Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów

studia podyplomowe

MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA STREFY EURO

Marta Hreczuch

Euro w roli waluty międzynarodowej

praca końcowa

Promotor

dr Justyna Zabawa

Wrocław 2016

2

OŚWIADCZENIE

Oświadczam, że pracę niniejszą przygotowałem(am) samodzielnie. Wszystkie

dane, istotne myśli i sformułowania pochodzące z literatury (przytoczone dosłownie

lub niedosłownie) są opatrzone odpowiednimi odsyłaczami. Praca ta nie była w całości

ani w części, która zawierałaby znaczne fragmenty przedstawione w pracy jako

oryginalne (wyniki badań empirycznych, obliczenia, spostrzeżenia, oceny, wnioski,

propozycje itp.), przez nikogo przedłożona do żadnej oceny i nie była publikowana.

Oświadczam, że tekst pracy dyplomowej na nośniku elektronicznym jest

identyczny

z tekstem wydrukowanym i nie zawiera znaków niewidocznych na wydruku.

..............................., dnia............................ .................................................

(miejscowość) (podpis)

OŚWIADCZENIE

Wyrażam zgodę / nie wyrażam zgody* na udostępnienie osobom

zainteresowanym mojej pracy dyplomowej.

Zgoda na udostępnienie pracy dyplomowej nie oznacza wyrażenia zgody

na kopiowanie pracy dyplomowej w całości lub w części. Brak zgody nie wyklucza

kontroli tekstu pracy dyplomowej w systemie antyplagiatowym, wyklucza natomiast

dopisanie tekstu do bazy tego systemu.

* niepotrzebne skreślić

..............................., dnia............................ .................................................

(miejscowość) (podpis)

3

Spis treści

Wstęp ................................................................................................................................... 4

1. Waluta międzynarodowa .............................................................................................. 5

1.1 Pojęcie i funkcje waluty międzynarodowej .............................................................. 5

1.2 Czynniki stanowiące podstawę kreacji waluty międzynarodowej ............................ 8

1.3 Korzyści i zagrożenia wynikające z posiadania waluty międzynarodowej. ............. 9

2. Znaczenie euro jako pieniądza międzynarodowego ................................................... 13

2.1 Pozycja euro w handlu międzynarodowym ............................................................ 13

2.2 Rezerwa walutowa .................................................................................................. 15

2.3 Rozliczenia transakcji międzynarodowych ............................................................. 17

3. Perspektywy euro w roli waluty międzynarodowej ................................................... 21

3.1 Reforma istniejącego systemu walutowego ............................................................ 21

3.2 System wielowalutowy ........................................................................................... 22

3.3 Multilateralny system walutowy ............................................................................. 23

Zakończenie ....................................................................................................................... 25

Bibliografia ........................................................................................................................ 27

4

Wstęp

Niniejsza praca jest analizą trzech zagadnień związanych z rolą euro jako waluty

międzynarodowej. Pierwszy rozdział wyjaśnia czym jest waluta międzynarodowa, jak

powstaje oraz jakie skutki za sobą niesie. Rozdział drugi skupia się na najważniejszych

aspektach wykorzystywania euro jako pieniądza światowego, natomiast trzeci opisuje

prawdopodobne drogi rozwoju tej waluty.

W dzisiejszym świecie transakcje internacjonalne są na porządku dziennym.

Osiągają one coraz to większy zakres i wartość, co skutkuje umocnieniem

międzynarodowej pozycji tych walu, które najczęściej wykorzystuje się w fakturowaniu,

rozliczaniu transakcji handlowych, w przeprowadzaniu transakcji na rynku walutowym, w

denominacji papierów wartościowych służących do pozyskiwania środków finansowych i

inwestowania zasobów finansowych. Uzyskanie przez daną walutę statusu

międzynarodowej jest wynikiem tego, że rozmaici uczestnicy światowych stosunków

gospodarczych wybierają właśnie ją do przeprowadzenia operacji handlowych i

finansowych. Wybór odpowiedniej waluty odbywa się po przeanalizowaniu szeregu

czynników takich jak: wielkości gospodarki danego państwa,

a więc poziomu rozwoju jego rynku finansowego, prowadzonej przez nie polityki

gospodarczej, bilansu obrotów kapitałowych i finansowych oraz systemu kursu

walutowego.

Każda waluta, która uzyskała znaczący status międzynarodowy w sferze prywatnej,

znajduje zastosowanie również w sferze oficjalnej i może pełnić trzy zasadnicze funkcje:

waluty zaczepu lub odniesienia w polityce kursowej krajów trzecich,

waluty interwencji na rynku walutowym,

waluty gromadzenia rezerw.

Powstanie strefy euro wywołało sporo zamieszania w dotychczasowym układzie

dominujących walut światowych. Przede wszystkim konsekwencją wprowadzenia

wspólnej waluty było całkowite wycofanie z obiegu marki RFN będącą wówczas drugą

walutą międzynarodową po dolarze amerykańskim. Przed 2000 rokiem na globalnym

rynku walutowym najważniejsze były trzy waluty: dolar, marka i jen. Pojawienie się euro

przetasowało pierwszą trójkę, gdyż europejska waluta osiągnęła dobrą pozycję na rynkach

światowych, jednak w żadnym stopniu nie zagroziła dominującemu dolarowi, który

dodatkowo jeszcze się umocnił. Międzynarodowy rynek pieniężny jest zdominowany przez

dolara, co oznacza w praktyce, że euro nie ma większego znaczenia w denominacji

5

pożyczek i depozytów transgranicznych udzielanych i lokowanych całkowicie poza strefą

euro. Dominuje ono przede wszystkim w Europie, ponieważ w obu Amerykach i Azji

najważniejszą walutą jest dolar.

1. Waluta międzynarodowa

1.1 Pojęcie i funkcje waluty międzynarodowej

Waluta międzynarodowa to taka, której podstawowe funkcje, a więc miernik

wartości, środek płatniczy oraz środek akumulacji są wykorzystywane poza granicami

państwa czy też ogólniej, obszaru jej obowiązywania1 Jest to pojęcie mało szczegółowe z

uwagi na fakt, iż nie jest łatwe określenie dokładnych granic, po których przekroczeniu

waluta zyskuje status międzynarodowej. Nie ma obecnie konkretnego miernika, który

wskazywałby jak duży udział procentowy danej waluty miałby być w obiegu poza

granicami danego państwa, aby można ją było uznać za międzynarodową. Z pewnością

jednak warunkiem do umiędzynarodowienia waluty poprzez chociażby wykorzystywanie

jej w handlu światowym i transakcjach finansowych na poziomie globalnym jest jej pełna

wymienialność. Samo jej funkcjonowanie jest natomiast uzależnione od sił rynkowych2.

Waluta międzynarodowa jest wykorzystywana zarówno w sferze prywatnej jak

i oficjalnej. Jej wykorzystanie w sferze oficjalnej opiera się w szczególności na pełnieniu

przez nią funkcji miernika wartości poprzez traktowanie jej jako waluty referencyjnej

w stosowanym przez dane państwo systemie kursowym, w którym powiązana zostaje

z walutą krajową. Waluta referencyjna ma decydujący wpływ na wybór waluty

interwencyjnej, „w której bank centralny przeprowadza interwencje na rynku walutowym

w celu utrzymania pożądanego poziomu kursu walutowego. Bank centralny utrzymuje

więc odpowiednią ilość waluty rezerwowej, która jest tożsama z walutą referencyjną

i interwencyjną3.”

1 Białecka K., Euro w roli waluty międzynarodowej, Olsztyn 2015, s.7. 2 Misztal P., Światowe waluty rezerwowe - obecna sytuacja i perspektywy, [w:] Wzrost gospodarczy i

finanse międzynarodowe, red. Bukowski S.I., Misala J., Warszawa 2011, s.160-161. 3Skopiec D., Perspektywy internacjonalizacji waluty Chin [w:] Gospodarka narodowa, 1 (269) Rok

LXXXIV/XXV styczeń- luty 2014, s. 5-31.

6

W sferze prywatnej wykorzystuje się ją przede wszystkim jako środek płatniczy

(tzw. waluta transakcyjna). W handlu międzynarodowym wyróżniamy walutę eksportera,

importera bądź walutę trzecią, w zależności oczywiście od tej, w której rozlicza się

transakcje. Zarówno eksporterzy jak i importerzy stanowią istotny element w rynku

walutowym, gdyż nabywają bądź zbywają obce waluty (tzw. waluty przejścia). W

przypadku wspomnianych transakcji na poziomie globalnym, waluta o charakterze

międzynarodowym stanowi funkcje miernika wartości danych dóbr bądź usług. W handlu

międzynarodowym wykorzystywana jest przy określaniu wysokości cen i fakturowania, na

rynku walutowym natomiast przy wyrażaniu kursów walutowych. Warto także wspomnieć,

iż opisywana waluta w sferze prywatnej używana jest bardzo często jako waluta

inwestycyjna, w której nominowane są aktywa takie jak obligacje czy akcje, będące

przedmiotem zainteresowania inwestorów4.

Tak jak wcześniej wspomniano, międzynarodową pozycję danej waluty można

określić poprzez „pełnione przez nią funkcje:

miernika wartości, w której odgrywa on rolę waluty fakturowania w handlu

zagranicznym, denominacji i waluty referencyjnej;

środka płatniczego, związanej z występowaniem pieniądza jako waluty

transakcyjnej i interwencyjnej;

środka akumulacji, z którą łączy się jego rola jako waluty inwestycyjnej

(lokacyjnej) i rezerwowej5.”

4 Oręziak L., Euro –pieniądz międzynarodowy, Bank i Kredyt 1/2008, s. 4. 5Nakonieczna-Kisiel H., Pieniądz światowy, [w:] Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Wybrane

zagadnienia, red. J. Dudziński, H. Nakonieczna-Kisiel, Szczecin 2007, s. 211.

7

Rys.1- Dane dotyczące zastąpienia pieniądza polskiego Złotego – pieniądzem Euro

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań OECD

Wymienione powyżej funkcje w przypadku walut międzynarodowych można

rozpatrywać odmiennie w zależności od tego czy mówimy o obrocie prywatnym czy

oficjalnym. W obrocie prywatnym waluta międzynarodowa pełni w szczególności rolę

środka wymiany, za pomocą którego dokonuje się wszelakich płatności i transakcji o

zasięgu międzynarodowym. Jest także jednostką rozrachunkową, służy podawaniu kursów

innych walut względem waluty międzynarodowej oraz fakturowaniu. W obrocie

prywatnym używa się jej także do przechowywania wartości (inwestycje)6. W obrocie

oficjalnym, podstawowe funkcje waluty międzynarodowej realizują się poprzez

wykorzystywanie jej jako środka wymiany w przypadku przeprowadzania interwencji na

rynkach walutowych oraz dokonywania rozliczeń między państwami, a także używanie jej

jako waluty referencyjnej (kursy walut). Ponadto służy ona przechowywaniu wartości jako

waluta rezerwowa7.

6 Mycielska D., Euro w roli waluty międzynarodowej, Warszawa 2010, s. 118. 7 Ibidem, s. 118.

8

1.2 Czynniki stanowiące podstawę kreacji waluty międzynarodowej

Aby waluta osiągnęła status międzynarodowej, konieczne jest spełnienie przez

państwo, w którym obowiązuje szeregu warunków. Możliwości kreacji waluty

międzynarodowej są uzależnione w szczególności od wielkości gospodarki danego

państwa, a więc poziomu rozwoju jego rynku finansowego, prowadzonej przez nie polityki

gospodarczej, bilansu obrotów kapitałowych i finansowych oraz systemu kursu

walutowego. W praktyce oznacza to, iż największe możliwości w tej dziedzinie mają kraje

znajdujące się na silnej pozycji w gospodarce światowej, a więc takie, których PKB ma

znaczący udział w PKB światowym, a ich handel międzynarodowy stanowi istotną część

globalnej gospodarki. Zależność jest tutaj bardzo prosta: duży udział w handlu

międzynarodowym pociąga za sobą niezliczoną ilość transakcji, które realizuje dane

państwo, a więc zwiększa się szansa na internacjonalizację waluty, którą to państwo się

posługuje. Dobrze rozwinięty rynek finansowy także jest kluczowym czynnikiem, gdyż

cechuje go „znaczna wartość transakcji, duży obrót oraz szerokie spektrum oferowanych

instrumentów finansowych, a także rozwinięta infrastruktura instytucjonalna.” Warto także

zauważyć, iż rynek finansowy powinien być przyjazny dla zagranicznych podmiotów.

Oznacza to, że liberalne przepisy dotyczące transakcji rejestrowanych na rachunku

kapitałowym i finansowym umożliwią swobodę obrotu walutą na poziomie

międzynarodowym. Szczególną wartość w procesie umiędzynarodowiania waluty ma

odpowiednio prowadzona pod względem gospodarczym polityka. Ma ona znaczący wpływ

na zaufanie inwestorów do używanej w danym państwie waluty. Rozważna polityka

gospodarcza prowadzi do ustabilizowania sytuacji makroekonomicznej oraz utrzymywania

inflacji na niskim poziomie, a więc wzmocnienia stabilności siły nabywczej waluty.

Państwo powinno także utrzymywać dług publiczny na umiarkowanym poziomie, ze

względu na fakt, iż jego wysokość ma znaczący wpływ na postrzeganie jego wiarygodności

kredytowej i emitowanych przez nie papierów dłużnych8.

W temacie internacjonalizacji waluty często mówi się o tzw. efekcie sieci (network

externalities). Owa sieć oznacza mnogość sytuacji, w których dana waluta jest

wykorzystywana. Inaczej mówiąc, odpowiednie uregulowania prawne sprawiają, że

8 Skopiec D., Perspektywy internacjonalizacji waluty Chin [w:] Gospodarka narodowa, 1 (269) Rok

LXXXIV/XXV styczeń- luty 2014, s. 5-31.

9

chociażby zawieranie transakcji handlowych jest atrakcyjniejsze pod względem

finansowym, a ich powiększająca się dzięki temu ilość sprzyja kreacji waluty jako

międzynarodowej. „Istotna jest także siła przyzwyczajenia, która decyduje o

utrzymywaniu się statusu waluty międzynarodowej na długo po zniknięciu obiektywnych

czynników decydujących o międzynarodowym zastosowaniu waluty krajowej9.”

Podsumowując, najważniejszymi czynnikami stanowiącymi kreację pieniądza

międzynarodowego są: wielkość produkcji i handlu oraz wielkość rynku finansowego kraju

emitenta waluty, a także stabilność siły nabywczej i zaufanie do wartości waluty. „Im

większy jest udział kraju emitenta waluty w produkcji światowej i handlu

międzynarodowym, tym większe są możliwości używania jego waluty przez podmioty z

innych krajów do fakturowania, rozliczania handlu oraz transakcji na rynku walutowym, a

przez władze monetarne państw trzecich jako denominatora systemu kursów walutowych,

waluty rezerwowej i interwencyjnej10 .”

1.3 Korzyści i zagrożenia wynikające z posiadania waluty międzynarodowej.

Państwo, które posługuje się walutą o zasięgu międzynarodowym, a więc posiada

silną pozycję w międzynarodowym systemie walutowym czerpie z tego szereg korzyści.

Przede wszystkim są to oczywiście korzyści finansowe- w tym przypadku będące rentą

emisyjną (senioratem), a więc dochodem banku centralnego czerpanego ze źródła jakim

jest monopol na emisję pieniądza11. Emisja waluty o statusie międzynarodowym oznacza,

więc dodatkowe przychody na rzecz banku centralnego z tytułu większej niż normalnie

emisji pieniądza. Warto w tym miejscu zauważyć, iż nie jest to jednak znaczący zysk.

Szacuje się, że całkowite zyski Rezerwy Federalnej są mniejsze niż 0,5% PKB Stanów

Zjednoczonych, a więc nie stanowią poważnego zastrzyku finansowego. Nie mniej jednak

są przydatne, np. w przypadku finansowania deficytu w budżecie danego państwa.

Jak wspomniano we wcześniejszej części, funkcją waluty międzynarodowej jest

traktowanie jej jako środka akumulacji w sferze oficjalnej, co oznacza pełnienie przez nią

roli waluty rezerwowej. Rezerwy utrzymuje się przy wykorzystaniu obcych walut oraz

9 Pszczółka I., Współczesne waluty międzynarodowe, Warszawa 2011, s. 23. 10 Kuziemska K., Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, Warszawa 2014, s. 176. 11 Maliszewski W., Pomiar senioratu –przegląd metod i wyników empirycznych, centrum Analiz Społeczno-

Ekonomicznych CASE, Studia i Analizy, Warszawa 2001, s. 6.

10

złota. Obecnie największe rezerwy walutowe posiadają Chiny (stan na 2014r.)

Systematycznie wzrasta jednak pod tym względem pozycja euro, gdyż zwiększa się ilość

inwestycji w europejskie rządowe papiery wartościowe w celu finasowania deficytów

budżetowych. Przedstawiony powyżej mechanizm jest dosyć prosty, co niesie ze sobą

ryzyko nadmiernego wykorzystywania go. Szczególnym przykładem jest tutaj sytuacja

Stanów Zjednoczonych zaistniała w 2001r. Kraj ten prowadził ekspansywną politykę

fiskalną przy jednoczesnym utrzymywaniu deficytu budżetowego na wysokim poziomie,

korzystając z dogodnego źródła finansowania ze strony azjatyckich banków centralnych.

Początkowo taki stan rzeczy przynosił oczywiście wymierne korzyści, jednak już parę lat

później zainicjował światowy kryzys gospodarczy12.

To nie koniec korzyści wynikających z internacjonalizacji pieniądza.

Międzynarodowa waluta daje również możliwość „finasowania deficytu bilansu obrotów

bieżących we własnej walucie, co pozwala na ograniczenie potrzeb akumulowania rezerw

dewizowych.” Jest to swego rodzaju przywilej, szczególnie wykorzystywany przez Stany

Zjednoczone. Ich gospodarka od długiego czasu charakteryzuje się większym poziomem

importu niż eksportu. Ponadto kraj ten korzysta z możliwości finansowania salda ujemnego

na rachunku obrotów bieżących przy użyciu emisji pieniądza krajowego13. Cała ta sytuacja

ma swoją nazwę, jest to tzw. dylemat Triffina, który polega na lawirowaniu pomiędzy

skupieniem się na utrzymaniu płynności międzynarodowej przy jednoczesnym utrzymaniu

zaufania do waluty o znaczeniu dominującym. Duże wyzwanie stoi obecnie przed Chinami,

które borykają się z ryzykiem spadku wartości bardzo dużej ilości rezerw w postaci

dolarów, a jednocześnie same doprowadziły do sytuacji ryzykownej i co więcej, ich

polityka gospodarcza może ją tylko pogłębić14. W lepszej sytuacji są zatem Stany

Zjednoczone, które dzięki posiadaniu waluty międzynarodowej mogą finansować część

deficytu w budżecie poprzez emisję odpowiednio nisko oprocentowanych obligacji

skarbowych, które następnie są nabywane przez banki centralne należące do innych

państw. Dolar amerykański jest pod tym względem szczególnie uprzywilejowany, gdyż

czyni ze Stanów Zjednoczonych najważniejszego światowego Bankiera15.

12 Kuziemska K., Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, Warszawa 2014, s. 186. 13 Ibidem, s. 187. 14 Ibidem, s. 186. 15 Ibidem, s. 186.

11

Rys.2 – Euro jako środek płatniczy

Źródło: EBC (2012)

Posiadanie dominującej waluty daje korzyści nie tylko w skali światowej, ale także

w skali mikroekonomicznej. Podmioty gospodarcze, które realizują transakcje z zagranicą

używając swojej waluty, która jest jednocześnie międzynarodowa, mogą liczyć na

ponoszenie niższych kosztów niż ich zagraniczni partnerzy. Przywilej ten dotyczy zarówno

podmioty zajmujące się handlem zagranicznym jak i osoby prywatne, które podróżują poza

granicami swojego kraju i tam dokonują rozmaitych transakcji.

Nie da się ukryć, że państwo posiadające walutę o randze internacjonalistycznej ma

większe możliwości pobudzania rodzimego rynku finansowego, a więc posiada większe

możliwości do rozwoju i bogacenia się. Podmioty zagraniczne chętniej nabywają aktywa

oraz są zainteresowane emisją dłużnych papierów wartościowych jeśli te opierają się na

walucie dominującej. Inaczej rzecz ujmując, taki stan rzeczy przyciąga zagranicznych

inwestorów. Podniesienie rangi euro do pozycji waluty międzynarodowej na równi z

dolarem amerykańskim z pewnością otworzyłoby szereg możliwości dla instytucji

finansowych działających w strefie euro16.

16 Ibidem, s. 187.

12

Korzyści wynikające z posiadania waluty międzynarodowej są ogromne, jednak nie

można zapominać, iż duży obrót pieniędzmi zawsze niesie za sobą duże ryzyko.

Szczególnym problemem jest ciągłe widmo utraty stabilności gospodarczej po

doprowadzeniu uprzednio do nadmiernego przepływu zagranicznego kapitału. Obcy

kapitał płynący szerokim strumieniem może doprowadzić do niebezpiecznych wahań kursu

głównej waluty względem pozostałych, a co za tym idzie, do znacznego zmniejszenia,

nawet w krótkim okresie czasu, konkurencyjności towarów silnego dotychczas na tym polu

państwa.

Analiza korzyści i zagrożeń wynikających z opisywanego zagadnienia powinna się

odbywać z trzech perspektyw:

uczestników rynku używających waluty międzynarodowej, podczas gdy nie jest

ona walutą ich kraju;

kraju będącego emitentem waluty międzynarodowej;

kraju, który postanawia używać waluty międzynarodowej jako oficjalnego środka

płatniczego.

Posiadanie waluty dominującej przynosi wymierne korzyści wynikające z kreacji

tego pieniądza. Ponadto przy powszechnej akceptacji jej jako środka płatniczego staje się

istotnym ułatwieniem w transakcjach międzynarodowych. Zyskanie zaufania objawia się

zwiększeniem obrotów przy jednoczesnym obniżeniu kosztów transakcyjnych. Niestety

stwarza także ryzyko związane z szybką utratą swojej pozycji, co skutkuje np. problemami

ze spłatą zadłużeń zagranicznych. Na państwie, które wykreowało walutę międzynarodową

spoczywa także ogromna odpowiedzialność, a jego polityka gospodarcza musi być

przemyślana szczególnie właściwie, gdyż to ono odpowiada za utrzymanie stabilności

światowego systemu finansowego17.

17 Mycielska D., Euro w roli waluty międzynarodowej, Warszawa 2010, s. 123.

13

2. Znaczenie euro jako pieniądza międzynarodowego

2.1 Pozycja euro w handlu międzynarodowym

Możliwości przeobrażenia się danej waluty krajowej w międzynarodową są

uzależnione przede wszystkim od jej udziału w handlu międzynarodowym oraz w

operacjach na rynku finansowym. Euro jest walutą, która służy fakturowaniu i rozliczaniu

transakcji w krajach Unii Gospodarczej i Walutowej, Unii Europejskiej- dotyczy także

krajów, które nie należą do strefy euro, a także w handlu pomiędzy państwami należącymi

do Unii Europejskiej, a krajami trzecimi. Pamiętać należy o tym, że kraje należące do Unii

Europejskiej nie korzystają jednak z tej waluty w takim samym stopniu jeśli chodzi o

transakcje międzynarodowe, występuje bowiem pod tym względem spore zróżnicowanie18.

Debata dotycząca roli euro jako waluty międzynarodowej toczyła się od dawna,

szczególnie w trakcie tworzenia unii walutowej i skłaniała się głównie ku przekonaniu, że

choć rola euro będzie stopniowo wzrastać- zwłaszcza względem dolara amerykańskiego,

to jednak jej największe znaczenie będzie mieć zasięg jedynie regionalny i nie zagrozi ona

w żaden znaczący sposób amerykańskiej walucie. Przekonanie to oparte było na

przeświadczeniu, że gospodarka amerykańska jest najsilniejsza i cechuje się jednocześnie

największym stopniem płynności finansów. Nie brakowało jednakże również zwolenników

teorii coraz bardziej znaczącej roli euro prowadzącej do dominacji. Ta teoria opierała się

na dużym zasięgu gospodarki europejskiej oraz jej znaczących powiązaniach z całym

światem. Ponadto sądzono, że Europejska Unia Walutowa będzie gwarantem stabilności i

jednocześnie stymulantem integracji, a co za tym idzie przyczyni się do wzrostu i rozwoju

rynków finansowych 19.

Wprowadzenie euro na międzynarodowy rynek walutowy wywołało sporo

zamieszania. „W pierwszych latach nastąpił nawet spadek wartości dziennych transakcji

walutowych, ponieważ wyeliminowane zostały transakcje z udziałem wycofanych z obiegu

11 walut narodowych, w tym marki RFN i franka francuskiego. Poziom obrotów w latach

1999-2001 był niższy niż w roku 1998, ale w kolejnych latach wartość transakcji rosła,

18 Mucha-Leszko B., Kąkol M., Perspektywy euro jako waluty międzynarodowej, "Studia Ekonomiczne.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 129/2013, s. 97-106. 19 Kurkowiak B., Problemy handlu zagranicznego i gospodarki światowej, Szczecin 2010, s.56.

14

zwłaszcza od 2004 roku. Najwyższa dynamika dziennych obrotów na rynku walutowym

wystąpiła w okresie 2004-2007, gdy z poziomu 1,934 bln USD wzrosły do 3,324 bln

USD20.”

Niedługo po tym okresie nastąpił ponowny spadek obrotów, który był wynikiem

ogólnoświatowego kryzysu finansowego. W krótkim czasie nastąpił spadek wzajemnego

zaufania pomiędzy podmiotami realizującymi transakcje walutowe. Po chwilowym spadku

wartości transakcji na globalnym rynku walutowym, w dużej mierze z powodu

wzrastającego ryzyka, obroty w 2010 roku osiągnęły poziom 3,981 bln USD. Ciekawostką

w temacie handlu walutami jest fakt, iż waluty pochodzące z krajów zaliczanych jako

gospodarki wschodzące osiągnęły w tym czasie wzrost, i tak: lir turecko o 0,3 punktu

procentowego, renminbi o 0,2 punktu, koreański won o 0,2 punktu i brazylijski real również

o 0,2 punktu procentowego. Wzrosty zanotowały także dolar australijski oraz dolar

kanadyjski- po 0,5 punktu procentowego. Ta sytuacja sprawiła, że udział w globalnym

handlu walutami dolara nieznacznie się obniżył, co nie zmieniło w żaden sposób jego

dominującej pozycji w światowym pośrednictwie wymiany walut. Siła dolara jest

widoczna chociażby w tym, że jest główną walutą wymienianą za te, które nie mają

możliwości być wymienione bezpośrednio. Wciąż mamy do czynienia z koncentracją

obrotów walutami pod względem geograficznym z dominacją w tej dziedzinie Wielkiej

Brytanii, „której udział w globalnych obrotach wynosił w 2010 roku 36,7% i wzrósł w

stosunku do roku 2007 o 2,6 punktu procentowego. Zwiększył się także udział Stanów

Zjednoczonych z 16,6% do 17,9%.”

Oczywistym jest, iż największy udział w kupnie i sprzedaży walut mają państwa,

które znajdują się w centrum jeśli chodzi o finanse światowe, jednak systematycznie

wzrasta udział operacji przeprowadzanych w krajach uważanych za rozwijające się, rok

2010 przyniósł poziom operacji wynoszący 5,7%. To wszystko przyczynia się do spadku

udziału w światowych transakcjach strefy euro, i to aż o 5,7 punktu procentowego w 2010

roku. Razem ze strefą euro zdecydowania stratna jest Japonia odnotowująca spadek o 3,6

punktu procentowego21.

Podsumowując rozważania dotyczące pozycji euro w transakcjach

międzynarodowych trzeba podkreślić dominującą rolę dolara w handlu

międzynarodowym. Międzynarodowa rola euro jest znacząca głównie w transakcjach z

20 European Central Bank: The International Role of the Euro, July 2011, s. 26. 21 Ibidem, s. 26.

15

państwami, które są powiązane z Unią Europejską, co oznacza, że rola ta charakteryzuje

się w dużej mierze regionalnością i instytucjonalnością. Najważniejsza rola dolara nie

zmieni się jeszcze prawdopodobnie przez długi czas, gdyż obecnie pośredniczy on w

większości transakcji handlowych państw azjatyckich, Kanady, a także w imporcie strefy

euro z państwami spoza UE.

Rys.3- Prognoza kursu złotego według głównych walut

Źródło: Eurostat (na dzień 10.02.2016r.)

2.2 Rezerwa walutowa

Euro ma duże znaczenie w dziedzinie rezerw walutowych. Przeważnie uczestniczy

w „budowaniu portfeli inwestycyjnych przez podmioty prywatne oraz tworzeniu

oficjalnych rezerw dewizowych przez narodowe banki centralne i organizacje

międzynarodowe22.” Koniec 2011 roku przyniósł kryzys na rynku obligacji skarbowych w

strefie euro. Ów kryzys objawiał się w znaczącym spadku popytu na papiery wartościowe

strefy euro przez obcych inwestorów.

22 Małecka E., Wierzba R., Wzrost znaczenia euro jako waluty międzynarodowej, [w:] Zarządzanie wartością

przedsiębiorstwa w warunkach zakłóceń na rynkach finansowych, red. Bieliński J., Czerwińska M., Sopot

2008, s.101.

16

W tym miejscu należy zwrócić szczególną uwagę na to jak globalny kryzys

finansowy wpłynął na międzynarodowy przepływ kapitału. Sytuacja kryzysowa wyzwala

w inwestorach skłonność do lokowania środków w narodowych portfelach inwestycyjnych,

a jednocześnie następuje zredukowanie tych środków w transgranicznych portfelach.

Opisana wyżej sytuacja jest wynikiem tzw. „szoku ryzyka” i dotyczy przede wszystkim

krajów, które mają największe zobowiązania netto lub tych, u których odnotowano boom

kredytowy. Oczywistym jest, że większe zadłużenie powoduje większe ryzyko i dlatego to

właśnie w tych krajach nastąpił największy odpływ kapitału.

Alternatywne teorie dotyczące międzynarodowego przepływu kapitału, a przede

wszystkim przepływów portfelowych podsuwają wniosek, iż wzrost światowej awersji do

ryzyka w czasie kryzysu zachęcił inwestorów do lokowania środków w pewniejsze aktywa,

które miały również bardziej przejrzyste zasady, gdyż zauważono odstępowanie od

złożonych instrumentów finansowych. Jest to wynikiem w szczególności nierównego

dostępu do informacji pomiędzy narodowymi i zagranicznymi inwestorami, ponieważ ci

drudzy w dużej mierze nietrafnie ocenili rozwój sytuacji w innych krajach23.

Kryzys dotknął także rynki obligacji skarbowych, co w latach 2010-2011

skutkowało wzrostem ryzyka mającego związek z częścią papierów dłużnych

denominowanych w euro. Zagraniczni inwestorzy mieli problem z oceną zawiłości

instytucjonalnej na rynkach opanowanych przez tą walutę. Wszelkie zawirowania w strefie

euro, o których mowa powyżej pokazują jak duży wpływ mają one na wzrost lub spadek

zaufania do waluty. Kryzysy- począwszy od tego, który w 2008 roku został

zapoczątkowany od upadku Lehman Brothers, aż po ten, który z nową mocą rozpętał się w

2011 roku, przynosiły kolejno spadek zainteresowania zagranicznych inwestorów

papierami dłużnymi emitowanymi przez kraje członkowskie, a następnie odmienny wpływ

o negatywnym charakterze na zainteresowanie tymi papierami. Wartym podkreślenia jest

fakt, iż spadek zainteresowania nie dotyczył tylko państw należących do Unii Gospodarczej

i Walutowej, które cechuje wysokie zadłużenie, ale w pewnej mierze dotknął całą strefę

euro. Oczywiście nie tylko strefa euro została dotknięta kryzysem, gdyż inwestorzy

zmniejszyli swoją ekspozycję na papiery skarbowe emitowane także przez Stany

23 Van Nieuwerburgh S., Veldkamp L., Information Acquisition and Under-Diversification, Review of

Economics Studies, no.77, 2010, s. 779-805.

17

Zjednoczone oraz Japonię. W latach 2010–2011, czyli w czasie kiedy rynek obligacji

cechowała duża niestabilność, waluty te na powrót stały się w oczach inwestorów

„bezpieczne”. Zarówno w 2008 roku jak i w roku 2011, zagraniczni inwestorzy wycofywali

kapitał przede wszystkim z ryzykownych aktywów, takich jak: obligacje, bilety czy akcje

zwykłe emitowane przez prywatny sektor w innych krajach (wyjątkiem tutaj jest

Szwajcaria). Rezerwy walutowe przyrastają w najszybszym tempie w krajach zaliczanych

do rozwijających się. Nie bez powodu, są one bowiem ważnym narzędziem w prowadzeniu

polityki gospodarczej. Państwami, które posiadają najwięcej rezerw walutowych są Chiny,

Rosja, Arabia Saudyjska, Brazylia oraz Indie. Chiny pod tym względem są prawdziwym

rekordzistą, ponieważ ich rezerwy wynoszą więcej niż łączne rezerwy Japonii, krajów Unii

Gospodarczej i Walutowej oraz Stanów Zjednoczonych.24 Kryzys, który dosięgnął rynek

obligacji skarbowych w krajach Unii Gospodarczej i Walutowej miał znaczący wpływ na

udział rezerw walutowych denominowanych w euro. Nie zmienia to jednak faktu, iż euro

pełni obecnie funkcję drugiej waluty rezerwowej na poziomie globalnym, natomiast

pozycja dolara amerykańskiego, póki co nie jest zagrożona25.

2.3 Rozliczenia transakcji międzynarodowych

Czynnikiem, który ma decydujący wpływ na wybór rozliczenia w handlu

międzynarodowym jest stabilność makroekonomiczna objawiająca się w stabilności cen

kraju, który emituje daną walutę. Goldberg L. oraz Tille C., uważają, że „im bardziej

zmienne są czynniki makroekonomiczne w danym kraju, tym rzadziej jego waluta jest

wykorzystywana w rozliczeniach międzynarodowych i tym częściej stosuje się waluty

krajów o bardziej stabilnych podstawach gospodarczych26.” Ponadto „ze względu na

pełnioną przez walutę międzynarodową funkcję przechowywania wartości stabilna siła

nabywcza zwiększa jej szanse na wykorzystanie w rozliczeniach międzynarodowych27.”

24 Franek S., Interwencje walutowe banków centralnych i zarządzanie rezerwami walutowymi [w:]

Współczesna bankowość centralna, red. Jaworski W., Szelągowska A., Warszawa 2012, s. 311. 25 Giżyński J., Wierzba R., Funkcjonowanie euro jako waluty międzynarodowej w warunkach kryzysu

gospodarczego, „Zarządzanie i finanse” 2(4)/2013, s. 174-177. 26 Goldberg L. , Tille C. Micro, macro, and strategic forces in international trade invoicing, NBER Working

Paper Series, No15470/2009. 27 Goldberg L. , Tille C. Micro, macro, and strategic forces in international trade invoicing, NBER Working

Paper Series, No15470/2009.

18

Mała zmienność kursu walutowego odgrywa tak samo ważną rolę jak stabilność cen

jeśli chodzi o wybór waluty służącej do fakturowania oraz rozliczeń transakcji w handlu

międzynarodowym. Jest to zupełnie zrozumiałe, ponieważ stabilna sytuacja pozwala na

uniknięcie niepotrzebnego ryzyka, stąd też stabilny kurs sprzyja korzystaniu z jego waluty

przez eksporterów. Stabilność jest w przypadku rozliczania najbardziej istotnym

czynnikiem, co pokazuje także fakt, iż w sytuacji gdy kurs waluty przejścia jest pewniejszy

od kursu waluty lokalnej, to eksporterzy z dużą dozą pewności wybiorą właśnie walutę

przejścia.

Następnym czynnikiem, który ma wpływ na wybór waluty fakturowania jest

bliskość geograficzna kraju eksportera lub importera oraz terytorium charakteryzującym

się silnym oddziaływaniem gospodarczym, jakim jest, np. strefa walutowa. Bliskość

geograficzna ułatwia używanie w rozliczeniach transakcji waluty, która dominuje w

sąsiadującym ugrupowaniu, a niekiedy wiąże się z nią nawet walutę narodową. Przykładem

może być duża ilość eksporterów, która pochodzi z krajów mających liczne powiązania z

dolarem. Eksporterzy z tych państw wybierają bowiem właśnie tą walutę przejścia w

rozliczeniach. Praktycznie identyczna sytuacja ma miejsce w państwach powiązanych z

euro. „Członkostwo lub przyszłe członkostwo w Unii Europejskiej, które prowadzi do

przyjęcia wspólnej waluty, oraz fakt przywiązania kursu waluty narodowej do euro

odgrywają istotną rolę w wyborze waluty fakturowania handlu międzynarodowego takiego

kraju28.”

Istotne znaczenie ma stopień rozwoju gospodarczego i konkurencyjność danego

państwa. Niekiedy właśnie ten czynnik jest podstawą wyboru tej a nie innej waluty

w rozliczaniu transakcji. Potwierdza to prawo Grassmana, które mówi że:

„handel towarami przemysłowymi między państwami uprzemysłowionymi

w większości fakturowany jest w walucie eksportera, a kontrakty w walucie trzeciej

(nie będącej walutą eksportera ani walutą importera) występują bardzo rzadko;

handel między państwami uprzemysłowionymi a państwami rozwijającymi się jest

na ogół fakturowany w walucie państwa uprzemysłowionego lub w walucie trzeciej

(zwykle w dolarach);

małe wykorzystanie walut państw rozwijających się wynika głównie z ich

ograniczonej wymienialności;

28 Goldberg L. , Tille C. Micro, macro, and strategic forces in international trade invoicing, NBER Working

Paper Series, No15470/2009.

19

handel surowcami jest w większości przypadków fakturowany w dolarach, co

wynika z faktu, że notowania cen surowców na światowych giełdach podawane są

z reguły w dolarach29.”

Istotne znaczenie w wyborze waluty fakturowania mają także takie czynniki jak rozwój

rynków finansowych, stopień organizacji rynków, siła przetargowa producentów

i konkurencja między firmami, homogeniczność dóbr, waluta zakupu i wielkość

jednorazowej dostawy oraz tzw. „efekt sieci”.

Europejski Bank Centralny monitoruje udział waluty euro w fakturowaniu handlu

międzynarodowego przez poszczególne kraje Unii Europejskiej. Pierwsze dane pochodzą

z 2001 roku i pokazują, że począwszy od tego czasu rola euro w fakturowaniu i rozliczaniu

handlu międzynarodowego rośnie w sposób systematyczny. We wspólnej walucie fakturuje

się prawie 70% eksportu kierowanego poza strefę euro i ponad 50% importu pochodzącego

spoza tej strefy (dane z 2010 roku).

Rys.4- Zaufanie Obywateli Państw do Euro

Źródło: P.Gajewski, na podstawie danych EUROSTAT

Wykorzystanie euro w rozliczaniu eksportu i importu jest zróżnicowane jeśli chodzi

o poszczególne kraje. Cypr jest krajem, który w najmniejszym stopniu wykorzystuje

przywilej używania waluty międzynarodowej w transakcjach z państwami z poza unijnego

obszaru walutowego. W 2010 roku jedynie 25,9% eksportu było rozliczane we wspólnej

walucie, natomiast jeśli chodzi o import, to udział ten był jeszcze mniejszy wynosił 15,6%.

Ten niski zakres wykorzystania euro wynika w dużej mierze ze specyfiki gospodarki

29 Ibidem, s. 43-44.

20

cypryjskiej. Państwo to charakteryzuje się chociażby znaczącym udziałem ropy i

produktów ropopochodnych w transakcjach handlowych przez nie realizowanych.

Wspólną walutę w fakturowaniu handlu w największym stopniu wykorzystują dwa

państwa: Słowacja oraz Słowenia. Prawdopodobnie sytuacja ta jest następstwem dużej roli

inwestorów zagranicznych zarówno na Słowacji jak i w Słowenii. Ten drugi kraj ponadto

pełni rolę o charakterze tranzytowym, przez długi czas był mocno przywiązany do marki

niemieckiej, a na długo przed formalnym przyjęciem waluty euro cechował się wysokim

stopniem euroizacji30.

Rys 5- Import, Eksport

Źródło: http://ec.europa.eu/economy_finance/images/graphs/euro_area_trade.png

30 Ibidem, s. 43-44.

21

3. Perspektywy euro w roli waluty międzynarodowej

Perspektywy euro w roli waluty międzynarodowej są w znaczącym stopniu uzależnione

od zachodzących ciągle zmian w globalnym systemie walutowym, a więc przyszłej pozycji

dolara amerykańskiego i walut alternatywnych, a także przeprowadzanych reform,

mających być gwarantem osiągania coraz to większych korzyści w posiadania wspólnej

waluty. Za najbardziej prawdopodobne kierunki zmian w rynkach światowych uważa się31:

reformę istniejącego systemu walutowego,

transformację obecnego systemu walutowego w kierunku systemu

wielowalutowego,

powstanie multilateralnego ładu walutowego.

3.1 Reforma istniejącego systemu walutowego

Z dużą dozą prawdopodobieństwa można założyć, iż uczestnicy rynku światowego

będą dążyć w przyszłości do zapewnienia bezpieczeństwa płynności finansowej zarówno

w stosunkach bilateralnych pomiędzy bankami centralnymi, jak i na platformie

multilateralnej, gdzie decydującą rolę regulacyjną pełni Międzynarodowy Fundusz

Walutowy, za pomocą reform. Bezpieczeństwo nie jest jednak jedynym czynnikiem

sprawczym, gdyż dąży się także do umocnienia wzajemnych możliwości nadzoru i

koordynacji polityki makroekonomicznej, co w praktyce oznacza zwiększenie kontroli

przepływu kapitału. Jeśli światowy rynek walutowy pójdzie w tym kierunku oznaczać to

będzie, że pozycja dolara jako głównej waluty międzynarodowej utrzyma się. Rola euro

ograniczyła by się do ścisłego związku z poziomem zadłużenia publicznego. Ponadto,

według Muchy- Leszko B i Kąkol M. „następowałoby stopniowe wiązaniach chińskiego

systemu walutowego z systemami pozostałych gospodarek wschodzących, które stosują

kursy płynne kierowane oraz ograniczoną kontrolę przepływu kapitału32.”

31 Mucha-Leszko B., Znaczenie i perspektywy euro w funkcji waluty rezerwowej, Lublin 2014, s. 158. 32 Mucha-Leszko B., Kąkol M., Globalizacja i zmiany w układzie sił gospodarczych a międzynarodowy

system walutowy, [w:] Molendowski E., Globalizacja i regionalizacja we współczesnym świecie, Księga

jubileuszowa dedykowana Profesor Irenie Pietrzyk, Kraków 2012, s.318.

22

3.2 System wielowalutowy

Bardzo prawdopodobnym scenariuszem czekającym rynek walutowy jest

powstanie systemu wielowalutowego. Przewiduje się, ze najlepszą pozycję zajmowałyby

trzy waluty: dolar, euro i renminbi i wszystkie trzy byłyby na podobnym poziomie jeśli

chodzi o używanie ich w roli pieniądza światowego. Zarówno dolar jak i euro i renminbi

byłyby tak samo wykorzystywane jako waluty rezerwowe, zaczepu a także w sferze

transakcji prywatnych. System ten miałby powstać jako naturalne przeobrażenie się rynku,

jednak zmiany miałyby być wspomagane przez odpowiednie organy Unii Europejskiej i

Chin. W przypadku euro najważniejszym warunkiem umocnienia jego pozycji jest

przywrócenie zaufania rynków finansowych i inwestorów do tej waluty. Jest to możliwe

poprzez ustabilizowanie obecnej sytuacji finansów publicznych oraz budżetów w krajach

członkowskich. Równowaga powinna być osiągnięta także poprzez stworzenie

efektywniejszego i scentralizowanego nadzoru finansowego. Także chińska waluta nie

osiągnie tego statusu bez zmian. Problemem Chin jest wciąż zbyt mała swoboda przepływu

kapitału, konieczne jest także upłynnienie kursu. Dobrym sygnałem jest fakt, iż

odpowiednie zabiegi mające na celu umiędzynarodowienie renminbi są już prowadzone w

Chinach od kilku lat. Państwo to skupia się przede wszystkim na działaniach promocyjnych

realizowanych przez centra finansowe.

Trzeba sobie zdawać sprawę z tego, iż wszelkie zmiany na rynkach finansowych

powinny zachodzić stopniowo, gdyż gwałtowne działania mogą wywołać poważne

w skutkach zachwiania stabilności. Poszkodowanymi byliby nie tylko emitenci walut

międzynarodowych, ale właściwie cała gospodarka światowa. Oręziak L. uważa, że „Nagłe

zastąpienie dolara amerykańskiego walutą europejską mogłoby przyczynić się do

pogłębienia aprecjacji euro i wpłynąć na ograniczenie konkurencyjności państw wspólnej

waluty.

Z drugiej strony, odzwierciedleniem zmniejszającej się roli dolara są wszelkiego rodzaju

niepowodzenia i załamania gospodarki amerykańskiej, co może być korzystne dla

umocnienia euro lecz niesie zagrożenie dla koniunktury gospodarczej na świecie33.”

33 Oręziak L., Euro –pieniądz międzynarodowy, Europejska Integracja Monetarna od A do Z, „Bank i

Kredyt”, Narodowy Bank Polski, styczeń 2008, s.29-30.

23

Uwzględniając obecne ryzyko, rozważną wydaje się być droga korzystania z kilku

walut międzynarodowych, dlatego prawdopodobieństwo, że w odpowiednim oczywiście

czasie obecny system walutowy będzie zmierzał w kierunku wielowalutowego jest tak

duże. Wszelkie przemiany będą następować jednak w bardzo długim okresie czasu.

Gospodarka Chin rozwija się w bardzo szybkim tempie, jednak mimo powiększania

swojego potencjału, mierzonego udziałem w światowym PKB, a także rozwojem handlu i

inwestycji zagranicznych, chińska waluta wciąż nie ma większych szans bycia poważnym

zagrożeniem dla dolara amerykańskiego. Ta sytuacja jest wynikiem wciąż niestabilnej

polityki tego kraju, zacofaniem społecznym (zwłaszcza w porównaniu do USA czy Unii

Europejskiej), jak i również niedostatecznie rozwiniętego rynku finansowego i

walutowego.

Wariant ten, choć prawdopodobny, po uwzględnieniu obecnej sytuacji pozwala

zakładać, iż zmiany nadejdą, ale w odległym czasie, a obecnej pozycji dolara jako lidera

rynku światowego i euro na drugiej pozycji nie zagrozi jeszcze długo żadna inna waluta34.

3.3 Multilateralny system walutowy

Multilateralny system walutowy oznaczałby największe zmiany w obecnym

porządku. Nie jest to nowa koncepcja, gdyż pierwsze pomysły jej wprowadzenia pojawiły

się w 1944 roku, a ich autorem był J. M. Keynes, który proponował powstanie nowej waluty

o nazwie „bancor”. Obecnie mówi się o nadaniu nowego znaczenia już istniejącej walucie

o umownym charakterze- mowa tu o SDR (Special Drawing Rights – specjalne prawa

ciągnienia). SDR w dzisiejszym systemie jest pieniądzem bezgotówkowym, używanym

jedynie w zapisach księgowych, a jego używanie ograniczone jest tylko do banków

centralnych państw oraz niewielu instytucji finansowych w rozliczeniach między sobą.

Zmiany zakładałyby zwiększenia jego rangi do niektórych funkcji waluty

międzynarodowej:

funkcja fakturowania,

34 Mucha-Leszko B., Kąkol M., Perspektywy euro jako waluty międzynarodowej, "Studia Ekonomiczne.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 129/2013, s. 105-106.

24

funkcja zaczepu (oceny wartości),

funkcja rezerwowa.

Oficjalne rezerwy walutowe miałyby od tej pory być gromadzone w walucie SDR,

co w praktyce oznaczałoby znaczne zmniejszenie pozycji dolara i euro. Nową koncepcję,

różni od koncepcji Keynes’a to, że nowo powstała waluta nie otrzymałaby rangi waluty

zewnętrznej. Gdyby waluta SDR otrzymałaby opisywany status, to z pewnością umocniłby

się nadzór, który sprawuje Międzynarodowy Fundusz Walutowy nad systemem

walutowym. Według Muchy- Leszko B. oraz Kąkol M. tym samym fundusz ten „uzyskałby

łatwiejszy dostęp do finansowania, co sprzyjałoby efektywniejszemu zarządzaniu globalną

płynnością finansową35.”

Ten scenariusz ze wszystkich wymienionych wydaje się być najbardziej

dostosowany do panującego mechanizmu rynkowego oraz uwzględnia w sposób

najdokładniejszy zachodzące procesy gospodarcze. Ponadto uwzględniając koszty

transakcyjne jest to zdecydowanie najbardziej optymalne rozwiązanie. Trzeba jednak mieć

na uwadze, że powstanie jednej głównej waluty może być bardzo niebezpieczne dla

funkcjonowania całej gospodarki światowej i przyczynić się do kolejnych kryzysów.

35 Mucha-Leszko B., Kąkol M., Globalizacja i zmiany w układzie sił gospodarczych a międzynarodowy

system walutowy, [w:] Molendowski E., Globalizacja i regionalizacja we współczesnym świecie, Księga

jubileuszowa dedykowana Profesor Irenie Pietrzyk, Kraków 2012, s.319.

25

Zakończenie

Analiza uwarunkowań gospodarczych i ekonomicznych jakie panują na obszarze

objętym wspólną walutą jaką jest euro, a także wzięcie przy tym pod uwagę funkcji jakie

spełnia euro jako waluta międzynarodowa pokazuje jasno, iż na poziomie globalnym jest

to jedna z najczęściej używanych walut zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym.

Niezaprzeczalnym faktem jest jednak ten, iż mimo swojej popularności wciąż funkcjonuje

jako waluta druga po dolarze amerykańskim. Swoją pozycję zawdzięcza przede wszystkim

znaczącemu udziałowi całej strefy euro w transakcjach handlowych, stabilności

makroekonomicznej, a także silnemu potencjałowi gospodarczemu. Pojawienie się euro

wyeliminowało aż 11 walut narodowych, co dało jej w stosunkowo krótkim czasie

natychmiastową znaczącą pozycję.

Obecnie mamy do czynienia z nienajlepszą sytuacją gospodarczą na światowych

rynkach oraz z licznymi problemami z jakimi boryka się sektor finansów publicznych

strefy euro, nie mniej jednak waluta wspólnotowa nie traci znacząco na swojej głównej

funkcji polegającej na rozliczaniu transakcji handlowych, tj. fakturowaniu. Podkreślenia

wymaga, że euro spełnia rolę waluty międzynarodowej przede wszystkim na terenie

Europy w ramach strefy Euro, a także na obszarze Unii Europejskiej. Swój

międzynarodowy charakter spełnia głównie na poziomie regionalnym, a nie światowym,

na którym nieprzerwanie rządzi dolar. Lider na rynku charakteryzuje się dużo większą

płynnością na światowym rynku walutowym, a jego procentowy udział w obrotach

walutowych od lat jest znacznie wyższy niż ma to miejsce w przypadku euro. Ponadto

zauważyć można systematyczny spadek znaczenia euro jako waluty transakcyjnej.

Przyczyny takiego stanu rzeczy można się doszukiwać we wzrastającej pozycji walut

wywodzących się z rynków wschodzących (przede wszystkim azjatyckich). Trzeba jednak

przyznać, że ze wszystkich walut pretendujących do roli międzynarodowych euro ma

największe ku temu możliwości. Tak jak wspomniano wielokrotnie, euro znajduje się na

drugiej pozycji zaraz po dolarze amerykańskim, jednak duże zaplecze kapitałowe tych

dwóch walut sprawia, że inne mają znaczenie jedynie marginalne. To współdziałanie

dwóch walut prawdopodobnie będzie się utrzymywać jeszcze przez bardzo długi czas.

Euro mimo nadszarpniętego w ostatnim czasie zaufania i tak cieszy się silną pozycją

jeśli chodzi o jego zastosowanie i może korzystać z opisywanego wcześniej tzw. efektu

sieci. Gorsze perspektywy krótkoterminowe nie grożą w żadnym przypadku utratą pozycji

26

drugiej waluty międzynarodowej. Jedynie dalekosiężne perspektywy zakładają, iż pozycja

dolara i euro stopniowo może się osłabiać na rzecz krajów rozwijających się, których

gospodarki przeżywają teraz prawdziwy rozkwit.

W ostatnim czasie nastąpił znaczący postęp globalizacji i rozwoju świata pod

względem gospodarczym, co było ułatwione w dużej mierze dzięki włączeniu

w międzynarodowy system przepływu kapitału, handlu i inwestycji gospodarek

rozwijających się. Państwa te z pewnością dojdą do momentu, w którym osiągną taką ilość

kapitału i wiedzy, że przestaną być uzależnione od wsparcia pochodzącego z krajów

wysoko rozwiniętych. Próba opanowania światowego kryzysu prawdopodobnie spowoduje

wyhamowanie procesu globalizacji na rzecz zwiększenia współpracy na poziomie

regionalnym, co może skutkować pogłębieniem współpracy walutowej.

Z całą pewnością perspektywy walut pochodzących z krajów azjatyckich są mocno

ograniczone. Gospodarki rozwijające się nie posiadają jeszcze dostatecznej siły

gospodarczej, która mogłaby stanowić fundament nowej światowej waluty.

Przyszłość euro w tej chwili może być niejasna biorąc pod uwagę postępujący

kryzys w Grecji i widmo podobnego w Hiszpanii, Portugalii oraz we Włoszech, a także

ogólny spadek potencjału całej strefy, jednak biorąc pod uwagę trud jaki został włożony w

działania mające na celu osiągnięcie obecnej pozycji można bez chwili wahania założyć,

iż Unia Europejska dołoży wszelkich starań aby pozycja euro została zachowana.

27

Bibliografia

1. Białecka K., Euro w roli waluty międzynarodowej, Olsztyn 2015

2. Misztal P., Światowe waluty rezerwowe - obecna sytuacja i perspektywy, [w:]

Wzrost gospodarczy i finanse międzynarodowe, red. Bukowski S.I., Misala J.,

Warszawa 2011

3. Skopiec D., Perspektywy internacjonalizacji waluty Chin [w:] Gospodarka

narodowa, 1 (269) Rok LXXXIV/XXV styczeń- luty 2014

4. Oręziak L., Euro –pieniądz międzynarodowy, Bank i Kredyt 1/2008

5. Nakonieczna-Kisiel H., Pieniądz światowy, [w:] Międzynarodowe stosunki

gospodarcze. Wybrane zagadnienia, red. J. Dudziński, H. Nakonieczna-Kisiel,

Szczecin 2007

6. Mycielska D., Euro w roli waluty międzynarodowej, Warszawa 2010

7. Pszczółka I., Współczesne waluty międzynarodowe, Warszawa 2011

8. Kuziemska K., Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, Warszawa 2014

9. Maliszewski W., Pomiar senioratu –przegląd metod i wyników empirycznych,

centrum Analiz Społeczno- Ekonomicznych CASE, Studia i Analizy, Warszawa

2001

10. Mucha-Leszko B., Kąkol M., Perspektywy euro jako waluty międzynarodowej,

"Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w

Katowicach",

nr 129/2013

11. Kurkowiak B., Problemy handlu zagranicznego i gospodarki światowej, Szczecin

2010

12. European Central Bank: The International Role of the Euro, July 2011

13. Małecka E., Wierzba R., Wzrost znaczenia euro jako waluty międzynarodowej, [w:]

Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa w warunkach zakłóceń na rynkach

finansowych, red. Bieliński J., Czerwińska M., Sopot 2008

28

14. Van Nieuwerburgh S., Veldkamp L., Information Acquisition and Under-

Diversification, Review of Economics Studies, no.77, 2010

15. Franek S., Interwencje walutowe banków centralnych i zarządzanie rezerwami

walutowymi [w:] Współczesna bankowość centralna, red. Jaworski W.,

Szelągowska A., Warszawa 2012

16. Giżyński J., Wierzba R., Funkcjonowanie euro jako waluty międzynarodowej

w warunkach kryzysu gospodarczego, „Zarządzanie i finanse” 2(4)/2013

17. Goldberg L. , Tille C. Micro, macro, and strategic forces in international trade

invoicing, NBER Working Paper Series, No15470/2009

18. Tavlas G.S., Międzynarodowe zastosowanie walut: dolar amerykański i euro,

“Finanse i rozwój”, Tom. 35, Nr 2/1998

19. Opracowanie przygotowane przez Narodowy Bank Polski, Departament Integracji

ze Strefą Euro, Międzynarodowa rola euro III, Lipiec 2011

20. Mucha-Leszko B., Znaczenie i perspektywy euro w funkcji waluty rezerwowej,

Lublin 2014

21. Mucha-Leszko B., Kąkol M., Globalizacja i zmiany w układzie sił gospodarczych

a międzynarodowy system walutowy, [w:] Molendowski E., Globalizacja

i regionalizacja we współczesnym świecie, Księga jubileuszowa dedykowana

Profesor Irenie Pietrzyk, Kraków 2012

22. Oręziak L., Euro –pieniądz międzynarodowy, Europejska Integracja Monetarna od

A do Z, „Bank i Kredyt”, Narodowy Bank Polski, styczeń 2008

29

Spis rysunków:

Rys.1- str.7- Dane dotyczące zastąpienia pieniądza polskiego Złotego – pieniądzem Euro

Rys.2 –str.11- Euro jako środek płatniczy

Rys.3- str.15- Prognoza kursu złotego według głównych walut

Rys.4-str.19- Zaufanie Obywateli Państw do Euro

Rys 5-str.20- Import, Eksport