Y.Y.Ü. Vet. Pok. Derg" 1998.9(1-2): 41-45

Tavşanlarda DeneyselOlarak Oluşturulan Hipertiroidizmin Elektrokardiyogram Üzerine Etkileı-i

Ferda BELGE ı Falıri BA YIROGLU' Burhanettin BAYDAŞI Dide KILIÇALP'

lYüzüncü Yıl Üniversites i, Veteriner Fakültes i, Fizyoloji Anabilim Da11- VAN ÖZET

Bu çalış/l/ada, lıipeniroidizmin tavşaııfarda elektrokardiyogram üzerine etki/eri incelendi. Hayvanlar iki gri/ha aynıdı. lik grııp koııt/'Ol, ikinci grup ise hiperlİraidili grI/bu olııştıtrdıı. 30 günliik deneıııe siiresiniıı soııl/lula tGl'şaııtardan

elektrokardiyogramlar ahndl. Tavşanlarııı elektrokardiyograjlamıda ekstremile derivasyonları ile 2 dikey ve i yatay göğüs derivasyoıııı kul/wl/ldı. Deriva,:,yoıılarda tüm dalgalar görüldü, P ı'e T dalgalcm lif. aVR ve Vax1 derivasyoıı/amıda negatif, diğer derivasyonlarda pozitif olarak saptandı. Hipertiroidili grupta siımzal taşikardi şekillendi. Kontrol ve deneme grubu hayvanlarda dakikadaki kalp almt sayısı slIYfSlyla 247±4.2 ve 354±7. 7 olarak bl/ltmdl{.

A nahtar Kelime/er: Deneysel !ıipertiroidizm , EKG, {avşuıı

The E/reels of Experimeııtal HypertlıyroitlislJl 011 ElectrocartliograJ}l ii/. Rabbits

SUMMARY

LLL this SIl/dy, the e..ffecfs oIh.\perrlıyroidism 011 electrowrdiograıııs iıı rabbi/s were İlıvestigaıerl. Animals u'ere divided ima /ıvo groups as the coııırol aııd the hyperllıyroidy.Elecfrocardiograms ai ,he graııps afta the development of the expel'iıııeıııal hyperthyroidisııı \Ilere recorded. The extrcıııi/y lead.\' and 2 ııertieal aııd 1 horizmlfal cl/est {ecu!s ıl'ere used iıı

electrocarrliogmp/ı of the rabbits. All W(/ves \Ilere obsel1led iıı all derivatiOlls. P aııd Twave were ııegaıive iıı ,he 111, aVR w/d Vax] leads al/d posiıive iıı other feads. SinI/s taclıycardia fomıed iıı hypcrthyroid group. The hearf rares iıı the ('omrol aııd the Iıypcrthyroid groııp ıvercfmmd to be 247±4.2 (ii/d 354±7.7 respecıil'cly.

Key Words: ExperiıııcııtallıypcrllıYl'oidis/ll, EeC, rabbit

GiRiŞ

Tirokı hormon ları geneııik l e mct,ıbolik iş l evlere , besin­Ierin kuııanım hızına, canlı ağırlık kazancın a ve döl verimi üzerine etki li olmaktadırlar (4). Tiroid bezinin gereğinden fazla hormon yapması ve kana vermesi sonucu ortaya çıkan h ipertiroidiznı, uyarılab ilirl iğin artması, ı sıya karşı dayanık­

sızlık, aşırı terleme, ki lo kayb ı, iShnl, kas zayıflığı ve psiş i k

bozukluklarla kendini gösteri r (4, S,IO).Aşırı tiro id hormonu salgılanınas ında , dokulardaki metabolizma artışı oksijenin normalden daha hı zlı kullanımına ve dokulardan serbest­Icşen metabolik son ürünlerin de normalden fazla miktarda serbestleşmes in e yol açar. Bu etkiler sonucunda oluşan

vazodilatasyon kan akımı artışına neden olduğundan kalp debisi de arlnr. Tiroid hormonlar! bel irg in olarak arttığı

zaman aş ırı protein katabolizması nedeniyle kalp kasının

güeü azalır (4,5) .Hipertiroidizl1lde kanJiyovasküler değişim­

Ierin varlığı birçok araştı rıc ı tarafından bildiri lmektedir (5 , 7,8,9, 1 1,12). Yapılan araştınnalarda h i pertiroid i zl1lİn EKG 'de P da l gasının unıpli tüdü (7,8) ve süresinde (9) artışa neden olduğu saptannıı ştır.Elekırokard i yogramda ikinci deri­vasyanda R dalgas ı aınplitüdünde artma (7 ,8,12), yine tüm derivasyonlarda QRS kompleksi aın p l i tlidO (16) ve süresinde (12) meydana ge len art ı ş lar hipcrtiroidizınin vcntrikül kasırıda meydana geürdiği olumsuz etkiye bağlanmaktadır (7,8, 12_16). I-locy ve ark.(S), köpek lerde yap ı , kiarı çalışma­

da, R dalgasının amplitüdünde herhangi bir deği şikl iği n söz konusu o l madığını, buna karşılı k negat if bi r T da l gas ı

meydana gel d iğin i belirtmektedirler. Aynı çal ı şmada vcntri­küler repolariznsyol1da meydana gelen değişiklik sonucu T dal gasının amplitüdünde artı ş kaydedilmişti r . Kedilerde tiro-id

adenomunun neden olduğu hipeniroidizm olay l arında Q-T aralığının kısald ı ğ ı gözlem l enmişt ir (12).

H i pertiroid izınin taşikard i (5,8,11, 12,1 4) , ari tmi (ll , 12, 16) arrial fi bI'i lasyon (9, 13,14) ve atrioventrikliler blok (8, 15) yaptı ğı bildirimler arasındadır. J Jipertiroidizmde EKG' de meydana gelen değişimler birçok hayvan türlerinde ça­lış ıl mış o l masına karşın, yapılan literatür taramalannda ta\'­şanla rda benzeri bir çalışmaya rastlanılamamışrı r. Buradan hareketle bu çalışmada deneyselolarak o lu ştu rul an hiper­tiroid i zıııin EKG iizerine olan etkileri incelenerek elde ed ilen bulgula rl a literatüre k atkıda buluııulması amaçla n-m ışt ı r.

MATERYAL VE METOT

Bu çalışmada canlı ağı rlıkl rırı 1400- 1550 g. arasında

değişen, 4 aylık 16 adet yerl i ırk dişi tavşrın kullanıldı. Tav­şanların buluodugu laboratuvar ortamının ısısı 25=2° C olacak şekilde ayarlandı. Iş ı k periyodu 12 saat aydınlık , 12 saat karanlık şekl i nde düzenlendi. Hayvan lar Iabora nıvar

ortamına uyum sağlamalan için bir hana süreyle adaptasyona tabi tutuldu. Yem vc su ad libitum olarak veri ldi.Bir haftalık adnptasyon süresinin sonunda trıvşanlar 8' i kontrol ve 8' i denemc grubu olmak üzere ik i gruba ayrıl dı. Kontro l grubuna 30 gün süreyle senı ııı fizyolojik, deneme grubuna ise 100 ,Lıglkg dozunda illln:ıperitonea l o l arıı k L-ıi ıok s i n (Merek) uygulandı (t). Bu süre sonunda tavşanlardan elektrokar­diyogramlar çekilerek kan a lındı. Serum tota l tiroksin(TT4) ve triiyodoti roııi ıı(TT3) düzeylcıi DPc-İMMULiTE System (Solid-Phase, Chemilu ıııinescent Enzyme lmımınoassay) ile hormon oıoanalizörü (DPC·İMMULİTE Automated Anal­yzer) kuııanılarak nonradyo-aktif olarak saptandı (2).

4 1

Y.Y.o. Ver. Fak. Derg., 1998,9(1·2): 41·45

EKO' ler 1. 11 , m, aVR, aVL, aVF, Vı. V10, Vax::! de ri vas­yonları şeklinde yazdırıldı.

clcktrokardiyogranılar alınırken hayvanların iyice sak in­l eşıne ler i bekletldi, huzursuz olan ların üstüne hafif bir bez örtülerek sakinlcşmclerine yardım edildi.

Yazdırma işleminde Cardiofax 6851 (Nihan Kalıden,

Tokyo, Japan) marka elektrokardiyograf ku llanıldı.

Alct 1 ınV= 10 mm ve yazdırma hızı 50 mm/sn o l al:<ık

şeki l de ayarlandLDalga ların süre ve amplitüdlerin in değer­lendiri lmesi II . derivasyanda yapıld ı (6, ı 7).

istatistiksel değerleadinneler Minİıab paket programındıı 't testi' ile yap ı ldı.

BULGULAR

Kontrol enıhund;ı 9U; ± 5.7 nglcl! olan se ıuın TT3 değeri deneme grubunda p<O.OOI düzeyinde anlamlı bir artış gös­

tererek 288.4 ::!: 17 ng/dl'ye; 3.88 :!:: 0.60 ~g/d l olan serum

IT4 düzey i ise p<0.05 düzeyinde art ı ş göste rerek 8.42 ± 1.4

).lgld l 'ye yükseldi.Çalı şma sonucu elde edilen EKG değerl e ri

Tablo ı 'de, e l ektrokardiyograın örnek leri ise Şeki l ı ve 2'dc verildi. Trasclcrde tüm dalgalar görü ldü . P ve T da l gas ı III , n VR ve Vnx2 der i vasyanlarında negatif diğer derivasyanlarda pozitif olarak bu lundu. Hipert iroidi li e rupta sinuzaI taşikardinin şekillendiği ve T-P aral ı ğının kısa l dığı göz lendi . Kontrol ve deneme grubu hayva nlarda dakikadak i kalp alım say ı s ı sırasıy l a; 247 ± 4.2 ve 354 ± 7.7 olarak bulundu.

Tablo I . Kontrol ve deneme grubu hay van larda ka lp alım sa ı l arı ile ll .derivasyona ait dalga l arın amplitlid ve süreleri (n = 8)

Gru plar P(sn) P(mV) QRS(sn) QRS (mY)

Kontrol 0.03 ±0.0 1 O.12±O.OI O.04±Q.OO a O. 12±O.02 c

Deneme 0.03± 0.01 O.Ll±O.OL 0.05±O.OO b O.3I±O.OI <i

n,b: p< 0.05 c.d : p < 0.001

TARTIŞMA VE SONUÇ

Atriyum ların depo larizasyonu anlamına gelen P dalga­sınııı süres i vc anıp litüdü kon trol ve deneme grubu hayvan­larda istati stikse l açıdan önemli bir farklılık göstermedi. Bu sonuç hipertiroidizmin P dalgasınııı süresi ve aınpliıüdünü artırd ı ğ ına ilişkin çalışmalar l a (7,8,9) uyum gösterınemekle beraber, hipcrtiroidizm sonucu P dalgasında herhangi bir değişikliğin olmad ığını bildiren literatürlerle (5 ,13) benzer­lik göstermektedir. Hipertiroidi durumunda P dalgaslI1m süres inin ve 31l1plitüdünün artması sağ ve so l atriya l d ila l;ıs­

yon:ı haclnnrn:ıkl arhr ( 7,~) . ç .. 1ı ş ın;ıda höy le bir art ı şın olma­ması atriya l dilatasyonuıı meydana gelıned i ğ i şeklinde )'0-

ru mIannbilir. Kontrol g rubu hayvanlarda QRS komple ks i ortalama

olarak 0.04 sn. ve 0.12 mV iken, lı i pcrti roid i li grupta 0.05 sn ve 0.31 mY olarak bulundu. Bu durum li teratürlerk uygunluk göstermektedir (12,16). Uzamış QRS kompl ek-sinin nedeni uyannın vcntrikül1cr boyunca il ctis inİn UZU Jl sürmes idir. nu tür uzamala rı n çoğu zaman venırikül!eriıı birinde veya her iki si nde hipertrofı ya da dilatasyon sonucu ortaya çıktığı

bilinmektedir (3 .4). Hipertiraidizmin ele vcntr iki.il c r hiperımfı ve di latasyona neden olduğu bi Idiri I -ınckted i r (7.8 . 13).

Ventriküllerin di yaslOJli sırasında çizilen ve rcpolari­ıasyoııu gösteren T dalgasının süresi komrol ve deneme grubu hayvanla rda bir değişiklik göstenııedi (0.08 sn). T dalgasının ampl itüdü orta lama olarak kontrol grubunda 0. 18 mV. deneme grubunda ise 0.21 mV obr:ık bulundu. Bu yükse l iş istatist iksel açıdan önemli olınaımık la heraber. liıeratürle uygunluk gösterilldıed i r (5). Mctı.ıbol izma artışı

veya kan akınıının azalmasından dolayı kalp k.as ında isk.emi meydana gelebilir. Hiperti raidi olaylarında o rıaya çıkan

ta~ik.ardinin T dalgasında elektrok<ırdiyografik değişikliklere nedcn olduğu sanılıl1akıadır (5).

Araştırıııada P-Q aralığ ı III II süresi: kontrol ve hipertiroidi!i grupla 0.05 sn olarak belirlend i. Bu değerler

42

T(sn) T (mV) p.Q (sn) Q·T(,,) K:ı l p alım sa.

O.08±O.OL O. 18±O.O I O.05±O.01 O.l2±O.OQ 247±4.2 c

O.08±O.OI O.21±O.OL O.05±O.O I O.1 2±O.O L 354±7 .7 ct

hipertiroidizmde P-Q anılığının süresinin deği şmediği ni bil­diren çalışmalarla uygun luk göstermektedir (5, i 2).

Ventrikül depolarizasyolıul1UIl başlangıcı ve repo lari­zasyoııuııuıı biıimi arasındaki sürey i veren Q-T aralığı

kontrol ve deneme grubu hayvan larda bir değişiklik

gösLermed i (O. ı 2 sn). Honnonal , toksik veya enfeksiyöz ctkenler sinüs düğü­

ıııünü d irek olarak veya otonom sinir sistemi araeılığı ile akti ve ederler. Siniis taşika rdi normal fizyolojik sınırları aşan bi r h ı z l anmadır ve genelli kle kalp sckunder bir roloynar (3). Ça lı şmada dak ikadaki kalp at ım sayısının normale göre p< 0.001 düzeyinde al1nuıs l literatiirl e rlc uygunluk gösterıııek­

ledi,. (5.8 .1 1.12. 14). Sonuç olarak hipertiroidizııı. vUcut üzerindeki genel etki ­

lerinin yanı s ı ra ventrikülllerdc dilaıasyoıı veya hipertraliye ve ka lp alını hızının arl ımısına neden olabilmektedi r.

Teşekkü r: Bu makrıley e olan btkılarından dolayı Sayın

Prof. Dr. Bahri EMRE'yc teşekkür ederiz.

KAYNAKLAR

l -Adams, W.H., Daniel, G.B., Lependrc, A.M . (1997): Tn vcsl igatioıı of ıhe Effecls of Hyp~rıhyroi di sın 011 Renal Function in theCaL Can. J. Vet. Res. 61: 53-56.

2-BaLıson. A.L. (1991 ): The İMMULiTE Atı ıonıated im­ı mıııoassay System. J. Cl in. I mmuııoassay. 14: 83·88.

3-Başoğlu, A.(t992): Veteriner Karuiyoloji. çağrı Basın

Yayın Organizasyon. Ankarn . 4 ·Guyton, A.C., Hall, .LE. (1996): Textbook of Medical

Physio logy. 91h Ed. W.B. Saunders Coınp.ıny. Plıil adelphia. S-Hoey, A., Page, A., Brown, L., Atweıı, R.tl. (1991):

Cardiac Changes in Experil11ental 1-lypc rthyroid isl11 in Dogs. AlIsl. Yet. J. 6S( ii ): 352·355.

6 -Loııg, H.J., Dianıond, S.S., Burninglıum, R.A., Raflo, c.P. (1982): Systol ic Time Interva l Recordings as a

Measure of Car<.li~c FUl1c ı ioo in Ihe llcalıhy R~bbiı:

RcFc",nc~ Valuı:s. Am. J. Veı. Res . .ıJ8{II): 1~97- 1 499. 7-MQisc,. N.S., DieIR . A.E. (986): ı::chuc:ırdiog~ic.

Elecımı:ardiographic. ~nd R ;ıd ioır.ıplıic l)cıccı ;on of Cilrdioıııewıly in ~I yperıhyroıd Caı~. "111. J. Vet. Re •. 47(7): 141S7-1494.

8-Moiııc. N.s., Oietıc:. h.E., Mu"lll. ı~ E., S lri~kla"d, O., Erb, 11.1'1., Edwanls. N.j . ( 1986): Eclıocilrdioır.ıph)'.

Elecıruc;mliogr.ıplıy. ~ıı<.l R adiogr::ıplıy of C:ı15 .... ·iıh Dibıa­tioo CıırdiolııyopOlhy. Il ypenrophic Car<.lioıııyop:ııhy. :ıııd

Il ypenhyroidislıl. Anı. J. Veı. Re.:. 47(7): 1476· 1486. 9·MlIıı lr.rrggi, A .• l\1:ın:oni . I' .• Oli ... ,\lo. I .• C"sı elll ,

C., Ool:mı, h., Luisi . M.L.E_ C he';, R.G. (l99(ij: Siı;n:ıl

Avcl"ölged f>-W:ı"c Duraıiun Jııd Risk of Pamııysmal Aırial Filıril1a ı ion in liYl'ffi hymidi<m. Am. J. Cardiol. 77: 26{,-269.

m ·Nosun, A. (19'J3): Fizyoloji. 8. Bask ı . Mcıck!;.~n Ano­nim Şirkeıi.

II -QIsh UlıSl:II, K., Ubc:holT. S .• Kalıaly, C., Muhr· Kahall', S., ErtH,l, R., Heıer, J .. Ml')"tr, J. (989): C;ırdi3C Arrlıylhrııias D rıd H",m R:ııe in I l ypcnhyroidi~m. Am. J. Car. di"L 63: 930·933.

Y.Y.O. Vet. Fa/,;. fkrJl .. /9911.9(/ 2J;4/.45

J 2-ı'eı~rsolı, M.E., Kecnr, R .. Fcrgtr sIJ II. O.c.., I' i ı~rs,

t ·.S. (19112 ): Eleı;: ı rocordio)!r:ıphic Flndinıs in 45 Cnıs wiıh

Hypenhyrı:ı,dislI1_ J. Am. Veı . Med. AUOC. ]80(8): 934 937. IJ -Siebtrs, MJ., Drilik .. , PJ., "~rgatrwtn, C. ( ]\1"92):

Hypenhyroidisın a.~ a Ca ıı sc of Alnnl Fibrill~ıi on il1 LDng­tcr", C~re. Arch. l rıtem. " 'ed. 152: 2063·2064.

14-TofI , 1'., Hoıkcr, U.E. (1993) : Ilypenhymid.JI"Il and Hean l)isc~~. ıs Thyroıoxic C:ırdiomyop:ııhy ~ Dikas<: Enıiıy" Usı:>kr L:>eger. i 55( 18): 1354 1357. (Absır:>ı:l )

15-Toloune. F .• Umıki l i, A., Ghnlir, 1)., lI~dri, !-, Ch,,, ,,'" .I ., ı\khed dl ou, ll., Olr a)"on. V., ,\rd"""c, ~ .. . i . (19811): Il ypcn hy roidism ~nd Aırio"crl ıncul:ır Ulock. Paıho­genic Hyp!lıhc:ı;is. Ardı. MaL. Cocıır. Vaiss. 81('}): 1131-1135. (Abst""'l)

16-W)"soke, J .~ı.. lI .,.,rdc rı, J .,· ,"ı. (1990): Elocırocar· diogrnphic Çharr ge~ ı\ssocimed wiıh Alıcn:d Thyroi<.l Fuııcıi ­un iıı Two Dogs. Jourıı,ı l of 1he Soulh Africa" Vcıerinary Associmiol1. 61(3): 130· 132.

ı 7."ılm aı. 8. (1984): Fizyoloj ı. II :lCeııepc Taş Kı!lI.pçl ­

Irk Ltd. Ş1I. ,\nlmm.

43

Y. Y. Ü. \fel. Fak. Derg .. 1998. 9 (1-2); 41-45

i II ın

aVR aVL aVP

Vı Vıo Vaxı

Şeki l ı. Kontro l grubunda elck trokardiyogranı (50 mm/sn, i nıV= i O ıııın)

44

 

)" y.ti. Vn Fak. n,·,~ . /Q'}8. 'NI ·h· ~1·~5

i " ın

aVR .VL aVF

V, ,,~kıl ~. J Iıp~nlfü,dlı !;''' IJi'' dd..ı ıubn.li) ogr.lıl1 (.il! nun" " . i nı\-= III mm )

45