1

Typed by - moeyakePDF - wannarProof - alaster

2 3

စာေရးဆရာနႏၵမးၾကယရ႕

သမတဖြယရာ ျမနမာလ႕ဝကခက(၁၀၀)

(၁) ကေမာငကေလးကေန ဘာေၾကာင စနေဗဒါ ျဖစခရသလ

စနေဗဒါ၏ အမညရငးမာ ကေမာငကေလး ျဖစသည။ သသည ဆငးဆရာႀကး ဆရာေဖႏင နနးတြငး သ

ေဒၚမမေလးတ႔၏ သားျဖစၿပး သေပါမငး ပါေတာမခါနး သးႏစအလ ၁၂၄၄ ခႏစတြင မႏလးၿမ႕၌ ဖြားျမင ခသည။

ဖခငမာ သေပါမငး၏ အထးေျမႇာကစားျခငးခရေသာ ဆငးဆရာႀကး ျဖစသည။ ၎အား သငးအလ

ေလးခက၊ (ဘြ႔ျဖ)စနဆငးဝငး တစစႏင ဆငးဝငးအထကတြငတပဆငရန ဖနပဒငးမားက ခးျမႇငခသည။

ထ႔အျပင ေနမးေကာေခါငဘြ႔ ေပးအပ၍ ပလပၿမ႕အနးရ ဆဆ႐ြာက စားေစခ၏။ မႏေလးတြင ေနထငရနလညး

ေျမေနရာေပးခ၏။

ကေမာငကေလးသည ဂတဘက၌ ပါရမဓာတခရသ ျဖစသျဖင ငယစဥကေလး ဘဝကပင ၁၂ လးဒး ေခၚ

နရက တးႏငစြမးရသည။ သသည ဖခငထ သာမက ဆရာေပ၊ ဦးေကာဇ အစရေသာ ဆငးဆရာႀကးမား ထ၌

ဆငးပညာက သငၾကားခ၏။ ၁၆ ႏစသားအ႐ြယေလာကတြင ဆငးေခါငးေဆာငျဖစလာခသည။

သသည မၾကာခငမာပင ရနကနသ႔ ဆငးလာကာ ဘရားဒကာႀကး၊ ဇာတဆရာ ဦးဘးစန ျဖစလာမည

ကဘးစနႏင တြဖကမေလ၏။ သဆငးတးလင ကဘးစနက ဆငးမငးသားလပ၍ က, ေလရာ ပရတသတမား

လြနစြာ ႏစၿခကၾကေလသည။ သတ႔ႏစဦးမာ သကတ႐ြယမျဖစၿပး လြနစြာမ တြဖကညလသည။

၎တ႔ႏစဦး တြ၍ ကေလရသညမာ (စ႒ာသမာၻဝ မဟာသမာၻဝ)ဇာတ ျဖစေလသည။ ထဇာတ က ေလတငး

ကေမာငကေလးက ပတသြားေပၚ လကကြကစပစပ တးရငး...

ေဗဒါ.. ေဗဒါ.. နငဘးက ဘယသခ႕တယ။ ေျပာဟ ေဗဒါ... မေဗဒါ အစရေသာ သခငးက တးရ

သည။ သ႔လကသက ရနကနလထ ပရသတအေပါငးက မားစြာမ ႏစသကၾကသည။ ထေၾကာင သ႔နာမညက

ေဗဒါေမာငကေလးဟ၍ ဝၿဂဟျပ ေခၚေဝၚၾကကန၏။ ကေမာငကေလး မႏေလးသ႔ ျပနသြားေသာအခါ ၎၏

သတငးမာ ပ၍ပ႕ႏ႔သြားေလသည။ မႏေလးလထပရသတ အေပါငးက စနဆငးအမႈထမးျဖစေသာ ဆရာေဖ၏

သား ျဖစေနသညက အစြျပ၍ ေဗဒါ ေရ႕တြင စန တစလးက ထပမျဖညစြကကာ ခးကးမညေခၚ ၾကေလ သည။

ထမအစျပ၍ စနေဗဒါ ျဖစလာကာ ကေမာငကေလးအမည ကြယေပာကသြားေလ၏။

(႐ြာစားႀကး စနေဗဒါသည ေခတေနထငရာ ရနကနၿမ႕၊ ေ႐ႊေတာငတနးလမး၊ အမအမတ(၅၂)၌ ၁၃၀၄ ခ၊

ေတာသလငးလဆတ (၁၄)ရကေန႔တြင ကြယလြန အနစၥေရာကခသည။)

(၂) ကငဆာေရာဂါရ႕ ေရ႕ေျပးလကၡဏာေတြဟာ ဘာေတြလ

ကငဆာဆသညမာ ခႏၶာကယတြငးရ ဆလ(Cells)ေခၚ အေျခခဓာတခနးကေလးမား မလသဘာဝမ

ေဖာကျပနပကစး၍ ပြားခငသလ ပြားမားလာရာမ ျဖစေပၚလာေသာ ေရာဂါျဖစသည။ မကေမာကကာလ အႏရာယ

ႀကးမားဆးေသာ လသတလကနကမာ ကငဆာေရာဂါပင ျဖစပါသည။

ကငဆာျဖစရျခငး၏ အေၾကာငးရငးက ခငလေသာ ယဆခကမားမာ- ဓာတေဆးဝါးမားႏင အခန

ကာလၾကာျမငစြာ ထေတြ႔ချခငး၊ ျပငးထနေသာ လႈပရားမႈမားက ကာလၾကာျမငစြာ လကပြနးတတး ရချခငး၊

အပခနႏင ၾကာျမငစြာ ထေတြ႔ချခငး၊ ျပငးထနေသာ လႈပရားမႈမားက ကာလၾကာရညစြာ လပကငခရျခငး၊

ေနေရာင အလြနအကၽြမျခငး၊ ဓာတမန ႀကမဖနမားစြာ အရကခရျခငး၊ ေရာငျခညထြကအႏျမ ေရဒယ

အကတမဓာတမားႏင ထေတြ႔ျခငး၊ ေဆး႐ြကႀကးမား သးစြျခငး စသည စသညတ႔ေၾကာင ျဖစပြားရသညဟ

ယဆၾကပါသည။

ကငဆာေရာဂါ ျဖစပြားလာလင ခြစတကသျခငးျဖင လညးေကာငး၊ အတစေရး ဓာတေရာငျခည

ထး၍ေသာ လညးေကာငး၊ ေရဒယဓာတ သြငး၍လညးေကာငး ကသၾကသည။ ဤ၌ ကငဆာေရာဂါ ျဖစေတာ

မည ေရ႕ေျပးလကၡဏာမား ရေနပါသည။ ထလကၡဏာမားက တငျပရလင....

၁။ ပါးစပ၊ လာ၊ ႏႈတခမး အနးပတဝနးကငတ႔၌ အနာေပါကလာျခငး၊ ၎အနာသည မညသညေဆးႏငမ

မေပာကဘ ရေနျခငး။

၂။ ရငဘတ၊ ရငသားႏင အျခားေနရာမား၌ နာကငျခငးလးဝမရဘ ခပမာမာအသားျပငတစခ ေပၚလာျခငး။

၃။ ဒြါရကးေပါက၏ တစေနရာမ ေသြးစေသြးနမား ထြကလာျခငး။

၄။ မ႔၊ ကြကႏ႔ အနာမားရလင ၎တ႔သည အ႐ြယအႀကးအေသး ေျပာငးလလာျခငး၊ သ႔မဟတ အေရာင

ေျပာငးလာျခငး။

၅။ အစာမ၍မရ ျဖစေနျခငး။

4 5

၆။ အစာမေၾကမႈ တာရညျဖစေနျခငး။

၇။ ေခာငးမၾကာခဏ ဆးျခငး။

၈။ အသမား ေျပာငးလလာျခငး၊ ေျပာငးလမႈ တာရညလာျခငး။

၉။ ဝမးသြားခန ေျပာငးလလာျခငး။

စသညတ႔ ျဖစေပရာ သသယ ဝငလာပါက ကၽြမးကငေသာ သမားေတာတ႔ႏင ေတြ႔ဆ၍ ေဝဒနာမရငမ ကသ

သငပါသည။

(ဤ၌ ကငဆာျဖစ၍ အေသအေပာက အမားဆးမာ သားျမတကငဆာ၊ အဆတကငဆာ၊ အစာအမကငဆာ၊

လညေခာငးကငဆာ၊ အမႀကးကငဆာတ႔ ျဖစေၾကာငး ေလလာသရရပါသည။)

(၃) ကမၼ႒ာနး႐ႈစရာ အသဘ ဘယႏစမးရသလ

အသကကနဆးသြားခၿပျဖစေသာ အသဘ႐ပအေလာငးက ဝပသနာတရား ႐ႈမည (သ႔မဟတ)

အသဘကမၼ႒ာနး ႐ႈမညဆပါက အသဘ(၁၀)မးတ႔က ႐ႈရငး ပြားမားေလ ရၾကပါသည။ အသဘ(၁၀)မး

ဆသညကား....

၁။ ဥဒၶမာတက အသဘ

ေလျပညေနေသာ အတကသ႔ ဖးဖးေရာငေနသည ႐ပအေလာငးေကာင

၂။ ဝနလက အသဘ

အသားအေရ ညပပေနေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၃။ ဝပဗၺက အသဘ

ျပညမားယစးကေနေသာ စကဆပဖြယ ႐ပအေလာငးေကာင

၄။ ဝစၦဒၵက အသဘ

ထကပငးျပတေနေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၅။ ဝကၡာယတက အသဘ

ေခြး၊ ေတာေခြးမား ကကခ စားေသာကထားေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၆။ ဝကၡတက အသဘ

ကယခႏၶာအစတအပငးမား အပငးပငးျပတေတာကေနေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၇။ ဟတဝကၡတက အသဘ

ကးေျခသ႑ာန လကနကမားျဖင ထးသတထားသျဖင မရမလျဖစေနေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၈။ ေလာဟတက အသဘ

ဒြါရေပါကမားမ ေသြးမား ယစးကေနေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၉။ ပ႒၀က အသဘ

ပးေလာကမား တဖြားဖြားတကေနေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

၁၀။ အ႒က အသဘ

အ႐းစသာရေသာ ႐ပအေလာငးေကာင

စသညတ႔ျဖစသည။ ေရးပေဝသဏက ရဟနးသဃာမားႏင တရားရာမး ေယာဂသေတာစငႀကးမားသည

လေသေကာငမား စြန႔ပစရာ သာနသ႔ သြားေရာကကာ အသဘဘာဝနာ ကမၼ႒ာနး စးျဖနးေလ ရၾကသည။

ထစဥက လေသေကာငမားက ႐ႈမတႏငၾကေစရန ထအတငးပင စြန႔ပစတတၾကေၾကာငး ကမးဂနစာေပမား၌

ရခေပသည။

(၄) ကာရနမကဗာက ဆရာဆရာႀကးေတြ ဘယလ႐ႈျမငခၾကသလ

ျမနမာစာေပ ေရစးေၾကာငးကား အားေကာငးေမာငးသနစြာ စးဆငးလကရေပသည။ ေခတ

တစေခတႏင တစေခတ သသသာသာ ေျပာငးလလာခသည။ အထးသျဖင ျမနမာကဗာ အေရးအဖြ႔ပစျဖစ၏။

ေရးယခငယခင ဂႏဝငပစမ ေသြဖကာ ကာရနမကဗာေတြ ေရးလာၾကသည။ ေရးသကလညး ေရး၍

အယဒတာေတြကလညး ထညေပးေနၾကသည။ ဤတြင ကာရနမကဗာ အေရးအသားႏင ပတသက၍

စာေရးဆရာႀကးမား၏ ႐ႈျမငပက ေကာကႏတတငျပလပါသည။

စာေရးဆရာႀကး ဥးရနေအာငဆလင ကာရနမကဗာမားႏင ပတသက၍ စတအေႏာငအယက ရပ

6 7

ရသည။ သညအတြက ေအာကပါအတငး တ႔ျပနေရးသားခပါသည။

“‘ကဗာ

မခကပါဘး

စာေၾကာငးေလးေတြက

ေလးငါးေျခာကေၾကာငးေလာက

အထကေအာင စေရးရင

ကဗာျဖစတယ

အဒါ ကဗာလ႔ ေခၚတယ”

ဟသတညး။ ထနညးတ စာေရးဆရာႀကး ဥးသနးေဖျမငကလညး...

“ကၽြနေတာ ကာရနမကဗာက အားမေပးဘး။ မေထာကခဘး။ မႀကကဘးလ႔ပ ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာ

စဥးစားၾကညတယ။ ဘာျဖစလ႔ ကာရနမခငၾကတာလ။ ထးခငဆနးခငလ႔ပ။ ဒျပင ဘာမမရဘးလ႔ အေျဖ

ထြကတယ” ဟ၍ ေျပာခပါသည။ ဆရာဇဝနဆလင

“ကာရနမကဗာကေတာ ဥေရာပ အစရတ ႏငငျခားတငးျပညေတြမာ ေခတစားေနတာ အေတာၾကာပါၿပ။

ဒအယအဆ၊ ဒါမမဟတ ဒေရာဂါဟာ ျမနမာစာေပနယထ ကးလာတာ မၾကာေသးပါဘး။ ကၽြနေတာတ႔ ကေတာ

ေရးကတယေျပာေျပာ၊ ေခတေနာကကတယပဆဆ သမား႐းက ေရးပေရးနညးပ ႀကကတယ” ဟ၍ ပြငလငးစြာ

ဆခပါသည။ ဆရာႀကး မငးသဝဏကမ...

“ကာရနမဆတာ ကဗာမာ မရဘး။ ကာရနလြတလပတာပရတယ။ အသပါတယ။ ရစသမပါတယ။ ကာရနန႔

ရစသမတစခခမပါရင ကဗာမဟတဘး။ ဖရးဗာ (Free Verse)က ကာရနမလ႔ တလြဘာသာျပနေနၾကတယ။

အမနက ကာရနမတာမဟတဘး။ ကာရနက လြတလြတလပလပ ယႏငတာပ။ ဖရး (Free)က “မ” န႔ “လြတလပ”

အဓပၸာယမားၿပး ဒမာ ယဆေနၾကတာ။ ၿပးေတာ ကဗာလငစင-ပြတတစပလငစငဆတာလညး ရတာပါပဗာ” ဟ၍

ေကာကခကျပသြားခပါသည။

(၅) ကနးေဘာငေခတ စေတာမယအခန ဘယတေဘာငေတြ ေပၚခသလ

ကနးေဘာငေခတက စတငတညေထာငခေသာ မငးဆကအစမာ အေလာငးမငးတရားႀကး ျဖစ၏။ ထစဥက

ဥးေအာငေဇယအျဖစ မဆးဖ(ေ႐ႊဘ)တြင ရေနစဥ တေဘာငေတြ ေပၚထြကလာခသည။ ထတေဘာငတ႔ကား

၁။ စပယေထာငေထာင၊ ပနးေထာငေထာင

မၿငမးေအာငစကတပနး မး႐ြာမလနး။

၂။ ဖသးဖ၊ တစဖမးေတာက အရနထလတ႔။

၃။ မမေလး ခးမယလ႔

လဆးေတြန႔ ေမာငတငပင

မနးၿမ႕ေတာ ေညာငပငႀကးမာ

ျမငးကယစျပင။

လထြကကေလးတ ျမငးကႏင

လဝငရင မနးေတာငေရာကေအာင

ျမငးေငါကလ႔စငး။

(ဤတေဘာငမာ အငးဝက လပၾကတကခကခါနး ေပၚထြကလာခေသာ တေဘာငျဖစ၏)

၄။ ေ႐ႊဘေျမာကက ေသာကေရကန

မႀကးေသာကဖ႔ ေပၚလာျပန။

၅။ မဆးဘ အလလေနရငး

ဘနးေတာကမည မငး။

၆။ အငးက ဟသၤာဆငးမည

ဟသၤာက မဆးေလးႏငခြငးမည

မဆးက ထး႐းႏင႐ကမည

ထး႐းက မးႀကးပစလမမည။

၇။ ေမြးေမေမ သ မသနားလ႔

ေမသားတ ထညလကေလ၊ ယးဒယားေျပ(ျပည)

သညမးရယ သညေလန႔

သညေျမက ေမေမထညတယ

လြမးေပါငကြ႕ေလး။

8 9

၈။ ဒတတတေဘာင ကယစေဆာင

ေအာကျပညေရာကေအာင

လကမယ တ႔ေ႐ႊဘသား။

၉။ အငးကနထက ေ႐ႊဟသၤာ

မဆးလစြာ ဖမးယလ႔စား။

(၆) ကထနမေျမာကတသကၤနးန႔ ကထနေျမာကတသကၤနးေတြက ဘာေတြလ

“သကၤနးမာကထန၊ ေကာငးမာသမ၊ ဆြမးမာပ႑ပါတ” ဟ၍ ရေလရာ ျမတစြာဘရားရင မန႔ၾကားခသည အတငး

အျမတဆးအလတ႔တြင ကထနသကၤနး လျခငးလညး ပါဝင၏။

ဥးစြာ ကထနမေျမာကေသာ သကၤနးမားမာ...

၁။ ႏစလႊာစပကာမျဖင ႏစလႊာစပထားေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၂။ ဤသကၤနး (ဗလမ၊ ၾကာငါးခင၊ ေဇာတက၊ သမၼတစသည)တ႔ျဖင ကထနခငးရမညဟ၍ ဘနးႀကးကေျပာ၍

ကထနခငးလင

၃။ ငါ၌ရေသာသကၤနးက ဝတေငြႏငလလယ၍ ကထနခငးပါဟဆလင

၄။ ေခတငားရမးထားေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၅။ ကထနခငးမည ေန႔မေရာကမ ေကာငး၌ သမးသမးဆညးထားသည သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၆။ ကထနခငးသည ေန႔မေရာကမ ေကာငးက ႀကတငပ႔ထားေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၇။ ကထနခငးသညေန႔မာပင အမႀကးအမငယႏငတကြ ငါးခနး(သ႔မဟတ) ငါးခနးထကပေအာင မျဖတထား

ေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၈။ ေကာငး၌ ယခငက ကပထားသည သကၤနးမား၊ ကပၸဗႏၶထးၿပးသား သကၤနးမားႏင ကထနခငးလင

ကထနမေျမာကပါ။

ကထနေျမာကေသာ သကၤနးမားမာ

၁။ သကၤနးအသစႏင ကထနခငးလင

၂။ နမတမျပဘ အလလျဖစေပၚလာေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၃။ အလလျဖစေပၚလာေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၄။ မငားေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၅။ ကထနခငးမညေန႔ မေရာကမ ေကာငး၌ မသမးမသမးဆညးထားေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၆။ ကထနခငးမညေန႔ မေရာကမ ေကာငးက ႀကတငမပ႔ထားေသာ သကၤနး၊ ကထနးခငးမည ေန႔ရက ေရာကမ

ေကာငးကပ႔ေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

၇။ ကထနခငးသညေန႔မာပင အမႀကးအမငယႏငတကြ ငါးခနး(သ႔မဟတ) ငါးခနးထကပေအာင ျဖတခပ

ထားေသာ သကၤနးျဖင ကထနခငးလင

ကထနေျမာကပါသည။

(၇) ကနးေဘာငေခတတနးက အမနတရားက အသကန႔လဝတပဂၢလတစဦးဟာ ဘယသလ

ကနးေဘာငေခတတနးက အမနတရားႏငပတသကလာလင အသကႏငလဝေသာ ပဂၢလတစဦးရ၏။

သသည မငးလလက မငးႀကကခစားသမား အၾကားမ မနမညထငရာ ယၾကညရာက ရဝစြာ ေျပာဆျခငး ေၾကာင

ရာထးမ မၾကာခဏ အခခရၿပး အမနမစဘဝျဖင ကြယလြနသြားေသာ ဝနႀကးလညး ျဖစခသည။

သကား ေယာအတြငးဝန ဦးဘးလႈငျဖစပါသည။ မငးတနးမငးႏင ေျမာကေဆာငေတာ မဖရားတ႔၏

ေမြးစားသားအျဖစ ခးေျမႇာကျခငးခရ၏။ သ႔ရာတြင ဟတတငးမနရာက ယဆေျပာဆသညေၾကာင ရာထးမ

မၾကာခဏ ချခငးခရသည။ အသက(၂၃)ႏစအ႐ြယက မငးတနးမငးႀကးႏင အယအဆမတ၍ တစႀကမ။

ကေနာငမငးသား လပၾကခရအၿပး ဗစရညသည ေဆးခါးႀကးႏငတေၾကာငး၊ အနညးငယေသာကက

အျပစမရေၾကာငး ေျပာဆသျဖင ဒတယတစႀကမ ရာထးခခရသည။ တတယအႀကမ ရာထးခခရပက သမ႔သာ

လပရသညဟ ဆရမည။ အျဖစက ဤသ႔တညး...

တစခါေသာ မငးတရားႀကး၏ သေဘာလြမားေနမႈက အေၾကာငးျပ၍ ဘရငမငးျမတသည အစမ၊

ႏမ၊ သမးကညာ အပႏငးျခငး၊ တစးလကေဆာင ဆကသျခငးက အေၾကာငးျပလက အတတမပညာ

မရသမားက ဝနႀကး၊ အမတ စသညျဖင ခန႔အပခေသာ တငးျပညပကတတေၾကာငး ဘရငမငးတရားႀကးအား

10 11

မေထာက မညႇာ ေဝဖနေထာကျပ ေလာကထားလကသည။ ဤတြင မငးတနးမငးတရားႀကး စတေတာဆး၍

ဦးဘးလႈငအား သ၏ဖခင ယငးေတာဝနႀကးအား ကြပမကခေသာ လကျပသလက ထးမညျပရာ ရငက

ေကာလက “ထးေတာမပါဘရား”ဟ ေလာကတငခသည။ မငးတနးမငးက မထးဘ လကင၍ အတြငးေတာ

ဝငသြားေသာေၾကာငသာ အသကခမးသာရာ ရေလသည။ အျခားဝနႀကးမားက အတြငးဝန ဦးဘးလႈငအား ဤမ

တငးတငးမာမာ ဘရငက ျပနမေလာကသငေၾကာငး ဝငး၍ ေျပာၾကသညတြင ဦးဘးလႈငက ျပနေျပာ ၾကားေသာ

စကားမာ တနဖးရလေပသည။ ဦးဘးလႈငက..

“ကၽြႏပအား လျဖငထး၍ ေသရျခငးကား ျမတပါ၏။ ေနရာတငး မငးအလလက၍ ေဆာင႐ြကေပးေနရပါမ

မေကာငးမႈျဖစပြားလာပါက ႏငငေတာ ပကစးျခငး ေရာကေလသညဟ နာမညဆးျဖင ကနရစခေသာ ေသရကး

မနပ” ဟ၍ပင ျဖစေလသည။ ဤသ႔ျဖင မငးလလက မငးႀကကမခစားေသာေၾကာင တတယ အႀကမ ရာထးမ

ကေလသည။

(၈) ကၽြနပညာေရးစနစက ဘာေၾကာင သပတေမာကၾကသလ

မကႏာျဖအစးရ၏ ၁၉၂၀ ခႏစ၊ ရနကနတကသလ အကဥပေဒက ေထာကျခငးအားျဖင ၿဗတသ

အစးရသည ျမနမာတ႔အား မညမ ဖႏပခးႏမ ထားေၾကာငးက ေကာငးစြာသႏငသည။ စငစစအားျဖင ၿဗတသ

အစးရတ႔ေပးေသာ ပညာေရးကား ျမနမာေကာငးသ ေကာငးသားလငယမားအား မကစဖြင ေပးေသာ၊

ဗဟသတကြယဝေစေသာ ပညာေရးအစစအမနက ေပးသညမဟတ။ ေနာကတစေခတတြင ျမနမာႏငင

ေကာငးစားေစရနအတြက ဥးေဆာငေခါငး႐ြက ျပလပႏငမည ပညာတတလငယမားက ေမြးထတေပးရန

မရည႐ြယ။ ၿဗတသအပခပေရးယႏရား လညပတေနစဥအတြငး တငးသျပညသားမားက အပခပရာ၌ ခငးေစ

ေကာငး႐ေလာကသာ သငၾကားေပးေသာ ကၽြနပညာသာ ျဖစေခသည။

ပညာေရးအစစအမနက လလားေနၾကေသာ ျမနမာလငယ ေကာငးသ ေကာငးသားတ႔သည ထကသ႔

တစဖကသတ ေရးဆြျပ႒ာနးေသာ တကသလအကဥပေဒက လးဝ မေကနပၾကဘ ဆႏၵျပ ကန႔ကြကၾကေလသည။

ထအပဥပေဒအရ ဖြငလစမည ရနကနတကသလ အခမးအနားက ဒဇငဘာလ (၁)ရကေန႔တြင ဖြငလစမညဟ

တကသလအဓပတ ဆာရယဂနယဂရကေဒါကက သတမတ ေၾကညာ လကေလသည။ ျမနမာ ေကာငးသ

ေကာငးသားမားႏင သတငးစာမား၏ ေအာဟစကန႔ကြက ေရးသား ျခငးမားေၾကာင ရနကနတကသလသစ

အခမးအနားဖြငပြက ၁၉၂၁ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ(၇)ရက၊ အဂၤါေန႔သ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕ရသည။ သ႔ရာတြင

အခနေႏာငးခေလၿပ။

ရနကနတကသလႏင ယဒသနေကာလပမ ေကာငးသ ေကာငးသားေပါငး ၄၀၀ ေကာတ႔သည

ဒဇငဘာလ(၄)ရက၊ စေနေန႔၊ ေန႔လည တစနာရတြင ဗဟနးရပ၊ ေ႐ႊကငေကာငးတကဆရာေတာ ဥးအရယ

ေကာငးတြင ပထမဥးဆးအႀကမ သပတေမာက အစညးအေဝးက ကငးပၾကေလသည။ တကသလ အကဥပေဒတြင

ပါဝငသည နစနာခကမားက ထပမေတာငးဆၾကရာ၌ ထေတာငးဆခကမား မရမခငး ေကာငးမတကဘေနရန

တညတညြတတညး ဆးျဖတလကၾကေပသည။

၁၉၂၀ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ(၅)ရကေန႔တြင (၁၂၈၂ ခႏစ၊ တနေဆာငမနးလျပညေကာ ၁၀ ရက)ေန႔ တြင

တကသလသပတႀကး စတငဆငႏႊခ ေလေတာသည။ ေကာလပေကာငးသားမား သာမက ျမနမာျပည အရပရပရ

ေကာငးသ ေကာငးသားမားသညလညး တကသလ အကဥပေဒက မႏစၿမ႕သျဖင မမတ႔ ဆငရာေကာငးမားက

သပတေမာကၾက ေလေတာသည။

(၉) ေခတေဟာငး႐ပရငက ဘယလစခရသလ

ယေန႔ ျမနမာ႐ပရငေလာကသည အေတာအတန ဖြ႔ၿဖးခၿပး ဆငပြားျဖစသည ဗဒယ၊ ဗစဒ၊ ဒဗြဒ

မားလညး တးတကေပၚထြကလာခပါၿပ။ ေခတေဟာငး ျမနမာ႐ပရင၏အစ အခကအခမားႏင ၾကေတြ႔ ခရသည။

ကမာၻ႔အေနာကႏငငတြင ၁၈၉၄ ခႏစမစ၍ ႐ပရငျပခၿပး ျမနမာႏငငတြငမ ႏစေပါငး(၂၅)ႏစ ေနာကကၿပးမသာ

ေပၚထြကလာခပါသည။ ပထမဆး ျမနမာ႐ပရငမာ ဘလပသြား ကယစားလယႀကး ဥးထြနးရန၏

စာပနသတငးကားျဖစ၍ ဒါ႐ကတာအျဖစ ဓာတပပညာရငႀကး လနဒနအတ ဥးအနးေမာငက ႐ကကးခပါသည။

၁၉၂၀ ျပည၌ ရနကနၿမ႕ရ စနမာဒပရစ႐ႀကးတြင အေမရကန ႐ပရငကားတစကားႏင ပးတြျပသခရာ

ျမနမာလထႀကးက တစခနက အားေပးခၾကပါသည။ ဇာတလမးပါေသာ ဇာတကားက ဘားမားဖလငမ

႐ကကးခၿပး ဇာတကားအမညမာ “ေမတာႏင သရာ” ျဖစသည။ ဆရာႀကးပမးနငး၏ ဇာတလမးျဖစၿပး ျမနမာ

႐ပရင ဇာတလမးပါ ဇာတကားမားအနက ပထမဥးဆးလညး ျဖစပါသည။ ဥးတနႀကးႏင လနဒနအတ

ဥးအနးေမာငတ႔က ဒါ႐ကတာအျဖစ ႐ကကးၾကသည။ မငးသားမာ ျမနမာအေဆြ ဥးဘညြန႔၏သား ဥးညပ၊

မငးသမးမာ ၾကညျမငတငသ မရျဖစၿပး ၎ဇာတကားက ရနကနၿမ႕ရ စနာမာဒပရစ႐ႀကးတြငပင ျပသ ခပါသည။

၎ေနာက “ေကးေတာသ မႏ” ဇာတကားက ထပမ႐ကကးခပါသည။ လနဒနအတ ကမၸဏမျဖစၿပး

ဥးညပႏင ခငခငႏတ႔ ပါဝငသ႐ပေဆာင ခၾကပါသည။ ၁၉၂၀ မ ၁၉၂၉ ခႏစအတြငး ႐ပရင ကမၸဏေပါငး(၄၀)ေကာ

ေပၚေပါကခဖးသည။ ၁၉၃၃ ခႏစစတင၍ “ျမနမာအေဆြ” က “ေအဝမး” ဟ၍ အမညေျပာငးလလကသည။

ျမနမာအသထြက ပထမဆးဇာတကားမာ “ေငြေပးလ႔မရ” ျဖစသည။ ၁၉၃၂ ခႏစတြင ႐ကကးၿပး မငးသားေအးကႏင

မငးသမး ခငေမေလးတ႔ ပါဝငသည။ အဆပါဇာတကားက ရနကနၿမ႕ရ ဘားမားအငပရးရယ ကမၸဏက ဘေဘတြင

သြားေရာက ႐ကကးခေသာလညး အသ အေနအထားမာ စတတငးကေလာကေအာင ပျပငမႈမရခေပ။

ဒတယ အသထြက႐ပရငကားမာ “ပဋကၡရား” ျဖစၿပး ၿဗတသဘားမား ကမၸဏမ ႐ကကးချခငး ျဖစသည။

12 13

မငးသားကလေဖႏင မငးသမး ခငခငရတ႔ ပါဝငထားၾကၿပး ရနကနၿမ႕၌ပင ႐ကကးချခငးျဖစသည။

ဤသ႔ျဖင ယေန႔ပြလယတငေနေသာ ျမနမာ႐ပရင ျဖစေျမာကလာေအာင ေရးမဆြက အႏပညာရင မား

အတတပညာရငမားက ႀကးပမးခၾကရပါ၏။

(၁၀) ခငႀကးေဖာဟာ ဘာေၾကာင မ တစလးေကဆရာေတာ ျဖစရတာလ

ေတာငတြငးဆရာေတာ ခငႀကးေဖာမာ မသေသာအရာ၊ မတတေသာအရာ လးဝ မရသညအတြက မ

တစလးေက ဆရာေတာအျဖစ ထငရားချခငးျဖစ၏။ သာဓကေဆာငရလင...

တစေန႔သ၌ ေနာငေတာမငးႀကးက ဆရာေတာသည သဘငအတးအမႈတက နားလညမညမထင။

ေကာငးတြင ဆငးတးေစဟဆ၍ ဆငးသမားမား ဘရင၏အမန႔အရ သြား၍ တးရသည။ ထအခါ ဆရာေတာ

က ဆငးသမားမားအား ဤအလးကေပါငး၊ ဤအရာကခြ၊ ဤအရာကတြ၊ လကက ဤသ႔ထားဟ ခငးေစရာ

ဆငးသမားမားလညး ဆရာေတာ ေျပာဆသညအတငးလပ၍ ဆရာေတာေျပာသည အတငး တးၾကညေသာ

အခါ မၾကစဖး၊ မၾကားဖးေသာ တးကြက တးလကက ရၾကသည။ အဆပါ တးလးတးကြကက ျမဝတမငးႀကး

ဥးစလကထကကမ စာသငးသြငး၍ သခငးအမညတပရာ သမာေဒဝနတသခငးဟ ေကာေစာေလသည။

တစႀကမတြငလညး ဆရာေတာသည အျခားပညာရပမားက တစဖကကမးေရာက တတေျမာကေသာ

လညး တငါတ႔၏ ကြနပစျခငးအတတကမ ရဟနးတ႔ႏငမဆင၍ မတတဟ ေျပာဆၾကေလသည။ ထအခါ

ဆရာေတာက ညဥအခန ေကာငးမ ရဟနးတစပါးႏင ကပၸယတစဥးကေခၚ၍ စစကငးၿမ႕ ထပါရဘရားအနးမ

တငါသညတစေယာကကေခၚကာ ကြနပစခငးသည။ ကြနတြငပါလာေသာ ငါးအေရအတြကက မတထားသည။

ထေနာက ဆရာေတာက နညးျပ၍ ကပၸယက ကြနပစခငးရာ ငါးအေရအတြက ပမရရ ေလသည။ ထရသမ

ငါးမားက ေရသ႔ျပနလႊတရသည။

တစႀကမတြငလညး ေနာငေတာမငးတရားက ဆရာေတာသည စစတရငအတတကကား

တတမညမဟတဟ ယဆ၍ စစတရင ထးသညဘက၌ အေကာငးဆး တတကၽြမးေသာ သတစေယာကက

ေခၚကာ စစတရငပစၥညးမား ႏငတကြ ေကာငးသ႔လႊတ၍ ကစားေစသည။ ပထမႏစပြတြင သမသာ ကယ မသာ

ျဖစ၍ ေနာကကစားပြမားတြင ဆရာေတာကခညး ဆက၍ အႏငရသည။

(၁၁) ေခါငးေဆာငေကာငး တစေယာကျဖစဖ႔ ဘာအခကေတြ လအပသလ

ေခါငးေဆာငေကာငးတစေယာကျဖစဖ႔အတြက ေအာကပါအခကမား လအပပါသည။

ၿပးျပညစသညဟမဆလပါ။ အနမဆး၊ အၾကမးဖဥး လအပခကမားပင ျဖစပါသည။

၁။ ကယကငတရား ေကာငးမြနရမည။

၂။ ႐းသား ေျဖာငမတရမည။

၃။ ႏးၾကား တကကြရမည။

၄။ ဥပေဒက ေလးစားလကနာရမည။

၅။ စတေစတနာေကာငး ထားရရမည။

၆။ သတရရမည။

၇။ ဇြေကာငးရမည။

၈။ သစၥာရရမည။

၉။ အျမငကယရမည။

၁၀။ သညးခႏငရမည။

၁၁။ အနစနာခႏငရမည။

၁၂။ ခႏငရညရရမည။

၁၃။ မမကယက ယၾကညရမည။

၁၄။ အမား၏ ခစခငေလးစားမႈက ခယရရသ ျဖစရမည။

၁၅။ ပရယာယကြယဝရမည။

၁၆။ တထြငၾကဆ လပေဆာငတတရမည။

၁၇။ မမကယက အၿမတးတကေအာင ႀကးစားေနရမည။

၁၈။ ရငကကမႈရရမည။

၁၉။ တာဝနယရသ၊ တာဝနခရသ ျဖစရမည။

၂၀။ ထနးသမးႏငစြမး ရရမည။

၂၁။ တငးျပညႏငလမးက ခစျမတႏးသျဖစရမည။

၂၂။ တာဝနက ႐ေသ၍ အသႏငယဥၿပး ေဆာင႐ြကတတရမည။

၂၃။ လပငနးႏင အခနတကၿပးစးေအာင ေဆာင႐ြကႏငရမည။

14 15

(၁၂) ခဒၵကပါဠေတာ နယကမးႀကးက ဆရာေတာဥးဗဓ ဘယလအၿပးသတစရငခသလ

ဆရာေတာဥးဗဓသည ကမးတစေစာငေပတစဖြ႔ ျပစၿပဆလင မၿပးဆးမခငး ဘယေသာအခါမ ရပနားေလ

မရ။ လ႔လ ဝရယႀကးစြာျဖင ၿပးေျမာကေအာင အဆးသတေလရ၏။

“ခဒၵက ပါဠေတာနယကမးႀကး” ကား ဆရာေတာဥးဗဓ၏ ေနာကဆးလကရာ ျဖစေလသည။ အဆပါ

ကမးႀကးက ျပစစဥ ဆရာေတာဥးဗဓ၌ ဒလာဝမးသကေရာဂါ စြကပခေလသည။ မညသည ေဆးဝါး ႏငမ

ေပာကကငးသကသာသည မရခ။ အေျခအေနမာ တစေန႔ထကတစေန႔ ဆး႐ြားလာခ၏။ အဆပါ ေရာဂါျဖင

ပလြနေတာမလမမညဟ ဆရာေတာကယတငပင မတယထားခေလသည။

ထသ႔ ေရာဂါမာ တစေန႔ထကတစေန႔ တစစတစစ ျပငးထနလာသညအေလာက ကဋမ ဆငးရသည

မရေလာကေအာင ျဖစေနခနတြင ျပစေနဆကမးဂန မၿပးဆးဘ ပလြနေတာမသြားမာက ဆရာေတာ စးရမ

ေနခသည။ သညအတြက တပညရဟနးမားအား ၎ကဋထငသည မကႏာမရာ ေရ႕တြင မးေသြးမား

သတလမးေပးထားရန မန႔ေတာမခသည။ ဆရာေတာဥးဗဓသည ကဋထငရငး အဆပါကမးက မၿပးၿပးေအာင

ေရးသား ျပစ၏။ ဆရာေတာ ဥးဗဓ ကဋအျပငသ႔ထြကလင တပညရဟနးမားက ဆရာေတာ ေရးသား ထားေသာ

စာက ကးၾကရ၏။ ကးၿပးေနာက မးေသြးမားျဖင ျပန၍ လမးကေပးထားရ၏။

ဤသ႔ျဖင ခဒၵကပါဠေတာ နယကမးႀကးက ၿပးေျမာကေစခသည။ ထကမးကား ဂါထာ

စဏၰယေပါငး ပဒေရ(၄၈)ပဒ ရၿပး သာသနာေတာအတြက လြနစြာမ အကးရေသာ ကမးႀကးတစဆ

ျဖစခေလသည။ ဆရာေတာ ဥးဗဓ ေနာကဆးျပစခေသာ ကမးႀကးျဖစ၍ ျပစခသမထတြင အပငပနး

အဆငးရ ခရဆးေသာ ကမးျဖစေပရာ ကမး၏နဂး၌ ေအာကပါအတငး မတတမးျပခေပသည။

“ငါသည ကယစတႏစျဖာ မခမးသာေသာ ေရာဂါေဝဒနာ ကပေရာကလာေသာလညး ကယႏင အသက

မငကြကမ၍ ဤနယက ေရးသားဘသကသ႔ အသင စာသငသားတ႔သညလညး ကယႏငအသက မငကြကမ၍

ဤခဒၵက သကၡာပါဠေတာ နယက (ဝါ) ကနမားစြာေသာ ကငဝတသကၡာက အနညးငယမ ျဖစေသာ အဓသလ၊

အဓစတ၊ အဓပညာသကၡာသးပါးက ကစၥတစပါး စြန႔ပစထား၍ ဖနမားႀကမခါ လြနစြာႀကးကတ အားထတၿမပင

ယဥေစကနသတညး”

(ဆရာေတာ ဥးဗဓ ပလြနေတာမေသာအခါ သကေတာ(၅၅)ႏစသာ ရ၏။ ဣရယာပထမတမႈ မရေအာင

စာႏင စာမကႏာေတာ မခြာစတမး စြစြလမးလမး ထငေန ေလာငးေနေတာမသညအတြက ထမသာ ေနထင

သြားရျခငးျဖစ၏။ ဆရာေတာျပစခေသာ ကမးအေရအတြက (၆၁)ကမးျဖစေၾကာငး မတသားရပါသည။)

(၁၃) ေခတေဟာငးကာလတနးက ျမနမာ႐ပရငရာဇဝငမာ ဝငေငြစခနခးခတာ ဘယဇာတကားလ

ေခတေဟာငးကာလတနးက ျမနမာ႐ပရငရာဇဝင၌ ဝငေငြစခနခးခေသာ ဇာတကားမာ “ဘဝသသရာ”

ဇာတကား ျဖစ၏။ ၎ဇာတကားက မႏေလး႐ပရငမ ထတလပချခငးျဖစၿပး ဒါ႐ကတာမာ ဥးသခ ျဖစ၏။

ထဘဝသသရာ ဇာတကားျဖင ၁၉၅၆ ခႏစအတြက အေကာငးဆး ဇာတကားဆက လညးေကာငး၊ အေကာငးဆး

ဒါ႐ကတာဆကလညးေကာငး၊ အေကာငးဆး အမးသားပညာသည ဆမားက လညးေကာငး ထကတနစြာ

ဆြတခးရရခသည။ ဘဝသသရာဇာတကားက တ႐တျပညသ႔သမၼတႏငငသ႔ စတာလငေပါင ၃၀၀၀ ျဖင

ေရာငးခခရသညဆ၏။

ဆရာဥးသခသည “ဘဝသသရာ” ဇာတကားမတငမကပင ၿဗတသဘားမား႐ပရငမ “ေၾသာ-မနးမ”

ဇာတကားျဖင ၁၉၅၄ ခႏစအတြက အေကာငးဆး ဇာတကားဆက ရရခဖး၏။ ဆရာဥးသခသည စစႀက ေခတက

ေအဝမးဖလငးသ႔ “ခစအမ” ဇာတကားမ စတငေရာကချခငး ျဖစသည။ ထ႔ေနာက “ေစာငးေတာရင” ဇာတကားက

ဇာတညႊနးေရးေပး ခရသည။ ေအဝမးဓာတျပား အဆေတာအျဖစ “လမဥၨ” သခငးက ဓာတျပားသြငးခသည။

“ဂဏ”ျပဇာတက ဒါ႐ကတာ ျပလပစငတငခရာ နာမညေကာၾကားခသည။ စာေရးဆရာအသငးႀကး၏ “ဝဇယ”

ျပဇာတတြင ဝဇယမငးသားအျဖစ ပါဝငကျပခရာ လတငး ခးမြမးၾကသည။

စစၿပးေခတတြင “ေၾသာ...မနးမ”၊ “ေၾသာ...ေယာကား” ႏင “မနးမႏငေယာကား”

ျပဇာတတ႔က စငတငခရာ လႀကကမားခသည။ လပစစ ႐ပရငမ “ကပၸလ” ဇာတကားအတြက

ဇာတညႊနးေရးခသည။ ဆကလက၍ “ဘဘႀကး” ဇာတညႊနးက ေရးခၿပးေနာက ပထမဆး ဒါ႐ကတာအျဖစ

“ခစအႏျမ” အသတတ ဇာတကားက ႐ကကးခြငရခသည။ ထေနာကမ လပစစ႐ပရငတြင “ဂဏရည မတလ႔လား”

ဇာတကားျဖင ေအာငပနးပြငခၿပး ၿဗတသဘားမားသ႔ သြားေရာကကာ “ေၾသာ...မနးမ” “ေၾသာ...ေယာကား”

ဇာတကားမားက ႐ကခသည။

အကယဒမဆမရခေသာလညး ဝငေငြေကာငးၿပး အႏပညာေျပာငေျမာကေသာ ဇာတကားမားမာ

“သညေဆာငးေဟမာန”၊ “ဂဏရညမတ”၊ “ေၾသာ...ေယာကား”၊ “လညးကးန႔ နသး”၊ “သၾကားေစ သကေသညႊနး”၊

“ေျမျပန႔သား”၊ “သ”၊ “ေၾသာ...မနးမ” တ႔ ျဖစၾကသည။ ဤ၌ “သားတ႔႐ပရည”၊ “မးလးပတလည” ဇာတကားမားမ

ဝငေငြအရေရာ၊ အႏပညာအရပါ ေအာငျမငမႈ သပမရခ။ “မကတယဆတာ လြယပါတယ”၊ “ဘယသၿပငလ႔

လပါေတာႏင” တ႔မာ ေအာငျမငမႈမား ရရခသည ဇာတကားမားျဖစၾကသည။

16 17

(၁၄) ေငြဒဂၤါးက ျမနမာျပညမာ ဘယတနးက စသးစြခၾကသလ

ပစၥညးတစခႏငတစခ ေရာငးဝယဖလယၾကရာ၌ ယခေခတ၌ ေငြစကက အသးျပၾကပါသည။ ေရးကမ

စကမေပၚေသး၍ ေငြစကအစား ေငြဒဂၤါးမားျဖင ေရာငးဝယေရးကစၥ၌ ဖလယေရးပစၥညးအျဖစ အသးျပခၾကသည။

အမရပရနနးတည ဘးေတာဘရားလကထကတြင အဂၤလနမ ဒဂၤါးသြနးစကႀကးက မာယ၍ ျမနမာ

သကရာဇ ၁၁၄၆ ခႏစ၊ နယနလျပညေကာ (၁)ရကေန႔တြင ျပညတြငးသးဒဂၤါးအျဖစ ထတျပန ေၾကညာ

သးစြခၾကသည။ ေငြဒဂၤါး၏ ပသ႑ာနမာ တစဖကတြင ဘးေတာဘရား၏ နသင ကား တဆပ၊ အျခား တစဖကတြင

၁၁၄၆-ခ၊ အမရပရ ဆငျဖမားရငႏငငဟ ေရးသားထားသည။ ထ႔အျပင ေငြဒဂၤါးသာ ထတခသည မဟတေသး။

ေၾကးဒဂၤါးမားကပါ ထတလပခပါေသးသည။ ေၾကးဒဂၤါး၏ ပသ႑ာနမာ တစဖကတြင ဘးေတာဘရား၏

ေန႔သငနသင ငါး႐ပဖမတဆပ၊ အျခားတစဖကတြင ဘးေတာဘရား နနးတကေသာ ၁၁၄၃ ခ၊ တပ႔တြလျပညေကာ

(၁၄)ရကဟ ေရးသားထားသည။ သ႔ရာတြင မညသည အေၾကာငးေၾကာငေလာမသ။ ေၾကးဒဂၤါးမားက ၁၁၇၄

ခႏစတြင ျပနလည႐ပသမးခပါသည။

ေ႐ႊဘမငးလကထကသ႔ ေရာကေသာအခါ ၎ေ႐ႊဘမငး လကထက၌လညး ဒဂၤါးမား သြနးလပခ

ဖးပါသည။ ဒဂၤါး၏ တဖကတြင ယန႐ပကလညးေကာငး၊ အျခားတစဖကတြင ပဒမၼာၾကာပနးပကလညးေကာငး

ထညသြငး သြနးလပခသည။ ပဂမငးလကထကသ႔ ေရာကေလေသာ အခါတြငလညး ဒဂၤါးမားက သြနးလပ

ျပနပါေသးသည။ ဒဂၤါး၏ တစဖက၌ ေ႐ႊျပညစး၊ အျခားတစဖက၌ သာသနာေတာသကရာဇ ၂၃၉၀ ဟ

ေရးထား ပါသည။

မငးတနးမငးလကထကသ႔ ေရာကေသာအခါ ဒဂၤါးစကႀကးအား ၁၂၂၇ ခႏစ၊ တနေဆာငမနးလျပညေကာ

(၉)ရကေန႔တြင စတငဖြငလစခပါသည။ ထေနာက ေငြဒဂၤါးမားက သြနးလပရာ တစဖကတြင

ကေဒါငး႐ပပကလညးေကာငး၊ အျခားတစဖကတြင ရတနာပေနျပညေတာ ၁သးဒဂၤါး၊ ၁၂၁၄ ခ ဟ

ေရးထးထားပါသည။ ျခေသၤတဆပ ေငြဒဂၤါးမးျပားတ႔ကကား ၁၃၁၄ ခႏစေရာကမ သးစြခေၾကာငး ေလလာ

တငျပလကရပါသည။

(၁၅) ငယလကရာစာေပေတြက မႀကကလ႔ ၿဖဆတပစတ စာေပပညာရငႀကးဆတာ ဘယသလ

ငယလကရာစာေပေတြက အ႐ြယႀကးလာေသာအခါ၊ ပညာရညျပညဝ လာသညအခါ မႀကက မႏစ

သကေတာဘ ၿဖဆတပစခေသာ စာေပပညာရငႀကး ဆသမာ ဆရာႀကးသခငကယေတာမႈငး ျဖစပါသည။

အသကငယငယႏင ကေလးအေဖ မဆးဖဘဝ ၾကခရရာသည ဆရာႀကးအဖ႔ ဝမးေရး အတြက စတဆႏၵ မပါဘ

ေရးခရေသာ စာအပမားမာ ဆလြယနပလြယ စာေပေတြ ျဖစခဟနတပါသည။

စာေဟာငးစာေပ အစအေဆာငး ေကာငးလသ ဆရာႀကးေဇယ (ဆရာႀကးသခငကယေတာမႈငး၏

သမက)သည တစေန႔တြင ဆရာႀကးသခငကယေတာမႈငး၏ ငယလကရာျဖစသည “ခငးမေလးဝါႏ” ျပဇာတ

စာအပကေလးတစအပ ေတြ႔လာသည။ ငယလကရာက အလြမးေျပဖတေစရန ရည႐ြယခကျဖင ဆရာႀကးအား

ေပးခရာ “ေအး... ထားခ၊ ထားခ” ဆၿပး ကြယရာတြင ဆတၿဖပစလကသညဟ ဆ၏။

ဆရာႀကး သခငကယေတာမႈငးမာ ဆရာေဇယ ထငခသလ ၎၏လကရာအေပၚ လြမးဖ႔မဆထားႏင

ရကစရာဟ ယဆပရသည။ သညအတြက “မာပေတာ” ဝတႀကး ပထမတြ၏ နဂးတြင ေအာကပါကဗာျဖင

ေရးသား ေဖာထတထားသညက ေလလာေတြ႔ရရပါသည။

“တငးျမနမာ ျပညအတြငးတြငျဖင

ဂဏးမကြာ အေဆြသဟာအသငးတ႔ကလ

မႈငးဆရာ ေသေသခာခာ လငးလကပါရ႕

ေတးသခငးစာသားေတြန႔ ကလကသညအရာက

(ေမရယ)

ေတြးေတြးၿပး စဥးစားၾကညလကေတာ

ေၾသာ... ေရးရငးမားငယႏင ရကမပါ။

ရာရနေဖြရန ခကဟနအေနသမယမာျဖင

ကာလေဒသ အဂၢေငြဓနေပမ႔

စာသေပသ ႁမြကဟန အေျခမလေပမယ

ေငြရရင ကစၥေခာေရာလ႔

ဉာဏသေဘာအျမင နညးအေျခမေပးသမျဖင

သေယာဇဥမးေတြ ေကၽြးရနဖ႔

ေၾသာ...

ေရးမကတက ေနာကမကတကန႔

ေကာကကရဟာေတြ ေတြးေတြးၿပး

18 19

ေရးရေပတာ” ဟသတညး။

(၁၆) စာေရးဆရာႀကး အပခဂဝလ(စ)ႏင ေတြ႔ဆးခသည ျမနမာစာေရးဆရာမား

စာေရးဆရာႀကး အပခဂဝလ(စ)သည ကမာၻလညေနေသာ ကမာၻေကာ စာေရးဆရာႀကးျဖစ၏။ ၎၏

စာေပၾသဇာမာ အဂၤလနႏငငတြငသာမက ကမာၻ႔စာေပေလာကတြငပါ ထငရား ပ႕ႏ႔လကရ၏။

ထအခနက ေဒါကတာဘေမာ အစးရသည ၁၉၃၈ ခႏစ ေကာငးသားသပတေၾကာင ျပတကၿပး

ဥးပ အစးရ အပခပေနစဥ ျဖစ၏။ ထအခန စာေရးဆရာႀကး အပခဂဝလ(စ)သည ၾသစေၾတးလ ႏငငတြင

ကငးပေသာ ညလာခတစခသ႔ တကေရာကရငး ျမနမာႏငင၊ ရနကနၿမ႕သ႔ ခရးတစေထာက ဝငေရာက

လာျခငး ျဖစသည။ ထအခါ ရနကနၿမ႕ရ စာေရးဆရာမားက စာေရးဆရာႀကးအား လကဖကရညပြျဖင ဂဏျပ

ဧညခရန အပတျပငး စစဥခၾကသည။ စာေရးဆရာ အခငးခငးထမ ရနပေငြမား ေကာကခခၾကသည။

ထ႔ေနာက ရနကနတကသလ ေလေလာအသငး အေဆာကအအေရ႕ ျမကခငးျပငတြင အခမးအနား က

ကငးပခၾကသည။ အခမးအနားသ႔ ဧညသညေတာ စာေရးဆရာႀကး အပခဂဝလ(စ)ႏငအတ ျမနမာ စာေရးဆရာ

(၄၅)ဥး တကေရာကခၾကသည။ ထေန႔သည ၁၉၃၉ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလ (၂)ရကေန႔ ျဖစ၏။ ထေန႔၌ ထပြသ႔

တကေရာကကာ စာေရးဆရာႀကး အပခဂဝလ(စ)ႏင ေတြ႔ဆခသည ျမနမာစာေရးဆရာ (၄၅)ဥးမာ

၁။ သခ

၂။ တကသလဆၿမင

၃။ ဒဂနဥးလဘး

၄။ ဥးသနးေဖ

၅။ ဥးေမာငေမာငေကာဝငး

၆။ ပနးဝတေ႐ႊ

၇။ ဥးရနေအာင

၈။ ဇဝန

၉။ ဥးခစေမာင

၁၀။ ျမမးလြင

၁၁။ ေသာတာစနး

၁၂။ ဒဂနဥးစနးေငြ

၁၃။ ေ႐ႊညာေမာင

၁၄။ မးႀကးဥးအနးခင

၁၅။ ဥးေစာဥး

၁၆။ သခၤါ

၁၇။ ရထြဋ

၁၈။ ရသမန

၁၉။ ဥးစထြား

၂၀။ ဆရာဇမၼနသ

၂၁။ ပါေမာကၡလစ

၂၂။ ခငမးခစ

၂၃။ ဒဂနခငခငေလး

၂၄။ သပၸေကာထင

၂၅။ ဥးေမာငေမာငေျပ

၂၆။ ဇာနညေဆြ

၂၇။ ေဒါကတာထငေအာင

၂၈။ ဥးဖးကား

၂၉။ နယးဘားမားဥးတငေမာင

၃၀။ သရယဥးသမးေမာင

၃၁။ သႀကးေဂဇကဥးခငေမာင

၃၂။ မဟာေဆြ

20 21

၃၃။ ဒဂနနတရင

၃၄။ လထဥးလ

၃၅။ ျမေဒါငးည

၃၆။ ကတငညြန႔

၃၇။ တကတး

၃၈။ ကဘေအး

၃၉။ ေမာငအာယ

၄၀။ ညျမ

၄၁။ ဒဂနတာရာ

၄၂။ သပၸစးလ

၄၃။ ခငေလးေမာင

၄၄။ ထငႀကး

၄၅။ တကဘနးႀကးသနးေဖျမငတ႔ ျဖစၾကပါသည။

(၁၇) စာေရးဆရာ ဇဝနအားကခတ စာေရးဆရာႀကးဟာ ဘယသျဖစသလ

ကာတြနးဆရာ၊ သတငးစာဆရာ၊ စာေရးဆရာ တစဥးျဖစသည ဆရာဇဝနသည စာေပလာကထက

ဝငေတာမည ဆသညအခါ အားကခသည စာေရးဆရာႀကးတစဥး ရခပါသည။ ၎ႏငပတသက၍

ေအာကပါအတငး ေျပာခပါသည။

ကၽြနေတာကေတာ ဆရာပမးနငးက အားကတယ။ ဆရာပမးနငးက ႀကကတာက သ႔စာ အေရး

အသား ေတြက တတယ။ ေျပာငေျမာကတယ။ ဟာသအမားႀကးပါတယ။ ေနာကၿပး သသ႐ပေဖာတ

ေနရာ မာလညး အငမတနပျပငတယ။ သက ေတးထပေရးတာ ဘယေလာက အားသနသလဆရင စာအပ

ထတသထမ စာမခေတာငးတာေတာင သ႔မာေငြျပတေနလ႔ ဆငႀကးရင ေပါကေဖာေတြဟာ ေသာကေတာေရ

ဆကဘးဗေလး ဆၿပး အရကအေကြး မေပးတာကပါ ေပၚလြငေအာင သ႔ကလညး သနားလာေအာင မေပးခင

ေပးခငလာေအာင ေရးတတတယ။

သ႔စာေတြထမာ ကာရနနေဘေတြန႔ အငမတန ေျပာငတယ။ ေစာေစာက ကၽြနေတာ ေျပာခသလ

“ႏစေယာကသား ႐နးဆြ ႐နးဆြႏင ေနာကေတာတစလးတညး ျဖစသြားၾကေလသတညး ဆတာမး၊

ဒလလကသးႏစလးဆတ ဝတထမာ လကေဝ႔သမားတစဥးရ႕ လကသးျပငးထနပက ျမငးကနသလ

ျပငးထန၏” လ႔ ေဖာကးထားတာရတယ။ သ႔စကားလးေတြဟာ အငမတန အားရတယ။ အားမာနပါတယ။

တစခါတစရကေတာလညး သ႔စာကေလးေတြက ရယစရာ ေတာေတာေကာငးတယ။ ဟာသ အမားႀကး ပါတယ။

အဓပၸာယေတြကလညး အမးမးရပါတယ။

ၿပးေတာ နာမညေပးပကလညး ဆနးပါတယ။ “လေလာ-နတေလာ-ဂမာၻနေလာ” ဆတာမးေတြ၊

“ပစေခး ဒမာ႐း” ဆတာမးေတြ နာမညေပးေလရပါတယ။ အဓပၸာယက “ေနာကကခ” ဆတာပ။

ညစပတသလလ ဘာလလ ထငရတယ။ အဒစကားက ျမငးရထားေမာငးတ ဂါရဝါလားေတြက ေျပာၾကတ

စကား။ ျမငးရထားေနာကက ခးစးတေကာငကေလးက ၾကာပြတန႔ခဖ႔ ေအာေျပာတစကားပ။ အသလ ခပဆနးဆနး

နာမညေပးတတတယ။

ဒါတငမကေသးဘး။ “လပတငးမခ” ဆတာ ရေသးတယ။ “လပတငး” ဆတာက “သခႋငး”

ကေျပာတာ။ ေသ႐ြာျပနက သက အဓပၸာယတစမးန႔ ခပဆနးဆနးကေလး ျဖစေအာင “လပတငးမခ”

ဆေတာ ဘာလလ ထငရတာေပါ။ သ႔ဝတတစပဒထမာ တ႐တမကေလးတစေယာကက နာမညေပး

ထားတာေတာင “အစယား” လ႔ နာမညေပးထားတာရတယ။

(၁၈) စဥကးမငးဟာ ဘာေၾကာင ထးနနးလကလြတ ဆး႐ႈးခရသလ

စဥကးမငးသည ကနးေဘာင(၄)ဆကေျမာက မငးျဖစသည။ သသည အညာသဟေတာဘရားတြင

(ေ႐ႊဘနယ၊ ေကာကေျမာငးအရပျဖစေသာ ဧရာဝတျမစလယရ ဘရားျဖစ၏) ရကအေတာၾကာေအာင

ေပာ႐ႊငစြာ စေနစဥအတြငး ေနျပညေတာ၌ အေရးေတာပ ျဖစပြားခသည။ ဒါက စဥကးမငး

မသေခ။

ျဖစပမာ ေဖာငးကား႐ြာ အရပတြင ပ႔ထားျခငးခရေသာ စဥကးမငး၏ ဘႀကးေတာ (ေနာငေတာႀကး

မငး) နတ႐ြာစသ၏ သားေတာ ေဖာငးကားစား ေမာငေမာငက အငးဝသ႔ ေရာကလာကာ ေနာကပါ

ေကးကၽြနတ႔ျဖင နနးေတာက ဝငေရာက သမးပကခေလသည။ စဥကးမငးလညး ေပါေလာ သတကငး

မႈေၾကာင ထးနနးလကလြတခရ၏။ ေဖာငးကားစားေမာငေမာငမာ နနးသက(၇)ရကသာရၿပး ၎အား လပၾက

လက ဘးေတာဘရား နနးတကခေလသည။ စဥကးမငးအဖ႔ ထးနနးလကလြတ ဆး႐ႈးရျခငးႏငပတသက၍

အားနညးခကမား ရခ၏။ ၎တ႔မာ...

22 23

၁။ အားကးေလာကေသာ ပညာရအမတတ႔က ရာထးချခငး၊ သ႔မဟတ လစလျပျခငးျဖင အသစခန႔ထား သည

မးငယမတငယတ႔ကသာ အတေရာေႏာကာ အၿမေနထငျခငး။

၂။ အရကေသစာမားက ေသာကစားမးယစလက သတလြတကငးေအာင ေနထငျခငး။

၃။ အေပာအပါးလြန၍ ေတာလကျခငး၊ ငါးမားျခငးအလပျဖင အခနကနလြနေစျခငး။

၄။ ဘရငကယတင မးယစေသာကစား ေနေသာအခါ အနးရ မးငယမတငယတ႔လညး မးယစၾကသျဖင တငးျပည

အေရးအခငး အားလး သတမမၾကျခငး။

၅။ အထကပါ မေကာငးေသာ အမႈကစၥမားက ျပမေသာ အေလအကငရေသာလညး တစခါတစရတြငမ

ဥပသရညရည ေစာငထနးျခငးကလညး ဝါသနာထျခငး။

၆။ ၎အျပင အျခအရ အခမးအနားမပါဘ ဘရငတစပါးတညး နနးေတာမထြက၍ အခနမေတာ ၿမ႕တခါးမ

ဘရငတစပါးတညး ဝငထြကေလရျခငး။(ထအခကက အခြငေကာငးယ၍ ေဖာငးကားစားေမာငေမာငက

အငးဝနနးက သမးပကလကျခငးျဖစပါသည။)

(၁၉) စဥကးမငး ေခါငးေလာငးေတာႀကးက ျမနမာေတြ ဘယလဆယယခရသလ

စဥကးမငး ေခါငးေလာငးႀကးမာ စဥကးမငး လကထကတြင တငလေသာေၾကာင ထသ႔ အမည

တြငရျခငးျဖစ၏။ ေခါငးေလာငးေတာႀကးမာ အခငးငါးေတာင၊ အရပခႏစေတာငႏစမက၊ လးပတ ၁၅ ေတာင၊

အထ ႏစမကငါးသစ (အရပ ၁၁ ေပ ၃ လကမ၊ အဝလးပတ ၂၂ ေပခြ၊ ထ ၁.၃၄ ေပ) ရေလသည။ သြနးလပ

ၿပးစးေသာအခနမာ သကရာဇ ၁၁၄၀ ျပည၊ တပ႔တြလဆနး ၁၁ ရက၊ ဗဒၶဟးေန႔ ျဖစသညဟ ေခါငးေလာငး စာအရ

သရသည။

စဥကးမငးလကထကတြင တငလေသာေၾကာင “စဥကးမငးေခါငးေလာငး”ဟ တြငေသာ ထ

ေခါငးေလာငးႀကးက ပထမ အဂၤလပ-ျမနမာစစပြ(၁၈၂၄)တြင ေ႐ႊတဂကနးေတာေပၚက တကေရာက

သမးပကမေသာ အဂၤလပတ႔သည မမတ႔ႏငငသ႔ ေအာငပြအထမးအမတအျဖစ ယေဆာငသြားရန ေစတ

ရငျပငေတာမ ျဖတယၾကေလသည။ ျဖတယၿပးေနာက သေဘၤာေပၚသ႔ တငရာတြင ျမစထသ႔ ကေလသည။

အဂၤလပတ႔သည ေခါငးေလာငးႀကးက အမးမးႀကးစား၍ ဆယယေသာလညး မရသျဖင လကေလာ

ထားခရသည။

ရနကနျမစထတြင ကလကရေသာ ေခါငးေလာငးႀကးက အဂၤလပ-ျမနမာ ပထမစစပြ ၿပးသည ေနာကတြင

ျမနမာတ႔က ျပနလည ဆယယရရေလသည။ ဆယယပမာ ရနကနျမစတြငး၌ ကေရာကစဥ ေခါငးေလာငးႀကးက

ေကာကသႀကး ႏစပငျဖင ၿမေအာင ခညေႏာင၍ ထား၏။ ထေကာကႀကးက ေခါငးေလာငးေပၚတြင

ရပတန႔လကရေသာ သေဘၤာႏငဆက၍ ခညထားသည။ ေရတကလာေသာအခါ သေဘၤာ ျမငတကၿပး ျမစတြငးမ

ကြ၍ပါလာသျဖင ကမးနားသ႔ ယေဆာငေလသည။ ထ႔ေနာကတြင ေခါငးေလာငးႀကးက အခမးအနားျဖင

သယယ၍ မလရရငးေနရာ ျဖစေသာ ေစတေတာရငျပငေပၚသ႔ ၁၈၂၆ ခႏစတြင ျပနလည ပ႔ေဆာငေလသည။

(၂၀) စစမျဖစမကာလက ေ႐ႊတဆပဆရခတ ႐ပရငပညာသညေတြဟာ ဘယသေတြမားလ

စစမျဖစမကာလက ျမနမာ႐ပရင အႏပညာရငအခ႕မာ ေ႐ႊတဆပဆ ခးျမႇငျခငးခခရသည။ ထ

ပညာရငမားက ေလလာတငျပရလင...

မငးသားေကာစး

ဆရာႀကး ပမးနငး၏သားျဖစၿပး ၁၉၃၀ ခႏစ ၿဗတသဘားမား ႐ပရငကမၸဏမ ဒါ႐ကတာ

ေမာငေမာငေ႐ႊ(ဆရာေ႐ႊ) ႐ကကးေသာ “တစကယေတာ“ ဇာတကားအတြက ေ႐ႊတဆပဆရခသည။

(၎ဇာတကားသည ပထမဆး ျမနမာစတန႔ကားျဖစၿပး ျမငးစးခနး၊ ေမာေတာကားတကခနး၊

ေမာေတာဆငကယစးခနးအျပင ဒငဗငအမးမး ထးျပခနးတ႔ ပါဝငသည။)

ရေခါငခစေ႐ႊ

“ျမဂႏင” ႐ပရငဇာတကားတြင ရရချခငးျဖစသည။ ၎ဇာတကားတြင သတြၿမ႕သား ခစေ႐ႊႀကးသည

စမးေခာငး ေဘာလးကြငးတြင မးပပ ဥးေကာရငစးသည မးပးပက ဇာတလမးအရ အတငးလ၍ စးျပချခငး

ေၾကာင ရေခါငဘြ႔ႏင ေ႐ႊတဆပပါ ရချခငး ျဖစဟနတသည။

မငးသားေကာေအး

မငးသားေကာေအးသည “စမးေ႐ႊေ႐ႊ” ႐ပရငဇာတကားတြင ႐ြကတငထပဖားမ ပငလယတြငးသ႔

ဒငဗငထးခခသညအတြက ေ႐ႊတဆပ ရရခသညဟ ထငသည။

24 25

ဒါ႐ကတာ ေမာငတငေမာင

“ခစစႏး” ႐ပရငဇာတကားက ႐ကကးသညအတြက တကသလမ ေ႐ႊတဆပဆ ခးျမႇငခသည။

ဝတဇာတၫႊနးက ဒဂနခငခငေလးက ေရးသားခသည။

အလဘရင ခငျမရင

ဘားမားစနမားကမၸဏမ ဒါ႐ကတာ ဥးေမာငေလး ႐ကကးေသာ “႐ပါ႐” ဇာတကားျဖင ေ႐ႊတဆပ သာမက

အလဘရငမဘြ႔ကပါ ရခသည။

မငးသမး ခငခငရ

ၿဗတသဘားမားမ ဒါ႐ကတာ ဥးခနထြနး ႐ကကးေသာ “မေမႏင” ဇာတကားအတြက ရရျခငး ျဖစသည။

သငခနးစာရေလာကေအာင သ႐ပေဆာငေကာငးမႈအတြက တကသလမ ေဒၚျမစန(အမေအ)က ေ႐ႊတဆပ

ခးျမႇငချခငးပင။ (ေနာကထပရေသာ ေ႐ႊတဆပမာ ဗလေအာငေကာ သခငးဓာတျပားက သဆ ကညသျဖင

ျမနမာႏငငလးဆငရာ ေကာငးသားမားလႊတေတာ အစညးအေဝးက ခးျမႇငျခငးျဖစ၏။)

ဒါ႐ကတာ ဥးခနထြနး

ၿဗတသဘားမား႐ပရငမ “အခစဆး” ႐ပရငဇာတကား ႐ကကးခသညအတြက အမေအဥးေမာငႀကး က

ေ႐ႊတဆပဆ ခးျမႇငချခငးျဖစသည။

(၂၁) ဆရာေတာ ဥးဗဓန႔ေတြ႔ေတာ အမတႀကးဥးေပၚဥး ဘယလခလာခရသလ

ကနးေဘာငဘႀကးေတာဘရားလကထက၌ ဆရာေတာဥးဗဓသည ႏႈတနညးသည။ သမာဓအရာ၌ လကဖား

ခါရ၏။ ေကာငးဒါယကာမငးႏင မဖရားကပင စကားအပမေျပာ။ အခနရသ၍ သ႔စာသ ၾကညေနတတ၏။

အထးသျဖင မညသ႔မ စတင၍ ႏႈတဆကျခငး၊ ေမးျမနးျခငး အေလမရ။

“ဒါျဖင ကပကယတငသြားၿပး စကားေလာကထားမယ။ ၾကညေန ကပန႔ေတြ႔ရင ဆရာေတာဥးဗဓ

႐ႊနး႐ႊနးေဝေအာင စကားျပနေျပာမာဗ” ဟ၍ ေျပာဆၿပး ဆရာေတာဥးဗဓ သတငးသးရာေကာငးသ႔ သြားပါ

ေလေတာ၏။ ဆရာေတာအပါးသ႔ ေရာကေလေသာ ေျပာစရာမရ ေျပာစရာစကားကရာရငး အနးအပါးရ

ေရကနႀကးက ျမငလကရကာ...

“ေဟာဒေရကနႀကးဟာ အေတာကေလး ေကာငးလပါလား ဘရား”

“ေအး... ေကာငးတယ”

“ေရကလညး သပကၾကညေနတာပါလား ဘရား”

“ေအး... ၾကညတယ”

“ဒါထက ဒေရကနႀကး ဘယေလာကမား နကပါသလ ဘရား”

“ငါ မသဘး”

“ဆရာေတာ သတငးသးေတာမတ ေကာငးတကအတြငးျဖစလ႔ နးတအတြက သလမမယအထငန႔ ေလာက

ထားမတာပါ ဘရား”

“ဒမာ ဒကာ၊ နးတငးသာသရမယဆရင ဒကာႀကးရ႕ ႏႈတခမးမာေပါကေနတ ႏႈတခမးေမႊး အပင ဘယႏပင ရမလ”

“ဒါ... ဒါေတာ သတမထားမလ႔ မ... မသေၾကာငးပါ ဘရား”

“ေအး... ဒကာႀကးရ႕ ႏႈတခမးမာေပါကေနတ အေမႊးကေတာငမ ဘယႏပငရမနးမသရင ကပလညး ေရကန ရ႕

အနကက မသႏငဘး။ သြား...”

“တငပါ... ဘရား”

သ႔ျဖင ပညာရအမတႀကး ဥးေပၚဥးလညး မသကမသာခစားရၿပး လာရာလမးအတငး ျပနလညခရ ေလသတညး။

(၂၂) ဆရာႀကးပမးနငး ဘယလေၾကာင ကြယလြနရသလ

ဆရာႀကးပမးနငးသည (သ႔ေခတသ႔အခါက) ျမနမာျပညတြင စာအမားဆး ေရးသားႏငခေသာ စာေရး

ဆရာႀကး တစဥးျဖစေၾကာငး ဂာနယေကာ ဥးခစေမာငက အကျဖတဖးသည။ ဆရာႀကးသည ၁၈၈၃ ခႏစ၊

ႏဝငဘာလ(၅)ရကေန႔၌ ပခးတငး၊ သးဆယၿမ႕၌ ေမြးဖြားခသျဖစသည။ သသည ကယဒး ကယခၽြန သမား

ျဖစၿပး ဘဝေပါငးမားစြာက ကငလညခသျဖစသည။ သညအတြကေၾကာငလညး စာစေအာင ေရးသား ႏငခ ျခငး

26 27

ျဖစေပလမမည။

လးခငးဝတစာအပမား၊ ေလာကလမးျပကမး၊ ကမာၻ႔မငတကမး၊ သခငစတကမး၊ လကေတြ႔ႀကးမား

ေရးကမး၊ အခစျဖတလမးကမး၊ ဝတ သတငးစာ ေရးနညးကမး၊ တငးေရးျပညေရး လြတလပမႈကမး၊ ေအာငစတ၊

သားဂဏရည၊ သမးဂဏရညကမးမား၊ မနးမစတကမး၊ ဣစာၦသယ စတပညာကမး၊ အရငး မစက ေခၽြတာေရး

လကစြကမး အစရသည စာေပမားျဖင စာဖတသတ႔အား ဘဝအေျခအေန ျမငေအာင ျမႇငတင ေပးခသည။

ဆရာႀကး ပမးနငးသည (၅.၁၂.၁၉၃၉)ရကေန႔ နနက ၁၁း၀၀ နာရခန႔တြင ရနကနၿမ႕ ျမနမာအလငး

သတငးစာတကရငမား အလပြသ႔ သြားေရာကခ၏။ ထမ အမသ႔ ျပနခရာ ဆးေလဘရားလမး၊

ဘရငမပနးျခေရ႕သ႔ လမးေဘးမေလာကလာခသည။ ထစဥ အခပေထာငမ ျပာတာကလား စးနငးလာသည

စကဘးသည ဆရာႀကးအား အရနျဖင ဝငတကခရာ ဆရာႀကးလညး ေနရာတြင လကသြားၿပး ေျခကး

သြားေလ၏။ ေနရာမ လးဝ ထႏငျခငးမရသျဖင အမးသားသနာျပ တပသားမားက ေဆး႐ႀကးသ႔ အလင

အျမန သယေဆာငခၿပး ေဆးကသမႈက ခယေစခသည။ ဆရာႀကးခမာ ထသ႔ စကဘးအတက မခရခင

ေလငနးျဖတခဖးသည။ သညအတြက စြမးစြမးသနသန မရေတာ။

ယခ ဒဏရာမာ ဒးဆစအဆက ဂညငး အထကနားဆမ ကပ၍ ကးသြားသညအတြက ျပနဆကရန

ခကခ၏။ အ႐းက ကး႐မဟတ၊ ေကလညး ေကသြား၏။ ဓာတမန႐ကၿပး စြမးစြမးတမ ႀကးစားကသ ပါေသာလညး

အေျခအေန ထးမလာေတာဘ အနာရငးလာ၏။ အေမာေဖာကၿပး အဆတေရာငလာ၏။ ခၽြေတြ ထလာ၏။

ေနာကဆး ဂာနယေကာဥးခစေမာငတ႔က ဥးပဥၨငးတစပါးကပငကာ သရဏဂတငေပးခ၏။ သ႔ျဖင (၆.၁.၁၉၄၀)၊

၁၃၁၀ ခႏစ၊ နတေတာလျပညေကာ(၁၂)ရကေန႔ နနက ၉ နာရ ၁၉ မနစအခနတြင ရနကန ေဆး႐ႀကး အခနး(၁၂)၊

ခတငနပါတ(၁၉)၌ ကြယလြနခရာသည။ ဆရာႀကးပမးနငး ကြယလြနခနဝယ အသက (၅၇)ႏစ ျဖစပါသည။

(၂၃) ဆရာႀကး ဥးေဖေမာငတငက ဆရာႀကးေ႐ႊဥေဒါငးက ဘာေၾကာငရခးကနေတာခသလ

ဆရာႀကး ဥးေဖေမာငတငသည ေခတစမးစာေပက အားေပးခေသာ ပညာရငႀကးျဖစသည။

တကသလ ပညာရပ၌ ျမနမာစာက ျပ႒ာနးခြငရေအာငလညး ႀကးပမးခသ ျဖစသည။ သသည ခရစယာန

ဘာသာဝင ျဖစေသာလညး ငါဘာသာ၊ သ႔ဘာသာဟ၍ အျမငခြမႈမရ။ အေရ႕တငး၏ ယဥေကးမႈလညးျဖစ၍

နကနသမေမြ႔ေသာ တရားေတာလညးျဖစေသာ ဗဒၶဘာသာက ကမာၻကသေအာင ေဖာထတသငသညဟ

ခယခကျဖင အ႒သာလန အ႒ကထာကမးႏင ဝသဒၶအ႒ကထာကမးတ႔က မရငးပါဠဘာသာမ အဂၤလပ

ဘာသာသ႔ ျပနဆခသည။ အဆပါ ကမးႏစေစာငသည ခကခနကနလေသာေၾကာင ပညာရငအမားအျပားပင

ဘာသာမျပနဆဝၾကေပ။ ဆရာႀကး၏ တပညတစဥးျဖစေသာ သပၸေမာငဝက...

“ႏငငျခားတြင ဗဒၶဘာသာသာသနာ ထြနးေျပာငေတာကပရန ျမနမာျပညမ တကယတမး ေဆာင႐ြက

ခေသာ ပဂၢလထးႀကးသးဥးတ႔ကား လယတဆရာေတာဘရားႀကး၊ ယစမး မငးႀကးေဟာငး ဥးေ႐ႊဇေအာငႏင

ပါေမာကၡဆရာ ဥးေဖေမာငတငတ႔ ျဖစေလသည။ လယတဆရာေတာဘရားႀကးကား ႏငငျခားမ ေမးျမနး

သမေသာ အခကအခ သာသနာေရး ေမးခြနးပစာၦတ႔က ေျဖဆျခငးျဖင ႏငငျခားသာသနာက ျပေတာမခ

ေပသည။ ဥးေ႐ႊဇေအာငကား သၿဂဟကမးႀကးက အဂၤလပဘာသာ ျပနဆျခငးအားျဖင ႏငငျခား သာသနာက

ျပခေလသည။ ပါေမာကၡဥးေဖေမာငတငကား ဝသဒၶမဂကမး၊ အ႒သာလနကမးတ႔က အဂၤလပဘာသာ ျပနဆ

ျခငးအားျဖင ႏငငျခားသာသနာက ျပခေလသည။

အလြနတရာ ခကခနကနလစြာေသာ အဘဓမၼာကမးစာမားက ကကနန အဂၤလပဘာသာ ျပနဆ

ရာမာ လြယကေသာအရာမဟတေပ။ သာမာနလတ႔ စတကးထပင ထညဝၾကမညမဟတေပ။ အာဇာနည

ပဂၢလေကာႀကးတ႔၏ အရာသာ ျဖစေပသည” ဟ၍ ေဆာငးပါး ေရးသား ခးကးခ၏။ ဆရာႀကးပါေမာကၡ

ဥးေဖေမာငတငမာ အဆပါကမးႏစေစာငကသာမက မနနနးရာဇဝငကလညး အဂၤလပဘာသာသ႔ ျပနဆ

ခသည။ (၁၉၂၂ ခႏစတြင မစၥတာလစႏင တြဖက၍ ျပနဆျခငးျဖစ၏။) ၁၉၆၅ ခႏစ၊ စာဆေတာေန႔၌

ဆရာႀကး ပါေမာကၡဥးေဖေမာငတငအား ဆရာႀကး ေ႐ႊဥေဒါငးသည ရခးကနေတာခ၏။ ရခးကနေတာရျခငး၏

အေၾကာငးရငးကား ခကခ နကနလေသာ ဝသဒၶကမးအား အဂၤလပဘာသာသ႔ လးေစပတေစ ျပနဆႏငသည

အတြကေၾကာငဟ၍ ျဖစေပသတညး။

(၂၄) ဆငျဖမရင ေလာငးလာသမးေတာေလးက ဆရာေတာဥးဗဓ ဘာစကားေျပာလကသလ

လြနစြာမ ႏႈတနညး၍ သမာဓအားေကာငးလသည ဆရာေတာဥးဗဓ သတငးသးရာေကာငးသ႔

ဘႀကးေတာ မငးတရားႀကးႏင ေကာငးအမႀကး နနးမေတာမယႏတ႔ သြားၾကရာတြင အ႐ြယမေရာကေသး ေသာ

သမးေတာကေလးကပါ ေခၚ၍သြားေလ၏။ မငးတရားႀကးအဖ႔ ဆရာေတာအား ၾကညညသဒၶါ ႀကးလြနး ၍သာ

သြားရသည။ အေနအထင အေျပာအဆ ကဥးၾကပမာေတာ ေတြးပမသညပင။

“ႏမေတာရ႕ ဆရာေတာဆက သြားရတာ ဟေရာကေတာ ဆရာေတာက စကားလညးမေျပာ၊ တရား

ကေတာလညး ရညရညမေဟာဘး။ ေျခာကတေျခာကကပန႔ ပငးစရာေတာင ေကာငးေသးေတာတယ”

“ေမာငေတာဘရားရယ ေတြးပမေနပါန႔။ သညကေန႔ ဆရာေတာစကားေျပာေအာင ႏမေတာ အစအစဥ

လပထားပါတယ”

သ႔ျဖင ဆရာေတာ သတငးသးရာေကာငးသ႔ ေရာကရသြားၾကသည။ ဆရာေတာေရ႕ေမာက ေရာက

28 29

ၾကေလေသာအခါ ရခးဝတျဖညလကၾကသည။ ဆရာေတာ ဥးဗဓကမ မညသ႔ကမ မၾကည။ တစဖကသ႔

မကႏာလႊလက ကမးစာေပမားက ၾကည႐ႈေနေလသည။ ဤတြင ေကာငးအမႀကးလညး ဆရာေတာ စကား

ေျပာလာေအာင အၾကအဖန ျပရေလေတာသည။ ေကာငးအမႀကးသည သမးေတာကေလးက အထနးအယ

မားထမ အသာေခၚယ၍ လႊတေပးလက၏။ သမးေတာေလးမာ ငယ႐ြယသ ျဖစေလရကား အေၾကာကအလန႔

မရဘ ကေလးတ႔ဘာဝ ဟေျပးသညလႊားလပ၏။ ဆရာေတာကား သတမျပခ။ ဟကင၊ သညဟာဆြ လပ

ေသာလညး သတထားမဟနပငမတ။ သမးေတာကေလးလညး ဆရာေတာဖတမည ကမးစာေပအခ႕က သြားဆြ

ေလေတာမ ဆရာေတာ သတဝငေတာသည။

“ဟ... ဟ အနားမာ တေခာကေခာကန႔ ဘယကဟာကေလးပါလမ”

သညလ ၾကညလညးၾကည၊ ေမးလညးေမးေတာ၏။ ဤတြင မလမးမကမး၌ ရေနေသာ ပဥၨငး တစပါးက...

“မငးတရားႀကးန႔ ေကာငးအမႀကးရ႕ သမးေတာကေလးပါ ဘရား” ဟ၍ ေလာကေလ၏။ ဤတြင

ဆရာေတာဥးဗဓမ ဘာမားေျပာလကပါသနညး။ ေျပာပက တတရငးရငး။ ထေျပာပေၾကာင မငးတရားႀကးႏင

ေကာငးအမႀကးလညး သမးေတာကေလးကေခၚ၊ ဆရာေတာအား ဝတျဖညလက လငျမနစြာ ေကာငးေပၚမ

ဆငးလာခမေလေတာ၏။ ဆရာေတာ မန႔လကသညကား...

“သမးေတာကေလးကလညး တယ ကျမငးသကး” ပါတ။

(ထးသမးေတာကေလးကား ေနာငတြင စဖရားလတ၏ မယေတာ ရငျဖမရင မဖရားႀကး ျဖစလာမည သေပတညး။)

(၂၅) ဆရာႀကးဥးလြနး ဘာေၾကာင မစၥတာေမာငမႈငး အမညခခရသလ

ဆရာႀကး ဥးလြနးဆသညမာ ၿငမးခမးေရးဖခငႀကး သခငကယေတာမႈငးပငျဖစသည။ ဆရာႀကး

ဥးလြနးတ႔ေခတမာ တငးတစပါး လကေအာကခ သ႔ကၽြနဘဝ ျဖစေလသည။ နယခ႕အဂၤလပတ႔သည

ျမနမာ ႏငငက သမးပကဝါးမ႐တင မကေသး ၎တ႔၏ ယဥေကးမႈကပါ လႊမးမးရန ျဖန႔ကကလာၾကသည။

ဤတြင အခ႕ခ႕ေသာ ျမနမာတ႔သည အဂၤလပက အထငႀကးစတေတြ ဝငလာၾက၏။ အဂၤလပယဥေကးမႈက

ေမြ႔ေလာလာၾက၏။ မမတ႔အမညေရ႕တြင “ဥး၊ က၊ ေမာင” စေသာ ေနရာ၌ အဂၤလပအေမြျဖစေသာ “မစၥတာ” ေတြ

တပလာၾက၏။ ထ႔ျပင ျမနမာစာေပအစား အဂၤလပစာေပက အထငႀကးလာၾကသည။

သညအတြကေၾကာင ဝငအမဘေအ အသငးႏင တ႔ဗမာအစညးအ႐းတ႔က ျမနမာစာေပက ျပနလည

အားေမြးယရမညအထပင ျဖစေစခသည။ ဤသ႔ ၿဗတသတ႔လကေအာက၌ ျမနမာစာေပက ျပနလည

အသက သြငးေပးခသည ပဂၢလႀကးမာ ဇာတမာနစာဆႀကး ဥးလြနးျဖစေပသည။ ထအခနက စကားေျပ

အေရးအသား မား စတငေပၚထြနးလာၿပျဖစရာ ဝနစာေရး ဥးႀကး ေရးသားသည ျမနမာကာလေပၚ ဝတျဖစေသာ

“ခဥေပါင႐ြကသည ေမာငမႈငး” စာအပမာ နာမညႀကးေလသညႏငအမ စာေပဖတ႐ႈသအေပါငးက

ဝတပါ ဇာတေဆာင ခဥေပါက႐ြကသည ေမာငမႈငးက မားစြာမ ေအာႏလးနာ စကဆတ ႐ြရာၾကေလ၏။

ေမာငမႈငးသည လ႐ႈပလေပြျဖစ၏။ အရပရပ လညလညလက မနးမကစၥ႐ႈပ၏။ ဤတြင လအမား

စကဆတ႐ြ႕ရာ ေအာႏလးနာေသာ ေမာငမႈငးအမညေရ႕၌ ဆရာႀကးဥးလြနးသည မစၥတာတပကာ “မစၥတာ

ေမာငမႈငး” အမညခ၍ စာမားေရးေတာရာ အဂၤလပယဥေကးမႈက အထငႀကးၿပး မစၥတာ တပသမား အေတာပင

တနလႈပသြားရေလေအာင ဂယက႐ကေလေတာ၏။ “မစၥတာေမာငမႈငး” ကေလာငက ရရဝဝ ခယ လကသည

ဆရာႀကးဥးလြနး၏ လပရပေၾကာင နယခ႕က အထငႀကးမၾကေသာ ျမနမာအေတာမားမားမာ မစၥတာေတြျဖတၿပး

“ဥး”ေတြ၊ “က”ေတြ၊ “ေမာင”ေတြ ျပနျဖစလာ ၾကရေလေတာ၏။

ဤသညပင ဆရာႀကးဥးလြနး၏ ထေရာကေသာ လပေဆာငခက ျဖစေလသည။ ဆရာႀကးသည

မစၥတာေမာငမႈငးမ တစဆင “ဆရာႀကး သခငကယေတာမႈငး” အျဖစ ျမနမာျပညသျပညသားအေပါငးက

ေလးစားၾကညညရေသာ မးခစၿငမးခမးေရး စာဆႀကး ျဖစလာခရေလေတာသည။

(၂၆) ဆရာေတာ ဥးဥတမ ဘယေလာကထ ဆြမးဘနးေပးႏငသလ

ျမနမာႏငင လြတလပေရး ႀကးပမးမႈသမငးတြင ထရားေသာ ဆရာေတာ ဥးဥတမအား စာေရးဆရာ

ႀကး ေ႐ႊဥေဒါငးသည တစေန႔သ၌ ဆြမးဖတေကၽြးခ၏။ “(၁) ၾကကတစေကာင႐စ (ျပတေၾကာ)၊ (၂) အရည

ခပမားမားႏင ဘတစေကာငစြပျပတ၊ (၃) ဝမးဘဥေျခာကလး ဟတဘြင၊ (၄) ဝကအေခာငးကင ၂၅ ကပ

သား၊ (၅) ငါးၾကငးသားေၾကာ ၂၅ ကပသား၊ (၆) ႏြားႏ႔ ငါးဆယသားတ႔က အသငျပငထားၿပးလင မတေဆြ

ကခငေမာငတငအားလညး ထမငးစား ဖတထား၏။ ၎နနကတြင ကၽြႏပတ႔အတြက အထးတလည မစမဘ

ထမငးအးတစလးသာ ခကထား၏။ ဆရာေတာကြလာ၍ စားပြ၌ ထငလကရာတြင ကၽြႏပတ႔ လငမယားႏင

ကခငေမာငတငသည အနးတြငထငလက ေစာငၾကညေနၾက၏။ ဆရာေတာသည တစေကာငလးေပါငးၿပး

ဝမးဘဥပ ပနးကနျပားႀကးတြင ထညထားေသာ စြပျပတရညထမ တစဝကခန႔မေသာ အရညမားက

ေသာကခလကၿပးေနာက ဘသားကဖ၍ ဘဥးေပး၏။ ရငအပႏငေပါငမား ကနသညေနာက ေတာငပ႐း

စသညမားက ကကလကေသး၏။

၎ေနာက ႐စလပထားေသာ ၾကကေကာငက လမးကင၍ ဘေကာငေရာကႏငေသာ ေနရာသ႔

ပ႔လက၏။ ကြငးကနေသာ ဘ႐းႏငၾကက႐းမားမာ အညအမေလာကရ၍ မညသညအ႐းတြငမ အသားထထ

30 31

ကပလက မရေတာေခ။ ၾကကေကာငကနသညေနာက တစဝကခန႔ ကနေသးေသာ ဘစြပျပတရညထမ

ေနာကထပ တစဝက ေသာကျပန၏။ အနးမထငၾကညေနၾကေသာ ကၽြႏပတ႔ သးေယာကသည တစေယာက

မကႏာက တစေယာက လမးၾကညေနၾကေလၿပ။

၎ေနာက ဆရာေတာသည ဘဥဟတဘြင ေျခာကလးႏင ဝကအေခာငးက ဘဥးေပးရငး ကနေန

ေသးေသာ ဘစြပျပတရညထမ တစခကတစခကတြင တစဇြနးႏစဇြနး ခပ၍ေသာက၏။ ၎တ႔ ကၽြတေသာ အခါ

ငါးၾကငးသားေၾကာက လမးကင၍ အာေျခာကေသာ အခါတြင စြပျပရညျဖင ကကခ၏။ ငါးေၾကာ လညးကန၍

စြပျပတရညလညး ေျပာငေလၿပ။ ဤတြငမ ဆရာေတာသည ႏြားႏ႔ငါးဆယသားက စကား တေျပာေျပာႏင

တျဖညးျဖညး ကက၍ ကက၍ ခေလရာ ကၽြႏပမာ ဆရာေတာ ဘဥးေပးၿပးေအာင ေစာင၍ မၾကညႏငေတာဘ

ဖတေခၚထားမေသာ ဧညသညႏင ကၽြႏပတ႔အတြက ဘကငတစေကာင ေျပးဝယ ရပါေတာသည”

(၂၇) ဆးဘနနဆရာေတာႀကး ေတာငးခတ ဆသးဆဟာ ဘာေတြလ

ကနးေဘာငေခတ၏ ေနာကဆးမငးဆကျဖစသည သေပါဘရငႏင မဖရား စဖရားလတတ႔မာ နယခ႕

အဂၤလပမား၏ ဖမးဆးျခငးက ခခရၿပး ၎တ႔အား အႏၵယႏငငရ ရတနာဂရအား အကယခပျဖင ပ႔ေဆာင

လကသညအခါဝယ ျမနမာတစႏငငလးသည ထးကးစညေပါက သ႔ကၽြနဘသ႔ ကေရာကခရ ေလေတာ သည။

ဤတြင တငးတစပါးကၽြနအျဖစ မေနလၾကေသာ ျမနမာတငးရငးသားေခါငးေဆာငအခ႕သည ရရာ

လကနက၊ လသအငအားတ႔က စ႐းၿပး နယခ႕က တြနးလနတကပြဝငၾကသည။ တစခနတစခါက ကယမငး

ကယခငး၊ ကယအရင ကယသခငႏင ေနလာခၾကေသာ ျမနမာႏငငသ ႏငငသားတ႔၏ လကေတြ႔ဘဝကား

ရငထမနာ ျဖစဖြယပင။ ဤသညက ျမငေတြ႔ေနရသည ဆးဘနနဆရာေတာႀကးသည...

“ထးသဥးနနးသဥး၊ ၾကငာနးသဥး၍

ၿမ႕သဥးသည၊ သဥးသးဝျဖင

သဥးရျပနလစ၊ သညေခတဝယ

ျဖစလာရေလ၊ တ႔တေတြသည

ေသေသာမတည ေၾသာေကာငး၏”

ဟေသာကဗာက ေရးဖြ႔ခ၏။ ဤကဗာ၌ ကယတငးကယျပည တစပါးလကေအာကသ႔ ေရာကရရျခငး၊

သတစပါးကၽြန ျဖစရသညအတြက အသညးနာဖြယရာ ေကာငးလျခငး၊ သ႔ကၽြနဘဝႏင ေနရျခငးထက ေသရ

သညကပင ေကာငးပါဘျခငးဆသည အမးသား ဇာတမာနက ေတြ႔ႏငပါသည။ ဤကဗာျဖငပင ျမနမာတ႔၏

ပါေတာမသမငးက မးေမာငးထးျပ ႏငခပါသည။

အဆပါကဗာရင ဆးဘနနဆရာေတာႀကးကား တငးျပညအတြက ရငထမနာ ျဖစရရာေသာျငား သသည

လဝတေၾကာငမဟတေပ။ ဘရား၏သားေတာ သာသနာဝနထမး ျဖစသည။ သသည နဗၺာန မေရာက မစပၾကား

ျဖစေလရာဘဝ၊ ကငလညရာသသရာတ႔၌ အလရေသာ ဆသးဆက ေအာကပါအတငး ေတာငးခပါသည။

၁။ တရားမႀကက အမားလက

မဘမကန႔ လြေစေသာ။

၂။ တရားမႀကက အမားလက

မတေဆြမကန႔ လြေစေသာ။

၃။ တရားမႀကက အမားလက

ဆရာမကန႔ လြေစေသာ။

(၂၈) ေဆးလပဝယဖ႔ ေနအမမထြကသြားၿပး ေပာကခငးမလ ေပာကသြားတ စာေရးဆရာဟာ ဘယသလ

ဆရာႀကး ပမးနငး၏ “ပငနနးရေ႐ႊ ငယကၽြမးေဆြ” က ဖတမရာမ စာေရးဆရာျဖစရန ရညစးခသ၊

၁၉၃၅ ခႏစဝနးကင ဒဂနမဂၢဇငးတြင “ေ႐ႊၿမငညြန” ကေလာငအမညယၿပး “တစသးလး” စေထာကဝတက

စတငေရးခသ၊ “ရနသ႔ေမတာ” စေထာကဝတ၊ “အကေဆးေယာကဖ”၊ “အငလပ(ဖ)ယ”၊ “လပါးဝတေကာင”၊

စသညဟာသႏင အျခားေသာ အခစဝတတရညမားက ေရးသားခသ၊ စာေရးဆရာ ရထြဋ၊ ရသမန၊

မငးေအာငတ႔က ရငးႏးခငမငခသ “ခယမပ” လးခငးစာအပျဖင နာမညရလာသ၊ ဗႏၶလသတငးစာတြင

တာဝနခအယဒတာအျဖစ လပကငခဖးသ ဂပနေခတတြင ျပဇာတ ဒါ႐ကတာလပခဖးသ ဗလခပ

ေအာငဆနးႏင အာဇာနညႀကးမား ကဆးၿပးစအခန၌ သရယသတငးစာတကတြင လခစားအျဖစ ဝငေရာက

လပကငခသ ထ႔ေနာက အလပမႏတထြကၿပး ၾကယနစာအပတက ေထာငသ။

“ကၽြနမက”၊ “အမာ”၊ “ရညးစားထားခန”၊ “အပေလးန႔တ”၊ “ထသ႑ာန”၊ “ေျဖလညးမေျပ”၊ “ခစ

ႏးေယာင”၊ “သခစကရာ”၊ “သနးထ”၊ “ေမာငပြငေကာငး-သနးသနး”၊ “လြမးပေအာင”၊ “မႏငင”၊ “ခစတည”၊

“စေနမ”၊ “ေကးဇးရင”၊ “ပြငခနတန”၊ “အပးမခ”၊ “လင”၊ “ေသြး”၊ “စစေျပးမ”၊ “အခစႏငတငးျပည”၊

“ကလစား”၊ “စာေရးဆရာ”၊ “အေပာကမ”၊ “စြလနးသ”၊ “ၾကေလဘေဘြ”၊ “ေစစပေရး”၊ “သ မသေလ”၊ “မက႐းရ”၊

32 33

“မႏငးဆ”၊ “လခငးမတ” ဝတမားေရးခသ။

“ဓား”၊ ”သဘ ငါေဘာက”၊ “နာမည” စေသာ စာအပမားျဖင တခနက နာမညေကာၾကားခသ။ “သ၏

ဝတမာ ဘဝႏင အလြနနးစပေသာ အေတြးအေခၚ အလညအပတကေလးမား ပါဝင၍ အေရးအသားလညး

ဆနးဆနးျပားျပား မဟတဘ ႐း႐းေျပေျပ ေရးတတေသာေၾကာင ဖတ၍ေကာငး၏”ဟ ညႊနးဆျခငးခသ။

“ေမာငပြငေကာငး-သနးသနး ဝတႏငစပလဥး၍ အျဖစအပကမနက ဇာတေဆာငေယာကားကေလး၊

မနးကေလးတ႔၏ ဓာတပမားႏငတကြ အျဖစအပကမန ဝတက စတငေရးသားသ” ဟ၍ ဒဂနေ႐ႊမား၏

ေကာကခကခခရသ။ “စာဖတသတ႔အား တငးျပညလအငႏငအည တးတကေအာင လႈ႕ေဆာရာတြင

ထေရာကေအာငျမငေသာ စာေရးဆရာ”ဟ၍ မလခ၏ မတခကခခရသ။

ထသကား စာေရးဆရာ “မငးေဆြ” ျဖစပါသည။ သ (သ႔မဟတ) စာေရးဆရာမငးေဆြသည

(၂၆.၇.၁၉၄၉)ေန႔တြင ေဆးလပသြားဝယဥးမညဟ ဆကာ အမအျပငသ႔ ထြကသြားၿပး ယေန႔ထ ေပာကခငး မလ

ေပာကသြားခသညမာ ယခကာလတငေအာငပါေပ။

ဆရာမငးေဆြ (သ႔မဟတ) ထးဆနးစြာ ေနအမမ ေပာကဆးသြားသတညး။

(၂၉) ဇာတႀကးဆယဘြ႔စလးက မငးပးဥးၾသဘာသ ေရးခသလား

ဗဒၶဘာသာဝင ျမနမာႏငငသားတ႔ႏင ရငးႏးကၽြမးဝငဆး ဘာသာေရးစာေပက ၫႊနးပါဟဆလင

ဇာတႀကးဆယဘြ႔ကပင အဓကထား ညႊနးရေပလမမည။ ဇာတႀကးဆယဘြ႔မာ ဘရားျဖစခါနး ေနာကဆး

ဆယဘဝ၊ သ႔မဟတ ေနာကဆးဆယဇာတ ျဖစ၏။ ၎ဆယဘဝသည ဘရားအျဖစႏငလညး အလြန နးကပ၏။

အျခားအျခားေသာ ဘဝတ႔ထကလညး ပ၍ ျမငျမတ၏။ ပါရမလညး ရငကက၏။ ထ႔ေၾကာငပင “အႏမာ ငါးရာ၊

အရငမာ တစကပ” ဟ သတမတခၾကသည။

ဇာတႀကးဆယဘြ႔မာ ေတမယဇာတ၊ ဇနကဇာတ၊ သဝဏၰသာမဇာတ၊ ေနမမငးႀကးဇာတ၊ မေဟာ

သဓာဇာတ၊ ဘရဒတနဂါးမငးဇာတ၊ စႏၵကမာရ မငးသားဇာတ၊ နာရဒဇာတ၊ ဝဓရအမတႀကးဇာတႏင

ေဝႏရာမငးႀကးဇာတတ႔ ျဖစၾကသည။ ျမနမာတ႔က အလြယတက မတသားမေစရန “ေတ၊ ဇ၊ သ၊ ေန၊ မ၊ ဘ၊

စန၊ နာ၊ ဝ၊ ေဝ” ဟေသာ ေဝါဟာရ အကၡရာျဖင မတသားထားၾကသည။ ဇာတႀကးဆယဘြ႔ အပါအဝင ဇာတက

ပါဠေတာက ရငးလငးဖြငဆေသာ ဇာတကအ႒ကထာကမးမားအား ဘရားရင ပရနဗၺာနစလြနၿပး ႏစေပါငး ၉၃၀

အၾကာတြင သဟဠကၽြနး(ယခ သရလကၤာ)၌ ရငမဟာဗဒၶေဃာသ ျပစခေၾကာငး မတသား ရသည။

ဆရာေတာ မငးပးဥးၾသဘာသသည ဇာတေတာႀကး ဆယဘြ႔ ရသညအနက ဆယဘြ႔စလးက

မေရးသားခပါ။ (၈)ဘြ႔ကသာ ေရးသားသြားခပါသည။ ဆရာေတာ ေရးသားခေသာ ဇာတ(၈)ဘြ႔မာ ေအာကပါ

အတငးျဖစပါသည။

စဥ ဇာတေတာအမည ကမးၿပးသကရာဇ ေတာငးပနသ

၁။ စႏၵကမာ ၁၁၄၄ ခ၊ ျပာသလ ေမာငေထာက

၂။ နာရဒ ၁၁၄၄ ခ၊ တနခးလ ေမာငေထာက

၃။ ဝဓရ ၁၁၄၅ ခ၊ ဝါေခါငလ ေမာငေထာက

၄။ ေဝႏရာ ၁၁၄၅ ခ၊ တေပါငးလ ေမာငေထာက

၅။ မေဟာသဓ ၁၁၄၆ ခ၊ တနေဆာငမနးလ ေမာငေထာက

၆။ မဟာဇနက ၁၁၄၇ ခ၊ နယနလ ေမာငေထာက

၇။ ေနမ ၁၁၄၈ ခ၊ ဝါဆလ ေမာငေထာက

၈။ ေတမ ၁၁၄၈ ခ၊ တပ႔တြလ ေကာငးဒကာေမာငဝ

(၃၀) ေညာငသားက ဘာေၾကာင မးမဆကေကာငးတာလ

လႀကးသမမားက ေညာငပငမ ေညာငကငး၊ ေညာငခက၊ ေညာငသားတ႔အား မးမဆကရန တားျမစ

ေလ ရၾကပါသည။ ေညာငပငသည ႀကးမားေသာ အပငမး၌ ပါဝင၏။ သစပငမား ႀကးမားလင ႐ကၡစး

(ေခၚ) သစပငေစာငနတ ရသညဟ၍ စြမတတတၾကေလရာ ေညာငပငမာ အႀကးမးျဖစ၍ ေညာငပင

တငးတြင ႐ကၡစးမခရသညဟေသာ အစြသည အခငအမာ ျဖစေနေလၿပ။ ထ႔ေၾကာငလညး အခ႕အခ႕ေသာ

ေညာငပငႀကးမား၌ နတစငမား ေဆာကလပထားျခငး၊ ဆမးပေဇာျခငးမားက ေတြ႔ျမငၾကရျခငး ျဖစ၏။

ေညာငပငေအာင၌ အေလးအေပါမစြန႔ျခငး၊ ေညာငကငးက မခတျဖတျခငးတ႔မာ ႐ကၡစးစတဆးမာ နတ

စတဆးမာစး၍ ေရာငၾကဥျခငး ျဖစေလသည။

တစဖန ေဂါတျမတစြာဘရားရငသည ေညာငဗဒၶေဟက အမျပ၍ ပြငေတာမချခငးေၾကာင ဗဒၶ

ဘာသာဝငမားသည ဘရားရင၏ သာသနာေတာ၌ ေညာငပငမားက အေလးအနကထားၾကျခငး ျဖစပါသည။

ပဋကတသးပက တားျမစျခငး မဟတေသာျငားလညး ႐ေသ ကငး႐ႈငးမႈ အားျဖင ေရာငၾကဥျခငးလညး

ျဖစႏငေကာငးပါသည။ ေရာငၾကဥျခငးအားျဖင အေလးအျမတထား၍လညး ကဆနလျပညေန႔၌ ေညာငေရ

သြနးေလာငးေလရပါသည။

34 35

အဂၤဝဇၨာ ဓာတ႐ကဓာတဆင ပညာရပတြင ေနထငမေကာငးပါက ဗဒၶယၾတာအျဖစ ေညာငေထာက

ျခငးက ျပရ၏။ ကကကငး ဓာတဆငနညးဆသညလညး ရပါေသးသည။ လကပႏငျမငးလား၊ ကငပြနးႏင

မးခးတ႔သည ကကကငးသေဘာအရ ဓာတဝငေနၾကသည။ ထ႔ေၾကာင လကပပငက ျမငးလားအစြယျဖင

႐ကလငေသာလညးေကာငး၊ ကငပြနးပငက မးခးျဖင မႈငးတကလငေသာလညးေကာငး အပငမား ေသတတ

ပါသည။

ဤသ႔နညးတ “ေညာငပင” ဟသည “ပညာ” ၏ ကကကငး ျဖစေလသည။ ထ႔ေၾကာင ဓာတ႐က

ဓာတဆင ပညာရငမားသည ပညာက လလားသျဖင ေညာငပငက အေလးအျမတျပၾကေလရာ ေညာငပင၏

အစတအပငးက မးၿမကျခငးျဖင ပညာက ထခကေစတတသညဟ ယဆလက ေရာငၾကဥၾကျခငး ျဖစႏင ေၾကာငး

ေလလာတငျပလကရပါသည။

(၃၁) ေတာငျပနးမငးႏစပါးရ႕ ေနာကလကအမႈေတာထမး ဘယႏစမးရသလ

ေတာငျပနးဆသညမာ မႏေလးေျမာကဘက အနးေလး ၾကာျဖကန႐ြာမေရာကမ အေနာကဘက

ကမး ခးေကြ႔သြားလင ေတာငျပနးဆသည႐ြာက ေရာကသည။ ႏစစဥ ဝါေခါငလဆနး(၈)ရကေန႔ေရာကလင

ေတာငျပနးပြက စတငကငးပခသည။ ေတာငျပနးပြဆသညက မငးႏစပါးျဖစေသာ ေ႐ႊဖဥးႀကးႏင ေ႐ႊဖဥးေလး

ညေနာငနတႏစပါးက ပေဇာ ပသသည ပြပငျဖစရာ ေတာငျပနးပြ ကငးပၿပဆလင ၾကကပမက စညကား

လေတာသည။

ေတာငျပနးမငးႏစပါးမာ အေနာရထာမငး ေပးသနားခေသာ ႐ြာေပါငး (၂၄)႐ြာက အပငစားရခသည။

ထမငးႏစပါးက ပေဇာပသရာ၌ ေနာကလကအမႈေတာ ထမးရသတ႔မာ (၃၇) မး ရေလသည။ အဆပါ

အမႈေတာထမး (၃၇) မးမာ-

၁။ သးေဆာငးမဖရားႀကးေလး

၂။ ေဇာငးေတာကင

၃။ ကြမးအစေတာကင

၄။ ကလပေတာကင

၅။ ေသာကေတာေရတေကာငးကင

၆။ အခေတာ

၇။ အေခာေတာ

၈။ အပဖနေစာငေတာ

၉။ ေ႐ႊထးေတာမး

၁၀။ လကသးေတာေ႐ႊဓား

၁၁။ လကစြလေတာကင

၁၂။ ဒငးေတာကင

၁၃။ သငးေတာကင

၁၄။ ကငးေတာကင

၁၅။ ယပေတာကင

၁၆။ ပဝါေတာဆက

၁၇။ ဝတလေတာဆက

၁၈။ နားပနေတာဆက

၁၉။ ပနေတာပနးဆက

၂၀။ ဒးထးဒးေတာဆက

၂၁။ ေဝါေတာထမး

၂၂။ ေရ႕ေတာေျပး

၂၃။ ေနာကေတာလက

၂၄။ နနးဥးစားေတာဆက

၂၅။ ေဖာငေတာဥးစားေတာဆက

၂၆။ ယနကငေတာဆက

၂၇။ ဒေပါကစားေတာဆက

၂၈။ အနးခြအမႈထမး

၂၉။ တကပြေခၚကနေတာပြအမႈထမး

36 37

၃၀။ မကႏာျပ အမႈထမး

၃၁။ ျပပြအမႈထမး

၃၂။ ဝကပြစားေတာဆကအမႈထမး

၃၃။ ထပပြစားေတာဆကအမႈထမး

၃၄။ ေဖာငခညအမႈထမး

၃၅။ ေဖာငခအမႈထမး

၃၆။ ေဖာငကြအမႈထမး

၃၇။ ထနပငစကအမႈထမး

စသညတ႔ ျဖစၾကပါသည။

(၃၂) တကသလမာ ပထမဥးဆး ျမနမာစာဆရာလပသြားခတာ ဘယသလ

တကသလတြင ပထမဥးဆး ျမနမာစာဆရာ လပသြားခသမာ ဆရာႀကးဥးပြား ျဖစေလသည။

ဆရာႀကး ဥးပြားသည ေတာငငသားျဖစ၏။ ငယငယ ကတညးကပင ျမနမာစာေပႏငတကြ ေဗဒငကမး၊

ေဆးကမးမားက ေကာငးစြာ ေလလာ သငၾကားတတေျမာကခသ တစေယာကျဖစ၏။ ေရးေဟာငးစာေပမား

တြငသာ ကကစားခသညမဟတ။ ေခတကာလတြင ေပၚေပါကခေသာ အေၾကာငးအရာမား၊ စာေပ

မားကလညး သကၽြမးနားလညသတစဥး ျဖစ၏။ ေတာငငမထတေဝေသာ သငးစာတစေစာငတြင

အယဒတာခပ လပခသျဖစေသာေၾကာင ေရးေဟာငးစာေပေရာ ေခတဆနေသာ စာေပမားကပါ ေကာငးစြာ

ကၽြမးကငသျဖစေၾကာငး ထငရားလေပသည။

စာသငၾကားရာ၌ ေကာငးသားမား မပငးၾကေစရန ရယစရာကေလးမား ညႇပကာညႇပကာ ေျပာၾကား

ေလရသညမာ ဆရာႀကးဥးပြား၏ ဂဏထးတစရပ ျဖစေလသည။ စာသငၾကားေနရငး စာထတြငပါလာေသာ

အေၾကာငးအရာမားႏင ဆေလာသည ရယစရာသာဓကမား၊ ရယစရာလကၤာမားကသာ ေျပာၾကားေလ

ရေသာေၾကာင ေကာငးသားမားက စြမကခစခငၾကသည။ ေကာငးသားမား ျမနမာစာေပက လကစားခင

လာေအာင အမးမး အားေပးေျပာၾကားေလလညး ရေပ၏။ မမ၏ တပညမားကလညး အလြနခငမငေလ

ရသညအတငး ဘယအခါမ ေငါကငနးျခငးမရ။ တပညမားအား အလြနအလလကေလရသည။ မတတလင

တတေအာင၊ နားမလညလင နားလညေအာင မားစြာ ႀကးစားကာ သငၾကားေလရ၏။

ဆရာႀကး ဥးပြား၌ ထးျခားေသာ အခကတစခမာ ပ႕ကဗာမားက သငၾကားေသာအခါ စာအပက မကငဘ

အလြတ ႏႈတက႐ြတကာ သငၾကားျပသႏငျခငး ျဖစေလသည။ ပ႕မား၊ လကၤာမားက အလြတ ႏႈတတကရသည။

ဥးပည ေမတာစာ၊ ရတနာနဒေမာကြနး၊ ၾသဝါဒထးပ႕၊ ပလပစားဧခငး၊ ပါရမခနးပ႕၊ ကးခနးပ႕ စသညတ႔က အစမ

အဆးတင ႏႈတတကရသည။ ကဗာဖြ႔နညးမားက သငၾကားေနခက ႐တတရက ထကာ သငပနးႀကးေပၚတြင

ေတးထပ၊ ေဘာလယ၊ ေဒြးခး၊ ေလးခး၊ လြမးခငးမားက ေရးျပတတရာ ဂဏ၊ ရသႏင ျပညစေသာလကၤာမား

ျဖစၾကသည။ ေဗဒငကလညး အေတာအတန ေခါကမ ေအာင သငၾကားျပသေလရသည။

(၃၃) ေတာပနးႀကးစဖဟာ ဘာေၾကာင ေရာဘငဟန႔ တရသလ

ေတာပနးႀကးစဖဟဆလင ယခထကတင တငးျပညႏငအဝမး ရဟနးရငလ ျပညသအေပါငးက နယခ႕

အဂၤလပေခတ၌ အမႈထမးဆးတ႔အား မေၾကာကမ႐ြ႕ ရဝစြာ ပနကနေတာလနခသည သာစညနယမ သတရင

ေတာလနေရးသမားႀကးဟ ေကာကခကခၾကပါသည။ ေတာပနးႀကး စဖက ၿဗတနႏငငမ သရေကာငးႀကး

ေရာဘငဟႏင တသညဟ ဆၾကသည။ ထသ႔ဆရျခငး၌ အေျခခအေၾကာငးအခကမား ရရ ေပမည။

၁၉၂၇ ခႏစ၊ ဇြနလ(၁၁)ရကေန႔ည၌ အစးရက သတငးေပးမႈျဖင ေညာငတ႐ြာသႀကးအမက

စဖေခါငးေဆာင၍ ဝငးၾကသည။ သႀကးက မမ။ ကေကာငးေထာကမ၍ လြတသြားသည။ သညအတြက စဖသည

သႀကး၏ အမအား မး႐ႈ႕ဖ႔လပသည။ မးမ႐ႈ႕မ ဘရားေကာငးေဆာငမ ဘရားပေတာ၊ ဆငးတေတာမားက

မးလြတရာသ႔ ေ႐ႊ႕၏။ ဤကား ဗဒၶဘာသာအေပၚ စဖ အေလးအျမတထားပပင ျဖစ၏။

ဝရမးေျပးႀကးျဖစေနသည စဖသည ေျပးလႊားပနးေအာငးေနသညၾကားမ ဘာသာေရးႏင သကဆင

သည ပစၥညးမားက မဖကဆးခ။ သညအတြက ထသတငးကၾကားသရေသာ ျမနမာလထအဖ႔ စဖအေပၚ

အသညးစြျဖစရသည။ စဖသည ေတာပနးဘဝသကတမးတစေလာက၌ ဆငးရသားမားအား ဓားျပတကျခငး၊

ႏပစကကလျပျခငးတ႔က တစႀကမတစခါမ မျပလပခ။ နယခ႕အဂၤလပက သတငးေပးသ၊ မကႏာလ မကႏာရ

လပသတ႔ကသာ မတေလာက သားေလာကေအာင လလပပႀကး ပညာေပးတတ၏။ ဆငးရသား မားႏငေတြ႔လင

ဥစၥာပစၥညးတ႔က ေဝငေလရ၏။ ေစးျပန ပြျပနႏင ခရးသြားမား အေဖာကြေနလင လကလ ပ႔ေဆာငေပးတတ၏။

ထ႔ေၾကာင ႏငငျခားသားမားကယတငက အဂၤလနျပညမ ေတာပနးႀကး ေရာဘငဟႏင တေၾကာငး

ခးကးေျပာဆၾကကန၏။ နယခ႕အစးရက စဖအေပၚ အမနးႀကး မနးသေလာက ျမနမာျပညသ လထကမ

စဖအေပၚ လြနစြာမ ခစခငၾက၍ က႐ဏာရၾကကန၏။

38 39

စဖက အဂၤလပတ႔ ဖမးဆးႏငရန ႀကးစားၾကေသာလညး မမေခ။ ၁၉၂၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလ (၂၅)ရက

ေန႔တြင ေမာငးမဆည႐ြာအနး ေတာအပထတြင ေသနတက ေခါငးအး၍ ငကဖားေရာဂါျဖင လေနေသာ စဖက

အစးရတပမားက ေတာနငးရာေဖြရာ ကပၿပး လြလြေန၍ မေတြ႔ဘ ျဖစေနသည။ စဖက ပလပက “ငါ စဖေဟ”

ဟ၍ ၎ကယတင အဖမးခမ မေတာ၏။ (အစးရအစြမးေၾကာငမဟတဘ ငကဖားဖမးေပး၍သာ မသညဟ

ဆရမညျဖစ၏။)

သ႔ျဖင ေတာပနးႀကး စဖလညး ၁၉၂၈ ခႏစ၊ ဧၿပလ (၁၁)ရကေန႔တြင နယခ႕အဂၤလပ၏ ႀကးေပး

သတျဖတျခငးက ခရေလေတာ၏။

(၃၄) ဒကရစရယအကငက ၆-ႏစတငတင ဘရားရင ဘာေၾကာင ကငခရသလ

ဒကရစရယအကငဆသညမာ ကငႏငခေသာ အကငပငျဖစ၏။ ဗဒၶဘရားရငသည ဘရားအျဖစသ႔

မေရာကရမ အနယနယ အရပရပသ႔ လညလညကာ သစၥာေလးပါးက သျမငရာသျမငေၾကာငးအတြက ရာေဖြ

ခသည။ ဆရာႀကးမားထေရာကေသာ ၎ေတာငတေသာတရားက မရခ။ ေတြ႔လာခေသာ တရားမားမာလညး

သသရာမ လြတေျမာကရာ လြတေျမာကေၾကာငး မဟတခ။

သညအတြက မမကယတင သတကာကငႏငခေသာ ဒကရစရယအကငက ကငၾကအားထတ ခသည။

ဤ၌ ဘရားရငသည ဒကစရယအကငက (၆)ႏစတငတင ကငခရပါသည။ အေၾကာငးမကား အတတဘဝတစခ၌

ဝစေဘဒက ကးလြနချခငးေၾကာင ဘရားျဖစမညဘဝ၌ ဝဋေကြးေတာက ေကေအာင ျပနလည ေပးဆပခရျခငး

ျဖစသည။

ကပဘရားရင ပြငထြနးေတာသညကာလ၌ ေဂါတမဗဒၶေလာငးလာသည ေဇာတပါလ အမညတြင

ေသာ ပဏၰားလလင ျဖစေတာမခသည။ ေဇာတပါလလလငသည အမားက ႐ေသေလးစားရေသာ ပဏၰားမး

ျဖစသညအတြက အမးမာန ဇာတမာနျဖင ကပဘရားရငအေပၚ ၾကညညေသာ စတတ႔ ေခါငးပါးေနခ သည။

၎က ၎သာ ငါႏင ငါသာႏႈငးစရာဟ မာနေတြ တကေနမေတာ၏။ ကပဘရားရငအား ၾကညည သတ႔က

“ကၽြႏပတ႔၏ ကပ ျမတစြာဘရားရငသည သတကာကငႏငခေသာ ဒကရစရယအကငက ေျခာကရက

တငတင ကငေတာမသညအတြက ဘရားအျဖစသ႔ ေရာကရေတာမခသည” ဟ ေျပာဆၾကေလ သည။

ထစကားက ၾကားရေသာ အမးမာန၊ ဇာတမာနတကေနေသာ ေဇာတပါလ လလငလညး...

“သငတ႔ ကပဘရားက ေျခာကရကေလာကပ ဒကရစရယအကငက ကငသတလား။ ဒါေလာက

ရကကေလးန႔ ဘာဟတရမာတတး။ ငါသာဆရင ေျခာကရကမကဘး၊ ေျခာကႏစတတ ကငပစလကမည”

ဟ ႏႈတကၽြကာ ဝစမႈက ျပခ၏။ ထသ႔ ကပဘရားရငအား ျပစမားခေသာ ဝစကအမႈေၾကာင

ေဂါတမအေလာငးေတာ တရားရာေသာ ကာလဝယ ဒကရစရယအကငက ေျခာကႏစတင ကငၾကခရျခငး

ျဖစေလသည။

(၃၅) ဓမၼစၾကာတရားက ဘရားရင ဘာေၾကာင ေဟာေတာမသလ

ေဂါတမဘရားရင ပြငထြနးမေပၚမက မာဂဓတငး တစခြငလး၌ ဘရားအမညခ ဂဏးဆရာႀကးတ႔

ေပၚထြနးႏင ၾကကန၏။ ထဆရာႀကးတ႔အနက တခ႕ကား ကာမသခလက အလပက ရဟနးမား အလပဟ

လညးေကာငး၊ တခ႕ကား အတကလမထအလပက ရဟနးမား၏ အလပဟ၍ လညးေကာငး ေဟာေျပာလက

ရေနၾကကန၏။ ယငးဆရာႀကးတ႔၏ ေဟာေျပာမႈေၾကာင ေလာကသားတ႔သည ေဖာျပပါ ကာမသခလကအကင၊

အတကလမထအကငတ႔က ဒကၡမားမ လြနေျမာကရနအလ႔ငာ ကငၾကၾကကန၏။

ဘာသာတရားက လသားတ႔သည အားကးရာအျဖစႏင ယၾကညလကခၾကကန၏။ ထ႔ေၾကာင

ဘာသာတရားက ဥးေဆာငသ၊ ေဟာေျပာသတ႔၏ အဆအမန႔ဟသမအားလး အမနဟ၍ တစထစခ လကခ

ျခငးသည လသား၏သဘာဝ ျဖစလာခသည။ ယငးသ႔ ကာမသခလကအကင၊ အတကလမထ အကငတ႔က

ေဟာမႈ၊ ကငမႈဟေသာ အေမာငထႀကး ဖးလႊမးေနစဥ ပြငထြနးလာေသာ ဘရားရငအား သဟမၸတျဗဟၼာ မငးက...

“ဘနးေတာႀကးလစြာေသာ ျမတစြာဘရား၊ ရငေတာဘရားမပြငေပၚမ ဟေရးယခငက မာဂဓတငး

တစခြင၌ သေတာမဟတ သယတတ႔ ၾကစညေဟာေျပာအပေသာ မစငၾကယသည တရားမား ထငရား ေပၚေပါက

ခပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ထမစငၾကယသငတရားမားက သတသင ဖယရားလက အၿမကနဗၺာန ဝငေၾကာငးျဖစေသာ

မဂၢငတခါးက ဖြငလစေပးေတာမပါဘရား...

အရငဘရား...

ေလာကသားတ႔သည ရာဂစေသာ အညစအေၾကးတ႔ႏင ေရာေထြးေနၾကပါကန၏။ ထအညစ အေၾကးတ႔မ

ကငးေဝးစငၾကယေတာမေသာ ျမတစြာဘရားသည ေလာစြာ သအပေသာ သစၥာေလးပါး တရား ေတာက

နာၾကားခြင ရၾကပါေစဘရား”

ဟ၍ ေလာကထားခ၏။ ဤသ႔ျဖင ေဂါတမျမတစြာဘရားရငလညး မဟာသကရာဇ (၁၀၃) ခႏစ၊ ဝါဆ လျပညေန႔

ေနဝငလဆအခနတြင ဓမၼစၾကာတရားေတာက ပၪၥ၀ဂၢငါးဥးတ႔အား စတငေဟာၾကားခရာ မဟာ ပထဝ ေျမႀကးသည

ျပငးထနစြာ တနလႈပ၏။ သဗၺညတ ဉာဏေတာ၏ အာႏေဘာေတာ တ႔ေၾကာင နတ ျဗဟၼာမားတ႔၏ အေရာငထက

သာလြနေသာ (စတပစၥယဥတသမ႒ာန) အေရာငအလငးႀကး ျဖစေပၚလာ ခေတာသည။

40 41

(၃၆) ႏငငအေရးအေပၚ ဗလခပေအာငဆနး ဘယလျမငခသလ

၁၉၄၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ (၁၇)ရကေန႔မ စတင၍ ႏငငလးဆငရာ ညလာခႀကးက ေ႐ႊတဂ အလယ ပစၥယ၌

ကငးပရာ (၂၀)ရကေန႔၌ (ဖဆပလ)အဖြ႔ခပ ဥက႒အျဖစ ဗလခပေအာငဆနးသည မန႔ခြနး ေျပာၾကားခ၏။

အဆပါမန႔ခြနး၌ ဗလခပေအာငဆနးျမငေသာ ႏငငေရး အဓပၸာယအခ႕က ေကာကႏတ တငျပ လပါသည။

“ႏငငေရးသည ယတမာညစေထးသည မဟတ။ ႏငငေရးက ညစေထးေအာင လပသတ႔သာလင

ယတမာျခငးျဖစ၏။ ႏငငေရး သေဘာအမနမာ ကၽြႏပတ႔လသားတ႔ႏင မတနမရာ ျမငျမတလြနးသညလညး

မဟတ၊ နမကလြနးသညလညးမဟတ၊ မကလညေဗဒငလညး မဟတ၊ အဂၢရတလညးမဟတ၊ ေၾကာကမက

ဖြယေကာငးေသာ ကႏာရခရးလညးမဟတ။ ဘယသေသေသ ငေတမာရငၿပးေရာ စတေဇာႏငလပေသာ

အေရးကစၥလညးမဟတ။ ကၽြႏပတ႔၏ ပတဝနးကင၌ ေပၚေပါကျဖစပြားလကရေသာ အေျခေပၚတြင ေမာေခၚ ၍

ေဆာင႐ြကရမညျဖစေသာ အေရးကစၥသာလင ျဖစေပ၏။

ႏငငေရးဆသညမာ ကၽြႏပတ႔ ေန႔စဥႏငအမ လ႔ေလာကတြင ေတြ႔ၾကေနၾကရေသာ ကစၥပင ျဖစေပသည။

တစနညးအားျဖငဆေသာ ႏငငေရးဆသညမာ လ႔ကစၥဟ ဆရေပမည။ ကၽြႏပတ႔ စားမႈ၊ ေသာကမႈ၊ ေနမႈ၊ ထငမႈ၊

သြားမႈ၊ လာမႈ အစစသည ႏငငေရးပငျဖစသည။ ကၽြႏပတ႔သည ႏငငေရးက မဆငျခင မေတြးေတာမေစကာမ

ႏငငေရးသည ကၽြႏပတ႔ႏင အၿမတေစ ဆကသြယေန၏။ ကၽြႏပတ႔ ႏငငေရး က ေရာငရားေစကာမ ႏငငေရးသည

ကၽြႏပတ႔၏ အမ၊ ႐း၊ အလပ႐ စသညတ႔၌ ေပၚေပါကလကရ၏။ ဤဌာန မား၌ ကၽြႏပတ႔သည ေန႔စဥႏငအမ

ႏငငေရးကပင လပေနၾကရေပသည။

လတငး လတငး မမတ႔၏ အခြငအေရးက ရယလျခငးသည ႏငငေရးပင ျဖစ၏။ ႏငငေရးက ဘာသာတရား

ျဖစသကသ႔ ေျပာဆၾကေသာသမားမာ ယတမာညစေထးေသာ ႏငငေရးသမားမားပငလင ျဖစေပ၏။ ထသတ႔၏

ရည႐ြယခကမာ ဤကသ႔ ႀကးႀကးကယကယ လဆယ၍ ေျပာျခငးအားျဖင ျပညသ တ႔၏စတက ႐ႈပေထြးေစ၍

အေၾကာငးအကး အေကာငးအဆးက ေဝဖနျခငးငာ မစြမးႏငေအာင လပျခငး မသာ ျဖစေပ၏။ အမနမာ

ထသတ႔ ျပလပမႈသည ႏငငေရးမဟတ။ မမတ႔ အေကာကဉာဏကသး၍ မမတ႔ ႀကးပြားေရး တစနပစား

ႏငငေရးပငျဖစေပ၏။”

(၃၇) ႏငငအသးသးရ႕စာေပမာ အကၡရာအေရအတြက ဘယေလာကရၾကသလ

ကမာၻ႔ႏငငအသးသး၌ မတငးေနထငၾကသည ႏငငသ ႏငငသားေတြအဖ႔ ကယႏငငက စာေပ

အေရး အသားႏင စပလဥးၿပး အေျခခ ထားရရသည အကၡရာစကားလးမား ရၾကပါသည။ တစနညးအားျဖင

ဗညး အကၡရာမား ျဖစၾကပါသည။ ထဗညးအကၡရာမား၌ အသမရပါ။ အသေပၚထြကလာေစရနအတြက

“အ၊ ေအ၊ အယ၊ အာ၊ ေအာ၊ အ၊ အ၊ အင၊ အန၊ အြန၊ အတ၊ အတ၊ အက၊ ေအာက၊ အစ၊ အက၊ အတ၊

အြတ” အစရေသာ အေျခခသရမားႏင ေပါငးစပလကမသာ အသမား ေပၚထြကလာပါသည။ ထစကားလး

မားမ ေဝါဟာရမား ျဖစေပၚလာပါသည။ က၊ ကတား၊ ႀကယာ၊ ဝဘတ၊ သမၺႏၶ၊ နာမဝေသသန အစရသျဖင

စကားလးေဝါဟာရမား ပဒမား ျဖစေပၚလာၿပး သဒၵါအထားအသ မနကနစြာ စဥလကလင ဝါကမား

ျဖစလာ ပါသည။ ဝါကမ တစဆင စာပဒ၊ စာပဒမ စာပဒျဖစလာကာ ကယႏငင တငးျပညဆငရာ စာေပမား

ေပၚထြနးလာပါသည။ ယဥေကးမႈအေနအထားမား တးျမငလာပါသည။

စာေပသည ႏငငႏငလမး၊ အေျခတးျမႇငေရး၌ အဓကကပါသည။ စာေပမား ေပၚထြနးလာရေအာင

ဘာသာေဗဒပညာရငမား သဒၵေဗဒပညာရငမားသည ေခတအဆကဆက ႀကးပမးအားထတခရပါသည။

၎တ႔ ႀကးပမးအားထတသည အတြကေၾကာငလညး ေနာကဆး၌ ကယႏငင ကယတငးျပညအလက လမး

အသးသးတ႔၏ ကယပငအကၡရာ ျဖစေပၚလာခရပါေတာသည။ ဤ၌ ကမာၻ႔ႏငငအသးသး ရၾကသညအနက

လကလမးမရာက ေလလာစးစမး တငျပရသညရေသာ

၁။ ျမနမာစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၃၃)လး ရ၏

၂။ ဂးစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၂)လး ရ၏

၃။ အတလစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၂)လး ရ၏

၄။ လကတငစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၂)လး ရ၏

၅။ ဂရတစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၄)လး ရ၏

၆။ ျပငသစစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၅)လး ရ၏

၇။ ဂာမနစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၆)လး ရ၏

၈။ အဂၤလပစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၆)လး ရ၏

၉။ စပနစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၇)လး ရ၏

၁၀။ အာေရဗစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၈)လး ရ၏

၁၁။ တရကစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၂၉)လး ရ၏

၁၂။ ႐ရားစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၃၂)လး ရ၏

၁၃။ အာေမးနးယားစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၃၈)လး ရ၏

42 43

၁၄။ တ႐တစာေပ၌ အကၡရာအလးေရ (၅၃)လး ရ၏

၁၅။ ထငး(ယးဒယား) အကၡရာအလးေရ (၇၄)လး ရ၏။

(၃၈) နယခ႕အဂၤလပေတြ သေပါန႔စဖရားလတက ရနကနေရာကေအာင ဘယလေခၚသြားခလ

ေရနနးျပာဒႀကးအတြငးသ႔ ကာနယစေလဒငႏင ကငးဝနမငးႀကးတ႔ ဆကေရာကသြားေသာအခါ၌

သေပါမငးႏင စဖရားလတတ႔သည သဟာသနရာဇပလငေပၚတြင ယဥတြေနထငသညက ေတြ႔ရသည။ ျမနမာ

စစသားအခ႕ႏင ဝနႀကးအခ႕ကလညး ဝပၿပး ခစားေနၾကသည။ ဖနပကလညး မခၽြတ၊ တပကြ႐ကးျခငး လညး

မရေတာဘ မားမားမတမတႀကး ဝငေရာကလာေသာ ကာနယစေလဒငထတြင သေပါမငး အညခရ ေလသည။

သ႔ေသာလညး အဂၤလပတပမား ေခၚေဆာငရာသ႔ ခကခငး လကပါႏငလမမည မဟတေၾကာငး

ေျပာသည။ ကာနယစေလဒငကလညး ေနာကေန႔သ႔ ဆကေရာကေသာအခါကမသာ သေပါမငးအား

ေခၚေဆာငသြားမည ျဖစေၾကာငး ကတေပးသည။ သ႔ျဖင သေပါမငးအား ထညအဖ႔ နနးေတာႀကးထတြငပင

အကယခပ ခပေႏာငထားလကသည။ သေပါမငး ထြကေျပးလြတေျမာကျခငး မရေစရန တငတားမငးႀကးႏင

အျခားဝနမားက အသကေပး အာမခကာ တာဝနယထားၾကရသည။ သ႔ျဖင ထညတစညလးပင တငတား

မငးႀကးသည မမ၏ စစသညေတာမားျဖင သေပါမငးႏင စဖရားလတတ႔အား ဝငးရေစာငၾကပ ထားၾကရ

ေလသည။ ထညတြင ကာနယစေလဒငသည တခါးအနးရ လႊတေတာသ႔ သြားေရာကအပစကခ၏။

ေနာကတစေန႔တြင သေပါမငးအား ျမစဆပသေဘၤာမားရရာသ႔ ေခၚေဆာငသြားရာ၌ ပထမဆး အဂၤလပ

စစဗလခပ ပရငဒါဂတ၊ ထ႔ေနာက အဂၤလပ အလေတာ၊ ထ႔ေနာက အဂၤလပေျခလင တပသား မား၊ ထ႔ေနာက

တငတားမငးႀကး၊ ထ႔ေနာက ထးျဖေလးစငးစကေသာ ဗ႐လညး၌ သေပါမငး၊ စဖရားလတ၊ ဆငျဖမရင

မဖရားႀကးတ႔ကတငကာ ေနာကမ အဂၤလပစစသားမားက ဘငခရာမားက တးမႈတ၍ ေဆာငယ သြားၾက၏။

သေပါမငးပါေသာ ဗ႐လညးအား ေသနတ၊ လ စြပစြ အဂၤလပစစသားမားက ဝနးရထားၾက၏။ မႏေလးမေနၿပး

သေပါမငးအား “သရယ” ဟ ေခၚေသာ ဧရာဝတ ဖလပတးယားပင သေဘၤာေပၚသ႔တငကာ ရနကနသ႔

ေခၚေဆာငသြားေလသည။

[ရနကနသ႔ ေရာကေသာအခါ၌ ကငးနငး (Canning) ပငလယကး သေဘၤာတစစငးေပၚသ႔တငကာ အႏၵယ ျပည၊

ဘေဘကမးေျခရ ရတနာဂရသ႔ ပ႔လကေလသတညး။]

(၃၉) ႏငငေရးက စတမဝငစားဘ ဂတကသာ ဝါသနာထတ မငးသားႀကးက ဘယသလ

သသည ေတာငငဘရငခ၏ သားေတာႀကးတစပါးျဖစၿပး သာယာဝတမငးလကထက၌ “မဟာသရ

ဓမၼရာဇာ” ဘြ႔ ေပးသနား၍ ျမငးကြနးၿမ႕က အပငစားရသည။ ထ႔ေနာက ပၪၥမသဂၤါယနာတင ဘဝရင

မငးတနးမငးႀကးလကထက၌ “မဟာသရ ဓမၼရာဇာ”ဘြ႔ကပင ဆကလက ေပးသနားျခငးခရကာ ျပငစညၿမ႕က

အပငစားရေသာေၾကာင ေနာကပငးတြင “ျပငစည မငးသားႀကး”ဟ အမညတြငသည။ ငယမညကား ထပတငပ

ျဖစ၏။

ထပတငပေခၚ ျပငစညမငးသားႀကးသည ပေဒသရာဇ မငးဧကရာဇတ႔အႏြယ မငးသားအစစ

ျဖစေသာလညး တငးႏငငအပခပသည ဘရငျပလသ မဟတဘ စတေနစတထား ႏးညသမေမြ႔သ မငးသား

တစပါးသာျဖစသည။ ျပငစညမငးသားႀကးသည ထးနနးစးစေသာ ရငဘရင အလပထက ေတးဂတ အႏပညာ

စာေပေရးသားစပဆေသာ အလပမးကသာ အထးဝါသနာထကာ စာေပေရးသား စပဆေသာ အလပမး ကသာ

အထးဝါသနာထကာ အခနရသမ ရတ၊ ကဗာ၊ ေတးဂတမားက ေရးသားစပဆ သကးျခငးျဖင ေပာေမြ႔ေနေသာ

မငးသားႀကးပငျဖစသည။ သ ေရးသားစပဆခေသာ ယးဒယားသခငးႀကးေပါငး မားစြာ ရခ ၏။ ၎တ႔အနက

အထးလသမား၍ ထငေပၚလေသာ ယးဒယားသခငးႀကး(၈)ပဒတတ ရေလသည။ ၎တ႔မာ ....

၁။ ေ႐ႊတညာ

၂။ ေတာေတာငစြယ

၃။ ႏငးယြနးခါေဟမာန

၄။ ေတာၿမငေျခ

၅။ ပနးၿမငလယ (ဖနးသြား)

၆။ ခငပနးစ

၇။ မႈငးမႈျပာရ

၈။ ေမာ႐ေဟဝန

တ႔ ျဖစၾကၿပး ယခေခတ မကေမာကတငေအာင ကယျပန႔ေနဆ၊ လႀကကမားေနဆ သခငးႀကးမားျဖစ၏။

သသည ဘႀကးေတာမငးတရားလကထက သာယာဝတမငးလကထကႏင ပၪၥမသဂၤါယနာတင မငးတနး

မငးတရားႀကး လကထကအထ ထငေပၚေကာၾကားလာခသည အႏပညာရငႀကး ျဖစေပသည။ သသည မဟာဆ

မဟာမးျဖစေသာလညး ဘနးေတာဘြ႔ ပေဒသရာဇဘြ႔မားက မစပဆဘ သဘာဝ ေရေျမအလအပ မားက

44 45

စပဆသြားသညမာ ထးျခားလ၏။ ၁၂၂၄ ခႏစ၊ ေတာသလငးလ၌ (မငးတနးမငးႀကးလကထက) ကြယလြန အနစၥ

ေရာကခပါသည။

ျပငစညမငးသားႀကးကား တစဘဝ ခပၿငမးခေသာလညး သ ဖနတးခရာ အႏပညာရပမားကမ

ရငသနေနဆပင။

(၄၀) နယခ႕အဂၤလပေတြရ႕ ဆေပးဒဏေပးစနစဆတာ ဘယလမးလ

နယခ႕အဂၤလပတ႔သည ျမနမာႏငငက ရနစကးေကာ ဝငေရာကလာခၿပး တစႏငငလးက ကၽြနျပ

ခၾကသည။ ထအခါဝယ သ႔ကၽြနျဖစေနျခငးထက ေသရသညက ျမတေသး၏ ဆေသာ ထးက ႏလးမလက

ျမနမာတငးရငးသား မးခစအေပါငးတ႔သည ရရာလကနကမား စြကငကာနယခ႕တ႔အား ရငဆငတကပြ

ဝငခေလသည။

ထသ႔ တကပြဝငၾကသညအထတြင ေတာငသာနယဝေလာငမ ဗလရာညြန႔လညး အပါအဝင ျဖစသည။

မးခစစတျဖင ေတာလနတကပြ ဝငေနေသာ ဗလရာညြန႔က ႏမနငး၍မရေသာအခါ ၁၈၈၇ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ

(၂၈)ရကတြင ျပ႒ာနးခသည။ ေကး႐ြာဥပေဒစညးမဥးျဖင ၿဖခြဖ႔ရာ ႀကးစားလာၾကသည။

ဤတြင အဂၤလပအစးရသည “ဆေပးဒဏေပးစနစ” က ကငသးလာၾကသည။ ထဆေပးဒဏေပးစနစ

ဆသညမာ သပနမား၊ ဓါးျပမား၏ အေျခအေန သတငးက ေပးႏငသမားအား ဆေငြမားေပးျခငး၊ ရာထး

ေပးျခငး၊ နာမညေကာငးလကမတေပးျခငး၊ လယယာေျမ ေပးျခငးတ႔ျဖစသည။ ဒဏေပးျခငးမာကား သပန မား၊

ဓားျပမားက လကခ ထနဝကထားသ၊ ေထာကပသ၊ ပးေပါငးသမားက ဖမးဆးျခငး၊ ခပေႏာငျခငး၊ ႐ကႏကျခငး၊

ေထာငချခငး၊ သတျဖတျခငး၊ နယႏငဒဏေပးျခငး၊ ႐ြာက မး႐ႈ႕ျခငး၊ ႐ြာက ေျပာငးခငးျခငး စေသာ အေရးယမႈမား

ျဖစေလသည။

ထစနစက စစကငးဘကႏင မငးဘးဘကတ႔တြင ဥးစြာ ကငသးခၾကသည။ ထစနစေၾကာင စစကငး

စရငစ၊ မငးဘး စရငစတ႔တြင နယခ႕တ႔ ေအာငျမငေနေလၿပ။ နယခ႕အဂၤလပတ႔သည သေပါဘရငက

ဖမးသြားၿပးေနာက မၾကာမမာပင အရပဘက အပခပေရးတြင စစတပကမသးဘ စစပလပတ႔ကသာ သးဖ႔

သတမတထားခေသာလညး လကေတြ႔တြင အလပ လပ၍ မရ။ စစပလပကေရာ စစတပကပါ သးေန ၾကရသည။

အႏၵယမ စစတပမားက ထပကာထပကာ ေတာငးခယေနၾကေတာသည။

အဆပါ ဆေပးဒဏေပးစနစသည ျမနမာတငးရငးသားတ႔အား ေသြးခြလကျခငးပင ျဖစသည။

ငါးၾကငးဆႏင ငါးၾကငးေၾကာေသာ လပရပျဖစေပရာ ထဆေပးဒဏေပး ဥပေဒေၾကာင မးခစေတာလနေရး

တပဖြ႔တ႔ အေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈ ရလာခေတာသည။

(၄၁) ႏစဆနး(၁)ရကေန႔မာ ဘာေၾကာင ပကဆမသးေကာငးတာလ

သႀကၤနကာလ လြနေျမာကၿပး ျမနမာႏစသစအစျဖစသည ႏစဆနး(၁)ရကေန႔၌ လႀကးသမမားက

ပကဆက မသးေကာငးဟ ဆၾကသည။ ထအခကက ေလလာၾကညလကေသာအခါ ေန႔၏အစျဖစေသာ အပရာမ

ႏးထခန၊ လတစလ၏ အစျဖစေသာ လဆနး (၁)ရကေန႔တ႔သည ထေန႔၊ ထလက ဆးျဖတမည ကာလမားသဖြယ

မတယထားၾကေလရာ ႏစဆနး(၁)ရကေန႔သည တစႏစလးက အဆးအျဖတ ေပးမည ရကတစရက

ျဖစလာရေတာသည။

ထ႔ေၾကာင ကၽြႏပတ႔ ျမနမာႏငငသားမားသည ႏစဆနး(၁)ရကေန႔တြင ဘရားဆငးတေတာမားက

ေရသပၸာယျခငး၊ ဥပသသလ သတငးမား ေဆာကတညျခငး၊ သကႀကး႐ြယအမားက ေခါငးေလာေပးျခငး၊

ေျခသညး လကသညးမားက သတသငေပးျခငးစသည သန႔ရငးစငၾကယမႈက ျဖစေစသည ေကာငးမႈမား

အျပင ငါးလႊတျခငး စသည အသကရညမႈက ျဖစေစေသာ ေကာငးမႈမားကလညး ျပလပတတၾကျခငး ျဖစ၏။

ႏစဆနး(၁)ရကေန႔တြင ျပလပလကေသာ ေကာငးမႈသည တစႏစပတလး ေကာငးကးေပးႏငသည ဟေသာ

႐းရာအစြကေလးက ေနာကကြယ၌ တညရေနေပသည။

ဤေနရာ၌ ေဗဒငကစၥႏငလညး ဆကစပေနေပသည။ မမ၏ အဥးအစရရေသာ ေငြေၾကးက အန႒ာ

ျဖစသည ေဆးလပဝယကာ ေသာကျခငးမး၊ မးေသြးဝယပစလကျခငးမး မလပဘ လဒါနးျခငး၊ ဘရား အတြက

ပနး၊ ဆမးတ႔က ဝယယျခငးတ႔က ဣ႒ာ႐ေကာငးကးက ျဖစေစသည။

သ႔ျဖစ၍ ႏစဆနး(၁)ရကေန႔တြင ပကဆေငြေၾကးက သးစြလကျခငးအားျဖင တစႏစပတလး မမ၏

အမအတြငးမေငြေတြ ထြကစရာအေၾကာငး ရသညဟေသာ ဓာတသေဘာအရ အစြအလနး ျဖစလာရျခငးဟ

ယဆစရာ ရေပေတာသည။ (ေခတမတးတကလာေသာ သမယ၌ ေရးထးလညးမပယႏင၊ ေစးသးလညး

မကြယသင ဆေသာ စကားက အကးသင အေၾကာငးသငအရ ပယသငကလညး ပယရမည၊ ကြယသင ကလညး

ကြယရမည ျဖစပါသည။)

46 47

(၄၂) ပထမဆး အဂၤလပ-ျမနမာ အဘဓာနက ျပစခတာ ဘယသလ

ျမနမာႏငင၌ ပထမဥးဆးေသာ အဂၤလပ-ျမနမာ အဘဓာနက ျပစခသမာ ဥးေ႐ႊၾကးလညးမဟတ၊

ဥးထြနးၿငမးလညးမဟတ၊ ေဒါကတာဘဟနလညး မဟတ။ ၎တ႔မာ အဂၤလပ-ျမနမာ အဘဓာနက ျပစခၾက

သညမာ မနေသာျငားလညး ပထမဥးဆးေတာ မဟတပါေခ။

ပထမဥးဆးေသာ အဂၤလပ-ျမနမာ အဘဓာန ျပစခသကား ျမနမာႏငငသားစစစစျဖစ၏။ မဟာဆ

မဟာေသြးပါသ ျဖစ၏။ ၎ကား မကၡရာမငးသားျဖစေလ၏။ မကၡရာမငးသားမာ အမရပရ ပထမၿမ႕တည ဗဒ

မငးတရားႀကးႏင မဖရား သရမဟာရတနာေဒဝတ႔၏ သားေတာ ျဖစသည။ အငးဝဘရင ဘႀကးေတာ၏ ဥးေလး

ေတာစပသည။ ျမနမာသကရာဇ ၁၁၅၃ ခႏစတြင ဖြားျမင၍ ၁၂၁၀ ျပညႏစ အသက (၅၇)ႏစ အ႐ြယတြင

ကြယလြနခသည။

မကၡရာမငးသား အသကထငရားရခစဥက ႏငငႏငလမး၏ အကးက အစြမးကန ေဆာင႐ြကခသည။

ေဆာင႐ြကသညဆရာ၌ ႏငငေရးအရ မဟတ။ စာေပေရး၊ ပညာေရးအရ ေဆာင႐ြကျခငး ျဖစသည။ ထစဥက

ျမနမာတ႔သည အေနာကတငး ဝဇၨာသပၸပညာရပမားက မတတေျမာကၾကေသး။ ေခတမမၾကေသး။ ကမာၻ

ျပားသညဟေသာ အယအဆကပင ယဆေနၾကဆျဖစသည။ ထအခကက မငးသားႀကးသည ေကာငးစြာ

သတျပ ဆငျခငမသည။ မငးသားႀကးသည အငးဝေနျပညေတာေရာက အဂၤလပလမးမားႏင ဆကဆရာတြင

ထသတ႔မတဆင ေခတမ ဝဇၨာသပၸပညာရပမား၏ သေဘာက သရနားလညခသည။ ထပညာရပမားက

တတေျမာက မသာ ျမနမာတ႔ ေခတမမညက သေဘာေပါကခသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာမား ေခတမေရးက

မငးသားႀကးသည အစြမးကန အားထတခ ေလသည။

မငးသားႀကးသည အငးဝသ႔ ေရာကရေနသည အဂၤလပကနသညႀကး မစၥတာေရာဂာထမ အဂၤလပ စာက

သငယသည။ ထ႔ေနာက အဂၤလပဘာသာျဖင ေရးထားေသာ အေနာကတငး ဝဇၨာသပၸဆငရာ ပညာရပ မားက

ေလလာဆညးပးသည။ အထးသျဖင ရး၏ စြယစကမး (Rees’ Encyclopaedia) က ေလလာ ဆညးပးသည။

ျမနမာအမးသားတ႔ ေလလာဆညးပးႏငရနလညး ထကမးပါ သပၸပညာရပအခ႕က ျမနမာ ဘာသာ

ျပနဆေလသည။

အဂၤလပစစဗလမးႀကး ကာနယဘားေနးသည အငးဝသ႔ အေရးပငဝနႀကးအျဖစ အမႈထမးဖ႔

ေရာကလာစဥအတြငး မကၡရာမငးသားႀကးအား ပညာရငတစဥးအျဖစ သတမတလက ေလးစား ၾကညညစြာ

သြားေရာက ေတြ႔ဆခေပသည။

(၄၃) ပဋသေႏၶရၿပဆလင ဘယလလကၡဏာေတြ ျပတတသလ

မနးကေလးတ႔သဘာဝ အခနတနအ႐ြယေရာကလာသညအခါ ေလာကတထြာ ဓမၼတာႏငအည သးခနတန

သးၾကရ၏။ ပြငခနတန ပြငၾကရေပ၏။ တစမသားႏင တစမသား ေသြးမေတာ သားမစပ တစဥးႏငတစဥး

ေမတာသကဝင ခစခင၍ေသာလညးေကာငး၊ လႀကးမဘမား၏ စမၫႊနၾကားမႈျဖင လညးေကာငး၊ သ႔တညးမဟတ

အေၾကာငးတစခချဖငလညးေကာငး ဆန႔ကငဘက ေယာကားသားႏင အေၾကာငးဆက ေပါငးသငးၾကရငးမာ

လသားမးဆကတ႔ ေပၚထြကလာခၾကေပသည။

ဤေနရာ၌ မနးမသားတ႔အဖ႔ ဘဝအမေထာငေရးက ေသခာေလးနကစြာ စဥးစားၿပးမသာလင

ဆးျဖတ သငေပသည။ “အမေထာငမႈ၊ ဘရားတည၊ ေဆးမငရညစတထး၊ သညသးမး ခကမပငလင

ေနာငျပငႏင ခကသညအမး” ဟ၍ ျဖစလာခပါက ျပနလည၍ ျပျပငရန ခကခေၾကာငး သတျပရေပလမမည။

အမေထာငျပၿပးၿပဆပါက ဘယေသာအခါမ အပျပနျဖစလာစရာ အေၾကာငးမရေတာပါ။

အမေထာငကၿပးသည သကာလ ဖသဘာဝ၊ မသဘာဝတ႔ ေပါငးစပၾကရာဝယ မရညမၾကာေသာ

ကာလ၌ ျဖစေစ ကာလေတြရငေညာငးသည အခါတြငျဖစေစ မနးမသားတ႔သဘာဝ ပဋသေႏၶေဆာငရေသာ

(ကယဝနေဆာငရေသာ) အပငးက႑ႏင မလြမေသြ ေတြ႔ၾကရပါလမမည။ ဤ၌ သားသမးရတနာရရၿပးေသာ

အမေထာငရငအမးသမးတ႔အဖ႔ ပဋသေႏၶရျခငး၊ မရျခငးက အေတြ႔အၾကအရ သႏငေသာလညး အမေထာင

အစအဥး မခငေလာငးအဖ႔ ထအေျခအေနက ေသခာစြာ မသႏငပါ။ သ႔ရာတြင လ႔ခႏၶာကယသည ပဋသေႏၶ

ရၿပဆပါက ထးျခားေသာ အရပလကၡဏာေတြ ျပေလရခပါသည။ သ႔ျဖစ၍ အမေထာငဥး အမးသမးတ႔အဖ႔

မမတ႔၌ ေအာကပါလကၡဏာမား ေတြ႔ၾကခစားရၿပဆပါက ပဋသေႏၶလြယရၿပဆျခငးက သႏငပါလမမည။

ထလကၡဏာမားမာ ...

၁။ ရာသရပစျခငး

၂။ နနကခငး အဖားေခၚ အပရာထ၌ မအမသာျဖစျခငး

၃။ အေရၾကညအနျခငး

၄။ ရငဘတ၌ စမးျပာေရာငအစငးမား ထငလာျခငး (၎အစငးသည ေသြးျပနေၾကာမား ျဖစၾက၏)

၅။ သးလအတြငး ဆးခဏခဏသြားျခငး

၆။ ခကတညတညမ အညအစငးမား ေပၚလာတတျခငး

၇။ ဝမးဗက၏ အေလးဒဏေၾကာင ေသြးျပနေၾကာ ေရာငပြကာ ေျခေထာကမား အမးလာျခငး၊ ေဖာလာျခငး

၈။ အဂၤါဇာတ၊ မနးမကယတစဝက ယားယျခငး

48 49

၉။ အျဖရညပစပစမား ဆငးလာတတျခငး စသညတ႔ ျဖစၾကပါေၾကာငး။

(၄၄) ပသကသကၤနးလာ ဘယႏမးရသလ

ပသကဆသညမာ ပါဠေဝါဟာရ “ပသကလ” ဆေသာပဒမ ဆငးသကလာျခငးျဖစ၏။ ပသက၏

အဓပၸာယမာ “အရငမရ စြန႔ပစထားေသာပစၥညး၊ သကၤနး စသည” ဟ ဖြငဆထားပါသည။ ကမးဂနမားအရ

ဆရေသာ ပသကသကၤနးဆသညမာ အမႈကပ၊ သသာနစသညတ႔၌ ပငရငမ စြန႔ပစထားေသာ ေျမမႈန႔၊ ဖနမႈန႔ပမာ

စကဆတ႐ြရာဖြယေကာငးေသာ အဝတအပငးအစမားက ေကာကယေလာဖြပၿပး ဖာေထးခပစပ ထားသည

သကၤနးပင ျဖစေပသည။

ဓတင (၁၃) ပါးတြင ပသကဓတငလညး တစပါး အပါအဝငျဖစ၏။ ပသကေဆာငရဟနးတ႔ႏင သငတင

ေလာကပတေသာ ပသကသကၤနးလာမာ (၂၁)မးရေၾကာငး အ႒ကထာမား၌ ေအာကပါအတငး ျပဆထားသညက

ေလလာေတြ႔ရရပါသည။

၁။ သသာန

၂။ အမေစး

၃။ ခရးလမးမ

၄။ အမႈကပစြန႔ပစအပေသာ အဝတပဆးမားဟ၍ ေလးမး

၅။ အမးသမးမား မးဖြားၿပး အညစအေၾကးမား သတသင၍ စြန႔ပစထားအပေသာ အဝတပဆး

၆။ ေရခးဆပ၌ စြန႔ပစထားေသာ အဝတပဆး

၇။ သသာနမျပနလာ၍ မဂၤလာမရဟ စြန႔ပစအပေသာ အဝတပဆး

၈။ မးေလာငေပါကရ၍ စြန႔ပစအပေသာ အဝတပဆး

၉။ ႏြားစား၍

၁၀။ ျခကက၍

၁၁။ ကြကကက၍

၁၂။ အနားျပတ၍

၁၃။ အၿမတအဆာျဖစ၍ လတ႔ အသးမလေတာသျဖင စြန႔ပစအပေသာ အဝတပဆး

၁၄။ သေဘၤာသားတ႔ အလထထားခေသာ အဝတပဆး

၁၅။ စစေျမျပင၌ အလထထားခေသာ အဝတပဆး

၁၆။ ေတာငပ႔က ရစပတ၍ ယဇနတပေဇာပသေသာပဆး

၁၇။ ရဟနးတ႔စြန႔ပစေသာပဆး

၁၈။ မငးဘသကခရာ၌ စြန႔ပစေသာ အဝတပဆး

၁၉။ ဗဟဘကၡသကၤနး

၂၀။ လမးခရး၌ ကအပေသာ အဝတပဆး

၂၁။ သမဒၵရာလႈငးပတ၍ ကနးေပၚတငေနေသာ အဝတပဆး

စသညတ႔ျဖစေၾကာငး ေလလာတငျပအပပါသည။

(၄၅) ပမးနငး ေကာကခကခတ အယဒတာဆတာ ဘာတလ

ျမနမာစာေပ ေလလာလကစားၾကသတငး ဆရာႀကး ပမးနငးက သရၾကပါလမမည။ ဆရာႀကးသည

ေခတပညာတတျဖစသည အားေလာစြာ စာေပအေရးအသားက ေရး႐းလမးမ ခြထြကလက ဆနးသစေအာင

လမးေဖာကခသ ျဖစသည။ ဝါကအဖြ႔အႏြ႕တ႔ လရငးတရငးျဖစေအာင ေရးသားခသည။ သ႔ျဖစ၍လညး

ဆရာပမးနငး၏ စာေပလကရာမားမာ ယေန႔ကာလတင ရငသနေနျခငး ျဖစသည။

ဆရာႀကး ပမးနငးတ႔ေခတကတညးကပင အယဒတာဆေသာ ေဝါဟာရမာ တြငကယေနခပါၿပ။ ဤ၌

ဆရာႀကးပမးနငး ေကာကခကခခေသာ “အယဒတာ” ဟသညအျမငက ယခကာလႏင ခနထးႏႈငးစာ ၾကညႏငရန

ေကာကႏတ တငျပလကပါသည။

“အယဒတာဆသညမာ ဘေအေအာငဖ႔လညးမလ၊ ပထမေကာန႔လညး မသကဆင၊ သတစပါး ေရး

သည မားစြာေသာ အမႈကပႀကးထမ မမဉာဏက အသးျပကာ ေရ႕အစြနး ေနာကအစြနး ဆငျခငလက ေတာ

၏၊ မေတာ၏၊ သင၏၊ မသင၏ကၾကညၿပးေနာက ဤစာက ဤျခငးထ ဆတခ၊ ဟစာက ဟဖငမာတြ၊ ထစာစ

50 51

က သ႔ထျပနပ႔။ ရာဇဝတမႈအေရးတ႔က ဖယရား၊ အဘယစာမားက အဘယလစအတြက အကးမားၿပး

ဘယ စာမးတ႔က စာနယဇငးဖတသတ႔ သေဘာကမညဟ ဆငျခငကာ နငယက အၿမးတပ၊ အသတက

ထငေအာငေရး၊ ေသးေသးတငပါ မကနရစေအာင ေလာသလျပျပငၿပး ဖကတနဖက၊ ျဖညတနျဖည၊

ေျပာငး တနေျပာငးၿပး ေကာငးေအာင အကန႔အကန႔ခြ၊ အခနးခနးတ႔ ေနရာမ ခထားၿပးလင စာနယဇငး

တညးဟေသာ စာအမးမး၊ ပြႀကးပြ႐မာ “ေဆာစ” ကေလး “ခကတနး” ကေလးမားႏင ေမႊးေမႊးႀကငႀကင၊

ၿမငၿမငဆငဆငျဖစေအာင အေငြ႔ တစေထာငးေထာငးႏင ျမငရလင သြားရည ယေလာကေအာင

စမတတေသာ စာအးသႀကး ဉာဏမးရသညတ႔က အယဒတာဟ ေခၚေဝၚသမတအပေပေၾကာငး” ဟ၍ ၎၏

ေကာကခကက တငျပထားပါသည။

စငစစ အယဒတာဟသည (Edere: to give out) အျပင သ႔ ထတေပးသညဟေသာ လကတင

စကားမ ဆငးသကလာေလသည။ အယဒတာသည ႀကးၾကပျပငဆငေပးရသ ျဖစ၏။ ဉာဏမကလးတ႔ျဖင

ျခငသးသပၿပး ေကာငးမေကာငး၊ သငမသင၊ ေတာမေတာ အရာမားက ေဝဖနခြျခားရ၏။ ျပတတ၊ ျပငတတ၊

တနဆာဆငတတ အသဉာဏႀကးဖ႔ လအပ၏။ ထတေဝ႐ႏငလညး အယဒတာမဟတ။ စာနယဇငးႏင

သကဆငၿပး စာေပ၏ အႏစသာရက ခြျခားေဖာထတကာ တညးျဖတသတသင ျပငဆငတတေသာ သက သာလင

အယဒတာဟ၍ သတမတရမည ျဖစပါသည။

(၄၆) ဖကဆစေတြရ႕လပရပက သခငႏ ဘယလၾကေတြ႔ခရသလ

ဖကဆစဂပနတ႔ စးမးေသာကာလတြင ျဖစသည။ ထစဥက ဝနႀကးတစဥးျဖစခေသာ သခငႏသည

ဖကဆစဂပနတ႔၏ လပရပက ေအာကပါအတငး ခါးသညးစြာ ၾကေတြ႔ခရပက ကယတင မတတမးတင ခပါသည။

“ဝနႀကးမား၏ ေမာေတာကားတြင တပရန အလရသညမာ တစလခန႔ ရေလၿပ။ ကၽြနေတာလညး တစခါမ

မတပေသး။ ဒါ႐ငဘာကလညး “ဆရာရယ အလမရရင အငမတနမကႏာငယပါတယ၊ တပ ပါရေစ”ဟ မၾကာခဏ

ပဆာသည။ တစေန႔သ၌ ဒါ႐ကဘာကလညး အလြနပဆာလြနးသျဖင ႐းသ႔အသြား တြင ကားမာ အလတပ၍

သြားေလသည။

ကတကငးဘကရ ယနဗာစတ အဗငးနယးထပဝသ႔ ေရာကေသာအခါ လမးေစာင ျမနမာပလပက

ေမာေတာကားဘကသ႔ လည၍ ဆလတစခက ေပးလကရာ..

“ေဟေကာင မငးေျပာတအတငး အလရ႕တနခးဟာ အႀကးသားပ” ဟ ကၽြနေတာလညး ဒ႐ငဘာက

လမး၍ ေျပာလကသည။ ယနဗာစတ အဗငးနယးအတငးလာ၍ ျပညလမးဘကသ႔ထြကၿပး ကမာ႐ြတဂါေရ႕သ႔

ေရာကေသာအခါ ရငထတြင ဒနးခန ျဖစသြားေလသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ကၽြနေတာ၏ေရ႕

ဝါးသး႐ကခန႔ေလာကတြင ဂပနစစပလပတစေယာကရပ၍ ကၽြနေတာ၏ကားက ရပခငးေသာေၾကာင ျဖစေလ၏။

ထေန႔က ဂပနစစဗလႀကးတစေယာက ဤလမးသ႔လာမညဆ၍ ဂပနစစပလပမားသည တစလမး

လး ေစာငလကရျခငး ျဖစေလသည။ ကၽြနေတာ၏နေဘးတြင ထငစးလာေသာ သခငဗဟနးက တတသေ႐ြ႔

ဂပနစကားႏင...

“ဒါ ႏငငျခားေရးဝနႀကး ျဖစတယ။ ႏငငျခားေရး႐းက သြားမလ႔” ဟ ေျပာလကရာ ...

“ေၾသာ ... ဟတလား ေကာငးတယ ေကာငးတယ။ ထငပါ ထငပါ” ဟ ရပၿမတငး အရပခငးထား ေလ၏။

သခငဗဟနးႏင ကၽြနေတာတ႔ႏစေယာကသည ရကလြနး၍ ေခၽြးမားပင ျပနလကရေလ၏။ အထး ရကသညမာ

အျခားမဟတ။ ရဌာနေရ႕တြင အရပခရေသာေၾကာင ျဖစသည။

“ရသားေတြကမား တ႔က ေလာငေျပာငေနၾကမလား။ ဒေကာငေတြ တ႔ကၾကညၿပး အခနးထမာ

ကတရယေနၾကမာပ” အစရသညတ႔က ေတြးမေလေလ ပရကေလေလ ျဖစသည။ ေလတကသျဖင

အလလြငသညကပင ကၽြနေတာတ႔၏ အရကပ၍ ခြေနသညဟ ေဒါသထြကမ၏” ဤကား သခငႏကယတင

ေရးခသည “ငါးႏစရာသ ျမနမာျပည” ဆသည စာအပမ ေကာကႏတခက ျဖစေလသည။

(၄၇) ဖကဆစဂပနန႔ နယခ႕အဂၤလပတ႔ ဗလခပက ဘယလ႐ႈျမငခၾကသလ

ျမနမာတ႔အေပၚ ဖကဆစစနစျဖင ဗလကစးမးခေသာ ဂပနမား၊ ျမနမာႏငငအား ကလနနယခ႕ကာ

ကၽြနျပခေသာ အဂၤလပမကႏာျဖတ႔မ ဗလခပေအာငဆနးအေပၚ ႐ႈျမငသးသပပက တငျပလေပသည။

ဂပနဗလမးႀကး ဆဇကးက...

“ေအာငဆနးသည အကြငးမ ႐းသားသည။ သသည သတ ဗတႏငျပညစေသာ စစေခါငးေဆာင လညး

ျဖစသည။ မးခစစတလညး ျပငးထနသည။ ထေၾကာင ငါတ႔ ဂပနမားသည သ႔က ေလးစားသည”

ဂပနစစေသသနာပတ ဂငနရယအဒါးက အစညးအေဝးအၿပး၌ ေဒါကတာဘေမာအား ....

“ေအာငဆနးဟာ ေငြက မမကေမာဘး။ အာဏာတနခးကလညး မမကေမာဘး။ တစကယေကာငး

လးဝမဆနတအျပင ေျဖာငမတတညၾကညသျဖစေလေတာ ကပတ႔ ဂပနတပမေတာတစခလးဟာ ေအာငဆနးက

ေလးစားၾကတယ” ဟ၍ ထတေဖာေျပာၾကားခ၏။ ထအစညးအေဝး၌ ဗလခပေအာငဆနးသည ျဖစသလပင

ဝတစားလာခသည။ သညအတြက ဂပနဗလမးႀကး ဟရာအကာက...

52 53

“ေအာငဆနးဝတလာတ ေၾကမြေနတ စစအကႌအစတကေတြ႔ရတာ ဂပနအရာရႀကးေတြက သ႔က

သပေလးစားသြားၾကတယ။ ဒလအဝတအစား၊ ယနေဖာငးက ျဖစသလ ဝတထားပ ကပတ႔ စစသားေတြန႔

တေနတယ။ ၿပးေတာ ေအာငဆနးဟာ စကားေျပာရာမာ ေျပာသငတာေလာက နညးနညးပါးပါးေျပာၿပး

ႏႈတဆတေနတာကလညး သေဘာကတယ။ ဒလ ယနေဖာငးအစတအၿပ ဝတထားတာန႔ စကား

နညးတာကေတာ စတထားျဖစငတ ကပတ႔ဆာမ႐ငး သရေကာငးေတြရ႕ အမတလကၡဏာတစခမ႔ ဒါေတြက

ကပတ႔ဂပနေတြက အလြနတနဖးထားၾကတယ။ ဒါေတြကေထာကၿပး ေအာငဆနးဟာ တ႔အထကလပါ။ သဟာ

တ႔က ဘယေတာမသစၥာေဖာကမာမဟတဘး။”

ဂပနမားဆတခြာၿပး ဗလခပတ႔ မတလာခနးမာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးၾကစဥ ဖးလမာရယစလငးက...

“ကၽြႏပသည ေအာငဆနးက ေလးစားမသည။ ကၽြႏပထငသကသ႔ သသည ကယကးရာ တာဝနမ

ေျပာကကားေခါငးေဆာငမဟတေပ။ သသည မးခစပဂၢလအစစျဖစ၍ စတကးယဥသမား မဟတေပ။

လကေတြ႔သမားျဖစသည။ သသည အလြန႐းသားသည။ သသညေပးခၿပးေသာ ကတအတငးလညး တညမညဟ

ယၾကညရသည။ ကၽြႏပသည ေအာငဆနးႏင အလပျဖစသည”

(၄၈) ႏစပတလညဆငရာ အထမးအမတေတြက ဘယလေခၚသလ

ျမနမာႏငင၌ ႏစပတလညဆငရာ အထမးအမတမားက ေအာကပါအတငး သတမတ ေခၚေဝၚ ၾကပါတယ။

၁။ ၁-ႏစေျမာက - စကရတ

၂။ ၂-ႏစေျမာက - ဂြမးရတ

၃။ ၃-ႏစေျမာက - သားေရရတ

၄။ ၄-ႏစေျမာက - ပးရတ

၅။ ၅-ႏစေျမာက - သစသားရတ

၆။ ၆-ႏစေျမာက - သၾကားရတ

၇။ ၇-ႏစေျမာက - သကလပရတ

၈။ ၈-ႏစေျမာက - ေၾကးရတ

၉။ ၉-ႏစေျမာက - ဥဖရားရတ

၁၀။ ၁၀-ႏစေျမာက - သျဖရတ

၁၁။ ၁၁-ႏစေျမာက - သမဏရတ

၁၂။ ၁၂-ႏစေျမာက - ခညရတ

၁၃။ ၁၃-ႏစေျမာက - ဇာပနးရတ

၁၄။ ၁၄-ႏစေျမာက - ဆငစြယရတ

၁၅။ ၁၅-ႏစေျမာက - သလငးရတ

၁၆။ ၂၀-ႏစေျမာက - ေကြရတ

၁၇။ ၂၅-ႏစေျမာက - ေငြရတ

၁၈။ ၃၀-ႏစေျမာက - ပလရတ

၁၉။ ၃၅-ႏစေျမာက - ေကာကစမးရတ

၂၀။ ၄၀-ႏစေျမာက - ပတျမားရတ

၂၁။ ၄၅-ႏစေျမာက - နလာရတ

၂၂။ ၅၀-ႏစေျမာက - ေ႐ႊရတ

၂၃။ ၅၅-ႏစေျမာက - ျမရတ

၂၄။ ၆၀-ႏစေျမာက - စနရတ

၂၅။ ၇၅-ႏစေျမာက - ဒတယစနရတ

၂၆။ ၉၀-ႏစေျမာက - နဝရတရတ

(၄၉) ၿဗတသရ႕ လကေအာကခ ဘယႏငငေတြျဖစခဖးသလ

ကမာၻ႔အငအားႀကးႏငငမားသည အငအားငယႏငငမားက အကြကေခာငးလက မညကသ႔

54 55

သကတးရမညက စဥးစားလကရ၏။ ၎အတြက အကးေကးဇးရမညဆလင မငးသားဟနေဆာငထားေသာ

မကႏာဖးသည ကြာကလက အစြယေငါေငါႏင ဘလး႐ပသြငသာ ေပၚလာတတစၿမတညး။ အငအားငယ၍

အႏငကငျခငးျဖင ရရလာေသာ ႏငငငယတ႔က လကေအာကခအျဖစ ထားရ၏။ ထႏငငငယမားမ ေျမေပၚ

ေျမေအာက သယဇာတမားက ထတယ၏။ အငအားႀကးႏငငအျဖစ ခ႕ထြင၏။

ကမာၻ႔အငအားႀကး ႏငငမားအနက အတတသမငးက ျပနေျပာငး သးသပသညရေသာ ၿဗတသ

အဂၤလပတ႔သည နယခ႕စနစက စြကငခရာတြင ထပဆးမျဖစသည။ အငအားနညး ႏငငကေလးမားက

ကလန ကၽြနျပခ၏။ ျပနလည၍ တြနးလနမႈမျပႏငရနလညး စစလကနက အငအားမားသးကာ ဖႏပထား၏။

ႏငငငယကေလးမားအား ညႇစထတ၍ရလာေသာ အဆအႏစမားက ဝါးၿမလက အရငးရငႀကးမားအျဖစသ႔

ကးေျပာငးခၾက၏။ သ႔ရာတြင ေလာကနယာမအရ ဖလြနးက ကြလာသညသေဘာရ၏။ မညသည ႏငငသ

ႏငငသားမဆ မမတ႔ႏငငအား တငးတစပါးသား နယခ႕တ႔ လာေရာကအႏငယ အပခပၾကသညက

မလလားၾကေပ။ စတထ၊ ႏလးသားထ၌မ နယခ႕တ႔အား မနးတးေနၾကသညသာ ျဖစ၏။ သညအတြက ကယ

အမးသားခငး ေသြးစညး႐ငးပငးလက တစပါးေသာကၽြနအျဖစမ ကငးလြနရန ႀကးပမးမႈျဖစစဥမား ေပၚထြက

လာချခငး ျဖစေပသည။

ဤ၌ တစခနတစခါက နယခ႕အဂၤလပ ၿဗတသတ႔၏လကေအာကသ႔ ကေရာကခရသည လကေအာကခ

ႏငငတ႔က ေဖာျပရလင

၁။ သဟဠ (သရလကၤာ)ႏငင

၂။ ျမနမာႏငင

၃။ အႏၵယႏငင

၄။ ဂါနာႏငင

၅။ မာလာယႏငင

၆။ ဘယလဂယႏငင

၇။ ဒနးမတႏငင

၈။ ဖငလနႏငင

၉။ ျပငသစႏငင

၁၀။ ခကကစလဗကကးယားႏငင

၁၁။ ၾသစေၾတးလႏငင

၁၂။ ဘေဂးရးယားႏငင

၁၃။ ေနာေဝးႏငင

၁၄။ ဆြတဇလနႏငင

၁၅။ ႐ေမးနးယားႏငင စသည ႏငငေပါငး (၁၅)ႏငင ျဖစၾကပါသည။

(၅၀) ဘလပသြားမယ ဗလခပက ေန႐းက ဘာေတြလပေပးလကသလ

ျမနမာအမးသားေခါငးေဆာင လြတလပေရး ဗသကာႀကး ဗလခပေအာငဆနးသည ျမနမာႏငင

လြတလပေရးအတြက အဂၤလနရ ေခါငးေဆာငမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးရန ဘလပသ႔အသြား အႏၵယျပည

နယးေဒလၿမ႕သ႔ ေရာကရၿပး အႏၵယေခါငးေဆာငႀကး မစၥတာေန႐း အမသ႔ဝငကာ တညးခခသည။ သညေနာက

ရငးႏးခစၾကညစြာျဖင စကားလကဆကခၾကသည။ (အဆပါခရးစဥ၌ ဗလခပ၏ အပါးေတာၿမ ဗလထြနးလေခၚ

စာေရးဆရာ တကသလေနဝငးလညး လကပါခ၏)

ေန႐းသည ဗလခပအား ေလးစားခစခငစြာျဖင သမာၾကားလေသာအခကမားက ေျပာဆၿပး ေမးခြနး

တစခ ေမးလကသည။ “ဒါထက ေအာငဆနး မငးအဂၤလနျပညေရာကရင ဘာအဝတအစား ဝတမာလ”

ဤတြင ဗလခပသည မညသ႔မ ျပနမေျပာဘ သ ဝတထားေသာ ကာကဇငယနေဖာငး တစပတ ႏြမးက

ျပနင႔ၾကညရငး ျပးေနလကသည။ သညေတာ ေန႐းသည သေဘာေပါကသြားၿပး အၾသေနပရပါသည။

“ဟာ... မငးရ႕ ဒအဝတအစားမးန႔ အလြနေအးတ လနဒနၿမ႕ ေဆာငးရာသမာ ဘယဝတလ႔ ျဖစမလ

ကြယ။ ၿပးေတာ ဟကရငမငးက ေဂာဘရငမငးျမတက ဘတကငဟမ နနးေတာမာ ပြေတာတညဖ႔ ဖတခင

ဖတေနမာ။ အေဆာငအေယာင ပကာသန အလြနႀကကတာ။ ၿဗတသလမး ပရတသတအလယမာ မငးက

အဝတအစား ျပညျပညစစမပါရင ခကေနပါဥးမယ။ မျဖစပါဘး ၾကညလပေပး လကဥးမပ”

ေျပာေျပာဆဆ မစၥတာေန႐းသည သ၏ အတြငးဝနတစဥးအား ခကခငးေခၚၿပး ဗလခပေအာငဆနး

ႏငတကြ တပညျဖစသ ဗလထြနးလအတြကပါ သငေလာမည ဝတစမားခပေပးရန ၫႊနၾကားလကပါသည။

ညတြငးခငးပင အပခပသညမား ေရာကလာၿပး စနစတက ကယတငးမား ယသြားၾကၿပးေနာက (၂၄)

နာရ အတြငး (ေနာကတစေန႔ ညေနဘက) ဗလခပႏင အပါးေတာၿမ ဗလထြနးလတ႔အတြက အေႏြးထည၊

သးေမႊးသကလပျဖငၿပးေသာ စစဝတစ၊ ရပအကႌ၊ နကတငလညစး၊ ကကဥးထပမစ၍ အျပညအစ ဖနတး

ေပးလကပါသည။

56 57

(ဤနညးအားျဖင ဗလခပေအာငဆနးသည နယးေဒလမ ခရးဆကေသာအခါ၌ ပပနးကန သပရပ

စြာေသာ သကလပစစဝတစ ယနေဖာငးဝတၿပး ထြကႏငခပါသည။ ယေန႔ ျပညသအမား သေနျမင ေနၾက

ေသာ ဗလခပ၏ ဘလပသြားဓာတပမ သကလပ စစဝတစ ယနေဖာငးမာ သကယတင ျမနမာျပညမ ခပယ

သြားျခငးမဟတ။ အႏၵယေခါငးေဆာငႀကး မစၥတာေန႐းက ဗလခပ ဘလပအသြား လမးခလတမ အျမင မေတာ၍

ဆငေပးလကေသာ လကေဆာငပင ျဖစပါသတညး။)

(၅၁) ဘရားဒါယကာႀကး ဥးဘးစန လးဝမကေတာတာ ဘာဇာတထပလ

ျမနမာမႈ ဇာတသဘငေလာက၌ ဘရားဒကာႀကး ဥးဘးစနမာ ေနတစဆ လတစဆသဖြယ ထငရား ခသ

ျဖစသည။ သ႔ေခတ၌ သ႔ကေကာႏငသည ဇာတအဖြ႔ဟ၍ မရေပ။

ဥးဘးစန၏ ထးျခားခကမာ ပညာရပႏငစပလဥးလာလင ဘယေတာမ တငးတမအားရသည မရခ။

အ႐းေပၚ အ႐ြကမဖးေစဘ အသစ၊ အသစတ႔က တထြငဖနတးလျခငးပငျဖစ၏။ ဥးဘးစန မတငမအခါ

ဇာတသဘငကရာတြင ဇာတႀကးဆယဘြ႔ႏင ငါးရာငါးဆယ ဇာတနပါတေတာတ႔က ကျပေလမရေပ။ ေ႐ႊ

စကားလက ျပဇာတ၊ ငပငးဇာတ၊ ေပါကကငးဇာတ၊ ဖာတစလးေခါငးကားဇာတ စသညဒ႑ာရ၊ ရာဇဝင၊

သကသမငးဇာတတ႔ကသာ ကျပေလရသည။ ဥးဘးစန လကထကတြငကား ၎ဇာတတ႔မျဖင မတငးတမ ႏင။

ဇာတနပါတေတာမားကပါ တထြငကျပ ေလေတာသည။

ထသ႔ တထြငကျပေလတငး ပရသတအေပါငးမာ တစခနက အားေပးၾကည႐ႈ ၾကကန၏။ ဤတြင

ဥးဘးစနသည အသစအသစေသာ ဇာတထပတ႔ျဖင တငဆကကျပရာ၌ အႏပညာ၏စြမးအားက အဘယမ

ႀကးမားေလသညမသ။ မလလားအပေသာ အကးဆကတ႔က ႐ကခတလာၾကေလ၏။

ပမာအားျဖင “ပဋကၡရာ” ဇာတထပက တငဆကကျပ၏။ လြနစြာမ အသကဝင သ႐ပပါလသည အတြက

အခ႕ေသာ ျမနမာ အမးသမးငယမားသည ကလားက အထငတႀကးျဖင ယၾကသညအထ ျဖစခရ ေလသည။

“မငးညေနာင” ဇာတထပက တငဆက ကျပေသာ အခါတြငလညး ေ႐ႊဖဥးညေနာငက ကးကြယမႈ ေတြက

ပမ မားျပားလာျပန၏။ အထးသျဖင “ထလပပးဥ” ဇာတထပက တငဆကကျပေသာအခါ တနလႈပဖြယရာ

အျဖစဆးႏင ၾကရေလေတာ၏။

ျဖစပကား ဇာတလမးသေဘာအရ ထလပ-ပးဥဇာတမာ ကယေပာကအတတက ရရနဟဆကာ

ေနေစလေစ ကယဝနေဆာင မယားကသတ၍ ဝမးဗကကခြၿပး ဝမးထမ အရငလတလတသားငယက မးကင

စားေသာဇာတ ျဖစသည။ ဤတြင ဥးဘးစန၏ ကျပသ႐ပေဆာငမႈမာ သ႐ပပါလြနးသျဖင တစေန႔သ၌

ေမာအငးေကာကတနး႐ြာမ “ဆရာစစ” ဆသသည ကယဝနေဆာငမယားက ဗကခြသတကာ ရငေသြးငယက

မးကငစားခသညဟ၏။ သညအတြက ႐းေရာက၊ ဂါတေရာကၿပး အတေအာ ေသာငးနငး ျဖစပြားခေလသည။

ဤတြင ဥးဘးစနသည ေနာငတ အႀကးအကယရၿပး ဘယေသာအခါမ ထလပ-ပးဥဇာတက လးဝမဆ

လးဝမကေတာေခ။ ေလာကေလာကတႏစျဖာေသာ အကးရမည ဘရားေဟာ ဇာတနပါတတ႔ကသာ

တငဆကကျပေလေတာသည။

(၅၂) ဘယလခယခကန႔ အရငဇနကာဘဝသ စာေရးသလ

ေတာငၿမ႕ မဟာဂႏၶာ႐ ဆရာေတာျဖစေသာ အရငဇနကာဘဝသသည အမး ဘာသာ သာသနာ

အတြက အကးမားေစမည ကမးေပါငး(၆၀)ေကာက ျပစေတာမခသည။ ဆရာေတာႀကးသည သကေတာ

(၃၀)အ႐ြက၊ ၁၉၃၀ ျပညႏစကတညးကစၿပး စာေပမား ေရးသားျပစေတာမခရာ သကေတာ (၇၈)ႏစ၊ ၁၃၃၉ ခ၊

နတေတာလျပညေကာ (၂)ရကေန႔ ပလြနေတာမခါနးအခနထ ျဖစသည။

ဆရာေတာသည စာေပအေရးအသား အေဟာအေျပာတ႔ဘကတြငသာ ထးခၽြနသမဟတေပ။ စမ

အပခပေရးဘကတြငလညး လြနစြာမ ကၽြမးကငႏငနငးေတာမသည။ ထ႔ေၾကာငပင “စတေကာငးရဖ႔က

ပထမ၊ ဝနညးေလးစားဖ႔က ဒတယ” စသညျဖင မမားခမတကာ ျပညတြငးသာမက ျပညပကပါ အသ

အမတျပရသည မဟာဂႏၶာ႐ ေကာငးတကႀကးက တညေထာငေတာ မႏငချခငးျဖစသည။ သၿဂႋဟဘာသာ

ဋကာကမး ထြကေပၚစအခနက ေညာငတနးၿမ႕ ေ႐ႊဟသၤာေတာရမ ဝသာႏတက စာခဘနးႀကး ဥးဝမလ

(ေနာငေ႐ႊဟသၤာေတာရ စတတစေကာငး ဆရာေတာ)က ပထမစေကာငး ဆရာေတာႀကးထက “ဘာသာ

ဋကာကမး” က ၾကည႐ႈရန ဆကကပလကရာ ဆရာေတာႀကးလညး အခနအတနၾကာေအာင ၾကည႐ႈ ၿပးေနာက

“ကမးေရးသ အ႐ြယကေထာကက ကမးကပင ေမာကေနေသးသည” ဟ တရငးျပတသား လစြာေသာ

ခးကးစာကေရး၍ စာအပက ျပနေပးခသညဟ မတသားရဖး၏။ ဤ၌ အဘဓဇမဟာရ႒ဂ႐ ဘြ႔တဆပေတာရ

တြဖက ေ႐ႊကငသာသနာပင သေျပကနဆရာေတာႀကးကလညး “မဟာဂႏၶာ႐ ဆရာေတာ က အသရငးလ႔

အေရးရငးတာပါ” ဟ မန႔ၾကားေတာ မဖးခသည။

မဟာဂႏၶာ႐ဆရာေတာ အရငဇနကာဘဝသသည ကမးစာျပစရာ ဘာသာစကားႏငပတသက၍

လယတဆရာေတာႀကး၏ ၾသဝါဒက လကနာကငသးခသည။ ဆရာေတာကယတငက သ စာေရးျခငးႏင

စပလဥး၍ ထားရေသာ ခယခကက ေအာကပါအတငး မန႔ၾကားခပါသည။

“ကယေရးတစာဟာ ဘယလ စာဖတပရတသတေတြ အတြကေရးတစာလ။ လႀကးေတြက ရည႐ြယ

58 59

ၿပးေရးရင လႀကးေတြန႔ သငေတာတ လႀကးေတြ နားလညတ စကားလးက သးရတယ။ လငယေတြက

ရည႐ြယၿပးေရးရင လငယေတြန႔ သငေတာတ လငယေတြ နားလညႏငတ စကားလးက သးရတယ။ စာဖတ

ပရသတကေနၿပး ခစားၿပးမ ေရးရတယ။ ဒါမ စာဖတသေတြ နားလညၾကမာေပါ”။

(၅၃) ဘနးဘရားႀကး ဘးေပါကဆနလ႔ ဘာေၾကာင အမညတြငခသလ

ဘနးဘရားႀကး ဘးေပါကဆန၏ ဘြ႔နာမညအရငးမာ ဥးဝဇၨာဓရ ျဖစသည။ သ႔ရာတြင တပညဒါယကာ

အမားအျပားက ဘနးဘရားႀကး ဘးေပါကဆနဟ၍သာ စြေခၚေနၾကသည။ သညအေၾကာငးႏင စပလဥး၍

ဘနးဘရားႀကး ထြကရပလမးသ႔ မကြျမနးခင အနးကပ ဝတႀကးဝတငယျပစေသာ ဥးလေ႐ႊ (ေတာငဥက လာ)

က ရငးလငးျပခပါသည။

“ေအး... အားလးလညး သရေအာင ေျပာခငေသးတယ၊ ဘဘ ၾကားဖးတာေလးတစခ ရတယ။ ဘနးဘရား

ရနကနက မကြခင အခရေနတ စမးေခာငးၿမ႕နယ ရမးလမးက ေအာငမဂၤလာသဒၶ စာသငတက ႀကးရယလ႔

စတငမတညေထာငခငက ဧရာဝတတငး ဟသၤာတၿမ႕ မရမး႐ြာမာ သတငးသးခေသးသည။

တစေန႔ ေတာထမာ တရားကငေနတ အခနေပါ။ အဒအခနကာလကလညး ဧရာဝတတငး ဟသၤာတ

ဝနးကငမာ မသမာသေတြ အၾကမးဖကသေတြ အနညးအကဥး ရေနေသးတယ။ အဒလစက ေတာထမာ

ေတြ႔တ ဘနးဘရားက ရဟနးသဃာလ႔ မထငဘ သတ႔ သတငးက စစမးေထာကလမးသလ႔ သသယ ရေန

တယ။ ဒါေၾကာင သတ႔န႔ ရငဆငတးေနတ ဘနးဘရားက မသကၤာတာန႔ စစလားေဆးလား လပၿပး ႏပစက

႐ကပတ႐မမက အနးရ သစပငနားမာ ေထာငထားတာေတြ႔ရတ ေပါကဆနႀကးန႔ ဘနးဘရားက ရကရက

စကစက ေပါကၾကတယ။

ဒါေပမ ဘနးဘရားက ဘာမမျဖစဘး။ “ၿဖေတာငမၿဖဘ ထပလပဥးကြာ၊ လပစမးကြာ” လ႔ေျပာေတာ

ပဆနန႔ ထပကာထပကာ ထၾကတယ။ လကနကေတြကငထားတ လေတြထက ခပဆတဆတလတစဥးက

ေသနတန႔ ပစတယ။ ဒါေပမ ကညဆ မထြကဘး။ ေဘးက ပစၾကညေတာ ကညဆက ထြကတယ။ အဒ အခနမာ

ဘနးဘရားဟ “ေဟလေတြ လပၾကေလကြာ၊ ငါက လပၾကစမး၊ မငးတ႔အလည ၿပးၿပလားကြ” လ႔ ေမးတယ။

ဒါန႔ ခနကလေတြ ေၾကာကလန႔လာၿပး ထြကေျပးဖ႔ျပငၾကေတာ ဘနးဘရားႀကးက “ေဟေကာင ေတြ၊ က...

မငးတ႔အလညၿပးရင ငါအလညကြ” လ႔ဆၿပး အနးမာေတြ႔ရတ ေပါကဆနကထဆြၿပး အခန လသကက လကၿပး

ေပါကေတာတာ။ အ... ထေတာင နာကငေအာငေတာ မေပါကဘး။ ေျခာကလန႔တ သေဘာပါ။ ဒါေၾကာင

“ေပါကဆနကယေတာ” ”ဘးေပါကဆန ဆရာေတာ”၊ “ဘနးႀကး ဥးေပါကဆနရယလ႔ ထငရားလာတာပ”။

(၅၄) ဘရားရငလကထကက တရားေဟာရမာစးလ႔ ေရာငတမးေနတ ရဟနးဟာ ဘယသလ

ေဂါတမဘရားရင သကေတာထငရား ရခစဥက တရားေဟာရမညစး၍ အေၾကာငးအမးမးျဖင ေရာင

တမးေနခေသာ ရဟနးေတာတစပါး ရပါသည။ ထရဟနးေတာမာ “ရငနႏၵက” ျဖစ၏။

ဘရားရငက ရငနႏၵကအပါအဝင ရဟနးေတာမားအား မေထြးေတာ “မဟာပဇာပတေဂါတမ” အမး

ရေသာ ဘကၡနငါးရာတ႔အား အလညက တရားေဟာရန တာဝနေပး မန႔ၾကားခသည။ သ႔ျဖစ၍ ရဟနးေတာ

တ႔မာ မမတ႔အလညကၿပဆလင မဟာပဇာပတေဂါတမ အပါအဝင ဘကၡနငါးရာတ႔အား နဗၺာနေရာက ေၾကာငး

တရားေတာတ႔က ေဟာၾကားခၾကစၿမ ျဖစသည။

ဤ၌ ရငနႏၵကသည ၎တရားေဟာရမည အလညၾကေလတငး သပတဖတလက၊ သကၤနးခပ

လကျဖင တရားေဟာအလညက ေရာငေနၿမျဖစခသည။ သပတဖတေသာ သကၤနးခပေသာ ရဟနးေတာမား က

တရားေဟာရန မပနၾကားရဟ ဘရားရင၏ မန႔ၾကားခကက အခြငယကာ ေရာငတမးခေလသည။

ဤတြင ရငနႏၵကအဖ႔ တရားေဟာရန ေရာငတမးျခငးကလညး သ႔အေၾကာငးႏငသဟ ဆရေပမည။

အေၾကာငးရငးခကား မေထြးေတာ မဟာပဇာပတေဂါတမ အမးရေသာ ဘကၡနမမားသည အတတဘဝ

ရငနႏၵက ဘရငျဖစခစဥက မဖရား ေတာစပခဖးသမား ျဖစခၾကသည။ သညအတြက ၎မ တရားေဟာသည က

အတတပညာႀကးမားေသာ ရဟနးေတာမား သသြားၾကပါက...

“အရငနႏၵက ရဟနးဟာ တရားေဟာမာေပါ။ ဘာေၾကာငဆ ဘဝေဟာငးက ဇနးမယားေတြ ေတာစပ

ခၾကဖးတာကး” ဟ၍ ေကာကခကခမာ စးရမခသည။ အထငလြမာ ပပနခသည။ သ႔ျဖစ၍ သပတဖတျခငး၊

သကၤနးခပျခငး အလပမားျဖင ေရာငတမးေနချခငး ျဖစေလသည။

စငစစ အရငနႏၵကသည တရားေဟာရျခငး အလပက ေရးအတတျခငးရာမားႏင ဆကစပ၍ အရကႀကး

ရကသျဖင ထကသ႔ ေရာငလြေနျခငး ျဖစေလသတညး။

(၅၅) ဘရားရငလကထကက တတဆရာႀကး(၆)ဥးရ႕ ဝါဒအမားေတြက ဘာေတြလ

60 61

ေဂါတမဘရားရင မပြငမႏင ပြငၿပးကာလမား၌ အနယနယ အရပရပဝယ တတဆရာႀကး (၆)ဥးတ႔

ဆသညမာ သ႔ေနရာႏငသ ထငရားလက ၎တ႔၏ အယဝါဒမားမာလညး တြငကယလက ရၾက၏။ တတဆရာႀကး

(၆)ဥးမာ ...

(၁) ပရာဏကပ

(၂) အဇတေကသကမၺလ

(၃) မကၡလေဂါသာလ

(၄) ပကဓကစၥာယန

(၅) သၪၥယေဗလ႒ပတ

(၆) နဂဏၭနာဋပတတ႔ ျဖစၾက၏။ ၎တ႔၏ အယဝါဒမားမာ မားယြငးေသာဝါဒမားျဖစေၾကာငး

ေဂါတမ ဘရားရငက ေဖာထတကာ သတဝါေဝေနယ အေပါငးအား လမးမနးသ႔ ပ႔ေဆာငေတာမခပါသည။

၎တ႔ႏငပတသက၍ ဘရားရငက ေအာကပါအတငး ေဖာထတခပါသည။

(၁) ပရာဏကပဆရာႀကးသည

“အကရယဝါဒ” အမားႀကးက ယသျဖစ၏။ အေၾကာငး “က” တရားက ပယ၏။ “မျပမလပရဝါဒသမား”

ျဖစ၏။

(၂) အဇတေကသကမၺလဆရာႀကးသည

“နတကဝါဒ” အမားႀကးက ယသျဖစ၏။ အကး “ဝပါက” က ပယ၏။ “မရဝါဒသမား” ျဖစ၏။

(၃) မကၡလေဂါသာလ ဆရာႀကးသည

“အေဟတတဝါဒ” အမားႀကးက ယသျဖစ၏။ “က” ႏင “က၏အကး” က ၿပငတ ပယ၏။ “ေကာငးကးပယ

ဝါဒသမား” ျဖစ၏။

(၄) ပကဓကစၥာယနဆရာႀကးသည

“အကဋဝါဒ” အမားႀကးက ယသျဖစ၏။ “ျပျခငးခစားျခငးမရ၊ အလအေလာကျဖစသည” ဟ ယဆ၏။

“မျပမျပငဝါဒသမား” ျဖစ၏။

(၅) သဥၵယေဗလ႒ပတဆရာႀကးသည

“အမရာဝေကၡပဝါဒ” အမားႀကးက ယသျဖစ၏။ ေမးသညကမေျဖဘ ေရာငလြေျဖတတ၏။

“မေရမရာဝါဒသမား” ျဖစ၏။

(၆) နဂဏၭနာဋပတဆရာႀကးသည

“စာတယာမ သ၀ရဝါဒ” အမားႀကးက ယသျဖစ၏။ ေစာငစညးမႈ ေလးမးျဖင ကသးပါးက ထနးထား၏။

(ယငးဆရာႀကးက အႏၵယႏငင၌ ဇန၊ ဂန ဟေခၚ၏။)

(၅၆) ဘယသတဝါေတြဟာ ရကဘယေလာက သေႏၶေဆာငၾကရသလ

ဤ၌ သတဝါတ႔ မးဆကပျပငစြာ ျဖစေပၚလာရန သေႏၶေဆာငရေသာ အနးစပဆးရကတ႔က ေလလာ

တငျပ လကပါသည။

၁။ ၾကသေတာသည ရကေပါငး (၃၃၀) ျဖစ၏။

၂။ ေရျမငးသည ရကေပါငး (၂၄၀) ျဖစ၏။

၃။ ဝပေလြသည ရကေပါငး (၆၃) ျဖစ၏။

၄။ ေဝလငါးသည ရကေပါငး (၃၃၀) ျဖစ၏။

၅။ ကလားအတသည ရကေပါငး (၃၀၅) ျဖစ၏။

၆။ ျခေသၤသည ရကေပါငး (၃၉၀) ျဖစ၏။

၇။ ေျမေခြးသည ရကေပါငး (၆၃) ျဖစ၏။

၈။ ေၾကာငသည ရကေပါငး (၆၃) ျဖစ၏။

၉။ သားပကေကာငသည ရကေပါငး (၃၉) ျဖစ၏။

၁၀။ သစကလားအတသည ရကေပါငး (၄၂၀) ျဖစ၏။

၁၁။ အႏၵယဆငသည ရကေပါငး (၆၂၁) ျဖစ၏။

၁၂။ ကားသည ရကေပါငး (၁၀၆) ျဖစ၏။

၁၃။ ၾက႕သည ရကေပါငး (၅၄၈) ျဖစ၏။

62 63

၁၄။ ေခြးသည ရကေပါငး (၆၃) ျဖစ၏။

၁၅။ ကၽြသည ရကေပါငး (၃၁၁) ျဖစ၏။

၁၆။ ျမငးသည ရကေပါငး (၃၃၀) ျဖစ၏။

၁၇။ ရဥသည ရကေပါငး (၃၀) ျဖစ၏။

၁၈။ ယနသည ရကေပါငး (၃၂) ျဖစ၏။

၁၉။ လသည ရကေပါငး (၂၇၀) ျဖစ၏။

၂၀။ လဝသည ရကေပါငး (၂၃၆) ျဖစ၏။

၂၁။ အာဖရကဆငသည ရကေပါငး (၆၃၈) ျဖစ၏။

၂၂။ ဆတသည ရကေပါငး (၁၅၀) ျဖစ၏။

၂၃။ ႏြားသည ရကေပါငး (၂၈၀) ျဖစ၏။

၂၄။ ပးသည ရကေပါငး (၆၂) ျဖစ၏။

၂၅။ ေပြးသည ရကေပါငး (၃၀) ျဖစ၏။

၂၆။ ဝကသည ရကေပါငး (၁၁၅) ျဖစ၏။

၂၇။ သမငသည ရကေပါငး (၂၃၀) ျဖစ၏။

၂၈။ ဖားသည ရကေပါငး (၁၅၀) ျဖစ၏။

၂၉။ ဝကဝသည ရကေပါငး (၂၁၀) ျဖစ၏။

၃၀။ ၾကကသည ရကေပါငး (၂၀) ျဖစ၏။

(အဆပါ ရကမားသည ခန႔မနးကာလ ျဖစပါေၾကာငး)

(၅၇) ဘကၡန သာသနာ ဘယသ႔ေၾကာင ေပၚေပါကခရတာလ

ဗဒၶျမတစြာ ဘရားရငသည ငါးဝါေျမာက ဝါေတာက ေဝသာလျပည၊ မဟာဝနေတာရ ကဋာဂါရဃလာ

မညေသာေကာငး၌ သတငးသး ေနေတာမစဥအခါ မဟာပဇာပတေဂါတမ ဥးေဆာင၍ ကပလဝတႏင

ေကာလယတ႔မ ရဟႏာျဖစသြားၾကေသာ သာကဝငမငးသားငါးရာတ႔၏ ဇနးေဟာငး မငးသမး ငါးရာတ႔ ႏငအတ

သာသနာေတာသ႔ ဝငေရာကရန သားေတာ ဘရားရငထသ႔ သြား၍ ရဟနးေတာမားကသ႔ သာသနာေဘာင

အတြငး ဝငေရာကကာ ရဟနးမအသြင ေနထငခြငျပပါရန ယခငကလညး သားေတာဗဒၶထ တစႀကမ

ေတာငးပနေလာကထား ခၿပးၿပျဖစ၍ ယခအခါ အရငအာနႏၵာမတစဆင ထပမေလာကထား ေတာငးပနရာ

ဗဒၶဘရားရငသည အႀကမႀကမပင ပယဖကေတာမခေလသည။

ထအခါ အရငအာနႏၵာလညး မယေတာႀကး မဟာပဇာတ ေဂါတမကယစား ဘရားရငထ ဝငေရာက၍

ေလာကထားခေလသည။

“ဘနးေတာႀကးလစြာေသာ ျမတစြာဘရား...

မာတဂါမမားသည ရဟနးေဘာငသ႔ဝင၍ ေသာတာပတဖလ၊ သကဒါဂါမဖလ၊ အနာဂါမဖလ၊

အရဟတဖလတ႔က မကေမာကျပျခငးငာ ထကတနပါ၏ေလာ။ အကယ၍ ထကတနပါမ မေထြးေတာ

ေဂါတမသည အလြနတရာ ေကးဇးမားလပါသည။

မဟာပဇာပတ ေဂါတမသည အလြနတရာ ေကးဇးမားလပါသည။ အရငဘရား၏ မေထြးေတာရငး

ျဖစသညအျပင ျမတစြာဘရားရင ေမြးေတာမစအခါ မယေတာမာယာ နတ႐ြာစၿပးေနာက မေထြးေတာသည

သားေတာရငး နႏၵမငးသားက ႏ႔ထနးလကသ႔အပႏ၍ အရငဘရားေျချဖင သြားႏငသညအထ ႏ႔တက၍ ေမြးျမ

ခရပါသည။

ထ႔ေၾကာင ေကးဇးႀကးမားလေသာ မေထြးေတာက ခးေျမႇာကေသာအားျဖင ဤဓမၼဝနယ သာသနာ

ေတာ၌ ရဟနးအျဖစႏင ေနခြငျပေတာမေစခငပါသည” ဟ ထပမေလာကထားေလ၏။

ထအခါတြငမ ဘရားရငသည မဟာပဇာပတ ေဂါတမႏင သာကဝငမငးသမး ငါးရာ၊ ထမတစပါး မနးမမား

အားလးအတြက ဘကၡန သာသနာေတာႀကးသည မေထြးေတာ မဟာပဇာပတ ေဂါတမ၏ ေကးဇးေၾကာင

ဗဒၶသာသနာေတာတြင ေပၚထြနးလာခပါသတညး။

(၅၈) ဘနးေတာႀကး ဥးသလ ဘယလဓတငေတြ ေဆာငခသလ

ဘနးေတာႀကး ဥးသလက ရဟႏာအျဖစ သတမတၾကပါသည။ ဘနးေတာႀကး ဥးသလသည ဧရာဝတတငး၊

ဇလြနၿမ႕၌ သသာနေကာငးသမက သမတရန ကြေရာကလာရာမ ၁၂၆၉ ခႏစ၊ ကဆန လျပညေကာ (၃)

64 65

ရကေန႔ နနက(၂)နာရတြင ပလြနေတာမခသည။ ဘနးေတာႀကး ဥးသလသည ေအာကပါ အကငျမတမားက

ထကသငသလ ကငသးေတာမခပါသည။

၁။ ပသကဓတင

ပငရငမစြန႔ပစထားသည သကၤနး၊ သပတ စသညတ႔က ေကာကယသးေဆာငရေသာ အကငျမတ။

၂။ တစဝရကဓတင

ကယဝတ၊ ခါးဝတ၊ ဒကဋ သကၤနးသးထညကသာ အသးျပရေသာ အကငျမတ။

၃။ ပဏၭပါတဓတင

ဆြမးခ၍ ရရေသာ ဆြမးကသာ သးေဆာငရေသာ အကငျမတ။

၄။ ဧကာသနကဓတင

တစထငတညးျဖင တစနပတညးေသာဆြမးကသာ ဘဥးေပးရေသာ အကငျမတ။

၅။ ပတပဏဓတင

တစခြကတညးေသာ ဆြမးကသာ ဘဥးေပးရေသာ အကငျမတ။

၆။ အရညကငဓတင

႐ြာႏငေဝးစြာ ေတာ၌သာ မခေနထငေသာ အကငျမတ။

၇။ ႐ကၡမဓတင

သစပငေအာက၊ သစပငရငးအနး၌သာ မခေနထငရေသာ အကငျမတ။

၈။ အေဗၻာကာသကဓတင

အေဆာကအအ အမးေအာကမဝငဘ လြငျပင၌သာ ေနႏငရေသာအကငျမတ။

၉။ ေဃာဃနကဓတင

သသာန၌သာ ေနထငရေသာ အကငျမတ။

၁၀။ ေနသဇၨဓတင

ၾကမးျပင၊ အခငး၊ ေညာငေစာငး၊ ပလငေပၚ၌ ေကာမခဘထငျခငး၊ ရပျခငး၊ စႀကေလာကျခငးျဖငသာ

ေနရေသာအကငျမတ။

(ဘနးေတာႀကး ဥးသလသည ဆြမးဘဥးေပးသညအခါ တစေနရာတညးတြင တစခြကတညးေသာ သကသတလြတ

ဆြမးကသာ အၿမသးေဆာငေလရသည။)

(၅၉) ဘရားေကာငးေဆာငမာ ေညာငေရအးက ဘာေၾကာင “စ” မထားၾကသလ

ဗဒၶဘာသာဝငမားအဖ႔ အမတငး၌ ဘရားေကာငးေဆာငက အထြတအျမတထားကာ

ဘရားရငအား ပေဇာၾကပါသည။ ပနး၊ ေရ၊ ဆမး၊ ဆြမး အစရသညတ႔က ကပလၾကပါသည။ ဤ၌ ဘရား

ေကာငးေဆာငေပၚ၌ ကပလထားေသာ ပနးတ႔အား ေညာငေရအး ထးေသာအခါ စမထားဘ သးလးတငကာ

မဂဏနးျဖင ပနးကပၾကပါသည။ ေညာငေရအးက စမထားဘ မအျဖစထားရျခငးမာ အေၾကာငးေတာရပါ

လမမည။

စ-မဆသညမာ ဂဏနးအေရအတြကျဖစပါသည။ ဂႏၶာရအတတ၊ ေဗဒငပညာအတတ စသညတ႔ႏင

ဆကစပပတသကေနမညဟ ထငျမငယစဆရာ ရပါေသာျငား ထအစြသည ဘာသာေရးကပင အေျခခ

ေၾကာငး ေလလာေတြ႔ရရပါသည။ ဗဒၶဘာသာဝငမားအဖ႔ သရဏဂသည “သးပါး” ျဖစပါသည။ ဘရား

ရတနာ၊ တရားရတနာ၊ သဃာရတနာတ႔ ျဖစၾကပါသည။ မဟာယာန ဗဒၶဘာသာဝငျဖစေသာ ဂပန

ဗဒၶဘာသာတြင “နမစဘး” ဟ၍ အဓပၸာယထြကပါသည။ “စဘး” ဟသညမာ “ရတနာ သးခ” ဟ အဓပၸာယရသည။

ဂပနဗဒၶဘာသာဝငတ႔လညး ရတနာသးပါကပင အထြတအျမတထားကာ ကးကြယ ပေဇာၾကပါသည။

ထ႔ေၾကာင ဘာသာေရးက ေလလာၾကညေသာအခါ မ-ဂဏနး ျဖစသည။ “သး”က လြနစြာ

အေလးထားေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ထ႔ျပင မညသညအေၾကာငးအရာက ေျပာသညျဖစေစ သးႀကမ ေျပာပါမ

အတညျဖစသညဟေသာ မဇၩမေဒသ၏ ဓေလသညလညး သးဂဏနးကပင အေလးအနက ထားၾကပါသည။

ဘရားရငလကထကက ဆြမးပငလင သးႀကမပငျခငးမး၊ ဘရားရင ျငငးပယသညက သးႀကမတတ

ေလာကထားျခငးမးလညး ရခ၏။ မမတ႔ ဗဒၶဘာသာဝငမားအဖ႔ ရတနာသးပါးက ဥးထပ ထားလက

ရတနာသးပါးကပေဇာၿပး သရဏဂသးပါးက တညေဆာကၿပးသညသကာလ အမေဝရာတြင သးႀကမေဝၾက၏။

သာဓေခၚရာတြင သးႀကမေခၚၾက၏။

သ႔ျဖစ၍ ဘရားပနးအးျဖစေသာ ေညာငေရအးကလညး သးလးထားျခငး (စမထားျခငး)ျဖစမညဟ

ေကာကခကျပရပါလမမည။

66 67

(၆၀) ဘရားအေလာငးေတာက ဘရားျဖစမယေန႔မာ ဘာအပမကေတြ ျမငမကခသလ

လနတ၊ ျဗဟၼာအေပါငး၏ ကးကြယရာ ျဖစေတာမေသာ ေဂါတမျမတစြာဘရားရငသည ဘရားေလာငး

ဘဝ၌ ဘရားျဖစမညေန႔တြင အပမကႀကးငါးပါးက ျမငမကခသည။

၁။ ပထမအပမကမာ စၾကဝဠာေျမအျပငသည အသေရရေသာ အမေတာရာျဖစသည။ ယဇနာ

ငါးရာျမငေသာ ဟမဝႏာေတာငသည အေလာငးေတာ၏ ဥးေခါငးျဖစသည။ အေလာငးေတာ၏ လကဝဘက

လကသည အေရ႕စၾကဝဠာ ေတာငထပ၌ တငေတာမ၏။ ေျခေတာအစမာ ေတာငစၾကဝဠာ ေတာငထပ၌

တငလက ပကလက အပစကေတာမရသညဟ ေရးဥးစြာ ျမငမကေလသည။

၂။ ဒတယအပမကမာ “တရယ” ဟ အမညတြငေသာ ေနဇာျမကသည ထြနတး႐းမရလက အနေရာင

အဆငးျဖင ခကေတာမထြကလက တစထြာ တစေတာင၊ တစလ စသညျဖင ရညထြက သြား ေလသည။

ထသ႔ ရညထြကသြားရာမ ယဇအနာ အသနးမက ေကာငးကငသ႔ တကသြားၿပးလင ေကာငးကင တစခြငလး၌

ျပန႔လကတည၏ဟ ျမငမကေတာမသည။

၃။ တတယအပမကမာ ျမတစြာဘရားအေလာငးေတာ၏ ေျခဖားေတာမစလက ပးေကာငမားသည

ပဆစ ဒးတငေအာင တကလာ၏။ ထပးေကာငကေလးမားသည ကယပငးတြင အျဖေရာငရလက ဥးေခါငး

ပငးတြင မညးနကေသာ အေရာငအဆငး ရေလသည။

၄။ စတတအပမကမာ အေရာငေလးမးရေသာ ငကတ႔သည အရပေလးမကမာမလာ၍ ျမတစြာ

ဘရား၏ ေရ႕ေတာသ႔ေရာကလင ျဖစငေသာအေရာငသာ ျဖစကန၏။ ညေသာ အေရာငအဆငးရေသာ

ငကမးတ႔သညလညး အျဖေရာငျဖစ၍ စငၾကယ၏။ ေ႐ႊေသာအေရာင၊ နေသာအေရာင၊ ေဖာေတာေသာ

အေရာငရေသာ ငကတ႔သညလညး ထ႔အတ ျမတစြာဘရားေရ႕သ႔ေရာကလင ျဖဝငးစငၾကယၾကေလသည။

၅။ ပၪၥမအပမကမာ ေတာငထပေပၚတြင မသန႔မစငျဖစေနရာ ထေတာငထပေပၚ၌ ျမတစြာဘရား

အေလာငးေတာစႀက သြားေတာမရာ ေပကျခငး၊ လမးကျခငးမရဘ သြားႏငသညဟ ျမငမကေတာမခ၏။

(၆၁) ဘရားရင ေပးဆပခရတ ဝဋေကြးေတာ ဘယႏစပါးရသလ

မညသမဆ ကသလျပက ကသလအကး (ကသလဝပါတ)က ရရမညျဖစၿပး အကသလ အမႈက ျပပါက

အကသလ၏အကး (အကသလဝပါတ)က ခၾကေပလမမည။ သသရာမ မလြတမခငး မဃာက ကဟေခၚေသာ

ကသလ၊ အကသလကတ႔၏ အကးေပးျခငးက ခရေပလမမည။

“ဝဋမာအၿမ၊ ငရမာအပ ” ဆသညအတငး ဝဋေကြးရပါက ျပနလညေပးဆပၾကရစၿမပင။ ဤ၌ လ၊

နတ၊ ျဗဟၼာတ႔၏ ပတျမားသငးကစ ျဖစေတာမေသာ ဗဒၶဘရားရငပငလင ႏစဥကာလ ကးလြနမေသာ

အကသလက၏ အကးဝပါတ(၁၂)ပါးက ေပးဆပခရပါေသးသည။ လတ႔သည မေကာငးေသာ ကာယကမႈ၊

ဝစကမႈ၊ မေနာကမႈေၾကာင သသရာ၌ အနာေရာဂါျဖစျခငး၊ ေဘးျဖစျခငး၊ ဆငးရျခငးတ႔က ခစားၾကရသည။

ဗဒၶျမတစြာဘရားသညလညး အေလာငးေတာဘဝက ျပမားမေသာအကးက ခခရသည။ ဘရားရင

ေပးဆပခရေသာ ဝဋေကြးေတာ (၁၂) ပါးမာ -

(၁) ဒကရစရယာအကငက ေျခာကႏစတင ကငရျခငး၊

(၂) စၪၥမာဏဝကာ၏ မဟတမမန စြပစြမႈက ခရျခငး၊

(၃) သႏၵရပရဗဇမ၏ စြပစြမႈက ခရျခငး၊

(၄) သႏၵရပရဗဇမ ေသေသာေၾကာင မငးႏငတကြ ျပညသတ႔၏ ယမားသသယျဖင စြပစြသညက ခရျခငး၊

(၅) ေဒဝဒတက ေကာကတးမားျဖင လပၾကသညက ရငဆငရျခငး၊

(၆) ေကာကခပပထြက လြငစငၿပး ေျခမေတာက ထမကာ ေသြးစမးရငရင ထြကရျခငး၊

(၇) ေဒဝဒတေၾကာင ေျခမေတာ ေသြးစမးတည၍ သမားေတာႀကး ဇဝကမ ဓားျဖင ခြသညက ခရျခငး၊

(၈) နာဠာဂရဆငျဖင တကသညက ခရျခငး၊

(၉) ဥးေခါငးေတာခသည ေဝဒနာက ခစားရျခငး၊

(၁၀) ဝါတြငးသးလးလး လြနစြာမ ၾကမးတမးသည မေယာဆြမးကသာ ဘဥးေပးသးေဆာငရျခငး

(၁၁) ေကာကနးေတာနာရျခငး၊

(၁၂) ပရနဗၺာန ျပခါနး၌ ဝမးေတာလားရျခငး စသညတ႔ေၾကာင ေလလာတငျပလကပါသည။

(၆၂) ျမနမာႏငငရ႕ အျပညျပညဆငရာ အထမးအမတေန႔ေတြဟာ ဘယေန႔ေတြလ

ျမနမာႏငင၌ ျပနတမးဝင႐းပတရကေန႔ မဟတေသာ အျပညျပညဆငရာ အထမးအမတေန႔မား ရၾက၏။

68 69

ထေန႔မားကား -

(၁) ကမာၻ႔ကလသမဂၢေန႔

(ေအာကတဘာလ၊ ၂၄-ရက)

(၂) ကမာၻ႔ကနးမာေရးေန႔

(ဧၿပလ၊ ၇-ရက)

(၃) ကမာၻ႔ၾကကေျခနေန႔

(ေမလ၊ ၈-ရက)

(၄) ကမာၻ႔ခခအားကဆငးမႈ ကးစကေရာဂါ တကဖကေရးေန႔

(ဒဇငဘာလ၊ ၁-ရက)

(၅) ကမာၻ႔စာပ႔တကေန႔

(ေအာကတဘာလ၊ ၉-ရက)

(၆) ကမာၻ႔စားနပရကကၡာေန႔

(ေအာကတဘာလ၊ ၁၆-ရက)

(၇) ကမာၻ႔ဆရာမားေန႔

(ေအာကတဘာလ၊ ၅-ရက)

(၈) ကမာၻ႔ေဆးလပမေသာကေရးေန႔

(ေမလ၊ ၃၁-ရက)

(၉) ကမာၻ႔ပတဝနးကင ထနးသမးေရးေန႔

(ဇြနလ၊ ၅-ရက)

(၁၀) ကမာၻ႔မခငႏ႔တကေကၽြးေရးေန႔

(ၾသဂတလ၊ ပထမပတ)

(၁၁) ကမာၻ႔မကမျမင ပေပာကေရးေန႔

(ေအာကတဘာလ၊ ၁၁-ရက)

(၁၂) ကမာၻ႔ေရသယဇာတေန႔

(မတလ၊ ၂၂-ရက)

(၁၃) ကမာၻ႔သကႀကး႐ြယအမားေန႔

(ေအာကတဘာလ၊ ၁-ရက)

(၁၄) ကမာၻ႔သစပငစကပးေရးေန႔

(ဇလငလ၊ ၇-ရက)

(၁၅) ကမာၻ႔အဇနးလႊာ ကာကြယေရးေန႔

(စကတငဘာလ၊ ၁၆-ရက)

(၁၆) ႏငငတကာစာတတေျမာကေရးေန႔

(စကတငဘာလ၊ ၈-ရက)

(၁၇) အျပညျပညဆငရာ မသနစြမးသမားေန႔

(ဒဇငဘာလ၊ ၃-ရက)

(၁၈) အျပညျပညဆငရာ မးယစေဆးဝါး အလြသးစြမႈႏင တရားမဝငေရာငးဝယမႈ တကဖကေရးေန႔

(ဇြနလ၊ ၂၆-ရက)

(၁၉) အျပညျပညဆငရာ သမဝါယမေန႔

(ဇလငလ၊ ပထမပတ၊ စေနေန႔)

(၂၀) အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမားေန႔

(မတလ၊ ၈-ရက)

(၆၃) မဟာဂႏၶာ႐ဆရာေတာ ထတလန႔ခတ ေႁမြေလးမးဟာ ဘာေတြလ

ေတာငၿမ႕ မဟာဂႏၶာ႐ ဆရာေတာ အရငဇနကာဘဝသမာ စာေပပရယတ ကၽြမးကငေသာ အရင

70 71

သျမတ ျဖစပါသည။ ဗဒၶသာသနာေတာအတြက လြနစြာမ အကးမားသည စာေပကမးဂနမားက ျပစ ခပါသည။

အရငသည ေဇတဝနဆရာေတာႀကး၏ ဆးမႈျဖင မနးမတ႔၏ အႏရာယက ထတလန႔မပါသည။ သညအတြက

ေရာငရားခပါသည။

တစေန႔ ေကာငးဒကာ ေကာငးအမ၏သမးမား ေကာငးသ႔ လာေရာကသညႏင ၾကႀကကရာ လည

မၾကညမပါဘႏင ၾကကသးေမြးညႇငးမား ထခေလသညအတြက မနးမတ႔ကား အဆပျပငးထနလသည

(အာသဝေသာပမ သတလာ) ေႁမြ-၄ မးႏငတေၾကာငး သတျပမလကပါသည။ ထေႁမြေလးမးကား-

၁။ ဒ႒ဝသေႁမြ

ထေႁမြနဂါး၏ စးစးစကစကၾကညျခငး ခရသသည အၾကညခရ႐ႏင အဆပတကေစႏငျခငး။

၂။ ဖ႒ဝသေႁမြ

ထေႁမြနဂါး၏ အထခရသမာ တစကယလး အဆပမား ပ႕ႏ႔ေစျခငး။

၃။ ဝါတဝသေႁမြ

ထေႁမြနဂါး၏ ႏာေခါငးေလျဖင အမႈတခရလင ဖြျပာကသ႔ ျဖစေစႏငျခငး။

၄။ အ႒ဝသေႁမြ

ထေႁမြနဂါး၏ အကကခရသမား ထေနရာ၌ပင လ၍ ေသေစႏငျခငး။

စေသာ ေႁမြေလးမးကသ႔ပင -

၁။ မနးမပ၏ အၾကညခရ႐ႏင အဆပတကသကသ႔ ရငထ၌ တစမးတစဖ ျဖစတတျခငး။

၂။ မနးမပ၏ အထခရသမာလညး တစကယလး အဆပပ႕ႏ႔သကသ႔ ရနးဖနးသြားႏငျခငး။

၃။ မနးမပ၏ ႏာေခါငးေလ အမႈတခရသမာလညး တစကယလး အဆပေတြပ႕ႏသကသ႔ မေနတတ မထငတတ

ျဖစတတျခငး။

၄။ မနးမပ၏ ကာမဂဏေမထန အကကခရသမာလညး တစကယလး အဆပတကကာ မးေမသြားႏငျခငး။

စသညတ႔ ျဖစတတသညအတြက ထအဆပမး မကေရာကေစရန မနးမတညးဟေသာ ေႁမြအႏရာယက

ကာကြယရန အရငကယတင သတေပးေတာမခပါသတညး။

(၆၄) မငးတနးမငးႀကး လကထကမာ မစာၦဒ႒အယေၾကာင ကားစငတငခရတာ ဘယသလ

မငးတနးမငးႀကးလကထက၌ မစာၦဒဠအယက မစြန႔လြတႏငသျဖင အသကဆး႐ႈးၿပး ကားစငတငခ

ရသမာ အၾကားအျမငမားၿပး ေဗဒငပညာတတကၽြမးေသာ ဓာတဆရာႀကး ဥးပဆသ ျဖစ၏။

သသည တရားေဆြးေႏြးပြ စကားဝငးမား၌ -

“ဗဒၶဘရားရငသည သာသနာ ၅၀၀၀ ထားခေၾကာငး ရငမဟာဗဒၶေဃာသက ဆခသညမာ မမနပါ။

ပါဠေတာ၌ အႏစ ၅၀၀ သာျဖစသည။ ယခအခါ၌လညး တကယသဃာဟ၍ မရ။ ယခ ရၾကသမားသည

ဘနးႀကးေတြသာ ျဖစၾကသည” ဟ၍ အၿမလ ထညသြငးေျပာၾကားေလ ရသည။ ထစကားသည

သလရင မယစးမတဆင မငးတနးမငးႀကး၏ နားေတာသ႔ ေရာကသြားေလသည။ မငးတနးမငးႀကးမာ

သာသနာျပ ဘရငတစပါး ျဖစသညႏငအည သာသနာေတာက ထပါးလာလင မခမရပႏင ျဖစသည

အေလာက -

“ဓာတဆရာငပဟာ သညစကားက ဆလကတာမ႔ သာသနာရ႕ အညစအေၾကးျဖစသြားၿပ။ ဒငးဟာ

အဝစငရမာ ခရမယသ။ ဒငးရ႕ အယက စြန႔ မစြန႔ စစေဆးေမးျမနးေစ” ဟ၍ အမန႔ေတာ ထတျပန

လကေလသည။ ဤတြင ကငးဝနမငးႀကး ဥးေကာငးႏငအဖြ႔က ဓာတဆရာငပအား စစေဆးေမးျမနး

ၾကသည။ ဥးပက ၎၏မစာၦဒဠအယက မစြန႔ေခ။ သညအတြက စစေဆးေရးအဖြ႔က ႀကမဒဏ႐ကၿပး

အျပစေပးေလ၏။ ဓာတဆရာဥးပကလညး ၎၏ မစာၦဒဠအယက မစြန႔လြတဘ ရဝစြာအ႐ကခခသည။

ဒဏရာျပငးထနသျဖင ဓာတဆရာဥးပလညး လြတေတာေရ႕မာပင ေသဆးသြားခသည။

ထအခါ မးေတာမတေတာတ႔က အမႈစစေဆးတနး လကလြနသြားေၾကာငး ေ႐ႊနနးရငထ ေလာကတင

ၾကေလသည။ မငးတနးမငးက-

“ငပဟာ မစာၦဒ႒အယဝါဒက လညပတေဟာေျပာသျဖစတယ။ ကမာၻပကခါနးဆဆမာ ပၪၥာနႏရယ

ကငါးပါးမာ တစပါးပါးသင ေရာကတသဟာ အဝစမာ ခရေပမလညး ကမာၻပကရငျဖင အဝစက လြတဥးမယ။

မစာၦဒ႒ အယရတ သေတြကေတာ ကမာၻပကေပမလညး အဝစက မလြတႏငေပဘး။ တျခားကမာၻမာ ေျပာငးၿပး

ခရလမဥးမယ။ ဒမေလာက မေကာငးမႈ အကသလႀကးျဖစတာမ႔ ဒလ မစာၦဒ႒ေတြ မေပၚေပါက ေအာင

စနမနာျပတ အေနန႔ ငပက ကားစငတငေစ” ဟ၍ မန႔ၾကားခၿပး ဥးပ၏႐ပအေလာငးအား မႏေလးၿမ႕ အေနာကျပင

ပဏၰားကနးသခႋငးအတြငး ကားစင၌ ျပထားခေလသည။

(၆၅) မနးမန႔ေယာကား ဘာေတြမား ကြာျခားပါသလ

72 73

လသည ေမြးကတညးက ေယာကားႏငမနးမဟ၍ ကြျပားခပါသည။ အခစစတ၊ ကာမရာစတမာ အ႐ြယ

ေရာကလာမ ဝငေရာကလာျခငး ျဖစေလသည။ သေတသမား၏ ေလလာခကအရ

၁။ အသက အနညးငယ ငယရေလေသာ ကား၊ မ မခြျခားဘ ကေလးမားအခငးခငး ေရာေႏာ ကစားတတ

ၾကသည။

၂။ အသက (၁၀)ႏစႏင (၁၂)ႏစၾကားသ႔ ေရာကေလေသာ ေယာကားေလးအပစႏင မနးကေလးအပစတ႔

အပစဖြ႔၍ ရနျဖစလာတတၾက၏။

၃။ အသက ၈ ႏစ၌ ေယာကားေလးႏင မနးကေလးတ႔သည လငတအခငးခငး ကစားလေသာဆႏၵ ရလာ ၾကသည။

၄။ မနးကေလးမားသည အသက ၁၃ ႏစႏင ၁၇ ႏစ၌ ေယာကားေလးမားအေပၚ စတဝငစား၍ သတ႔၏

အျပအမမားက အေလးထားေစခင လာၾကသည။

၅။ ေယာကားေလးမားသည အသက ၁၄ ႏစႏင ၁၅ ႏစ၌ မနးကေလးမားက စတဝငစားလာၾကသည။

ယငးေလလာခကမာ အေနာကႏငငမားက အေျခခထားျခငးျဖစေသာလညး ျမနမာႏငင၌လညး ေယဘယ

အားျဖင မကြာျခားေပ။ ကြာျခားသညမာ အေနာကႏငငမား၌ ရညးစားထားျခငးက အားေပး၍ ျမနမာႏငင၌ ကား

ယငးကစၥက အားမေပးေပ။

ေယာကားႏင မနးမ ကာမရာဂစတ ျဖစေပၚျခငးက ေလလာၾကညေသာ အခါ၌လညး ေယာကားက

မနးမထက အ႐ြယေစာ၍ ျဖစေပၚေလရ၏။ အသကအပငးအျခားအားျဖင ေယာကားသည အသက ၂၀ မတငမ၌

အျမငဆးတကကြ၍ မနးမသည အသက ၃၀ ခန႔၌ အျမငဆး တကကြ ေနတတ၏ ဖ-မ ဆကဆရာ၌လညး

ေယာကားသည မနးမထကေစာ၍ ရာဂေျပၿငမးၿပး မနးမသည ေယာကားေနာကမ ရာဂ ေျပၿငမးသည။ ဤသညမာ

မနးမမား၏ သဘာဝသာ ျဖစသည။

ဥပမာအားျဖင မနးမသည ေရႏငတ၍ ေယာကားသည ေကာကခႏငတ၏။ ေရက မးဖေပၚ တင၍ႀကလင

ေတာေတာႏငမဆပြက။ ဆၿပးေနာက မးဖေပၚမခလငလညး ႐တတရကမေအး။ ထနညးတ ပင မနးမတ႔၏

အခစစတသည တျဖညးျဖညးကြ၍ အခစစတထၿပး ေနာကလညး တျဖညးျဖညး ေလာကသည။

ေယာကားကား ေကာကခႏငတ၏။ ေကာကခက မးဖတလင အလငအျမန ခကခငးပ၏။ ေကာကခက

မးဖမ ဆြထတလင မၾကာမ ေအးသြား၏။ ထနညးတပင ေယာကားတ႔၏ အခစစတမာ ထလြယ၏။ ကလြယ၏။

သ႔ျဖစ၍ မနးမတ႔မာ အခစစတထကြျခငးေၾကာင အခစကစၥက ခပတညးႏင၊ ေအာငအညးႏငၾကျခငး ျဖစသည။

ေယာကားတ႔၌ အခစစတေသာငးကနးမႈ ျဖစတတသညမာ အခစစတ ထကြလြယေသာေၾကာင ျဖစ၏။

ဤသ႔အားျဖင ေယာကားႏငမနးမ ျခားနားေပ၏။

(၆၆) ေမတာစြမးအင ႀကးမားပအကးက ဘရားရငက အဆငဘယလခြျခား ေဟာၾကားခသလ

သညကမာၻေလာကႀကး၌ စြမးအားအထကျမကဆးတရားက ျပပါဆလင ေမတာတရားကသာ ျပရေပ

လမမည။ သတဝါေဝေနယ အေပါငးက မဟာေမတာဂ႐ဏာ ႀကးမားစြာ ျဖန႔ၾကလကရေသာ ျမတစြာဘရား ရငက

ေမတာစြမးအငႀကးမားပက အဆင (၁၀)ဆင ခြျခားလက ေအာကပါအတငး ေဟာၾကားေတာ မခပါသည။

၁။ ထမငးရညေခာငးစးေအာင လဒါနးခေသာ ဘရားအေလာငး ေဝလာမပဏၰားႀကး၏ အလဒါန မးထက

ေသာတပနတစဥးက လဒါနးရျခငးက သာလြန၍ အကးႀကးမား၏။

၂။ ေသာတာပန (၁၀၀)က လရျခငးထက သကဒါဂါမ တစဥးက လရျခငးက သာလြန၍ အကး ႀကးမား၏။

၃။ သကဒါဂါမ (၁၀၀) က လရျခငးထက အနာဂါမ တစဥးက လရျခငးက သာလြန၍ အကး ႀကးမား၏။

၄။ အနာဂါမ (၁၀၀) က လရျခငးထက ရဟႏာတစပါးက လရျခငးက သာလြန၍ အကးႀကးမား၏။

၅။ ရဟႏာ (၁၀၀) က လရျခငးထက ပေစၥကဗဒၶါတစပါးက လရျခငးက သာလြန၍ အကး ႀကးမား၏။

၆။ ပေစၥကဗဒၶါ အဆ (၁၀၀) က လရျခငးထက သမၼာသမၺဒၶ ဘရားတစဆက လရျခငးက သာလြန၍

အကးႀကးမား၏။

၇။ သမၼာသမၺဒၶဘရားတစဆက လရျခငးထက ဘရားအမးျပေသာ သဃာေတာမားက လရျခငးက

သာလြန၍ အကးႀကးမား၏။

၈။ ဘရားအမးျပေသာ သဃာေတာမားက လရျခငးထက စတဒသာ သဃာေတာက ရညစး၍

ေကာငးေဆာကလရျခငးက သာလြန၍ အကးႀကးမား၏။

၉။ စတဒသသဃာေတာက ရညစး၍ ေကာငးေဆာကလရျခငးထက သရဏဂသးပါးက ေဆာက

တညျခငး၊ ငါးပါးသလသကၡာပဒက ေစာငထနးျခငးက သာလြန၍ အကးႀကးမား၏။

၁၀။ သရဏဂေဆာကတညျခငးႏင ငါးပါးသလ ေစာငထနးျခငးထက န႔သာတစ႐ခန႔မ အခနပငးေလာက

ေမတာပြားမားျခငးက သာလြန၍ အကးႀကးမား၏။

သ႔ျဖစေပရာ ဗဒၶဘာသာဝင သေတာစငမားအေနျဖင ေမတာစြမးအငအကးက သရနားလညၿပး

ေမတာဓာတ ကနးေအာငးကာ ဝပနာတရားမားက အားထတသငေပေၾကာငး။

74 75

(၆၇) ျမနမာႏငငမာ ထငရားတေဗာဓပင ဘယေလာကရသလ

ေဗာဓပငဆသညမာ ေဂါတမဘရားရင အမသဟျပၿပး သဗၺညတ ေ႐ႊဉာဏေတာက ရရေစႏငခ

ေသာအပင ျဖစပါသည။ သညအတြက ဗဒၶဘာသာဝငမားသည ေဗာဓပငက အထြတအျမတထားကာ သာသနာ

ပရဝဏမား၌ စကပး၍ ပေဇာခၾကသည။ ဤသ႔ ျမနမာႏငငအတြငး ထငရားေသာ ေဗာဓပငမား က အေရအတြက

မညမရပက ေလလာတငျပအပပါသည။

၁။ သကရာဇ ၃၃၈ ခႏစတြင ရငအရဟ စကပးခေသာ မေကြးတငး၊ နတေမာကၿမ႕နယ၊ ပငးၿမ႕ရ

မဟာေဗာဓေ႐ႊေညာငေတာ။ (ႏစစဥ တေပါငးလ၌ ပြေတာကငးပေလရပါသည)

၂။ သကရာဇ ၁၂၀၃ ခႏစတြင သာယာဝတမငးလကထက ရာေဖြေတြ႔ရခေသာ ရနကနတငး၊

ဗဟနးၿမ႕နယ၊ ဝငဒါမယာေတာငဖား ေဗာဓကနး ေကာငးတကအတြငးရ ေဗာဓေညာငေတာ။

၃။ သကရာဇ ၁၂၂၁ ခႏစတြင သဟဠ (သရလကၤာ) မ ပငေဆာငလာၿပး ၁၂၂၂ ခႏစတြင မငးတနးမငးႀကး

စကပးခေသာ မႏေလးၿမ႕ စၾကၤာႏြယစဥရပရ မငးတနးမငးႀကး၏ ကသလေတာေဗာဓပင။

၄။ ၁၃၂၂ ခႏစတြင ဆရာေတာ ဥးနာရဒစကပးခေသာ စစကငးတငး၊ မ႐ြာၿမ႕နယ၊ ခတကကန႐ြာရ

ေဗာဓတစေထာင ေညာငေတာမား။

၅။ ၁၃၂၉ ခႏစတြင အႏၵယႏငင ဝနႀကးခပ အငဒရာဂႏၶ၏ လကေဆာငက ၁၃၃၀ ျပညႏစ၊

ေတာသလငးလျပညေကာ (၈) ရက (၁၄-၉-၁၉၆၈) စေနေန႔ နနက ၆ နာရ ၃၀ မနစတြင ေျမခစကပး

ပေဇာအပေသာ ကမာၻေအးပဋကတတက ဥပစာရ ဗလခပႀကး ေနဝငး၏ ကသလေတာေဗာဓပင။

[ ဥးၾကညညြန႔ (သာသနာေရးဝနႀကးဌာန၊ ညႊနၾကားေရးမးခပ)၊ ဥးတငေထြး (သာသနာေရးဝနႀကးဌာန၊

ညႊနၾကားေရးမး) ႏင ဥးထြနးၾကည (သာသနာေရးဝနႀကးဌာန၊ ဌာနစမး) တ႔မ ဥးေဆာင၍ ပါဠ၊ ျမနမာ၊ အဂၤလပ

သးဘာသာျဖင ေကာကစာေရးထးထားသည။ ]

၆။ ၁၃၄၆ ခႏစ ကဆနလျပညေန႔တြင ေျမခစကပးထားေသာ ရနကနၿမ႕၊ ဓမၼရကၡတကနးေျမ၊

မဟာဝဇယေစတေတာ အနးရ သရလကၤာႏငငမ လကေဆာငေဗာဓေညာငေတာ။

ေဗာဓေညာငဆသညမာ ဘရားရင၏ ကယပြား ပရေဘာဂေစတအျဖစ ယၾကညကးကြယၾကသည

ဗဒၶဘာသာဝင သေတာစငမားအဖ႔ ကဆနလျပည ဗဒၶေန႔သ႔ေရာကေလတငး ေညာငေရသြနးကာ သပၸာယ

ၾက၏။ သတဝါမားအား ေဘးမလႊတျခငး၊ တရားသလဘာဝနာမား ေစာငထနးပြားမားျခငးျဖင ကသလယေလ

ရၾကပါသတညး။

(၆၈) မငးတနးမငးႀကးထမ သလရငမယကငး ဘာကတေတြ ေတာငးခသလ

သကရာဇ ၁၂၂၁ ခႏစတြင မႏေလး ရတနာပေနျပညေတာက လးဝ ၿပးစးေအာင တညေထာင

ႏငခၿပးေနာက မငးတနးမငးႀကးလညး ဗဒၶသာသနာေတာ တညတျပန႔ပြားေရးက ေဆာင႐ြကေတာမရန ရတနာပ

ေ႐ႊၿမ႕ေတာထသ႔ ေ႐ႊကငဆရာေတာႀကး ပငေဆာငခေလသည။

ထအခနႏင မေရးမေႏာငးပင “စစကငး ဂတစလးေခာင” တြင သတငးသးေနထငေသာ သလရင

ဆရာမယကငးအား နနးတြငးသမားက ယဥေကးလမၼာ ပညာသငၾကားေပးရနႏင ဆးမသြနသငရနအတြက

ေနျပညေတာသ႔ ပငေဆာငေတာမျပနသည။ ဤတြင သလရငမယကငးလညး မငးတနးမငးႀကးထမ ကတ (၃)

ခက ေတာငးခခသည။ ထကတသးခကကား ...

၁။ မမသည မနးမသား သလရငမသာ ျဖစ၍ ဆရာေတာ သဃာေတာမားအား ေလးစား ႐ေသ

ရမညျဖစကာ ျပာဒေဆာင ဘဆငပါေသာ ေကာငး၊ ဇရပတ႔က ေဆာကလပလဒါနးျခငး မျပရ။

၂။ မညသည ဘြ႔တဆပကမ လဒါနးဆကကပျခငး မျပရ။

၃။ ဆြမးဝတ၊ ဆြမးအး လဒါနးျခငးမျပရ။

စသညတ႔ပငျဖစသည။ အဆပါ ကတ (၃)ခကက မငးတရားႀကးက ခယမ သလရငမယကငးသည ေ႐ႊၿမ႕ေတာသ႔

လကပါေနထင၍ နနးတြငး၌ မဖရားႏင သမးေတာနနးတြငးသ ေမာငးမမတ႔အား လမၼာ ယဥေကးရန

စာေပပညာ တတကၽြမးနားလညေစရန ဝါယမစကထတလက သငၾကား ျပသဆးမ ၾသဝါဒေပး၍ ေနထငေလသည။

သလရင ဆရာကငးသည ရတနာပ ေ႐ႊၿမ႕ေတာ၌ ေနထငသည ဆေသာလညး မႏေလးေတာင၏

အေရ႕ေျမာကဘက (ေ႐ႊကငငါးတက၏ အေရ႕ဘက)တြင တကတာတည၍ ေနသည။ နနးတြငးမာ

ေနသည မဟတ။ အမားအားျဖငကား မႏေလးနနးေတာတြင ေျမာကဥယာဥေတာရေကာငး၌ ေနထငၿပး

မဖရားမား သမးေတာမားႏင နနးတြငးသတ႔အား စာေပသငၾကားေပးျခငး၊ တရားဓမၼ ေဟာေျပာျပသျခငး၊

ဝပနာ ကမၼ႒ာနး စးျဖနးအားထတေစျခငး စသညျဖင အားႀကးမာနတက သာသနာျပလပငနးမားက

ျပလပေပးေတာမေလသည။

သ႔ႏင သလရင ဆရာမယကငးသည နနးတြငးသ၊ မဖရားမား၊ သမးေတာမား၊ အထနးေတာမား၏

ခစခငေလးစားရသည ဆရာတစဆျဖစကာ သာသနာေတာမာ ထငေပၚေကာၾကား၍ ဘနးတနခး

ႀကးမားလာခေပ၏။

76 77

(၆၉) ျမနမာလြတလပေရးႀကးပမးမႈမာ ဗလခပတ႔က ကညေပးခတ သတငးစာအယဒတာဟာ ဘယသလ

ျမနမာ လြတလပေရးအတြက ႀကးပမးေနၾကေသာ ကာလျဖစသည။ တ႔ဗမာအစညးအ႐းအတြငးရ

သခငလငယမား ထတြင အယဝါဒေရးရာႏင ႏငငျခားအဆကအသြယ ရာယေရးမာ ဤသ႔ ျဖစေပၚလက ရသည။

ဂပနမားသည ဖကဆစဝါဒက ကငသးေနသမားျဖစသည။ ဖကဆစဝါဒသည အရငးရငဝါဒ၏ အဆး

႐ြားဆးႏင အေဖာကျပနဆးျဖစသည။ ဂပနတ႔သည တကေရဒယမေန၍ ျမနမာႏငငအား လြတလပေရး

ေပးမညဟ အသလႊငေၾကညာေနေသာလညး လးဝယၾကညရန မလအပဟ ဆသည။

သခငလငယမားတြင သခငတငေမာင၊ သခငစး စသည ေခါငးေဆာငမားက ဂပနႏငငသည ဖကဆစဝါဒ

ကငသးသညျဖစ၍ အကအညယရန လးဝ မလေပ။ ကြနျမနစ ဘကေတာသားမားထမသာ အကအညယရန

လသညဟ ဆႏၵရၾကသည။ ကနေခါငးေဆာငတ႔က ကြနျမနစဘကေတာသားမားထမ အကအညရလင ယမည။

သ႔မဟတ အျခားမညသညႏငငကမဆ အကအညရလင ယမညဟ ဆႏၵ ရသမား ျဖစေလသည။

ဤ၌ ျမနမာလြတလပေရးႀကးပမးမႈတြင ဗလခပေအာငဆနးႏင တ႔ဗမာအစညးအ႐းမ ေခါငးေဆာင

မားက အကအညေပးခေသာသမာ “နယးရနကန အးဗနငးပ႔သတငးစာ” မ အယဒတာ “တတဂြမ”

ဆသ ျဖစေလသည။ သသည ျမနမာလငယမားႏငလညး အေပါငးအသငးဆသည။ အထးသျဖင တ႔ဗမာ

အစညးအ႐းႀကး၏ သခငလငယမားႏငလညး ပမ ရငးႏးသည။ တ႔ဗမာအစညးအ႐းႀကး၏ ၾသဇာခ

လကေအာကချဖစေသာ ျမနမာႏငငလးဆငရာ အလပသမားမားအစညးအ႐း (All Burma Trade Union Con-

gress)တြင တတဂြမသည ဘ႑ာေရးမး ျဖစေလသည။

တတဂြမသည တ႐တျပညမ တ႐တကြနျမနစပါတႏင အဆကအသြယရသ တစဥးျဖစသည။

ထစဥက တ႐တျပည ရနဟၿမ႕တြင တ႐တကြနျမနစ ေခါငးေဆာငအခ႕သည ေျမလးၿပးေနၾကရငး လကဝ

စာအပစာတမးမားက ထတေဝလကရသည။ အဂၤလပဘာသာျဖင ထတေဝေသာ လကဝစာအပစာတမး မားက

တတဂြမက ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ တငသြငးၿပး ျဖန႔ေဝခသည။

ထကြနျမနစ လကဝစာအပမားက တ႔ဗမာအစညးအ႐းမ သခငလငယမားျဖစၾကေသာ သခငစး၊

သခငေအာငဆနး၊ သခငေကာစန(ျပညသ႔စာေပ) တ႔ထ တတဂြမက ပ႔ေပးခသညဟ ဆ၏။

(၇၀) ျမနမာ႐ပရငေခတဥးက ဒတယ ေ႐ႊတဆပဆရတ ကာတြနးဆရာဟာ

ျမနမာ႐ပရငေခတဥးက ဒတယေ႐ႊတဆပဆ ရခသမာ ႐ပရငသ႐ပေဆာငလညး လပခေသာ ေ႐ႊတေလး

ေခၚ ဥးဘကေလးပငျဖစ၏။ ကာတြနး ဥးဘကေလးသည အာဇာနည ေ႐ႊ႐းဇာတကားကမၸဏမ သကယတင

ပါဝင႐ကကးေသာ “ၾကငစဥး” ဇာတကားတြင “ဗ-လ-ရင”ကာတြနး ေရးျပချခငးေၾကာင အနအန ေတာင

ကားတဆပ ေဆးတကပငရငသေဌးႀကး ဥးဘာဘာက ေ႐ႊတဆပဆေပးျခငးျဖစသည။ ၁၉၂၉ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ

(၁၁)ရကေန႔၊ စေနေန႔ (၆း၃၀)နာရတြင အလဖရကေခၚ ေအာလငပယာ ႐ႀကးတြင ေပးျခငး ျဖစသည။

ဗ-လ-ရင ဆေသာ စကားလးသးလးက အရငေရးျပၿပး ေနာကစာလးကေလးမားက အ႐ပကေလးမား

ျဖစေအာင ျဖညေရးလကေသာအခါ မနးကေလး တစေယာကက သငယကေလး တစေယာကက ဒးေထာက

ေတာငးပနေနပ ျဖစသြားသည။ ၁၉၂၀ ျပညႏစတြင ျမနမာျပည၏ ပထမဆးပတကားေပၚေရာက ႐ပရငကား

ဥးထြနးရန စာပနသတငးကား ႏစပငးက ႐ကကးျပသႏငသျဖင ေ႐ႊတဆပမား ခးျမႇငျခငး ခရျခငး ျဖစသည။

ေ႐ႊတဆပတစခမာ ျပညၿမ႕တြငကငးပခေသာ ျပညလးကၽြတ ဂစဘေအ အစညးအေဝးႀကးမ ခးျမႇငျခငး

ျဖစၿပး ေနာကတစခမာ စနမာဒ ပရစ႐ပရငပငရင မစၥတာမာမကအစၥေမလအာခာက ခးျမႇငချခငး ျဖစသည။

ဂစဘေအက ေ႐ႊတဆပခးျမႇငျခငးသည ျမနမာအမးသားထမ ပထမဆး ႐ပရငကား ႐ကကးႏငျခငး

အျပင ဘလပသြား ျမနမာကယစားလယအဖြ႔ဝင ဥးထြနးရန စာပနသတငးကားက ႐ကကးျခငးျဖင မးခစ စတက

လႈ႕ေဆာေပးရာ ေရာကသျဖငလညးျဖစသည။ စနမာဒပရစ႐ပငရင၏ ေ႐ႊတဆပဆကား စာပန သတငးကားက

ေငြႏစရာျဖင အၿပးအပငဝယယကာ အေမရကနဇာတကား တစကားႏင အတျပသရာ ဝကဝကကြေအာင

႐လစညကားသျဖင သ႔အဖ႔ အကးထးခစားရသညအတြက ခးျမႇငျခငးျဖစပရသည။

(၇၁) ျမနမာဘာသာန႔ ပထမဆးထတေဝခတာ ဘာသတငးစာလ

ျမနမာဘာသာျဖင ထတေဝေသာ သတငးစာမားထ၌ ပထမဆး ေရးအကဆး “ဓမၼသသတငးစာ”

ျဖစ၏။ ၁၈၂၆ ခႏစ။ စစၿပးၿငမး၍ အဂၤလပတ႔က ျမနမာမငးႏငငေတာ အပါအဝငျဖစေသာ ေရး၊ ၿမတ၊

တနသၤာရ၊ ရခငနယတ႔က သမးယ၊ အဂၤလပအပင ႏငငေတာအျဖစ ျပလပလကေသာအခါ ေမာလၿမငၿမ႕

တြင အေျခစကၾကေသာ အေမရကန သာသနာျပဆရာမား ကယတင ေရးသားပႏပ ထတေဝေသာ သတငးစာ

ျဖစေပသည။

“ဓမၼသ သတငးစာ” မာ သတငးစာ ဆေသာလညး ေန႔စဥထတမဟတ တစလတစႀကမ ထတ ျဖစသည။

78 79

အ႐ြယအစားမာလညး ၅.၂၅(5¼) x ၈.၅(8½) မသာ ရေပသည။ အေကာငးစားစကက သးသည။ စာ႐ြက(၈)႐ြက

(၁၆)မကႏာပါသည။ ၁၈၅၂ ခႏစတြင စကျပတလပသျဖင ၾသဂတလတြင သတငးစာထတၿပးသညေနာက

စကတငဘာလႏင ေအာကတဘာလတြင မထတႏငဘ ႏဝငဘာလတြငမ ဆက၍ ထတရသည။

၎လထတသတငးစာ၌ အယဒတာက ...

“လြနခေသာႏစလအတြငး သတငးစာပႏပေသာ စကျပတေသာေၾကာင သတငးစာက ပမႏပရ၊

ျပတသညအေၾကာငးမာ ကာလကတားမ မာလကေသာ စကကတငေသာ “မဇကပ” အမညရ ႐ြကသေဘၤာ သည

ပသမၿမ႕ႏင မနးမေဝး၌ ေသာငတင၍ ပကေသာအေၾကာငးတညး” ဟ ေဖာျပထားသည။ “ဓမၼသ သတငးစာ” မာ

နာမညႏငေလာစြာ သာသနာျပဆရာမားက ထတေသာေၾကာင သာမနသတငးစာမး မဟတဘ သာသနာေရး

သတငးစာ ျဖစေသာလညး သာသနာေရး သတငးခညးသကသက မဟတ။ ထေခတက မတသာဖြယရာ

ေကာငးေသာ အျခားသတငးမားလညး ပါရေလသည။ ထမမကေသး ကမာၻေပၚ အရပရပမ မတသားဖြယရာ

ပျပငကေလးမား၊ သပၸပညာရပမားႏင အဂၤလပ-ျမနမာ ျပကၡဒနလညး တစလ တြကစ ပါရေလသည။

ဒတယ အဂၤလပ-ျမနမာ စစသတငးႏင ပတသက၍ ပထမဆး သတငးလညး ၁၈၅၁ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလထတ

ေရ႕ဆးစာမကႏာ၌-

“တနေဆာငမနး လျပညေကာ (၁၃)ရကေန႔၌ ကာလကတားၿမ႕က မးသေဘၤာဆကေရာကသျဖင

သတငးမားက ၾကားသရသညမာ ရနကနၿမ႕၌ အဂၤလပသေဘၤာသႀကးမားတ႔သည အဖနဖန ညႇငးဆျခငးက

ခရေသာေၾကာင ကမၸဏရငဘရငသည စစသေဘၤာႀကးတစစငးႏင မးသေဘာၤႏစစငးက ရနကနၿမ႕သ႔

ေစလႊတေတာမၿပ” ဟ၍ ေဖာျပထားသညက တငျပလကရပါသည။

(၇၂) မးဖေခာငထမာ ဘာေၾကာင အပမကအေၾကာငး မေျပာေကာငးတာလ

လေတာေတာမားမားပင အပမက မကဖးၾကပါသည။ အပမက မကရျခငးအေၾကာငးရငးက ေလလာ

လကေသာအခါ အခက (၆) ခကက ေတြ႔ျမငရပါသည။ ၎တ႔မာ -

၁။ ဝါတက - ေလဓာတပက၍ မကျခငး။

၂။ ဝတက - သညးေျခပက၍ မကျခငး။

၃။ ေသမက - သလပပက၍ မကျခငး။

၄။ ေဒဝတပ သဟရတ - နတတ႔လညပတ၍ မကျခငး။

၅။ သမဒါစတတ - ေလကကသးေဆာငဖး၍ မကျခငး။

၆။ ပဗၺနမတ - ပဗၺနမတျပျဖစလတ႔က မကျခငး။

တ႔ ျဖစၾကသည။ ဤသ႔ ပဗၺနမတျပျဖစလတ႔က မကျခငးဟသည ပဗၺနမတသညသာ ထးျခားမြနျမတေသာ

အပမကဟ၍ မတယၾကပါသည။ ဤ၌ ေရးလႀကးသမမားက အပမကက မးဖေခာင၌ မေျပာေကာငးဟ

ဆၾကပါသည။

ထသ႔ ဆရျခငး၏ အေၾကာငးရငးက ေလလာလကေသာအခါ မးဖေခာငဟသည အမ၏

ေနာကေဖးဘကတြင ရ၍ အမေနာကေဖးသည အနဠာ႐၊ ယတညေသာေနရာတစခဟ မတယေလ ရၾက ပါသည။

သ႔ျဖစေလရာ မြနျမတေသာ (ဝါ) ေကာငးကးဝငလာ လတ႔ေသာ အပမကအေၾကာငးက ယတည ေသာ (ဝါ)

အထြတသေဘာျဖစေသာ အမေနာကေဖး မးဖေခာငတြင ေျပာဆျခငးျဖင ဝငလာလတ႔ေသာ ေကာငးကးက

ပယဖကတားဆး လမးလႊလကရာ ေရာကသညသေဘာပင ျဖစေပသည။

အမအသးအေဆာငမားကစြ၍ တညရေသာ နတမားျဖစသည ဖာလပေစာငနတ ကသ႔ပင

မးဖေဆာငနတႏင ပတသက၍လညး ေဒသအလက အစြအမးမး ရတနရာသည။ အခ႕ေဒသတြင ညဘက

အပရာထ၌ ႐ႈး႐ႈးေပါကတတေသာ ကေလးႀကးမားက ယငးဓေလဆး ေပာကကငးေစရန အပခါနး မးဖေခာင

ရ မးဖက ကနေတာ၍ အပေစျခငး၊ သတငးကၽြတလျပညေကာ တစရကေန႔တြင မးထြနးပေဇာရမညေနရာ၌

မးဖပါေနျခငးကား မးဖေစာငနတ၏ ယၾကညသညအသြငမား ျဖစေပသည။ သ႔ျဖစရာ မးဖနားတြင အပမက

အေၾကာငး မေျပာေစျခငးမာ မးဖေစာငနတ မႀကက၍ေသာလညး ျဖစႏငေကာငးေၾကာငး ေလလာတငျပအပ

ပါသည။

(၇၃) ေယာမငးႀကး ဥးဘးလႈငရ႕ စတဓာတ ဘယလရသလ

ဥးဘးလႈငသည ျပညသတ႔ဘက၌ ရပတည၏။ ရာထးစညးစမက မမကေမာ။ မနသညထငလင

ဘရငကပင ခြနးတ႔ျပနဖ႔ ဝနမေလးတတ။

တစခါေသာ သမး၊ ႏမ စသညတ႔က ေပးဆကလက အခြငအေရးယသ အမႈထမးတစဥးက

မငးတနးမငးႀကးက လြနစြာမ မကႏာသာ ေပးေတာမ၏။ သညအတြက မသငေတာေၾကာငး မငးတနးမငးႀကးအား

တငေလာကခ၏။ သ႔ေသာ မငးတနးမငးႀကးက အေလးအနက မထားခ။ သညအတြက မးမတစညတ႔၏

ေရ႕ေမာက၌ ...

80 81

“အစမ၊ ႏမ၊ သမးကက၊ စ၍ဆကႏငး၊ လကေဆာငသြငး၍၊ စးမငးခစျမတ၊ ထအမတသည၊ အတတမရ၊

သတကငးကြာ၊ ဘနးႀကးလာမ၊ ျပည႐ြာပကေၾကာငး တစပါးတညး” ဟ၍ ေလာကတင လကသည။ ထအခါ

မငးတနးမငးႀကးလညး အမကျပငးစြာ ထြကသျဖင လက ေကာကကငလကကာ..

“သညလႏင ငါခမညးေတာ စရင၍ နငအေဖ ယငးေတာဝနႀကး ေသခသညမဟတေလာ။ သညလႏင

ေမာငမငးက စရငျခငး ခလသေလာ” ဟ၍ ေမးလကသည။ ထအခါ ဥးဘးလႈငသည တနလႈပျခငး အလဥး

မရဘ “ထးေတာမပါဘရား” ဟ ဆ၍ ရငဘတကပင ေကာေပးလကေသး၏။ မငးတနးမငးႀကးလညး စတက

ထနးခပကာ အတြငးေတာသ႔ ဝငသြားသညဟ၏။

ဤတြင အျခားမးမတမားက ...

“ဝနႀကးမငးမာလညး တငးတငးမာမာ ရပရလြနးသဗာ” ဟ၍ ေျပာၾကေလ၏။ ထအခါ ဥးဘးလႈငက ...

“ကၽြႏပအဖ႔ လႏငထးသတခရ၍ ေသရျခငးက ျမတ၏။ ေနရာတငး မငးလလက၍ စမေသာ

မေကာငးမ ျဖစပြားေနသညအတြက ႏငငေတာ ပကစးျခငး ျဖစရေလသညဟ ဤနာမညမး ကနရစခပါလင

ေသကးမနပ ျဖစသည။ ထမေကာငးေသာ အပပနသည တေထာငးေထာငးႏင လအေပါငးတ႔ ႏာေခါငး႐ႈ႕

ၾကမညက ေၾကာကစရာေကာငးသည။ မးမတဆသညအတငး တညတညမတမတ ျဖစေအာင စမခန႔ခြ

လက ေလာကတငခြငရက အသကကစြန႔၍ ရရဝဝ တငၾကရမည။ သ႔မ မးမတႏငတသည” ဟ၍

ျပနလညေျပာၾကားခေလသည။ ဤကား သမငးတစေခတစမ ေယာမငးႀကး ဥးဘးလႈင၏ ရာဇဝငတြငရစ

ခေလေသာ အတယဖြယ စတဓာတပင ျဖစေတာ၏။

(၇၄) ရဟနးသဃာေတြ ေရာငၾကဥရမယ အေနသန(၂၁)ပါးက ဘာေတြလ

ရဟနးသဃာျဖစလာၾကလင “အေနသန”က ေရာငၾကဥရပါမည။ အေနသနဟသည မရာမးအပ

ေသာ အျခားအရာျဖင ရာမးျခငးျဖစ၏။ ရငးစြာဆရလင ဒကာ၊ ဒကာမမား မမအေပၚဝယ လာဘလာဘမား

သြနးၿဖးလာေစရန မအပစပေသာ လာဘေခၚသည အျပအမ၊ အလပအကငမား ေဆာင႐ြကျခငးပင ျဖစေလ

သည။ ရဟနးသဃာေတာမားသာမက သာမေဏမားအဖ႔ အေနသန (၂၁) ပါးက ေရာငၾကဥရန အေရးႀကး

ပါသည။ အဆပါ အေနသန (၂၁) ပါးမာ ...

၁။ အဖြယျဖစေအာင ေျပာဆေနထငျခငး။

၂။ လာဘရေအာင ျမႇဆြယေျပာဆျခငး။

၃။ တစဥးလဒါနးထားသညက တစဥးအားသေစျခငး။

၄။ သတစပါး၏ ဂဏေကးဇးမက ေျပာဆျခငး။

၅။ တစေနရာမရေသာပစၥညးက အျခားတစေနရာသ႔ ေပးျခငး။

၆။ သစသားေပးျခငး၊ ဝါးေပးျခငး။

၇။ သစ႐ြက၊ ပနးပြင၊ သစသးေပးျခငး။

၈။ ဆပျပာ၊ ေျမညကေပးျခငး။

၉။ မမကယက ႏမခ၍ေျပာျခငး။

၁၀။ အမနနညးပါး အမားမားေသာစကားကဆျခငး။

၁၁။ မကႏာသစေရ၊ ဒနပေပးျခငး။

၁၂။ ကေလးထနးေပးျခငး။

၁၃။ မပငဖတဘ အမတြငးသ႔ဝငေရာကျခငး။

၁၄။ ေျမေနရာ ေကာငး၊ မေကာငး ေ႐ြးေပးျခငး။

၁၅။ မဂဖလမ ဖလာအတတက သငေပးျခငး။

၁၆။ အဂၤဝဇၨာေဟာျခငး၊ ေဗဒငေဟာျခငး။

၁၇။ နကၡတေ႐ြးေပးျခငး။

၁၈။ လတ႔၏ ခငးေစမႈက ခယျခငး။

၁၉။ ေဆးကေပးျခငး။

၂၀။ ဆြမးတ႔ေပးျခငး။

၂၁။ မမအား လထားေသာပစၥညးကေပးျခငး။

စသညတ႔ ျဖစၾကသည။

(၇၅) ရေနာငေမာငေမာငတတ သ႔ကယသ သတေသတာ ဟတရ႕လား

82 83

ေမာငေမာငတတသည မငးႏငမဖရား၏ ပစားမႈျဖင ကငးဝနမငးႀကးထမ ေသနတဝနရာထးက သမးယခ၏။

ဤ၌ သသည စဖရားလတ အမကေခာငးေခာငး ထြကေစမႈ လပရပတစခက လပကငမခ၏။ ထလပရပကား

သေပါဘရငႏင ဒငးခငခငတ႔က ဇာတလမးဆငေပးချခငး ျဖစသည။ တစဖန ၎က၎ ဘရငႏငမျခား

စညးစမခကာ ပြလမးသဘငတ႔ ၿခမၿခမသ ကငးပ၍ ဘရငႏင မဖရားက အမကေတာ ရေစခ၏။ အထးသျဖင

ညလာခတကရန ပကကြကေလရာ ထအခကက အကြကေကာငးယကာ ၎အေပၚ မနးတးေနေသာ ေ႐ႊလၿမ႕ဝန

ေမာငခကက သြားေရာက ဖမးဆးေခၚေဆာငၿပး ဗလပအလယ၌ အတြန႔ တကေနေသာ ေမာငေမာငတတ၏ပါးက

ႏစခကသးခက ဘယျပနညာျပန ႐ကႏကေလ၏။ ထ႔ေနာက အဝနးၿမ႕ဝနလကသ႔ အပလကၿပး ေထာငထသ႔

ထညလက၏။ ေထာငထ၌ ေျခကငးခတလက၏။ ထ႔ေနာက ေထာငထမ ျပနအလာ တငတားမငးႀကးႏငေတြ႔၍

အကးအေၾကာငးေျပာျပေလေသာ တငတားမငးႀကးက “ဟက မဖရားႀကး စတေတာေျပလ႔ လႊတေစဆရငေတာ

ေမာငမငး ေသမယသာ ျပငေပေတာ” ဟ ဆေလရာ ေ႐ႊလၿမ႕ဝန ေမာငခကလညး တနလႈပၿပး ေထာငထသ႔

ျပနသြားေလသည။

ဤသ႔ ေမာငေမာငတတသည ညႇငးပနးႏပစကမႈက မခဘ သ႔ကယသ ကတေၾကးႏင ထးသတကာ

အဆးစရငသြားေၾကာငး ဇာတလမးေတြထ ၾကားရဖးပါသည။ ထအျဖစ မဟတမနေၾကာငးက ထစဥက

မကျမငၾကေတြ႔ၾကားသခရေသာ ျမနမာပညာရ အေဝးေရာကမငး ဥးေအာငႀကးက

“ဒါကေတာ လၾကားေကာငးေအာငေျပာတာ။ ဒအေၾကာငးက ဘးဘးကယတင သတယ။ ေ႐ႊလၿမ႕ဝန

ေမာငခကက ေမာငတတက ပါး႐ကတာလညး ဘးဘးေရ႕မာပ။ တငတားဝနႀကးက ေ႐ႊလၿမ႕ဝနက “မငး

ေသေပေတာ... ေသေပေတာ” ဆတာလညး ဘးဘးေရ႕မာပ။ အဝနးေမာငၿမ႕ကယတငကလညး သတ႔

ေမာငတတက အဆးစရငလကတအေၾကာငး ဘးဘးက ေျပာၾကတယ။ ေမာငတတ သ႔ကယသ သတေသ

တယဆတာ သေပါမငးတရားန႔ မဖရားႀကးတ႔က ေလာကတငရေကာငးေအာင ေျပာတာပါ။ ဒအေၾကာငးက

ဘးဘး ေကာငးေကာငးသတယ။ ေမာငတတေသၿပးတ ေနာကမ ေမာငတတဟာ ေထာငထမာ သ႔ကယသ

အဆးစရင လကပါတယလ႔ သေပါမငးတရားန႔ မဖရားႀကးတ႔က ေလာကၾကတယ။ အဒါေၾကာင ေမာငတတဟာ

သ႔ကယသ အဆးစရငတယလ႔ ေရးၾကတာ ထငပါရ႕။”

(၇၆) ရဟနးေတြ မစားအပတ အသား(၁၂)မးဆတာ ဘာေတြလ

ရဟနးတ႔ မစားအပေသာ၊ ေရာငၾကဥအပေသာ အသား (၁၂)မးမာ ....

၁။ လသား

၂။ ဆငသား

၃။ ျမငးသား

၄။ ေခြးသား

၅။ ကားသစသား

၆။ ျခေသၤသား

၇။ ကားသား

၈။ ေအာငးသား

၉။ ဝကဝသား

၁၀။ ေႁမြသား

၁၁။ မမအား လဒါနးရန ရညမနး၍ သတေသာအသား

၁၂။ ဆငျခင ေမးျမနးစစမးျခငး မျပေသာအသား

စသညတ႔ ျဖစၾက၏။ သညအတြက ေရးပညာရ ဆရာျမတတ႔က ...

“လ၊ ေႁမြ၊ ျမငး၊ ဆင

ေခြး၊ ျခင၊ သစ၊ ကား

ဝေအာငသား

အသားမအပဆယေထြတညး။

မဆငျခငမတ၊ ရည၍သတ

ေရာလတ တစဆယႏစပါတညး”

ဟ၍ ေဆာငပဒလကၤာ စပဆထားခပါသည။

ဘရားရငသည လသားစားျခငးက တားျမစခ၏။ စားမပါက ထလစဥးအာပတသငေစ၊ မဆငျခင

မစးစမးဘ စားေသာ ဒကဋအာပတသငေစဟ ပညတေတာမခသည။ ဆင၊ ျမငး စသညတ႔က တားျမစသည

ကား ၎တရစာၦနတ႔မာ မငးတ႔၏ စစအဂၤါထ၌ ပါဝငေသာ သတဝါမားျဖစၾက၏။ မငးတ႔သပါက ရဟနးတ႔

အေပၚ ၿငျငငလာႏငသညအတြက တားျမစေတာမချခငး ျဖစ၏။ ေခြးသားႏင ေႁမြသားတ႔ဆသညမာ

84 85

လတ႔ စကဆတ႐ြရာဖြယအသားမား ျဖစၾက၏။

တစဖန ကားသစသား၊ ျခေသၤသား၊ ကားသား၊ ေအာငးသား၊ ဝကသသားတ႔က စားပါက ထသတဝါတ႔၏

အန႔သည စြေနသျဖင အဆပါ သားေကာငမား၏ ဒကၡေပးျခငးက ခရတတေသာေၾကာင ျဖစသည။ တစခါက

ေဒဝဒတသည သဃာဂဏးခြရနအတြက ဘရားရငထ ေတာငးဆမႈငါးခက လပလာသည။ အခက (၅)၏

ေတာငးဆမႈမာ “ရဟနးေတာမားသည အသကထကဆး သကသတလြတ စားရန” ဟ၍ ျဖစ၏။

ဤတြင ဘရားရငက ထေတာငးဆမႈက ပယခၿပး “မျမငျခငး၊ မၾကားျခငး၊ ယမား၊ သသယ မရျခငးဟေသာ

အစြနးသးပါးမ လြတကငးေသာအသားက စားလက စားႏငသည” ဟ မန႔ဆေတာ မခပါသတညး။

(၇၇) ရေသႀကး ဥးခႏမာ ဘယလလကၡဏာေတာေတြရသလ

ျမနမာႏငင၏ သာသနာျပပဂၢလတစဥးမာ ရေသႀကး ဥးခႏျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငအရပရပသ႔ လညလည

သတငးသးရငးမ သာသနက အေဆာကအအမား ဘရား၊ ေစတမားစြာတ႔က တညခသျဖစသည။ ရေသႀကး ဥးခႏႏင

ဘးေတာေအာငမငးေခါငတ႔မာ မားစြာ ဆကစပခၾက၏။ အတတကာလ တစခ၌ ဘးေတာေအာငမငးေခါငးသည

ဓမၼေစတဘရငျဖစခဖးၿပး ရေသႀကး ဥးခႏးသည ဓမၼပါလရဟနး ျဖစခ၏။

ရေသႀကး ဥးခႏသည ပါရမရင ပဂၢလထးျဖစသညႏငအည ၎၏ လကၡဏာႀကးငယအသြယသြယမာ

အၾသဖြယေကာငးလသညဟ မတသားရသည။ ထအထမ ထးျခားေသာ လကၡဏာေတာ (၁၀)ပါးမာ ....

၁။ မကႏာေတာတြင နဖးျပငက ဆငဥးကငးကသ႔ ပသဏၭာနရျခငး။

၂။ လညပငးတြင လညရစသးတနရျခငး။

၃။ လကရငး၌ ၾကာဖၾကာမ အမတသေကၤတပါရျခငး။

၄။ လကဖဝါးျပင၌ ငါးၾကငးပေတာေပၚေနျခငး။

၅။ ငါးၾကငး၏ ဗကေအာက၌ ပေသာကပေပၚေနျခငး။

၆။ လကရငးတြင အရစတစဆယကးရစရျခငး။

၇။ ေျခသလးတြင ေႁမြသဏၭာန ေႁမြမကလးႏစလးရျခငး။ (၎က အဆငးအတကဟ ေခၚသည)

၈။ ေျခဖဝါးျပငတြင ၾကကေျခခတပါရျခငး။

၉။ ဒးတြင ဆငဥးႏာေမာငးသဖြယ အေရးအေၾကာငးရၿပး ေပာေပာငးရညလားျခငး။

၁၀။ လကဖဝါးျပင၌ စကားဝါအပြငပါရျခငး။

စသည ထးျခားဆနးျပားေသာ လကၡဏာေတာမား ပါရေလသည။ ရေသႀကး ဥးခႏသည ထငရားေသာ

ပဂၢလျဖစၿပး ဘးေတာေအာငမငးေခါငႏင ယကနးစငေတာငဆရာေတာႀကး ဥးၾသဘာသတ႔၏ ညႊနၾကားခက

အရ ဓာတကရာ ၿမ႕နယေဒသ အသးသးတ႔၌ သာသနာေတာအကးက ေမာကး၌ ေစတပထးမားအပါအဝင

သာသနက အေဆာကအအမားက တညထားေဆာကလပခပါသည။

(၇၈) ရေသႀကးဥးခႏ ေ႐ႊျဖစေငြျဖစေအာင လကေတြ႔ဘယလလပျပခသလ

ျမနမာႏငငတစဝမးလး နယခ႕အဂၤလပတ႔ လကတြငးကေရာကစဥက ျဖစသည။ ရေသႀကး ဥးခႏ၏

ေ႐ႊျဖစေငြျဖစ သတငးသည ျမနမာျပည၌သာမက အဂၤလနႏငငတငေအာင ေရာကသြားခ၏။ သညအတြက

အဂၤလနဘရငခပ လမငတက ၎သတငး မန၊ မမန စစမးေပးရန ျမနမာႏငင ဘရငခ ဆာသာေက၀ႈကအား

ထပဆငညႊနၾကားခေလသည။ ဘရငခက ရနကနရမငးႀကးျဖစသ မစၥတာစေကာအား ၎သတငး မန၊ မမန

အျမနဆး အစရငခရန ညႊနၾကားခ၏။

ထသတငးသည အေရးႀကးသည သတငးျဖစသျဖင ရနကန ရမငးႀကးစေကာကယတင ရေသႀကး

ဥးခႏရရာ မႏေလးေတာငေပၚသ႔ သြားေရာက၍ စကားျပနႏင စစမးရေတာသည။

“ရေသႀကး ေ႐ႊေငြျဖစေနေၾကာငး သတငးရသည။ ဟတ-မဟတ ကၽြႏပကျပပါ” ဟ၍ စကားျပနက

ဆေလေသာ ရေသႀကး ဥးခႏလညး...

“ကၽြႏပ ေ႐ႊေငြလပျပပါမယ။ ဒါေပမ ဒအနးနားမာ ခငဗားတ႔မေနရဘး။ ေ႐ႊေငြလပၿပး ကၽြႏပေခၚမသာ

လာၾကညပါ” ဟ၍ မန႔ရာ မစၥတာစေကာတ႔လညး လကခသေဘာတလကၿပး တစေနရာသ႔ ေရာငထြက

ေပးလကသည။ ထအခါ ရေသႀကး ဥးခႏသည တပညေကာငးသား တစဥးက ေခၚ၍လငပနးတစခပအား

ေရ႕ေမာကတြင ခခငးလကသည။ ထ႔ေနာက တရားေတာက ႏလးသြငး၍ ႐ြတဖတသရဇၩယမႈမား

ျပလပေတာမေလ၏။ (ဆရာစႁႏၵ၏ “ဘဝခရးႏင အေတြ႔အၾကမား” စာအပတြင ရေသႀကး ဥးခႏသသည

ေ႐ႊေငြျဖစရန “ဒဝါတပတဂါထာက” က ႐ြတသရဇၩယသညဟ ဆ၏။)

ခဏၾကာေသာ ဘရားဖးမား ေရာကရလာၾကၿပး ရေသႀကး ဥးခႏေရ႕ရ လငပနးအတြငးသ႔ ေ႐ႊေငြ

ပစၥညးမား ထညဝငလဒါနးၾကရာ အျပညအေမာက ျဖစလာခသည။ လကစြပ၊ လကေကာက၊ နားကပ၊

86 87

နားေဍာငး၊ ၾကယသး၊ ဆြႀကး စေသာ ေ႐ႊထညပစၥညးမားႏင ေငြမား ေစတပက ျပညေမာကလာေသာအခါ

ရမငးႀကးႏင စကားျပနအား ေခၚျပေလ၏။

ဤတြင ရမငးႀကးႏငစကားျပနလညး ရေသႀကး ဥးခႏ၏ ၾကညညဖြယရာအဆငးက ဖးေတြ႔ၾကၿပး

ရေသႀကး၏ ေ႐ႊျဖစေငြျဖစသေဘာက နားလညသြားခ ေလေတာသတညး။

(၇၉) ရဟနးျပျခငးအတြက ဘယလအကးေတြ ရႏငသလ

ရဟနးျပျခငးအတြက အကးေကးဇး ႀကးမားစြာ ခစားရပက ျမတစြာဘရား သကေတာထငရားရစဥ

တနေဆာငမနး လျပညေန႔ည၌ ဇဝက၏ သရကဥယာဥ၌ အဇာတသတမငးအား ေဟာၾကားေတာမခပါသည။

ထအကးမားက ေလလာတငျပရသည ရေသာ...

၁။ မငးခစားဘဝႏင မငးျပစမငးဒဏတ႔မ ကငးလြတေသာ အကးက ခစားရ၏။

၂။ အခြနထမးေဆာငျခငးမ ကငးလြတေသာအကးက ခစားရ၏။

၃။ ပါတေမာကၡ သဝရသလႏင ျပညစသျဖင အပါယေဘးမ ကငးေဝးေစသညအကးက ခစားရ၏။

၄။ ဒစ႐ကက ေရာငသျဖင ဒစ႐ကဒကၡမ ကငးလြတ၍ စဠသလႏင ျပညစျခငးအကးက ခစားရ၏။

၅။ ပြသဘငအမးမး၊ ကစားပြအမးမး၊ မေကာငးေသာစကား အမးမးတ႔မ ေရာငၾကဥသျဖင ထဒကၡမားမ

ကငးလြတ၍ မဇၩမသလႏင ျပညစေသာအကးက ခစားရ၏။

၆။ နကၡတ၊ ေဗဒင၊ ယၾတာ၊ လကၡဏာ၊ ေဆးကျခငး စသညတ႔မ ေရာငၾကဥသျဖင အာဇဝ ပါရသဒၶသလႏင

ညညြတ၍ မဟာသလႏင ျပညစျခငးအကးက ခစားရ၏။

၇။ ဣေႁႏၵ (၆)ပါး၌ အကသလမျဖစေအာင ေစာငစညးႏငျခငးအကးက ခစားရ၏။

၈။ သတႏင ျပညစျခငးအကးက ခစားရ၏။

၉။ သမၺဇဥ (ဆငျခငတ) တရားႏင ျပညစျခငးအကးက ခစားရ၏။

၁၀။ သေႏာသ (ေရာငရျခငး) အကးက ခစားရ၏။

(အေျခခသလ၊ သတ၊ သမၸဇဥ၊ ယႏ႒တရားမားႏင ျပညစေသာ ရဟနးသည သမထဝပနာတရားက

ဆကလကအားထတပါက ေအာကပါအကးမားက လကေတြ႔ခစားရရႏငပါသည။)

၁၁။ နဝရဏငါးပါးမ ကငးလြတျခငးအကးက ခစားရ၏။

၁၂။ စာနတရားရႏငျခငးအကးက ခစားရ၏။

၁၃။ ဝဇၨာရစပါးႏငျပညစ၍ မဂဖလရႏငျခငးအကးက ခစားရ၏။

(၈၀) ေရေၾကာငးသြားလာေရးန႔ပတသကလ႔ ျမနမာႏငငမာ ဘာတးေျမာငးေတြ ထငရားသလ

ျမနမာႏငင၌ ေရေၾကာငးသြားလာေရးႏင ပတသက၍ တးေျမာငးမား ရၾကသညအနက အထငရား ဆးမာ

တြေတးတးေျမာငး ျဖစသည။ ထ႔အတ ပခးစစေတာငးတးေျမာငး၊ ကကထတးေျမာငး၊ ပနးလႈင တးေျမာငး၊

ပလတးေျမာငး၊ အမမတးေျမာငး၊ မးကတတးေျမာငးႏင ေဘာလည တးေျမာငးတ႔မာ ထငရားသည။

၁။ တြေတးတးေျမာငး

ရနကနတငး၊ တြေတးၿမ႕နယအတြငးရၿပး အလားမင (၂၁)မင ရညလားသည။ ထတးေျမာငးမ

ဧရာဝတတငးအတြငးရ ၿမ႕အသးသးသ႔ ေရလမးခရး သြားေရာကႏငသည။

၂။ ပခးစစေတာငးတးေျမာငး

ပခးတငး၊ သနပၸႏင ေဝါၿမ႕နယအတြငး ေဖာကလပထားၿပး အလား (၃၈)မင ရသည။ ထ တးေျမာငးက

ေဖာကလပစဥက ကနကေငြမာ ၇၉၄၆၀၀၀ ကပဟ သရ၏။ ၁၈၇၄ ခႏစကာလက တနဖးေငြ ျဖစပါသည။

၃။ ကကထတးေျမာငး

မြနျပညနယ၊ ကကထၿမ႕ တညရရာ ကကထျမစမ စစေတာငးျမစ၏ အေရ႕ဘကကမးအထ

ဆကသြယထား၍ မင(၂၀) ခန႔ ရညလားၿပးလင တးေျမာငးထပ (၂)ဖက၌ ေရတခါး တစခစ ရသည။

ပခးစစေတာငး တးေျမာငးမတဆင ကကထတးေျမာငးသ႔ ဆကလကသြားႏငသျဖင ပခးကကထ တးေျမာငး

ဟလညး ေခၚသည။ ယခအခါ ကကထတးေျမာငးမာ တမေကာစျပၿပျဖစ၍ မားစြာ အသးမျပၾကေတာေခ။

၄။ ပနးလႈငတးေျမာငး

ဧရာဝတတငး၊ ေညာငတနးၿမ႕နယတြင တညရၿပး အလားေပ ၁၀၀၀၀ ရ၏။

၅။ ပလတးေျမာငး

ဧရာဝတတငး၊ ေျမာငးျမၿမ႕နယတြင တညရၿပး အလားေပ ၁၄၅၀၀ ရ၏

88 89

၆။ အမမတးေျမာငး

ဧရာဝတတငး၊ အမမၿမ႕နယတြငရ၍ အလားေပ ၁၀၀၀၀ ရ၏။

၇။ ဖးတတတးေျမာငး

ဧရာဝတတငး၊ ကကလတၿမ႕နယတြင တညရၿပး အလားေပ ၆၀၀၀ ရ၏။

၈။ ေဘာလညတးေျမာငး

ရနကနတငး၊ ေမာဘၿမ႕နယတြင တညရၿပး ေဘာလညကၽြနးက ျဖတတးထားျခငးျဖစသည။ အလားေပ

၁၈၀၀၀ ရ၏။

အဆပါ တးေျမာငးမားမာ သြားလာမႈအတြက အဓကက၍ ထနးသမးျပျပငၿပး အေကာကခြနမား

ေကာကယလကရသည။

(၈၁) ေ႐ႊတဂဘရားေပၚတကတကားက ဘယလႏမႏငးခရသလ

ေ႐ႊတဂဘရားေပၚသ႔ ၂.၃.၁၉၀၃ (၁၂၆၄-ခ၊ တေပါငးလဆနး ၅-ရက) တနလၤာေန႔တြင ကားသစ

တစေကာင တကလာခသည။ ထအခနတြင ဘရားႀကးက ေ႐ႊခရနအတြက ျငမးမား ဆငထားခသည။

ကားသည ေခါငးေလာငးပ အနားလနစြနးတြင တက၍ ဝပေနသညက ရငျပငေပၚမ ဘရားဖးမား

ျမငၾက ရသျဖင အတအတကကကက ျဖစေနၾကသည။ ဗလမးႀကး အးေလာဖ႔ဒ၊ ကပၸတနဘဗးလႏင

ကပၸတနဂငးနငးတ႔ ႏမႏငးရန ေရာကရလာၾကသည။

ကားမာ တစေကာငလးမျမငရဘ ေကာကနး၊ ေျခေထာကႏင အၿမးတ႔ကသာ ျမငရသည။ ထ႔ေၾကာင

ကားအား ကနးေတာေပၚမပစ၍ ခကေကာငးက ထမနႏငမည မဟတဘ ဒဏရာျဖင ဆငးလာၿပး ရငျပင

ေပၚရ ဘရားဖးမားက ရနမႏငသည။ ဗလမးႀကး ေလာဖ႔ဒသည ကပၸတနဂငးနငးအား တနေဆာငး တစခ

ေပၚသ႔ တကေစ၍ ေနရာယခငးသည။ ထအခနတြင ကပၸတနဘဗးလအား လဗာပဘရငတပရငးမ ႐ငဖယ

ေသနတကင (၁၀)ဥးမက လာခရန ေခၚယေစလကသည။ ေရာကလာၾကေသာ စစသားမားမာ (၁၄)ဥးမ

ျဖစသည။ ထစစသားမားက ႏစသတခြလကၿပး ကပၸတနဂငးနငးရေသာ တနေဆာငး၏ တစဖကတစခကမ

ေနရာယခငးလကသည။

ေသနတကငထားေသာ သတ႔ ဝငးေနရာမ အဆငသင ျဖစၾကေသာအခါ ဗလမးႀကး၏ အမန႔ျဖင

ကားက ပစေစသည။ ကညဆနအမားမာ ကားဝပေနေသာအစြနးက အမားဆး သြား၍ မနသည။ ထအခါ

ကားသည ေခါငးေထာင၍ ထလကရာတြင ကပၸတနဂငးနငး ပစလကေသာကညဆျဖင ရငအပတြင

လညးေကာငး၊ ဘယႏငညာပခးတြငလညးေကာငး သြား၍ ထမနေလသည။ ကားသည အၿမးက လႈပရမးရငး

လးခညပခညျဖစေနစဥ ဆကၿပး ပစေစရာ ထေနရာတြငပင ၿငမကသြားသည။

ကပၸတနဂငးနငးသည ကားရရာသ႔ ျငမးတြင ခညထားေသာ ဝါးေလကားျဖငတကသြားရာ

အနးသ႔ေရာကလင ကားမာ မေသဘ ညညးသျပေနသညက ေတြ႔ရ၏။ ထ႔ေၾကာင ရငအပတညတညသ႔

ေနာကထပ တစခကဆင၍ ပစလကရသည။ ထ႔ေနာက ကားကေအာကသ႔ ဆြယလာေလသည။

(ထကားသည ေ႐ႊတဂေပၚသ႔ မတကေရာကခငက ပဇြနေတာင အမသတ႐အနးရ တ႐တ လမးမား

၏ ဟငး႐ြကခငးထသ႔ ေရာကခေၾကာငး ေျခရာမား ေတြ႔ရသည။ ထ႔ေနာက ကကငး ေရကးဘကရ ျခတစျခ

ထတြင ႏြားမတစေကာငကလညး ကကသတ စားသြားေသးသည။ ေဘာငဒရလမးရ အမတစအမ၏ မးဖေခာင

အတြငးသ႔လညး ဝငလာခေသးသညဟ သရသည။ ကားသည ပခး႐းမဘကမ လမးမား၍ ၿမ႕တြငးသ႔

ဝငေရာကလာဟနတသညဟ အဂၤလပ အမပစ မဆးမားက ဆၾကေပသည။)

(၈၂) ရေသႀကး ဥးခႏ ျပျပငတညေဆာကခတ သာသနကဆငရာေတြက ဘာေတြလ

ရေသႀကး ဥးခႏသည ဘာသာေရး၊ သာသနာေရးအတြက စြမးစြမးတမ ေဆာင႐ြကခေသာပဂၢလ

ျဖစသည။ ၎ျပျပငတညေဆာကခသည ဘရား႐ပပြားေစတေတာႏင သာသနက အေဆာကအအမား သည

သာမနလတ႔ စတမကးဝသည အေဆာကအအႀကးမား ျဖစၾကသည။ ျပျပငတညေဆာကခေသာ သာသနာ

အေဆာကအအမားမာ...

၁။ မႏေလးၿမ႕၌ မႏေလးေတာင၊ ရနကငးေတာင၊ မယဥေတာငအာနႏၵာ၊ နနးတြငးေတာရ၊ ေ႐ႊစာရ ေစတ၊

ေကာကေတာႀကး၊ စႏၵာမန၊ ကသလေတာ၊ သကသဟ၊ ေတာငျပနး၊ ဆေတာငးျပည။

၂။ ျပငဥးလြငၿမ႕၌ ဉာဏေတာမဟာ၊ ျမတမန၊ ေရဝငေတာင။

၃။ နမၼတၿမ႕၌ ေ႐ႊျမငသာေတာင။

၄။ သေပါၿမ႕၌ ေဘာႀကဘရား။

၅။ စစကငးၿမ႕၌ ဆငမားရင၊ ရငျဖရငလ။

၆။ မးေကာငးၿမ႕၌ မနးဥးေတာင။

90 91

၇။ ေတာငႀကးၿမ႕၌ ရပေတာမဘရား။

၈။ ပငးတယၿမ႕၌ ေ႐ႊဥမငလႈဏဂ။

၉။ ရမညးသငးၿမ႕၌ ေတာငပျခပ၊ ေ႐ႊျမငတင၊ ေ႐ႊရငေကာ၊ ေ႐ႊရငအ၊ ေ႐ႊယငဖး၊ မငးသမး၊

မဟာျမတမန၊ ေပာ႐ြာ၊ ပေတာကကနး(ေညာငလြန)

၁၀။ ပဥးမနား(ေနျပညေတာပဥးမနား) ဆငျဖေတာ၊ စ႒ာမန(ဓမၼကေတာင)

၁၁။ လယေဝး(ေနျပညေတာလယေဝး) ေ႐ႊလကလဘရား။

၁၂။ ပခးၿမ႕ ေနာငေတာႀကး(ဟသၤာကနး)

၁၃။ သထၿမ႕ ေကာကခပေရ (၃၀၀၀) ေကာရ ပဋကတေတာ အ႒ကထာမားက ေကာကထက

အကၡရာ တငခသညအျပင မဟာျမတမန၊ ရဟႏာေကာငး၊ ဓာတေတာေစတ၊ ေ႐ႊစာရေကာက(စာတက)

၁၄။ ေမာလၿမငၿမ႕ အလတငေတာင (ဥးခႏဘရား)

၁၅။ ေခာငးဆၿမ႕ ျမငးမရေတာင။

၁၆။ ပပၸါး ေ႐ႊသာေလာငး။

၁၇။ ေကာကဆညၿမ႕ ေ႐ႊဆပသြား။

၁၈။ မးကတၿမ႕ ထေတာင။

၁၉။ အငးဝၿမ႕ မဂၤလာေစတ (တတားဥး)

၂၀။ မငးဘးၿမ႕ မနးစကေတာရာ၊ ေကာငးေတာရာ (စြယေတာ) မဟာျမတမန စသညတ႔ ျဖစၾကေၾကာငး

ေလလာတငျပအပပါသည။

(၈၃) လယတဆရာေတာဘရားႀကး ပလြနေတာမၿပး ဘာထးျခားတာေတြျဖစခသလ

ေကးဇးရင လယတဆရာေတာဘရားႀကးသည ျမနမာသကရာဇ ၁၂၈၅ ခႏစ မြနးလြ ၂ နာရ ၃၀ မနစ

အခနတြင ပလြနေတာမခသည။ ပလြနေတာမခါနး၌ တပညမေထရ၏ ပ႒ာနး႐ြတဖတသက ၾကားနာ ေနခသည။

ဆရာေတာဘရား ပလြနေတာမခနဝယ ႐တတရက ထးဆနးေသာ အတအတကကကက အသမား

ထြကေပၚလာေလ၏။ အထက မးေကာငးကငဆမ တးသ၊ မႈတသမား၊ ဂတသခငးသမားက ထးထးဆနးဆနး

ၾကားလကရျခငး ျဖစသည။ ေကးငကတ႔သည ၿငမသကေနရာမ တေသာေသာ ေအာျမညတြနၾကးၾကကန၏။

ေလာကဓာတ တစခလးတြင ေလျပငးႀကး ကလာဘသ႔ ဝနးဝနးဒငးဒငး အသမားလညး အမတမထင

ေပၚထြကလာခေလသည။ ခပေစာေစာပငးက ေနသာသျဖင လငးေနေသာ ေလာကဓာတသည ႐တျခညးပင

အ႔မႈငးဆငးညႇ႕၍ အေမာငသမးလာခသည။

ပထမဝါဆ လျပညေကာ (၈)ရကေန႔တြင အေလာငးေတာက နဗၺာနေကာငးခ၍ အခမးအနားႏင

ပငေဆာငၾကေလရာ အေလာငးေတာ ပငေဆာငသညႏင တစၿပငနက ေျမငလငလႈပေတာ၏။ ထ႔ျပင

ထးျခားမႈတစရပမာ အေလာငးေတာစေကာငး ျပဒေတာ၏ဝနးကငမ အျမငမတငတယေသာ စကားဝါ

ပငေျခာက(၃)ပငႏင သရကပငေျခာက(၂)ပငက တပညဒကာမားက ခတလရနျပငဆငခၾကသည။ ဤတြင

အဆပါ သစေျခာကပင(၅)ပငမ အကငးမားတြင ႐ြကႏမား ထြကေနသညက အၾသဖြယ ေတြ႔ျမငၾကရသည။

ထသတငးစကားသည တစမဟတခငး ပ႕ႏ႔သြားကာ ၿမ႕သၿမ႕သားအေပါငး လာေရာက ၾကည႐ႈ

ၾကၿပး ဆရာေတာႀကး၏ ဘနးေတာဂဏက ခးကးမကန ရၾကရေတာသည။ သးရကေျမာကေသာ ေန႔တြင ကား

ထအပငေျခာကငါးပငမ ႐ြကႏမား ဖားဖားေဝထြကလာၾကကာ ဖးတမားပင ထြကလာၾကသညက အၾသဖြယ

ေတြ႔ျမငရေလ၏။ အၿမတမး စေျပေနေသာ တမာပငသညလညး ဖးတမားေဝကာ ပငလးကၽြတ ပြငလာၾကျပန၏။

အႏမစာပနကငးသည တေပါငးလျပညေန႔အထ ပြငသးမျပတဘ ဆကကာဆကကာ ကငးငဖးပြင

ေဝဆာေနခသည။ အေလာငးေတာမာ ပကျခငး၊ ပပျခငးမရ။

တေပါငးလျပညေန႔ ညဥသနးေခါငအခနတြင အေလာငးေတာက မး႐ႈ႕ပေဇာေလရာ ထအခနတြင

ေျမငလင ျပငးစြာတနလႈပ၍ ကယေလာငေသာ ေတာလသမား ထြကေပၚလာခေလ၏။

(၈၄) လြတလပေရးႀကးပမးမႈကာလမာ ဖကဆစဂပနေတြ ဘယလညႇဥးပမးႏပစကခသလ

ျမနမာႏငငက ဖကဆစဂပနတ႔ ႀကးစးစဥကျဖစသည။ ဖကဆစဝါဒသည ေၾကာကစရာေကာငးလ၏။

အမားအမနကမေ႐ြး။ စစအားကးျဖင တစပါးနယပယက ကးေကာအပစးကာ ႀကးႏင ငယညႇဥး လပတတ၏။

ရကစကမႈ သရဖေဆာငး၏။ ထေခတကာလက ျမနမာျပညသ ျပညသားအေပါငးမာ ဖကဆစဝါဒေအာက

ျပားျပားေမာက ေရာကခရ၏။

မႏေလးၿမ႕ တငးခစသတငးစာ တကပငရင သခငသနးေဖသည ဂပနအဝငတြင မသကၤာမႈျဖင

အဖမးခခရ၏။ ဂပနအႏပအစကက လလႀကး ခခရပါ၏။ ထအေၾကာငးက အသကမေသ ကနေနေသးေသာ

92 93

သခငသနးေဖက အေျပာခနာမစားကသး၍ ကယတငေရးျပခပါသည။

“သခငသနးေဖအား ျမငးခရညကေလးတစခေပၚတြင ပကလကလနလက၏။ ေနာက လကႏစဖက

အား ေနာကျပနခရညႏင တငးၾကပစြာ တတလကသည။ ေျခႏစဖကအား အေပၚတြင ခညထားေလၿပ။

၎တြငအားမရ၊ လညပငးကလညး ျမငးခႏငပငကပလက သားေရႀကးတစေခာငးျဖင ခညလကျပနသည။

ေရစေနေသာ မကႏာသတပဝါ တစထညကလညး မကႏာေပၚသ႔ အပလကသည။

ညႇဥးပမးမႈကား မစေသး။ ညႇငးပနးရန ျပငဆငကတညးက ခရသ သခငဥးသနးေဖမာ အသက႐

ကပေနေခၿပ။ မကႏာေပၚသ႔ ေရစြတစေနေသာ အဝတအပထားျခငးျဖင ႏာေခါငးေပါကျဖငကား အသကက

ေကာငးစြာမ႐ႏင။ ႏာေခါငးမ ေလ႐လငလညး ေရႏငေတြ႔၊ အခရဆးသျဖင ကပတညးစြာ အသက ႐ေရးအတြက

အဝတအပထားေသာ ပါးစပက အားျပကာ ဟလကသည။ ထအခက အားျပကာ ဟလက ေသာ ပါးစပထသ႔

ေအးစကေသာေရေတြ ဒလေဟာ အဆကမျပတ ကရားျဖင ေလာငးခလကေလသည။

ေလာငးခလကေသာ ေရမားမာ ဗကထသ႔လညးဝင၏။ ႏာေခါငးေပါကထသ႔လညး ဝင၏။ မကႏာ ေပၚသ႔

ဖတ၏။ ႐႐ႈကျခငးႏင ေရသညပလးပေထြး ျဖစကာ ဝးဝးဟေသာ အသမတစပါး ဟအေရး၊ သည အေရး၊

အမအေရး၊ ဘာအေရးေတြမ သတမရႏင။ ေရနစသ၏ ေဝဒနာမးသာ ခစားရေတာသည။”

ဤကား သခငသနးေဖ၏ ကယေတြ႔မတတမးမ ေကာကႏတခက တစစတတစေဒသသာ ျဖစ၏။

ဖကဆစတ႔သည ၎အား တစခါမက ႏပစက၏။ ထနညးမားအျပင ပါးနား႐က၍ႏပစကျခငး၊ မကလးထသ႔

ဖေယာငးစကခ၍ ႏပစကျခငး၊ ေျခေထာကက ၾကမးႏင မထတထထားကာ လကႏစဖက ပးၿပးလင တနးတြင

ခည၍ ႏပစကျခငးတ႔လညး ပါျပနေသး၏။ ေၾကာက႐ြ႕ထတလန႔ဖြယ ေကာငးေလစြတကား။

(၈၆) သတငးေထာကတစဥးရ႕ အဓကလပေဆာငရမညတာဝနဟာ ဘာေတြလ

သတငးေထာကတစဥး၏ အဓကလပေဆာငရမည တာဝနဝတရားသည သတငးရယျခငးႏင လပ

တစျပကအတြငး သတငးဓာတပ ႐ကယရမည အလပပင ျဖစ၏။ ၎တ႔မာ သတငးေထာကတစဥး၏ အဓက

လပေဆာငရမည အလပပင ျဖစ၏။

ေရနစသတစဥး လာေတြ႔၍ ေရဆငးကးၿပး ကယဆယရန သ႔မာ ႀကတငၿပး သငယထားေသာ မညသည

ပညာမ သ႔ခႏၶာကယတြင မရပါ။ ေရကးလညး တတခငမတတမည။ ေရနစေနသ လ တစေယာကေတြ႔၍

ခကခငးဆငး၍ မကယႏငပါ။ မမ၏အသကပါ ဆး႐ႈးသြားႏငသည။ ၾကကေျခနမဟတ၍ အသက႐

ေရးဥးသနာျပစနညး အလပလညး သမတတပါ။ အကယ၍ သတငးေထာကေနရာတြင ၾကကေျခန

ရေဘာတစဥးရခလင ေရနစေနသ အသကရငရန ကးဆယရာခငႏႈနးေသခာပါသည။ ထ႔ေၾကာငလညး

စငးေအာငလႈငျမငသည “ဟငနရဒးနန႔ဘြ႔” က ရယချခငး ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ သသည သတငးေထာကမဟတ၍

ဓာတပက ေဖာျပႏငျခငး မရပါ။

ဤေနရာတြင သတငးေထာကအလပႏင သတငးေထာကဆေသာ လတစေယာက၏ဘဝက ျမငတတရန

လြနစြာအေရးႀကးပါသည။ ဒကၡေရာကေနေသာ လတစေယာကေယာကက အသကမကယဘ သ၏ အသကႏငလ၍

ဓာတပတစပအတြက မမအသက စေတးရသညကသရန လအပပါသည။ သတငးေထာကတစေယာက၏

ဘဝဖြငဆခကသည ဤေနရာတြင ေပၚလာပါသည။ သတငးဓာတပ တစပသည လတစေယာကအသကႏင

ထပတ တနဖးရလာပါသည။ အလားတ မႈခငးသတငးေထာက (သ႔) မႈခငးရဝနထမးတစဥး ဆၾကပါစ႔။

လတစေယာက ဓားထးခရ၍ ဓားတနးလနးႏင ေသအဆဆအခနတြင လာေတြ႔လင သ ဘာလပမညနညး။

“မငးက ဓားန႔ထးတာ ဘယသလ” ဟ ပထမဥးဆးေမးၿပး ေသတမးစာစစခကက ဥးစြာ ေမးျမနးပါလမမည။ ၿပးမ

လနာတငကားက ဖနးဆက၍ ေခၚပါလမမည။

သတငးေထာကဟ၍ သတငးႏင သတငးဓာတပတစပ ရရနအတြက လပတျပက ႀကးစားေနခန တြင

ေရနစေနသက မကယႏငသလ ကငမရာက ေဘးခၿပး ကားထတြင ညႇပေနေသာ “ဒငယာနာ” ကလညး ကားထမ

ဆြမထတႏငပါ။ ကားထညႇပေနေသာ ဒငယာနာသည သတငးေထာကအတြက အလြန ရေတာင ရခေသာ

ဓာတပတစပ။ ကားထမ ဆြထတၿပးမ ႐ကလကေသာဓာတပသည သတငးဓာတပေကာငး မဟတေတာပါ။

မမအလပေဘးခထားၿပး သမားအလပက မလပႏငပါ။ သတငးေထာကသည သတငးေထာက အလပကသာ

မမအသကႏငလ၍ လပပါလမမည။

(၈၇) သနးေဖျမငရ႕ တကဘနးႀကးဝတက ဆရာေဇာဂ ဘယလေဝဖနခသလ

ဆရာသနးေဖျမငသည “တကဘနးႀကး” ဝတက ၁၉၃၇ ခႏစတြင ေရးသားထတေဝခသည။ ဘနႀကး

ေတာေတာမားမားက မေကနပ၍ ပြကေလာ႐ကကနၾကသည။ ဤသ႔ေသာ အေျခအေနမာပင ျမနမာစာေပ

ပညာရင ဆရာေဇာဂက ႀကးပြားေရးမဂၢဇငး၌ ေဝဖနစာေရးခသည။

“သာမည သတကာတ႔ႏငမတ၊ ဝဇၨာဘြ႔မားႏင မကြားဝါလၾကေသာ ဥးသနးေဖႏင ဥးႏတ႔ စရင

လကၾကေသာ “တကဘနးႀကး” ဝတက ခစေဆြအခ႕ ဖတၿပးၾကၿပဟ ကၽြႏပထငသည။ ကၽြႏပမကား ဖတၿပးၿပ။

ဝတက ထတေဝၿပးသညေနာက ေလးငါးရကအတြငးတြင ျမနမာအလငးသတငးစာ၌ သာသနာ မာမက

ရဟနးပးအသငးက ကန႔ကြကသညက ေတြ႔ရသည။ ထ႔ေနာက ဥးေလေပြ၏ ေထာကခခကက ေတြ႔ရ ျပနသည။

94 95

ကၽြႏပၾကားသညမာ ထဝတႏငစပလဥး၍ ဆစာ၊ ၾသဘာေပးစာ အေျမာကအမားက သတငးစာ တကသ႔ ပ႔ၾက၏။

သတငးစာတကမားကမ သတငးစာ၌ မထညသြငးလသျဖင မထညသြငးၾကကန။

ဤဝတက သာသနာျပဝတဟ ကၽြႏပ ေခၚဆလသည။ ဤဝတက ဖတၿပးေသာအခါ ကၽြႏပသည

ရဟနးေကာငး၊ ရဟနးျမတတ႔က ပမ၍ ၾကညညလာလာသည။ ရဟနးပသေသာ ရဟနးတ႔က ပ၍ သဒၶါ လာသည။

ရဟနးညစတ႔ ကြယေပာကၾကပါေစ။ ရဟနးေကာငးမားသာ ကနရပါေစဟလညး သာသနာအတြက

စးရမသျဖင ဆေတာငးပါသည။ ဤဝတက သာသနာျပဝတဟ ဆထကေၾကာငး ေရးခေပၿပ။ ထ႔ေၾကာင

ဤဝတမးကား သတေပးစရာတစခက အေျချပ၍ ေရးသားေသာ ဝတဟ ေခၚဆရေပမည။ သ႔ရာတြင

သတေပးျခငး ဂဏမအပ ထဝတက ဝတသကသကအျဖစျဖငလညး ဖတေကာငးေပသည။

အထးသျဖင ရယဖြယဟာသသည ဤဝတ၌ ကေနသည။ ရယဖြယဟဆေသာလညး လျပကျပကလးမးက

နားေထာင၍ ရယေမာရေသာ ရယဖြယမးမဟတ။ ရယရငး ဉာဏအလငးရလာေသာ ရယဖြယမးျဖစသည။

ဤရယဖြယမးတ႔၏ သေဘာတစခကား ေလာက၌ “ျဖစပကတတသည” ႏင “ျဖစပကသငသည” တ႔

အၿမးအေမာက မတညသညက ေတြ႔ရေသာအခါ ရယရေသာသေဘာမး ျဖစသည။”

(၈၈) ေသအမးမးအခနမာ ဥးပညေရးခတ မကေျဖလကၤာဟာ ဘာလ

ျမငးကြနးႏင ျမငးခတငအေရးကစၥ၌ နးရာဓားက ေၾကာကရသျဖင ထးနနးလယၾကမည သပနတ႔ဘကမ

အခါေပးခရ၏။ သပနတ႔သည အမေရ႕မငးသားအား သတသငႏငခေသာျငား အေရးနမကာ တငးႏငငမ

ထြကေျပးၾကရ၏။ ဤတြင အခါေပးမေသာ ဥးပညခမာ ႏငငေတာ သစၥာေဖာကမႈျဖင အေရးယခရ၏။ သ႔ဘကက

ေရ႕ေနလကသေတြ ရေသာျငား စကားအရာမထငခ။ ၿမ႕ေတာဝန ဥးသာအလကသ႔ ဝကြကအပႏခရ၏။

ဤတြင ဥးပညႏင ၿမ႕ေတာဝန၏ မယားငယတ႔အေပၚ သကၤာမကငးရသညႏင ဥးပညအား ညအခါ

တတတဆတေဖာကဖကပစလက၏။ တစလကးသတငးရေလေသာ မငးတနးမငးႀကး သည အမကေျပ၍

ဥးပညအား အသကလြတၿငမးခြင ျပသညတြင ၿမ႕ေတာဝန ဥးသာအး လကလြနသြား ေၾကာငး သလကရ၏။ ဤ၌

“လက ေခြးသတေလျခငး” ဟ၍ မန႔ၾကားခေလသည။

ဤတြင ျမနမာကမးျပဆရာ အေကာအေမာတစဥးက ဥးပညသည ၎အား ကြပမကရန ေရာကလာေသာ

အာဏာပါးကြကသားက ေခတမ ဆငးငေစ၍ မကေျဖလကၤာတစပဒ ေရးသညဟ ဆပါသည။ ကဗာ၌

မညသ႔ကမ အျပစတငထားျခငးမရ။ မမ၏ ကဇာတာ ေမးမန၍သာ ယခကသ႔ ျဖစ ရေၾကာငး ေကာသလကသ႔

တနခးၾသဇာႀကးမားေသာ မငးပငလင ပကခနတနသညအခါ ပကစး ရေၾကာငး သငခနးစာယၾကရန တရားႏင

ေျဖၾကရန ဆးမခပါေသး၏။ ကဗာကား ....

“ဟတပေလ ႏႈတေခၽြဟရမာျဖင

ပေဗၺစ ထငရ႕ေလ။

ေကာသလငယတ႔ ဘဝအသေရလနးပါတ

ေ႐ႊနနးစရာ နရနမ

ခါခနတန ပကစၿမဟာမ႔

စြမသေတ။

အကသလ ဃာတကတရယက

ယခလ လာလ႔ ျဖတတာေၾကာင

ဇရပသ႔ ေျပးရသေလ

ေခြးေသသလ ေသရျငား။

သလကပင

ဝပါကၾကမၼာငငထင

ေ႐ႊဉာဏရင မေဝခြႏငဘ

ပြေတြ႔အမား။”

ဟ၍ ျဖစပါသတညး။

(၈၉) သေပါမငးပါေတာမၿပးတေနာက အဂၤလပနယခ႕က ဘယသေတြ ဥးေဆာငေတာလနခသလ

ဘးေတာဘရား၊ ဘႀကးေတာဘရားတ႔ လကထကကပငလင နယခ႕အဂၤလပတ႔သည ေရခေျမခ

ေကာငးမြနလေသာ သဘာဝေျမဆၾသဇာ ကြယဝလေသာ ေျမေပၚေျမေအာက သယဇာတမား ေပါကြယဝလ

ေသာ ျမနမာႏငငအား မကစအကႀကး ကခၾကသည။ သညအတြက နညးပရယာယ အသြယသြယသးလက

ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ဝငေရာကခၾကသည။ ေနာကဆး သေပါဘရငလကထကသ႔ ေရာကေသာအခါ

96 97

စစလကနကအငအား မားစြာျဖင ျမနမာတစႏငငလး သ႔ကၽြနဘဝသ႔ ေရာကေစခသည။ ျမနမာဘရင

အရငသခငတ႔အား ဖမးဆးခပေႏာငကာ တငးျခားေရေဝးသ႔ ပ႔ေဆာငခၾကသည။

သ႔ကၽြန မခလေသာစတဓာတျဖင ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ မးခစတငးရငးသားေခါငးေဆာင တ႔သည

လသလကနကမား စစညးကာ နယခ႕အဂၤလပတ႔အား တကခၾကပါသည။ ထမးခစသရေကာငး ပဂၢလတ႔ကား....

၁။ ဝနးသနယမ ဝနးသေစာဘြားႀကး ဥးေအာငျမတ

၂။ ပဂနယမ ဗလခ

၃။ ဝေလာငနယမ ဗလရာညြန႔

၄။ မငးတပနယမ ဗလေဆြ

၅။ နတေမာကနယမ ဗလမငးေရာင

၆။ ကယားျပညနယမ ေစာလေဘာ

၇။ ခငးေတာငတနးေဒသမ တာ႐ြနးခငးေခါငးေဆာင ဗလဆြနပက

၈။ မးေကာငးနယမ ဗလေစာ၊ ဗလထ

၉။ ေျမာကပငး ရမးျပညနယမ လငးပငးမငးသားႀကး

၁၀။ ေတာငပငး ရမးျပညနယမ လငးပငးမငးသားႀကး

၁၁။ မငးျဖနယမ ဗလဥတမ

၁၂။ မငးတနးနယမ ဗလ႐ြ

၁၃။ ေကာကဆညနယမ ဗလသာကၽြန

၁၄။ ဆးပငနယမ ျမငစငးမငးသားႀကး

၁၅။ ေ႐ႊဘနယမ ထပတငမတ

၁၆။ ပပၸါးနယမ ဗလနကေကာ

၁၇။ ရမးမကားနယမ ဗလရမ

၁၈။ ကၽြမးခငႀကးနယမ ဗလလေကာ

၁၉။ ေခာငးခြမ မငးသားေစာရနႏင

တ႔ ျဖစၾကသည။

(၉၀) သာသနာဒါယကာအစ ဘယသျဖစသလ

ျမတဗဒၶ၏ သာသနာဒါယကာအစသည ပါဋလပတျပညရင သရဓမၼာေသာကမငးႀကးပင ျဖစ၏။

တစရေရာအခါ မငးႀကးသည စစမကအဂၤါေလးပါး ျခရလက အေသာကရာမေကာငးသ႔ ထြကေတာမ၍ သဃာတ႔၏

အလယ၌ ေနၿပးလင သဃာေတာတ႔က ေမးျမနးေလာကထား ေလသည။ ထေမးျမနး ေလာကထားခက၌

“အဘယသ၏ စြန႔ႀကျခငးသည ႀကးျမတပါသနညး” ဟ၏။ ထအခါ ရငေမာဂၢလ ပတတမေထရက ...

“ဘရား သာသနာေတာ၌ အသငဒကာေတာမငးႀကး၏ စြန႔ႀကျခငးသာလင သာလြနႀကးျမတေပ၏” ဟ

မန႔ေတာမ၏။ ထအခါ မငးႀကးလညး ဝမးေျမာက႐ႊငလနးစြာျဖင...

“အရငဘရား တပညေတာသည ဤမေလာကေသာ ဒါနအမႈကျပသျဖင သာသနာေတာ၏အေမြက

ခရပါအေလာ” ဟ ေမးေလာကရာ အရငက ...

“မငးႀကး၊ ဤသ႔ ပစၥညးက စြန႔ႀကကာမျဖင သာသနာအေမြခ မျဖစေခေသး။ ဤေျမမသည

ျဗဟၼာျပညသ႔တငေအာင ပစၥညးေလးပါးက စပ၍ လေသာျငားလညး ဘရားရင သာသနာ၌ အေမြခ မျဖစေခေသး”

ဟ၍ မန႔ေတာမပါသည။ ဤတြင မငးႀကးက ...

“အရငဘရား... အဘယကသ႔ေသာ ေကာငးမႈက ျပမ သာသနာအေမြခ ျဖစပါအနညး” ဟ၍ ေလာကေသာ။

အရငေမာဂၢလပတတမေထရလညး...

“ဒကာေတာမငးႀကး မမ၏ ရင၌ျဖစေသာ သားသမးတ႔က ရဟနးျပေစျခငးသာလင သာသနာေတာ၏

အေမြခ၊ သာသနာဒါယကာ ျဖစေပ၏” ဟ၍ မန႔ၾကားေတာမခ၏။

ဤတြင သရဓမၼာေသာကမငးႀကးလညး အမေရ႕မငးလာသားေတာ မဟႏၵအား သ႔ဆႏၵအေလာက

ရဟနးျပခြငေပးျခငးျဖင လညးေကာငး၊ သမးေတာ သဃၤမတာအား သာမေဏရ ျပေပးျခငးျဖငလညးေကာငး

သာသနာအေမြက ခယရရၿပး သာသနာဒါယကအစစ ျဖစခပါေလ၏။

သ႔ျဖစ၍ ေထရဝါဒ ဗဒၶသာသနာအေပၚ သကဝငၾကသအေပါငးမာ မမတ႔၏ ရငႏစသညးခာ

ရငေသြးရတနာတ႔အား သာသနာေဘာငျဖစေသာ ရဟနးသာမေဏဘဝသ႔ ပ႔ေဆာငေပးျခငးျဖင သာသနာ

ဒါယကာအျဖစ ဝမးေျမာကဝမးသာ ခယၾကေလကနသတညး။

98 99

(၉၁) သပၸေမာငဝက ဆရာသနးေဖျမင ဘယလ႐ႈျမငခသလ

စာေရးဆရာႀကး သပၸေမာငဝဆလင ျမနမာစာေပ ေလလာလကစားသတငး သရၾကပါသည။ ၎ႏင

ပတသက၍ သနးေဖျမငက စာေပေဆြးေႏြးပြ၌ ေအာကပါအတငး ႐ႈျမငသးသပထားပါသည။

“သပၸေမာငဝမာ ႏစပငးရတယ။ သပၸေမာငဝဟာ ေျပာငေျမာကတ အႏပညာလကရာေျမာကတ

စာေရးဆရာႀကးပါ။ ဒါ ဘယသမ ျငငးလ႔ရတာ မဟတဘး။ အဒ စာေရးဆရာႀကး အေနန႔ သဟာ ေတြ႔တာ၊ ျမငတာ၊

သဆစညးမတာ၊ သခစားမတာေတြက ေရးပါတယ။ ေရးတအခါမာ အခါေပါငးမားစြာ မာလညးပ ျပညသ႔ဘဝက

ထငဟပေဖာျပႏငတယလ႔ ကၽြနေတာေျပာလပါတယ။ သ႔ေပမ ျပနာအခ႕မာ အေၾကာငး အရာတခ႕မာ

ဆလ႔ရရင ျပညသက ဆန႔ကငတ သေဘာေဆာငတာ ေတြ႔ရပါတယ။

ဥပမာ တစခါတစရကေတာ လထအေၾကာငးေရးရငးန႔ ကေလာငက မထနးႏငလ႔ပလား၊ ဒါမမဟတ

သ႔ရ႕ဘဝကက အပစးတ လတနးစား ဘဝမ႔လား၊ အဒဘဝရ႕ လႊမးမးမႈက မျငငးဆနႏငလ႔လား မသဘး။

သေရးလကလ႔ သ႐ပေဖာလကလ႔ရရင အဒ သ႐ပေဖာ ခလကရတလထက သေရာသလ ေလာငသလ ျဖစတယ။

ဒါေတြလညး ရာၾကညရင ေသေသခာခာ ေတြ႔ႏငပါတယ။ ဒထကပၿပးေတာ အ႐ပဆးတာက “သပနအေငြ႔”

ပျပငကေလး။ ကႏေလာကထမာ ေတြ႔ရပါတယ။

အဒဟာမာ ဆရာစ သပနအေၾကာငးက အေျခခၿပး ေရးထားပါတယ။ ဆရာစသပနက အငမတန

ျပကရယျပထားပါတယ။ ႐ႈတလညး ႐ႈတခထားတယ။ ႐ႈတခလကတာမ ဘယေလာကလဆရင အစးရမငးက

မေနသာလ႔ လထက စကေသနတန႔ ပစရတယ။ လထဟာ စကေသနတကခရငး ကားယား ကားယားန႔

လေသတယ။ အဒါဟာ ဆရာစရ႕ ပေယာဂပ။ ျပညသေတြရ႕ ပနကနထကြမႈက ၿဗတသက ေခမႈနးပစတ

အတြကေၾကာင ျပညသလထခရတယ။ အဒလခရတာ ၿဗတသေၾကာငမဟတဘး၊ ဆရာစေၾကာင ျဖစတယ။

ဘယေလာက လြမားခသလ။ အဒလလြမားတာက ကၽြနေတာတ႔က သဟာ အငစအက အရာရႀကးမ႔ဆၿပး

မညႇာႏငဘး။ တစခ႕က ညႇာခငၾကတယ။ ဒါမား အဆနးလပၿပး ေရးေနေသးသလား။ သက အေရးပငပ၊

ေရးမာေပါတ။ ကၽြနေတာတ႔က ဒလ သေဘာမထားႏငဘး။ ဒေဖာကျပနတ အပငးကေတာ ဖြငခရလမမယ။

အေရးအသားေကာငးတလက သလခငရာ ဆြေခၚသြားတတတာကး။ အဆပေကၽြးခငလညး လြယ

လြယေလး ေကၽြးတယ။ အဆပက စားေအာငလညး လပႏငတယ။ လပတတတယ။ ဒါေၾကာင အဆပရရင

အဆပရေၾကာငး ကၽြနေတာတ႔က ေထာကျပရလမမယ”

(၉၂) သခငေအာငဆနးန႔ ဆေတာေငြငါးကပ ဘယသအမန႔ထတခတာလ

၁၉၄၀ ျပညႏစ ဇြနလဆနးတြင ဟသၤာတခ႐င၊ ဇလြနၿမ႕၌ တ႔ဗမာအစညးအ႐း ညလာခတစခ

ကငးပျပလပသည။ ထအခါ သခငေအာငဆနးႏင ကမေငး သခငတငေမာငတ႔သည ဌာနခပ ကယစား

လယအျဖစ တကေရာကၾကသည။

ထ႔ေနာက ရနကနသ႔အျပနတြင ေဒါငႀကး႐ြာ အစညးအ႐းက “တရားပြေလး တစပြေလာက ခးျမႇင

ပါဥး” ဟ ေတာငးခလာေလသည။ ေဒါငႀကး႐ြာသ႔ သြားေရာကၿပး ေရးဥးစြာ ကမေငး သခငတငေမာငက

ေဟာေျပာသည။ ထ႔ေနာက သခငေအာငဆနးက စငျမငေပၚသ႔ တက၍ေဟာေျပာရာ ဆယမနစမပင မျပည

ေသးမ ပလပအရာရတစဥး ဝငလာၿပး သခငေအာငဆနးအား စာတစေစာငေပးသည။

ထအခါတြင သခငေအာငဆနးက စာကဖတၾကညၿပး ဝမးသာေသာ အမအရာျဖင ပရတသတက

စာေထာငျပကာ...

“အေတာပဗ႕၊ ကၽြနေတာ ေမေနတ ကစၥကေလးက ဒစာရမပ သတရေတာတယ။ ဒစာက ဟသၤာတ

ရာဇဝတဝင မစၥတာေဇဗးယား (Mr. XA Vier) ဆကလာတ ႏ႔တစစာပ။ သက ‘ဒတရားပြမာ ခငးေတာငနယ

အေၾကာငး ထညမေဟာပါန႔’တ။ တကယလ႔ေဟာရင ကာကြယေရး ဥပေဒအရ ကၽြနေတာက အေရးယ

ရပါလမမယတ။ ကငး... ခငဗားတ႔ ခငးေတာငနယအေၾကာငး သခငၾကသလား” ဟ ေမးလကသည။

ပရသတက တစညတစညြတတညးပင။

“သခငတယ... သခငတယ” ဟ ဝငးေအာလကၾကသည။ ထအခါ သခငေဆာငဆနးက ခငးေတာင

နယအေၾကာငး ေစငစလငစြာ ေဟာေျပာလကေလသည။ တရားပြၿပးလင ၿပးခငး သခငေအာငဆနးႏင

ကမေငးသခငတငေမာငတ႔အား ကာကြယေရးဥပေဒႏင ဖမးဆးရန ရာဇဝတဝနေဇဗးယားက ဝရမး

ထတလကသည။

ျမနမာပလပအရာရတစဥး၏ ကညမႈျဖင ဟသၤာတခ႐ငမ လြတေျမာကသြားၿပး ရနကနၿမ႕တြင ပနးလး

ေနလကၾကသည။ ထအေတာအတြငး နယခ႕အဂၤလပ ဘကေတာသား ေဇဗးယားက “သခငေအာငဆနးအား

ဖမးေပးႏငလင သ႔မဟတ သခငေအာငဆနးအေၾကာငးက သတငးေပးႏငလင ဆေငြ ငါးကပေပးမည” ဟ

ေၾကညာလကသည။

(ဤကား နယခ႕အဂၤလပ၏ ယတနမသမဖငးေသာ လပရပျဖစေၾကာငး ျမနမာျပညသျပညသားတ႔

နားလညလကၾကၿပး နယခ႕အေပၚ မနးတး႐ြရာစတမား တးပြားလာေလေတာသတညး)

100 101

(၉၃) သပၸေမာငဝရ႕ ကေလာငခြေတြ ဘယေလာကေတာငရသလ

အမညရငး ဥးစနတင ျဖစ၏။ စာေပေရးသားရာ၌ သပၸေမာငဝဟေသာ အဓက ကေလာငအျပင၊

ကေလာငခြေပါငး (၅၀)ေကာရသည။ ၎တ႔မာ ....

၁။ ေကာလပခင

၂။ ခငခငေထြး-ရနကန

၃။ ေခတစမးေမာင

၄။ ျခငးသမားသခင

၅။ ဂဏမကသ

၆။ တရားခေရ႕ေန

၇။ တငတင

၈။ တငတငေထြး-ရနကန

၉။ ခငေမာငျမင

၁၀။ ပလပလထြက

၁၁။ ဖးမတခင

၁၂။ ဘလပျပန

၁၃။ ဘလပေန

၁၄။ ဘးေဖ

၁၅။ မဏ (ဥးေကတေကာငးသား)

၁၆။ ေမာငကႀကး

၁၇။ ေမာငခေကြး

၁၈။ ေမာငစနတင

၁၉။ ေမာငဏႀကး

၂၀။ ေမာငတဝမးပ

၂၁။ ေမာငတင (တကသလေကာငးတက)

၂၂။ ေမာငေတာကထြနး (အမးသား ေကာငးဆရာ)

၂၃။ ေမာငထပေျပာင

၂၄။ ေမာငေမာင

၂၅။ ေမာငေမာင (ဖာပ)

၂၆။ ေမာငျမသြင (သပၸေကာငးသား)

၂၇။ ေမာငေ႐ႊလ

၂၈။ ေမာငေ႐ႊသနး (ကနသည)

၂၉။ ေမာငလေမာင (စစကငး)

၃၀။ ေမာငလေအး

၃၁။ ေမာငသေခာငး

၃၂။ ေမာငသနးေဖ (ဟကစကးေကာငးသား)

၃၃။ ေမာငယပကလက

၃၄။ ေမာငဝ

၃၅။ ေမာငဝ-ေခာငက

၃၆။ ယဝ

၃၇။ ေရးေခတေဟာငး

၃၈။ ဝဇရာတင

၃၉။ ဝတဆရာတစဥး

၄၀။ သတငးစာဆရာတစဥး

၄၁။ သနးေဖ

102 103

၄၂။ သပၸေကာငးသား ေမာငျမသြင

၄၃။ အမနႀကကသ

၄၄။ ဥးကသလ (စစကငးေတာင႐း)

၄၅။ ဥးစနတင

၄၆။ ဥးေ႐ႊလ (အၿငမးစားဝနေထာက)

၄၇။ ဥးသာေမာင (မႏေလး)

၄၈။ ဥးေသာဘတ (ေ႐ႊကငဂဏး)

၄၉။ ဥးသက-ရနကန

၅၀။ ေအး

၅၁။ အယဒတာ

စသညတ႔ ျဖစၾကပါသည။

(၉၄) သဂၤတရကနးေတာန႔ပတသကလ႔ အမညဘယေလာကရသလ

ေလးဆဓာတပ ေ႐ႊတဂေစတေတာႀကး ကနးဝပစမၸယေတာမေသာ ကနးေျမက သဂၤတကနးေတာဟ

ေခၚဆပါပါသည။ ထသဂၤတ ကနးေတာသည အမည(၇)ပါးတြင၏။ ၎တ႔ကား...

၁။ တရဟကမၻ

၂။ သတဘမၼ

၃။ ဓညဝတ

၄။ ေပါကၡရဝတ

၅။ ဘရဒတ

၆။ သဟရာဇာ

၇။ သဂၤတရ

တ႔ ျဖစၾကသည။

- တရဟကမၻဟ တြငသညကား ဟမဝႏေတာင၏ အဆးျဖစေသာ ေတာငစြယေတာငထပ သးလး

တ႔သည ဤကနးက ညြတတြား ဥးခက ေနသကသ႔ ရေသာေၾကာင ျဖစ၏။

- သတဘမၼဟ တြငသညကား ေ႐ႊ၊ ေငြ၊ အန၊ အျဖ၊ အမညးအဆငးမားႏင ခဥေသာ၊ ဖနေသာ အရသာမား

ရသည။ ေျမခႏစမး ပါဝငေသာ ကနးေတာျဖစေသာေၾကာင ျဖစ၏။

- ဓညဝတဟ တြငသညကား ေကာကႏ၊ ရတနာပစၥညး၊ သစပင၊ ပနးမနတ႔ ေပါမားကြယဝ ေသာေၾကာင

ျဖစ၏။

- ေပါကၡရဝတ ဟတြငသညကား သဂၤတရကနးေတာက ၉၉ ကးရ၍ေနေသာေၾကာငျဖစ၏။

- ဘရဒတဟ တြငသညကား ဤကနးသ႔ ေရာကလာေသာ သတဝါတ႔သည ရနသပင ျဖစေသာ လညး

ရနေျပၿငမးေစတတ ေသာေၾကာငျဖစ၏။

- သဟရာဇာဟ တြငသညကား ထကနးကျမငလင ရရငျခငးႏင ျပညစေသာေၾကာငျဖစ၏။

- သဂၤတရဟ တြငသညကား ထအရပ၌ တစခေသာ ကငးႀကးသည ဆငမားက သတျဖတ စားေသာက၍

အစြယမားက စပထားရာ ျဖစေသာေၾကာင ကငးႀကးႏင ဆငစြယမားက အေၾကာငးျပ၍ မညေခၚျခငး ျဖစသည။

(အဆပါ သဂၤတကနးေတာက သၾကားမငး၏ အမန႔ျဖင ဝသၾကနတသား ရငးလငးေသာည၌ တဖႏင

ဘလကညေနာငတ႔သည ေတာငကနးက မမတ႔ကယတင ေတြ႔ရရၿပဟ အပမကျမငမက ၾကေလသည။ နနက

မးေသာကသညႏင ထေနရာသ႔ သြားၾကေသာအခါ စညမကႏာကသ႔ ညညာျပန႔ျဖးစြာ ရငးလငးထားေသာ

ကနးေျမက အဘြယ ေတြ႔ရရေလသည။

(၉၅) အေလာငးမငးတရားႀကးရ႕ လကေ႐ြးစငသရေကာငးေတြ ၆-ကပေကာဆတာ ဘယသေတြလ

တတယျမနမာႏငငေတာႀကးက ျပနလညထေထာငမခသည အေလာငးမငးတရားႀကး၏ ငယကၽြန

လယေတာ လကေ႐ြးစင သရေကာငးမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

၁။ ဗလတြန

104 105

၂။ ဗလေကာငး

၃။ ဗလကားႀကး

၄။ ဗလကားေလး

၅။ ဗလမတ

၆။ ဗလညစန

၇။ ဗလျပန႔

၈။ ဗလေတာက

၉။ ဗလငမနး

၁၀။ ဗလအေကာ

၁၁။ ဗလေပလပ

၁၂။ ဗလရသ

၁၃။ ဗလေကာဇ

၁၄။ ဗလထြနး

၁၅။ ဗလျပား

၁၆။ ဗလေကာကမး

၁၇။ ဗလေပါအ

၁၈။ ဗလထင

၁၉။ ဗလေနာက

၂၀။ ဗလဖးႏြား

၂၁။ ဗလကၽြႀကး

၂၂။ ဗလကြနးေဇာ

၂၃။ ဗလသာလ

၂၄။ ဗလၿမင

၂၅။ ဗလပနးလ

၂၆။ ဗလထန

၂၇။ ဗလေထြး

၂၈။ ဗလခင

၂၉။ ဗလႏင

၃၀။ ဗလေအး

၃၁။ ဗလထြားႀကး

၃၂။ ဗလပးမင

၃၃။ ဗလစသနး

၃၄။ ဗလစညနး

၃၅။ ဗလနက

၃၆။ ဗလငမး

၃၇။ ဗလငေတာ

၃၈။ ဗလေစာ

၃၉။ ဗလေၾကာင

၄၀။ ဗလပနးေမႊး

၄၁။ ဗလဖးငါး

၄၂။ ဗလကႀကး

၄၃။ ဗလစြာ

၄၄။ ဗလစပ

၄၅။ ဗလငတ

၄၆။ ဗလေအာင

၄၇။ ဗလပနးဖး

106 107

၄၈။ ဗလေပါက

၄၉။ ဗလငည

၅၀။ ဗလကြား

၅၁။ ဗလကြကန

၅၂။ ဗလလြနး

၅၃။ ဗလမနး

၅၄။ ဗလကြယ

၅၅။ ဗလေဟာက

၅၆။ ဗလကယ

၅၇။ ဗလသန႔

၅၈။ ဗလရနေဝး

၅၉။ ဗလေကာ

၆၀။ ဗလသာတင

၆၁။ ဗလေမာက

၆၂။ ဗလသဒင

၆၃။ ဗလဆက

၆၄။ ဗလတက

၆၅။ ဗလငအး

၆၆။ ဗလေပါလ

၆၇။ ဗလျမ

၆၈။ ဗလဝ

တ႔ျဖစၾကပါေၾကာငး။

(၉၆) “ေအာငဆနး-အကတလစာခပ” မာလကမတထးဖ႔ ျငငးခတ ကယစားလယႏစဥးဆတာ ဘယသေတြပါလ

ျမနမာလြတလပေရးက အရယႏငဖ႔အတြက ဗလခပေအာငဆနး ဥးေဆာငေသာ ျမနမာ ကယစား လယ

အဖြ႔သည လနဒနၿမ႕သ႔ေရာကရခသည။ သ႔ျဖင ၁၉၄၇ ခႏစ ၊ဇနနဝါရလ ၂၇ ရကေန႔ မြနးလြ ၃ နာရ ၅၀ မနစတြင

“ေအာငဆနးအကတလ စာခပ” က ေအာငျမငစြာ လကမတ ေရးထးၾကပါသည။

အဆပါ သမငးဝင “ေအာငဆနး - အကတလစာခပ”တြင ျမနမာဘကမ ဗလခပေအာငဆနးက

ေခါငးေဆာငအျဖစ လကမတေရထးရၿပး သခငျမအပါအဝင ကနျမနမာကယစားလယမားကပါ လကမတ

ေရးထးရပါသည။ ဤတြင လကမတေရးထးရန ျငငးဆနသ ျမနမာကယစားလယ ႏစဥး ေပၚထြကလာပါသည။

ထပဂၢလႏစဥးမာ သခငဘစနႏင ဂဠနဥးေစာတ႔ျဖစၾက၏။

လကမတေရးထးရန ျငငးဆနရျခငးကား ဗလခပေအာငဆနးႏင ၿဗတသၽ နနးေရးဝန မစၥတာ

အကတလတ႔ သေဘာတသည အခကက သတ႔က လကမခႏငဟ တမငသကသက အ႐ြ႕တကျခငးသာ

ျဖစပါသည။ (အမနက ဘလပသြား ျမနမာကယစားလယအဖြ႔တြင ဂဠနဥးေစာႏင သခငဗစနတ႔အား ဗလခပ

ေအာငဆနးက ေ႐ြးခယေခၚယချခငး မဟတေပ။ ၿဗတသဘရငခက သ၏သေဘာျဖင ၎တ႔ႏစေယာကအား

တမငဇြတ ထညလကျခငးျဖစသည။ ဘရငခ၏အတငပငခ ဝနႀကးအဖြ႔တြင ဂဠနဥးေစာႏင သခငဗစန တ႔သည

ဝနႀကးမားျဖစေန၍ ထညလကျခငးျဖစသည)

၎တ႔ႏစဥး အဘယေၾကာင စာခပ၌ လကမတေရးထးရန ျငငးဆနသညက ၿဗတသအစးရက ရပမဟန

တသည။ သညအတြက လကမတေရးထးရန သေဘာမတက သေဘာမတသည အေၾကာငး မတခက ေရးပါဟ၍

ေျပာဆ တကတြနးေတာမ လကမတေရးထးၾကပါသည။ သ႔ေသာ မတခကေရးပါသည။ မတခကျဖစေသာ

“သေဘာမတေၾကာငး မတခကျဖင လကမတေရးထးပါသည” ဟေသာ စာတမးေရးၿပး ၎ေအာက၌

လကမတေရးထးၾကျခငး ျဖစပါသည။

သ႔ျဖစ၍ သမငးဝင “ေအာငဆနး-အကတလစာခပ”၏ ေနာကဆကတြ၌ “Note of dissent by U

Saw and Thakin Ba Sein” “ဥးေစာႏင သခငဗစနတ႔၏ သေဘာမတေၾကာငး မတခက” စာပဒတစပဒက

ေတြ႔ရမည ျဖစပါသည။ သ႔ရာတြင ၎တ႔၏ လကမတက အရာမေရာကခ။ အေရးမပါခ။ အေၾကာငးမ

ျမနမာျပညသအမားစက ကယစားျပႏငေသာ ေခါငးေဆာငမာ ဗလခပေအာငဆနးသာ ျဖစေၾကာငး

ၿဗတသ အစးရက သရေနခပါၿပ။

သ႔ျဖစ၍ ေအာငဆနး-အကတလစာခပသည ျမနမာလြတလပေရး ႀကးပမးမႈသမငး၌ ထငရား ဝငထညစြာ

ရေနခပါသတညး။

108 109

(၉၇) အမေထာငဖကေ႐ြးတအခါမာ ဘာေတြက သတထားရမာလ

တစမသားႏင တစမသား အခနတန အ႐ြယေရာကေလေသာ တစဥးႏငတစဥး အေၾကာငးဆက

ေပါငးဖက ၾကရသညမာ ဓမၼတာျဖစေပသည။ ဤ၌ ဘဝတစသကတာ ေပာ႐ႊငခမးေျမ႕ဖြယ အမေထာငတစခ

ျဖစႏငဖ႔ရာအတြက...

၁။ အမေထာငဘကသည ေရာဂါဘယ ကငးရငး၍ ကနးမာေရးေကာငးဖ႔လသည။

၂။ ဘြ႔ရေခတပညာတတႀကး မဟတလငကစား သငတငေသာ ပညာအရညအခငးရဖ႔ လပါသည။

၃။ ႏစဥးႏစဖက သငတငေသာ စးပြားေရးရဖ႔ လပါသည။ တႏစကယ တအပက၌ ထမငးရည

လကရေစတာဟသည သခငးထမာပ ရပါသည။

၄။ ပတဝနးကငႏင သဟဇာတျဖစေအာင ေပါငးသငးတတဖ႔၊ လဝငဆဖ႔လညး လအပပါသည။

လေကာငးသေကာငးႏင ေပါငးေဖာတတသျဖစဖ႔ လပါသည။

၅။ စတေကာငး၊ ႏလးေကာငး၊ သေဘာထားေကာငးသျဖစဖ႔ လသကသ႔ အကငစာဂ စာရတ

ေကာငးမြနသ ျဖစရနလညး အေရးႀကးပါ၏။

ဤ၌ အမေထာငဖကေ႐ြးခယျခငးႏငပတသက၍ “ပါသးပါ၊ ခာသးခာ၊ ကြာသးကြာ” ဟေသာ ေရး႐းစဥလာ

စကားေလးမာလညး မတသားလကနာဖြယ ေကာငးလပါသည။

“ပါသးပါ” ဟသည

၁။ အေကြးေတြ ပါလာသ

၂။ ေရာဂါဘယ ပါလာသ

၃။ အပစားမညသ ပါလာသ

“ခာသးခာ” ဟသည

၁။ ပညာအရညးအခငး ႏခာသ

၂။ အကငစာရတ ႏခာသ

၃။ အလပအကင ႏခာသ

“ကြာသးကြာ” ဟသည

၁။ တငးႏငငႏင လမးမတ ကြာျခားသ

၂။ အယဝါဒမတ ကြာျခားသ

၃။ စတသေဘာမတ ကြာျခားသ

တ႔ ျဖစၾကသည။

ေရးလႀကး သမမား၏ ေျပာျပခကအရ ယငးအခကကးခကႏင မကကညေသာ အမေထာငေရးသည

စတဆငးရ၊ ကယဆငးရျဖစတတၾကၿပး ကကညေသာ အမေထာငေရးမားသည မားေသာအားျဖင အဆငေျပ ၍

စတခမးသာ ကယခမးသာ ရၾကေလသညဟ ဆသည။

(၉၈) အမေဆာကဖ႔ သစပငခတရင ဘယလသစပငက ေရာငရမလ

အတတ႔၊ ဘလပေျမတ႔၊ သတ႔ႏင တကခအမမး မဟတဘ သစသား အမေဆာကမညဆပါက ေရးက

ေလတစတန၊ လညးတစတနႏင သစေတာမား ရရာသ႔သြားကာ အမေဆာကရန သစက ခတလ ၾကရပါသည။

ထသ႔ အမသစေဆာကလပမညသအတြက အေဖာအေပါငးမားႏင သစသြားခတၾကသတ႔အဖ႔ ေအာကပါသစ

အမးအစားမားက ေရာငေလရၾကပါသည။

၁။ အေခါငးပါေသာသစ (ေလဝငတတသျဖင ေဆြးျမညလြယေသာေၾကာင ျဖစပါသည)

၂။ အမကပါေသာသစ

၃။ ေခာကကမးပါးႏငနး၍ ခတလပါက ေျမျပငအလြတေပၚ မကဘ တစဖကကမး၏ ႏႈတခမးသ႔ လကကာ

တခါးခငးသည သဖြယျဖစေသာ တတားခငးသစ

၄။ သစပင၏ ခြဆမ တကသြားေသာ အခကႏစခကသည ညညာျခငးမရသည ကးအာသစ

၅။ သ႔အလအေလာက ေျခာကေသြ႔ကာ မတတတေသေနေသာ အမးအစားျဖစသည နတသတ

၆။ သ႔အလအေလာက အျမစမ ေကာလေနသည ေတာလ။

110 111

၇။ သစပင၏ ခြဆေအာကမ အခကထြကေနေသာ ပခကလႊ

၈။ ခြဆမ တကသြားေသာ အကငးႀကးသးခရေနသည သၾကားထင

၉။ အမတငခတရန အမတငခတရန သစပငမားက လညလညၾကည႐ႈစဥ တငအတြက ေကာငး

ေသာလညး လငးတနားေနသည အပင

၁၀။ သစပငႀကးမ တနးလနးကေနေသာ သစ။ ၎က ဇြခ (ဝါ) ဆြခသစဟလညး ေခၚ၏။ (လြတမည

ထငသျဖင ခတလလကေသာ သစပငသည ေခာကထသ႔ ထးကသြား၏။ အဖားကေအာက အရငးက အေပၚ

ေဇာကထးျဖစေန၏။ ပငပနးႀကးစြာ ခတလၿပးၿပ ျဖစေသာျငား ေရာငရပါမည)

၁၁။ ခတလလကေသာ သစပငသည လ၍ကား ကပါ၏။ သ႔ရာတြင ေျမေပၚသ႔ မေရာက။

အျခားသစပငႏငၿငၿပး တနးလနးျဖစေနလင ထသစက သစတြလြဟ ေခၚ၏။ ထသစက ပယရမည။

၁၂။ သစႀကတ (သစပငကငးအခငးခငးျဖစေစ၊ အျခားေသာသစပင၏ အကငးျဖငျဖစေစ

ပြတတကေနပါက သစႀကတဟေခၚ၏။ ထသစပငက ပယၾက၏)

ဤကား ေရးက ယဆခကေပတညး။

(၉၉) အမေနာကျပန ဘာေၾကာငမထငေကာငးတာလ

အမေရ႕အေပါကဝက ေကာေပး၍ အမေနာကျပန ထငမလင လႀကးသမမားက ဟန႔တားၾကသည။

“အမေနာကျပနႀကး မထငေကာငးဘး” ဟ ဆၾကသည။ ဘာေၾကာင မထငေကာငးသနညးဟ အေမးျပေသာ

ေကနပေလာကဖြယ အေျဖမရဘ “မထငေကာငးလ႔ မထငေကာငးဘးလ႔ ေျပာတာေပါ” ဟေသာ အေျဖ ကသာ

ၾကားခရသည။

စငစစ ျမငေသာေနရာက ျမတ၍၊ နမေသာေနရာက ယတသညဆေသာ အယမး၊ အျမငမးႏင

တေနေပသည။ အမ (သ႔မဟတ) မမ၏အေရ႕သည ေကာငးျမတသည။ အမ (သ႔မဟတ) မမ၏အေနာက

သည မေကာငးဟေသာ အျမငသညလညး ျဖစေပၚလာ၏။ အမေရ႕ဟသည ဧညေကာငး ေစာငေကာငးမား

ဝငထြကရာျဖစသည။ လကေဆာငပဏၰာမား ဝငေရာကရာလညး ျဖစသည။ တစနညးအားျဖင ဆရေသာ

အမေရ႕သည အဝငသေဘာရ၏။ အမေနာကေဖးသညကား မေကာငးေသာအညစအေၾကးမား စြန႔ပစရာ

အမထမ တတတဆတ ( ဝါ ) လမသ သမသ ထြကရာေနရာျဖစ၍ အထြကသေဘာက ေဆာငသည။

ထ႔ေၾကာငပင အခ႕အရပေဒသတြင အထပခးမ ဆငးလာေသာ ေလခါးက ေနာကေဖးဘကသ႔ ဥးတညကာ

မမ၏ စညးစမဥစၥာမား ထြကတတသည (ဝါ) စးပြားေလာတတသညဟ၍ ယဆၾကျခငး ျဖစေလသည။

လ၏ ခႏၶာကယ အေနအထားအရဆေသာ မကႏာခငးဆငေနျခငးသည လကခႀကဆသည

သေဘာကေဆာင၍ ေကာခငးထားျခငး (ဝါ) ေကာေပးထားျခငးသည ျငငးပယစမးကားသည သေဘာက

ေဆာငသညဟ မတစြၾကသည။ သ႔ျဖစေလရာ အမေရ႕က ေကာေပးထားျခငး၊ ေကာခငးထားျခငးအားျဖင

ဆငတေမာပညာအရ ဝငေရာကလာမည လာဘသပၸကာတ႔က ျငငးပယေရာငလႊရာ ေရာကေနေသာ ေၾကာင

လာဘက မတတေစလေသာ ေရးလႀကးမားသည မမတ႔၏ ေသြးစပ ေလးျမတသ လငယမားက အမေရ႕ဘကအား

ေကာခငးထငျခငးအား တားျမစၾကျခငးျဖစေၾကာငး ယဆစရာရပါသည။

(၁၀၀) ဥးေပၚဥးကြယလြနေတာ အေခါငးအျပငဘက ညာလကတစဖက ဘာေၾကာင ထတတာလ

ပညာရအမတႀကး ဥးေပၚဥးသည မငးသးဆကတငတင ထငရားခသျဖစသည။ သသည ဥးဗဓအား

လြနစြာ ၾကညညေလးစားသ ျဖစ၏။ ဥးေပၚဥး ကြယလြနသညအခါ အမားတကာကသ႔ မဟတဘ ညာဘက

လကဖဝါးက ေခါငးတလား (ေသတာ)၏ အျပငဘကသ႔ ထတထားရမညဟ မကြယလြနမက မာၾကား

ထားခသညအတငး ၎၏ ညာဘကလကထတကာ သၿဂႋဟရေလသည။ ဤကသ႔ ထးျခား ထးထးဆနးဆနး

အျဖစက ကနးေဘာငမငးတရားႀကးသည လြနစြာမ သလလေတာ၏။ သညအတြက ဆရာေတာမားကပငၿပး

ဆြမးလပေကၽြးသည သကာလ ေလာကထားေတာမေလ၏။

“အရငဘရားတ႔...

ဘယအတြကရယေၾကာငမား ပညာရအမတႀကး ဥးေပၚဥးဟာ ေခါငးတလားအျပငဘကသ႔

လ႔လကဖဝါးထတထားဖ႔ မာခပါသလဘရား၊ တပညေတာက ရငးလငး မန႔ၾကားေပးေတာမပါ”

သညေလာကထားခကအေပၚ သာသနာပငဆရာေတာမစ၍ သဓမၼာဆရာေတာႀကးမားအဆး ပညာရ

အမတႀကး ဥးေပၚဥး၏ မာၾကားခကသေဘာက ေျပာမျပတတၾကေပ။ ေနာကဆး သညျပနာသည

ေညာငကနဆရာေတာ ဥးဗဓထ ေရာကရလာခေတာသည။ ဆရာေတာ ဥးဗဓလညး ကနးေဘာငမငးႏငတကြ

တရားနာ ပရသတအေပါငး သေဘာေပါက နားလညေစရန မန႔ၾကားရေတာ၏။

“ဒကာေတာမငးႀကးန႔တကြ ပရသတအေပါငးတ႔၊ ကြယလြနသြားရာၿပျဖစတ ပညာရအမတႀကး

ဥးေပၚဥးဟာ စာေပကမးဂနေတြလြနစြာ တတေျမာကတ ပဂၢလျဖစပါတယ။ ေလာကေရးရာမာလညး လြနစြာမ

လမၼာကၽြမးကငလတသ၊ စတႏလးလညး လြနစြာႏးညတသ။ အရငအေရး ျပညအေရးကလညး ေထာကေတြး

112 113

႐ႈေမာေလရသ။ အတဟတ၊ ပရဟတအရာမာလညး ကြယလြနတအထ မတေလရတသ ျဖစပါတယ။

သ အခ ကြယလြနသြားခပါၿပ။ ကြယလြနတအခါ သ႔ရ႕ ညာဘကလကတစဖကက

ေခါငးတလားအျပငဘက ထတသြားေစခတာဟာ ဘယေလာကပ ပညာေတြ ႀကးရင တတေျမာကေနပါေစ၊

ဘယေလာကပ ေလာကေရးရာ အမႈကစၥေတြ ကၽြမးကငတတေျမာကေနပါေစ ဘဝတစပါးက

ကးေျပာငးသြားရတအခါ အႏျမေလာက ေသးငယတာေလးကမ ယေဆာငသြားႏငစြမး မရေတာပါဘး။

လကခညးသာ သြားရတယဆတအေၾကာငး ေနျပညေတာရ ရဟနးရငလအမား ျပညသအမား

သတ သမၺဇညတရား ရရစၾကေစလတ သေဘာပ ျဖစပါတယ” ဟ၍ ရငးလငးမန႔ၾကားေလေသာအခါ

မငးတရားႀကးႏငတကြ တရားနာပရတသတအေပါငးတ႔လညး တရားသေဝဂရၾက၍ သာဓေခၚဆၾက

ေပေတာသတညး။

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ကၽြနေတာ႐ကတငေနတ သမတဖြယရာ ျမနမာလ႕ဝကခက(၁၀၀) ဤတြငၿပးသြားပါၿပ။ ဖတ႐ႈသမားအေနန႔

ဗဟသတတစခေလးရမယဆရင ကၽြနေတာ ပတျဖစရပါတယ။

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------