nİyÂzÎ_İ misrÎ vezİr fazil mustafa paŞa’ya gÖnderİlen mektup

8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP

1/20

VEZRFAZILMUSTAFAPAAYAGNDERLENMEKTUP

NYZ MISRKADDESELLHSIRRAHULAZZ

Hazrlayanhramczde

Hac smailHakkALTUNTA


2/20

SBN:[email protected]://ismailhakkialtuntas.com

Dizgi :H.smailHakkAltuntaKapak :Bask Cilt :


3/20

VEZRFAZILMUSTAFAPAAYABELGRADSEFERNDEKENGNDERDMEKTUP

1

(71a)

2Ankaisimlikitapta

FSihhilMesbihisimlikitaptabuyrulduki;

3AllahTel 4Her bir eyin kendine mnasip bir lisn vardr. O lisn ile Allah

1 Niyazii Msrnin Vezir Mustafa Paa'ya mektub, T816 NY 1183 H BelediyeYazmalar DepoBEL_Yz_K.000502/062 O gnAllah'n dmanlar cehennem ateine srlmek zere hep bir arayatoplanrlar.Nihayetorayageldiklerizamankulaklar,gzlerivederileri,iledikleri

eyekaronlarnaleyhine ahitlikedecektir.Derilerine:Niinaleyhimize ahitlikettiniz?derler.Onlarda:HereyikonuturanAllah,bizidekonuturdu. lkdefasizioyaratmtr.YineO'nadndrlyorsunuz,derler.Siznekulaklarnzn,negzlerinizin, nedederilerinizinaleyhinize ahitlik etmesinden saknmyordunuz,yaptklarnzdan ounu Allah'n bilmeyeceini sanyordunuz. te rabbnzabeslediiniz ozannnz sizi helke srkledi de hsrana denlerden oldunuzFussilet,19233KurnKerim efaative ifvericidir. efaatikabulve ikyetitasdikolunur4O'nuhamd ile tesbihetmeyenhibireyyoktur;fakat sizonlarn tesbihlerinianlamazsnz.DorusuOHalimolandr,Balayan'dr. sr,44


4/20

4NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz

sbhneh Tely zikreder. Cferi Sdk aleyhisselm buyurmutur ki,KurnKerimfasihlisanilesyler.Kimininlehine,kimininaleyhine.

(71b)EsmiKurnKerimibilen,KurnKeriminsznbilirdemitir.Kurnzmincildi(derisi)lafzlar,etimanas,yadakalanlarveilii

deesrrdr.Tarihikiminzerinegelirse ehdetionunzerinedir.Yalehineyadaaleyhineolur.nktarihesmlisndr.5

Mide64.Ayetinde 6=2287 =2287 7

Drdncolal kaynatam geleli.Dnkhrszlkta bu kadar idi. Bu gn

seksensekizdir.Dierbirvecihle harflerinzatisimlriile2287 dir. Kaynatammfsid geleli dnk hrszlkta yoktur idi.

8 yani halife, hakki mfsidleri sevmez. Hangi vali mfsidleriseverse, hakiki halife deildir, eytandr. =1290 Kaynatam gizlicehrszlagelelibukadargnder.

uhur9hesabnca51eder.Senehesabnca4sene2ayeder.Drtseneikiaydanbiribu ehirdenekadar fesatoldu isehepsinibenimkaynatametti.Elindepadiahfermanvar.Paalardan,agvattan,10askervereyadanhangi birisine bir ey teklif etse o damuhalefet etse, onu yaldrr, yaazlettirir veya srdrr. Padiah ferman kuvvetindedir. O vermitir.Kaynatam ilebildirmitirki,efsattanmnfekolma 11 tkiokadarylekionunlaMsrgazabagelsinBenMehdyimdesinozaman i tamamolur.Yaalrz,yaveririzdemitir.EerMsr

(72a)Tahamml eylese gittike fesad oturur. Tamam, gazaba gelinceye dekdnmem. Ey Kpr (l)! Fesad kaynatama kadar ettirsen ki, dnyaybaatanbaaateeverseyaksabenonasahipkamazm.Benimhizmetim

5EbcedHesabileeldeedilensonular.6 Sava ateini ne zaman krkleseler Allah onu sndrmtr. Yeryzndebozgunculuakoarlar.7Kaynatam:Kaynpeder8Allahbozguncularsevmez.(Mide,64)9Aylar10Agva:alleteenfazlasapan,giden.Sapk

11Fesatlkkarmaktanuzakkalma


5/20

VezirFazlMustafaPaayaGnderilenMektup5

12 ayeti ile ameldir. Bana lazm olan teblidir.Umurdaalakamyoktur.(26ZilkadeCuma5833)

Birhkimki,mazlumasahipkmaz,zalimitezbulur.Velkinbirhkimki,hrszmuayyenola,mddeiyeisbatteklif,hrszhrszlisbatlasabitilegelmezki ahitolundeyeler.

Hsl,hkimyaramazolursa,mazlumuniiAllahTelyakalr.

13 ayet gereince, halifeyi de sevmez. O halifeeytandr. mdiKprlMustafaPaa!14Zamanndahrszlargm eerli

12 sana den sadece teblidir. (ura, 48) NiyziMsr kuddise srruhulaziz

olarak yazmtr.Onun bu ekilde yazmas damanay fazladeitirmez.13Allahbozguncularsevmez.(Mide,64)

14FAZILMUSTAFA PAA

(d.1637,Vezirkpr,Samsun hyt.19Austos1691Salankamen=Yugoslavya)168991arasndaOsmanlsadrazam.Devletiveorduyuyenidendzenlemeye

almtr.KprlMehmedPaa'nnkkolu,FazlAhmedPaa'nnkardeidir.Drt yandageldii stanbul'da iyibirmedreserenimigrd ve ilmiye snfnagirdi.Babasnn sadrazaml srasndapadiahnmteferrikalararasndayerald.Vezirlie getirilinceye dein zeametle geindi. Enitesi SadrazamMerzifonlu KaraMustafa Paa'nn salk vermesi zerine yedinci vezir olarak Divan Hmayun'aalnd (1680). Ertesi yl altnc vezir oldu ve Edirne'de kalan ehzade Ahmed'leSleyman'n korunmasyla grevlendirildi. 1683'te Nibolu sancakbeyi, aynzamandaSilistre(zi)valisiveLehistanserdaroldu.

Merzifonlu KaraMustafa Paa'nn yerine sadrazamla getirilen Kara brahimPaa'ylaanlaamaynca1684'tedevletgrevlerindenaffn istedi.ncekendisineAzaz veKilis sancaklararpalkolarak verilip istei kabuledildiysede,Akdeniz'deVenedikbasksartnca1684 sonlarnda Sakzmuhafzlna atand.Mart 1686'daSeddlbahir (anakkale'de) muhafz oldu. Enitesi Sadrazam Siyavu Paa'nnars zerine, kapkulu askerlerinin Rumeli'de kardklar karklklar nlemekgreviyleEkim1687'deikincivezirolarak stanbulagitti.

Ayaklanmalar bastrmasna karn, daha nce kendisine hakaret ettii iin

yaknlk duymad IV. Mehmed'e (Avc) (h.d 164887) kar gelimeleri nlemeabasna girmedi. Kasm 1687'de IV. Mehmed'in tahttan indirilerek yerine II.Sleyman'n (h.d 168791) geirilmesinde nemli rol oynad. Ama kendisindenekinen yenierilerin basksyla 1688'de stanbul'dan uzaklatrlarak, ubattaanakkale, martta Hanya, haziranda Kandiye ve aralkta da Sakz muhafzlnaatand.

BusradaMora,Osmanllarnelindenkm,ArnavutlukveSrbistan'dakiayaklanmalargenilemi,devletRumeli'deoldukazordurumadmt.II.Sleyman,byle bir dnemde eyhlislamDebbazadeMehmed Efendi'nin nerisiyle FazlMustafa Paa'y sadrazamla getirdi (10 Kasm 1689). Fazl Mustafa Paa ilk i


6/20


olarak,zellikleRumeli'dehalkn ikyetlerine, zaman zamandaayaklanmalarnayolaanar sava vergilerininbirblmn kaldrd,birblmndehafifletti.Yenieri aalna getirdii Einli Haseki Mehmed Aa araclyla oca dzenekoydu. Sadrazamlk kurumunudahabamsz klmak amacylaglerini snrladKubbealt vezirlerinin saysn da azaltt. Yeniden dzenleyerek glendirdiiorduyla Temmuz 1690'daMacaristan seferine kt. Vidin,Ni ve Semendire'densonraEkim1690'daBelgrad'yenidenelegeirdi.

BelgradSeferiNi kalesi tamir edilip iine kuvvet ve harp levazm konduktan sonra veziri

zamorduerkniyleocakaalarndavetederek:

"naallahbenimmaksadmBelgradfethidir,nedersiniz?"diyefikirlerinisordu.

Ocak aalar askerin Ni muhasarasnda hrpalandndan dolay faaliyetleri azaldn, asker, cephane ve mhimmata ihtiya olduunu, Tuna yollar ele

getiktensonraBelgradzerinegidilmesinivemuhasarauzaypkalealnamayacakolursafenabirdurumhaslolacanvebuylbukadarlaiktifaedilerekgelecekseneyenikuvvetilehareketedilmesinitavsiyeettilersedevezirizam:

"Allahn inayetiyle frsat ve nusret bizimdir; ben giderim, isteyen gelsin,

gelmeyenecebretmem"diyeYavuz'unaldranseferindeyaptgibikesinolarakmukabeleedinceoradakilerinhibirisimuhalefetedemeyip:

"Siz bilirsiniz; emrinize imtisal en gideriz ve canla bala alrz" diye cevapverdiklerindenharekete karar verilip Fatihaokundu. FazlMustafaPaa,OsmanlkuvvetleriyleTkeliImre'ninErdez'dekimuvaffakiyetlerinivedmanbakumandannn esir edildiini o srada haber ald gibi Fransa ile imparator arasndaki

muharebedendolayharbemncerolandurumdandaistifadeilebumhimfrsatkarmamakistiyordu.Belgrad zerine yrnrken Semendire'nin dman elinde braklarak

geilmesi doru olmadndan evvel burasnn alnmasna karar verildi;

Belgrad'dan Tuna vastasiyle Semendire'ye yaplmak istenen yardmmuvaffak

olamadndan evvel Sukulesi yaknndaki bir delikten giren bir blk ba ilearkadalarvedahasonraasker tarafndandkalealnponumteakipmuharebeileikaleigalolunarakyediyzesiralnd(24zilhicce1101/28Eyll1690).Buras

da tahkimedilip iinekuvvetkonduktansonraSemendire ileBelgradarasndaki

Hisarck mevkii alnp 2 Ekimde Belgrad nne gelindi, dman, Osmanlordusunugrncevarouyakarakikaleyeekilipmdafaayabalad.

Belgradnzapt

Veziri zam Belgrad nne geldii gn kaleyi kuatarak dvmee balad;muhasarann sekizincign (5muharrem1102/9Kasm1690)BelgradnSavanehri tarafndabulunan i kalesindekibarutmahzenine isabet edenbir kumbaraoradakidrtbinkiiyildrdsradaveziriazamnbulunduutaraftanalanaslkalegediklerigrlncebizzatkendisinin

"Yryn mmeti Muhammed" diye barmas zerine kaleye kar yaplaniddetli hcum dier muhasara kollarna da sirayet ettiinden bu suretle az

zamanda Belgrad dmtr. Bumuvaffakiyetten dman o kadar armt kiTunakenarndakarsahillemuvasalayteminedenon ikigemi iindekiAvusturyakuvvetlerikaamayarakesiredilmilerdir.Rivayetegrekaledeonaltbinmuhafz


7/20


atabenzerler.Tehniye15ederler.AllahTelKprzdeyemrlerversin.Ann eyym devletinde16 zevk edelim diye gslerini gererek yrrler.Mehurdurki,Kffardanbir taifevarm ki,ehli slmkimilerigalipgelse,esirolmaktanlmekyedirdediklerigibiateeururlar17imi.Kimininiindecmlesiyanar imi.Kprlzdedahiakln,amelini,rdnveferasetini

vard. Belgrad'n zapt zerine byk, kk yz top ele gemitir. Yryesnasnda alnndan kurunla vurulup ehit den Rumeli beylerbeisi ArnavudMustafa Paa'nn cesedi veziri azamn ota nne getirilipbizzat veziri azamnimametiyle cenaze namaz klndktan sonra yine bizzat Fazl Mustafa Paatarafndankanlelbisesiyledefnedilmitir.

Belgradmuhasaras

esnas

nda ak

na sevk edilen Tatar kuvvetleri kar

tarafaSirem sahrasnageipVaradin taraflarnakadargiderek ikibinden fazladmanaskerinikatlettiklerigibikaleninzaptndansonraKalgayDevletGirayumumTatar

askeriyleSavanehrinigeipEsektaraflarnakadarolanyerlerivurupnehirdedebazgemilereldeetmilerdir.

Belgradn zaptndan sonrahastalgeen SelimGirayHanevvelEdirne'ye

gelip sonra da orduya iltihak etmitir; bu srada Sava nehri kenarndaki

Brdelen(Saba)kalesideeldeedilmitir;dahasonraBosnabeylerbeisiTopal

Hseyin Paa kaps halk ve eyaleti kuvvetleriyle Esek kalesini muhasara edipdd ise de yaan yamurlardanmetrisler su ile dolup yaya askeri harekettenkaldndanalnamad.

Veziriazamnbuseferiesnasndadahaevveldmannelinegemi olanTuna

kenarndakiVidinkalesiyleFethlislm,Hrsovave ikisiarasndakiansiadas ki ssz bir ada iken dman tahkim etmiti elde edilerek Tuna'nn Gneykysndakiyerlertamamenalnd.

FazlMustafaPaa,Belgradkalesiniiyicetamiredipiineyeterderecedeasker,

mhimmatvezahirekoydu.KendisindenevvelSelimGiray'stanbul'ayolladktan

sonra 15 Kasmda Belgrad'dan hareket etti ve krk gn sonra Davudpaasahrasna gelerek hastal sebebiyle oraya araba ile gelmi olan padiah II.Sleymantarafndankabuledildive

Benmkfatetmeekadirdeilim;AllahTelikicihandayznaketsin.

iltifatnamazharoldu.Haziran1691'deII.MacaristanseferinekanFazlMustafaPaaSofya'daykenII.

Sleymanldveyerine II.Ahmedgeti (h.d169195).Busradageriekilmekte

olanAvusturyaordusuzerinesaldryageenFazlMustafaPaa ihtiyatszdavranarakKrmglerininbulunmadbirsradaarpmakzorundakaldveSalankamenSava'ndaHakkayrd.

FazlMustafaPaa ilerigrlbirsadrazamd.Merkezynetimdeveordudayapt dzenlemelerin yan sra, lke iindeki Hristiyanlarn yaam koullarniyiletirmek iin byk aba harcam, tarada ayanlarn glenmesini nlemekamacylaherblgedeDivanHmayunbenzerimeclisiayanlaroluturmutur.15Tehniyet:Tebriketme,kutlama

16Vezirlikgnlerinde

17atarak


8/20


cem edip cmlesiyle rey etmitir ki, eer Msr beni Mehd etmezse,bakasntayinederseomehdiyebendeolmaktanlmekye dir,diyekaynatama

(72b)bu atei yaktrr.Bu kfirimusallat eyledi. buat18 haramileri deryada vekaradaoturdu.Kaynatamikad19nrmusallatkld.

Ey Kprl! Zalim Deccl linsin, zalim iken ben ana mehdi isminitesmiye20 etsemAllah Sbhneh veTel senimehdietmez. Zalimnaslmehdi olur. Eer Msr benmehdi olurum, halk benim bama toplansndesin dersen, vallhl azm, dnyay cmle harab ve viran etsin, sahipkmazm.AllahTelacizdeildir.Mlknbanasmarlamad.Banaancak

demitir. Tebliinde kusur etmedim. Kolum kanadmyolundu. Yolunmu doana dndm.Makdurumu 21 bezl22 vemechd23eyledim.Sarfeyledim.Onsekizsenedir,kuamzpyatmadm.Bir tatltaamyemedim.Birtatlsuimedim.

24 Bukadarsenedenberitaammbudur. Suyumhamim25 ve gussadr.26Benim kadar tebli etmi varmdr.Hakayanoldu.Yeter imdidengerihakkasahipkar,hayrolur.(26ZilkadeCuma5833)

Bundabir zaman asker ok idi. Ka seneulfeleri 27 gelmedi. Tamam,

slamaskeribunald.Sipahi

28

,yenieri, cebeci29

vesiralktanbunaldlar.

18Bugat:(Bg.C.)Hakszlkedenler,siler,serke kimseler

19kad:Kuvvetlendirme,salamklma

20Tesmiye:simlendirme.Adverme.

21Makdur:G. Kuvvet. Kudret. Takdir olunmu. Allah Tel'nn takdiri.Daha

evveldentakdirolunmu22Bezl:Bol.Bolbolverme.Esirgemedenvermek

23Mechud: (Cehd.den)alm uram,didinmi,cehdetmi. Kuvvet,kudret,

g24 Onlar iinkurubirdikendenbakayiyecekdeyoktur.Nebeslernealktan

kurtarr.Gaiye,6725Hamim:Scakvekzgnsu. Yaknhsm,soysop. Samimiarkada.26Gussa:Keder.Tasa. Gam. Boazataklanyemek. Aa,diken

27Ulufe:Yenierilerevesipahileredatlanmaa. Birnevihayvanyemi

28 Sipahi: Ask: Osmanl askerlik tekiltnda "Timar" namyla r ve rsumunu

aldklar araziye mukabil, harp zamanlarnda kendi hayvanlar ve kanunengtrmeemecburolduklar silhl askerlerlebirlikte sefere itirak eden bir snfsvari askeri. Bunlar aknclk, apulculuk ve karakol hizmetlerini ifa ederler vedman karsndapiyadelerinmuhafazasn te'min ettikleri gibi, icabnda hcumilerinideyaparlard.29Cebeci:f.EskiOsmanl mparatorluununordusununzrhlsnfnamensubnefer.


9/20


Kffara ikier, er paraya bir gn akamdan rgatlk ederlerdi. Kimseyidp elinden maln almazlard. Kimsenin evine hrszla girdiinigrmezlerdi.Vaazvenasihate

(73a)Koyun tuza kar gibi karlard. O kadar zaruret ekerler ve hrszlketmezlerdi. Bu sefer ne oldu ki hrsz oldular. Vallahl azim. Emreimtisalen30hrszlkdeildir.Benimkaynatam,Filansenvarbuiiiledediikimsedir, bu ii eden. Hsl bir kimsenin hatrna deerseniz vezulmederseniz ancak bu vaaz (nasihati) yaz ki, zalim Kprye ilm edin.Kaynatam sipari ettii atei yakt. Msr bu haberi syledi diye yazn,gnderin. Ne haber gelirse, ona gre amel edin. Zira bu i dediklerim

kaynatamdediklerinindir.Kprlnnemriyledir. 31

NasihatEyaalar,beyler,paalar, slamaskeri!Cmlenizbirbirinize imandave

slamda beraber olmanz gerektir ki, birbirlerinizle karde olasnz.Kendinizdenkcebabaolasnz.Kendinizdenbyeoulolasnz.Birsuluyugetirdikleri zamanodemin suunabaknkrek taziri32m lazm,hadd33milazm,adamnagregerekir.Bazdilarzehlivardrki,onaniinettin?Sanadmezdidemek,onudvmektenetkilidir.Onatazirokadaryeter.Baznagn,bazsnayedign,bazsnadokuz,bazsnadahaziyadeotuzdokuzunadekkrkavarmakgerek.

34 SenAllah Teldan gayretlideilsin.BtnhalktanAllahTel

(73b)

30mtisalen:Balolarak,imtisalederek,uyarak,tbiolarak.

31Kurtulu,hidayeteuyanlarndr.TH:47

32Tazir:Siyaset. Tehditetmek. Tazimvetathir.Temizlemekvehrmetetmek.

Lgattared, icbar,tahkir,te'dib,hakzeretevkifmnalarnagelenbutabir, slmhukukunda: Hakknda muayyen bir er' ceza olmayan sulardan dolay ullemr(hkmdar,padiah)veyavekilitarafndantatbikedilencezalarhakkndakullanlrbirstlahtr.Ta'zirinmeruiyeti;Kitabile,SnnetiNebeviyeileveicmaimmetile

sabittir.Ta'zir;dvmekle,hapisle,hattkatilileolabileceigibiazarlama,sertlakrdveyabak veyaherhangibirtavrvevaziyet iledeolabilir.Dvmeksuretiyleolanta'zir, otuzdokuzdenekten fazla olamaz.Bir kavle gre para almak suretiyledeta'zircizdir.33Hadd:Hudut.izgi.Snr. Crm. Salahiyyet. eriataverilenceza. Derece.

Sonderece.Mnteha. nsanarzolan iddetvetitizlik. Defetme.Menetmek.Keskin.Sivri. Sert.Gergin. Man:tasavvurdanibaretolankyas. Eki. Tesirli,messir34BunlarAllah'nsnrlardr.KimAllah'nsnrlarnaarsa, phesizkendine

zulmetmi olur.Talak,1


10/20


gayretlidir.Gayretindenharamngizlisiniaikresiniharameyledi.Zinayaveiki imeye hadd tayin eyledi. Allah Telnn haddinden her kim ziyadeederseokimse zlmkendineetmi olur.O zlm sonundakendibanaurar. Bir vech ile ki kendinden olduunu bilmez. Hayrola. (26 ZilkadeCuma5833)

Bazmnkirlerdermi ki,bizimaikreilediimizibilir,gizliolanbilmezderlermi.AllahSbhnehveTelonlartekzib35eder.

36 bu tekzib, tekzibi kavldir.37 Lakin bin seneden sonra aynagnnemuvafkacayip tarihler ileesmiKurnKerimin ehadeti isbat

tamdr, phe kalmamtr. Bu isbat eden AllahSbhnehveTelyeminederekbuyurduki, 38 hrsz benim kaynatamdr. Lakin fermanl hrszdr.Hakkndansizlergelmeyekadirdeilsiniz.AllahTelbuyurduki;

39

Benim kaynatam Tark tr.Bir Tark tr ki, (karanldelenyldzdr).cemielemdeolannfusunzerinehafzdr.40Yani

(74a)Hepsionamahkmlardr. Enstn ve en alaona itaat ederler.Onunhakkndansiznicegelirsiniz.(sizbilegelemezsiniz)

35Tekzib:yalanlamak,birieinanmaypinkretmek,yalanolduunusylemek.

36Lkinzannetmi idinizkiAllahyaptklarnzdanbirounubilmez. te

rabbnzabeslediinizozannnzsizihelkesrkledidehsranadenlerdenoldunuz.Fussilet,22 2337Szdeyalanlama

38NunvekalemveehlikaleminsatradizdiklerivedizeceklerihakkiinSen

rabbnnni'metiilemecnundeilsinKalem,1239Gkyznevetrka(sabahyldzna)yeminederim.Trknneolduunu

neredenbileceksin?(O,karanl)delenyldzdr.Hikimseyokturkizerindebirkoruyucu,birdenetleyicibulunmasn.Trk,1440Hafz:Esirgeyen.Koruyan.Muhafazaeden.MuhafzHfz:Alaltc. nsana

haddinibildiren. Rahattaolan


11/20

Fasl

KurSbhnolacakBu eh

Etmezi

yani e

=2sonrag

drdnhrszlk

AyetEdir

(delilim

41KurHz.A

buyurdu"Kim

eyi decehenne

Sevbu'l42Sava

43Allah

44Yery

45 Apa

inkrcl

peyderp

Beyyine,46Kader,

nAzmbeh ve Telayayna,detikabul

seMslma

aatikabulv

87 42 ka

elelicolal.Buateiyakan

tekimie(yeseferine)budur.Bu

nKerim eflikerremelllarki:Kur'n'okharam kabm art olmKur'n13,2ateininezSava ateinzndebozgk delil ker (kfrden)

ey tertemiz13mukadderat

V

tnehliiml btn giznneuygudindiye fe

ndeildir.H

e ikyetita

ynatamibti

ayet tarikaynatamd

zsay

deeriarnadedinyazglar

aative ifhveche anl

r,ezberler,l ederse All

bulunan07H.)mankrklisndrmnculuako

dilerine gelayrlacakdesahifeler ok

zirFazlMus

nnhemkuli ve ikrntarihleriilmaneder.

adisi erift

dikolunur.

ageleli hli ile ahar.Bakasde

isimler)vebudur.Budmdr.46

ericidir. efaatyor:"Rasl

ellkld ah, o kimseilesinden o

selerMider.Mide,6rlar.Allahbnceye kadaillerdi. (Bu

r. O sahifel

afaPaaya

la,hemg olan bilir.eKurnAHkim slam

AllahTel

etetti. (Heildir.(26Zi

45inlikmdg rt atikabulvelllahsallall

yihellkabyi cennete

kiiye ef

,644zgunculars ehli kitapelil),Allah'terde en do

nderilenM

zvecildid Bin senedme ehdehli iseka

uyurduki;=148943k

44 sonrak

sab)VerirlkadeCum

mlar u eki =3344yoku.B

ikyetitasdialeyhives

uleder,haroyar. Ayrcaati klnr."

vmez.Mitan ve mngelenbir

ru hkmle

ektup11

ir. Allahn sonratettirir.uleder.

41ynatam

ynatam

idnka5833)

lde

eyyinem

olunurllem

mkldhepsine

(Tirmiz,

de,64riklerdenrasldr,

vardr.


12/20

12Niyz

(74b

ma801

2

Kay

hrszlk

Msr

meddbilmek

dnda

bugnharfleringnlerin

Bt

kadaro

Dokuzs

olur.(75a

47Cuma

48Elif,

malbikayli

iMsrkad

)

Aliradiyal

7

yine

atam ibtidagnbu ka

nanifakeemekolur.

bu sa

adedibudur isimleri deadedibudur.

nisimlerhe

lur.

enetamam

)

hutbeleripaam,Mim.RyyetlerininaindeRum,1

esellhsrr

lhtelaa

2260

geleliolukdaridi(228

der anleme.HediYineHz.Ali

ihlerinhep

.Bineri ikiyzs

mzelilerile

=1

r.Hers

toplam

iahadnaommalbolkasndanbir4

ahulazz

hbuyurdu

ve ikiyzl)bukadard

tahkir etm

egndermradiyallh

harflinden sahi

dekiolanlar he

bizim

6bugnbi

ne1065g

2290

unduuveII.uArznyakkaseneiin

i;

kdrtbirlikrbeyitinm

ek szn

eyi terkedielaanh

erinisimleri

(doru)ol

akabiryn

mziye Hutbe

smanlelit

zimOsman

ndr.Dokuz

Sleymandnda,maam

demuhakka

drt isimlenas.

tasdike ace

nancak sz

niikiyzlk

u.Kaynata

i Sleyman

48amambug

tamam

sene3195

nemiolduuafihonlarbugalebeedec

ile

le edin.

nhak

lanlarn

kllli

a47 yarn

ceyebu

dir.

ukadar

dan.

eklerbir


13/20

Kaynat

761 ta

kadardmekbi

Ksec51

drdn

harf .tesviyeEtmeye

De

KprzKaynatdiye.Mdrdn

uh

49Onu

kapann50Tech

51Kse52Tesvi

53 Alla

girerler

nkO54htifa:

55Burad

GnderiKtpha56Adil

mmfsidi

tamar.Ruhnefhrekuruinat

sipahi ink

ckere ispa

ziyade olir. Bu tesnkendibilir

riikiyzsz

de ihtifa54

mihtifadsr isednckereoldu

duadul56g

tamamlayp,!Sd,72l:bilmezlikt

e:dzleme,'n yardm

en grdtevbelerioGizlenme.Saan sonra saylenMektup/nesi HacMhidler

V

tidakllli

drdnc

olduuna zr.Okadar

r ettirdi. B

t ileolalbu

az. Yaniiyeyi 52 g.(28Zilkd

zatisimler=

delibug

tkereihtifaahalkn aunabe ke

etirdi.Sonr

iinederuhu

ngelme,.Bil

anllarnzlve fetih gelde. Rabbini

kkabuledenklanma.falar eksiktir.MuhammedhmudEfendi

zirFazlMus

bugnade

49olal dnk

erre kadarMsriyeinan

aka bir y

gnaded

bu aded ordndeePazar582

2286olaly

adedibudherbilindikitlergetirsre55

olalbugn

mdanfrd

miyormu gib

rngzel,diinde, inserek tesir.Nasr,1

Bu kalan kb.AlielMal003346)

afaPaaya

ibudur.All

zat isimsiz=

tahikikde

phe kalmm yokike

nden udur. =lduu gnemmin ola)

53rnyarnad

r.Fetha ill

ebirdahio inanmak ih

aded =mzaman,

iyapma.

zgnvetertinlar blk,

ih et, O'nd

m (KprltiNiyaziMs

nderilenM

hTelbu

02,deeri i

bu kadar

d. Kprnyinetecah

=702 ka702EyKp

msavi bunlar kabul

edbudur.

tieza=70

ldu.Yolunatimaliolma

702budur.

derhalonas

liyaratma.blk Allah'n balan

zadeMustafri894.35Sl

ektup13

urduki;

kiyzsz

der. Bu

n inkarl50edip

ynatam

r irade

lunduuederler.

=

budur.inanayddndan

irisbt

cdeye

n dinine

an dile,

aPaa'yaymaniye


14/20

14Niyz

dahiitebu

bakab

kerrezihtifiharflerzerindfetihdirmevud

razyz.

57Onukapann58Nefh:

kovmak.59Zami

60Binsa

61Mev'u

Evvelde62Veres

nemv

iMsrkad

tesviyede r

irvecihleg

mime59yokKprye,en ) maadedir.Msrdnm ve 61deildir.

Kprnede

tamamlayp,!Sd,72Rzgresme Vurumak,e:Ek,ilve.deerli isid:Szverilmtakdirolun

iye:zarf 1.rmeden.

esellhsrr

hnefh58ol

lmi idi.O

tur.Bilzabiri kaynatas (dierlerahi, 350dirbelirmez.izimHakkl

rsedesin.5

olur iinederuhu

k. Gzelkokat'etmekrtrma,katmleri.VaadedilmuKarlson

ahulazz

unduuaye

da vebilteya sureii) esmi el.BuikitarihZiramutlaka veresiye62

ilkaade6

mdanfrd

ununyaylm

a,ekleme.

i.Vdeli.Va

radenmek

57tle sabittir.

bilealnrd

ilbieyitaerifenin mfiye60 olmalerintesviyetrhelebil,pazarmz y

22evhiru

zamolunmzaman,

s.Kokmak.

esimuayyen

zere:2. Me

Buayetibir

dememi

hakkukzerietinden (y zere Msifethimutlasl aslamoktur.Paza

nm

ca derhalonas

Vurmak. D

vemukadde

caz zensiz,

=702kerede

idim.Bu

edir.Biriz saylr adediaktr.Birncerdir,rmzdan

118

=128

cdeye

ef'etmek,

olan.

gnlsz,


15/20

Hseyin

hak nebunlara

bunlar

Ey

vermezsallalldeildir

isebire

) (

(baaaHususiy

yksel

fkelen

Allahmafir

EyK

63Fetih,64Filizle

65Fetih,66Fetih,67ekin

68onla

adedihasl

buai olduklarimangetiri

ahaknebioavmi Vni!

. man m aleyhi v.Belkidaha

kingibidir

) ) H

)=Raslllahlekendileri

i (istikam

dirmek iin.

el,onlartvepekb

avmiVn!

9

inziraat99

ilerinholarilekfirleri

V

olur.

yet ehadet

a inanmayceyeimanl

dedi ( lduklarna a Haberim

nfaat verme sellemin)kuvvetverir

i,filizinik

sanveHse

( )sallallhaleimangeti

talm)eki

65 animnekbirmk

67

nagidiyorfkelendirm

zirFazlMus

iyzlisiml

ederki,( nn evvelkirnnkendil

)Hseyinhidiadildir.oktur.(dem

eyince me HatemiyetAllahTel

onlarm,sonra

yin (

kendi c

eyhivesellenlerevadi

ncilerinho

ipslihslifaatvaad

ehdinena

kiin.

afaPaaya

erdendieri

)( imanmeneremenfaat

adedi bun

e) Drt se

faat neredine mnibuyurduki;

n ncil'deki

onukuvvet

)

zleridir. Zi

em)kuvvetkerimvard

sonrlarnagidiy

amellerdeuyurmutu

aredin

nderilenM

ileHasanh

)Hasanveaat verme

olmaya.

a ahiddir.

v kitap

e olur. (Rlur derlers

meselleri(

lendirmi,63

rt adi6

olurvemar.

adasaklar

r,onlar ile

bulunmula.66

68z

ektup15

aslolur.

Hseyin

e. T ki

Tarihler

menfaat

slllahe, mani

asflar)

(

aslna

iolmaz.

zerine

kfirleri

riinbir

emmine


16/20

16Niyz

dahinaisimlih

sellem

olurdu

Buhsallall

oluya

Mesbuyurd

Bey

aleyhivu

1Al2Al3Zo

kldn4Al5Al6S

Yezisallall

69Buhr

70Cami

44;Feyz

iMsrkad

zaredenfdiskitabnd

buyurdu ki;

eklindehari, bnEbialeyhive

ard,ama

bihisimlikki;

kiAieradesellem ltkiiye,A

ahTelnahTelnrlamusalladaazizedahTelnahTelnnnetimiter

melundualeyhive

,Edeb,109; s Sair:4660ulKadir:4/9

esellhsrr

eyedena

berlerrivayEvfa'nn sellemden

ndansonra

itabnhadisl

iyallahanhlebuyurdullahTelv

kitabnailkaderiniyolarakAllan,haramlar

yaknlameden.70

, mam Hsellemin lan

bnMce,Ce;DaifulSai.TaberaniE

ahulazz

firlercem

etedilmektledediinionrabirne

nebiyoktu

erindeRas

adensenediurivayetedduasmak

vedebulunlanlayan,hTelnn

helalklaasnharam

san aleyhietettiine

aiz,27;Ahmr:3248;Tahsat:11/398;

atindenolm

Raslllah

Eedir.ivayetetmiiningelme

69 Zil

lllahsallall

yleberaberer:bulolanne

an,

azizkldk

,kldhelal

sselm mizdahi lan

db.Hanbel,iculMikat:Mstedrek:1

u olur.Ca

sallallh a

o yaasa

tir:Hz.Rimukadder

de

haleyhiv

Raslllahs

ilerlanete

imseyizelil,

klan,

tahildir. Rtederiz.H

Msned,III/11095;Tahric36;4/90.

iiSair

leyhi ve

d nebi

slllaholsayd,

esellem

allallh

mitir:

zelil

slllahryezide

33.us Sne:


17/20


lanetetmezseyeziddir.AllahTelhelaledenlerelanetetsin.71

71 Hadis kitaplar telif edilmeye balanldnda ok ska karlalan uydurma

rivayetler sondnemleredoru azalma gstermitir. Lakin kef ehli gibi (NiyziMsr kuddise srruhulaziz) baz eylerde srar etmeleri, mesela Hasaneyninnbvveti gibi durumlar, aslnda ehli beytin urad eziyetteki, gnahkrlarnhaddini amasdr ki, insanlarn vicdan tahamml seviyesinde dahi kalamamakidede ifrada gitme halini almtr. Fakat grlen bu ifrat mesabesinde olanakideler dinin ykma sebebiyet vermesinden ok kuvvetlenmesi ynnde etkiliolmasdaayrbirgaripdurumudameydanagetirmitir.

Neticede,Hadislerinuydurulmas ilemcadeleedenlersonundahadisleri inkaretmeye, hadisleri savunmada ileri gidenlerde uydurulan hadisleri kabullenmede

ileri gitmilerdir. Bu durum asl

nda ifrat ve tefrit aras

nda slm

n kudretiniartrmtr.nk insanlarnnefislerininbirkonudaaryagitmesinde ilhynnkuvvetinden daha fazla etkili olduu grlmtr. Mesela, hayalinde din adnaoluanfikir,Kur'nKerimvesahihhadistendahakaviolmutur.nkherinsannanlaykadar ifadetarznaulaanhadislerbileKur'nKerim'dendahafazlaetkiliolmas psikolojik bir nedendir. Bu trl anlaylar ierisinde dinin kuvvetlenmesigenellikle inancn ulalmaz burlarndaki umdelerin anlaylara den akslerininualarndanbakabir eydeolmamtr.

Kimdemi haramnedirbilmezHayyam?Benharamhellkartrmam:Seninleiilen araphelaldir,Sensizitiimizsubileharam.[Mevzu(Uydurma)RivayetlerMevzu:Raslllahsallallhaleyhivesellemaleyhineyalanolarakuydurulmu

hadistir.Hkm: Reddedilmesidir. Byle bir rivayeti ancak ondan sakndrmak

maksadyla uydurma olduu aklanarak zikretmek caiz olur. nk Raslllahsallallhaleyhivesellem ylebuyurmutur:

"Herkimyalanolduunugrdbirhadisibendendiyenaklederseo,yalansyleyenlerdenbirisidir."(Muslim)

Hadisinuydurmaolduubirkayollabilinebilir.Bazlar:1Hadisiuydurannbunuitirafetmesi2Hadisinaklaaykrolmas.Mesela, iki elikilihususubirarada szkonusu

etmesi,imknszbir eyinvarlndilegetirmesiyahutvacip(varolmaszorunlu)bir eyinvarlnaaykrifadelertamasvebenzerihususlaraaykrl.

3 Dinde kesin olarak bilinen hususlara muhalif olmas. Mesela slamnrknlerindenbirisinikaldrmas, faiziyadabenzerbirhkmhelalklmasyahutkyametin kopaca zaman tayin etmesi yahut Muhammed Sallallahu aleyhivesellem'densonrabirnebignderilmesininmmknolduunu ifadeetmesivebunabenzerhususlarihtivaetmesi.

Uydurmahadislerpekoktur.Snneti savunmak ve mmeti sakndrmak amacyla mevzu hadisler ile ilgili

gereklibilgilerivermekzerehadislimleripekokesertelifetmilerdir.Mesel:


18/20


Hsl, mam Hasan ve mam Hseyin aleyhimesselmn hak raslolduklarn inkredenlerbunlarnkannhelalkabuledenleryeziddir.AllahTelhelaledenlerelanetetsin.

mamHasan ve mamHseyin salavatullahi ve selamuhu aleyhima vaafdalu'sSalavatialaceddihimaMuhammedinhatemi'nnebiyyin, sallallhtela aleyhi ve sellem ve ala cemilenbiya'i ve'lmrselin velhamdlillhirabbillemin.

Ey Mnkir! Senin inkrna sebeb mam zam rahmetullhi aleyh bu

1bnu'lCevz (vefat 597 H.)'nin elMevzutu'lKbr adl eseri. Fakat btn

mevzuhadisleritoplamad

gibimevzuolmayanhadisleridemevzugstermitir.2 evkn (vefat 1250 h.) elFevidu'lMecma fi'lAhadsi'lMevza. Mevzuolmayanhadislerimevzudiyegstermeksuretiylebireitgeveklikgstermitir.

3 bn Arrak (vefat 963 h.) Tenzihu'eria elMerfua ani'lAhbari'enia elMevdua.Buhusustayazlm enkapsamlkitaptr.

Hadisuyduranlarpekoktur.Onlarnnlbyklerindenbazlar:shakb.NechelMalat,Me'nunb.AhmedelHerev,Muhammedb.esSaib

elKelb, elMuire b. Said elKf,Mukatil b. Ebi Sleyman, elVkid, bn EbiYahya.

Hadisuyduranlareiteittir.1Mslmanlarnakidesiniifsadetmek, slmbozmak,hkmlerinideitirmek

isteyenzndklar:EbuCaferelMansur'unldrdMuhammedb.SaidelMaslb(haagerilerekldrlen)gibi.BuEnes'denRaslllahsallallhaleyhivesellememerfdiye ylebirhadisuydurmutur:

Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Allah Tel'nn dilemesi mstesn.Bendensonranebigelmeyecektir.(Buhadis

Abdu'lKerimb.Ebi'lAvcdabukabildendir.BunudaAbbasemrlerindenbirisiBasra'daldrm veldrleceivakit unlarsylemitir:Benaranzdaharamhelal,helalideharamkldmdrtbinhadisuydurdum.

2Halifeveemirlereyaknlamakisteyenler.3Avama yaknlaarak gzlerine girmek isteyenler.Bunlar avam tevik yahut

korkutmakyadamalyahutmevkieldeetmekamacylagarip eylerizikrederlerdi.Mescidlerde,toplantlardadehetedlecek ekildegarip eyleranlatankssaclarbukabildendir.

4 Din hamaset sahipleri de slmn faziletli grd iler, bununla alakal

hususlar,dnyayakarzhiddavranmakvebunabenzerhadisleruydurmulardr.Maksatlar ise insanlarn dine ynelmelerini, dnyaya kar da zahid olmalarnsalamaktr.Merv kads Ebu Asme Nuh b. EbiMeryem gibi. Bu tek tek Kurnsurelerinin faziletleri hakknda bir hadis uydurmu ve yle demitir: nsanlarnKurn'dan yz evirdiklerini Ebu Hanife'nin fkhyla, bn shak'n Meazisiyleuratklarn grdm. Bu szleriyle, bu hadisi bundan dolay vazettiini(uydurduunu)sylemektedir.5 Bir mezhep, bir tarikat, bir ehir, bir nder ya da bir kabileye taassublabalanarak, taassubla baland eyin faziletlerine ve onlarn vlmesine dairhadisleruydurmulardr.](MuhammedSalihelUseymn, HadisUslneGiri,s.14)


19/20

szd

RaslllmamkonudaHadisesallallzamnYezdilehaktr,rahmet

Eyzuhur

inkrd

Bir kiyoktur.

Allaulemay

Yun

Ancak

(dnya

daayet

:118 )

:172Meda

73Syan

74Mda

hareketiinyapyakma75Garz:

76Nur,4

77Yunus

. ah sallallhzamnkelcem olsa,

tbiolmakfaleyhiveyezide lanr (Emeviler)neylesin. Oullhialeyh

nkir!Eerttiinde ca

r.Onaare

seyeAllah76

Telokiagstere,m

s suresinde

llahn lt

malolarak

ininkalank

sayshsl

28)adedio

r:Sebeb,vesit:Korumavra:Dostgibietmek. Sulhlanmdrz, slmonuoldurmak.0,58

V

aleyhi vem ileRaslbirbirine marzdr.Zirasellemvahyt etmeyinkuvvetli idlara kad orahmetenv

inkr

ngarnla kabul e

yoktur,kab

nr verme

iye rahmetuttasfolanl

u ve rahme

topladkla

smnntekr

lur.lur. imdiK

le.yakorunma.rnme.Yzvesalhzeremduhtur.Fen'eder.)(Boksanetme

zirFazlMus

ezidelm

sellemin lallahsallalluhalif olsatehidehilesyler.edii gerii. erlerindlmay da ksia.

z

75

ileolmaderdin. Lak

letmezsini

mise, art

etsinki,buaroktur,k

tiyle, ite b

ndandaha

aretmeyen

esmi rah

urnzim

Himayeveyaeglme. Baebulunmak.nabirneticek:Mmaat),noksanlat

afaPaaya

ndensonra

net ettiinehaleyhivhangisineataetmekoataeylemehata ile den syanet73

bul etmedi

sa, insaf ilein sizin ink

z. o kimseni

meclisiyazbulederler.

unlarla sev

hayrldr.

harfleri118

etbudur.

bunlar ile

muhafaza.kalarnnfikir(Merubirsuiinise,kt

mak

nderilenM

lanetolma

bizde laneeselleminhbi olmaklur.FakatRhaliondadil idi,med ile dedi.. Hapiste c

olayd

,hakrnz haset

aydnlkta

vardme

nsinler. Bu,

77

dir. Hasan

Hs

esrurolun

lerineuyarcaretteveiyibidr; slmla

ektup19

zancak

t ederiz.adisibirgerekir?slllah

r. mamr 72 idi.udra74n verdi.

gn gibive inat

n nasibi

clislerde

Deki:

onlarn

) eyin (

ki, size

snanetice


20/20


cem maldan ve ilimden bunlara iman hayrldr, dedii bunlara tazimekfidir.Msrninitikad

Ehedu en lailahe illallah ve ehedu enneMuhammeden resulullah, ve

ehedu enne'lHasene va'lHuseyne sibtahu, reslni min resulillahisalavatullahi ve selamuhu aleyhima va afdalu'sSalavati reslni minresulillahi salavatullahi ala ceddihima Muhammedin hatemi'nnebiyyin,sallallh tela aleyhi ve sellem ve ala cemilenbiya'i ve'lmrselin velihimvesahbihimecmenvelhamdlillhirabbillemin78

MsrninhaliAnkiMuribde yledir.

Anknn ahdeti ileMsr razolunmu sz ve kr edilmi fiildedir.

KavmiVnikatndamnkirolduugamdeildir.Ziraonlardemdeildirler,yeziddirler.AllahTelnnlanetizerlerineolsun.

MuhammedNiyziMsrkaddesellhsrrahulazz

78 Allah Tel'dan baka ilah olmadna,Muhammed'inAllah Tel'nn elisi

olduuna,Hasan'laHseyin'in,O'nuntorunlarveAllahTel'nnnebilerindenikinebi olduklarna ehadet ederim. Allah Tel'nn salt ve selam her ikisine,saltlarn en efdali iki rasuln dedeleri olan Nebilerin Hatemi MuhammmedsallallhaleyhivesellemEfendimiz'e,btnnebilereveresullereolsun.lineveashabnadaolsun.Elhamdlillhirabbillemin

nİyÂzÎ_İ misrÎ vezİr fazil mustafa paŞa’ya gÖnderİlen mektup

Documents