vachnamrut

ð[™t{]‚{T

1

>> ©eMðtr{™thtÞýtu rðsÞ‚u‚ht{T >>

H

>> ©e ftheÞtýe - ð[™t{]‚{T >>

Ëkð‚T 1877 ™t ¼tŒhðt ËwrŒ 12 îtŒþe™u rŒðË „t{ ©e ftheÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu ƒth

ytuhzt™e ytuËheyu Ëwh‚™t nrh¼õ‚ òŒðS A…h…÷k„ ÷tÔÞt n‚t ‚u ZtéÞtu n‚tu ™u ‚u …÷k„ W…h huþ{™wk „tŒ÷wk Ätu¤t

ytuAtzu Ërn‚ rƒAtÔÞwk n‚wk ™u ‚u™e W…h Ätu¤tu ‚feÞtu ‚Útt ÷t÷ {þY™tk Zª[ýeÞtk {wõÞtk n‚tk y™u ‚u …÷k„™e W…h [thuftuh

Ëtu™uhe fËƒ™t ËusƒkÄ ÷xf‚t n‚t, yuðe þtu¼tyu Þwõ‚ su ‚u …÷k„ ‚u™e W…h ©eS{nthts W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™

n‚t y™u Ëtu™uhe Auzt™tu Ätu¤tu VUxtu {M‚fu ƒtkæÞtu n‚tu, y™u Ëtu™uhe Auzt™wk þu÷wk ytuZâwk n‚wk, ™u ft¤t Auzt™tuu Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo

n‚tu, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e. y™u ©eS{nthts™t

{w¾th®ðŒY… [kÿ{t Ët{t [ftuh™e …uXu Ëðuo ¼õ‚s™ òuR hÌtt n‚t.

…Ae ©eS{nthts …h{nkË «íÞu ƒtuÕÞt su, ‘‘{tkntu{tkne «§ W¥th fhtu.’’ íÞthu ¼qÄht™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su,

‘‘¼„ðt™™tu r™ùÞ ÚttÞ Au ‚u yk‚:fhý{tk ÚttÞ Au fu Sð{tk ÚttÞ Au ?’’ íÞthu ‚u™tu W¥th rþðt™kŒMðt{eyu fhðt {tkzâtu …ý

ÚtÞtu ™rn. …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yt Sð Au ‚u ƒwÂØyu fhe™u òýu Au y™u ‚u ƒwÂØ Au ‚u

1

Ëðo™wk fthý Au ™u ËðoÚte

{tuxe Au. {txu ‚u ƒwÂØ {™™u rð»tu hne Au, r[¥t™u rð»tu hne Au, ynkfth™u rð»tu hne Au, ©tuºt™u rð»tu hne Au, [ûtw™u rð»tu hne Au,

½útý™u rð»tu hne Au, rsbt™u rð»tu hne Au, ðtýe™u rð»tu hne Au, íð[t™u rð»tu hne Au, ntÚt™u rð»tu hne Au, …„™u rð»tu hne Au,

rþ&™™u rð»tu hne Au, „wŒt™u rð»tu hne Au, yuðe he‚u ƒwÂØ Au ‚u ™¾rþ¾t …ÞO‚ yt þheh™u rð»tu ÔÞt…e™u hne Au. y™u ‚u ƒwÂØ™u

rð»tu Sð hÌttu Au …ý ‚u Sð sýt‚tu ™Úte y™u yuf÷e ƒwÂØ sýtÞ Au. íÞtk áütk‚ Au su{ yÂø™™e ßðt¤t ½xu Au ðÄu Au ‚u

ðtÞwyu fhe™u ðÄu Au ™u ½xu Au y™u ‚u yÂø™™e ßðt¤t ðÄ‚e ½x‚e sýtÞ Au …ý ðtÞw sýt‚tu ™Úte. y™u su{ yÂø™ ÷R™u

Atýt{tk {wfeyu ™u ‚u Atýt{tk Ë¤„ðt {tkzu ‚u™u ÷R™u ßÞtk ðtÞw ™ ntuÞ íÞtk {wfeyu ‚u Äw{tztu ô[tu [zðt {tkzu ‚u Äw{tztus

ô[tu [z‚tu sýtÞ …ý ‚u{tk ðtÞw sýt‚tu ™Úte, y™u su{ ytftþ™u rð»tu ðtŒ¤tk [t÷u Au ‚u ðtÞwyu fhe™u [t÷u Au ‚u ðtŒ¤tk

[t÷‚tk sýtÞ Au, …ý ‚u{tk hÌttu yuðtu su ðtÞw ‚u sýt‚tu ™Úte. ‚u{ ßðt¤t, Äw{tztu ™u ðtŒ¤tk ‚u™u Xuftýu ƒwÂØ òýðe y™u

ðtÞw™u Xuftýu Sð òýðtu. ‚u Sð fuðtu Au ‚tu ƒwÂØyu fÞtuo su r™ùÞ ‚u™u òýu Au, y™u ‚u ƒwÂØ{tk r™ùÞ™e rð„‚e™tu fh™thtu

su ƒúñt ‚u™u …ý òýu Au, y™u {™™t ËkfÕ…™u òýu Au, y™u ‚u {™™t ËkfÕ…™e rð„‚e™tu fh™thtu su [kÿ{t ‚u™u …ý òýu Au,

y™u r[¥t™t ®[‚ð™™u òýu Au, y™u ‚u r[¥t™t ®[‚ð™™e rð„‚e fh™tht su ðtËwŒuð ‚u™u …ý òýu Au, y™u ynkfth™e

ynk{r‚™u òýu Au, y™u ‚u ynk{r‚™e rð„‚e™t fh™tht su Yÿ ‚u™u …ý òýu Au, yuðe he‚u su [th yk‚:fhý y™u Œþ

$rÿÞtu ‚u™t su rð»tÞ ™u ‚u rð»tÞ™e rð„‚e™t fh™tht su Œuð‚t yu Ëðuo™u yuf ft¤tðrAÒt òýu Au, yuðtu su Sð ‚u Sð su ‚u

yufŒuþMÚt sýtÞ Au y™u ƒhAe™e yýe suðtu ‚e¾tu sýtÞ Au y™u yr‚þu Ëqû{ sýtÞ Au ‚u ƒwÂØyu Ërn‚ Au {txu yuðtu

Ëqû{ sýtÞ Au …ý ßÞthu yu Sð™u Œun, $rÿÞtu, yk‚:fhý, Œuð‚t y™u rð»tÞ ‚u™t «ftþ…ýu òýeyu íÞthu ‚tu Sð ƒnw

{tuxtu sýtÞ Au y™u ÔÞt…f sýtÞ Au ‚u ƒwÂØyu hrn‚ Au y™u y™w{t™u fhe™u sýtÞ Au …ý Ëtûttífth ™Úte sýt‚tu, íÞtk

áütk‚ Au su{ ftuRf Œþ{ý™e ‚÷ðth ntuÞ ‚u™u òuR™u {týË y™w{t™ fhu su, ‘yu ‚÷ðth™tu W…tz™thtu ƒnw {tuxtu nþu,’

‚u{ yu Ëðuo Œun, $rÿÞtrŒf™u yufft¤u «ftþu Au {txu yu Sð ƒnw {tuxtu Au yuðe he‚u y™w{t™u fhe™u sýtÞ Au, yuðe he‚u

©eS{nthtsu W¥th fÞtuo.

íÞthu r™íÞt™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! yu{tk ‚u þwk W¥th ÚtÞtu ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu{tk

‚tu yu W¥th ÚtÞtu su, ßÞthu ƒwrØ{tk r™ùÞ ÚtÞtu íÞthu Sð{tk …ý r™ùÞ ÚtR „Þtu yu{ òýðwk. ‚u fuðe he‚u ÚttÞ Au ‚tu «Út{

$rÿÞtu{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae ynkfth{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae r[¥t{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae {™{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae

ƒwÂØ{tk r™ùÞ ÚttÞ Au, …Ae Sð{tk r™ùÞ ÚttÞ Au.’’ yu{ ©eS {nthtsu fÌtwk.

íÞthu r™íÞt™kŒMðt{eyu ð¤e …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! $rÿÞtu{tk r™ùÞ ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ™u yk‚:fhý{tk r™ùÞ

ftheÞtýe - 1

ð[™t{]‚{T

2

ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ™u Sð{tk r™ùÞ ntuÞ ‚u fu{ sýtÞ ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘$rÿÞtu{tk r™ùÞ ‚u yu{ òýðtu

su, yt s„‚™u rð»tu su su …ŒtÚto Au ‚u ŒeXt{tk, Ëtk¼éÞt{tk, ËwkÎÞt{tk, yzât{tk ytðu Au ‚u{tk fux÷tkf

1

þw¼ Au ™u fux÷tkf

2

yþw¼ Au. y™u fux÷tkf

3

Ëw¾Y… Au. y™u fux÷tkf

4

Œw:¾Y… Au. y™u fux÷tkf

5

r«Þ Au. y™u fux÷tkf

6

yr«Þ Au. y™u fux÷tkf

7

ÞtuøÞ Au. y™u fux÷tkf

8

yÞtuøÞ Au, yu Ëðuo ¼„ðt™{tk sýtÞ ‚uýu fhe™u ftuR ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚tu yu™u $rÿÞtu{tk r™ùÞ

òýðtu. y™u Ë¥ð, hs y™u ‚{ yu ºtý „wý™tk su ftÞo Au ‚u{tk yt¤Ë r™ÿtrŒf ‚{tu„wý™wk ftÞo Au y™u ft{ ¢tuÄtrŒf

hòu„wý™wk ftÞo Au y™u þ{Œ{trŒf Ë¥ð„wý™wk ftÞo Au. yu Ëðuo ¼„ðt™{tk Œu¾tÞ …ý ‚u{tk ftuR ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚tu yu™u

yk‚:fhý{tk ¼„ðt™™tu r™ùÞ òýðtu. y™u su{ É»t¼Œuð ¼„ðt™ r™ŠðfÕ… Ë{trÄyu fhe™u WL{¥t Útft rð[Þto ™u

{w¾{tk …týtu htÏÞtu ™u …tu‚t™tu Œun Œtðt™¤{tk ƒ¤e „Þtu ‚tuÞ ¾ƒh ™ hne. yuðe he‚u su „wýt‚e‚ ÂMÚtr‚ ‚u ¼„ðt™{tk

sýtÞ ‚u{tk ftuR ËkþÞ ™ ÚttÞ ‚tu yu™u Sð™u rð»tu r™ùÞ ÚtÞtu òýðtu. íÞtk áütk‚ Au– su{ Ë{wÿ{tk ðntý [t÷u Au ‚u{tk su

÷tuZt™tk ™tk„¤ ntuÞ ‚u™u Ë{wÿ{tk ™t¾u ‚u òu Äh‚e ÷„ý ™ …wøÞtu ntuÞ ™u ‚u™u òu ‚h‚ ‚týe ÷u ‚tu ÍtÍe {nu™‚ ™ …zu ™u ‚h‚

™eËhe ytðu y™u ‚u™u Äh‚e ÷„ý sðt ŒR™u ‚týu ‚tu ½ýe {nu™‚u ™eËhu y™u òu Äehu Äehu sðt Œu ™u Äh‚e{tk ¾wk‚u ™u ¼htR

òÞ ‚tu …tAtu ‚u ‚tÛÞtu ‚ýtÞ ™rn, ™u ™eËhu …ý ™rn, yu{ su™u Sð™u rð»tu r™ùÞ ÚttÞ ‚tu ‚u™tu r™ùÞ ftuR «fthu ‚tÛÞtu

‚ýtÞ ™rn.’’ yuðe he‚u ©eS{nthtsu ðt‚to ½ýef fhe …ý yt‚tu rŒþ{tºt ÷¾e Au.

…Ae [i‚LÞt™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! ¼„ðt™ ‚tu {™ ðtýe Útfe …h Au y™u „wýt‚e‚ Au, ‚u™u {trÞf

yuðtk su $rÿÞtu yk‚:fhý ‚u fu{ …t{u ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yt Œun $rÿÞtu ™u yk‚:fhý ‚u™u òý™thtu su Sð

‚u ßÞthu Ëw»twÂó{tk ÷e™ ÚttÞ Au. íÞthu yu™tk $rÿÞtu, yk‚:fhý …ý Ëw»twÂó{tk ÷e™ ÚttÞ Au íÞthu ‚u Ë{Þ{tk yu Sð™u ¼„ðt™

1

«ftþu Au. y™u ßÞthu Ëw»twÂó{tkÚte Mð¡{tk ytðu Au íÞthu ‚u Mð¡ ËkƒkÄe su MÚtt™, ¼tu„, rð»tÞ y™u Sð yu Ëðuo™u ¼„ðt™

2

«ftþu Au, y™u ò„ú‚{tk …ý ¼„ðt™

3

«ftþu Au. yuðe he‚u

4

Y……ýu ™u

5

yY……ýu fhe™u hÌttu su Sð ‚u™u ¼„ðt™ «ftþu Au,

y™u «Ät™{tkÚte {n‚¥ð ÚtÞwk, y™u {n‚¥ð{tkÚte ºtý «fth™tu ynkfth ÚtÞtu, ™u ‚u ynkfth{tkÚte $rÿÞtu, Œuð‚t, …k[¼q‚,

…k[{tºtt yu Ëðuo ÚtÞtk, ‚u{™u …ý su ¼„ðt™u

6

«ft~Þtk Au y™u yu Ëðuo ‚¥ðu {¤e™u håÞtu yuðtu su rðhtx ‚u™u …ý ¼„ðt™

«ftþu Au, y™u yu Ëðuo ßÞthu {tÞt{tk ÷e™ ÚttÞ Au íÞthu ‚u {tÞt™u …ý ¼„ðt™ «ftþu Au, yuðe he‚u Sð y™u Rïh yu ƒuÞ

ßÞthu Y… …ýu ÚttÞ Au íÞthu su ¼„ðt™ «ftþu Au, y™u ßÞthu yu Sð ™u Rïh ƒuÞ ™t{Y… hrn‚ Útft Ëw»twÂó{tk ™u «Ät™{tk

hnu Au íÞthu …ý su ¼„ðt™ «ftþu Au y™u su ft¤ ‚u yu {tÞtrŒf ‚¥ð ™u ™t{Y……ýt™u …{tzu Au ™u yY… …ýt™u …{tzu Au,

yuðtu su ft¤ ‚u ft¤™u …ý su ¼„ðt™ «ftþu Au yuðt su ¼„ðt™ ‚u su ‚u $rÿÞtu yk‚:fhýu fhe™u fu{ òÛÞt{tk ytðu ? yu

‚{thtu «§ Au fu ™rn ?’’ íÞthu Ëtiyu fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! yus «§ Au.’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu™tu yu{ W¥th Au su,

yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u yt s„‚™e Wí…Â¥t y™u ÂMÚtr‚™wk fhðwk Au ‚u ftkR …tu‚t™u yÚtuo ™Úte, ftksu, ©e{Kt„ð‚{tk fÌtwk Au su :-

’’Ïæéhèç‹Îí²}æÝ: Ðíæ‡ææÝì …ÝæÝæ}æ¨ë…„ì Ðí|æé: J }ææ~ææƒZ ™ |æ±æƒZ ™ sæy}æÝïùÜUËÐÝæ² ™ JJ‘‘yu &÷tuf{tk yu{ fÌtwk Au su, ‘Ëðuo s™™tk ƒwÂØ, RrLÿÞtu, {™ y™u «tý ‚u™u ¼„ðt™ su ‚u Ë]s‚t nðt, ‚u Sð™u

rð»tÞ ¼tu„™u yÚtuo ‚Útt sL{™u yÚtuo ‚Útt ÷tuftk‚h{tk sðt™u yÚtuo ‚Útt {tuût™u yÚtuo Ë]ßÞtk Au,’ {txu yt s„‚™e Wí…Â¥t fhu Au

‚u …ý Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo fhu Au, y™u ÂMÚtr‚ fhu Au ‚u …ý Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo fhu Au y™u «÷Þ fhu Au ‚u …ý Sð™u yÚtuo

fhu Au, ftk su ™t™t«fth™e ËkË]Â‚yu fhe™u ÚttõÞt su Sð ‚u™t rð©t{™u yÚtuo «÷Þ fhu Au. yuðe he‚u Ëðuo «fthu Sð™t ne‚™u

yÚtuo «ðíÞto yuðt su ¼„ðt™ ‚u su ‚u ßÞthu f]…t fhe™u {™w»Þ Ëh¾t ÚttÞ Au íÞthu su Sð ‚u ¼„ðt™™t Ëk‚™tu Ë{t„{ fhu

Au ‚u Sð™t òÛÞt{tk fu{ ™ ytðu ? yu‚tu ytðu s’’ yu{ ©eS {nthtsu fÌtwk.

íÞthu ¼s™t™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! yt ©wr‚{tk yu{ fu{ fÌtwk Au su, ²„æï ±æ™æï çÝ±„ü‹„ï ¥ÐíæŒ² }æÝ¨æ¨ã J íÞthu ©eS{nthts «ËÒt Útft ƒtuÕÞt su, ‘‘yu™wk yu{ Au su, su{ …]Úðe ytftþ{tk hne Au …ý ytftþ™t ¼tð™u ™Úte

…t{‚e y™u s¤ ytftþ™u rð»tu hÌtwk Au …ý ytftþ™t ¼tð™u ™Úte …t{‚wk, y™u ‚us ytftþ™u rð»tu hÌtwk Au …ý ytftþ™t

¼tð™u ™Úte …t{‚wk, y™u ðtÞw ytftþ™u rð»tu hÌttu Au …ý ytftþ™t ¼tð™u ™Úte …t{‚tu, yu{ {™ ðtýe ¼„ðt™™u ™Úte

…t{‚tk.’’

íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! ©wr‚ M{]r‚{tk yu{ fÌtwk Au su, ’’çÝÚ¢…Ý: ÐÚ}æ¢ ¨æ}²}æéÐñç„‘‘ ’’Ïæã±æï¿ææÝ„Ð¨æ Ðê„æ }æjæ±}ææxæ„æ: ‘‘ íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘yu‚tu y{u y¼õ‚™tk {™ $rÿÞtu™u fÌtwk Au …ý ¼õ‚™tk {™

$rÿÞtu ‚tu ¼„ðt™™u Ëtûttífth…ýu …t{u Au, su{ ytftþ™u rð»tu hne Au su …]Úðe ‚u «÷Þft¤™u Ë{u ytftþY… ÚtR òÞ Au,

y™u s¤ …ý ytftþY… ÚtR òÞ Au, y™u ‚us …ý ytftþY… ÚtR òÞ Au, y™u ðtÞw …ý ytftþY… ÚtR òÞ Au. yu{ su

ftheÞtýe - 1

ð[™t{]‚{T

3

¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u™tk su Œun, $rÿÞtu, yk‚:fhý y™u «tý ‚u Ëðuo ¼„ðt™™u ¿tt™u fhe™u ¼„ðt™™u ytfthu ÚtR òÞ Au

™u rŒÔÞ ÚtR òÞ Au, ftk su ¼„ðt™ …tu‚u rŒÔÞ {qŠ‚ Au ‚u™tk $rÿÞtu yk‚:fhý Œun ‚u™u ytfthu yu ¼õ‚™tk Œun $rÿÞtu

yk‚:fhý ÚttÞ Au {txu rŒÔÞ ÚtR òÞ Au. íÞtk áütk‚ Au su{ ¼{he RÞ¤™u Ít÷e ÷tðu Au ™u ‚u™u [xftu ÷R™u W…h „wkòhð

fhu Au ‚uýu fhe™u ‚u RÞ¤ ‚u™u ‚u Œunu fhe™u ‚Œtfth ÚtR òÞ Au, …ý ftuR yk„ RÞ¤™wk hnu‚wk ™Úte ¼{he suðe s ¼{he ÚtR

òÞ Au ‚u{ ¼„ðt™™tu ¼õ‚…ý yu™u yu Œunu fhe™u ¼„ðt™™u ytfthu ÚtR òÞ Au. y™u yt su y{u ðt‚to fne ‚u™wk ntŒo yu

Au su, ytí{¿tt™u Ërn‚ su ¼Âõ‚-r™ctðt¤tu Au ‚Útt fuð¤ ¼Âõ‚r™ctðt¤tu Au ‚u ƒuÞ™e yu „‚e fne Au …ý fuð¤

ytí{r™ctðt¤tu su fiðÕÞtÚteo ‚u™t Œun, $rÿÞtu y™u yk‚:fhý ‚u™wk ¼„ðt™™e {qŠ‚™u ‚Œtfth…ýwk ™Úte Út‚wk yu‚tu fuð¤

1

ƒúñË¥tt™u …t{u Au.’’ yu{ ðt‚to fhe™u ƒtuÕÞt su, ‘nðu yux÷e ðt‚to ht¾tu y™u Ë¼t Ëðuo þqLÞ ÚtR „R Au {txu ftuRf Ëthtk

Ëthtk fe‚o™ ƒtu÷tu.’ yu{ fne™u …tu‚u æÞt™ fhðt {tkzât ™u Ëk‚ fe‚o™ „tðt ÷tøÞt. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>1>> >>97>>

Ëkð‚T 1877 ™t ytËtu ËwrŒ 2 Âî‚eÞt™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©eftheÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t

Œhƒth{tk W¥thtŒu ƒth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t, y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e

yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

y™u ©eS{nthts™e yt¿ttyu fhe™u ™t™t ™t™t …h{nkË yt„¤ ytðe™u «§ W¥th fh‚t n‚t. …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su, “ÕÞtu y{u yuf «§ …wAeyu.” íÞthu Ëðuo ƒtuÕÞt su, “…wAtu {nthts !” …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,“yuf™e

ƒwÂØ ‚tu yuðe Au su, su ŒntztÚte ËíËk„ fÞtuo ntuÞ ‚u ŒntztÚte ¼„ðt™™tu ‚Útt Ëk‚™tu yð„wý ytðu ¾htu …ý hnu ™rn, x¤e

òÞ. …ý yu{ ™u yu{ „wý yð„wý ytÔÞt fhu …ý ËíËk„ {wfe™u ftuE rŒðË òÞ ™rn, þt {txu su, yu™u ƒwÂØ Au ‚u yu{ òýu

su, ‘ytðt Ëk‚ ƒúñtkz{tk õÞtkÞ ™Úte y™u yt {nthts rð™t ƒeòu ftuE ¼„ðt™ ™Úte,’ yu{ Ë{òýwk ntuÞ {txu ËíËk„{tk

yz„…ýu hnu Au. y™u yuf™e ‚tu yuðe ƒwÂØ Au su Ëk‚™tu yÚtðt ¼„ðt™™tu ftuE rŒðË yð„wý s ytð‚tu ™Úte. y™u ƒwÂØ

‚tu yu ƒuÞ™e Ëh¾e Au y™u ¼„ðt™™tu r™ùÞ …ý ƒuÞ™tu Ëh¾tu Au, …ý yuf™u yð„wý ytÔÞt fhu Au ™u yuf™u ™Úte ytð‚tu,

‚u su™u yð„wý ytðu Au ‚u™e ƒwÂØ{tk þtu Œtu»t Au ? yu «§ ™t™t rþðt™kŒ Mðt{e™u …wAeyu Aeyu.” …Ae rþðt™kŒ Mðt{eyu

yu™tuuu W¥th fhðt {tkzâtu …ý W¥th ÚtÞtu ™rn. …Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{e ƒtuÕÞt su, “yu™e ƒwÂØ þtr…‚ Au,” …Ae ©eS{nthts

ƒtuÕÞt su,“yu Xef fnu Au. yu™tu W¥th yus Au, su ftuE s„‚{tk fnu‚t ™Úte su, ‘yu™u ‚tu ftuEf™tu Vxfth ÷tøÞtu Au.’ yu{

{tuxt Ëk‚™u Œw:¾ÔÞt ntuÞ yÚtðt ftuR „heƒ™u Œw:¾ÔÞt ntuÞ yÚtðt {tƒt…™e [tfhe ™ fhe ntuÞ ‚u {txu yu{ýu þt… ŒeÄtu

ntuÞ ‚uýu fhe™u yu™e ƒwÂØ yuðe Au.”

…Ae ¼„ðŒt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, “nu {nthts ! yu™e þtr…‚ ƒwÂæÄ Au ‚u fu{ Ëthe ÚttÞ ?” íÞthu ©eS {nthts

ƒtuÕÞt su,“yu™wk ‚tu yu{ Au su, yuf ‚tu y{u yt {tÚtu ƒtkÄe hÌtt yu ð†™u Ätuðwk ntuÞ, y™u yuf ‚tu {tuŒ suðwk òzwk ð† ‚u™u Ätuðwk

ntuÞ íÞthu ‚u ftkR Ëh¾u, Œt¾zu ÄtuðtÞ ™rn, ftk su yt Íeýwk ð† Ätuðwk ntuÞ íÞthu ‚u{tk ÷„thuf Ëtƒw ŒuR™u ÄtuR ™tk¾eyu yux÷u

‚h‚ Ws¤wk ÚttÞ, y™u ßÞthu òztk ð†™u Ätuðwk ntuÞ íÞthu ‚u™u ƒu [th rŒðË ËwÄe …týe{tk …÷t¤e {wfu ™u …Ae yÂø™yu fhe™u

ƒtVu ™u …Ae Ëtƒw ŒuR™u Äwyu íÞthu Qs¤wk ÚttÞ, ‚u{ su™e ƒwÂØ þtr…‚ ntuÞ ‚u Ëðuo …t¤u Au, yux÷wk s …t¤u ‚tu yu Œtu»t x¤u ™rn.

y™u ƒeò su{ r™»ft{e hnu Au, r™:MðtŒe hnu Au, r™÷tuo¼e hnu Au, r™:M™une hnu Au, r™{to™e hnu Au ‚u{s yu™u ™ hnuðwk, ƒeò

r™»ft{e hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»tu r™»ft{e hnuðwk, y™u ƒeò r™÷tuo¼e hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»tu r™÷tuo¼e hnuðwk, y™u

ƒeò r™:MðtŒe hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»tu r™:MðtŒe hnuðwk, y™u ƒeò r™:M™une hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»tu r™:M™une hnuðwk,

y™u ƒeò r™{to™e hnu‚t ntuÞ ‚uÚte yu™u rðþu»tu r™{to™e hnuðwk, y™u ƒeò ËwR hnu ‚u fuuzu ½ze {tuzwk yu™u Ëwðwk , y™u ƒeò {t¤t

Vuhðu, ‚uÚte yu rðþu»tu {t¤t Vuhðu, y™u ƒeò WXu ‚uÚte ½ze ðnu÷tu WXu, yu{ ËðuoÚte rðþu»t …tzu ‚tu yu™e ƒwÂØ þtr…‚ x¤u, ™rn

‚tu x¤u ™rn.”

…Ae {tuxt rþðt™kŒ Mðt{eyu {tuxt Þtu„t™kŒ Mðt{e™u «§ …wAâtu su, “f{o {qŠ‚{t™ Au fu y{q‚o Au ?” íÞthu {tuxt

Þtu„t™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, “yu™tu W¥th ‚tu {™u ytðzu yu{ sýt‚wk ™Úte.” íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “ðM‚w‚tyu f{o ‚tu

y{q‚o Au y™u f{o{tkÚte ÚtÞwk yuðwk su þw¼ yÚtðt yþw¼ yuðwk V¤ ‚u ‚tu {qŠ‚{t™ Au. y™u su f{o™u {qŠ‚{t™ fnu Au ‚u ‚tu

™tÂM‚f fnu Au, ftk su, f{o su r¢Þt ‚u ftkR {qŠ‚{t™ ™ ntuÞ,” yuðe he‚u ©eS{nthtsu ½ýef ðt‚to fhe ‚u{tkÚte yt ‚tu

rŒþ{tºt ÷¾e Au. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>2>> >>98>>

Ëkð‚T 1877 ™t ytËtuðŒe 7 Ët‚{™u rŒðË ËtÞkft¤™u Ë{u ©eS {nthts „t{ ©eftheÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t

Œhƒth{tk W¥thtŒu ƒth™t ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t, ™u {tÚtu ïu‚ VUxtu ƒtkæÞtu n‚tu, ™u ïu‚ ¾uË …nuÞtuo

ftheÞtýe - 2-3

ð[™t{]‚{T

4

n‚tu, y™u ïu‚ [tŒh ytuZe n‚e, ™u W¥thtŒu {w¾th®ðŒu rðhts{t™ n‚t, ™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË™e ‚Útt

ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yt þwf{wr™ ƒnw {tuxt ËtÄw Au, y™u su rŒðËÚte y{the …tËu hÌtt Au ‚u rŒðËÚte

yu™tu [z‚tu ™u [z‚tu hk„ Au …ý {kŒ ‚tu …z‚tu ™Úte. {txu yu‚tu {wõ‚t™kŒ Mðt{e suðt Au.’’ yu{ fne™u ©eS{nthts ƒtuÕÞt

su, {™w»Þ™u …hM…h nu‚ ÚttÞ Au ‚u „wýu fhe™u ÚttÞ Au y™u yð„wý ytðu Au ‚u Œtu»tu fhe™u ytðu Au ‚u „wý ™u Œtu»t ‚tu {týË™e

W…h™e «f]r‚yu fhe™u ytu¤¾t‚t ™Úte, ftk su ftuRf {™w»Þ ‚tu rƒ÷tzt™e …uXu nuXwk òuR™u [t÷‚tu ntuÞ …ý {tkne ‚tu yr‚ ft{e

ntuÞ, ‚u™u Œu¾e™u yýË{sw ntuÞ ‚u fnu su, ‘yt ‚tu ƒnw {tuxtu ËtÄw Au,’ y™u ftuRf ‚tu Vtxe áÂüyu [t÷‚tu ntuÞ ‚u™u òuR™u

yýË{sýðt¤tu ntuÞ ‚u yu{ fnu su, ‘yt‚tu yËtÄw Au.’ …ý yu {tkne ‚tu {ntr™»ft{e ntuÞ {txu þheh™e W…h™e «f]r‚

òuR™u {™w»Þ™e …heûtt ÚttÞ ™rn, …heûtt ‚tu ¼u¤t hÌtt ÚttÞ Au. ¼u¤tu hnu íÞthu ƒtuÕÞt{tk sýtÞ, [tÕÞt{tk sýtÞ, ¾t‚u

sýtÞ, …e‚u sýtÞ, Ëw‚u sýtÞ, WX‚u sýtÞ, ƒuX‚u sýtÞ, RíÞtrŒf r¢Þt™u rð»tu sýtÞ Au. y™u rðþu»tu fhe™u ‚tu „wý

yð„wý Þwðt yðMÚtt{tk sýtÞ Au …ý ƒt¤ yðMÚtt ‚Útt ð]Ø yðMÚtt{tk ‚tu ™Úte sýt‚t, ftksu ftuRf ƒt¤ yðMÚtt{tk Xef ™

ntuÞ ™u ÞwðtðMÚtt{tk ËhË ÚttÞ; y™u ftuRf ƒt¤ yðMÚtt{tk Ëthtu ntuÞ ™u Þwðt yðMÚtt{tk ƒ„ze òÞ Au. y™u su™u ¾xftu

ntuÞ su, ‘{™u yt ½tx ÚtÞtu ‚u Xef ™rn’ ™u ‚u ½tx™u xtéÞt™tu Þí™ fÞto fhu y™u ‚u ßÞtk ËwÄe x¤u ™rn íÞtk ËwÄe ¾xftu ht¾u,

yuðtu su™tu Mð¼tð ntuÞ ‚u Þwðt yðMÚtt{tk ðÄe òÞ y™u su™u ¾xftu ™ ntuÞ ™u «{tŒe ntuÞ ‚u ðÄu ™rn. y™u yuðtu Ëthtu ntuÞ

‚u ‚tu ƒt¤f…ýt{tkÚte s sýtÞ.’’ ‚u W…h …tu‚u …tu‚t™t ƒt¤f…ýt™t íÞt„e Mð¼tð™e ½ýef ðt‚to fhe™u ƒtuÕÞt su, ‘‘Ëthtu

ntuÞ ‚u™u ‚tu ƒt¤f…ýt{tkÚtes Atufht™e Ëtuƒ‚ „{u ™rn ™u Sbt™tu MðtrŒÞtu ntuÞ ™rn, ™u þheh™u ŒBÞt fhu. swðtu™u {™u

ƒt¤…ýt{tk Mðt{e ftŠ‚f™e …uXu yuðtu s rð[th W…ßÞtu su, {thu {tht þheh{tk {t‚t™tu ¼t„ su YrÄh ™u {tkË ‚u hnuðt Œuðwk

™Úte.’ {txu ½ýuf «Þí™u fhe™u þheh yuðwk Ëwfðe ™tÏÞwk su ‘þheh{tk ftkRf ðt„u ‚tu …týe™wk xe…wk ™eËhu …ý YrÄh ‚tu ™eËhus

™rn.’ yuðe he‚u su Ëthtu ntuÞ ‚u ‚tu ƒt¤…ýt{tkÚtes sýtÞ.

íÞthu ¼s™t™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! yuðtu rð[th ‚u {™u fhe™u ht¾u ‚tu Xef fu þheh™u Œ{u ‚u Xef ?’’

íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘fux÷tf ‚tu þheh™t Œtu»t Au ‚u òÛÞt òuRyu, y™u fux÷tf ‚tu {™™t Œtu»t Au ‚u …ý òÛÞt

òuRyu. ‚u{tk þheh™t Œtu»t ‚u þwk su, rþ&™ $rÿÞ ðthkðth ò„ú‚ ÚttÞ ‚Útt ‚u{tk [u¤ ÚttÞ ‚Útt Xufztu ¼hðtu ‚Útt ½ze yuf{tk

Ëðuo™u òuR ð¤ðwk, ‚Útt ½ze yuf{tk ½ýtf «fth™t „kÄ Ëwk½e ÷uðt, ‚Útt ðeþ …[eþ „tW™e {s÷ fhðe, ‚Útt ƒ¤u fhe™u

ftuRf™u {¤e™u ‚u™tk ntzftk ¼tk„e ™t¾ðtk, ‚Útt Mð¡{tk ðeÞo…t‚ ÚttÞ RíÞtrŒf su Œtu»t Au ‚u Ëðuo Œun™t Œtu»t Au, …ý {™™t

™Úte. ‚u yu þheh™t su Œtu»t ‚u yr‚þu ûteý ÚtR òÞ ‚tuÞ …ý {™{tk su ft{™tu ËkfÕ… ‚Útt ¾tÄt™tu ‚Útt …eÄt™tu ‚Útt [tÕÞt™tu

‚Útt M…þo™tu ‚Útt „kÄ™tu ‚Útt þçŒ™tu ‚Útt MðtŒ™tu su ËkfÕ… ‚u hÌtt fhu ‚u {™™t Œtu»t òýðt. yu{ {™™t ™u þheh™t Œtu»t

òýe™u þheh™t Œtu»t™u þheh™u Œ{ðu fhe™u xt¤ðt, y™u þheh ûteý ÚtÞt …Ae su {™™t Œtu»t hÌtt ‚u™u rð[thu fhe™u xt¤ðt su,

‘nwk ytí{t Awk ™u ËkfÕ… Útfe r¼Òt Awk ™u Ëw¾Y… Awk. yuðe he‚u þheh™wk Œ{™ ™u rð[th yu ƒu su™u ntuÞ ‚u {tuuxtu ËtÄw Au y™u su™u

yuf÷wk Œ{™ Au ™u rð[th ™Úte ‚tu ‚u Xef ™rn, ‚Útt su™u yuf÷tu rð[th Au ™u Œ{™ ™Úte ‚u …ý Xef ™rn, {txu yu ƒu su™u ntuÞ

‚u ©uc Au. y™u þheh™wk Œ{™ y™u rð[th yu ƒu ðt™tk ‚tu „]nMÚt ËíËk„e™u …ý sYh htÏÞtk òuRyu íÞthu íÞt„e™u ‚tu sYh

htÏÞtks òuRyu.’’

íÞthu r™»fw¤t™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! yu{ su hnuðtÞ Au ‚u rð[thu fhe™u hnuðtÞ Au, fu ðihtøÞu fhe™u

hnuðtÞ Au ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu‚tu {tuxt Ëk‚™t Ë{t„{u fhe™u ÚttÞ Au. y™u su™u {tuxt Ëk‚™t Ë{t„{u

fhe™u …ý ™ ÚttÞ ‚u ‚tu {nt…t…e Au.’’ yu{ fne™u ð¤e ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘íÞt„e ÚtR™u „]nMÚt™u ¼tu„ððt ÞtuøÞ

¼tu„™e RåAt ht¾u Au ‚u ¾z ¾tÞ Au, ftksu yu™u yu ¼tu„ «tó Út™th Au ™rn y™u ‚u™e RåAt ht¾u Au, {txu yu™t Ë{ßÞt{tk

yu ðt‚ ytðe ™Úte, ftksu, su „t{ sðwk ™rn ‚u™wk ™t{ þwk …wAðwk ? ‚u{ yuýu su …ŒtÚto™tu íÞt„ fÞtuo Au ™u ‚u™e …tAe yr¼÷t»tt

ht¾u Au ‚u þwk yt Œunu fhe™u yu™u «tó Útðt™wk Au ? ‚u ‚tu òu yt ËíËk„{tkÚte rð{w¾ ÚttÞ ‚tu «tó ÚttÞ …ý ËíËk„{tk hÌtu Útfu ‚tu

ÚttÞ ™rn. {txu ËíËk„{tk hÌtu Útfu ‚u ¼tu„™e su RåAt ht¾u Au ‚u {q¾o Au, fu{ su, ËíËk„{tk su hnuþu ‚u™u‚tu sYh …téÞwk òuRþu,

su{ ftuR Ë‚e Útðt™u ™eËhe ™u …Ae yÂø™ òuR™u …tAe ð¤u ‚tu ‚u™u þwk ‚u™tk Ë„tk …tAe ð¤ðt Œu ? yu‚tu òuhu fhe™u ƒt¤u. y™u

su{ ftuRf ƒútñýe ntuÞ ™u ‚u rðÄðt ÚtR™u ‚u òu ËwðtrË™e™t suðtu ðu»t ht¾u ‚tu þwk ‚u™tk Ë„tk ht¾ðt Œu ? ™ ht¾ðt Œu, ‚u{ su

ËíËk„{tk hne™u yÞtuøÞ Mð¼tð ht¾u Au ‚u™u yuðe he‚u ðt‚ Ë{ßÞt{tk ytðe ™Úte, y™u òu ytðe ntuÞ ‚tu yÞtuøÞ Mð¼tð

hnu ™rn.’’ yuðe he‚u ðt‚ fhe™u ©eS{nthts sÞ Mðtr{™thtÞý fne™u þÞ™™u yÚtuo …Äth‚t nðt. Rr‚ ð[™t. >>3>>

ftheÞtýe - 3

ð[™t{]‚{T

5

Ëkð‚T 1877 ™t ytËtu ðrŒ 8 yü{e™u rŒðË ŒtuZ …ntuh rŒðË [Z‚u ©eS{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu

ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu ƒth ytuhzt™e ytuËheyu rðhts{t™ n‚t, y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk, y™u …tu‚t™t

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘{tkntu{tkne «§ W¥th fhtu.’’ íÞthu „tu…t¤t™kŒMðt{eyu ¼s™t™kŒMðt{e™u …wAâwk

su, ‘‘yt Œun™u rð»tu Sð™wk òý…ýwk fux÷wk Au ? ™u

1

Ëtûte™wk òý…ýwk fux÷wk Au ?’’ …Ae ¼s™t™kŒMðt{eyu W¥th fhðt {tkzâtu …ý

W¥th ÚtÞtu ™rn. íÞthu ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘ƒwÂØ Au ‚u yt Œun™u rð»tu ™¾rþ¾t…ÞO‚ ÔÞt…e™u hne Au. ‚u ƒwÂØ su ‚u Ëðo

$rÿÞtu™e r¢Þt™u yufft¤tðrAÒt òýu Au. ‚u ƒwÂØ™u rð»tu Sð ÔÞt…e™u hÌttu Au. ‚u Sð™t òý…ýt™u fnuðu fhe™u ƒwÂØ™wk

òý…ýwk fnuðtÞwk. y™u ‚u Sð™u rð»tu Ëtûte hÌtt Au, {txu Ëtûte™t òý…ýt™u fnuðu fhe™u Sð™wk òý…ýwk …ý

1

fnuðtÞwk.’’

íÞthu ©eS{nthts™u r™íÞt™kŒMðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! su yt Sð™u rð»tu Ëtûte hÌtt Au ‚u Ëtûte su ntuÞ

‚u‚tu {qŠ‚{t™ ntuÞ ™u su {qŠ‚{t™ ntuÞ ‚u ÔÞt…f fu{ ntuÞ ?’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘{qŠ‚{t™ ntuÞ ‚u þwk ÔÞt…u ™rn

? swðtu™u ßÞthu Mð¡ ytðu Au íÞthu Mð¡{tk r[¥t™u rð»tu su ytf]r‚ytu sýtÞ Au, ‚u {qŠ‚{t™ Au, fu yY… Au ?’’ íÞthu r™íÞt™kŒ

Mðt{eyu fÌtwk su, yu‚tu {qŠ‚{t™ Au. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘r[¥t{tk su ytf]r‚ytu hne Au ‚u r[¥t™u hÌtt™wk MÚt¤ fuðzwk

Au ?’’ íÞthu r™íÞt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, ‘‘Œþ ytk„¤™wk Au.’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‚u r[¥t ftuðzwk Au ? íÞthu

r™íÞt™kŒ Mðt{eyu fÌtwk su, r[¥t ‚tu yÕ… Au. íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘r[¥t{tk su ytf]r‚Þtu hne Au ‚u fuðze {tuxeÞtu

Au ?’’ íÞthu r™íÞt™kŒMðt{eyu fÌtwk su, ‘‘r[¥t{tk ‚tu ƒÄwk ƒúñtkz sýtÞ Au.’’ íÞthu ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu r[¥t r™{o¤

Au, {txu su{ Œ…oý™u rð»tu ƒÄe Ë¼t sýtÞ Au ‚u{ r[¥t™u rð»tu Ëðuo ytf]r‚ytu sýtÞ Au. yu{ yu Sð Au ‚u yr‚ r™{o¤ Au.

{txu Sð™u rð»tu ¼„ðt™ sýtÞ Au. ™u ¼„ðt™ …ý yr‚þu r™{o¤ Au, {txu ‚u ¼„ðt™™u rð»tu Ëðuo rðï sýtÞ Au; yuðe he‚u

rðï ¼„ðt™{tk hÌtwk Au, y™u rðï{tk ¼„ðt™ hÌtt Au.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>4>> >>100>>

Ëkð‚T 1877 ™t ytËtu ðrŒ 14 [tiŒþ™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©e ftrhÞtýe {æÞu

ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu ƒth ytuhzt™e ytuËheyu A…h…÷k„ W…h rðhts{t™ n‚t. y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO

n‚tk, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “y{u yuf «§ …wAeyu Aeyu. …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “…wAtu {nthts !” …Ae ©eS

{nthtsu …wAâwk su, “¼„ðt™ Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo …]Úðe W…h yð‚th ÄhuAu ‚u yð‚th ÄÞto rð™t …tu‚t™t Ät{{tk hÌtt Útft

þwk fÕÞtý fhðt™u Ë{Úto ™Úte ? y™u fÕÞtý ‚tu ¼„ðt™ su{ Äthu ‚u{ fhu íÞthu yð‚th ÄÞto™wk þwk «Þtus™ Au.? y™u òu

yð‚th Ähu íÞthu s ¼„ðt™{tk fÕÞtý fhðt™e Ët{Úteo ntuÞ y™u yð‚th ÄÞto rð™t Sð™tk fÕÞtý ™ fhe þf‚t ntuÞ ‚tu

¼„ðt™™u rð»tu …ý yux÷wk yË{Úto…ýwk ytðu, íÞthu ¼„ðt™ ‚tu yð‚th Ähe™u …ý fÕÞtý fhu y™u yð‚th ™ Ähu ‚tu …ý

Sð™tk fÕÞtý fhðt Ë{Úto Au. {txu yuðt su ¼„ðt™ ‚u™u yð‚th ÄÞto™wk þwk «Þtus™ Au. ? yu «§ Au.” …Ae {tuxt {tuxt Ëk‚

n‚t ‚u{ýu su™e suðe ƒwÂØ ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo, …ý ©eS{nthts™t «§™wk ftuRÚte Ë{tÄt™ ™ ÚtÞwk y™u ©eS{nthtsu

ytþkft fhe ‚u Ëðuo™t W¥th ¾tuxt ÚtR „Þt. …Ae {wr™ Ëðuo ntÚt òuze™u ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu «§™tu W¥th ‚tu ‚{u s fhtu

‚tu ÚttÞ,” …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “¼„ðt™™u yð‚th ÄÞto™wk yus «Þtus™ Au su, ¼„ðt™™u rð»tu yr‚þu «er‚ðt¤t

su ¼õ‚ ntuÞ ‚u™e ¼Âõ‚™u ytrÄ™ ÚtR™u ‚u ¼õ‚™u Ëw¾ Œuðt™u yÚtuo suðe ¼õ‚™e RåAt ntuÞ ‚uðt Y…™wk Äthý fhu Au. …Ae

suðt suðt …tu‚t™t ¼õ‚™t {™tuhÚt ntuÞ ‚u Ëðuo …qht fhu Au. y™u ‚u ¼õ‚ ntuÞ ‚u MÚtq÷¼tðu Þwõ‚ Au, y™u ŒunÄthe Au, {txu

¼„ðt™ …ý MÚtq÷¼tð™u Äthý fhe™u ŒunÄthe suðt ÚttÞ Au. y™u ‚u …tu‚t™t ¼õ‚™u ÷tz ÷ztðu Au, y™u …tu‚t™e Ët{Úteo™u

A…tze™u ‚u ¼õ‚ Ëk½tÚtu …wºt¼tðu ð‚uo Au, yÚtðt Ë¾t¼tðu ð‚uo Au. yÚtðt r{ºt¼tðu ð‚uo Au, yÚtðt Ë„tËkƒkÄe™u ¼tðu ð‚uo Au,

‚uýu fhe™u yu ¼õ‚™u ¼„ðt™™e ÍtÍe {ÞtoŒt hnu‚e ™Úte. …Ae suðe yu ¼õ‚™u RåAt ntuÞ ‚uðe he‚u ÷tz ÷ztðu Au. {txu

…tu‚t™t su «u{e ¼õ‚ ‚u™t {™tuhÚt …qht fhðt, yus ¼„ðt™™u yð‚th ÄÞto™wk «Þtus™ Au. y™u ‚u ¼u¤wk yËkÏÞ Sð™wk

fÕÞtý …ý fhu Au. ™u Ä{o™wk MÚtt…™ …ý fhuAu. nðu yu{tk ytþkft Út‚e ntuÞ ‚tu ƒtu÷tu.” …Ae {wr™yu fÌtwk su nu {nthts !

ÞÚttÚto W¥th ÚtÞtu. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>5>> >>101>>

Ëkð‚T 1877 ™t ytËtu ðŒe 30 y{tË su rŒðt¤e ‚u™u rŒðË „t{ ©eftheÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk

W¥thtŒu ƒth ytuhzt™e yt„¤ ytuËheyu Œe…{t¤t …whe n‚e, y™u ‚u rŒ…{t¤t {æÞu {k[ ƒtkæÞtu n‚tu ™u ‚u {k[ W…h A…h

…÷k„ rƒAtÔÞtu n‚tu, ‚u W…h Mðt{e ©eËnò™kŒS {nthts rðhts{t™ n‚t, y™u Ëtu™uhe ƒwètŒth ht‚t rf™¾t…™tu Ëwhðt¤

…nuÞtuo n‚tu, y™u ™h™thtÞý Mðtr{™thtÞý ™t{u ykrf‚ yuðt ft¤t rf™¾t…™e z„÷e …nuhe n‚e, y™uu {tÚtt W…h Ëtu™uhe

ftheÞtýe - 4-5-6

ð[™t{]‚{T

6

‚th™t Vh‚t Auzt™e fËwkƒ÷ …t½ ƒtkÄe n‚e, y™u yË{t™e hk„™tu VUxtu f{hu fËe™u ƒtkæÞtu n‚tu, y™u fkX™u rð»tu …e¤t …w»…™t

nth Äthý fÞto n‚t, y™u …tu‚t™t {w¾th-®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ŒeðƒkŒh™t nrh¼õ‚ ytÔÞt n‚t ‚uýu ©eS {nthts™e …qò fÞto™u yÚtuo «tÚto™t fhe. …Ae ©eS {nthts ‚u

®ËntË™ W…hÚte W‚he™u ™u ‚u ¼õ‚s™ Ët{t sR™u ‚u™e …qò yk„efth fhe. …Ae ‚u™tk yt…u÷tk ð† ‚Útt …e¤wk Aºt ‚Útt

…tŒwft ‚u™wk „úný fhe™u …tAt ‚u ®ËntË™ W…h rðhts{t™ Út‚t nðt.

…Ae ©eS {nthts yu{ ƒtuÕÞt su, “ytx÷tk ytx÷tk ð»to ÚtÞtk ‚u{tk y{thu yÚtuo fux÷tf nrh¼õ‚ ð† ‚Útt nòhtu

Yr…Þt™t y÷kfth ÷tðu Au, …ý y{u ytðe he‚u ftuR Ët{t sR™u ÷u‚t ™Úte, y™u ytðe he‚u ftuR™t ð† ½huýtk …nuhe™u htS

ÚtÞt ™Úte. yts ‚tu y{thu yu nrh¼õ‚ W…h yr‚þu htS…tu ÚtÞtu.

1

” …Ae {wr™ ƒtuÕÞt su, “yuðt s yu «u{e nrh¼õ‚ Au.”

yuðt Ë{t{tk Œe™t™tÚt ¼è ytðe™u ©eS {nthts™u …„u ÷t„e™u ƒuXt. …Ae ©eS {nthtsu ¼thu¼thu ð† n‚tk ‚u Ëðuo

Œe™t™tÚt ¼è™u ytÃÞtk.

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, “nu {nthts ! ¼„ðt™ …tu‚t™t ¼õ‚ W…h fÞu „wýu fhe™u htS Út‚t nþu ? …Ae

©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “su ¼õ‚s™ ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, f…x, {t™, R»Þto y™u {íËh yux÷tk ðt™tkyu hrn‚ ÚtR™u

¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhu ‚u™e W…h ¼„ðt™ htS ÚttÞ Au. ‚u{tk …ý {íËh Au ‚u Ëðuo rðfth {tºt™tu ytÄth Au, {txu ©eÔÞtËSyu

©e{Kt„ð‚™u rð»tu r™{oíËh yuðt su Ëk‚ ‚u™u s ¼t„ð‚ Ä{o™t yrÄfthe fÌtt Au. {txu {íËh ‚u Ëðuo rðfthÚte Íeýtu Au y™u

{íËh x¤ðtu ‚u …ý ½ýtu fXý Au.

…Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, “{íËh xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ? …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “Ëk‚™u {t„uo [t÷u

™u su Ëk‚ ntuÞ ‚u™tu ‚tu {íËh x¤u, y™u su™u Ëk‚™u {t„uo ™ [t÷ðwk ntuÞ ‚u™tu ‚tu {íËh ™ x¤u.”

…Ae ð¤e {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, “{íËh W…ßÞt™tu þtu nu‚w Au ?” …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su,“yuf Mºte,

Ä™ y™u ËtYk ËtYk ¼tus™ yu ºtý {íËh™t nu‚w Au. y™u su™u yu ºtýðt™tk ™ ntuÞ ‚u™u {t™ Au ‚u {íËh™tu nu‚w Au. y™u su

{íËhðt¤tu nþu ‚u™u ‚tu y{u yt ¼è™u ð† ŒeÄtk ‚u{tk …ý {íËh ytÔÞtu nþu, …ý {íËhðt¤t™u yuðtu rð[th ™ ytðu su,

“ð† ÷tÔÞt n‚t ‚u™u ÄLÞ Au su, ‘ytðtk ¼thu ð† {nthts™u …nuhtÔÞtk’ y™u {nthts™u …ý ÄLÞ Au su, ‘‚h‚ ƒútñý™u ŒR

ŒeÄtk, yuðtu su rð[th ‚u {íËhðt¤t™t ÓŒÞ{tk ™ ytðu, y™u ftuRf ÷u y™u ftuuRf Œu ‚tu …ý {íËhðt¤tu ntuÞ ‚u Xt÷tu Xt÷tu

ðå[{tk ƒ¤e {hu y™u y{thu ‚tu ft{, ¢tuÄ, ÷tu¼, {t™, {íËh, R»Þto yu Ëðuo™tu õÞthuÞ niÞt{tk ÷uþ …ý ytð‚tu ™Úte y™u

þçŒ, M…þo, Y…, hË, y™u „kÄ yu su …k[rð»tÞ ‚u™tu ‚tu niÞt{tk yr‚þu y¼tð ð‚uo Au …ý …k[rð»tÞ{tkÚte yufu™u rð»tu ÷uþ

{tºt ¼tð Út‚tu ™Úte, y™u sux÷wk ftkRf yÒtðMºttrŒf™wk „úný fh‚t nRþwk ‚u ‚tu ¼õ‚™e ¼Âõ‚™u Œu¾e™u fh‚t nRþwk , …ý

…tu‚t™t Œun™t Ëw¾™u yÚtuo ™Úte fh‚t. y™u y{thu su ¾tðwk , …eðwk , ytuZðwk , …nuhðwk Au ‚u Ëðuo Ëk‚ y™u ËíËk„e™u yÚtuo Au; y™u

òu yu{™u yÚtuo ™ sýtÞ ™u …tu‚t™u yÚtuo sýtÞ ‚tu y{u yu™tu ‚íft¤ íÞt„ fhe ŒRyu. y™u y{u yt Œun ht¾eyu Aeyu ‚u …ý

ËíËk„e™u yÚtuo s ht¾eyu Aeyu …ý ƒeòu ftuR Œun htÏÞt™tu yÚto ™Úte. ‚u y{tht Mð¼tð™u ‚tu {q¤S ƒúñ[the ™u Ëtu{÷tu¾t[h

ytrŒf su, nrhs™ Au ‚u fux÷tf ð»toÚte y{thu …tËu ™u …tËu hnu Au ‚u òýu Au su,‘ {nthts™u yuf «¼w™t ¼õ‚ rð™t ftuR

Ëk½tÚtu nu‚ ËkƒkÄ ™Úte, ™u {nthts ‚tu ytftþ Ëh¾t r™÷uo… Au.’ yu{ r™hk‚h y{thu …tËu™t hnu™tht Au ‚u y{tht Mð¼tð™u

òýu Au y™u y{u ‚tu su {™, f{o, ð[™u …h{uïh™t ¼õ‚ Au ‚u™u yÚtuo y{thtu Œun …ý ©ef]»ýt…oý fhe htÏÞtu Au. {txu

y{thu ‚tu Ëðuo «fthu su ftuR ¼„ðt™™t ¼õ‚ Au ‚u Ëk½tÚtu ËkƒkÄ Au, y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ rð™t ‚tu y{thu [tiŒ ÷tuf™e

Ëk…Â¥t ‚u ºt¾÷t suðe Au. y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ nþu ™u ¼„ðt™ Ëk½tÚtu s áZ «er‚ nþu ‚u™u …ý h{ýeÞ su …k[rð»tÞ ‚u™u

rð»tu ‚tu yt™kŒ W…su s ™rn y™u Œun™u htÏÞt ËtYk ‚tu suðt ‚uðt su þçŒtrŒf rð»tÞ ‚uýu fhe™u „wŒhtý fhu …ý h{ýeÞ rð»tÞ

Útfe ‚tu ‚íft¤ WŒtË ÚtR òÞ, y™u yuðt su ntuÞ ‚us ¼„ðt™™t …rh…qýo ¼õ‚ fnuðtÞ.” Rr‚ ð[™t{]‚{T >>6>> >>102>>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ËwrŒ 1 …zðt™u rŒðË htrºt™u Ë{u „t{ ©eftheÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu

ƒth ytuhzt™e yt„¤ Œe…{t¤t …whe n‚e y™u ‚u Œe…{t¤t {æÞu {k[ n‚tu ™u ‚u W…h …÷k„ rƒAtÔÞtuuu n‚tu ™u ‚u …÷k„ W…h

©eS {nthts rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t

nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae „t{ ƒtu[tËýðt¤t ftþeŒtËu ©eS {nthts™u «§ …wAâtu su, “nu {nthts ! íÞt„e ntuÞ ‚u ‚tu r™ð]Â¥t{t„o™u

y™wËÞto Au, ‚u y¾kz ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]Â¥t ht¾u Au. y™u su „]nMÚtt©{e Au ‚u ‚tu «ð]Â¥t{t„o™u y™wËÞto Au {txu ‚u™u ‚tu

ËkËth™e y™k‚ rðx{ýt ð¤„e Au {txu ‚u „]nMÚtt©{e fu{ Ë{su ‚tu ¼„ðt™™t MðY…{tk ð]Â¥t hnuu ?” …Ae ©eS {nthts

ftheÞtýe - 7

ð[™t{]‚{T

7

ƒtuÕÞt su, „]nMÚt™u ‚tu yu{ Ë{sðwk su, “su{ …qðuo [tuhtËe ÷t¾ ò‚™tk {thu {tƒt… ‚Útt Mºte Atufhtk ÚtÞtk n‚tk ‚uðtk ™u ‚uðtk

s yt Œun™tk …ý Au ™u fux÷tf sL{™e {t, ƒtu™, Œefheytu ‚u fux÷ef hÍ¤‚e nþu ‚u™e su{ {thu {{‚t ™Úte ‚u{ yt Œun™t

ËkƒkÄe ‚u™e …ý {thu {{‚t ™ ht¾ðe.’ yuðe he‚u rð[th fhe™u Ëðo{tkÚte «er‚ ‚tuze™u ¼„ðt™™u rð»tu áZ «er‚ fhu ™u ËtÄw™tu

Ë{t„{ ht¾u, ‚tu „]nMÚt™e …ý íÞt„e™e …uXu y¾kz ¼„ðt™{tk ð]Â¥t hnu,”

…Ae yuðe he‚u ©eS {nthts™e ðt‚ Ëtk¼¤e™u su „]nMÚt Ëðuo Ë¼t{tk ƒuXt n‚t ‚u{ýu ntÚt òuze™u …wAâwk su,“nu

{nthts ! su „]nMÚt™u yuðe he‚u ™ ð‚toÞ ‚u™t þt nt÷ Útþu ?” …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “yu ‚tu su ¼„ðt™ rð™t

yLÞ …ŒtÚto{tkÚte ðtË™t {tºt™u xt¤e™u ¼„ðt™{tk y¾kz ð]Â¥t ht¾u ‚u™e ðt‚ fne Au. y™u su yuðtu ƒ¤eÞtu ™ ntuÞ ‚u™u ‚tu

ËíËk„™e Ä{o{ÞtoŒt{tk hnuðwk y™u Ëk‚ ™u ¼„ðt™ ‚u™tu su …tu‚t™u ytþhtu Au ‚u™wk ƒ¤ ht¾ðwk su, “¼„ðt™ ‚tu yÄ{ WØthý

™u …r‚‚…tð™ Au ‚u {™u Ëtûtt‚T {éÞt Au.” …Ae yuðtk ©eS {nthts™tk ð[™ Ëtk¼¤e™u Ëðuo nrhs™ yr‚þu htS ÚtÞt.

…Ae ©eS {nthtsu Ëk‚™u «§ …wAâtu su,“ðihtøÞ WŒÞ ÚtÞt™wk þwk fthý Au ?” …Ae su™u suðtu ¼tMÞtu ‚uðtu W¥th fÞtuo

…ý ©eS {nthts™t «§™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae Ëðuo {wr™ ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu™tu W¥th ‚{u fhtu.” …Ae ©eS

{nthts ƒtuÕÞt su, “ðihtøÞ™wk fthý ‚tu yu Au su ËŒT„úkÚt ™u Ëí…wY»t™tk ð[™ ‚u™u Ëtk¼¤e™u su™u [xfe ÷t„u y™u [xfe ÷t„u

‚u …tAe {xu s ™rn, yuðe su [xfe ‚u s ðihtøÞ™tu nu‚w Au, ƒeòu ðihtøÞ™tu nu‚w ™Úte. y™u su™u [xfe ÷t„‚e ntuÞ ™u ‚u ‚t{Ëe

ntuÞ ‚Útt htsËe ntuÞ ‚Útt ËtÂ¥ðfe ntuÞ ‚u Ëðuo™u ðihtøÞ W…su, y™u su™u [xfe ÷t„‚e ™ ntuÞ ‚u™u ðihtøÞ ™ W…su, y™u su™u

[xfe ÷t„e™u Úttuzt rŒðË fuzu x¤e s‚e ntuÞ ‚u™u ‚tu yu [xfe™tu ðihtøÞ yr‚þu ¾wðth fhu fu{ su ßÞthu [xfe ÷t„u íÞthu ½h {wfe™u s‚tu

hnu, …Ae ¼u¾ ÷eÄt fuzu su [xfe ÷t„e ntuÞ ‚u W‚he òÞ y™u …Aðtzu ½h ‚tu ÄwzÄtýe ÚtR „Þwk ntuÞ, …Ae su{ Ätuƒe™tu fw‚htu ðtx™tu

™rn y™u ½tx™tu ™rn, ‚u{ ‚u …wY»t W¼Þ¼úü ÚttÞ Au y™u su áZ ðihtøÞðt¤t ntuÞ Au ‚u …h{…Œ™u …t{u Au.”

…Ae ©eS {nthts yr‚ «ËÒt Útft ƒeòu «§ …h{nkË «íÞu …wA‚t nðt su, “ytíÞkr‚f fÕÞtý ‚u fu™u fneyu ?

y™u ytíÞkr‚f fÕÞtý™u …t{e™u su rËØŒþt™u …tBÞtu ntuÞ ‚u …wY»t™e Ëðuo r¢Þt™u rð»tu fuðe Œþt ð‚o‚e ntuÞ ?” …Ae su™u suðtu

¼t~Þtu ‚uðtu Ëðuo {wr™yu W¥th fÞtuo …ý ©eS {nthts™t «§™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae Ëðuo {wr™ ntÚt òuze™u ©eS {nthts

«íÞu ƒtuÕÞt su, “nu {nthts ! yu™tu W¥th ‚{u fhtu.” …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, “ ßÞthu ƒúñtkz™tu «÷Þ ÚttÞ Au íÞthu

«f]r‚™tk ftÞo su [tuðeþ ‚¥ð ‚u Ëðuo «f]r‚™u rð»tu ÷e™ ÚtR òÞ Au, y™u ‚u «f]r‚…wY»t …ý yûthƒúñ™t ‚us{tk yá~Þ ÚtR òÞ

Au. y™u …Ae yuf÷wk ËÂå[Œt™kŒ (r[v½™) su ‚us ‚u hnu Au, y™u ‚u ‚us™u rð»tu rŒÔÞ {qŠ‚ yuðt su …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ ðtËwŒuð

‚u y¾kz rðhts{t™ hnu Au, y™u ‚u s …tu‚u rŒÔÞ {qŠ‚ Útft Sð™t fÕÞtý™u yÚtuo {™w»Þtf]r‚yu fhe™u …]Úðe™u rð»tu Ëðuo s™™u

™Þ™ „tu[h Útft rð[hu Au, íÞthu su s„‚{tk yýË{Íw {q¾o Sð Au ‚u ‚u ¼„ðt™™u {trÞf „wýu Þwõ‚ fnu Au, …ý yu

{trÞf„wýu Þwõ‚ ™Úte, yu‚tu ËŒt „wýt‚e‚ rŒÔÞ{qŠ‚ s Au. y™u ‚u™wk ‚u su ¼„ðt™™wk Ëtfth rŒÔÞ MðY… ‚u™u su ðuŒtk‚þt† Au

‚u r™„woý, yAuã, y¼uã, Ëðoºt ÔÞt…f yuðe he‚u fhe™u «r‚…tŒ™ fhu Au, ‚u Sð™e ƒwÂØ{tkÚte {trÞf ¼tð xt¤ðt™u yÚtuo

r™„woý…ýu fhe™u «r‚…tŒ™ fhu Au. y™u yu ¼„ðt™ ‚tu Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ yu Ëðuo ft¤™u rð»tu yufY…u fhe™u s

rðhts{t™ Au …ý {trÞf …ŒtÚto™e …uXu rðfth™u …t{‚t ™Úte, ËŒt rŒÔÞY…u fhe™u rðhts{t™ hnu Au. yuðe he‚u «íÞût

…wY»ttu¥t{™u rð»tu su ÿZ r™ct ‚u™u ytíÞkr‚f fÕÞtý fneyu. y™u yuðe r™ct™u …t{e™u su rËØŒþt™u …tBÞtu ntuÞ ‚u™e ytðe

Œþt ntuÞ su ‘®…z ƒúñtkz™tu ‚Útt «f]r‚…wY»t™tu «÷Þ ÚtÞt …Ae yûthÄt{™u rð»tu su ¼„ðt™™e {qŠ‚ y¾kz rðhts{t™ hnu Au.

‚u {qŠ‚™u MÚttðh sk„{ Ëðuo ytfth™u rð»tu ßÞtk ßÞtk áÂü òÞ íÞtk íÞtk Ëtûttífth Œu¾u y™u yu {qŠ‚ rð™t ƒeswk yýwk {tºt …ý

¼tËu ™rn.’ yu rËØŒþt™wk ÷ûtý Au.” Rr‚ ð[™t{]‚{T >>7>> 103>>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ËwrŒ [‚wÚteo™u rŒðË ©eS{nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W¥thtŒu

ƒth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk. y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e

yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘nu {nthts ! ðuŒ, þt†, …whtý y™u Rr‚ntË™u rð»tu ¼„ðt™™wk Ë„wý

MðY… r™Y…ý fÞwO Au y™u r™„woý MðY… …ý r™Y…ý fÞwO Au. ‚u ¼„ðt™ su …wY»ttu¥t{ ‚u™wk r™„woý MðY… fuðe he‚u Ë{sðwk,

y™u Ë„wý MðY… fuðe he‚u Ë{sðwk. ? y™u ‚u ¼„ðt™™wk r™„woý MðY… Ë{sðu fhe™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™u fux÷tu Ë{tË Au,

y™u ‚u ¼„ðt™™wk Ë„wýMðY… Ë{sðu fhe™u fux÷tu Ë{tË Au ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘¼„ðt™™wk r™„woýMðY…

Au ‚u ‚tu Ëqû{ Útfe …ý yr‚ Ëqû{ Au y™u …]Úðe ytrŒf su Ëðuo ‚¥ð ‚u™wk

1

ytí{t Au, y™u ‚u Útfe …h su «Ät™…wY»t ‚u™wk ytí{t

Au, y™u ‚u «Ät™…wY»t Útfe …h su þwØ …wY»t ™u «f]r‚ ‚u™wk ytí{t Au, y™u ‚uÚte …h su yûth ‚u™wk …ý ytí{t Au, y™u yu Ëðuo

ftheÞtýe - 8

ð[™t{]‚{T

8

¼„ðt™™wk þheh Au, y™u su{ Œun Útfe Sð Au ‚u Ëqû{ Au ™u ½ýtu «ftþ{t™ Au ‚u{ yu Ëðuo Útfe ¼„ðt™ yr‚þÞ Ëqû{ Au

y™u yr‚þÞ þwØ Au y™u yr‚þu r™÷uo… Au y™u yr‚ «ftþu Þwõ‚ Au. y™u su{ ytftþ Au ‚u …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚{tk

ÔÞt…f Au, ™u …]Úðe ytrŒf [th ¼q‚ Útfe yËk„e Au, y™u yu [th ¼q‚™e W…trÄ ‚u ytftþ™u yz‚e ™Úte, ytftþ ‚tu yr‚þu

r™÷uo… Útftu yu [th ¼q‚™u rð»tu hÌttu Au, ‚u{ …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ Ëðo™t ytí{tY…u fhe™u Ëðo™u rð»tu hÌtt Au ‚tu …ý yr‚þÞ

r™Šðfth Au ™u yËk„e Au ™u …tu‚u…tu‚t™u Mð¼tðu Þwõ‚ Au, y™u ‚u Ëh¾tu Útðt™u ftuR Ë{Úto ™Úte Út‚tu. su{ ytftþ [th ¼q‚{tk

hÌttu Au …ý [th ¼q‚ ytftþ suðt r™÷uo… ‚Útt yËk„e Útðt™u Ë{Úto ™Úte Út‚tk, ‚u{s …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ Ëðo™t ytí{t Au ‚tu

…ý yûth …ÞO‚ ftuR …ý …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™ suðt Ë{Úto Útðt™u Ë{Úto ™Úte Út‚t. yuðe he‚u su yr‚þu Ëqû{…ýwk y™u yr‚þu

r™÷uo……ýwk y™u yr‚þu þwØ…ýwk y™u yr‚ yËk„e…ýwk y™u yr‚þu «ftþu Þwõ‚…ýwk y™u yr‚þu yiïÞuo Þwõ‚…ýwk ‚u yu

¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu r™„woý…ýwk Au. y™u su{ r„h™th Au ‚u™u ÷tuft÷tuf …ðo‚™e …tËu {wfeyu íÞthu ‚u yr‚þu ™t™tu ¼tËu,

…ý r„h™th …ðo‚ ftkR ™t™tu ÚtÞtu ™Úte, yu‚tu ÷tuft÷tuf™e yr‚þu {tuxtR yt„¤ ™t™tu sýtÞ Au, ‚u{ …wY»ttu¥t{ ¼„ðt™™e

{tuxtR yt„¤ yü ytðhýu Þwõ‚ su y™k‚fturx ƒúñtkz ‚u yýw™e …uXu yr‚ Ëqû{ ¼tËu Au …ý ‚u ƒúñtkz ftkR ™t™tk ÚtR „Þtk

™Úte, yu ‚tu ¼„ðt™™e {tux… yt„¤ ™t™tk sýtÞ Au. yuðe he‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu su yr‚þu {tuxtR ‚u ¼„ðt™™wk

Ë„wý…ýwk Au.

íÞthu ftuRf™u yu{ ytþkft ÚttÞ su, ‘¼„ðt™ r™„woýY…u ‚tu yr‚ Ëqû{ fh‚tk …ý Ëqû{ Au y™u Ë„wýY…u ‚tu yr‚

MÚtq÷ fh‚tk …ý MÚtq÷ Au, íÞthu yu ƒuÞ Y…™wk Äh™tYk su ¼„ðt™™wk {q¤ MðY… ‚u fuðwk Au ? ‚tu ‚u™tu W¥th yu Au su, «fx «{tý

{™w»Þtfthu Œu¾tÞ Au. yus ¼„ðt™™wk ËŒtÞ {q¤MðY… Au, y™u r™„woý…ýwk y™u Ë„wý…ýwk yu ‚tu yu {qŠ‚™wk ftuRf y÷tirff

yiïÞo Au, su{ ©ef]»ý¼„ðt™ ƒútñý™t …wºt™u ÷uðt ËtYk yswo™ Ërn‚ hÚtu ƒuËe™u [tÕÞt ‚u ÷tuft÷tuf …ðo‚™u W k̀½e™u

{tÞt™wk ‚{ ytÔÞwk ‚u™u ËwŒþo™ [¢u fhe™u ft…e™u ‚uÚte …h su ƒúñßÞtur‚ ‚u™u rð»tu hÌtt su ¼q{t…wY»t ‚u™e …tËuÚte ƒútñý™t

…wºt™u ÷R ytÔÞt, íÞthu ‚u hÚt ™u ½tuzt ‚u {trÞf n‚t ™u MÚtq÷¼tðu Þwõ‚ n‚t, …ý ‚u ©ef]»ý ¼„ðt™™u Þtu„u fhe™u yr‚ Ëqû{

™u [i‚LÞY…u ÚtR™u ¼„ðt™™t r™„woý ƒúñÄt{™u …tBÞt; yuðe he‚u su MÚtq÷ …ŒtÚto™u Ëqû{…ýt™u …{tze Œuðwk yu ©ef]»ý¼„ðt™™e

{qŠ‚™u rð»tu r™„woý…ýwk Au y™u yus ©ef]»ý ¼„ðt™ ‚uýu …tu‚t™e {t‚t su ÞþtuŒtS ‚u™u …tu‚t™t {w¾™u rð»tu yütðhýu Þwõ‚

Ë{„ú ƒúñtkz Œu¾tzâwk. y™u ð¤e yswo™™u …tu‚t™e {qŠ‚™u rð»tu rðïY… Œu¾tzâwk, y™u yswo™ rð™t su ƒeò n‚t ‚u ‚tu Ëtztºtý

ntÚt™e ¼„ðt™™e {qŠ‚™u Œu¾‚t n‚t. y™u ßÞthu ¼„ðt™u ðt{™ yð‚th ÄÞtuo íÞthu «Út{ ‚tu ðt{™Y…u Œþo™ ytÃÞwk y™u

ºtý …„÷tk Äh‚e ƒ¤e …tËu ©ef]»ýt…oý fhtÔÞt …Ae yuðwk …tu‚t™t MðY…™u ðÄtÞwO su Ët‚ …t‚t¤™wk ‚tu yuf …„÷wk fÞwO y™u

ytftþ{tk ‚tu …tu‚t™wk þheh ƒÄuÞ {tR hÌtwk y™u ƒeswk …„÷wk ô[wk {uÕÞwk ‚uýu Ët‚ Mð„o™u ðUÄe™u ykzfxtn Vtuzâwk, yuðwk su

¼„ðt™™wk {tuxwk MðY… ÚtÞwk ‚u™u ƒ¤e htòyu ŒeXwk, y™u ƒ¤e rð™t su ƒeò n‚t ‚uýu ‚tu suðwk ðt{™MðY… ¼„ðt™u Äthý fÞwO

n‚wk ‚uðwk ™u ‚uðwk ŒeXwk. yuðe he‚u su ¼„ðt™™u rð»tu su yr‚þu {tuxtR Útfe su {tuxtR Œu¾tÞ yu ¼„ðt™™e {qŠ‚™u rð»tu Ë„wý…ýwk

òýðwk. su{ ytftþ Au ‚u þe‚ft¤u ‚Útt W»ýft¤u ðtŒ¤tkyu hrn‚ ntuÞ, y™u ßÞthu ð»ttoÉ‚w ytðu íÞthu yËkÏÞ ðtŒ¤tk™e

½xtyu fhe™u ¼htR òÞ Au, ‚u ft¤u fhe™u ytftþ{tk ðtŒ¤tk W…su Au ™u …tAtk ÷e™ ÚtR òÞ Au, ‚u{ ¼„ðt™ …tu‚t™e

RåAtyu fhe™u …tu‚t{tkÚte r™„woý y™u Ë„wýY… su yiïÞo ‚u™u «„x fhe™u …tAwk …tu‚t™u rð»tu ÷e™ fhu Au. y™u yuðt su

¼„ðt™ ‚u {™w»Þ suðt sýt‚t ntuÞ …ý ‚u™t {rn{t™tu …th ftuR …t{‚tu ™Úte.’ y™u su ¼õ‚ yuðe he‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚{tk

r™„woý…ýwk ™u Ë„wý…ýwk Ë{su ‚u ¼õ‚™u ft¤, f{o y™u {tÞt ‚u ƒkÄ™ fhðt™u Ë{Úto Út‚tk ™Úte y™u ‚u™u ytXu …ntuh yk‚h{tk

ytùÞo hÌtt fhu Au.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>8>> >>104>>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ËwrŒ 5 …tk[{™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t

Œhƒth{tk W¥thtŒt ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t y™u Ëðuo ïu‚ ð† Äthý fÞtO n‚tk y™u …tu‚t™t

{w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthtsu r™íÞt™kŒ Mðt{e ‚Útt ƒúñt™kŒ Mðt{e «íÞu «§ …wAâtu su, ‘‘su™u yuðe {r÷™ heË ntuÞ su su™e

W…h ytkxe …zu ‚u Ëk„tÚtu ytkxe {wfu s ™rn, …tzt™e …uXu heË htÏÞts fhu, yuðtu su ntuÞ ‚u™u ‚u ËtÄw fneyu fu ™ fneyu ?’’

…Ae yu ƒu ƒtuÕÞt su, ‘‘su yuðtu ntuÞ ‚u™u ‚u ËtÄw ™ fnuðtÞ.’’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su, ‘‘nu {nthts ! su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ™u ‚u™u ftuRf ¼„ðŒe™tu niÞt{tk

yð„wý ytð‚tu ntuÞ y™u ‚uýu fhe™u ‚u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h heË [z‚e ntuÞ ‚tu ‚u yð„wý xtéÞt™tu þtu W…tÞ Au ?’’ …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su™t niÞt{tk ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ ntuÞ ™u ¼„ðt™™tu {rn{t òý‚tu ntuÞ ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu

ftheÞtýe - 9

ð[™t{]‚{T

9

yð„wý ytðu ™rn y™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h heË™e ytkxe ƒkÄtÞs ™rn. su{ WØðS òu ¼„ðt™™t {rn{t™u Ë{s‚t

n‚t ‚tu yu{ ðh {tøÞtu su, yt „tu…eytu™tk [hýhs™tk yrÄfthe yuðtk su, ð]kŒtð™™u rð»tu ÷‚t ‚Útt ‚]ý ‚Útt „wåA ‚u™u rð»tu

nwk …ý ftuRf Útô.’ y™u ©ef]»ý ¼„ðt™u ð]kŒtð™™u rð»tu ð]ût™u ‚Útt …ûte™u ‚Útt {]„÷tk™u ƒ¤ŒuðS yt„¤ yr‚ {tuxtk

¼tøÞðt¤tk fÌttk Au, y™u ƒúñtyu …ý ©ef]»ý¼„ðt™ …tËu yu{ ðh {tøÞtu Au su, ‘nu «¼tu ! yt sL{™u rð»tu yÚtðt …þw

…ûte™t sL{™u rð»tu nwk su‚u ‚{tht ŒtË™u rð»tu hne™u ‚{thtk [hýth®ðŒ™u Ëuðwk yuðwk {tYk {tuxwk ¼tøÞ Úttytu.’ {txu yuðtu ßÞthu

¼„ðt™™t ¼õ‚™tu {rn{t Ë{su íÞthu ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ W…h ftuR rŒðË yð„wý™e „tkX ™ ƒkÄtÞ. y™u …tu‚t™t

RüŒuð su «íÞût ¼„ðt™ ‚u™tu su ¼õ‚ ‚u™u rð»tu su ftkRf yÕ… Œtu»t ntuÞ ‚u {rn{t™t Ë{s™tht™e áÂü{tk ytðus ™rn.

y™u su ¼„ðt™™t {rn{t™u òý‚tu ntuÞ ‚u ‚tu ¼„ðt™™t ËkƒkÄ™u …tBÞtk yuðtk su …þw, …ûte ‚Útt ð]ût-ðu÷e ytrŒf ‚u™u …ý

Œuð‚wÕÞ òýu, ‚tu su {™w»Þ ntuÞ ™u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fh‚t ntuÞ ‚Útt ð‚o{t™ …t¤‚t ntuÞ ‚Útt ¼„ðt™™wk ™t{M{hý fh‚t

ntuÞ ™u ‚u™u Œuð‚wÕÞ òýu ™u yð„wý ™ ÷u ‚u{tk þwk fnuðwk ? {txu ¼„ðt™™tu {rn{t Ë{su ‚u™u ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðih ™

ƒkÄtÞ y™u su {tntíBÞ ™ Ë{su ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™t ¼õ‚ Ëk„tÚtu ðih ƒkÄtÞ ¾Yk. {txu su ¼„ðt™™wk ‚Útt ¼„ðt™™t ¼õ‚™wk

{tntíBÞ ™ òý‚tu ntuÞ ™u ‚u ËíËk„e Au ‚tu …ý ‚u™u yÄtuo rð{w¾ òýðtu, y™u ¼„ðt™™tu ™u ¼„ðt™™t ¼õ‚™tu su {rn{t

Ë{su ‚u™u s …whtu ËíËk„e òýðtu.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>9>> >>105>>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ËwrŒ 10 Œþ{e™u rŒðË htrºt™u Ë{u Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©eftrhÞtýe

{æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk W„{ýu ƒth ytuhzt™u rð»tu rðhts{t™ n‚t, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ Œþ-ƒth

{tuxuht ËtÄw ƒuXt n‚t ‚Útt …tk[-Atu nrh¼õ‚ ƒuXt n‚t. y™u ©eS{nthts™t þheh{tk ftkRf ‚tð suðwk sýt‚wk n‚wk y™u

yt„¤ Ë„ze {u÷e™u ‚t…‚t n‚t. …Ae ©eS{nthtsu {wõ‚t™kŒ Mðt{e™u fÌtwk su, ‘‘y{the ™tze swðtu, þheh{tk ftkRf fËh

sýtÞ Au.’’ …Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu ™tze òuR™u fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! fËh ‚tu ƒnw Au.’’ y™u ð¤e yu{ fÌtwk su, ‘‘nu

{nthts ! n{ýtk ËíËk„e™u fXý ft¤ ð‚uo Au, fu{ su, nu {nthts ! ‚{u ‚tu Ëðuo ËíËk„e™t Sð™«tý Atu, ‚u {nthts™u þhehu

fËh suðwk Au yus Ëðuo ËíËk„e™u fXý ft¤ Au.’’

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘¼„ðt™™u «ËÒt fhðt™u yÚtuo ™thŒSyu fux÷tf Þw„ …ÞO‚ xtZ-‚zft™u ‚Útt ¼q¾-

‚hË™u Ën™ fhe™u {nt ‚… fÞwO y™u ‚u ‚…u fhe™u ¼„ðt™™u htS fÞto. yuðe he‚u su rððufe ntuÞ ‚u ‚tu òýe™u …tu‚t™tk Œun-

$rÿÞtu™u Œ{e™u ‚… fhu Au. {txu su rððufe ËtÄw ntuÞ ‚u™u ‚tu òýe™u Œun-$rÿÞtu™u fü ÚttÞ yu{ ðíÞwO òuRyu ‚tu Rïh RåAtyu

su ftkR fü ytðu ‚u™u þeŒ xt¤ðt™u RåAu ? y™u ð¤e íÞt„e ËtÄw™u ‚tu …tu‚t™t {™{tk yu{ áZ Yr[ ht¾e òuRyu su, ‘{thu ‚tu

Œuð÷tuf, ƒúñ÷tuf y™u ðifwkXtrŒf ÷tuf™t su …k[rð»tÞ ËkƒkÄe ¼tu„ Ëw¾ ‚u ™Úte òuR‚tk, y™u {thu ‚tu n{ýtk Œun A‚u ‚Útt Œun™tu

íÞt„ fhe™u ƒrÿft©{ ‚Útt ïu‚îe…{tk sR™u ™u ‚… fhe™u ¼„ðt™™u htS fhðt Au, ‚u yuf sL{ ‚Útt ƒu sL{ ‚Útt ËnËú

sL{ ËwÄe …ý ‚… fhe™u s ¼„ðt™™u htS fhðt Au.’ y™u Sð™wk fÕÞtý ‚tu ytx÷e s ðt‚{tk Au su, ‘«„x «{tý yuðt su

©ef]»ý ™thtÞý ‚u™wk s fÞwO Ëðuo ÚttÞ Au …ý ft¤, f{o ™u {tÞtrŒf ftuuR™wk fÞwO ftkR Út‚wk ™Úte.’ yuðe he‚u ¼„ðt™™u rð»tu s yuf

f‚to…ýwk Ë{sðwk yus fÕÞtý™wk …h{ fthý Au. y™u su ‚… fhðwk ‚u‚tu ¼„ðt™™e «ËÒt‚t™wk fthý Au. y™u ‚u ‚…™u rð»tu …ý

suðtu htrÄftS ‚Útt ÷û{eS ¼„ðt™™u rð»tu «u{÷ûtýt ¼Âõ‚yu fhe™u ¼tð ht¾u Au ‚uðtu ¼tð ht¾ðtu. y™u òu ‚… ™ fhu ™u

¼„ðt™™u Ëðo f‚to òýu ‚tuÞ …ý sL{{hý™t Œw:¾Úte ‚tu Sð ‚he òÞ, …ý ‚… fÞto rð™t ‚u Sð W…h ¼„ðt™™tu htS…tu

ÚttÞ ™rn. y™u su Sð ¼„ðt™™u Ëðo f‚to n‚to ™Úte òý‚tu ‚tu ‚uÚte ƒeòu ftuR …t…e ™Úte. y™u „tiníÞt, ƒúñníÞt,

„wYMºte™tu Ëk„ ‚Útt ƒúñðu¥tt ËNwY™tu ÿtun. ‚u Útfe …ý yu™u ðÄw …t…e òýðtu, ftk su ¼„ðt™ rð™t ƒeò su ft¤f{otrŒf ‚u™u

yu f‚to òýu Au, {txu yuðtu su ™tÂM‚f [kzt¤ ntuÞ ‚u™e ‚tu AtÞt{tk …ý W¼wk hnuðwk ™ne ™u ¼w÷{tk …ý ‚u™t {w¾™wk ð[™

Ëtk¼¤ðwk ™rn. y™u su ¼„ðt™™t ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™u «‚t…u fhe™u ƒúñt, rþð, þwfS, ™thŒ ‚u suðt …ý ÚttÞ, y™u

«f]r‚…wY»t suðt …ý ÚttÞ y™u ƒúñ ‚Útt yûth suðt …ý ÚttÞ, ‚tu …ý …wY»ttu¥t{ ™thtÞý suðtu Útðt™u ‚tu ftuR Ë{Úto ™Úte. {txu

su™tu Ëk„ fÞto Útfe ‚Útt su þt† Ëtk¼¤ðt Útfe ¼„ðt™™e W…tË™t™wk ¾kz™ ÚtR™u Mðt{e Ëuðf ¼tð x¤e s‚tu ntuÞ ‚tu ‚u

Ëk„™tu ‚Útt ‚u þt†™tu ï…[™e …uXu ‚íft¤ íÞt„ fhðtu.’’

…Ae {wõ‚t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! su ¼õ‚ ËwkŒh ð† ‚Útt y÷kfth ‚Útt ™t™t «fth™tk ¼tus™trŒf

ðM‚w ‚uýu fhe™u ¼„ðt™™e Ëuðt fhu Au ‚u …ý ¼„ðt™™u htS fhðt™u RåAu Au y™u ‚{u ‚tu ‚…u fhe™u s ¼„ðt™ htS ÚttÞ

yu{ fntu Atu, ‚u ‚… rð™t yuðe Ëuðtyu fhe™u htS fhu ‚u{tk þtu ƒtÄ Au ?’’ …Ae ©eS {nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su Ëthtk Ëthtk

…ŒtÚtuo fhe™u ¼„ðt™™e ¼rõ‚ fhu Au ‚u òu r™»ft{¼tðu fhe™u fuð¤ ¼„ðt™™e «ËÒt‚t™u yÚtuo s fh‚tu ntuÞ ‚tu ‚tu Xef Au,

ftheÞtýe - 10

ð[™t{]‚{T

10

…ý òu …tu‚u …ý ¼„ðt™™e «ËtŒe òýe™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu ÷tu¼tR™u ™u ¼„ðt™™u …zât {u÷e™u ‚u …ŒtÚto™u rð»tu «er‚ fhu ‚tu ‚u

…ŒtÚto™u ¼tu„ð‚tu Útftu rð»tÞe ÚtR™u ¼úü ÚtR òÞ Au. {txu su íÞt„e ¼õ‚ ntuÞ ‚u™u ‚tu ¼„ðt™™u Ëðo f‚to òýe™u ‚…u fhe™us

¼„ðt™™u htS fhðt y™u htrÄftS ‚Útt ÷û{eS ‚u™e …uXu ¼„ðt™™u «u{÷ûtýt ¼Âõ‚yu fhe™u ¼sðt yu y{thtu rËØtk‚ Au.’’

…Ae ƒúñt™kŒ Mðt{eyu

1

…wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! y{tYk yt ÷tuf™u rð»tu ‚Útt …h÷tuf™u rð»tu ËtYk ÚttÞ ‚u fntu ?’’

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘

2

yt su y{thtu rËØtk‚ Au ‚us yt÷tuf ™u …h÷tuf™u rð»tu …h{ Ëw¾™tu nu‚w Au.’’

…Ae „tu…t¤t™kŒ Mðt{eyu …wAâwk su, ‘‘nu {nthts ! íÞt„™tu ™u ‚… fhðt™tu {™{tk Rþf ‚tu ntuÞ y™u íÞt„ fu ‚…

fh‚tk ð[{tk ftuRf rðÎ™ ytðe …zu ‚tu ‚u™wk fu{ fhðwk ?’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su™u su ðt‚™tu Rþf ntuÞ ™u ‚u

ðå[{tk nòhtu yk‚htÞ ytðu ‚tu …ý ‚u yk‚htÞ™tu htuõÞtu htuftÞ ™rn íÞthu ‚u™tu Ët[tu Rþf òýðtu. swðtu™u y{u yufðeþ ð»to

ÚtÞtk ©eht{t™kŒ Mðt{e …tËu ytÔÞt Aeyu, ‚u{tk y™k‚ ¼t‚™tk ð† ‚Útt y÷kfth ‚Útt ¾t™…t™trŒf ‚uýu fhe™u Ëuðt™t

fh™tht y™k‚ ¼õ‚ {éÞt Au, …ý y{tYk {™ ftuR …ŒtÚto{tk ÷tu¼týwk ™Úte, þt {txu su y{thu íÞt„™tu s Rþf Au. y™u yt

ËkËth™u rð»tu fux÷ef MºteÞwk Au ‚u Äýe {he „Þtu ntuÞ ‚tu ‚u™u ðtkËu At‚e fwxe fwxe™u htuÞts fhu Au, y™u fux÷ef ƒtRytu Au ‚u

…tu‚t™t …hÛÞt Äýe™tu …ý íÞt„ fhe™u ¼„ðt™™wk ¼s™ fhu Au. y™u fux÷tf {q¾o …wY»t ntuÞ Au ‚u …tu‚t™e Mºte {he „R ntuÞ

‚tu ‚u™u ðtkËu htuÞt fhu Au y™u ƒeS Mºte™u ðtM‚u ntÞðtuÞ fh‚t Vhu Au, y™u fux÷tf ðihtøÞðt™ …wY»t ntuÞ ‚u ½h{tk …hýu÷e

Mºte ntuÞ ‚u™tu íÞt„ fhe™u …h{uïh™wk ¼s™ fhu Au. yuðe he‚u Ëti Ëti™t Rþf swŒe swŒe ò‚™t Au. y™u y{thtu ‚tu yus Rþf

Au ™u yus rËØtk‚ Au su, ‘‘‚…u fhe™u ¼„ðt™™u htS fhðt ™u ¼„ðt™™u Ëðuo™t f‚ton‚to òýe™u y™u Mðt{e Ëuðf™u ¼tðu

fhe™u ‚u ¼„ðt™™e ¼Âõ‚ fhðe y™u ftuR he‚u ‚u ¼„ðt™™e W…tË™t ¾kz™ Útðt Œuðe ™rn.’’ {txu ‚{tu …ý Ëðuo yt y{tht

ð[™™u …h{ rËØtk‚ fhe {t™ßÞtu. Rr‚ ð[™t{]‚{T >>10>> >>106>>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ËwŒe 11 yuftŒþe™u rŒðË ©eS {nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t Œhƒth{tk

W„{ýu ƒth ytuhzt™e ytuËheyu htrºt™u Ë{u rðhts{t™ n‚t, y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu ™u Ätu¤e Aªx™e z„÷e …nuhe n‚e

y™u {M‚f W…h Ätu¤e …t½ ƒtkÄe n‚e y™u …e¤tk ™u ht‚tk su „w÷ŒtðŒe™tk …w»… ‚u™t nth …nuÞto n‚t y™u …t½{tk …e¤tk …w»…™t

‚tuht ÷xf‚t n‚t, y™u …tu‚t™e yt„¤ ƒu ftuhu ƒu ðt¤kŒ {þt÷ ÷R™u W¼t n‚t, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ {wr™ ‚Útt

ŒuþŒuþ™t nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthts™u ËÂå[Œt™kŒ Mðt{eyu «§ …wAâtu su. ‘‘¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u™tk þtk ÷ûtý Au ?’’ …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su™u …tu‚t™t r«Þ‚{ su ¼„ðt™ ‚u™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u …tu‚t™t r«Þ‚{™e {hS™u ÷tu…u ™rn, yu

«er‚™wk ÷ûtý Au. òu „tu…eÞtu™u ©ef]»ý ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ n‚e ‚tu ßÞthu ©ef]»ý ¼„ðt™ {Útwhtk sðt ‚iÞth ÚtÞt íÞthu

„tu…eÞtu Ëðuo {¤e™u yu{ rð[th fÞtuo su, ‘yt…ýu fwxwkƒ™e ‚Útt ÷tuf™e ÷ts™tu íÞt„ fhe™u ¼„ðt™™u òuhtRyu ht¾eþwk.’ …Ae

[t÷ðt Ë{u ©ef]»ý ¼„ðt™™tk ™uºt Ët{wk òuÞwk íÞthu ¼„ðt™™e hÌtt™e {hS Œu¾e ™rn íÞthu Ëðuo zhe™u Auxu hneÞtu, y™u

yk‚h{tk yu{ ƒe™eÞtu su, òu yt…ýu ¼„ðt™™t „{‚t{tk ™rn hneyu ‚tu ¼„ðt™™u yt…ýt W…hÚte nu‚ W‚he sþu,’ yu{

rð[the™u ftkR fne þfeytu ™rn. …Ae ¼„ðt™ {Útwhtk …ÄtÞto íÞthu …ý ºtý „tW W…h ¼„ðt™ n‚t ‚tu …ý „tu…eytu ftuR

rŒðË {hS ÷tu…e™u Œþo™u „R ™rn. y™u „tu…eÞtuyu yu{ òÛÞwk su, ‘¼„ðt™™e {hS rð™t òu yt…ýu {Útwhtk sRþwk ‚tu

¼„ðt™™u yt…ýt W…h nu‚ Au ‚u x¤e sþu.’ {txu nu‚™wk yus Y… Au su, ‘su™u su ËtÚtu nu‚ ntuÞ ‚u ‚u™e {hS «{týu hnu’ y™u

òu …tu‚t™t r«Þ‚{™u …tËu hÌtu htS òýu ‚tu …tËu hnu, y™u òu …tu‚t™t r«Þ‚{™u Auxu hÌtu htS òýu ‚tu Auxu hnu, …ý ftuR he‚u

…tu‚t™t r«Þ‚{™e yt¿tt™u ÷tu…u ™rn yu «u{™wk ÷ûtý Au. òu „tu…eÞtu™u ¼„ðt™™u rð»tu Ët[tu «u{ n‚tu ‚tu yt¿tt rð™t

¼„ðt™™u Œþo™u „R ™rn, y™u ßÞthu ¼„ðt™u fwYûtuºt{tk ‚uze íÞthu ¼„ðt™™wk Œþo™ fÞwO …ý ftuR he‚u ¼„ðt™™t ð[™™tu

¼k„ fÞtuo ™rn. {txu su™u ¼„ðt™™u rð»tu «er‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™e yt¿tt ftuR ft¤u ÷tu…u ™rn, su{ ¼„ðt™™wk „{‚wk ntuÞ ‚u{

s hnu yu «er‚™wk ÷ûtý Au.’’

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘ÕÞtu yuf y{u «§ …wAeyu.’’ …Ae {wr™yu fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! …wAtu.’’ …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su ¼„ðt™™tu ¼õ‚ ntuÞ ‚u ¼„ðt™™e {qŠ‚™t ËkƒkÄ rð™t™t su yLÞ ËkƒkÄe …k[rð»tÞ ‚u™u ‚wåA

fhe ™t¾u Au y™u …k[u «fthu yuf ¼„ðt™™tu ËkƒkÄ ht¾u Au, yuðtu su ¼õ‚ ‚u™u ¼„ðt™ yu{ yt¿tt fhu su, ‘‚{u y{ Útfe Auxu

hntu.’ íÞthu ‚u òu ¼„ðt™™t Œþo™™tu ÷tu¼ ht¾u ‚tu yu™u yt¿tt™tu ¼k„ ÚttÞ y™u òu yt¿tt ™ …t¤u ‚tu ¼„ðt™™u yu ¼õ‚

W…h nu‚ ™ hnu. {txu yu ¼õ‚u su{ {trÞf þçŒtrŒ …k[rð»tÞ™tu íÞt„ fÞtuo Au ‚u{s ¼„ðt™ ËkƒkÄe su þçŒ, M…þo, Y…,

hË, y™u „kÄ yu …k[rð»tÞ Au ‚u™tu …ý íÞt„ fhu fu ™ fhu ?’ yu «&™ Au. …Ae Ëðuo {wr™ {¤e™u su™u suðe ƒwÂØ n‚e ‚uýu ‚uðtu

ftheÞtýe - 11

ð[™t{]‚{T

11

W¥th fÞtuo …ý yu «§™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn. …Ae ©eS{nthts™u fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! yu™tu W¥th ‚{u fhtu.’’ …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘su™u ¼„ðt™™u rð»tu áZ «er‚ Au y™u ¼„ðt™™u y¾kz ËkƒkÄu hrn‚ su {trÞf …k[rð»tÞ ‚u™u ‚wåA

fhe ™tÏÞt Au, y™u þçŒtrŒf …k[rð»tÞu fhe™u ¼„ðt™ Ëk„tÚtu áZ…ýu òuztýtu Au, ‚u ¼õ‚ ¼„ðt™™e yt¿ttyu fhe™u ßÞtk

ßÞtk òÞ Au íÞtk íÞtk ¼„ðt™™e {qŠ‚ …ý yu ¼õ‚ ¼u¤e s òÞ Au ™u su{ yu ¼õ‚™u ¼„ðt™ rð™t hnuðt‚wk ™Úte ‚u{s

¼„ðt™™u …ý yu ¼õ‚ rð™t hnuðt‚wk ™Úte y™u yu ¼õ‚™t ÓŒÞ{tkÚte ytkÏÞ™wk {xfwk ¼heyu yux÷e ðth Auxu hnu‚t ™Úte.

{txu yu ¼õ‚™u …tk[u «fthu ¼„ðt™ Ëk„tÚtu y¾kz ËkƒkÄ hnu Au, fu{ su, su þçŒtrŒf …k[rð»tÞ rð™t Sð{tºt™u hnuðt‚wk ™Úte

‚u þçŒtrŒf …k[rð»tÞ™u yuýu ‚wåA fÞto Au, ™u …k[u «fthu fhe™u ¼„ðt™™u rð»tu òuztýtu Au. ‚u {txu yu ¼õ‚™u ¼„ðt™ ËtÚtu

y¾kz ËkƒkÄ hnu Au.’’ Rr‚ ð[™t{]‚{T >>11>> >>107>>

Ëkð‚T 1877 ™t ftŠ‚f ËwŒe 15 …w™{™u rŒðË Mðt{e ©e Ënò™kŒS {nthts „t{ ©eftrhÞtýe {æÞu ðM‚t¾t[h™t

Œhƒth{tk W„{ýu ƒth ytuhzt™e ytuËheyu Ztur÷Þt W…h rðhts{t™ n‚t. y™u Ätu¤tu ¾uË …nuÞtuo n‚tu, ™u Ätu¤e Aªx™e

z„÷e …nuhe n‚e y™u Ätu¤tu VUxtu ƒtuft™e Ërn‚ ƒtkæÞtu n‚tu, y™u …tu‚t™t {w¾th®ðŒ™e yt„¤ …h{nkË ‚Útt ŒuþŒuþ™t

nrh¼õ‚™e Ë¼t ¼htR™u ƒuXe n‚e.

…Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘«§ W¥th fhtu.’’ …Ae {wr™yu {tkntu{tkne ½ýeðth ËwÄe «§ W¥th fÞto, ‚u{tk MÚtq÷,

Ëqû{ y™u fthý yu ºtý þheh™tu rð[th r™ËÞtuo, ‚Útt rðhtx, Ëqºttí{t y™u yÔÞtf]‚, yu ºtý þheh™tu rð[th r™ËÞtuo, …Ae

©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘fthý þheh Au yu Sð™e {tÞt Au, ‚us fthý þheh ‚u MÚtq÷, Ëqû{Y…u ÚttÞ Au. {txu MÚtq÷, Ëqû{

y™u fthý yu ºtý Sð™e {tÞt Au. ‚u{s rðhtx, Ëqºttí{t y™u yÔÞtf]‚ yu Rïh™e {tÞt Au, ‚u Sð™e fthý þhehY… su

{tÞt ‚u ð@Ëth suðe Au. ‚u ftuR he‚u SðÚte swŒe …z‚e ™Úte. {txu ßÞthu yu Sð™u Ëk‚™tu Ë{t„{ {¤u ™u Ëk‚™u ð[™u fhe™u

…h{uïh™wk MðY… ytu¤ÏÞt{tk ytðu ™u ‚u …h{uïh™t MðY…™wk æÞt™ fhu ™u ‚u …h{uïh™t ð[™™u ÓŒÞ{tk Äthu ‚uýu fhe™u yu

fthý þheh Au ‚u ƒ¤e™u ¾tu¾tk suðwk ÚtR òÞ Au. su{ ytkƒ÷e™wk ƒes ntuÞ ™u ‚u ƒes™e At÷ ƒes ËtÚtu yr‚ áZ [tuxe ntuÞ

…Ae ‚u™u ßÞthu yÂø™{tk þufu íÞthu ‚u At÷ ŒtÍe™u ¾tu¾tk suðe ÚtR òÞ ™u …Ae ntÚt{tk ÷R™u [tuzu ‚tu swŒe ÚtR òÞ ‚u{

¼„ðt™™wk æÞt™ ™u ¼„ðt™™wk ð[™ ‚uýu fhe™u fthý þheh þuftR™u ytkƒ÷e™tk Vtu‚ht™e …uXu swŒwk ÚtR òÞ Au. y™u ‚u rð™t

ƒeò fturx W…tÞ fhu ‚tuÞ …ý fthý þhehY… su y¿tt™ ‚u™tu ™tþ Út‚tu ™Úte.’’ yuðe he‚u ©eS{nthtsu ðt‚to fhe.

…Ae ©eS{nthtsu {wr™ «íÞu «§ …wAâtu su, ‘‘ò„ú‚ yðMÚtt{tk Ëíð„wý ð‚uo Au y™u Ëðuo …ŒtÚto™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ð‚uo

Au ‚tu …ý ò„ú‚ yðMÚtt{tk su ©ðý fÞwO ntuÞ ‚u™u Ëqû{ Œun{tk ßÞthu {™™ fhu íÞthu ‚u Ëtk¼éÞwk ntuÞ ‚u …tfwk ÚttÞ Au. y™u

Ëqû{ Œun{tk ‚tu hòu„wý ð‚uo Au ‚u hòu„wý{tk ‚tu yÞÚttÚto ¿tt™ hÌtwk Au ‚tu …ý su ò„ú‚{tk Ëtk¼éÞwk ntuÞ ‚u™wk Ëqû{ Œun{tk {™™

fhu íÞthu ÞÚttÚto ¿tt™ ÚttÞ Au. yu™wk þwk fthý Au ?’’ …Ae {wr™ Ëðuo {¤e™u su™e suðe ƒwÂØ n‚e ‚uýu ‚uðtu W¥th fÞtuo …ý

©eS{nthts™t «§™wk Ë{tÄt™ ÚtÞwk ™rn, …Ae {wr™ Ëðuo ntÚt òuze™u ƒtuÕÞt su, ‘‘nu {nthts ! yt «§™tu W¥th ‚tu ‚{u fhtu

‚tu ÚttÞ’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su, ‘‘yu™tu W¥th ‚tu yus Au su, ÓŒÞ™u rð»tu ûtuºt¿t su Sð ‚u™tu r™ðtË Au ‚u ûtuºt¿t [tiŒ

$rÿÞtu™tu «uhf Au ‚u{tk yk‚:fhý su Au ‚u ûtuºt¿t™u Ë{e…u ð‚uo Au. {txu yk‚:fhý{tk {™™ fhu íÞthu áZ ÚttÞ Au, ftksu ûtuºt¿t Au

‚u Ëðuo $rÿÞtu yk‚:fhý Útfe Ë{Úto Au, {txu ûtuºt¿t «{tý fhu yu ðt‚ yr‚ áZ ÚttÞ Au.’’ yuðe he‚u yu «§™tu W¥th fÞtuo, íÞthu

Ëðuo {wr™yu fÌtwk su, ‘‘nu {nthts ! ÞÚttÚto W¥th fÞtuo, yuðtu W¥th ƒeò ftuRÚte ÚttÞ ™rn.’’ …Ae ©eS{nthts ƒtuÕÞt su,

‘‘„{u ‚uðtu ft{e, ¢tuÄe, ÷tu¼e, ÷k…x Sð ntuÞ y™u òu ytðe he‚™e ðt‚{tk rðïtË ht¾e™u «er‚yu fhe™u Ëtk¼¤u ‚tu ‚u™t Ëðuo

rðfth x¤e òÞ Au. su{ ftuR …wY»t™u «Út{ ‚tu ft[t [ýt [tðu yuðwk Œtk‚{tk ƒ¤ ntuÞ ™u ‚u òu ft[e fuhe Ëthe …uXu ¾tÞ ‚tu ‚uÚte

¼t‚ …ý [ðtÞ ™rn ‚u{ „{u ‚uðtu ft{trŒf™u rð»tu ytËõ‚ ntuÞ …ý ytðe he‚™e ðt‚™u ytÂM‚f ÚtR™u ©Øtyu Ërn‚

Ëtk¼¤u ‚tu ‚u …wY»t rð»tÞ™tk Ëw¾ ¼tu„ððt™u Ë{Úto hnu ™rn. y™u ‚óf]åAÙ, [tkÿtÞýtrŒf ðú‚u fhe™u òu Œun™u Ëwfðe ™t¾u ‚tu

…ý suðwk ytðe ¼„ðît‚to Ëtk¼¤™tht™wk {™ r™Šð»tÞe ÚttÞ Au ‚uðwk ‚u™wk Út‚wk ™Úte y™u ytðe ðt‚to Ëtk¼¤e™u suðwk ‚{tYk Ëðuo™wk

{™ r™ŠðfÕ… Út‚wk nþu ‚uðwk æÞt™ fh‚t nþtu ‚Útt {t¤t Vuhð‚t nþtu íÞthu ™rn Út‚wk ntuÞ. {txu rðïtË ht¾e™u «er‚yu Ërn‚

su ¼„ðt™ …wY»ttu¥t{ ™thtÞý™e ðt‚ Ëtk¼¤ðe yuÚte ƒeswk {™™u ÂMÚth Útðt™wk ™u r™Šð»tÞe Útðt™wk ftuR {tuxwk ËtÄ™ ™Úte.’’

Rr‚ ð[™t{]‚{T >>12>> >>108>>

©eftheÞtýe «fhýk Ë{tó{T

ftheÞtýe - 12

vachnamrut

Documents