UZAKTAN EĞĠTĠMDE ETĠK

Genel olarak etik, “doğru” ve “yanlışı” ayırt edecek yolların belirlenmesidir (Bowyer, 1996).

Atayman (2004) etiğin alışkanlıkları, geçmişten gelen birikimleri, insan davranışının alışıldık,

bildik tarzlarını, hayatın belli alışkanlıklarını, törelerini, adetlerini vb. kapsadığını ifade

etmektedir.

Bir faaliyetin etik olup olmadığı ile ilgili olarak sormamız gereken sorular:

1. Bu faaliyet onurlu mu?

2. Bu faaliyeti saklamak isteyecek biri var mı?

3. Bu faaliyet dürüst mü?

4. Bu faaliyet gerçek ya da ima edilen herhangi bir anlaşmayı bozar mı ya da aksi

durumda güveni kötüye kullanır mı?

5. Bu faaliyet bir çıkar çatışması olasılığını önler mi?

6. Bu faaliyeti gerçekleştirirken kararlarınızda ön yargı ile hareket edebileceğiniz

hususlar var mı?

7. Bu faaliyet yetki alanınız içinde mi?

8. Bu faaliyette en iyi çabanızın yeterli olamayacağı mümkün mü?

9. Bu faaliyet adil mi?

10. Bu faaliyet başkalarının yasal çıkarlarına zarar verir mi?

11. Bu faaliyet saygılı mı?

12. Bu faaliyet gizliliği ihlal eder mi ya da aksi takdirde herhangi bir kimseye ya da

herhangi bir şeye zarar verir mi?

13. Bu faaliyet ılımlı bir faaliyet mi?

14. Bu faaliyette harcanan zaman ya da diğer değerli kaynaklar gereksiz mi?

Bilgisayar Etiği

Bilgisayar etiği, bilgisayarların, standart ahlaki problemler ve ahlaki ikilemlerin yeni

biçimlerini ortaya çıkarması, eski problemleri şiddetlendirmesi ve sıradan ahlaki normları

uygulamaya zorlanması ile ilgilenir.

Bilgisayar etiği bazı etik kodların fonksiyonlarını yerine getirmesi sonucunda ortaya

çıkmaktadır.

Bilgisayar Etiği Ġlkeleri

Ġlkeler Sorular

Onur Eylem kusursuz olarak kabul edilebilir mi?

Dürüstlük Eylem herhangi bir açık veya kapalı anlaşmayı ya da güveni ihlal

edecek mi?

Ön yargı/Taraflılık Yapılacak eyleme ön yargı ile yaklaşan herhangi bir harici husus

var mı?

Uzman Yeterliliği Kapasite sınırları içinde bir eylem mi?

Gerekli Dikkat Mümkün olan en iyi kalite güvence standartlarında ortaya çıkarılan

bir eylem mi?

Adalet Tüm paydaşların görüşlerinin eylem ile ilgili olduğu kabul edilir

mi?

Sosyal değerlere

saygı

Eylemle ilgili kabul edilen sorumluluklar uygun mu?

Etkili ve etkin

faaliyet

Belirlenen hedefler eylem için uygun mu?

Kaynaklar en az harcama ile tamamlanır mı?

ComputerEthicsInstitute (CEI) tarafından geliştirilen ve bilgisayar kullanım etik ilkelerinin

temelini oluşturan 10 ilke aşağıdaki gibidir:

1. Bilgisayarı başka insanlara zarar vermek için kullanmamak,

2. Başka insanların bilgisayar çalışmalarına karışmamak,

3. Başka insanların dosyalarını karıştırmamak,

4. Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanmamak,

5. Bilgisayarı yalan bilgiyi yaymak için kullanmamak,

6. Bedeli ödenmemiş yazılımı kopyalamamak ya da kullanmamak,

7. Başka insanların bilgisayar kaynaklarını izin almadan kullanmamak,

8. Başka insanların entelektüel bilgilerini kendine mal etmemek,

9. Yazılan bir programın sosyal hayata etkilerini dikkate almak,

10. Bilgisayara saygı duymak, hakkında bahsedilecek şeyler için kullanmak.

British Computer Society(BCS)’nin etik ilkeleri aşağıdaki gibidir(Bynum ve Rogerson,

2006):

Kamu sağlığı, güvenliği ve çevresine saygı duymak,

Üçüncü şahısların yasal haklarına saygı duymak,

Ayrımcılık olmadan mesleki faaliyetlerini yürütmek,

Herhangi bir rüşvet veya teşvik teklifini reddetmek.

Australian Computer Society(ACS)’nin etik ilkeleri aşağıdaki gibidir (Bynum ve Rogerson,

2006):

Dürüst, açık sözlü ve tarafsız olmak,

Sadakatle topluma hizmet etmek,

İnsan refahını geliştirmek,

İnsanların gizliliğini dikkate almak ve saygı duymak.

Eğitim Etiği

Eğitim etik açıdan, başarıyı bilgi alanında, meslek hayatında yükselme ve istisaslaşma gücü,

değer alanında yaratıcılık, insanlık ve ahlaklılık gücünü kazanma olarak tanımlanabilir.

Uzaktan Eğitimin Etiği

En basit tanımıyla uzaktan eğitim, bireylere kendi kendilerine öğrenme imkanı sağladığı,

geleneksel eğitime göre daha esnek ve birey koşullarına uygulanabilir bir eğitimdir.

Uzaktan eğitim etiği ilkelerini genel bir şekilde özetlemek gerekirse 13 etik ilkesi aşağıdaki

gibi sıralanabilir:

1. Başka insanlara zarar vermek için kullanmamak,

2. Yalan bilgi yaymak için kullanmamak,

3. Bedeli ödenmemiş dokümanları kullanmamak,

4. İzin almadan başka bilgisayar kaynakları kullanmamak,

5. Topluma zarar verecek şekilde kullanmamak,

6. Üçüncü şahısların yasal haklarına saygı duymak,

7. Dil, din, ırk, coğrafi ayrımcılık yapmamak,

8. Teklif ve ricalara açık olmamak,

9. Tarafsız olmak,

10. Toplumun refahını geliştirmek için uzaktan eğitimi kullanmak,

11. Bireysel gizlilikleri dikkate almak,

12. Güvenilir olmak,

13. Fikri mülkiyeti dikkate almak.

Uzaktan eğitim etiği ilkeleri ortaya çıkmasında önemli rolü olan felsefeler

İdealizm: Uzaktan eğitim etiği açısından idealizmi incelediğimizde uzaktan eğitim

öğelerinin(kurumlar, yöneticiler, eğitmenler, öğrenciler ve diğer çalışanlar) yapması gerekli

etik ilkelerin iyilik faktörü göz önüne alınarak oluşturulması gerekir. Mesela uzaktan eğitim

kurumlarının, kurum çalışanlarının iyiliklerini düşünerek eşitlik ve adaleti sağlaması ya da

çalışanların haklarının kurum tarafından gözetilmesi idealizm felsefesinin uzaktan eğitim

kurumu içerisinde var olduğunu göstermektedir.

Realizm (Gerçekçilik): Uzaktan eğitim etiği açısından realizmi incelediğimizde, uzaktan

eğitim içerisinde bireylerin doğal ortamlarında öğrenmesi realist bir yaklaşım olarak

karşımıza çıkar. Doğallık sayesinde bireylerin kendi öğrenmelerini kontrol etmeleri

kolaylaşır. Aynı şey kurum çalışanları için de geçerlidir. Kurum çalışanları da kendi

çalışmalarını takip etme olasılığı bulurlar.

Pragmatizm (Yararcılık): Uzaktan eğitim etiği açısından pragmatizmi incelediğimizde,

uzaktan eğitim faaliyetlerinin uzaktan eğitim sistemini kullananlar için faydalı ve kullanışlı

olup olmadığı önemlidir. Bu açıdan bakıldığında uzaktan eğitim etik kuralları oluşturulurken

uzaktan eğitim sistemini kullananların bu sistemden faydalanarak gelişim gösterip

göstermedikleri göz önüne alınmalıdır.

Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk): Uzaktan eğitim etiği açısından egzistansiyalizmi

incelediğimizde, uzaktan eğitim sistemi içerisinde yer alan bireylerin bu sistemi kullanırken

topluma veya bireylere zarar vermemeleri önemlidir. Ayrıca uzaktan eğitim sisteminde yer

alan bireyler, bu sistem içerisinde rahatça ve özgürce hareket etmekte ve yaptıkları

faaliyetlerden sorumlu olmaktadırlar. Bu noktada yaptıkları iyi faaliyetler kadar verdikleri

zararlardan da sorumludurlar. Etik olarak uyulması gereken kuralları kendileri belirlerken

yaptıklarının sonuçlarından da mesuldürler.

Sonuç

Uzaktan eğitim etiği, yaşadığımız çağın gereksinimleri doğrultusunda oluşturulmuştur ve

uzaktan eğitim sistemlerinde uyulması gereken kuralları içerir.

Bu ilkeler ile birlikte uzaktan eğitim sistemlerinin daha verimli bir şekilde çalışması

öngörülmektedir.

Kaynak: erkekgozuyle.com