y.y.ü. Veı. Fak. Derg., 1998, 9(1-2):1-4

Van ve Yöresindeki İneklerde SubkIinik Mastitisin Etiyolojisi Üzerine Bir Çalışma

Kemal GüRTÜRKI Banur BOYNUKARAI İsmail Hakkı EKİN' Timur GüLHANI

IYUzüncü Yıl Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dah pVAN

(jZET

Bu çalışmada, Van ve yöresindeki çeşitli işletmelerde yetiştirilen toplam 650 sağma/ inekıen alınan 2550 süt numunesi, California MasUlis Tesl (eMT) ile subklinik mastilis yönünden incelendi. eMT pozitif bulunan 200 sül örneğinden yapdan bakteriyolojik inceleme/erde, süt numunelerinitı 162 (%8l)'siııde mikroorganizma izole edilirkeıı. 38 (%19)'inde ise mikroorganizma izole edi/emedi. Izole edilen ıoplam 256 mikroorganizmadan /05 (0/041) 'i Slafilokol<, 92 (%35,9) 'si Slrepıokok ve 59 ('/023,l)·u diğer mikroorganizmalar olarak ideıılifiye edildi. İzole edilen Sıafllokoklardan 65 ('/023.39)·i koagulaz poziıif Staphylococcus QUfeUS, 9 (%3.51 )'u Sıaphylococcus haemolyticlts 8 (0/03.12)'j koagulaz pozitif Staphylococcus intermedius ı Ye

8 (%3.12) 'j ayrı ayrı Staplıylocoecus warnei ve Staphyloeoccııs saprophylicus, 7 (%2.73 rsi Staphylococeus epidermidis olarak idenlifiye edi/di. izole edi/en Strepıokoklardan ise, 17 ('/06.64) ·si grup C, 15 (%5.85)"i grup B (Sıreploeoeeus agalaeliae), 2 (%0.78) 'si gnlp F, 1 (%0.39) 'i gnıp D olarak serogruplandmlırken 57 (%22.26) 'si serogruplandırılamadı. Izole edi/en diğer mikroorganizmalar ise sırasıyla; 21 (91'08.2) 'j Slomatococcus, 18 r'/o7.03) 'i E. eoli, 9 (%3.51) 'u Corynebaelerium pyogenes, 6 (%2.34) 'SI Baeillus spp., 1 (%0.39) ·er adel Bruceıla spp., Proleus spp .. Mieroeoeeus spp. ve 2 (%0.78) 'si de Maya olarak idemijiye edildi.

Anahtar kelimeler: Subkfinik mastilis, etiyola};, siJJ ineği

A study on the etiology of subclinical mastitis in dairy cows in and around Van SUMMARY

In this study, 2550 milk samples eoIlected from 650 dairy cows was examined for subclinical masıitis wilh Califomia Masıiti>- Tesl (Ct.rf) in urul arol/nd Vali. Two hıındred (7.84%) mi/k sanıp/es were fal/nd positive by eMT. lTı bacıeri%gica/ emminaıion of CMT positive nıi/k samp/es, 162 (81%) were fal/nd positive and 38 (19%) were negaıive. Of loıal 256 nıieroorganisms iso/aıed from 162 milk samp/es, 105 (41%) Sıaphyloeoeei, 92 (35.9%) Srrepıoeoeci and 59 (23.1%) oıher microorgallisms were identified. Of the isolated sıaphylococci, 65 (25.39%) were eoagulase positiye Staphylococcus aureus, 9 (3.51%) Sıaphylococcus heamolyıicııs, 8 (3./2%) caagtılase positive Staphylococcus imemıedius, 8 (3.12%) Staphylococcus warnei and StaphylococctlS saprophyticus, and 7 (2.73%) Staphylocoeeus epidermidis. O/the isolated sıreptoeocci, 17 (6.64%) group C, 15 (5.58%) group B (Sırepıoeoceııs agalaetiae), 2 (0.78%) group F, 1 (0.39%) group D sırepıoeocci wue serogrouped ..... lıereas 57 (22.26%) strepıocoeci could 1101 serogrouped. Of 59 (23.1%) oıher microorganisms, 21 (8.2%) Sıomaıoeoeeus, 18 (7.03%) E. eoli, 9 (3._H%) Coryııebaeıerium pyogenes, 6 (2.34%) Baeillus spp., 1 (0.39%) Bruceıla spp., Proıeus spp., Micrococeus spp. and 2 (0.78%) lU/ıgi were identified respeetively.

Key words: Su.bclinicalll'lasıiıis, etialogy, dairy CGW

GIRiş

Hayvansal protein ihtiyacının karşılanmasında önemli bir kaynak olan sot, yüksek de~erli olup, kompozisyonuna giren maddelerinin farklılığı ile organizmanın besin ihtiyacını bü­yOk ölçOde karşılayabilme özeııi~ine sahiptir. Özeııikle yeni dogan yavrulann beslenmesinde temel teşkil etmesi yanında,

son yıllarda gıda endUstrisinin en önemli hammaddesi ko­numuna gelmiştir. Kaliteli sOt OrOnleri özeııikle yüksek değerli çiğ süıten imal edildiği için, sU!orı hayvandan sa~lıklı ve yüksek değerli olarak elde edilmesi gereklidir.

Mastitis, süt sığırı yetiştiriciliğinde önemli ekonomik kayıplara neden olan bir meme enfeksiyonudur. SütçU ineklt:n.lt: uüuyilda ya)gııı Uhııak ~öJ'ulelı hastalıkların başında gelmektedir (17). Subklinik mastins ise mastitisin önemli bir formu olup, meme dokusunda henüz önemli bir değişiklik şekillenmeden süt veriminin ve kalitesinin önemli ölçUde düşmesine sebep olan bir meme enfeksiyonudur (8, i 7). '

Subklinik mastitisinin kesin teşhisi etken izolasyonu ve identifikasyonu ile mümkün olmaktadır (2,25). Bunun yanın­da, subklinik mastitis olgularında sütte değişen derecelerde meydana gelen yangısal değişikliklerin kimyasal yöntemlerle tespiti de hastalı~ın teşhisinde önemli bir yer tutmaktadır. Califomia mastilis test (CMT), Wisconsin mastilis testi . Whiteside testi ve somatik hücre sayımı, bu amaç için en fazla yararlanılan testlerdir (13,21). Bunun yanı sıra son yı ııarda subklinik mastitis teşhisinde laktat debidrojenaz (LDH), aspartat transferaz, alkalin fosfataz (ALP) aktivite­sinin tespitine dayalı diğer testlerden de yararlanılmaktadır (13.17).

Samarjiz. ve ark. (19). süUe 2S0.000/ml'den fazla snma­lik hücre tespit edilmesi halinde sOtOn fiziksel ve kimyasal özelliklerinde belirgin değişikliklerin meydana geldiğini

belirtmektedirler. K.pur ve Singh (13), Califomi. Mastitis Testi ile ineklerde subklinik mastitis olgularının %90.98'inin, mandalarda ise %97.20'sinin teşhis edilebildiğini

bildinnişlerdir. Sandholm ve Maıtila (20), CMT ile inee-

y.y.O. Veı. Fak..Derg, 1998, 9 (1-2) .. 1-4

ledik1eri subklinik mastitisli hayvanlarda. meme epitelinin sentez kapasitesinin azaldığını ve eseri (i) reaksiyonlarda %3, (I+)'lık reaksiyonlarda %1 J ve (2+)'hk reaksiyonlarda ise 0/026 oranında süt kaybının şekillendiğini bildirmişlerdir.

Yaptlan araştırmalarda (6,10, 11 ,24) sül ineklerinde mastiris olgularının %7--65 oranında gör01ebildig,i ve bu oL­guların %93-98 'ini de subklinik mastitislerin oluşturdugu

bildirilmektedir. Mastilislerin oluşumunda bir çok mikroor­ganiıma rol oynasa da hastalığın genel1ik1e Statilokok ve Streptokok gibi Gram pozitif koklardan ileri geldiği

bildirilmektedir (25). Ayrıca, kalirarın gurubu bakterilerı MycoplaslıUl spp., Corynebacteriımı pyogenes, Pseudomonas aemginosa. Mycobacıeriımı tubereıılasis, bazı mantar ve mayalar da mastitise neden olan etkenler arasında yer almaktadır (I i ,12,13). Handique ve ark. (9), kesimi yapılan sUt (neklerinde bakteriyolojik olarak inceledi~i meme loplarının 24 (%58.53),ünde Sıaph. epidermidis, 3 (%7.32)'Unde CorynebacteriulII bovis, 3 (%7.32)'ünde Sır.

uberis, 2 (%4.88)'sinde SIr. bovis, E. coU. Klebsiella aerogenes. Gırobacıer spp.. Bacillus spp., I ' inde ise serogruplandırılamayan streptokok tespit ettiklerini bildir­mekteclirler.

Ülkemizin bazı bölgelerinde sOt sığırlarında yapılan araştumalarda klinik ve subklinik mastitis olgularından izole edilen mikroorganizmalar incelenmiştir (1,2,3 ,7,24). Fakat Van ve yöresinde konu ile ilgili yeterli bilgi bulunma­maktadır. Bu çalışmada, Van ve yöresinde çeşitli işlet­

melerde, Califomia mastiris testi ile subklinik mastitis tespit edilen sat sı~ırlarında mastitise neden olan etkenler ve görülme sıkhg,ının belirlenmesi amaçlanmıştır.

MA TERY AL VE METOT

SUt nunıımeleri :Araştırmada materyalolarak klinik mastitis bulguları görUhııeytn 650 sağmal inekten 2550 silt numunesi alınarak eMT ile masıitis yönünden incelendi. CMT poz.itif bulunan 200 süt öme~i, steril plastik tnplere 10'ar ml usulüne uygun olarak alınarak kısa süre içerisinde Mikrobiyoloji laboratuvarına getirildi ve mikrobiyolojik olarak incelemeye alındı. Besi yerleri :Süt örneklerinin mikrobiyolojik olarak ince­lenmesinde; Blood agar base (Difco), Mannitol salt agar (Difco), Nutrient agar (Difco), Nutrient broth (Difco), O i F basa! medium (Difco), DNasc agar (Oxoid), MacConkey agar (Oxoid), EMB agar (Oxoid), Edward', medium (Oxoid), gibi genel ve özel besi yerlerinden yararlanıldı. Ayrıca mantar izolasyonu için antibiyoıikli Sabouraud deksıroı agar (Oxoid) kullanıldı. Bu besi ortamları prospektüslerine uygun olarak hazırlandı (4,15,23). Standart suşlar: Staplıylococcus aııreııs (COWAN i suşu) ve StreptocOCCltS agalacliae, Y.Y.Ü. Vet. Fak. Mikrobiyoloji Anabilim Dalı suş koleksiyonundan saııandl. Tavşan Plazması : Statilokok şuşlarında koagulaz aktivite!::­nin incelenmesİ amacıyla tüp koagulaz testinden yararlanılılı.

Testte toze tavşan plazınası kullanıldı (14). Anliserıımlar ve diğer lest ayıraçları : İzole edilen strepto­kokların serognıplandırması için, A,B,C,D,F,G grup spesifik antikorları ile kaplanmış lateks partiküllerini içeren ticari ıateks aglutinasyon kiti (pROLEXTM PL.050 STREP­TOCOCCAL GROUPPlNG LATEX Kın kullanıldı ve pros­pektOsOnde önerildigi bi<;imol! uygulandı.

2

Califomia Mastitis Testi (CMT) : Califomia Mastitis Testi Schalm ve ark. (21)'nın bildirdi~i şekilde uygulandı ve sonuçlar 1(+), 2(+) ve 3(+) olarak de~erlendirildi .

İzolasyon ve identijikmyon : Süt numuneleri homojenize edil­dikien sonra besi yerlerine 0.1 ml sOt sıeril Öz.e yardunı ile yayıldı ve 37 °C'de 24-72 saat aerob ve mikroaerofılik ortam­da inkUbasyana bırakıldı. İzole edilen mikroorganizmaların safkültu.rlcri üretildikten sonra tür düzeyinde identifiye edildi (14,15).

BULGULAR

California Mastitis Testi (CMT) ile incelenen 2550 süt numunesinin 200 (%7.84)'ü CMT ile pozitif bulundu. Pozitif sonuç alınan 200 süt numunesinin 39 (%19.5)'u i (+), 92 (%46)'si 2 (+) ve 69 (%34.5)'u ise 3 (+) olarak değerlendirildi. eMT pozitif süt örnekleri mikIobiyolojik olarak incelendiğinde, 162 (%81)'sinden mikroorganizma izole edilirken 38 (%19)'inden izolasyon yapılamadı. Mikro­biyolojik olilfak pozitif bulunan örneklerden de 2Tsi J (+), 72 ' ,i 2 (+) ve 63 '0 3 (+) olarak değerlendirildi (Tablo i), İncelenen 162 sUt numunesinin 98 (%60.4)'indc bir bakteri türü, 64 (%39.5)'ünde ise iki veya d:ıha fazla bakteri türü izole edildi.1zole edilen mikroorganizmaların 105 (o/04l)'i stafılokok, 92 (%35,9)'si streptokok ve 59 (% 23.5)'u da diğer mikroorganizmalar olarak identifiye edildi (Tablo 2). Izole edilen stafılokoklardan 65 (%25.3)'i koagulaz pozitif Sıaph. aııreılS, 9 (%3.51)'u Sıap/ı. haemolytİctls, 8 (%3.12)'i kaagulaz pozitif Staplı. imermediııs, 8 (%3.12)'i Staplı.

wanıei, 8 (%3.12)'i Sıaplı. saprophyıicus, ve 7 (%2.73)'si de Staph. epidermidis olarak identifiye edildi. izole edilen ,treptokoklardan ise 17 (%6.64)'si grup C, 15 (%S.8S) ' i grup B (Sır. ogoloctiae), i (%O.39)'i grup D, 2 (%O.78) ' si grup F olarak serogruplandırılırken 57 (%22.26)'si serogruplan­dınlamadı (Tablo 3). fzole ve identifıYt edilen diğer mikroorganizmalar tablo 3'de gösterildi.

Tablo 1. D~ğjşik derecelerde CMT pozitif bulunan süt nu­munelerinin mikrobiyolojik incelemelerinden elde edilen sonuçlar

Californin Mikroorganizma Mastiris Test Toplam İzolasyonu

1(+) 2(+) 3 (+) (%)

Pozitif 27 72 63 162 (81) Negatir 12 20 6 38 (19)

Toplam (%) 39 92 69 200 (19.5) (46) (34.5)

Tablo 2. Izole edilen stafilokok ve sırepıokokların oranı

Mikroorganizma n %

Sıaplıylococcııs spp. 105 41

Streptococcus spp. 92 35.9

Dig;erleri 59 23.1

Toplam 256 100

Tablo 3. izole ve identifiye edilen mikroorganizmajann i d~lımarı

Mikroo~anizma tUrÜ n Sraphylococcus aureııs'" 65 SlaphylococcılS iıııermedius· 8 Staphylococcus epidermidis 7 Sraphylococcııs haemolvricııs 9 St~coccus sqJ!!ophyıiclıs 8 Staphylococcus wamei 8 Streprocaeclis spp . • * 57 Sıreprocaecııs grup C 17 Strepıococcııs gntp B 15

i (Str. aRafactiae)

S'repıococcı~~F 2 StreptocoCCUS_8~~ D i Sıonıarococcus spp. 21 E. eali 18 Corwıebacteriu1n pyogeııes 9 Bacillııs~ 6 Brucella spp. i Proleııs spp. 1 Micrococcııs spp. i May<ı 2 Toplam 256

n . Identıfiye edılen mıkroorganızma sayısı ... Tümü koagulaz pozitif bulundu •• : Serogruplandınlanıayan streptokok

TARTIŞMA VE SONUC

% 25.39 3.12 2.73 3.51 3.12 3.12

22.26 6.64 5.85

0.78 0.39 8.2

7.03 3.51 2.34 0.39 0.39 0.39 0.78 100

ineklerde subklinik mastilis, bir çok Olkede olduğu gibi ülkemizde de bUyUk ekonomik kayıplara neden olan bir meme yangısı olarak bilinmeı-ıedir. SOt veriminin azalması ve sOtOn kompozisyonunda onemli değişikliklerin şekillenmesi ile karakterize olan bu hastalık ilc ilgili olarak yurdumuzda bir çok ar~tınna yapılmıştır (I ,2,5,7, 12,24).

Yapılan araştınnalarda (6,7,10, 11 ,16), sOt ineklerinde masıiris olgularının %7~65 oranında görülebildiği ve bu olguların %93-98 'ini de subkIinik mastiıislerin oluşturduğu bildirilmcktedir. Bu çalışmada, CMT ile incelenen toplam 2550 sOt numunesinin 200 (%7.84)'tlnde subklinik mastitis olgusu tespit edildi ve olguların %46'51 2 (+) ve %34.5'i 3 (+) olarak değerlendırildi. Araştırmadan elde edilen bulgular subklinik mastitis olgularının yöredek i sOt ineklerinde düşük dOzeyde olduğunu göstennektedir. CMT ile (2+) olarak de­ğerlendirilen subklinik mastitisli hayvanlarda %26 oranında sOt kaybının olabilece~i bildirilmektedir (20). Bu araştırmada tespit edilen olguların çOğunun (%80.5) 2 veya 3 (+) olarak bulunması, yöredeki subklinik mastitis olgularının önemini ortaya koymaktadır.

Subklinik masıiıis olgularından 0/04.5-80 oranında

Sıaplıylococcııs spp. ve %13-34 oranında SlrepıocoCC.:IIS spp. gibi Gram pozitif bakterilerin izole edildiği rapor edilmek­tedir (24,25.26). Ayrıca koagulaz pozitif Swplı. aııreııs, klinik ve subklinik mastiıis olgularından en fazla izole edilen stafılokok. Str. aga(acıiae. Sır. dysgalacriae ve Sır. Ilberis'in ise en fazla izole edilen strepıokok ıürleri oldutu bildiril­mekıedir (24,25).

Batu ve ark. (3), subklinik masıitis olgularından izole edilen bak-ıerilerin %44.6'smın kongulaz pozitif stafi lokok,

Y.Y.O. Ver. Fak. Derg., 1998, 9(1·2),1-4

%26.5'inin de Str. agalacıiae oldu~nu bildinnektedirler. Benzer bir çalışmada Wilson ve Richards (26), subklinik mastitis olgularından %8.1 Staph. aureus. %3.4 Str. agalaetiae. %1.5 Sır. uberü ve % 1.1 Sır. dysgalacıiae izole ettiklerini mpor eırnektedirler, Milterburg ve ark. (J6). subklinik mastilis olgularından %16.9 E, eoli, %14.4 Staph. aureus, % ı 1.9 Sır, Ilberis, % 8,9 Sır. dysgataeıiae izole ettiklerini bildirmişlerdir, Ulusoy ve ark. (24), mastitisli süt ineklerinden aldıkları 63 süt örneginden % 28.6 Str. dysgalaeıiae, %25.4 Staplı. aureııs, %15.9 Sır. aga[acriae, %9.9 Staph. epidemıidis, %7.9 Corynebaeıeriııfll pyogenes, %7.9 Mierocoecııs spp., %3.2 Proteııs mirabilis ve %16 Pseltdonıonas aerugiIJosa izole ettiklerini bildirmişlerdir. Fırat ve Uysal (7), klinik ve subklinik masıiıis olgularından izole ettikleri mikroorganizmaların 0/033.85'jni koagulaz pozitif statilokok, % i 6.15' ini koaguIaz negatif stafilokok, %13.08'lni Gram negatif çomak. %7.1S'ini SIT. aga/acriac, %6.92'sini Sır.uberis, %6.15'ini Microc:occusspp. %5.64'ünü Sırfaecalis, %5.38'ini Sır.dysgalacliae, %3.59'unu antracoid olarak identifiye etmişlerdir.

Bu araştırmada mikrobiyolojik olarak. incelenen 200 süt numunesinin 162 (%8 1)'sinden mikroorganizma izole edildi ve izole edilen mikroorganizmaların çoğunlu~ (%76.9) stafilokok ve streptokok olarak ideotitiye edildi. Bunlardan %25.3'Onün koagulaz pozitif Slaplı. aureus ve %3.12's~de koagulaz pozitif Staph. intermedfııs olduğu tespit edildi. Izole edilen streptokokların da %5,85'j Sır. agalaetiae (serogrup B) ve %6.64'U de serogrup C olarak ideotitiye edildi .

E. eoli ve Coryııebaeıeriııın pyogenes'in akut ve kronik suppuratif mastitis olgularından izole edildiği bilinmektedir (17,25). Bu araştırmada da olguların %7.03 'ünden E. coli ve %3.5 ı 'inden de CoryllebacıerilUlI pyogenes izole edildi. Ayrıca Mycoplasma ve mantarların da mastitise neden olabilecegi bildirilmektedir (25). Bu araştınnada incelenen sUl örneklerinin %0.78'inde maya bulunurken Mycoplasma spp. izole edilmedi.

Bu araştırmada tespit edilen koagulaz pozitif ve negatif stafılokoklann izolasyon oranları (%28.4-0/012.6) ülkemizde yapılan diğer araştınnalara göre (3,7) daha düşük bulundu, Yapılan deneysel araştırmalarda koagulaz negatif stafilo­kokların da subklinik mastitise neden olabileceği bildiril­meIdedir (18). Ayrıca bu araştırmada, Sır. agalacıiae (sero­grup B streptokok) Vi!: grup C streptokokların izolasyon. oranı (%5.85-%6.64), bazı araştırmacıların (7,16,26) bulguları ile uyumlu fakaı nlkemizde yapılan bazı araştırmalardan (3,24) düşUk bUIl1nmuştur.

Sonuç olarak, Van ve yöresinde çeşitli işletmelerdeki sub­klinik mastitis olgularının dUşük oranda (%7.84) bulunduğu ve bu olgulardan izole edilen mikroorganizmalardan %9 1.09'unu Gram pozitif, %8.9'unu ise Gram negatif bak­terilerin oluşturdu~u. Stafilokok ve Streptokokların ise en fazla izole edilen bakteriler (%76.9) olduğu tespit edildi. Ayrıca bu araştırmada tespit edilen subklinik mastilis oranı ile koagulaz pozitif sıamokok. Sır. agalacliae ve grup C strep­tokok gib i önemli mastitis etkenlerinin düşük düzeyde bulunması yöredeki hayvan larda bakım ve hijyen ik koşulların daha ivi olmasından çok yöredeki süt sıtırcılıgının destansir özellikıe olmasıııdan kaynaklanabilecegi düşünülmektedir.

3

y,y,a, Veı, Fak"Derg. /998. 9 (/-2):/-4

KAYNAKLAR ı~Akay, Ö., İzgür, M., Esendıl, Ö. ve Çetin, C. (1993):

İnek sütlerinden izole edilen streptokok suşlarının serogrup­Iandınlması, TÜBiTAK Vet. Hay, Arş, Grubu, Proje No:VHAG-760,

2~Alaçam, E., Tekeli, T., Erganiş, O. ve İzgi, A.N. (1989): Inek ve mandalarda subklinik mastitislerin tanısı, et­kenIerin izolasyonu ve bunlara karşı etkili antibiyotiklerin belirlenmesi. S. Ü. Vet. Fak. Derg,. 5.1:77-90.

3-Batu, A., Durak, Ö. ve Fırat, G. (1979): Marmara ve Trakya bölgesi ineklerinde klinik ve subldinik mastitisler ve etkenleri ile bu etkenlerın antibiyotikIere duyarlılıkların tes­piti Uzerinde araştırma. Pendik Vet. MikrobioI.Eost.Oerg., 1:25-40.

4-Difeo Manua!. (1984):Dehydrated eulture media and reagent for rnicrobiology. lOth ed., Difco laboratories. Detroit, Michigan.

5-Erganiş, O., Kuyucuogıu, V., Ok, Ü. (1995): Inek ve Koyun mastitislerine neden olan KoaguJa7. pozitif ve negatif stafilokokların biyotiplendirlmesi. Veterinarium, 6 (1-2), 23-27

6-Fandrejewska, M. (1993): Somalic ecU caunt in quarter faremilk of CQWS from smail herds with a high level of subclinical mastitis. Journal of Animal and Feed Sciences. 2: 1-2. 15-26.

7-Fırat, G., Uysal, V. (1986): Istanbul bölgesinde klinik ve subklfnik mastitisii süt ineklerinden izole edilen aerob mikroorganizmaların ideoıitikasyanları ve çeşitli anıibiyo­liklere duyarlılıklan Uzerine bir araştırma, Pendik Hay. Hası. Merk. Araş. Enst. Derg., 18; 1-2, 12-27.

8-Fraser, C.M., Bergeron, J.A. and Aiello, S.E. (1991): The Merck Veterinary Manua!. A Handbook of Diagnosis. Therapy and Disease Preventian and Control for the Vete­rinanan. Seventh Editian. Merck & co., Ine. Rahway, N.J .• U.S.A.

9-Handique, S. C., Patgiri, G. P., and Saikia, G. K. (I988):Bacteriological and histopathological studies on mam­mary glands of slaughtered cows. Indi an Vet. J. 65. 577-580,

10-Havelka, B. and Skarkova, S. (1989): Isol.alion of streptocoeci of various serologicaı groups from animals. Vet. Med. 34 (12). 743-749.

ll-Hueston, W.D., Beider, L.E., Harvey, W.R. and Smith, K.L. (1987): The use of hlgh somatic ceıı count prevalence in Epidemiologic investigations of Mastitis control practices. Preventive Vet. Med. 4, 447-461.

4

12-izgür, H., Kılıçogıu, ç. (1984):lneklerde subklinik mastitislerin sagaltımları üzerinde: çalışmalar, Doga Bilim Derg .• 8, 3: 252-257.

13-Kapur, M.P. and Singb, R.P. (1977):Diagnosis of mastitis: A comparaıiye study of rour indireeı tests. Haryana Veterinarian, 16,2,69-73.

14-Koneman,E.W., AileD,S.D., Dowell,V.R., Jan­da,W.M. Sommers,H.M. and Winn,W.C. (l988):Color atlas .and text book of diagnostic microbiology third edition. Lippincott comp. Pltiladelphia. USA.

15-Mae Faddin, J . F. (1980): Biologieal Tests for Iden­tification of Medical Bacteria zılll Ed. Williams and Wilkins. Ba!timore i London.

16.Milterburg, J. D., Lange, D., Crauwels, A. P. P., Bongers, J. H., Tielen, M. J. M., Sehukken, Y. R.,EIbers, A.. R. W. (1996): Incidence of clinical mastitis in arandam sample of dairy herds İn the SaUlhem Netherlands. The Veterinary Reeord. August 31. 204-207.

17-Radostitis, O.M., Blood, D.C. and Gay, C.C. (1995): Veterinary Medicine. 8"' Ed. 563-627.

18-Rainard.. P. G., DuceUiez, M. and Poutrel, B. (1990): The contribution of mamary infecıions by coagulase negatiye staphylococci to lhe herd bulk mUk somalie eeU eounL Veterinary Res. Comm. 14: 193-198

19-5amarjiza, D., Lukac, J., and Antunac, N. (1991): Somalie eell count and milk quality . Mljek~rstvo. 41. 8, 221-224.

20-Sandholm, M. and Mattila, T. (1986): Biochemical aspects of Bovine Mastitis. lsr. J. Vet. Med. 42.4,405-415.

2l-Scha!m, O.W., Carrol,EJ., Jain, N,C. (1971): Bovine Mastiıis. Lca Febiger, Philadelphia. 302-348.

22-Sneath, P.H.A., Mair, N.S., Sharpe, M.E. and Holt, J.G.(1986):Bergcy·s Manua! of Systematic Bacterio· logy. VoI.2.Baltimore. U.S.A.

23-The Oxoid Manual. (1995): 7 tlı edition. Hampshire. England,

24-Ulusoy. E., izgür, M., Akay, Ö .• Diker, K.S., Aydın, N. ve Arda, M. (1985): Mastitisli inel" sütlerinden izole edi­len mikroorganizmaların identifikasyonları ve antibiyotik-Iere duyarlılıkları Uzerine bir araştınna. A.Ü .Veı.fak.Derg., 32 (2):358-370.

2S-Watts, J.L. (1988): Etiologicalugeııts ofbovine mas· titis. Vet. MicrobjoL., 16, 41-46.

26-Wilson, C.D. and Richards M.S. (1980): A survey of mastitis in the British dairy herd. Vel. Ree .. 106:431-435.