universidade tuiuti do parana elen maria de...

44
UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE CARVALHO RYTCHYSKYI A INFLUENCIA DA TELEVISAO NA APRENDIZAGEM INFANTIL CURITlBA 2003

Upload: vuhanh

Post on 28-Nov-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA

ELEN MARIA DE CARVALHO RYTCHYSKYI

A INFLUENCIA DA TELEVISAO NA APRENDIZAGEM INFANTIL

CURITlBA2003

Page 2: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA

ELEN MARIA DE CARVALHO RYTCHYSKYI

A INFLUENCIA DA TELEVISAO NA APRENDIZAGEM INFANTIL

Tr;'\b.tlho parci:11 de Condus:io de

Cursu de P-.:clagogi.l. aprcsent:\do adiscipLina de Monografia do curso de

Pcdngogin.4° VN·A. cia Univcr .••idadc

TuiuLi do Parana. Faculda{ks de

Cit:n('i;[~ Hum,mas Lctra<; cAn.:".

Pl'of(,"wru: lulmld<l BUl'no deCHmill'go Cortcl:al.O.

CURlTIBA

2003

Page 3: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

~ ~!!~~~~_~'~~~do~'~,~~~~'~.?:~"~~~~~~~

'\(INI\'EI~SID.\OE TlIJlITI no l'AH.Ai\,\FAClILlHDE DE crt:NCl.\S 11l~L\N;\S, u:Tlns E ,\RI ES

(,(IIl.SO DE I'EOAGOGIA

TERMO DE APROVA<;AO

NOME DO ALUNO: ELLEN M·\RIA DE CARVALHO

TiTULO: A IMI'ORTANCIA DA TELEVISAO NA APRENDIZAGEM INFANTlL

TRABALI-IO DE CONCLUSAO DE CURSO APROVADO COMO REQUISITO PARCIAL

PARA A OBTEN~AO DO GRAU DE LlCENCIADO EM PEDAGOG lA, CURSO DE

PEDAGOGIA DA FACULDADE DE ClENCIAS I-IUMANAS, LETRAS E ARTES, DA

UNIVERSIDADE TUiUTr DO PARANA.

ME~M~ DA COMISSAO AVALIADORA:

, - )f.Qc>-t/ i"-PRO;',D, . raL~NDA B1~ENO DE CAMARGO CORTELAZZOOIUENTADORA v

'-~Q 17/. v\...A-~/\PROF. C LOS ALVp8 ROCI-IAMEMjj~ ,?APA"~

PROF. SER~ro NAUrFALMEMBRO DA BANeA

DATA: 03/ 12 /2003,

MEDIA: 3, 0 Cfuot)CURITlBA- PARANA

2003

C"'T_~p.,,,,~'.'''''IJ''.: Rt<~~Aof"""i.M.<t>If1'11MI", :)t·:.nb",.m.·~f,.flI')'o-.JJO-f •••••: 'C1»)317/'IN,r_ {I.,U' u·-c",,!1{.•••n......cI<c<, ~ Ci_J.>iMe liley, ~- H.••U"'oIoQ."~ ·CEP "'""il~l"· "Go•••, \~1)J:<I fl1~lJI''''''·\"')lMU!~~c.•••..,...C~..1I:R\o:If;~Cr .•••••"..I"'OlI..:i5.I_-Ct,..,7'O·:S'O·"'_1.,))Jl1too/h. (11)llltllOc.l_M~'"","J0006I ••. '7t.~.CEP"::eo_JOO.F."':1·1)1;lS6ol4IF,",,,(41))l)Ho!-I~1'\MUe.._&.t'.~""' .•.I:n·"'-'U.·CEP,"10,:ao."-:(~1)U14S"lr-=(~1)m .•»,c.:a"-tIU>~tk<:_ .••••o.m_~~.c-l,*~!-J.I'ibnif>,-.CEPU'Of!1.m·""":(ll)).'nll'''. (11)'."'~\' !(~","""u;t""C .•~"F'''''''''~·J.j'v~m~\'''·CEI'MIl!l,"lW)·r-.n''('')~l]..l:jlr_:(~1):-'·.J"'~1 \<:.0".'''".'''''" •..•..1),,\1

Page 4: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

AGRA[)F;CIMENTOS

A minllJ. orknL1dur.1 IIJb.nda BUI!Il~"r de Cnm.ll"f:O .-rtcl.:lZZtl. qut" ~sl~\'t· ~t!ll!pn: pt-.'scnt\.' t'

pmnla p,t['~111k: :1u\;:ili,lr. nil\' ,IJlClta~ ..:Qmo pr ft'~u"3. !ll:tS ::k;il11;tde ru<iv (.' IlIO :tmi;;tl.

Page 5: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

RES{j~1O

h,-Ill.l •.:..•~·,'lhiJo ("j J. infhn.>ocia \101TV 1101:qJI'c:n,ji7.tgcm inf:llllil. I-'oi ~t >rd.leI t'1lI fUlI;;:i1.1

d..:: ~r UIlI 1'11uip.1I11\"mO IIll'l(.h:rno,' J.;q~lI' I'r~St.:ll(C'11" cotidi.lllO. T"'!1l" C)hjl'li\',} d~ lll~, [1".11'

:lOS leilOrt'~ .1 ir1l!X'rt:IIl('i!1 (k "I.: fa7t'I" umn ;1n,Jli~\~(,1"11i(';-\ " rt'''Ik'iLO d:J. TV lX'f P:lrtI!S \IQ_

pnii. cdu('.ldC"!\::iO. pr'1Iis..~ipl1~iscia midia c () Gov,,"rno F~dt'l"•.d. ckm ~[r.ll1d•.' (jIlt: ;1 tdt'\'i:o:Ieokm ron\t'~ n...:~.'ti\'t'~ Cf~m,",,:,'IlSUmi"I1)o;). \;il)kn!'b I.~ ~!(uo:lidfid..:. \! l)(Inl ••.fX,sitih)!oo. T,lioS\.',-,1110tk~11111:\tlI.llll'inl <ll\,\'nl(I..I. t~,~n[ribuir IIrll·dlll.'a~fio inf:mli1. nasi.:~~(lI'I!')~r illl:.:tJq:.'Or.1\1:!

COIllQ 11111:'11";)io 1X',dago¥i(·,l. nos \are, I'\:Jnle til;' infnnn;l';:, () c: ~llIret(·nink.·llto p:t],~l t 1:1f:UllI'Ji:L E~k trrib,llho i'oi d,II'\l!'iI\k" tt'lld t"f..'I1I1Jt~'nkd~ Ik ..•qui~~I~ .lUlOl"t'S l'I"JSiltirm c":51r:iIl~(,;ro (jUl' .••e :1pnlt\md,lraJll St)br\.' '" h:m:1.

Page 6: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

SUMARIO

RESUMO

I INTRODU<;:AO 1

2. HISTORIA DA TEJ.EVISAO .4

2.1 A INVEN<;:AO DO TELEVISOR ..4

2.2 A FORMA<;:AO DA IMAGE~·I NA TELEVISAO ~

2.3 A TELEVISAO NO BRASiL .. . 5

'.4 CRONOLOGIA DA TV ... . 6

2,.J. . .LT'" EDl'CATIV.\ 7

2A.2 0 SUnGll'olCNTO DE I'ROCI(c\i\IAS EULICAT/\'OS LNF.\NTIS •••..•.•••............••••...•.•....... S

2.4.2.1 Vil:l SC.••:lJllll 8

2.4.2.2 Bal"ne), c sells unligos 12

2.4.2.31'\r Cultur;I 13

2..t.2--' O~ progntntm; inr;.tlltis l'llm aprc.'ocnt:ldor:ls Iniras IJ

2.-'.2.50 sitio do Picuputl ..\lllur(·lo 1-'_ r3. TELEVISAO VERSUS ESCOLA .!§

3.10 PROGRAMA TV ESCOLA~ Q'-- .3.20 ViDEOCASSETE COMO INSTRUMENTO PEDAGOGICO ..21

3.1.2 FORMA<;:AO DOS DOCENTES 25

4. TELEVISAO VERSUS CRJAN<;:A 28

Page 7: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

CONSIDERA<;:OES FINAI~i... 3-1

REFERENCIAS 36

Page 8: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

INTRODU<;:AO

Urn dos ~1~SlllHOSI1m!S di~culidos por pais I.! l'dll<.:~dores C a innut!ncia da tl'l~vistIO

na aprt'ndizag\!11\ das crialH;as JQ longo de I1lUilOSano:., e ma; ••:lind;) nt:sl(.' Inomemo. em

fun<;Jo da viol~ncia. quI.! !1ulllt:nla gr;\dativJ.mcllte ell! nosso pai'"

Ate que 1'01110 a i..;-levisfio lxxlt'. ell! Jigurnn rorma. (kix:ar l"l!ne.xos C ale mt'5IllO

inlerrt'rir na aprendizagem cia cri<1ttoya'?

E"it! assunlO il!/ll charnade muito a atcn~Jo e a curiosiuadl!. principnlmenlc para

pcdago~o, que 1l:11l <,:omara dire-Io com cri;Ul<;as, pois percd>e-sc como as t'n~Ocs

inlerferelll na cap:lcicbdl! de raCi(K'inio c 11;1Sll:l fOrlll.1de':'t' relnciannr.

N:io ~ pode cki:ur de qucsti<mar n inftuenci:l que as melos de cOl1luni,:a;;;lio

cxerct'1ll sobre a vida diaria de sere:. hutJIanos. A lekv;s;io t: lllll dos r~sponsuvds por Wlllar

Illuito tempo de crian~as e adoksct:llIcs . ..: ate lirar a cOllccntr.:u;uo pur.l OUlros ;\rnzt'r~s.

(01110;\ kitura. Pais. baSin acioll"!' urn pc{llH:nino lx>tJO p:trn qut' 51:pcnclrc num Olundo que

pexle st'r dt' inrornnc;()es. de (ois;IS re:ais. de coLo;us irno.ginarilb. de Il.."rrorislIlo, de vioiencia.

de JIll()L dc t:l'Otis11lo. de rcJi~iJ.1j t'- d~ outras tantas vnriecbdt:s que ehcgam a transform:!r:l

vida de muila gCIll..:.llluitas vez •..·s de mexio ncgmivo. olllr~u; vczc __de modo b(,·ncfico.

Em IIlt'ados do sc::culo XX. POLiCO \eIllPO depois de ~un in\"l~nr;;10, dcvido ao seu alto

pre~o. pom.':l.s pes~oas podi31ll IeI' (\l'<!SSOa urn ap:treiho de tdcyisno. /vluitns peSSO:lS se

fl·uni.llll ao~ domingos Cill ~'rl-':l lit: :unic;.os ()u p:-tf<:.·nl~s p,lr;1 po(h:rcm n'isislir :I ;,lguns

prngr:UHaS. Atualmenl":. meSIllQ l'lIl uma n:sidencia SOrllc'tllc' de p..:ssoas e1c pouco poder

:lqllisitiyo, Illais de UIll ap:udho <..11; TV podt.'!1lIst'r encontl"ado .••.

Em fUIl\:ao dL'ssa prCS('Il<,.-a qUI! propki:l um~1 t'ornunicn;;:iio audiovisual. a nimH;a

(]"c'\Ce rUlk;llla de inrormat;6c~. ollvinllu e vi!->lI:lliz:lIldo IUclo. caplanclo coi!>j~ hO:li; C

Page 9: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

lamtXrn <.:ois~lsqlh: pOdCFll intcrf.:rir neg,ltivamclltt: no ('omponaml!nto. na aprcndiza.t!cm e

consequentL'!lh~ntt'. no s\;u futuro. A J1li;sma Iclevi:..ao que combat!.! :10; drogns ~ .lquc1a que

inCenli\';! u sell 11'0 Ult"av~s de alguns filmcs. de propaganda ••.dt' exposi~rlo de tipo!' e

modos dc consulUO nos Ilotici:irios. nas no\,cl ••s. etc

Em resumo. :to; pesso;ls - eri~m<;::t'i. jovens e adultos precis:ull aprt'nder a questionar

.l~ inf0rrna~C~s que rec..:lx:m pela TV. do pomo de \·i"l.I d.1 credibilidade e da \'cmcid3(k.

para nrlO ."I!relll nl:tnipulaclJ ••.

Nas \:!scol:ts. :l tclevisfio tem sido cOllside'rndn ullin ~rande :lli:ld3. pois atr3V~'i de

••Ieuns progt"amas l'duC3tivos d,l 6 um pUlllO positivo cit: 3poio :t aprcndizilgt'lll. como C 0

('••so dos programas da TV Escob. que lr:lllsmirc prn,grnmas rdacionados ~Icit':ncia, a _"atide

!.!as alUalidadcs.

H:i i.:onsci2-ncia dl! qUe';1 tt'k\'i,,;:io e~tj prt' ...~~nrt:'11:1.vida dn~ pe:O;'iO:l5. cOlidintl:lJlH,:ntc

c qLH; nao d~\'t' set" n:tir'lda 101.llmelllc. POI' SCI' um meio de comunicn\j:lo I11UilO irnponanlt'

clcve SCI'usada de IKtIlcir.l controlada. alr.l\'~s de um.13llalisc previa de sua progrnl1la~·'10.

o qut' t! I}()...~f\d qUl~~ti()II:'1.r...nbre ;\ h:k'vis:io? St'd que os pmdulOI)!S dt' progr:ll1l:l<;

os produl.em rt':tlJIl~ntc para rnanipubr os tdesr~Cladort:s? Os progr:tllms de TV incilam:l

viol~nciil? Ao as"islir TV. 3S pessm" fogt"1lI lin rt':1lidadc? Na rt':llidnde.:1 tclcvis50 c-ctuca

Otl ut:sL'dlH.::\'!Alinal, COllK)a Idc'\'is~io inl!.!rfc!'e 11.1nQ~:l vida? 0 {Jilt: podc sct" feilo p:lm

usa-Ia de maneir:!. Ixnefica na educ~II;::.1ode crianf!'\~? Quais sao os ponlOs positiv{)s do usa

da TV'? E os nC~Ulivos'?

No decorrer desk' Irahallm. sJo :mnlis:ldos cst!.!."de-l:l.lht':s. :ltraves cine; rerlc:\vc:s til'

alguns cSlUciio'o:.. do assunto. apr..:scntundu os pros c os conlms. em rt'bc;:io ao U~ desse

mt'io de wlllunit'[u:;Jo tao difulldido na ,tlllatid:ldl.'.

Page 10: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

Para IlIdhor COlllprec:ns('lo. Lltl'abalho roi dividido ~m quatro CIOP:lS.a inlrodu(,::io do

quI.! rl·I.II~10 trabalhll: :1 l-iis(')riJ. d" Tdevi:..io - br..:\'..: hi<;(ol"ico da (1!II.:!vis;10no rnundQ t: nu

Brasil desdc a sua cs[r~ia I! princip;lis cmis~orJ~ t' programas infnlllis quI..' (oram

significa[ivos c qUI!. lllarCanllll epoca pda qunlidacl..:: III Tdt:visilo vcr.lius Escola - os pros

c con[I";lSda TV. sua inll11fncia lla apr..:nciilngt:1ll infantil. c.'(Ill\riblli~;io que po<lc: Iraz(:r para

:1 I.:scni:t. 1..'a/gulll.IS infl.-lrnm~·0l'...; sobr..: TV ESC(ib (illcelllivQ clo Govcrno F:dt:LtI); IV

Tclcvis50 vl!rsus CrialH;a - intlu~ncia da TV no COIllIXlrt:.11JlCnlOda •.:rialH;<i

individualfllentt:. colelivamctHc c no Jl1lbienle fnmiliar, prcjuizos C' ixneficios qut: os

progrJIllJs podem proporcionJr uos lckspc-clndorcs 111iril1:-..descnhos 311imnclos pr~'fc:ridos

pcbs crian~:.1:i. t: Iinall1lt'nl~. consilkr:H;ot: ••finais, umn breve conclusJo com C(1llsl:u:ly0c:s,

pt:rspcl..~IIVaSe Sllgc~IO!'!~C"mreb~':iq3 TV e a SliU flllh,:50 •...'ciucnliva pM<I~s ,:rialH;as.

Page 11: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

2. HIST6RIA DA TELEVISAO

Ncs!(' lopico e 0 objclo dr.! JX'S(luis;t,krnbrando pois qu(' J TV nao foi urn invento qm:

sur!!iu r.lpiciull"k:J1tr.!. foram n!;!c('~sarias algumas descoberl:ls cicntfficas. Ao longo <ksst!

perfcKio.;J partir da dccJdn de 20.

2.1 A INVEN~AO DOn:LEVISOR

Conformc FEDERICO. 198.2 a [('Ievisao surgiu ('Ill 1926. llIas n;io se t~11Ictrleza

quanto ao II1\'\.'nlOl'. A historia rl'conhece John Baird porque 1n111smitiu as primeiras

im;u.:':l1s de forma 11lI.:c;inicu. mJ.s hci quem considcre. 0 russo natur::tlizndo amt"ricano

Vl.ldimir Zworykin que pnlclllt"oll 0 iconosc0pio.

A primei!':! inl:l!:l!ln humana tr:l.nsmiticiu pcb tekvisao foi a de um esc.:ritur.irio de 18

(dezoilO) anos. Willian Taylon, qUl' aceitou ~r\'ir de cobai:.} no il!slc de Bnird.

2.2A FOR~IA(AO DA IMAGH'I NA TELEVISAo

Nn tt'lcvis~o todos os POllIO" dt'. uma imagem s50 Ir:1tlsmitidos ~uccssi\,:l.!llt:nk' .. Eb 0

nlla!isaJJ. por linha$ juslapostas de llIJ.lll.!ira sc:mdll:lI1tc .1 que ~I! ~l1lprcga para ler uma

p::iginJ. de LUll livro. Quando tod:t5. AS linllas d~ lima im~lg:cm ~uopercorricbs. a :m.ilise

recolllt',,-a pela primcira linha. St';l lotalidad!.! dos pOllhJS du inmg.l:11lIS assilll Iransmitida em

111t'nosdt:' um d~cilllo de segundo. h,'[11-'51:a imprcssJ.u dt:' ttma imag-em continua grJ.c,:as J

persis12ncin cbs scnsa~6l'<; visLlJis.

Esse" renGmcl10 dL' recoll1posi~'ao de imagens t! poss\vd gra<;as n propriedndt: ([Ul' [em a

visl:l human a de rclef a.• impressUes visu.\i:; pm alguns inslanlt!s. Dcvido a essa

proprieclade. J sLlces:liJ.o de imagen!\ aparece como um IOdo elllillovimento.

Page 12: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

2.3 A TELEVISAO NO BRASIL

A td\!\'is:to brilsikir3 foi illlplantada dl! fOrtlll rrc'dria. pr~l!icnrn~nt..: (ransplnnluda

do radio. Feila inicialTllelllc IXX profissionais do delio. :t prooLl((:"'io de conletido em TV

comeleli llluilOS crn)S que fmalll scnelo t:orrigidos com () p::tssar do tempo. A fJpideL c a

illlpro\'isn~:to presentc" 111) ddiu iUlxiliarnlll a adrtpt:H;Jo u TV c ussim. alor vimv;!

sutl0pLlsta. autor dirigia prvgralllfis c diretor entrant em celH.

Segundo FEDERICO. em junho de 1950. foi :.10 nr ern carUlcr cxpL'rimc"nto.la

primt'it":' cSI~l!;aO brnsileira. a TV Tupi de 5:10 PJ.ulo inaugur:lcb ollciallllcllIC em setembro.

SU;] cSlr~j;'!olidal ocorreLi ?Is 22h (viniC e duas) horas do di:! 18 ck sL'[c:mhr0 de

1950. quando a TV Tupi cit' S':iu PUlllo. nOS"J prilllcir.ll'lIlis:;ora colocou no ar 0 prirnciro

progr:uTlJ. No ano ~guillf(.'. a redt! jornalislicJ dos Diarios Aswciaclo~ inau;;llra a TV Ttl pi

do Rio de. Janeiro.

Em 1965. nascc n TV GI000. fi:U10d~ lim COntralo firmado pclo emprcs:irio Roberto

Marinho COlli 0 grupo amcric:iIlO Titlll:!-Lirc. N(,Ii~c lllesmo o.no, surgl.: CIlI:iO .:t impbnt:l<;:1o

clo Sist..:l11:t Nacional de Tele:\..'OllllJllic:\(;6c~, peJa Empres:t Bm-;iicira de Td~comunic::tc;ucs

(Ernbml.:I). Com ess:1 irnpiantJ,'ao a Globo cmpl'cendr sua expansao. que pOl' sua va st:

tr:msforma. mais tarde. n<l maior caddn de cOlllunic:lI;ocs d3 America L::llina. com domfnio

ell' 60":(- clo Illercaclo brasilciro.

In.wgunt-se ~ I de man;:o de J 97'2 no Brasil n [r':Hl5I11iss:io da telcvisiio a cores. Com

cr~:scilllL'nto dcsordL'nado Ja l~poca. quando as cmissoras naO tinham cstrutura para

SUSlenl:U unm progrnmac;50 de qualid:uJe, nao resislindo ai transforllla90cs cconomic;ls do

pais. Em janeiro de 19760 ),!rLIIX) Silvio Santos ganh:t a Slia prinx:ir:1 concessao (k urn c,Jnal

no Rio de' JrH1l!iro. r...1:)is turde com a rtpro\'n~5u do govt'rno do pl'Ojeto de Sistenu Br~s.ilciro

Page 13: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

2...1-CrOlu)logia da Historia da TV(F!;!tkril~{). I iJR~. p. II!

E\'cIlIQ In"tntul'/Au""'",>r cl~Pc"!I,,,is,--- _n.~I\'ap d\, ~el13nil) ja,,'(..,hIkr1.l'tius f $lIe('ia _~

f-~ +u~;,,-,,;tlllt~d.l 11IZ ,1"67.~ IPrineip;" J:-ts (:~·lul.1S- t<.1~ly IrLll1Jtt

~~I~~:~~~:~;:~~;I~~il~1u"nnJo rl'"i'i;l~nna c

1-:,.=- I~"".!:I\:'2'n'!'i,\il;\ da,iclfl,-IdI \~O ~h'\·in~t:tlt(l'I1r.an·" \1.1 M,lurkc l-t' Bl.1nd:

jreprt"IieIll.'\(,10dl.·~~ +'~il~~~~~~~"~'~~"~~~~~-+~_~ ~ISS4 j..~O(,."'.ll ~.I'it"i.('iV~em IP.IU] Nipk\1\' Ak'III:illlu

esplr.ll (III\~ 1:o..:nlHti.l ,"ut IindH"0 l)Jt.'wemP~'(PI~'lblS dt'l.l1~!ltOS I•.UI! t,-'f"lllav:t 1111:1 \,'n"

AnQ1~17

P.Ht'nte:ldo ••iM~·ma\k JvhnlAtie I):'iird I:' Ill",1.1tt:rr.1lck\'i,,;\,. C"h;trl..':o:F" J\'nkins'-- __ !'E'-"!"'""'J"'~l""n!"jd,,('1~''___ _____1rnt'nh'lIlr~('I\~cfdi\';l Jc:;i J"lIn Lofie lj.tinl IIl:!ktl~rmtr.tn:illlj'l:o.i)'·tk ilfU"CIlS

I'D•••(('nbrillh.'liio d:l lC'!hn u...t:it: BairJkk\'i ';k·, 11M'" 115 VtudimirZw r~'kinC~'11Ir(>n~rsin"

~1:i A pril1l~iF.l tr<'i!l5miU:;lO Ak'IlW,nh.t t

1-:,.~ +v~l~k~i:l~I__ ~~ __ ~ +~~__~Il.I,~X 'I'~/!!I~'\'\)UtUIh"j,.,n:tr3 Rliu.iI. __ ~

E~l.Idos Unid(Y"(

(3nl:cil

Page 14: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

2.4.1 TV EdtH..'atinl

HOll\'\..~ v.lrias c'(periencias a(r~v..s~<las tvS cOlllerci:ti~. Foi ° caso, por eXi..'lllplo, da

Univt'rsidade scm Parcdc,. mra,,~~ da TV COlllincllIal do Rio. Em 1967 .. segundo a

pl'O(lu\~I() do progr:lIl1a. ha"i~l 11.000 (doze) mil cSlUd:IIHC'S malriculados. forn audit>nda

normal p:1r:l:1Scnlrl?vislns.

HOLlver~m progr:llllas da TV Cullum de S;u.) i\1lI1u exihidos ell! IvS ,:oll1L'rciai~..

progranus culturais. t! de entrdt'"nimenlo. li:1l1 conslilufdo llll1<l programa<;:r.o t!ducativu e

culturaL alguns deks alnwes dt""drios convcnios.. H;'i. inelusive, cxpcrieneins ck cursos

rcl:!ul:lreS ..como 0 Tdccur:c;o produzido JXIa FlInda~"J.o Rolxno Mminho.

A TV Educaliv') do Rio e TV Cultllr:1 de S.io P:wlo dt':-;tncarn-~I.!pt.'Ja produ~]o cit'

progr:lI11as POI' .:1.15 exibidos.: pOl' programus. qlle v.iu p:lr:t QlItnlS clllissoras t'dw,:aliv:ls ou

comerciais. i'v!as ha, tarnt:x:m, as TVs educativas de PI!["]13mbuco, Riu Gmndc do Norte.

Maranhao e oulros estados: 0 Rio Grand~ do SUllelll slmus de pionciro de TV l.'duc:;uiv<!.

JIr:1veS da Funda<;uo EdllCJciollaJ P::tdr..: Lnndcll tiL' Mourn.

Da alfabclizn~al) :10 sl.'t::undo grall, como 0 Anigo?9 e oulros cursos .. pralic:l111..:nte

ludo j5 foi l'Oberto pcla tC'lcvisiio. nl~rn ::,ernplt: com rdiciencia, a bem da vercbd~,

Nesle capilulo sobre :t "Hi:;16ria da Telc"bJo", n50 p()(k~riJ. dcixar de se relntar a

hisI6ria do program •.! inf:ltlliL quI;.'signiricou lUll enriqllC'cinwllto cultural para:-ls cri;m<;as no

infcio lin occacla de 70. Dc :\•..~Qrdo l'I)!ll a psicok)ga AnJ. Olrnos, enlrclia as CTian~ns

Ir:mo.;milind('l vnlorcs. enriqut."cirnclllo d() vocabulario .. norma." de c:undu!a, r-c",]X'ilo ]X'la

difl.'rcll~'a, gcra":1 interesse- por hist6ri~ls c ticspcrtJ.VJ a curiosidades pur a~3untos

inleres~ilnlcs e produtivos,

Page 15: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

2.-1.:::() SUl'gilll(:llln (Il' pl'lIgr::'nlil:o. Cdu"::ltinls inrulllis

A <;~g\lir ;)10,1d""'I:Til s ;.tlbun~ pt grmnu" inf:wlis quI;' c,-lOlribulr,iln 1)'lra .1\:<iUt'rt,,:-1 •

prilh'irnlllll.:'nh: ('tn id~ld~ prC-~s.:.'{lI.Ir.

Em 1977 ":ii :tt' :11', IXb Globo,., ptw;rnlll:1 infall(il (Sil~) d Pi~'l-pau AlIW't'k\) .:'"

"o\,exn{) rl"gulrtllh:lll.I;1 PI' pagal\da onci:ll dur.tnk 1t"Lminu!\):-,pm di:l.

A atx'rd1f;.t"1f! ,Ia TV Illtur:l v(lll:t-st' IKir:t ;1 r()rm~I\':i d;1S (:ri:tI1~as, Ilrce..:up.IIj:io

qut' :lS TV~ ~:~'n~rciai, n50 1\,::111,Dti cnfrtst' ~l l'r('gt"fHti:t'f'iit' infull.tiJ, i't .'> prognuua:;;

~'dll('~lIi\' CCtllO () '·V •.••.•tihubndo·' c "0 pr~t~s. ,(', (1<; p"r.ldit.l:t!in~s que' ~' 1H~:tlI

l,-l.l.t YiI:1 Sl~sanw

S~'~lIl1d,'Wiltinln ••.

[J{'{'L'ssi(bdI.:S d,1S .::rialh.,':'j' d~ prl!~'il:OI.L E:-.la (~l)l!tribui~il0 rC~ll]« lJ dn c(llllbin~~:!o do ••

rl"curS(lS dt" UIll:l eIllL"'~~'t-J ck h:lc\.is;l0 -:du(':ui":l, J T Cultura ,..1,1 Fumtm;5.o P.ldr~

Anchit'l.t dt' SJ P:lll!(I, tlm,1 l-lOti.,;'nlS.1r~'tl..:(,;(mlcr~:inL a TV (il lx.'t, C lima OJ'1!3I1iz3,·?j

e<;rc~'i.di7,Jdil em progf.l1Tla" inClllli., I?' c=dllc~li\'os nos EUA .. 1 "Childrt'll') Tt'levisi~\1l

WorkshlJP" {C'TW).

Vila S~"Ortl() tnO"trn (:t)[110 (~('~nht'('jll'i~'nl\'(;it'lIlifi~"O""or,: ~)S modus ..II: pl.!n:nr d,l

\'Ti~ltl\;,i, t;tII L',IJ,\ f:ti.'Cl ~[!'tri~l, pock s..-r Lllilil..J{iOpttrl SC cri:lr Lim pr t!rrull:l \'..!\Icnliy

inf.lntiL Dt; :KvrJ() (,\.•m PFR r-.1~1. 197(\, o~ L'ri:tdl)rt~ de Yib S,:s~lnlO qucri~11l1

df'IClIllin:1I que :m'lI<1 J :I1t'Ilt;aO dt: Sl'lI publico jJolt:nci:1! e t:llf:llil!lf \:.'sl~:--c'klllt:llll».: nv

Page 16: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

(:onl1l" •.:i!l\~llh). ;lplic~m,:1 :1 t\){}alO n" id~ldt')l.: p~lr:l ~~ Jpr~n"ll.'"r :ilgo Ill'l\ , ~'m ~~r,ll hn.:..lu

(,,()Iht.'guir rcl,i-.:iotlar i.::to J. .:ilg, qu,,~ j:i s•.'jn C',mhccid('J. D~. In f(lflllJ.. ~w en~ill.lI· ~lS Idr;.1~ do

.a1(1!x'I\). ..; .st":;1Hellt\l~ ini~'i,rri;HlJ corn \1111t'b.itto f.lIl1ili;lr que {in'sse a I1lc,;.ma forma d:t

letra ..t ser ,,·nsilmd:1. POI' ~Xt'llll'l. rxxk set' CQl1lp,l!".rJu :l UIllJ bifurcl<;5o na t'slrJd:t.

T(·I"~·t;ir\1 ViLt St'i'l!110 U~.r".r u prillo:.:ipio dc qu~' a r,:pl.'rit:iio rcf,,:m;;t a npr('ndinig~llI. A•.,

k'slrtr um Sl"PHt.'llIlJ dt'~lin<.l(I~):t cn!>in.ll" ,IS l'ri<ln;;l1~ ~I rt'..;r,mIK·(:l'l"t.:lll u klfa J, dl'sro!)rir;ulI

qu~ \111111linu.:m 1Il,IiN d(> ,,;ri:1Il~~'apr~lh;liJ J klf..t ~Ip(i~n:r () ~t:gl1lcnl(\ vdri:l!' \'C7J.'S. ~'III

Vt'Z de l/1ll,J \;ll.

Q pr~~rtl:nL! tn1l11~rfl US:1 :t r~pcli.;ao p:lf,r (;v~r ,llll ~Ill~ a~ ,,:ri;11I~·:l.:"p.lrti~ilXln

:'1li":tl1ll'llh.', j:1 qUl' 0 em Ivilllt"'1l10 tui, C, dB ~1."r:11, nccc::),.,-;,jrio ?t :rpn;lldil.lg~nl. Ppr

~~xCnlp!o"l.('In tim S4.'~rn~ntof\ :lIOf hrllt''' E rl JOl1eSrt'cil:l " :'Ilrnl~kl c ••·<lda lcl!":! 0p.-lH·ce

pr"i"illl;1 fI.\'~~lWC;.t.unl pou •.·o ,rll1t:~ ~lue dt: :1 ri,;pil~1.N,l priux:irJ \'a. ;1 ...:ri:tll·:) r~pett' 31'

klr,r"; .iunl" C~IH J,)lll' . I\(k'" algum:-ls \C1X:,,-, ~l l·ri:-IIl\".r Ilpn:lhk ;\ diz0·bs nnrc" d(,1 ;If('lr,

n.'pctindo C:td:l kim nSl'illl que •..1.1 ~llrgc lin lela, rH S s,'mprc ~nI~'''' d? JOIl~". Com rn~i.

r{'pt'li\~s nind:l .. 1 C'ri:1.nc·u di,. IJ llvm" d:t IdLl ,llll~:-. l/Ut~ ell1. ilp.ll"C\';l..A antecip.l~·a

pro\'(,"':~I~b rtt"!;ll\'!>Cli,.io l'cl"mile ~11I~;lCrialhj,[ aprelhb ,dfahct\J \,'. l!Hnl'(;m r~c(lnhcv:t 3S

k'rras indi\ idu:lIrIK'ntC.

E~t' eXl:mp]o illl~lr:r ~'omo ;l. k·1c\i~.il\, 111<:';11)(1s..;nd('l urn IlIt;i unibtt"I":l.L rode "'CI"

us.td:1 P:lJ":1 lr.ln~ronnar :1 cfi~ln';:t nl/It! p.rrti •.:ipanll;'" ;llivl). Aln\YI.~;':. de h;;cr":lS"0-t~, do~

e.;.p,,;·t'I:td res de qUlllro .UlO~ eli:' Vil:'t S~S:l.l1IU, que 0 pn.1£rrtlll.t t:unbclIl ..:,·ainmb. na mai('ri:1

da..; ~Ti,"l<;;:l'" OUlr lilk.'S (It~ tl:li\j(b~l(!s, (,'.<Jtnv imil.tr :I:';;ik.s \ ('rllais ell I'i~ic:i:. qu~~ U(OITt'r~m

Page 17: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

10

A importancla da participu<;uo <ltiva para a aprendizagclll nao c cspecffica cia

aprcndizagcm pcb tc1cvisao: aplica-sc a IOdos as tipos de aprendizagcrn. Transforrnar a

tclevisao em um mcio de comunicw;;ao passivo em alivQ e fundamental para a explora<;i'io

de sell potencial educalivo. Mas Vila Sesamo ressal1<l que, atravcs do LIsa crilerioso de

tecnicas cuidadosamente sc!ccionadas, a rclcvisao poclc. por si 56, transfonnar a crian((<l

num panicipantc alivQ (Sumuel. 1976, p. J 26).

Williams. 2001. afirma que a produ<;ao da Vila Sesamo brasileira teve Cl<iudio

Petraglia como sell principal articulador c rcsponsavcl. c adalou, mas ou menos os meSlllOS

padroes de produc;ao cia Sesame Street original. Ao inves de fuzer uma simples Iradur;ao da

pane de audio, IOda a serie Sesame Street original foi euidadosamell1e analisada e somente

parte desla se manteve na scrie brasileira - prineipallllente animac;ao em desenhos, a dupla

de boneeos Ernie e Hernie (Enio e Hero) e ctires de animais em zoologieo. Foram

estabe1ecidas intimas relao:;5es entre as equipes de pesquisa, cria<;ao e produo:;ao efetiva;

criangas da cidade de Sao Paulo ror~ull submelidas a numerosos tesles de alcnc;ao,

compreensao, panicipa<;5.o ali va, modificaC;ao de cornponamento, ape los, linguagem,

personagens preferidas. elc, Novas personagens brasileiras foram criadas e v,irias

personagens cia serie original foram eliminadas. Todas as personagcns inlcrpretadas por

mores foram planejadas com base na realidade brasileira e 0 local criado foi uma tfpiea vila

brasi1cira - uma pequena comunidade em que vivetn pessoas comuns, como um JIlecanico.

um rnarceneiro, uma professora prinHiria e uma versao brasileira, Garibaldo. do "Big Bird"

cia serie original, belli como oulras personagens.

lnicialmente, foi produzido lim program a pilolo e um eOllsclho de ec111cadorcs e

psi co logos exall1inou-o anles do inlcio da produc;ao cia scric. Forarn apresentac10s e

discutidos os (bdos originados das pesquisas com crianc;as paulislanas sobre as suas

Page 18: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

II

n::UrO~~.anjlis~s crllicas. opini(X'<.:\" sLl~csliks. Foram IOtnadas decisUes quanto a pabvra'\·

ehave. uso de v(i.-ios recur:-I):--. dt'.fini4.;:Ju lIlais precis:. da popul<u;5.o-alvo. princip3is

caractcrfsticas da strie e utiliza,:l.o de malcrbis que fazi.un partt! das "Sesame Street"

nOrh!-:lIl1Crican;1. Vma cquipe de p ...iculo~os e educadores re:tliz.oLl pe'iC[uisas forlll:1tiv;ts e

as resultados des.la ••lA'squisas fm:Ull apt\!st'tlWth)s e dis{"~ulidos COIlla equipe de produ~'<X's

t~ SCllS ..;onsullorcs. Os principais 1Il~\i)dos t:.rnpreg:1dus nu::. pesqui ...n..; for!l1~li":'\:5

cOllsistiram na obsGrvn<,::io sish~rn:iti(':L! tk componnlllCl1l0S inf:llltis, qll •....~lion:irios L'

enlrevislns com as crian<;as. ~ modo get\ll, os resuhados dns pcsquisn .••fnrJ.1ll colhi(\os em

Lim grupo de sujeitos comp0st0 de 100 ;'l 120 cri:lt1l1:l.~com cinco JIlOS de idadt'. que

assislirarn aos progr.:uuns d:1." .~ril~s par meios de wh:vis.ao em circuito fl:'ch:.do, em

subgrupos de 5 a 6 cri<llu;:as. 0, irl'IlS cOllsidcrados ncssn pcsquisas incluirnm: a1':11,50 e

comprcensao; atribllilfao de Ilmis v;Jlar ;\S I:k!SSO:lS: "erbali·l.il~JO: agr~s~;;1Q; humor:

p:lrticipnC;;lo ati va: cOlllar histori:ls; conf1i[U~ entre pcrsOll.lgCIlS: choro C QUIroS.

Os ~lllpenhol; da lX'Sqlli"t em rela~'fio ?l Vil.l Se .••nmo pcxkm s...:r rcslImido:> em 3

linhas: (I J l.'s\:lbdecillletlh) do~ objt'lih)S inslnlciol1ais: r:::) tcstt'~ para delerminnr n qUr:

infJuI" no :lpelo. nJ J:h.:nc;50C (\n cOlllprct'llsfio: e (3) lest\! de l'C"ulindos de aprendiz,lgt'lIl.

Uma limil:t~Jo curio~~1. 110 cnt:mto, afetou 0 lISO de::.Vil::\ Ses,:ullo do Brasil. Como ~ txm

s:1bido. n SesJllle Stn.:et origin:!1 diri,gia-se principaimenlc a crian~'as urbanJs carenciadas do

pOlliO (It: viSla ccol1l.'ullico sociJ.I e cultural.

No Brasil. no ent~nlo. illfdizmt'nle nao foi pos!>ivcl obler i.l coop..:::ra~iio de fontes

e:<Iernas, quer de org:mizJ.c;t)(·s ~l1\"(~rnalllC'nlais. que I' pJ.rlicubrcs. para possibilil:u 0 uso

sislelll:llico dos progn.l1l3.S com criatH;.I~ de 1n:a careneiac\as. COllscqUl::ntemenll:". a ~ric

aC:lbou sl!ndo visla pril1cipalmcntl' pOI" criarH,:n:-. de nlveis socio.:coll~)rnicos medio e

.;;upcrior.

Page 19: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

12

E"L' ri[x) de (rflic,\ roi ap:\rentc1ll~!l[~ rcspons:ivd pOl' outro l!st'or~o J~ pt:!)qLJi~:'I,

C!:>le <1('nalur'::Z:I sOrnilliv.l. com crinnt;J<; C31\~1111.:"de BrJ."i!ia. Conh~(ido como "PrvjC:lo

Garibnldo", cnvolvl.!u grnnde- llUIHt'1\) de cria.n~a, prov:,\vc!mcllIc c:xpostas :I segunda Vila

Sesamo. rn~ls ap:In:;:tltemcmt: os rl~sllliados oblidos nJv furulll divulg:ldos. (WILIAMS.

2000. p. 113).

o contrnto r.:sullou ~'m t..'pisGdius qUI! nl'A'ram rt akt~Tia do pliblico inf,Hltil e ~IC:

adulto t'Ill]'!;.'1972 c: 19i7. quando foram criadLls t: exibidus. Um do,> prilllciros programas a

aparcccr co tori do nn TV, Vib SLiS:lIllO marcOll lima geralfao de brnsilciros. Dt"talhe-:

cnlJuanto 0 p:issaro Garib~lldo :lIneric:Hlo ern. alllarcio. aqui ~anhou plul11agcll1 :1ZUI.0

su('csso do programa era tanto qut" ljuulqucr PCSi;();I alt.\ c desajeit:tcb, home]\} OU lTlulhl'r.

acab:lva g:ltlh:lI1do a npelido <.Ie "Garibal<.lo" ou 'Ouribaldu",

Criada p:ern. auxiliar n,\ nlfabeLi'l..J~aa de criam;as, a Ses:lIne Street gunhou na

prime;r;} versJo no Brasil a t~mlx'ro da br~lsilidade e foi um dos primeiros prog-ramas corn

as quais a TV br.lsikim passou a :-:I..~r admirad:t em OUlro/; pai'>!:s pela qualidade,

o prog.r:III1:1 aind;"! ~ i:xibid(ll..'m 110 parses e che~ou :lLe a scr USJdo na AfriC:1 p:lrn

e!'.cbrc'ct'r a..;fmmas de contrigio t" prcn:n<;no ~ AIDS,

2.2.2.2 Barile), c sells l.Imigos

Dc' acordo com Williams. Dutro progrnmo. edllcativ(J que aIXI1~CC'Ufai Barnt')' e seus

:1I11iJ;Us quI..' (0; :\O:lr 1992-1993 que inclui:l c:lcllIl.'ntos parn:l prepnrn\f:1v de pre-t"<;col.lrcs

p:lra lim bom rendimcmo cscolar.

As criall<;as pequen:.ls tillham llm~lal'ci~;'ia espcci:el(Xlo B:lrncy. um dinassJuro raxo

e por tudo 0 que de represcnravOI: capricho. fantasia. amor. bondade c retid5a. Essas

qualidodco:. er::ulI repr~sentados alrav~s dl.! (1111:t11llisica 411~era c:lI1lad:l pt!los personagens no

Page 20: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

I'

tin:!! J\' ':.ld ••pI" );;r,ml\' "Ell T!;' Am, •. Vvct- Ill(;' ,11!I;t. Nos ~~rll,l" UIIl.1 f.tl1l11i:l khz ..:'

a,,-.;irn pllr Jbnrt:. E um:l IIlckxkt d",-x~{it- pilb¥I'.I!'!o silHpk~ t: (,' I1l Il1I.·fl!\..')t:t'fTl r~'~(lllforr.1Il1"';.

P:lf~ (1!1o l'!'.tudio~" ,1S pro 'ro.lIl.l:\ inf.llui .•~;I\I ..::QI1 idcr.[(h)~ t liS {IU~l!hh} lctll urfm

il{lJ ,1rrL'~'h'!1t~C;:i() e "('nh.11ll Jt) I;;:lH.:,'nlt-" com:l~ rcais l1t:CIC"idadc-,- tI\, plihli,,:o.

As~im ~'Ildl' l)~ I'hxIUlor.:~ d~ PI' i!mrn:ls inf:llliis lidlllll de Ill\'i{h, o.pl\}pri:ld~' ~om:J.~

qlIC.;,t;j('~Jdic:.I(iJs. tnis I.~mno<li\'(\n:il1. ti\:fi..:iem..::fi~ic ".CllIll' "tltfO'l a ·-·untos.

Anl!2~ dl.! pr":h.:n"kr {lU~,)S pfV!,'L!ln:ls in!'.lIl1is \1;: lelt'\'i,.!\o s..:jalll hen0fkl'-';, (kn'~'i;t:

Llz,-'!" lI1l13 :1\',lIi:h;5,,) critic:t c ::lo;'tli..ar (':t"II)(l s.e f; !'Or. lima litcrrrtur:t inhntiL lIll! liHQ

did;tli •.:o QU mJ 111('<;1110 LillI brittqu~d~, A~ 1I"11.!I1S;tgell:-. i~ poi':kr (:1" (! d.: k)tl~:-t Illr.L~':iIl,

1\vILlA~IS. :000. p. 11-11.

2A.2.3 TV Cuitun!

,;ull.d dir~IQr cia ..;misscr,J. \Valti:r Oli\'eira (I'ni~l •.•Etlw:ar;fIQ. p, !9. 2 t 1"1;:1,11.1,

{jUt" u prith'ip;Lll>bjl!liv qu~' ,1TV Cu\turJ prot"l1n1 rnJ.lll<:r e ¢nlrl!l~nilllcnt(1~' u .:dll<:'IIj<'iO.

kV;lI1do os prindpip" ~ticos l; d(' ci<bdiUli;'I, \mllt:nl:mdo que :-to; \Imr~, ('mis:o.('r,l) \"'j:-t1l\ :lS

Ui:llh';,tS ~1k1l:1~('('illlt' plil~lico :otlslIJIIithJf.

2A.:!A Os prt.lg:ranl~t.s infnnli. ••C(1ll1 llpn.·scntlldontOj loir~IS

Dr acord (: III ,I Rt"vislJ. r::Ou~'t1\fto,.. J, IO~'l 11.1l'rimcira dt!cllda da Ickvis50

br:t~ilt"jr.l, Ti~l Fcrnandn in.lugtJr('u (' I:slil t!:l TV Glnl'<l •.:om Uni-Duni-Tc. Aind~

inidnnll', Elis Rq;ina li:ria ~~u C.lllhl' dn Guril 11I;li:l!1l!IIHI cmis:-vLI d" Ri,. GrJ.ndc do SuI.

Dt'l is fur.11ll iminl\:r.1.s us. qUl' .ql.tfCCCrum, C",tHO i\ ll)r-=~~nmd(}r'l til..' ZJ",,-Tr:i•.de Gigi c

Silvcrn:1l!la R!lmh:ll:lli\oj, Lth:inh:1 Lins.~II\'Zl'B BC'1Il1 i! P.1ul:1SrtlcI1nh.\ (n,'\ Glohinho!,

Page 21: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

[-1

Foi. nt1 t'nl:U1((\ ~ 1111:t .lp:lI·i~ii<J dJ. nl\."ld~\XU;'(;t j\·klll,.'!;ud, ~'lll 19K4. 11~' Julx'd:J.

Cri;.t!1\'.I. d.l TV r-.1.1I1chd":. qt!.; ahriu \.."pa.,: pro 1~IHr.)S1.lnras. ap.lrc\.·~r'l.·1l1.XU,It,1ficoll

,.-finhecida \.'()J\l~l~)"Rainha \10" B.li,inh\}:"<" e l(}g~11~\'~n. mcr~:.ldo di,,~r~ ~ prOOulQlI COIll

;;ell n me, CkMk s:llIdJlin~ ;It~ \li~c . :11~1llJ.:i ~rirc 0 Bidl" Ccmeu. seJllpr<" ..:'UI)1\(."nd.l'

~~pr\'.ssiv:\,. Qun.ndl\ .\ux:t tr~llsft'riu~St' p:lfJ. J T Gluoo I.,111(k apre~t'nlou I) X~U d:t XU;(J.

c. j5 n:t (kl';:hl:t de- 90, .xux..! P=trk. ~l."\......umiu sell IUg';'tr a {:\1ubcm IpirinhJ Angdic:l. com

!'oUC<,'SSO "imiiar.

As (,llli~:\\"fa:,> C'(!nCU[T~nh:"" lr:U:U:Ull d~ f.::pctir :l. f6rlnUi;1 C 1\1 ~I:lr~t I\I!1r:lvilh:--l,

Eliarm. Andrb. Vd£:u (pnquir.1 d'l XUX.l), t\\;triullt, hd.elilll' P~~k•.wik t' l)lllf.I" 1.1n!.t~ qtl~

1):lSS,iI'.tlllpr.llic,\ll1entl;,' d~·'pcrct·l~id~IS,

Akrn ck ullm c\'idt:llt, falt.1 Qt' h;;OI"edll~;"'lth em st'liS progr~IlI:l:s. do ••p:t ~!:I:\'nm;,

s~r ron ••id~r:td:ls p.:")rIIHlittJs ("nti<.:\.l~.;ulp"cI~ls JlI:l.t e lil.t1~n(\d!1' crinn(..\i'. que copiu\':llt!

S":l!llnd,J An.. InKl".. Rcvi~t~ 1st :, 200~, "A c:rl,)lizJo)5() prt'c c d:ts I1II:.·nill:1'" C:'it;;,

liC::ld:l~ industri:t qu~ It'm () nome d ••fivreM'lll.ldt,rJ ~.i:tm IHnlt'fi ,aJl~ntt" :'~ll:'-lIai"" C\lIlI:1

1'IlIf:1d~ d:t;,; :Jrr~',,~fl{~d~r;l:'i inf:'i111i" 0 Jlk"lT,ld.., d.;: .••c briu qu(' 1"}fI\lt:rin. enC'omfar nd(ls

f!r.lluk. \t'lhlt'd .•••rJ::- de PI'X!U{('" C ttlr' di!'Cos, I'CUI-Hl:--, l)I"iltqllnllJ~. PI' lulV" {ililn~nlkin~,

("1':-.

104.1.5 0 Sitio d(l Pita-pnu AmaH'lo

F("Ii lllll pI\)~r.IIlHI Otb.pl.\{/ d.\ ('Illr:'!de !\-!ontdrv Lob,lto. qu(' I~\'e inil'io ncrT,i TllPi.

Ill:ts qut' dqX'li ••f('i ~lpr(;sclll,[d pt;las; TV~ ulturu c Gloho.

ErJ.l1l ~n~in.ld S ," t " ••c stum~s.. hrincJtit"ims :.impks <!Ut' :is (',riM":}!' <it hOjl~ j.i

nil ":vnht'(,('JIl, ,-' 1l1(l fuze!" cmriIlh 0...'0111C-.,\ilC-tt'. C:lP !tmpr a . o.lIit11.li~e.! s I:"I11pr•••g,~dQs.

Page 22: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

15

Os lX~r:-.unat:~'nser:lJH Iran"ponados p;lr;1 \) Illundo de f:1lllilSia pebs ~ri<:\ll~as, (lnck lUcia

podia :lCOll1e~cr.

AlUalmenlc em 2(Xf; ° Sitio do Pica~Pau Alllnrdo ~sHi no <:\1'corn nova vcrs[io,

novm ::lprcscnl;ldorcs.

0<; program:!s infanli~ aprc'sentados pcl~s apn::1it:nt:ldoras loir:ls !las TVs comCl'ciais

!OdJS IcY.IIl!:t0 CllllSlllllisllll,), \'~ rk"I.',nhos violt-ntas que 5;10 lIpre~ellt:ldos ink'n:;)l.ldos com

brincndeir:ls c miisicas. proVtx.~,11l1compoftJIllt!1lI0S agn:;"••i\'os 11:1maioria do publico mirim.

As Illlisicns c::lntadas geralmel1h! :lcomp::lnhadas lllovimenios insinuJllh!s. provOCilll1 nas

nian<;:a<; 0 dcscjo It ler lima <llivid:l(k "exlIal preeoec. Ak.im cit: illlcrferir na cOll1unieac;:lo

com a fmnili;t ~ suhtrail 0 tempu qut' puderia scr lItiii7.;tdo para outras tarefas mnis

import.:llltes.

o Sflio do Pic:l~Pau Anurelo tnlllsporta n crian~n par 0 mundo imJgin.1rio, ollde

ludo c- possf\'d dcsdc os seres do folclorc que diaiogo com as pessoas como ~e ludo fossc

absolut:trnt'lIk' normal. I~ Ullln 'I.:rk basc~\da na obra de l\'h,)Ilteiro Lobato, III;IS que IllcreC~

lIll1.1:1.1(:n>;;)oespecial. plli~ d.:, e-~e f:tzcr LJIll:l:lIhilise t' rt'(X1:>s:lrP;U\I as crirtl1~.1c;.

A TV Cultura. difen:nte d:l~ outrJ.~ e!lli~sorJ.s procura p:lssar ullla program:H;50 de

qualid;id~. cntrctcnimento ass()I.:i~ldoCOlliclinho p..:dag6gklJ,

Segundo Pfromm, 1976, os profissionais da TV. COIliOproclulorcs, dir.:tort's. alon,'s,

devt'riall1 SCI"pcssoas cultas, hUIIlJIl.1S, sCllslvcis. que cOlllprc-..:ndelil as almns c O~ .1nseios

dos pcqu(,llos e lcnh;'\11l lllll dest~jo "inccro de prt'~er\'ar t" dignific:11' a infJ.ncia. t' n.:io de

d6Irllf~b.

Page 23: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

16

3. TELEVISAO versus ESCOLA.

Se l·OIl••iderarmo._~ ;\ t:!lcol,\ h.1SK:;lIl1Ctll~":01110 um flllor de so('I:lI;;'.:I(;::10. nih' rt·~I.ldlivida de que :t tt."k,";slu Se COI1\'CnCll ern ~lIa ad\ .•..·r<j:firia rnai$ imp(lrl:mk. :1margcm do padr;io f.lIniliar. Nunc••- ale ~ua apari,ao - tim lIlci(l de cOl11unic~)j,;;iolinil;!.conquislado Ulna t;10:lInpl:1audj~neia e. QUtrossim. dClcl'minanlc. no mundod:l inf:lncia. (EURASQUIN. 19~~. p. 121).

De acordo corn Il.!oria~ de i','1cLuh:lIl. na decad~\ de 80. as crian~as esp:mhol:ts de

d:lsse rll~:dj:.lquando c:hegalll {Xln. primeir;'! vez a um centro escolar 10V;\l1I consig(l lima

bagagelll muito grand\! de TV e qualldo chcgalll U Univer,idaclc .iii lerJ.o assistido muito

mais hora<; de Ickvis:io do que dt' rrt'qU~nciana cscola.

Para P..:ntcado (2000, p. 86-87) A c~olJ. surge COIllU inslitui(t:io ~ncarr(':g!ldi\ cI:l

ir:1.ll:-;mi~s.:IIJdo 5:Ibt'r, (,;' 0 pmft'ssor ~ \l :tluno ~ur~e1ll (,OlllO 00; papcis nitidamt"llto;:.

especializudo do proc.:sso. Compere ao alullo <1pri!l1der llquilo qll~ 0 prof.:ssor I:'lbina,

conligLlr~llldo aqLlclc 0 scr que !laO sabc e cste :lierqLlesat:k:.

Exislem <iLlas1Il3nciras de ensin:lr: o~ m6todos tradicionais c os I11ctodos alivo.s. No

prilllcim, e 0 professor a figu]",\ centrnl do cnsino quI:' cOIl:-.i~l~~lll cOlllunic::tr verb:t1mclltc

os conlicc:imenlos, mede 0 conh~'dmenh) do nluno alrav~:\ de provas c testes. r\ JIl.ilise 6

rcita pelo proprio prof.:'i.5or. pn:domin:mdo n suu ::tutoridnck, o.')(i~indoatilude receptivJ dos

aluno.••e impede C]unlquer COlllllllicnc;ao no de(.'orrer da aub: 110mctCKlo .ttivo 0 professor

cxcrcc seu papel de auxilinr no de"~~ll\'olvimcnto livre e t:spontJ.nco dol crianc;:a. ou ~eja, 0

aluno e a ri,gura I•.:entr;ll e 0 ohj~·ti\"o L'so;cncial e faze-Iv aprentler.

Jii Ita l~rn da inrorl1lntizn~:io e (1.1 comunicac,:ao. ou ~eja, d::t globalizac;.1o tJ.lT1hl;m no

lIlundo inf:1l1lil. as llcccssid~ldes dos :lhmos s!'io OLllra.li:desej:'l.I11 st' inteirar dos nparelhos de:

Ilmltimidia que eSlao surgindn no mer..;atio, N:io qUl'rl'1ll upcn:ls salJ\:r. mas tJllIbcm

ent. ..'ncil'l" 0 que os cerc:\, Cultiv:u no educ:lndo 0 ScnSo de rcsponsabilid:ldt.!, crintividade e

Page 24: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

17

••:rilica.o h:ihitlJ de: Irabalhar":l11 ('quip\;', ,) gosrn 1h:1apcsqlli~;\ e l1 rc:sp..:-iIO pelo pr.Jximo n::io

S~ faz Jlr:\v~s de :lul,IS vcrbai:-. mas sim pdt participa~;1o aliv:l do ,tluno nos ~'studos.

PENTEADO apucl MELLO (Iqg I. p. 7~). COll1cnlarn. enl r~In~'f\oa Menda de 80

V:\IIl<» im:lginar lillla .;'11.1(k :luI:! t'om di\'cr~ mawriaiJi 1):1;(;1:'i1f:lbcti7.;1\";;u inf;\IlliL l\'estlll:lll hoi doi' grupol- lk ('fi:IIl(;lI~: 0" pritncilOS ,,:\0 milO" de profiukmais lilx..."i,. ond..: Il'mlxmfOrlO. viajam por driQ~ ~:liJei. 1<!11Iace!>M) :t din'~ ]j,'rM.. ~l1a linJ;u:l.1~m .! nliia \'I)(h~u~'m10dotipo de 1.:!I.·thllo~i:t"1:1 ItO 1e~lIndo l-:H1po. \5" filll\)s de lr;,l>:tlh:Kion;~ manuai •. quc \'i\'em ern InbiL\I;:w superl(l'.l(b~ c (••mflj~ 1l11llh,'r.,,,,. O~ fitilOs m:tilJ \<Iho' oSlillo.' 1{;t1l.11IlCOlli:' do llI.li, Il(lWl. f:m:'111

-"':lIS pn'Jprios alinll:lltt)~. lIiiu vi.tjJIll. limp,:ull :1 t:J.:.!1 c'vmu podclll. 11:"",l.:fIl britl{luo;."dos {litlivrOJ c n.'io t.:1Il ;I.:,..~):t !•..,,:nolo!!i:l.

\ E<.;tt:sdado" rl!fl!r~lll~se a (h:cnd~ de 80. Li nas du~t••ultimas dec;l(las. r:ipidas e

const;mLes [mn"forrnill;ot:s cl;:t <;ociedadc ti"l!ram forte~ innuenciJs na edtlca~ao das

Wl1lpuL~dnr. TV, \'idl;!ocn;;~le, biblioLecas 1lIodern;}s com u"ros ~ dispo~i<;:io dos aluno".

Partalllo. as cri;IIl~;}s que n;'io tem oportunidadc de lerern em sellS lares equip;l1llctllOS

moderno.s. livros. wmputndores. em!"1;! oulros, po<lem uliliz::l~los na cscola.

UJIl br belli estruturado contrihui llluito para fonnnr ciclld5o:'; bons. c.onscientL's C

acim:1 de ludo honesto:" t: cumpridure" dos seus JL'vt'rt's, p:1.ra "j t! para a ~()(iedadl'. n50

importando sua <:Iass!! social.

Analis.ando 0 [ex to. as <:riam;us do primciro grupo t"1ll runc;Jo da eondi\=Jo social ern

que vivt"lll s:io melhor su<:t:didas na cscola. por conheccr a lecnologia. Enquanlo que as.

nian<;as do SI;.'~undo grupo s:io de5privikgiadas. em que lucia e novo. nuo traZ('1ll uma

bu£agc!ll qUI;! poss;'! Illes (;nort:ct'L

r\ esco1a S\! dcpara cum <lois grupos IOI;'!hll('nt~' dife-rente-s, t'. portamo a equipc

pedag6gii..'a de va;! cSlar prepJ.rada para convivcr t: procurar resolver dOlmelhor mane-ira

POSSlwl.bt'ndicianclo arnba~ as partes.

Page 25: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

A I(;:k,i •••~ \111.:!. J.'lIIt,'\'f.lIi('J j:uld!l I HI 'l mUI1"~,(011'00apl":f!~1II1~\I!O.d..:ku\QI'('<;, "II

um pt,'ri!!,' r&i>'l Jc d\,,!t\irllr:tr ';'Ti:m:.;CI:i,~' ""WHS, ~~omri qUr.!ft'llI sellS ('[ilk.;),,': A n:s.poil:tJ..:rl<:nJ•••Il, lI~~luC liif.cll....,..Jtl:c,. tItIZZO, l'lO~, 1'.1'),

dc'fe"mit'll1 ~'()nl!icter:l1n-nn Lll1l:;-1j:l:lIl'In p:tm (l rnunth,. 1 i!' SC ~Ib]"t" lim 110\'>'\ hmiwlltc pn]",\

\:ri:ln~:.l:<'en, j{\\'\.'lls que' podt:11l .'i1,"1' .r1rJid()~ "VI" t:1I1L So program~s que pcxl~rn prcjudic:tr 11:1

l"SCO!'I.o~ jo~o~ .. l intl?nv;50 C III n tall1l1i:l ~ 0 d~SCIl\'olviml;'IHQ soci,:tl. Os pais dt:yetn tt'l

Page 26: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

10

in~pr,"\pri:hl'l1' pll i!l\·(}fT~(:\'>:. 1)(li:-.. pri!l~ip;d!llcnt~ >;1I\rc ;1:>' ••.ri:lll\·.l~, ,x:\~rrC :t nfio

difcr<lH:i:u;5v !;:ntn,' ~l f~i!1I=tsid .1pn'::l!nl:1<kl n.t td":\'isilo ~:l rc.did:tdc : problem:\.;; 1l~lns:i()

S:lud.ivl'i', \.·stimulam ~l ci.m'-;lll1li~rno. Jiflmdtm t"slilos tit:' vida qut;' a~:\.ocblll ;t p~ssc dC'

b('n~ ~lIp\.~rnU0;)5: •.:t,lJllO (:ttor<~ de 'uce~"o. d\.~:'lll!zri:l": b..:m ~slar.

A Il'k\'i~40 Il;l<'J um pr.,bli,:m;1 rd:lt'io!uti(' som(;rlli: COIll :'i fami!i:!, ~ ~slcm.k :10\;

\.rg.ja~ ~(l\'ernamctll:1is .: pr':-(X'llp:ld~s <: 111is. [",)i c:ri:ltb TV I~{,'ol~.\:.'omo n!re!llflS tl()

prJximu itt'lll.

",I 0 PROGR ,'" T E 'COL

E lllll l)ro~r.lm~lda St"crd~ri.l d~ EduC'i1(J:lQ;rDi•.;t!inci:l <II')t\linist':rio lk Edllta~~u.

enl p:lrn:·.ri;.~\.'om u MUlldi:11FilII''':.' ,'(.: III (;IC\.m~ubd(l I3ril:init~~).inlpbnt;l.do elll 1995_ (jUl-

::I.h.'nile:\~ l' .••\:ola~ pliblkas COlli m:tis 1.11;,I .t!lInl,)~ 1,.-~:f\ id:l::tI r I.:II..:rgin,,;k~tric"LDestin.l-

St' a (onlrihuir Cplll ~perki~ .11l'to,:"IHIl dl' PI'Of't'SSOfl.';)i (' :\ 1Ik':lh ri:l d~1qualid::idt' do I!lIsino.

C::id.l C:~I.'1<1 rtX'l'l~u tllll ~il tcc:rml6gico C'om~t(} de etnlctHt p.tr:\h{ lic:\

x' mp:llthad.l ~k rl..·~·t'l'I"t' (,h; ::\ldilc 1Il:tlltl,11.np.IfI,;:lho de ltkvisflU d<:.'20 pokg.l~hl"'.

\'idl'(X'''''~IC ~ tila~. ndquiridlJ )J()1' ir\lt"ntle:diO dc verb:} d~'1 FundI,) Nilcion;tl cit"

DeSt'Il\'o!\'i 1IiCIl [0 dn Edth.:.1~5~ - FNDE,

A pro 'r:IIIl:I~!\()": rmnsmilill.l p:trn too\,) Br.t"il ~lrnv..!!iodo .;:-ttClit(:)jr.t:l!ibat f: de,,\;!

S;.'r :::r:intda \;'m fir:ls dt: \'id~nca:O-:;l:tt' P.tf:;' utilil":U;:i I "tcrior Ixkl:7 profc.:ss res.

s~·hQuvt'r prOl->k'1l13!\ on r,·\"~c.:p't5\Jpodt" ~c pedir rit"lllm;5 n Pn]~r:\IllJ F:i.l.l Br3:-.il

, 1~1()1.

Page 27: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

20

A pro~r.lIm(,:;'io rl.!gul:1r da TV E~cola e Iransmitida diarialllt:lltc. incluo:;ivc nos

s:ibados i; nas ft:rias. A grade dl.! pro;;r:ulIil\Jo 15vdc.:ulada ern cannz c cnc;u'h': da fe,vista

dislribufda :is I:"~bs illlegr.ld:t, ao prograll1;t Ilnde h:i Uill r':!i.U!110 da progr~\lll:i~:JO. os

IflUlos dos pmgmmas, 0 hodrio l' tempo dt' durac;ao.

A intt'n~'''lo dessas tran~mi~oes e cnsinar c prc-p:uar 0 novo cidad50. aquek que

dC'wr:l. colabornr na \:riac;1'i.odl.' urn.1 socit'ck\(k Iluis ju .••tn. utiliz:tIldo COIllOiluxilinres os

n::cursos le(:noIQ~ieos. Os lelllas abordados pcxkmos cilar: le1ll3S curricular~s. t'duca\ao

ger:tl. s:lllcle. conhccimentos do pals. de sua flora e f::nllla. Os professorcs dcvcrn r~cebcr

um,1 forrmc;.io L'specffica para 1I';lb.llhnr com as audiovisuais. AI~11I da capacit(1("~o <:

ncccss:lrio qut' dCiO J.ccitt'1lI :t It'(:nologi;1 t: n:io ~ con ••idcrcm cksprezados eu trocados

pelos novos apardho<;. A TV n:to s.ubslintf 0 proft'ssvl'. dJ. C Jpcnas uma :lllxiliar. pois h:1

llLorneJUos elll que a prc:sen~::\ do pmf0ssor e illlpr~·li.;indi\'\..·L principalnh.::ntt' t1<1.hvra de

manter n alcn<;:ao vollndn pJ.ra 0 ap:lrdho C 0 esclare<.:imemo clas cventuais cluvida$ que

sur~irt:m.

Hii Jssuntos ob\!iamcnlE' ncccss::irios e que dewrn SCI'IlKtstr:ldv~ J. ••crian<rJ.~. j:i que

os cnnnis tradicionais da TV _ t.: que: s:io os mais J. .••.."istidos. nZio tem cssa preocup:I~50 em

colocar no mundo inf:l1llil It!mns qut.: dcverialll ~t:r do conhecimento de lOOns. COIIIO os

princfpios b;lsi("o.; d~' s:lll<.k e v:lCin:l<;a0.

Os as •••unlOs t'xtrncurriculares, POI' mcio do auxflio dn TV podem lornar 0

aprt:ndizJdo mais gosioso e mai •••accssfvel, principalmcnle em clisciplinas qut! IllUilaS VC7-CS

njo dcs.pcrtam Q inlt'I't's5C das cri~1I1~n!>.

As cscob ••inl(!l"l!ssadas dewm fazer sell cacl:\.slr:llllcnto na Sc(:rel:iri.1 ell: Edllcac;J.o

do Est,ldo ou Munidpio. con forme sua jllrisoilY;io, em cSll'eila colaborru~:lo do fvlEC e cia

SQciccbde orgnniz..ld.1.

Page 28: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

11

Tornou~ ncccss,irio r("g:i~[nr os rrogl'Jrna:- it1h:r~'~~;!t1!ese as escolas prcOCllpad:lS

com:l llX'lhoria cia qualidadt: I.! .\ <"'l)l1lrihuic;50 quI.! 0 Programa Ixxll!ria 1raz!;'r, p:1~":\l':un :I.

ulilizaf 0 vicleoc:lssc\l! t!rav3ndo c arnuzcn,lIldo os diCt"rentc;; cpiwdios para sere-Ill

tr:msmitidos poslCrionnenle. iVbs i;;\o c possivcl quando 0 apardho t! milizado

corrCI:UlIcntl' por profissionnis II'('in::1(\O;;. para que seja mais. lim reCUfSO did:hico de en:-.ino

com qualiclJdc:,

Cvnforml.! FelTes. (1995. p. 35) t' fundamental qUt' 0:-. professores Irnham essa

pn:p:tm~Jo na sua fonnac;Jo inicial. pois 0 seu dcsprepJ.rn !em sido considerndo ;1 causa

principal da 1150 uliliz.ary:io dl!Slc"; equipallll.!lltos. As t:St'olas de rOrllKIC;J.Ode docenks

dl.!vcm $(.' preocup:u" em .KT.:s,cen(af e"1llseLl~pr(lgr~l!nas J. lItiliz;\'YJo dos ;'Iudiovisliais.

3.20 ViDEOCASSETE COMO INSTRUMENTO PEDAG6GICO

o apardho til! TV pennilc que W lISI! oulro suponc. 0 \'idcocas~11! qU\! ~ UlnJ

I~cnulog:i;'tque surgiu I! quandu incorpor:.do:\O processo euucOl:livopede cOlltrihuir muilO Il:l

infonn.l~fio t! na aprcndizag~m. A~ •..ill1 corno utilizamos um burn li\TU, podt!IlIOs t:'illlbcm

u5ufruir de prog:nun:ls saud:ivt:is.

o professor qll~ I!nsinar ~'m ulilizar n('nhul1l~\ le(·nolc)gi:l. que clepc:ndc de si Illt'StllO.

cleve ler llTll bam argumenlo pJra ~x.por lima ooa aula: em (;onlrapanida. 0 prof('ssor qut:

~mpregJ um audiovisual pexkd nprC'sentnr lllil Juin mais divasificnda e I!slimul:lIldo :I

p'lrtil·ip.I~:iO dm; alunos.

Aos :won905 Il!cnologiC:os j.1 colocam no Illcrcacio 0 Oigiwl Video Oi••c:>. que

COllle~J a SUbslilUir 0 SiSlelllJ VHS. 0 DVD t: composlO de um CD player. li~ndo a

televi<io ou a um DVO-ROt-.'1. dri\'~ para usa no computmillr.

Page 29: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

0. .• dif,cOS 1~1ll 0 Inc~mo t:1Il1anho ~ ('speS::ollra dos CDs o.lIlais mais com lllaior

capacid3dc d~ armaZcnalllelllo dt' dados que comporta mai~ de duas horas de filme. :iudio

com trtt~ idiomas e qualm conjunrm. diferl!ntl!s de legenda. A :lltn qualidade digital de ;iudio

c vIdeo pennite ao Il'Icspcclador t'scolher JS cenas pt\~;fcridas de !lImes em atJ nov\!

tomadas por dnuras difcrcntes. alcm do idiollla dllblado Oll Iegendado. 0 DVD C()lllpOna

:linda l'lltrcvistJs com alO!''';''. dirt'll'lr..; os b,lstidon!s cia pl\..xlu(:io.

A imrodw;:flo 00 vidcoca~tc na sala de aula. p::tra a grava9:io c utiliznr;50 dos

progr;IlIl:1~ educrttivos. (kpende lia prepnrn\3.o da e:,>col:\COIllO ullltodn. mas principnlrnentl!

oa sala de aulJ. para a constrlly.10 Ol' Uill novo Jmbicntc cdul~a<.:ionaL

Atr:lv~s do videocassete" 0 pr'Ofcssor pock c de.\'e enfaliz:lr (klerminadas passn.g.ens.

volt::lr J uma imagclll j;l aprcSt'ntada e avallyar pam lima oufra ainda nao assislidn. lan(jando

maO dos r~cursos que 0 equip:llllenlo Ihe ofert"ct.". Estes recursos podeTll scr lItilizJdos n5.o

s6 ell1 escolas. mas t.;unbcrn t"1ll QUIros 10Cai~frcqUetllJdQs pOI" criarH;l1S(' udullos.

o C:lsse!..: proporciona tam~rn a oportunid~rde dt" aprc<.:iar obr~" de arle que se

l!IlCOntr.ll11em IIIUSI:!U~brnsikiru.!l uu cSlnlngl:'.irm. observn,:;1() delalhnd;\ de movilllt."nto dt"

bale. ginJslica. ;lllclismo ou qllalquer cspmte qut" c1;capariam JO 01110 hllJl1JIlO. Possibilitn

Inlll~11l t".;;[udos dos :lspectos quI.' dqx~ndL'1ll d:t obser\"<ty;lO visual C0tnO as aries pl5sticas.

artes graficns. ci.!signer. arquitt."tura. anes :lplic:td:ts. 1llalliti:st:\~'jo de cullum Ix>pularcs e

outras inllmerivei~ possibilidades. Alclll di~so. nos tr:lzelll imagens dc locais unclc 0

homt"1ll tlUIlC;tCOllSl'guiu chl'gm, como as cit" tvbnc ou de gro.ndL's profundidadcs do 1I1;\!".

qut" sao cnpl:ldns por meio cit" e:llll:lras ;\roplacias em soncias Oll rob6s comnnd:ldos

c\t"tronicalllent.: e pc'rmih! 0 sell usc na medicin;! .l\r:lVCS d..::ex.lIlld ~ cirurHi.1s.

o acervo de filmcs c cloc.·uJIlcrllarios con.slilui material audiovisual indis{)I:.'lls;lvd

p:tra as t::-\\.·o!:ts.lllJl:' cxigcm equip:llllelllO esp<::ciJico. nan C011lUIIlc C:tl\) qUl: a rnaioria das

Page 30: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

13

cscola.s nau possui. IIKIS pod~rn ...•er grav:ldos e'JIl fitas d~ vid':oc:l5Sde ~ :lprC'scnti.lclos no

llIom.:nto oponutlu. Da me"'l1J:l 1ll,\Il~ir;1 qlll..' ib filmi.'s <.!. dOl'lllllt:nr:irios 1.':"Iibidos na TV

cOlllt:!"cia[ {)u na TV ?i cabo. tTlmhcm podcm Sc'f videng:ravados. Ape-sal' cit: aprcsentarern

infonna'fOcs ?Is veL~' frng:ment:ldas 'l\.·identais e a-hist6ricas. podem SCI" dcvid:lluentc

explor~l{las pclo professor par~1C''itilllular J rdlexno C Jmplinr a visao de mundo tanlO dos

Jlunos comu (\0" prof,:swrcs. E importanti..' qUI! h:lja lim plnnt:j,llllelltu p.lf::!. quI.! 0

cCjuip:UllenlO de TV/Vidt:o l'Os~:1.Sl:.~col1stituir em meius de cornunici"I\"ao que' :lIXliam (d;Ll)

supond a educ:I,J.o. pois :1 h.;k\'i~;10 ofC'rcce lIlIla g:lInn cnorme de an:ilise d:l.o;;mais

diversas fonnas d~ i..'xprt.'ssao e e no h:xto qllt' a lIngua sc rl..'vda na sua IOtalidadc c a1can~a

pos~ibilidadl's dt' signific:1<;t)cs. No proccs.....•o de ieilUra/interprctfH;;\O e imponnntt.'

eon ••icl..:rar que l·ad;!. prog:r;una t"rrcssil urn punt\) de vistn, 0 cit) autor. que de\-e confrolltnr-

se corn 0 do kitor/espcctador p.:tr:1que oemr.:t a compreenl;50 ern func:;Jo (It' sua ba.g~tgl!rn

cultural.

Atravcs do filml:. dos jonwi~ Oll do ~sport\,." 0 cspect:ldor cOllviw (om t~xtos

Ilnrr~tivo~ t.'1llque 0 ::\llte~,0 agura ~ 0 t.kpois est:1r1i.o pres('tltes. pC"lisuma mer:l SlICo:;'SSJOde

irna.gcns n50 conMitui uma narrativn. Urn conccito rode ser apresent:ldo por UI1KIuniea

irn;1gcm. mas a sua articulnty50 exit!in:i UlIl:l s..:qU(;ncia. Essa :m3lisc orit:IlIJda p<:lo professor

colllribuir:i P;I!".:tque 0 ;tlllno av;m<:e na compl'ccnsjo C cOllsl.'"qUt'nlemcnte na produ~fio (I\.'"

\t'XIOS l1:1rr:llivos.

E importante tarnL-e1ll cxp[orlr as varkdadc ••lingUi<;(icas. soci:tis c rc£ionais que

apareCCIIl nos lilrnes au nos program;l:-. que podem ser ckslacadas e rraba[hadJs pclo

prol~ssor. 0 profC'ssor antes de expor 0 Illall::rial c\cwrri pcsquisd-lo. para arg.ument:!r com

os ;I[unos c. p:lra obll..'!" bons rcsultndos no SClI trnha!ho dcvcr,j est~lr ;1\enIO liS inon\,,~o('s da

Page 31: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

24

tccnologia. Como IX"ldcr.i ~nt50 :.t! c"'pcciali7 ..ar',' Alnwcs de trt'inamcnlos. Cllrsos de

cap:\cil:t~;'"to. c elL-leituras de lxx.li' obras

Torna-<;e Ilcccssjrio dcst;u..:.tr :l tckvisl0 t' \) ,·ickocas~("ll.! como recursos par:t 0

proccsso dl: t'n.'1olno c aprl!ndiL3g('[Jl C n50 COIllO mero divt.'rtimemo Oll como forma de

subs\illlir alg:um professor. F: prcciw que' S(~jJm dcscnvolvid:ls aliviciadt.:s que estirnulcm a

IXlrticip:H;50 C 0 p()sicionnm.:nlu l'ri[icn p~ln\ 0 us.:> r..:fkxivo d~~st's rct::uf'So:-..Cab;: ~IO

profl.!ssor bn<;ar miio do:,; rccursos h!CIlOI6gicl):i clisponivds p:tra gerar c facilitar

cxpcriencias sig:nificn.livns no pn.x::o;:!Ss.o de constnu;:to do conill.!cinlcnlo.

$..:f1JU,I() F~m:.'~ qll:tlquer ill~.:-rw:ii() I&,.it~ "uumilin como tal pn)\'OClt \till:! IlK){tifk:lr,-!io

IlUil ou IllCllO~ pr'tlfund,r 110ecoui$1<:m;r. que :\<~oll)C.0 5ur~im("nLo do :r.Ulon16h:i lelll

pron)l.~:K1o em 1l0U() .·culu profun(\;u Iranilfor11llI\Uc5\Ferrc,;. 1995. p. ~ 1).

C.,cia va que surgt: uma no\'idad~ no lIler(,3.do. callS•.•lima polemic;l Illuito ~r:tnde

POI' P;\!"1L'dc \odos.

E lUll cle:-.\t's in\'~l1Ius e (J vid(!ocassele que com 0 tempo foi se Tllodt:rni/..nndo. c

PJralclal1lcn!t~ com a Iclcvisuu tern COlllS<U.lUpr~ocup~l(v6I..'spor parte de quem os utiliznm.

NQ ph·,;.:n ••.•• 0 HHHI(j(' "h\: um;1 nu";) t'f::l. um:, 1"'.'.\'t)!ut;:'Io ~ a k,nk" -indUfiltrial ~ :\(h'inua!.l.IS no,';\j k"\'·l"K)lo~!jM d:l inforlll:l\·jo. t UIllJ r~'\'olm;:i() )ikJ)('IOla. que veio pln1 riCH 0: tc

Gn;rl',,'riZ:l p·d.., d':I'oo.·!'I\·olvirlk·nto da' t·.)fnuniL":t~'(ks. d;1 inI"01"11I11i\::I. da .1lI1om:r.••:io dese1"\,;\·.)s. do~ 1'01>0,. do~ S.ll~1ilci ..: :11': d()~ cktr6nicos uudo,; p:l1"a 0 la"lt'r. EmlJor:r'ilt-neiDi:'!. da c~t:1 Pll»ibilit:mdo profunda, IraIlKfonn:I4,'Ocs, qut' :uin~1ll :r humanid:lde 1('111qut' C"~I:11Cde cum') (1\l('hl'i..'O. 1998. 1)<":.~}J.

Seg.undo P:tcht:"co. 199X. 0 Lllundo I!l1lrou 1l11!ll:l no\":\. era. 0 progre~so t.:~t3 lornando

COnla do \lasso sl;culo. I~:lima transfornKI~ao que vt'io p:ml. fical".

o mundn e5ol.1pa;,;sandopor CO!l!'tantl!S trallsrorrmH;ocs. Estamo;;, viwndo lIlll:l nova

era que tem :tfctado a mente de todos n6s s.erc:.s hurnanos. AS. hallIe)) .••l:stJo scndo

SlibSlilllfcios POI' mtiquinns em div..:rsos trabalhos. NJo o(,'Orrclldo nas cscolas, puis os

prorl.!ssor~s suo Ilccess::irios pm:!. rnonilOrar 0" ap:lrt!lhos c (.'xplanar os aSSlintos

Page 32: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

25

Illas surprct:mknlL' nn hUllianidnd,:.

o home-Ill dl'veni avalinr l'omo utilil.ur c ~C aperft'i,oar 11.mc<licia t'm que os

cquipallll'/HOS forern scndo inovados. caso contnirio 5.L'ralIluilO prejudicncio. IX>rqllc 3 milo,

dc-obra ('Slx'daliz,lda e Il1UilQ prQ(~llrada l' as criarH,:a~ devt'rH t'siar prcparadns pura 0 futut'O.

o goyerno rell1 ckmono.;lrauo pn:\:'(.·llp,I~:io inv.,;Slindo ('Ill l'quip;lIl1~nlos no~ locni:. ()nd~ hd

accsso de criun<;as. como: inslillli~6cs (I..' I.!llsino. bihliolec:15. Portlll. 0 il\vcstimento nn

{'ap;l('it:lIfJ.O dos doccntcs nao e da mesma ordcm que 0 feito {'Ill equipalllc/Ho", 00;;

equip:lmcn!os cstao surgindo end" va mais sofisticallos e a capacil:u;:Jo dos profcsson..'s ~

ll111ilO klll.1. nJ.o :lcompanhnm (l ava!l(;\) tin tC('~l1ologia na mesilla propor\::10. Seria

ncc(:ss:1ria a consciClllizft<;afl pOl' ptlrtt' Ja~ escolas c dos pr6prios profcssort's. t' do Go ••wno

cm proporciOlur oportuni(l:ide pam que t:stes freqUentem c:urSoOo; para sc I:!~~cinliz;'lr. Um

professor hem oricntado poderu prep:w:lr seu!' alunos para 0 fUllll'o.

3.1.2 FORMA<;:AO DOS DOCENTES

Quando se rab em Idcvi:..tio e necess:lrio que :<it' ahra. princip:tlmente elll snla de

",ub. ullla discussiio com as cri:m~a_••em rcln~:io aos programas destinados no pliblico

infanti!. alem dos OlllrOSqUI:! s~lon::.sisridos par clils. porqu.: n;io podCl1lo!' deixar de analisnr

os pro' l' as cotltras que ;1 TV (;uu~a na vida das crian.;as. t'1ll toda as f:lixJ.s et;irias.

princip,rlmt',nlt no pcrfodo t.!$cohr.

A $ignilic;ltiy;t (IUarLliJ.kkde mcio~ :lUdio"i~u:ri~ :;u3.rd:\l.ios em muil'" irJ'litui,o..:leduC:loc}on3.is c-onfirma <lilt· J. 0.::111*3.princip.11 d:L n5()-int<'~m~':1o do,i auujo\'jiuJil n:l e-t('olJn:'io C J ralta d<- tllI.'io.,. m:ris :1 d":StllOli\'OI,,:'io e 0 despret).lfO por p;lrI": do prore"\OnlooIF.:rrcs, 1996. p. .151.

Em tl1uitas escolas exi ••tcm 1!ntncks quanlicladl:!s dt' nudiovi!>uais ('Olll gmv,W~$ dc

progr:U1I3Sclid1itk:os g:u:irJ.ldo:'lo s-e1l1uTiliz3'11.iv, E l) rnoti\t) principJI0 a fnlt:! d~ trt'in:ullt'llto

Page 33: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

26

C 0 dcsintcrcsse por p~1rtc dos docentcs c: Il~O a f.11rados mcios c Jus n.:CUfSOS.Mas sc os

dOCCiHCSforcm preparados adcquadamente. os disct.:ntcs scrao bcncficiados atraves de aulas

divcrsificadas e inh.:ressantes.

r"las 0 trnbalho educntivo nao (crmiml junto com a lita casselC que contenha

prograrnas did:hicos sclccionados. ~ fundalllcrual a prcscm;a do docente. rnediador que

orienta. ou scja. cxplora jUlllarncntc com 05 alunos 0 assunro pruposto para racilitar a sua

compreens,10. mOlivanclo-us a expor suas opiniocs. para lirar suns proprias concJusocs.

As novas Iccnologias cvidcnciam :l conrr:uli<;:io dos profcsson:s ('om rda\iio a profissioruis'o profcssor·ndquina ,-,::cIIsa-sc ;t SCI'SUOSlitllfdo por wrdadciras m:itluinas",O professor d..:,,;sl'ola n:io ~ II1Ul10consi(krado nelll. 0 qlle e pl01". pOl' ;;i m,,;smo. como 11mespecialisf:l apartir do duplo ponto de viSfa (bs tccnica:...: da cria(\iio cielllftica. mas. sim. como 0 simplesIr:tnSl11issur d..: lim saber :10 ;]icancc dc totio mundo. (FelTes. 1996. p. )4j.

MuilOS profl.!ssor(;!s llaO considcram as m;iquinas Illodernas COIllO<luxiliares e silll

como concorn;:ntes. clcixanclo assim de utilizar materiais muito valiosos. A llaO ulilizayao

lem prcjudicaclo os alullos. que poderi:ull scr bCllcficiados como cnriqueccndo 0 seu

vocablJlario. adquirindo novos conhecimentos, desellvolvcndo 0 raciocino 16g:ico em uma

auln, quem sabe llIais interessante.

Infel;zmentc hci mais preocupa9:10 C0111 a aquisir;ao de novos c modernos

cquipamenlos do que com a prepara~ilo dos professorcs para a lIIili/"..3y50 clesse material

adquirido.

l-ia muilas tareras em quc 0 prokssor e insubslitufvcl e entre elns eSln a pcsquisa en

cxplana\;ao uo material aprcscntauo. Ista signif'ica que uninuo 0 VIdeo com a cscola 0

professor nao de veri SCI'substitufdo, porque SOlllClHCcle percebe a dcsalcn<;5.o, a falta de

interesse e podeni csclarecer as duvidas dos sells rcspectivos alunos.

A atua~:1o do professor nao s~ limita a rornccer informa\,oes aos alullOS. A TV pode

scr a Iransmissora de informac,:oes !Huito llIais eficiente do qu~ lim professor. Cabe ao

Page 34: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

27

t.:ducador dominar J. sima<;;io. prol!lo\'~tldo 0 J.::i<:l1\,olvillh.'lltU dOl criatividad~ t.: d:1 auto

I.!stirna do cducando.

o prorl:!ssor cll'VI.!. portJllIo. valorizar-sl.! c usar a lecllo1og:ia como uma ali:-tda e n50

como ullm con("orrl!l1!l.'.

Page 35: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

2S

4. TELEVISAO VERSUS CRIANt;:A

o mal' importantc do n;'io contini;'!!" (\ que: ;'ITv \yicul;l diarbuk?lIlc c prcp:UTIf {}plibtico.1."br.:1lIt1o ")1 Ick"IX·<:I:llJ\m.:~ mirillll. ,_ \~.-I:t scm Sllbnh.'k'r-loC :I t't;!. 0 iI11P';',)1'11Hl!<;C J:lI>-:fuu-J:t 1),lr.l;\ "ida. l.Cm ~'r Uh,HN I'or cia. \Rucci. p.2~. 1')97).

Conhecida J llist6rin cia TV no munclo I! no I3nlsil e JS 1\:.·b~·0esTV \'erSLl~ c.'!ocoln.

:tgora Ido poderi:l dl!ix;u cit: IIlcIlcion3r .!'ObI'\!a inllut-ncia oeste ap:lrc::lho com rdt\,uo JS

criam;:ls. Icvando-se t!1ll con5ider3\~.io 0 fata de cstm pre.c:.clllc pr~Hic~lI11enteem loom os

lares. nUIll;\ sockd:tde •..mdl.! OCQrn.!m tafllo l.'onllitns iamili.lft!s. lamas :lg.-r•..•ssot·s fisic;lS.

lalllOS :tdo[cscentt:s "iciados ern clrogJ.<;, lantas jovC'ns rn;ies fora do CJ<;amenlQ c t:Ultos

QUiros problemas qUI! ap:uelllt!I1k.'t1ie s.ia inso\liwis.

A IckvisJ.o n.:io dev~ scr c:ulp:.lda por \Udl' \) qu!.! a(·onlec~. dJ. (: ape!lJ5 um ap:trclho

reilc por homens. 0 preocup:mle 15as illl;I~c.:ns quC" aparc'cem c' que pO\'0:1111a mente <las

crian(fas.

Os p:1is lem Ulll P:lpc\ rundalllclliall' signirieulivo. que e 10mnr conhrcitTlt'(l\o dQS

progratl1as a que seuS iilhu!': as~i"tC:!ll e :1.iud;i·\o.; .J fl'lcr as ...:oisas boas, faz.:ndo COlli que

perccbam. porquc delet"lninados c0mporw.IllCniOS dos 1>c["sUl1:!.g:cllssao iIWde-ljlH\dos, lX'rqu~

CCriOS produlOs !lCto pO(iL-1IlSCI"cOlIslltl1i<ios. C quI..' 110, dcst'nhos os [x'rsonag:cns sa~) Jrnigos

irnJgin::irios c fazem cois:ls que pam n6s $:10 muilas Vl'leS impossiveis, como IXlr e~elllpio.

salt:!.r de urnajund:!. como 0 Supl..'f·Homern.

Sq,:ul1d<"' l'a("h~l'O Aplld Rc:rclld(' 1::000. p. 721 NlIm:t modcrnid.«:le can~';""l:l de ll1J:ndo' C<:1I.;:;CI1C;;" fora do t'fh:nlo r,lll1;li:\l". p:ti~ ~. m:"\e5 Ir:li':llh:ldon:'1 podcll1 1":1" 11:1 I('lcvi~}o \lnl1"l'C\lNOp;lr.l·· diUnlir" I» (iltlQ' ('Ill (''' :t enqu.UlIO ck_ <.:11;",for ••ou quando relornill1le:<:Hlrido~ de ~11:t jut:t •.do dia-a·lIi:t prol"iloiion'll.

E normal elll tllll Iar vennos crian~as c1iaJ1lede um :lpardho de TV. Os pais em

fun~5.o dJ nccl..'ssidJ(k dc. Ir,tll..'r 0 ~ust':llto para SU:l fnll1flia. 11luit:ts \ICZCS n~o observall1 os

progrJ.ma\ que :-'oI..'US t'i\h~)5a~si5tl·l11. principn.lrnentt' porqut: n:.'lornam l':'<auslOs do IrJ.balho.

Page 36: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

29

Dcpois de ut'l dia alarefado 0 maior dcscjo e fica!" tranqiiilos c utilizam a TV C01110aliada

ncssc sClltido. As criallc,;as assistclll programas vollados para 0 publico adullO, Illuitas VC7.CS

sem rcccbt:r uma Jlimenla~ao com:[:l. vindo a ter problt!mas de saudC'.como e 0 caso da

obesidade. do coll:!stcroJ allO entre oulros. dcvido a ociosidade.

Segundo Pacheco Apud Carmona (2000 p. 65). Vak indicar os resultados de alguma:>peStlllb<ls: as cd;lIl~'as brasih:ir;ts fiearn. no tlrasi1. .::m \01110 de If'!S horas di:irias assiSlindo 11TV c s;10 cxpOSlas cOIlS!;lI\ICllh.:nlc a progr:llll:ls de nduUos. i\ssiSI.::m e gost:!IIl,

As crianc;as assislelll c gostam de programas de aduhos. t1carn fascinadas com 0

cOlllercial de brinquedos c ulil1lcl1!oS diversos. que 56 de alhar ficJ.m com aglla na boca. E

par isso qllC a cri,:Hl~a deve rcccber IIlJis arcnc;i'io c cuidado pOI' pant: dos pais. profcssort:s.

prolissionais de TV e clo Govcrno FedcraL

SabClllOS quc a illllut:l1eia dn TV c grande, poueo se lem feilo para solucionar eSle

lema que e llluilO complicaJo. Principaimelllc os pais devclll lamar lIllla posi<=iio c fazerclll

as lilhos pereebt:rem c distinguircm 0 que c bam do que c prejudicial para a sua calldula.

1\as lilJimas scm:U1ilS imagcns vindas do Ir:l<III(' revclaram iis crian~'as 0 que e Hill connito de\'tmbdc. :--IaQuima-fdr:! 10. a Redc I~ecord 1II0SII'01l iis seis homs da tarde cellas choc:ultesde um poiieial preste a so.: suicidal' '::111 t'relHc ao pal:'lcio do Govcrno de Sao Paulo. (rcvisw!slOe. p. 53. de 23/0.111(03)

A TV e recheada de casas de violencia, meslIIo nos intervalos de program:l<=5.o

infantil. Com tanla vioh:ncia que aparccc, Ilelll mesilla as dcscnhos animados au filmes

cscapam e, portanlo, dcvcm SCI'cxaminados com cuidado. MuilOs pais ficam prcocupados

com 0 cstrago quc estes programas podem acarrctar aos tilhos.

Esla e a IllnnChCICtin notfcia cia Revista "Isla e'. 0 desenho exibido pcla Fox Kids

e UIll pl!ssilllo cxcmplo, pois quando contrariado, mostra 0 Iraseiro. 0 prcfcilo Cesar Maia.

do Rio de Janeiro preocllpado com os netas c com outras criatl~as demais baixou lllll

decreto sugerindo que as emissoras ni'io 0 aprcsentasscm mais.

Page 37: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

30

Como fUllIra pedagoga acrcdilo que dcvc1Ilos nos preocupar mais com as crianc;as.

pais cSlarnos formundo futuros cidad~lls. Desles alguns podcr5.o qut.:m sabc oeupar cargos

de rd~vfincia na sociedadc. E que lipo d~ socicdacle nos Icremos? A Idcvis5.o pod~ra

cOlUribuir para formar cidad5.os viokntos. sem all10r ao pr6xi1llo. dcsorganizados.

conslimiSlas e com 1<lntosOUlros problemas qlle. podcmos obscrvar na socieciadc. sc nao for

ulilizada como lllodcrac;50 e sensa crflico. E a escola pod era desempcllhar 0 papel

jlltHanll!IlIC com as pais Il:'tcducal$ao infantil.

Na Univcrsidadc Michigan foi realizada uma pcsquisa. A conelusao a que sc

chcgou e quc crian<;as que assistcm programas violentos. podclll se lornar no futuro aciullo

com temperamc11IOs agressivos. 1510 ocone em fun~ao das crian~as imilarem as

personagcns que vccm. (revista IslO e. p. 55, de 231(4/2003).

Os !lImes e desenhos cia dccada de 70 parecem tilo inocenlcs quanta as livros de

I'vlontciro Lobato. Hojc WIllOS musicas que cSlimu1am l\ sexualiclaclc, mall gosfO das

pcgadinhas nas tardes de Domingo e a palH.:a<iaria dos dcsenhos japoncscs. alcm do

cOllsutllismo pOl'c.ausa dos produtos gcrados em t.orno de pcrsonagens.

Concordando com a psic610ga M:'ircia Guizi Marclise (revista Isto e, p. 53) para a

prote~50 dos nlhos. a mdhor safda e rormar tclespcctadores crfticos, que os personagcns

dos dcscnhos animados sao apenas imaginarios. qlle nao cxistem na vida real, ponanlO. n6s

somas seres 11LI1lIanosreais c diferenlcs deles. lambcm que detcrminados programas nao sao

adcquados para pequcnos.

Niio c arxnas ;1 viokl1l.:ia pr;l1icada por Seres rcais qlle traz inllllcncias ncgativ:1s. As ralas eos gcslos agrcs~ivos e.-.:eculados por S":I\:S fantasticos t,llubem contagiam 0 pLiblico mirim. (r..:visla. IS10C. p. 55. 2001).

A programa<;ilo ate [IS 20hs c livre. das 20hs 3S 21 hs somctllC para maiores de 12

anos, cins 21 hs :IS 22hs para llw.iores de 14 anos. das 22hs as 23hs s6 para maiores de 16

Page 38: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

~I

Jnos;. Depoio;;;das 2~hs S<,.irnaiorc<.. dL' I!) arll)~ po•.klll ;},,;i:>.lir. S:iu l1or;1ri05 eSlipubdc)s pcloJ

l'''linis\(~rio cia J1l51i~·;I.

Se~undo a psic:lnalistrJ infantil Ana Olmos r~visl;1. l.slo ~. p. 5:,). 2003L 0 SCI"

hUlllano uewc que n;l:'}CI!leTll cllriosidad~ 1>01":''''''lIl1los C0ll10 SI!XQ,p:tixao. viaIC-lIcia e

mone. \,.'a TV se :tpron!itil do f;Llv. Talllhcrn alerta que ni'i (- ((ieil ('onlt'Olaf as criatl~'as e

qll~ :IS .1U!orid;1ch:s govl.!l"Iltl1lk'lIt::ti" dL'\"l.!nl turn:,!' um mimel,-' Ill'~te SCl1lido. n:\(l :-'0;.'

r,,:slringimJu arenas ~ f.llnnia. Para l.~ pais a prote<;Jo do" 111110••a melhar snfda ~ formar

I..:lcspccladores cfllieos. faZenUll-DS compreender que n<; pcrsonagens do!il. dcsenhos

anirm.dos sJo apenas imagirHlrio~. lJue !lflo ('XiSlclll na vida real. portanlo. n6s SOil lOS sert:s

hU11l:tllos rL'ais e dikrenlcs dck.;. tltlllx':m obSl.;rvar que dt'ierrllinaclo!'o progranms nuo !'orlo

adl.'quados p.lrn ~ks.

Segue algulls consl!lhos c~tipulnclos pcb psicanalisil AnJ Olm()s, para que l)<; pais

possam Jjudar sells Ii lhos a scrcm mais crfri(.:os:

• limi!:lr 0 nurncro de horJs p:lrD.as cri;I!1~;ts C Jdokscentes;

Di:s<:ulir I) t:1J11\Cll<lO dos prof:r.J1l1:\s. Porqllc qU;lIlto l1l('tl{1f n criall~';I. m;lis Ch~UK":S('b

t~'m ell: 11lis\urar a ]'I!;didade COIll l f:tntasi:t;

N5.o fazer da TV 0 ceniro da rmina ela familia. Janlar ;tIllI!S OUdepoi~ dn nove.la. POI'

excmplo:

N:io comer vendo \l!lc\'isJo. A cri:l.Tlo;:a n5.o v2 0 que es((\ comendo e cleixJ de intaagir

COlli a falllfli.1 I1C~SChodrio:

N;\l) col(X~arTV no quarto. lsob a crianc;a \! divide a (amilia:

Emender a Ickvisao CQIIlOalimcl1lO pcdag6gico. Checar honirio. quamidade. qualidade

c adequ.1>;ao dos prograll1as.

Page 39: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

]2

A fJscinal,fJu pt.'los !)I.!rsonagens leva Hluila5 crialH,:as a il1lilri-105. scm sc.:preocupar com

~s consc.:qu0ncia<; dl' lais :1101;. Ponanto. as p~i'i dC\"L'm eSlnr :lICntos ao~ th.:sc.:nhos pr(:t"eridos

p.:los filho~ e .llr:I"~S do di.1logo oricnl~-10~ ;1 ~rCIll 1t!leSl)Cdndnrcs crflio;,;os. Eil; JI~un~

t'"xt'"lIlplos:

SHIN CHAN

lFox Kid" ~':hl - U ~"lil1ll.1 qut'" t.tnto illcolllooa \) prL'!"•..'il0 Ce~ar t-.lni.1 CO~tlltl1:l.•..:oklf::l1" os

pais em par.lfuso. Nutlcn [lcorda a lempo de 10lllar 0 unibus ,-"scobr e adora vcr fotos ck

lllulhcl"L's de biquini. Qunndo contt"ariado abaix3 as c:tlc;ns e fch0la. 0 (ksenho tem um

humor .Ldullo L' POI' i~so e lr;lt\smitid0 ?!••2:2 lImas.

A VACA EO FRANGO

(Cnrloon Network - 17h 40 minutos) - Mt'"sJIlIJ que niio fa<;a 0 l1Ienor sentido Vaca c

Ffang.o s:iu irndos. de 7 t' 11 ~lllOS,c 1~1ll pJ.is hUIll.mos. JLlt110~, Inc.;tt'-Ill-Se em confusoc'"s e

disputas COllstallles entre 51. n..·lx,tindo:l Icmallca de 0 Laborat6rio de Dexter.

I Nickelodeon e GlobC"l 7hsl - YLlZ;i ~ 0 Jll:lis l:lit:nlo<;(ljngador de Duelo do:" Mon~lros ~ {..../l1

um haralho invcjaveJ. Par.l s31var 0 <1\"0. dt' nno Ixxll" perder lllllU Sf' b.llalhn. As lu\as enLre

os monSlros ~IO vioknt:ls e m p;lis dc\'cm ficar al("nI05. Alillldes irresponsavcis s5.o :IS

\·C7.L'S1\!Colllpen;;.ldas. Em urn dos ~pis6dios. um amij.!l1 puLl de um n;)vio em alto-l11(\r para

rcsgalar alguma!ii c:m;IS de Yugi.

o LAIIORATtlRIO DE DEXTER

(c.lt"1oon Network 12111- 0 jK:Qllcl10Dcx!..:r esl:l st'"tllpre f<lzcndo e"pc'ri2ncia ..•cicnlific:1S.

A inll:i Del' [ke vive 3trJ.pulhanlio. 0 del;'-"nho retrnta 0 cotllurb;llio rebcionamcnlO t:'l1lrc

irmaos c. apesn.r de illldigenlc. (- rccheado de CXPI\'ssjje~ COIllO"idiola" e "cal a a boca".

Page 40: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

SORIUSO M ETALICO

(Fox Kids 14 h) - A Illcllina Sharon Spitz tem 1] anos c sofre ch;Jco[as dos co1cgas por

causa do aparclho que lisa nos dClUCS. Como S~ nao baSL<lSsc. 0 objclo provoca

acolltt:cimentos lIlisterioso~.

TRies ESPI.".S DEMAIS

(Fox Kids 13h.30 lllinu!Os c Globo 101140rninutos) - Clover, Alex e Snm sao trGs ,iovens de

Beverly Hills que. involulllariamcnlC SI.!tornarn agenlcs $ccrelas. Sua missao ~ salvar 0

planet;} a tempo de fazer a lir;Jo de casa. Corn aspecto nada infanlil. cia:; lIS:Ull celul:!!',

balom c cstojo de maquiagl!11l e adoram fnzcr compras. 550 proricamentc compulsivas por

adquirir roupas novas.

Estes dcscnhos. po nan to, lem ct--=itos ncgarivos que induzclIl a crian<;a a imilaGao. a

agressividadl!, ao consulllislllO. a dcsorganiJ:u<;ao. a IeI' lima uliviclacle sexual precocc e

dirninuic;ao cia cOl1lunica~ao familillt" entre oulros, de ordcm fisica c pedag6gica.

Por OlHrO lado. !.!xistcm tambem programJs bcndicos que dcscnvolvcm 0

vocabulario, que insligarn a cllpacidade do raciocfnio. que aprimorarn 0 conhecimento c

principallllcmc !lIuilos voltaclos a conscrvafao do meio am bien Ie e prcvenc;ao cia saude.

Page 41: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

CONSIDERA~OES FINAlS

o (.110 de a tde\'is;lO innucnci~r lla :tprendizag:..:m cins l'ri!\ll~a~e lllll iCt1KI

compile-ado. puis. ao qllt' tudo indka. nilo sc lem clare>'Al Oll opinioes dl!finidas sobrc 0

:is-sumo. B:tsc:ldo nas p.:squisas do:<>tlulor.:s con ..•ultados conclui-se que. a llhlioria admih: a

int1u~ncia da TV no ('OlHlxmUllIl'ntu da;; cri:1Il<;:t<;,

Por~l1I. sahe-5i\! que t!s~a inrlul':ncia e rnuilO gr:l11dt"e que devl..'ria ser lralado COIll

consciencia por parte d'JS pais. t'ducadorcs. profissioll:'ti" de TV I..'do Gllvl..'rno F('dl;ral.

i\Jas.1 C(1]hCiI..'1l1iz:u;Jo deve p':1I"11rprilll..:ir:ll1lelllt' tI,),; p:tis t' educ:ldores C0 di:itogo

~ il1lpr.:scindlve! nessc caso. :lk!m dc interJyuo - cri:UH;:t versus ramnia e cri;lIl~a versus

csea!'t e ali 1Il1..'~moilllposi';;lO de li1llites. parJ que. os i'ithoslalullos nuo utilizem:l telc::\1isfio

como llHl mooel!,) de cO!llpOn~ltlk·nto. A insliluilYao escolnr ofere~u altern:1tiv:l.s de acordo

com a faix:l cI~iria como: pr;i(ica, de csport~s. pal!o..<;;eios.kiluras. brincadeira ••, jogos. tmea

de call~1 ou att' meslllu uma fit<l de video.

PortanlO. h~idc~.nhos anim:ldos que siio inudequados t! dc-wm ser c~ILJdado~ COlli a

eriam;::! 0 IXJrque do componank'nlo dos pcrsona~cns. Devc-se monitorar 0 hodrio em

frt'nle ~ tdinha pnrrl que huju sobra de tCIllPO pai'l'l outr,\s atividadt's que s:io de SUIl\J.

irnponiHlcia como: lei{Uru c espork'. Alrav6 da Iciturn pO(kd. dcscllvolvl.!r:i capacidadc do

raciocfllio e aqllisi(,:fio de novos l"onhccimellios C u esponc p:ira que I1::iOhaja problemas de

snudc como t 0 C;1S0d:l obesid:ldc:.

Enf'im. os p:lis dL'\crn escolher 0 programa. Enh.'nder a Idcvisflo como lun alifllcnto

JXdag6gico. {"he'cando 0 hod ria. qll:1l1tid:uie'. qualidndc. COIllOSt:'e3colhes3e' 0 carci:ipio de

urn;\ rt·r~·i\(:io para 0 Sl!lI filho.

Page 42: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

A 1.:5cola lambelll pode ler uma parccl<1 mUlto granoe de conlriblll~JO nesse scnlioo.

capacilando e cotlseienlizando as doecnles para uma adequada ulill1.:11;<10dos melos de

cOlllunic;H;50. CIIl especial ~lTV C 0 aCeSso a Internet, incentivando-os a diversillcar suas

aulas. csclarecendo que a lecllologia t! uma alinda e nao uma COllcorrcnte como llluitos

profcssores pcnsam.

Deve-sc tambelll aproveilar 0 inccnlivo do govcrno chamado "TV Escola", clijo

objetivo e ensinar. tanto tclllas clirril.:ularcs. quanto cduca~50 gcraL snudc. conhccimenlos

do pals. de sua nora c de sun fauna.

A tdevisao pIXIe SCI"benefica ou nao dcpl!ndcndo de alguns f"Horcs como cS(ado de

emocional do lelcspeclac10r infantil c cduca9uo familiar.

Como falorcs positivos potklllos eilar: desenvolvc 0 vocabuljrio. 0 raeiocillo

malclilalico. aborda v:irias •.ireas do conhecimento. informa sobre call1panhas de u\ilidade

pUblica. programas cducativos c h::ibito de lligicnc. E corno nl'galivQs: problemas de sattdc,

tcndellcia;\ imi(J~jo dos PCfSOIl:.lgens. ;tumento dc agressividadc. cotlsumislllo.

Enlllll, a tclevisao nao cleve s~r exclufda lOlalmente do cOIic\iJno. pOt"Scr Ulll mt!io

de colllunica<;ao acessivel a lodas as classes sociais, sendo 0 ideal rormar Lelcspcctadorcs

crfticos.

Page 43: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

REFERENCIAS

BARBOSA, Maria Lucia Vitor. A inllucncia da tclc\'isao. Folha de

Lundrin:.l. 06 dt! jul.. p. 3.

BUCCI. Eugl!nio. Brasil em Tempu dc TV. 55.0 Poulo; l:3oilt-lllpo EdilOri:tl r. 28. 1997.

CARL5;SON. Ulla t" FEILITZEM, Yon C~cili:1. A Crianc;a c a Violenda 11:1 Midia. S50P:llllo: Ed. CorIa. )Vt}9.

EURASQUIM. tv\. Afonso e MATILLA. Luis l." VAZQUEZ. Migllt"l. OsTclcdcpcndclltcs. S50 Paulo: Ed. Sumlllus. 198:1.

FEDERICO. ~'Inri[l Elvira Rnnavil:1. I-li.~t{)riu dn COlllunic;u;uo: r.idio ~ TV no BrasilPClrOpolis: Ed. Vozes. 1982.

FISCHER. Ros.a r.,'iari:L RUl:I1o. Tclcvis:io & Educ:u;£io: fruir e JXIlS;'t1' a TV. Iklol-iori7J:'nh.':Ed. Aut~'rHi~:I, :2001.

FUSARI. J\!bria Fdismind:l dt! Re'ic:ndt!. 0 cdul':.tdor C0 desenho :lnillwdu {ille a ui:lm;nvc nn tcicvisiio. SJ~l P.lldo: Loyola. 1985.

GAZETA DO POVO. Tl'Ic"is:iu brasilcir:l (.'umplcta --10anos. Curilibn. sel~!11bro. 1990.

GREENFILD. P. M. 0 Dcscllvoll'imento do R:'1ciodno n:'1Era Elctninica: Os cfcitos daTV, compuw,dor...:s l~\'ideo-g:lIl1e~. Sao Paulo: SUllHllllS. 1988.

~iIARCONDES FILHO. Ciro. T ckvisJo: A Vida Pdo Vidco. St10 Pauto: Ed. ~lltXkrna.1988.

NASSAR. Sil\lio Julio. 1.000 pcrgunt:ls: Tdt'vi~;io. Rio Ul>Janeiro: Ed. Rio ESlacio de S;1.198-1.

PACHECO. Etas OiJs. Tclcl'i.s:io. Crhllll;~l. Tm:lgimll·jo e Edlll·:'lf.;.iio: Dilemns e di5logos.S:io Paulo: Ed. Papinls. 1998.

PENTEADO Hclob:l DUp;1S.T(-'Ic"isiio c ESl:oln: conrtilo ou cooJX'm~ao. SJo P:lulo: Ed.Cortez. 2000.

PFROMM NETTO. Sallwd. Tl'cnologm ell! Educ:u;:io c COllluuic:H;:iO de M:lssa. S:ioPalllo: PiOIlt'irJ5-. 1976.

Rl!vist1 Educa<;iio N" 236 Dcz.:mbrol2000.

RcviM.I ISIOe Cri.:l.t1fJ:l(.'Tcvt! N" 175 I Abril/200].

Page 44: UNIVERSIDADE TUIUTI DO PARANA ELEN MARIA DE …tcconline.utp.br/wp-content/uploads/2014/04/A-INFLUENCIA-DA... · universidade tuiuti do parana elen maria de carvalho rytchyskyi a

RIZZO. S~rg.io,0 roder d:l lelinha. NO\'il ESl'llla. S:io P:l.ul.l, n" 118. 19YX.

SAM PAlO. M:trio Fern\/.:. HjstOri~l do radio cd:., lelc\'i.siio no Ur~lsii C no ntundn(lIIem6ri~\s de U!1lpit)nciro) Rio lit::.I:ml.!iro: Ed. Achiane. !9~4.

WILIAMS R. A Cuitura da Inftinci~l. S~O P:nJ!o: 1:':t.liLorn Mcxkrn:l. ~OO1.