All ah' n yar d m ve feti h gel d i i nd e , i nsanl ar böl ük, böl ük All ah' n d i ni ne girerler k en gör düünd ee Rabbi ni öerek tesbi h et , O'ndan baf l anman d ile ,çünkü O , tev beleri çok kabul ed end ir e Nasr, 1-3 54

htif a: Gizlenme. Saklanma.



Risale-i Hasaneyn 13

kere55

uhudu adul

56

getirdi. Sonra olal bugün aded = 702

budur. birisbât dahi 57 = 702 ite bu tesviyede ruh nefh58 olunduu ayetle

sabittir. Bu ayeti bir kere de baka bir vecihle gelmi idi. Onda bile alnrd dememi idim. Bu kerre zamime59 yoktur. Bilâ-zam ve bilâ-tevilbi-eyi tahakkuk üzeredir. Biri ihtifâ-i Köprüye, biri kaynataya sure-ierif enin mietinden (yüz sayl harflerden ) maadas (dierleri) esmâ-ielfiye60 olmak üzere Msrî adedi üzerindedir. Msrî dahi, 350 dir. Bu iki

tarihlerin tesviyesi f ethi mutlaktr. Bir f etihdir nâm ve ân belirmez. Zira

mutlaktr hele bil, asl asla müncerdir, mevud61 deildir. Bizim Hakkla

veresiye62 pazarmz yoktur. Pazarmzdan razyz. Köprü ne derse desin. 5

Zil-kaade 6522 evâhiru Enâm

118

olur zam olunca

=128 Hüseyin adedi hasl olur. kiyüzlü isimlerden dieri ile Hasan

55 Buradan sonra sayfalar eksiktir. Bu kalan ksm ( Köprülüzade Mustafa Paa'ya

Gönderilen Mektup / Muhammed b. Ali el-Malati Niyazi Msri 894.35 Süleymaniye

Kütüphanesi- Hac Mahmud Ef endi 003346)56

Adil ahidler57

Onu t amaml ay p, i ç i ne d e r uhumdan ü f ür düüm zaman, d er hal ona seg d ey e kapann! Sâd, 72 58

Nefh: Rüzgâr esmek. Güzel kokunun yaylmas. Kokmak. Vurmak. Def'etmek,

kovmak. Vurumak, kat'etmek59

h

amime: Ek, ilâve. Artrma, katma, ekleme.60 Bin say deerli isimler61

Mev'ud: Söz verilmi. Vaadedilmi. Vâdeli. Vadesi muayyen ve mukadder olan.Evvelden takdir olunmu62

Veresiye: za i

p

1 . Karl sonra ödenmek üzereq 2. Mecaz Özensiz, gönülsüz,

önem vermeden.



14 Niyâz î-i Msr î kaddesellâhü srrahul az î z

hasl olur. bu ayet ehadet eder ki, ( ) (

)Hasan ve Hüseyin hak nebi olduklarna inanmayann evvelki iman

menfaat vermeye. Tâ ki bunlara iman getirinceye imanlarnn kendilere

menfaat olmaya.

adedi ( )Hüseyin adedi buna ahiddir. Tarihler

bunlarn hak nebi olduklarna ahid-i adildir.

Ey Kavmi Vâni! Haberim yoktur.(deme) Dört semâv î kitap menfaatvermez. man menfaat vermeyince menfaat nerede olur. (Ras

r

lüllah

sallallâhü aleyhi ve sellemin) Hatemiyetine mâni olur derlerse, mani

deildir. Belki daha kuvvet verir, Allah Teâlâ buyurdu ki;

onl arn nc il 'd ek i meselleri ( v asfl ars

i se bir ek i n gi bi d ir k i , fili zi ni ç karmt , sonr a onu kuvvetlend irmi t , 63

( ) ( ) Hasan ve Hüseyin ( )

( ) ( ) kendi cüzleridir. Zirât- adi64 aslna

(baaa=Rasu

lüllah sallallâhü aleyhi ve sellem) kuvvet olur ve mani olmaz.

Hususiyle kendilerine iman getirenlere vadi kerim vardr.

sonr a dasak l ar üzeri ne yükselmi v ( i sti kamet almv

w

ek i nc ileri n hol arna gi d i yor ,

onl ar ile kâ firleri ö f k elend irmek i ç i n. 65 All ah T eâl â, onl ar dan imân ed i p sâli h

sâli h ameller d e bul unmul ar i ç i n bir ma firet ve pek büyük bir mükâ f aat v aad buyurmut ur . 66

Ey Kavmi Vânî! 67 mehdine nazar edin 68

zemmine dahi nazar eden öfkeye düen kâfirler cemaatinden olmu olur.

Cami-i Sair isimli hadis kitabnda

Rasx

lüllah

sallallâhü aleyhi ve sellem buyurdu ki; Eer o yaasayd nebi ol ur du ek li nd e haberler riv ay et ed ilmek ted ir .

Buhari , bn Ebi E vf a'nn öy le d ed i i ni riv ay et etmi tir: Hz. Rasûl üll ah

63 Fetih, 29 64 Filizlerin ziraat65

Fetih, 29 66 Fetih, 29 67 ek i nc ileri n hol arna g i d i yor 68 onl ar ile kâ firleri ö f k elend irmek i ç i n.




sall all âhü aleyhi ve sellemd en sonr a bir nebi ni n gelmesi mukadd er ol sayd ,

ol u yaar d , ama ondan sonr a nebi yok t ur 69 Zilkâde

Mesâbih isimli kitabn hadislerinde Rasy

lüllah sallallâhü aleyhi ve sellem

buyurdu ki;

Beyhâki Aie radiyallahü anhaden senediyle beraber Ras

lüllah sallallâhü

aleyhi ve sellem öyle buyurduu rivayet eder: u alt k i i y e , All ah T eâl â ve duas makbul ol an nebiler l anet etmi tir: 1-All ah T eâl ânn k it abna il aved e bul unan,

2-All ah T eâl ânn kad eri ni yal anl ayan,3-

orl a musall at ol ar ak All ah T eâl ânn azi z k l d k imsey i zelil , zelil k l d n da azi z ed en,

4-All ah T eâl ânn har aml arn hel al k l an,5-All ah T eâl ânn yak nl amasn har am k l d hel al k l an,6-

ünnetimi ter k ed en. 70

Yezid melundur, mam Hasan aleyhisselâm müstahildir. Ras lüllah

sallallâhü aleyhi ve sellemin lanet ettiine biz dahi lanet ederiz. Her yezide

lanet etmezse yeziddir. Allah Teâlâ helal edenlere lanet etsin.71

69 Buhârî, Edeb, 109; bn Mâce, Cenaiz, 27; Ahmed b. Hanbel,Mü n d III/133.

70Camius Sair:4660; Daiful Sair: 3248; Tahricul Mikat: 1095; Tahricus Süne:

44; Feyzul Kadir: 4/96. Taberani Evsat: 11/398; Müstedrek: 1/36; 4/90.71

Hadis kitaplar telif edilmeye balanldnda çok skça karlalan uydurma

rivayetler son dönemlere doru azalma göstermitir. Lakin kef ehli gibi (Niyâzî -iMsrî kuddise srruhul-aziz) baz eylerde srar etmeleri, mesela Hasaneynin

nübüvveti gibi durumlar, aslnda ehl-i beytin urad eziyetteki, günahkârlarnhaddini amasdr ki, insanlarn vicdan tahammül seviyesinde dahi kalamam akidede ifrada gitme halini almtr. Fakat görülen bu ifrat mesabesinde olan

akideler dinin ykma sebebiyet vermesinden çok kuvvetlenmesi yönünde etkili

olmas da ayr bir garip durumuda meydana getirmitir.




Neticede, Hadislerin uydurulmas ile mücadele edenler sonunda hadisleri inkaretmeye, hadisleri savunmada ileri gidenlerde uydurulan hadisleri kabullenmede

ileri gitmilerdir. Bu durum aslnda ifrat ve tefrit arasnda slâmn kudretiniartrmtr. Çünkü insanlarn nefislerinin bir konuda arya gitmesinde ilâhî yönün

kuvvetinden daha fazla etkili olduu görülmütür. Mesela, hayalinde din adnaoluan fikir, Kur'ân- Kerim ve sahih hadisten daha kavi olmutur. Çünkü her insann

anlay kadar ifade tarzna ulaan hadisler bile Kur'ân- Kerim'den daha fazla etkili

olmas psikolojik bir nedendir. Bu türlü anlaylar içerisinde dinin kuvvetlenmesi

genellikle inancn ulalmaz burçlarndaki umdelerin anlaylara düen akslerinin

ualarndan baka bir eyde olmamtr.

Kim demi haram nedir bilmez Hayyam? Ben haram helâl kartrmam:

Seninle içilen arap helaldir,Sensiz içtiimiz su bile haram. [Mevzu (Uydurma) Rivayetler

Mevzu: Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem aleyhine yalan olarak uydurulmu

hadistir.Hükmü: Reddedilmesidir. Böyle bir rivayeti ancak ondan sakndrmak

maksadyla uydurma olduu açklanarak zikretmek caiz olur. Çünkü Rasûlüllah

sallallâhü aleyhi ve sellem öyle buyurmutur:

"Her kim yalan olduunu gördüü bir hadisi benden diye naklederse o, yalansöyleyenlerden birisidir." (Muslim)

Hadisin uydurma olduu bir kaç yolla bilinebilir. Bazlar:

1- Hadisi uydurann bunu itiraf etmesi2- Hadisin akla aykr olmas. Mesela, iki çelikili hususu birarada sözkonusu

etmesi, imkânsz bir eyin varln dile getirmesi yahut vacip (var olmas zorunlu) bir eyin varlna aykr ifadeler tamas ve benzeri hususlara aykrl.

3- Dinde kesin olarak bilinen hususlara muhalif olmas. Mesela slamn

rükünlerinden birisini kaldrmas, faizi ya da benzer bir hükmü helal klmas yahutkyametin kopaca zaman tayin etmesi yahut Muhammed Sallallahu aleyhi

vesellem'den sonra bir nebi gönderilmesinin mümkün olduunu ifade etmesi ve

buna benzer hususlar ihtiva etmesi.Uydurma hadisler pek çoktur.

Sünneti savunmak ve ümmeti sakndrmak amacyla mevzu hadisler ile ilgili

gerekli bilgileri vermek üzere hadis âlimleri pekçok eser telif etmilerdir. Meselâ:

1-bnu'l-Cevzî (vefat 597 H.)'nin el-Mevzuâtu'l-Kübrâ adl eseri. Fakat bütün

mevzu hadisleri toplamad gibi mevzu olmayan hadisleri de mevzu göstermitir.

2- evkânî (vefat 1250 h.) el-Fevâidu'l-Mecmûa fi'l-Ahadîsi'l-Mevzûa. Mevzu

olmayan hadisleri mevzu diye göstermek suretiyle bir çeit geveklik göstermitir.3- bn Arrak (vefat 963 h.) Tenzihu'-eria el-Merfua ani'l-Ahbari'-enia el-

Mevdua. Bu hususta yazlm en kapsaml kitaptr.Hadis uyduranlar pek çoktur. Onlarn ünlü büyüklerinden bazlar:

shak b. Necîh el-Malatî, Me'nun b. Ahmed el-Herevî, Muhammed b. es-Saib




Hâsl, mam Hasan ve mam Hüseyin aleyhimesselâmn hak rasülolduklarn inkâr edenler bunlarn kann helal kabul edenler yeziddir. AllahTeâlâ helal edenlere lanet etsin.

mam Hasan ve mam Hüseyin salavatullahi ve selamuhu aleyhima vaafdalu's-Salavati ala ceddihima Muhammedin hatemi'n-nebiyyin, sallallâhüteâla aleyhi ve sellem ve ala cemî-il-enbiya'i ve'l-mürselin velhamdülillâhirabbil âlemin.

Ey Münkir! Senin inkârna sebeb mam Âzam rahmetullâhi aleyh bu

sözüdür. Yezide ölümünden sonra lanet olmaz ancak Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellemin lanet ettiine bizdelanet ederiz. mam- âzamn kelâm ile Rasûlüllah sallallâhü aleyhi vesellemin hadisi bir konuda cem olsa, birbirine muhalif olsa hangisine tâbiolmak gerekir? Hadise tâbi olmak farzdr. Zira müçtehide hata etmek olur.

Fakat Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellem vahy ile söyler. Hata eylemezhali ondadr. mam Âzamn yezide lanet etmeyin dedii gerçi hata ile deil

el-Kelb î, el-Muire b. Said el-Kûfî, Mukatil b. Ebi Süleyman, el-Vâkidî, bn Ebi

Yahya.Hadis uyduranlar çeit çeittir.

1- Müslümanlarn akidesini ifsad etmek, slâm bozmak, hükümlerini deitirmek

isteyen zndklar: Ebu Cafer el-Mansur'un öldürdüü Muhammed b. Said el-Maslûb

(haça gerilerek öldürülen) gibi. Bu Enes'den Rasûlüllah sallallâhü aleyhi ve sellememerfû diye öyle bir hadis uydurmutur:

Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Allah Teâlâ'nn dilemesi müstesnâ.

Benden sonra nebi gelmeyecektir. (Bu hadisAbdu'l-Kerim b. Ebi'l-Avcâ da bu kabildendir. Bunu da Abbasî emîrlerinden birisi

Basra'da öldürmü ve öldürülecei vakit unlar söylemitir: Ben aranzda haram

helal, helali de haram kldm dört bin hadis uydurdum.2- Halife ve emirlere yaknlamak isteyenler.3- Avama yaknlaarak gözlerine girmek isteyenler. Bunlar avam tevik yahut

korkutmak ya da mal yahut mevki elde etmek amacyla garip eyleri zikrederlerdi.

Mescidlerde, toplantlarda dehete düülecek ekilde garip eyler anlatan kssaclar

bu kabildendir.4- Dinî hamaset sahipleri de slâmn faziletli gördüü iler, bununla alakal

hususlar, dünyaya kar zâhid davranmak ve buna benzer hadisler uydurmulardr.

Maksatlar ise insanlarn dine yönelmelerini, dünyaya kar da zahid olmalarn

salamaktr. Merv kads Ebu Asme Nuh b. Ebi Meryem gibi. Bu tek tek Kurân

surelerinin faziletleri hakknda bir hadis uydurmu ve öyle demitir: nsanlarn

Kurân'dan yüz çevirdiklerini Ebu Hanife'nin fkhyla, bn shak'n Meazisiyle

uratklarn gördüm. Bu sözleriyle, bu hadisi bundan dolay vazettiini(uydurduunu) söylemektedir.

5- Bir mezhep, bir tarikat, bir ehir, bir önder ya da bir kabileye taassublabalanarak, taassubla baland eyin faziletlerine ve onlarn övülmesine dair

hadisler uydurmulardr.] (Muhammed Salih el-Useymîn, Hadis Usûlüne Giri, s.14)



18 Niyâz î-i Msr î kaddesellâhü srrahul az î z

idi, medâr 72 idi. Yezîdiler (Emeviler) kuvvetli idi. erlerinden syanet73 ile

dedi. Mudâra74 haktr, neylesin. Onlara kad olmay da kabul etmedi.Hapiste can verdi. rahmetullâhi aleyh rahmeten vâsia.

Ey Münkir! Eer inkârn garz75 ile olmasa, insaf ile olayd, hak gün gibi

zuhur ettiinde canla kabul ederdin. Lakin sizin inkârnz haset ve inat

inkârdr. Ona çare yoktur, kabul etmezsiniz. Bir k imsey e All ah nûr vermemi se , artk o k imseni n ayd nlk t an

nasi bi yok t ur . 76 Allah Teâlâ o kiiye rahmet etsin ki, bu meclisi yaza vard meclislerde

ulemaya göstere, muttasf olanlar çoktur, kabul ederler.

Yunus suresinde De k i: Ancak All ah n l ütf u ve r ahmeti y le , i te bunl arl asevi nsi nler . Bu, onl arn (dünya mal ol ar ak) t opl ad k l arndan daha

hay rld r . 77

da ayetinin kalan ksmnn tekrar etmeyen harfleri 118 dir. Hasan (

:118 ) says hâsl olur. esmâ-i rahmet budur. Hüseyin (

:128) adedi olur. imdi Kurân- âzim bunlar ile mesrur olun ki, size

cemî maldan ve ilimden bunlara iman hayrldr, dedii bunlara tazime kâfidir. Msrînin itikad

Ehedu en l ail ahe ill all ah ve ehedu enne Muhammed en resul ull ah, ve ehedu enne' l-Hasene v a' l-Huseyne si bt ahu, resûl âni mi n resulill ahi sal av at ull ahi ve sel amuhu aleyhima v a a f dal u's-

al av ati resûl âni mi nresulill ahi sal av at ull ahi al a c edd i hima Muhammed i n hatemi 'n-nebi yy i n,

72 Medar: Sebeb, vesile.73 Syanet: Koruma veya korunma. Himaye veya muhafaza.74 Müdara: Dost gibi görünme. Yüze gülme. Bakalarnn fikirlerine uyarcasna

hareket etmek. Sulh ve salâh üzere bulunmak. (Meru bir surette ve iyi bir netice

için yaplan müdârâ memduhtur. Fena bir netice için ise, kötüdür; slâmlayakmaz, slâm onu men'eder.) (Bak: Mümaat)75

Garz: Doldurmak. Noksan etmek, noksanlatrmak76

Nur, 40 77

Yunus, 58




sallallâhü teâla aleyhi ve sellem ve ala cemî-il-enbiya'i ve'l-mürselin veâlihim ve sahbihim ecmeîn velhamdü lillâhi rabbil âlemin 78

Msrînin hali Ankâ-i Muribde öyledir.

Ankânn ahâdeti ile Msrî raz olunmu söz ve ükür edilmi fiildedir.Kavmi Vâni katnda münkir olduu gam deildir. Zira onlar âdem deildirler,yeziddirler. Allah Teâlânn laneti üzerlerine olsun.

Muhammed Niyâzî-i Msrî kaddesellâhü srrahul azîz

78 Allah Teâlâ'dan baka ilah olmadna, Muhammed'in Allah Teâlâ'nn elçisi

olduuna, Hasan'la Hüseyin'in, O'nun torunlar ve Allah Teâlâ'nn nebilerinden iki nebi olduklarna ehadet ederim. Allah Teâlâ'nn salât ve selam her ikisine,salâtlarn en efdali iki rasulün dedeleri olan Nebilerin Hatemi Muhammmed sallallâhü aleyhi ve sellem Efendimiz'e, bütün nebilere ve resullere olsun. Âline ve

ashabna da olsun. Elhamdülillâhi rabbil âlemin

vezir fazıl mustafa paşa’ya gönderilen mektup

Documents