verslag 1e ontwikkelsessie nl - kurrikulum.frl · 1 verslag 1e ontwikkelsessie kurrikulum.frl visie...
TRANSCRIPT
1
Verslag1eontwikkelsessiekurrikulum.frlVisieophetleergebiedFrieseTaalenCultuur
InleidingTijdensdeeersteontwikkelsessie,op19,20en21september2018,heefthetontwikkelteamgewerktaanhetbeschrijvenvaneenvisieophetleergebiedFrieseTaalenCultuur.AlsvoorbereidingisdooriedereenhetboekMeertaligheidenOnderwijs(Agirdag&Kambel,2017)gelezen,eneennotitiemetachtergrondinformatieoverderolvantaal,meertaligheidenminderheidstalenincurriculainanderelanden(Zweden,Vlaanderen,Wales,FinlandenSchotland).Omdatwedeleerlingen–hetdraaituiteindelijkallemaalomhen–nietuithetoogwillenverliezen,hangenindewerkruimtepostersvanleerlingenvanverschillendeleeftijden,samenmettaalportrettendiezevanzichzelfhebbengemaakt.Dietaalportrettenmakenduidelijkdatergroteverschillenzijnintaalachtergrond,intaalvaardigheideninhoudingtenopzichtevanhetFries.Indewerkruimteisverdereentafelingerichtmetachtergrondliteratuur,krantenknipselseninspirerendevoorbeelden.Tijdensdezeontwikkelsessiedenkenerdriedeskundigenmethetontwikkelteammee:BernadetdeJager(Cedin,ookvanwegehaarbetrokkenheidbijeendeelprojectoverattitudeinhetprojectGrip-www.grip.frl),WilnaMeijer(wijsgerigpedagoog)enAlexRiemersma(lectoraatFriesenmeertaligheid;namdeelgedurendeeendagdeel).
2
BasiselementenvoordevisieverzamelenDeeersteendetweededagstaaninhettekenvanhetverzamelenvanbasiselementenvoordevisie:1. Alseerstewordtdefilm‘Taalynbyld’(zie:https://youtu.be/YjqkMgFMq4E)bekeken.
Aandachtspuntendiehieruitvoortkomenzijn:derelatietussenmoedertaalenidentiteitenderijkdomvanmeertaligheid.
2. DaarnawordtbesprokenwatiederspersoonlijkebetrokkenheidenverantwoordelijkheidophetgebiedvanFriesenmeertaligheidzijn.Watzijnjedrijfveren?Watlukteromnuterealiseren?Hoedoejedat?
3. VervolgenswordtingegaanopdevraaghoehetleergebiedFrieseTaalenCultuureruitzoumoetenzien,aandehandvaneenzelfgemaaktofgekozenbeeld.Eenvandiebeeldeniseenafbeeldingmettandwielen:Friesisnieteengeïsoleerdleergebied;allevakkenhakeninelkaar,zettenelkaarinbewegingendraaiensamen.Aandachtspuntendieuitdeverschillendebeeldennaarvorenkomen,zijn:verscheidenheideneenheid,verbindenensamenwerken,Friesvanzelfsprekendtemiddenvananderetalen,gelijkwaardigheidvantalen,optimisme,bewegingvantaalenmeertaligheid–eenbewegingdienietophoudtenbeweginginsamenhang,plezier,interesseinelkaarstalen.
4. Erzijnkwestiesgeïnventariseerddietemakenhebbenmethetbepalenvandevisie:
• Friesenmeertaligheid:gaathetomtweeafzonderlijkethema’sofniet?Hoeverhoudendiethema’szichtotelkaar?
• Derelatietussenkerndoeleneneindtermen/examens.• Derelatietussenkerndoelenendepraktijkopschool:nieuwekerndoelenmoeten
aanzettentotnieuweenergieentotmeertaligheid.• DepositievanhetleergebiedFriesetaalencultuur:kunnenwespiegelenaan
anderetalen(Nederlands,modernevreemdetalen)ofkandatniet?Metanderewoorden:benaderenwehetFriesalsmoedertaalofalsvreemdetaal?
• BijdehuidigekerndoeleninhetprimaironderwijsgaathetomFriesetaal,inhetvoortgezetomFriesetaalencultuur.Watdoenwemetditverschilalshetgaatomdeuitwerkingvaneennieuwevisie?
5. BesprekeneenTEDtalkvanPietvanAvermaet(https://youtu.be/gq6fn6ow_rI).Aandachtspuntenvoordevisiedievoortkomenuitdezebesprekingzijnhetbelangvoorelkkinddatdethuistaalopschoolerkendwordtenhetmisverstanddatdeaandachtvoordethuistaaltenkostegaanvandeontwikkelingvandestandaardtaalopschool.
3
6. Aandehandvanviervragendieintweetallenbesprokenworden,gaanweinoppersoonlijkevisies:• Watziejeaanbelangrijkeontwikkelingenineenmeertaligesamenleving?Waar
moetenweleerlingenopvoorbereiden?• WatziejeaanontwikkelingeninhetleergebiedFriesvanuiteenmeertalig
perspectief?In(wetenschappelijk)debat?Indepers?• WaaromishetleergebiedFriesbelangrijkvolgensjou?Watziejijalsessentieelvoor
hetleergebied?• Hoedraagthetbijaandedriehoofddoelenvanonderwijs?Deuitwerkingenvanelktweetalwordenverzameldenvervolgensverspreid,zodatiederalleuitwerkingenkanlezen.Gezamenlijkstellenwedeopbrengstvast:welkeverbindingofordeningismogelijktussendeuitwerkingenvandetweetallen?Watishetgemeenschappelijkeinalleopvattingen?Waarzitoverlap/samenhang?Welkevragenroepeneventueleverschillenop?Welkeelementenzienwevooreenvisie?Waarom?Wekomentotdevolgendethema’s:• Taalencultuur• Samenhang(indebreedte,tussenvakken;indelengte,doorgaandelijnpo–vo,
voorschools–onderbouwpo;tussendomeinen• Taalenidentiteit• Afgestemdopindividueleleerlingen(taalachtergrond/variatie,noodzaak/nut,regie
leerwegen,leerroutes?)• Doelen(ERK/rrF,kwalificatie/socialisatie/persoonsvorming,inspirerenden
betekenisvol• Afbakening(leergebiedFrieseTaalenCultuur’,taalalsvak,taalalsvoertaal)• Taalenmeertaligheid(alletaleneenplek,belangvanthuistalen,kennisover
meertaligheid)
7.Vervolgenspasserenvoorbeeldenuithetbuitenlandderevue.Devoorafgelezeninformatieovertaalonderwijs,meertaligheidenminderheidstaleninnationalecurriculavananderelandenwordtbesprokenaandehandvantweevragen:Watisjeopgevallen?WatvindjeinspirerendvoordeFriesecontext?Uitkomstenvanditgesprekzijn:
• DemanierwaarophetinhetZweedsecurriculumisopgeschreven,ishelderengoedtebegrijpen.
• OpvallendinZweden:hetrechtvanallekinderenopmoedertaalonderwijs.• InhetcurriculumvanWalesishetWelshverplicht.Watvooreffectheeftdatop
motivatie?ErwordtopgemerktdathetEngelsvanzelfwelkomtdoorhetveleEngelsindeomgeving.
• MeenemenuithetcurriculumvanWales:denkenindoorgaandelijnvanafkinderopvang.InFryslânisdielijnnogteweinigdoordachtennietsystematischgenoeg.
4
• InhetZweedsecurriculumwordthetversterkenvanhetvertrouwenindeeigentaalvaardigheidgenoemd.Wevragenonsafwatonsonderwijsindezezindoet.Gevenwekinderennieteerderhetgevoel‘Ikbeheersmijneigentaalniet?’Bijvoorbeeldhetzelfvertrouwenindeeigenschrijfvaardigheid,enookindespreekvaardigheid,omdatleerlingenzichbewustzijnvandetaalnorm.“IkappwelinhetFries,maarikdoemaarwat”.Geconcludeerdwordtdatschrijvenhetlerenvantaalpositiefbeïnvloedt,waarnahetgesprekverdergaatoverwelkevariantenwezoudenmoetenacceptereninhetschrijven.Straattaalofsms-taalalsonderdeelvaneenmeertaligrepertoire?Accepterenwedievarianten?HetFriesopsocialemediabijvoorbeeldisvaakfonetischFriesmetEngelseinvloedeneneenwerkwoordvolgordediedoorhetNederlandsbeïnvloedis.HetFriesverandertsnel.
• TreffendepassageinhetSchotsecurriculum:“Languageiscentraltoourculturalheritageandnationalidentity,andessentialforsupportingadiverseandinclusivesociety.WerecognisetheimportanceofScotland'srichdiversityoflanguages,andthecultural,economic,historicandsocialbenefitstheybring.Inschoolsweareencouragingyoungpeopletolearntwolanguagesinadditiontotheirnativetongue,toequipthemwiththeskillsneededtoparticipateintheglobaleconomy.“
• OokinhetSchotsecurriculumwordthetzelfvertrouwenvanleerlingengenoemd.8.Watzijnbelangrijkecriteriabijhetformulerenvaneenvisieophetleergebied?Inhetontwikkelteamwordenkenmerkenvaneenvisiebesproken,opbasisvanhetboekKusdevisiewakker(VanderLoo,2015).Eenvisiegeeft:
• betekenis(begripvanwateromjeheengebeurt)• doelen(einddoel,gewaagd,ambities,perspectief,kompas)• binding(gemeenschappelijkedoelen,integreerteninspireert)• energie(zorgtvoorbeweging,vergemakkelijkthetmakenvankeuzes)• continueverbetering(reiktcriteriaaanomambitieengedragtebeoordelen).
Wevoegenhierzelfdevolgendecriteriaaantoe:• Devisiemoetherkenbaarenhanteerbaarzijnvoordepraktijk.• Devisiemoetleesbaar,duidelijkenconcreetzijnentoegankelijkvoorgebruikers.• Devisiemoetsamenhangendzijn.• Devisiemoetstimulerendzijn.• Devisiemoetrealistischenidealistischzijn.• Devisiemoeteigentijdszijn.
Tijdenshetgesprekrijstdevraagwaardegrenstussenvisieenuitwerkingligt.Devisieisdeonderbouwingvoordekeuzesbijdeteformulerenkerndoelen(endiekerndoelengaanoverhet‘wat’,nietoverhet‘hoe’).Vervolgenswordtdebalanstussenabstractieenconcretiseringingebracht:hoemeerjeconcretiseert,hoemeerjemisschiengaatsturen.
5
9.Voordezomervakantieisereenbijeenkomstgeweestmettaalexperts.Tijdensdiebijeenkomsthebbendedeelnemersgenoteerdwatzijbelangrijkvindenvoordeteontwikkelenvisie.Dieuitkomstenwordenintweestappengeanalyseerd.Eersteanalyse:watvindenwebijvisiehorenenwatnietvolgensdecriteriadiewevastgesteldhebben?Tweedeanalyse:vergelijkenmeteigenuitkomsten.Leidendezeanalysestotveranderingen,aanvullingen?Deuitkomstenvandeexpertsbevattenaandachtspuntendietemakenhebbenmetrandvoorwaarden,namelijk:kennisenFriesetaalvaardigheidvanleraren,voldoendetijdvoorhetvakopschool,kwalitatiefgoedenmodern,ookdigitaallesmateriaal,eenbestuurdaterachtermoetstaan,derolvandeinspectie,deopvattingenvanouders,(warme)overdrachtvanvoorschoolseperiodenaarbasischoolenook(didactische)samenwerkingtussenvoorschoolenbasisschool.Hetontwikkelteamvindtditbelangrijkeaandachtspuntendiezekereenrolspelen.Maaromdatdekerndoelenoverhetaanbodgaan,spelenzenietdirecteenrolvoordeteontwikkelenkerndoelen.Beslotenwordtomdezepuntentebewarenvoorheteindadvies.Deandereaandachtspuntenvandeexperts,komenovereenmetwathetontwikkelteambelangrijkvindt.Dezepuntenhebbenbetrekkingophetmeertaligeperspectief,desamenhangmetanderevakken(integreren,Friesnietgeïsoleerdaanbieden),hetlerenvantalenalseennatuurlijkproces,hoeeerderbeginnen,hoebeter,Friesalsvanzelfsprekendetaal,derolvanmotivatieenattitude,derolvancultuurenidentiteit,eenmeertaligegemeenschapmetrespectvoorelkaarstalen.
SyntheseDederdedagstaatinhettekenvansynthese,hetformulerenvanconsultatievragenenhetmakenvanafsprakenoverhetvervolgendewerkwijzeinhetontwikkelteam.Weproberenmetallebasiselementendieweverzameldhebbentoteensynthesetekomen.Daarbijkomendevolgendekwestiesnaarvoren:
• MakenweeenleerplanFries,ofFrieseTaalenCultuur?WekiezenvoorFrieseTaalenCultuurvoorprimair-envoortgezetonderwijs.
• MakenweeenleerplanFries,eenleerplanmoedertaalonderwijs,eenleerplanmeertaligheid?WemakeneenleerplanvoorhetleergebiedFriesetaalencultuur,waarbijweuitgaanvaneenmeertaligperspectiefindiezindatleerlingenovereenmeertaligrepertoirebeschikkenwaarvanhetFriesdeeluitmaakt,vandemogelijkheidvoorleerlingenomdatrepertoire(dusookhetFries)intezettenenverderteontwikkeleninfunctioneelveeltaligleren,metdefocusophetFriestemiddenvananderetalen.
• Aandachtvoortaalbewustzijn
6
• Meertaligheidalscontextenmeertaligheidalsdoel.Friesalsdoeltaal(samenmetEngelsenNederlands)enhetgebruikvanthuistalenindeklas.
• Jekrijgtmeerbegripvoorenwaarderingvoorjeeigentaaltemiddenvananderetalen.EenmeertaligperspectiefwordtdanbenutominzichttekrijgenindebetekenisenwaardediehetFriesvooreenleerlingheeft,ookvoorleerlingendienietvan-huis-uitFriestaligzijn.