vesnjkot listed proba - makedonska pravoslavna crkvampc.org.mk/knizarnica/premin/broj 25-26/14 staro...
TRANSCRIPT
Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 86
Starite fotografii se vsu{nost eden vid vremeplov, so koj za mig se prene-
suvate vo prostorot uloven na slikata. Re~isi e neobjasnivo (osven
tehni~ki, se razbira), kako e mo`no eden stoti del od sekundata da bide
izgraviran vo svetlina, i takviot foto-zapis po edno izvesno vreme da bide
patuvawe i toa, obi~no, vo minatoto. Kolku {to e fotografijata postara,
tolku na{eto prepoznavawe na nejzinata sodr`ina e pobrzo i podirektno,
bidej}i ima pogolema zafatnina vo kolektivnoto nesvesno. Toa ne e ni{to
drugo, tuku ona {to na{ite babi i dedovci ni go raska`uvale za svoeto
detstvo. Vo prosek toa e edno rastojanie od barem sedumdesetina godini.
Fotografijata ova rastojanie go pominuva pobrzo i od samata svetlina.
n a s r e d m o r e
o g a n g o r i
m o n a h i w a M a k r i n a :
Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 87
Na zapad od sosedna Bugarija, a vo srceto na Isto~na
Makedonija, velat deka Berovo e vo sredinata na triagol-
nikot {to se dobiva ako se povrzat gradovite Skopje,
Solun i Sofija.
Nakalemeno vrz prekrasnite pejsa`i na Male{evskata
kotlina, ova mirno grat~e, na 850 metri nadmorska viso~ina,
si ja pi{uva svojata istorija negibnato od s# {to na
po~etokot na 21 vek pretstavuva trend vo procesot na svet-
skata globalizacija, a toa vo sekojdnevieto zna~i fastfud,
sinxir supermarketi, otu|enost vo me|u~ove~kite odnosi,
internetomanija, stresovi, nervozi, itn.
Tipi~no za ova grat~e e pred s# - gostoqubivosta na
negovite `iteli: bibliskata qubov kon gostinot }e ja sret-
nete na sekoj ~ekor, koga Male{evecot so edna prosta
srde~nost }e vi gi otvori dverite na svojot dom i }e ve
po~esti so nadaleku pro~uenoto berovsko sirewe, kompir,
matenica, zelnik, poparnik, bulama~..., ~ija{to tradicija
s# u{te so mnogu vkus i neumorno se neguva.
Za ovoj broj na Premin izdvoivme nekolku
fotografii od privatni kolekcii na berov~ani, kako i od
foto-zbirkata na manastirot Sveti Arhangel Mihail, edna
od najubavite znamenitosti vo gradot. Pove}eto od niv se od
prvata polovina na dvaesettiot vek.
Male{evijata e isto taka poznata po svoite gatanki i
pogovorki, vo koi{to na eden isten~en na~in e sublimirana
mudrosta na narodniot genij, ~estopati za~ineta so humor.
Male{evecot znae da se po{eguva nad sopstvenata sudbina,
a toa e sekako odraz na visoka kultura.
89Premin, Ro`destvo Hristovo 2005
nn ii zz ff oo tt oo gg rr aa ff ii ii
ii gg aa tt aa nn kk ii
A me palna, napravih te
ulav. (Ra~ija)
Bela, bela leica,
sos crna sitna p{enica.
(Kniga sos pismo)
Bela Neda, senka nema.
(Reka)
Bela niva, crno seme
ra`xa.
(Kniga)
Bela poga~a na s'nce
ispe~ena.
(Med)
Belo go frli `'to
padne.
(Jajce)
Brada ima kato pop,
opa{ka kato snop.
(Praz)
V'~e tele rodilo,
prez plet go frlilo.
(Tikva)
stari
F edna ko{ara s# beli
kowe.
Glava ima, zabi nema.
Glava sos devet ko{uli
obviena.
Gola e i bosa, a sveto
obla~i.
Grbavo prase, po pole pase.
Dva vola, edna {ija.
Dva brata s# gledaa, a nih
ne mo`at.
Dvanaeset bra}a se gonat i
nemo{ nikoga{ da se
stignat.
Devet du{i bra}a fov edna
ko{ula.
Eden ko~ zaklah, devet
ko`i odrah.
Edna ~erga s# prekriva,
samo rekata ne.
Visok Todor na ka{~i visi.
(Mesecivogodinata)
(Belluk)
(Kromid)
(Sneg)
(Ra~ija)
(Koko{ka)
(Kromida)
(Igla)
(Srp)
(Bisazi)
(O~i)
(Oxak)
92Premin, Ro`destvo Hristovo 2005
Za mesec se diga, vek se `ivee.
(Ka{~a)
(Kniga)
Jazik nema, a mnogu ka`uva.
Ka{~a na eden direk.
(Gaba)
Kleta ku~ka, s'zi roni.
(Kostura)
Na eden o|in, cel svet gree.
(S nce
Na seka ritka i }eramitka.
(Nokti)
Nikoj go ne}e, ama na sekoj
doodi.
(Zlo)
Mozok nema, v gora lae.
(Baltija)
Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 94
Ni se jade ni se pie, a e
najslatko.
Potkovan zajak sos drvena
xeletka.
Selo bez
oxaci.
Trista bratja fov edna
ko{ula.
Usta ima jazik nema.
Fov edna ko{ara trista
goveda, ni se otvara,
ni se zatvara.
Fov edna kula 50 turci
s crvani kapi.
Fov drven sand'k ~oveci
dumaa.
^as pred tebe, ~as zad tebe.
^etiri bra}a po pat odat,
nikak da se sretnat.
Na sred more, o|in gori.
(Son)
(Magare)
(Grobi{~a)
(Carevica)
(Tikva)
(Aren~ovek)
(Kibrit)
(Radio)
(Senka)
(Trkalaodkola)
(Kandilo)
Premin, Ro`destvo Hristovo 2005 95
Dodeka ima bra{no, ne e stra{no
Glavata mu slu`i sal’ za potstri`uvawe.
Gospod zabavja, ama ne zaboravja.
Brat ne e brat, kom{ijata e brat.
Bez maka nema raat.
Koj nogu znae, malku strada.
Matna voda ne gazi.
Na ~u`xi grob ne se pla~e.
Ne videh air od o~ite, ta od klepkite le.
Na drug slamkata gleda{, na tebe gredata
ne gleda{.
Pove}e vredi ~ovek da e umovit, otkolku
imovit.
Sekoj za sebe, Gospod za site.
Uka kraj nema.
Jagne ne mati vodata, oti }e te izeda.
U mnozina um, u malcina razum.
U siromah da se najade{, u bogat da se
naraboti{.
Rodi me majko sos k'smet, pa me frli na
buni{~e.
Roda, da te gloda.
Koj no` vadi, od no` umira.
Jadi pij, gladen legni spij.
od knigata: Berovo vo prostorot i
vremeto, od Blagoja Aleksov, Berovo 2003