ulolwe railway

147
1 THE ULOLWE – Die Ulolwe SOUTH AFRICA – SUID-AFRIKA A monthly railway research / historical publication ‘n Maandelikse spoorweg historiese en navorsing publikasie Vol 2 no 7 Un-official / Nie Amptelik Everything to do with the former South African Railways: i.e. Railway Stations, Harbours, Airways, RMT, SAR Police, Armoured Trains, Lighthouses, Pipelines, Catering, SAR Models, Diagrams of Locomotives etc and books on the Railways in Southern Africa Hennie Heymans, Pretoria, South Africa [email protected] July 2011 Photo: Rudi Venter Patron - Les Pivnic - Beskermheer

Upload: hennie-heymans

Post on 23-Mar-2016

292 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

Ulolwe Railway Journal Vol2 Issue 7

TRANSCRIPT

Page 1: Ulolwe Railway

1

THE ULOLWE – Die Ulolwe SOUTH AFRICA – SUID-AFRIKA

A monthly railway research / historical publication ‘n Maandelikse spoorweg historiese en navorsing publikasie

Vol 2 no 7

Un-official / Nie Amptelik Everything to do with the former

South African Railways:

i.e. Railway Stations, Harbours,

Airways, RMT, SAR Police,

Armoured Trains, Lighthouses,

Pipelines, Catering, SAR Models,

Diagrams of Locomotives etc and

books on the Railways in

Southern Africa

Hennie Heymans, Pretoria, South Africa

[email protected]

July 2011

Photo: Rudi Venter

Patron - Les Pivnic - Beskermheer

Page 2: Ulolwe Railway

2

For your reading pleasure, each of the “Contents/Inhoud” is linked. Just “Click” and away you go! At the end of

each article is a icon {TOP} , click and you will return here

Contents - Inhoud

Welcome .......................................................................................................................................... 8

Editorial ........................................................................................................................................... 8

Main story 1939............................................................................................................................... 9

Transport in the Union Africa South ......................................................................................... 9

Road Services ............................................................................................................................ 10

Cartage Services to and from Railway Stations ...................................................................... 10

Joint Railways and Harbours Control ..................................................................................... 11

Airways ..................................................................................................................................... 12

Railways .................................................................................................................................... 12

Freight Rates ............................................................................................................................. 13

Train travel ................................................................................................................................ 13

Standard of the permanent way and capacity of locomotives .............................................. 14

1939 - Die spoorweë as nasionale bate / the railways as a national asset - GJ Diamond ........ 14

1939 Germiston ............................................................................................................................. 16

Where all roads meet: Germiston - the hub of South Africa’s transport system ................. 16

Germiston - Bruno Martin ........................................................................................................... 20

General Railway Map of South Africa .................................................................................... 21

Germiston 1939: An extract from 1:50,000 map 2628AA, 1939, edition 2 ............................. 23

1937 Map with General Manager’s Report ............................................................................. 24

Enlargement .............................................................................................................................. 24

SAR-ATLAS-M4-East-Wits .................................................................................................. 25

Ref1-Witwatersrand-1925 ..................................................................................................... 25

1939 Notes from the Chief Civil Engineer's Department S.A.R. & H. ...................................... 26

Langlaagte ................................................................................................................................. 26

1939 Accelerated Mail-Boat Schedules: Additional Fast Train. ................................................ 30

1907 - Chronicles of Small Beer – The Eastern Pay-Trip ............................................................ 30

1938 SAA November Statistics .................................................................................................... 34

1938 SAA Germiston .................................................................................................................... 35

Page 3: Ulolwe Railway

3

“75 Years of the Corridor Dining Express” – B Martin .............................................................. 35

1939 South African Airways: Junkers ZS-AFB & ZS-AGG........................................................ 36

1939 Industrial Locomotives: North British Loco: Crown Mines No 6 .................................... 37

1939: 19D built by Skoda .............................................................................................................. 38

1939 19C built by Borsig ............................................................................................................... 39

1939 Henschel and Ash Bros........................................................................................................ 40

1939 Vickers Armstrong Cammell / Vickers & Metropolitan Carriage .................................... 41

1939 Pyle Headlights .................................................................................................................... 42

1939 SKF Axle Boxes for Class 23 Henschel ............................................................................... 43

1939 Pneumatic Tools ................................................................................................................... 44

1939 Engine 2355 at Vryheid East................................................................................................ 44

1939 Timken Bearings – Beyer Peacock Garatts ......................................................................... 45

1939 Port of Lourenco Marques ................................................................................................... 46

1939 Rhodesian Railways: Victoria Falls Hotel .......................................................................... 47

1939 SAR Tourist Bureau ............................................................................................................. 48

1939 Sea trips ................................................................................................................................ 49

1939 Kenya & Uganda Railways & Harbours ............................................................................ 49

1939 Texaco for SAR Motor Transport ........................................................................................ 50

1939 SAR Correspondence Courses ........................................................................................ 51

1939 SAR Houses Randfontein ................................................................................................ 51

1986 South African Railways Police amalgamation with the SA Police ................................... 52

Servamus October 1986 ........................................................................................................ 52

Servamus October 1986 ........................................................................................................ 53

Our Police Family even bigger – Sgt Johan Parreira .......................................................... 53

Harbour protection ............................................................................................................... 54

Aircraft security & Maj LT Haasbroek - Lourierkrans ......................................................... 55

“Our Generals“ – Lt Gen JH Visagie ................................................................................... 56

An historic overview of the SAR Police – Capt M de W Dippenaar (SAP) .......................... 57

Const De Kocks ..................................................................................................................... 57

Lt-Col AA Cilliers ................................................................................................................. 58

Maj JN Klopper ..................................................................................................................... 58

Page 4: Ulolwe Railway

4

Uniforms 1946 / 1952 ............................................................................................................ 59

Water Police & Dog Squad ................................................................................................... 60

Airport and Aircraft Security ............................................................................................... 61

SARP Special Task Force ...................................................................................................... 61

SAR Police – Lady Officer in the late SARP uniform ......................................................... 62

SARP Training and Band ..................................................................................................... 63

Permission – Servamus: Annalise Kempen ............................................................................ 64

Servamus November 1986 – A new era .............................................................................. 65

Railway Police Activities / Spoorwegpolisie aktiwiteite – Brig Ronnie Beyl ........................... 66

1981 Die moles met die troepe op die trein ............................................................................ 66

Kaptein J van Heerden en sersant J.P.L. (Koos) Strydom .................................................. 66

Begeleiding van treine (Kobus) ............................................................................................... 67

Funkey Motortrollie en padvoertuie ....................................................................................... 68

Die motortrollie wat ontspoor het (Funky)............................................................................. 69

Diefstal van Krugerrande (Jan Smuts Lughawe) ................................................................... 70

International Association of Airport and Seaport Police ....................................................... 73

Seehawens ................................................................................................................................. 73

Die seevaart na Lüderitz met Elsie die Polisieboot ........................................................... 73

The thief that walked like a duck (Cape Town) ..................................................................... 77

Possak Diefstalle ....................................................................................................................... 78

Doodskis in die veld ............................................................................................................. 78

Possakdiefstalle in Transkei ................................................................................................. 78

Possak-etiket vang diewe ..................................................................................................... 80

Die possakdief in die linnekis .............................................................................................. 81

Trokdiefstalle ................................................................................................................................ 82

Trokdiefstalle – De Aar – 1971 ................................................................................................. 83

GSG 9 ......................................................................................................................................... 84

Luit- kol- André Horak: Tweede bevelvoerder .................................................................. 84

Johan Lotriet: Vierde bevelvoerder ..................................................................................... 84

Infrastrukture ........................................................................................................................ 85

Skerpskutteropleiding .......................................................................................................... 85

Page 5: Ulolwe Railway

5

Observasie en massadigtheid, strukture en optrede .......................................................... 85

Gyselaar onderhandeling ..................................................................................................... 85

Vliegtuigoperasies ................................................................................................................ 85

Treinoperasies ....................................................................................................................... 86

Bus operasies ......................................................................................................................... 86

Vaartuigoperasies ................................................................................................................. 86

Geboue operasies .................................................................................................................. 86

Skietkuns en skietoefeninge ................................................................................................. 86

Padblokkades ........................................................................................................................ 86

BBP-beskerming .................................................................................................................... 86

Taktiese Helikopteraanwending.......................................................................................... 87

Tegniese Aspekte .................................................................................................................. 87

Taktiese touwerk ................................................................................................................... 87

Tydelike spesiale taakmag eenheid ......................................................................................... 87

1 Maart 1985 - Permanentewording ........................................................................................ 87

Opleiding by ander instansies ................................................................................................. 88

1 Verkenningsregiment ........................................................................................................ 88

SA Vloot : Simonstad ............................................................................................................ 88

Demonstrasie en voorligting ................................................................................................ 88

Nasionale Intelligensiediens ................................................................................................ 88

Skole ....................................................................................................................................... 88

Besoekers uit die Buiteland .................................................................................................. 88

SA Lugdiens .............................................................................................................................. 88

Vlugbemanning .................................................................................................................... 89

Ontwikkeling van die Bom skakeloosstellingskursus – brig Frans van Eeden ................... 89

Gesamentlike SALM - SAV - SA Spoorwegpolisie oefening Durban: 1984 ........................ 89

Gyselaar Onderhandelingsvermoë ......................................................................................... 90

Vliegtuigkaping simulasie : S.A. Lugmag : Waterkloof na Durban Lughawe ..................... 90

Spesiale Operasies .................................................................................................................... 91

Komati Verdrag: 1983 : Tussen Mosambiek en Suid-Afrika.............................................. 91

Oopstel van die spoorlyn tussen Swaziland en Suid-Afrika: 1985 ................................... 91

Page 6: Ulolwe Railway

6

Padblokkades : Swazilandgrens : 1983 - 1985 ..................................................................... 91

Dankie – Ronnie! ................................................................................................................... 91

1939 Pietermaritzburg .................................................................................................................. 92

SAR Pietermaritzburg .............................................................................................................. 92

SAR Catenaries ......................................................................................................................... 92

Philately SAR Locomotives.......................................................................................................... 93

1983 Special First Day Cover and Post Cards – Oom Gert Olivier ....................................... 93

South African Class 16E 4-6-2– Andre Kritzinger ...................................................................... 95

Manufacturer ............................................................................................................................ 97

Watson Standard boilers .......................................................................................................... 98

Service........................................................................................................................................ 98

Preservation .............................................................................................................................. 99

Commemoration ....................................................................................................................... 99

Gallery ....................................................................................................................................... 99

See also .................................................................................................................................... 100

References................................................................................................................................ 100

1939 Railway Related Books for Railwaymen .......................................................................... 101

1911 System Office Staff - Kimberley ........................................................................................ 102

1939 Kimberley ....................................................................................................................... 103

1909 Kearnsey Light Railway .................................................................................................... 104

Railway Personalities ................................................................................................................. 104

Obituary – Driver AH Liddle ................................................................................................ 104

Mr Peter Radtke ...................................................................................................................... 105

Mr TH Watermeyer – GM SAR ............................................................................................. 106

1939 SAR Station Staff Bethlehem ......................................................................................... 107

Sir William Hoy ...................................................................................................................... 108

Col HM Greene, Minister of Railways & Harbours, Natal Government ........................... 109

1909 NGR Mishap at Sterkspruit 231¼ Miles (Apparently between Van Reenen and

Swinburne.) ................................................................................................................................. 110

1939 News from SWA – also see new SAA service between Windhoek & Rand .................. 111

Mr OR Spyker – System Engineer ......................................................................................... 112

Oceanic disruptions ................................................................................................................ 113

Page 7: Ulolwe Railway

7

SAR Class 1A no 1298 ................................................................................................................ 113

Some Locomotive photographs ............................................................................................. 114

Carlos’ Junction: This time an old photograph of Cape Town’s old station: ......................... 115

SAR Class H 243 ......................................................................................................................... 115

Wepeners’ Perambulations ........................................................................................................ 116

Bloemhof ................................................................................................................................. 116

Odendaalsrus .......................................................................................................................... 120

Shunting at Hennenman ........................................................................................................ 120

Mothusi nr Welkom................................................................................................................ 121

Boskuil ..................................................................................................................................... 121

Daalder .................................................................................................................................... 122

Eersteling ................................................................................................................................. 123

Leeudoringstad ....................................................................................................................... 124

Sheltam – Virginia .................................................................................................................. 125

Makwassie ............................................................................................................................... 126

Ancona Rooiblom .................................................................................................................. 126

Road Trains Australia ................................................................................................................ 127

18E’s at Lidgetton Rudi Venter.................................................................................................. 127

Anglo Boer War - Block House & Bridge Terry Rowe ............................................................. 129

Marius Avenant - Stellenbosch ................................................................................................. 132

Oom Les Pivnic on the Ganger or Ploegbaas ........................................................................... 132

C-10 – No 32010 “Joseph” .......................................................................................................... 133

A “Boereraat” or a Burn Remedy - Paul Els our Military Correspondent ............................. 134

Benguela Railway - Anton van Schalkwyk .............................................................................. 134

Oom Les’ Green “Studebaker” .................................................................................................. 135

Copyright: Les Pivnic ................................................................................................................. 135

EPCC’s Baldwin @ Brecon Mountain - Rly Terry Rowe .......................................................... 136

Boon Boonzaaier ......................................................................................................................... 140

Bruno Martin – Australia ....................................................................................................... 140

Dave Fortune ........................................................................................................................... 140

Les & Sandy Smith.................................................................................................................. 140

Page 8: Ulolwe Railway

8

Louis Lubbe – George Railway Museum .............................................................................. 140

JP Strydom writes: .................................................................................................................. 143

Specie rytuie 4096, 4097, 4012 & 4013 ................................................................................ 143

Spoorwegpolisie Taakmag ................................................................................................. 143

Treinbedryfkursus, Kobus & Chris ................................................................................... 143

Funkey ................................................................................................................................. 143

The Market Place ........................................................................................................................ 145

Open Day – Atlantic Rail ....................................................................................................... 145

Dream Trains .............................................................................................................................. 146

INDEMITY / VRYWARING ...................................................................................................... 146

Good Bye! - .................................................................................................................................. 147

Welcome

Welcome to this “mid-winter “edition of The Ulolwe. My first reaction was that there would

be a meagre harvest. However the news just rolled in! A special word of thanks to all our

correspondents and those who sent in material and photographs to make this a bumper

issue.

Editorial

Our main story gives an overview of the South African Railways and all its facets a few

months before the outbreak of the Second World War. Our own South African Railways is

compared to the railways in Australia. In some respect the South African Railways and its

protection through legislation as national carrier against road traffic, was far better than in

Australia. The paper is presented by Edward Simms the then Commonwealth Secretary for

the Railways of the Commonwealth.

We also have other material from our regular contributors as well as an early 1909 – 1910

article on the “pay train”.

In this issue we focus on mainly January 1939, we look at the railways, the airways and at

the adverts of the time that focussed on the SA Railways. So much has changed, yet so much

has stayed the same! However it is so nice to see the “new” locomotives which were recently

manufactured and could at least have worked to 2039!

And something on the new SAR signals of 1939 at Langlaagte – we also take a look at

Kimberly, Germiston and South West Africa’

Page 9: Ulolwe Railway

9

We take a long look at the SAR Police what they did, how they were trained as well as the

demise of the SAR Police. A special word of “thanks” to Brig Ronnie Beyl. He shared some

information with us. He is one of the pioneers of the SAR Police’s Special Task Force. The

main purpose is to record SARP history and to supply building blocks for history and for

our future generations and for those interested in the SAR Police generally. They were

indeed a fine force!

We also have a feature on some of the staff of the SAR who made things happen!

Main story 1939

Transport in the Union Africa South

An Address delivered before the Institute of Transport, Sydney and published in the

SOUTH AFRICAN RAILWAYS AND HARBOURS MAGAZINE January, 1939. By

Edward Simms M.Inst.T., Secretary, Commonwealth Railways.

In South Africa, the Union railways are under one control. In Australia, there are seven

different railway administrations, each working independently.

Prior to the Union of South Africa there were four colonies and four railway systems.

On consummation of the Union these were joined. On the other hand, on the establishment

of Federation in Australia the States maintained their sovereign rights and continued to

operate their railways. South Africa has 13,000 route miles (Capital Account £151,000,000) as

against 27,000 in Australia (Capital Account about £365,000,000).

Australia's largest traffic centres, as example Sydney, Melbourne, Brisbane, are served by sea

(as well as by rail), and the tonnage by sea is much greater than by rail. South Africa's largest

traffic centre the Rand mining area is inland and served by rail. It is approximately 1,000

miles from Cape Town.

In Australia there is a diversity of laws controlling motor traffic. In some of the States, these

laws, I suggest, do not adequately consider the great railway asset.

In South Africa, there is one controlling law and this law ensures to the railways practically

all long-distance traffic.

South Africa acknowledges that railways are a transport rather than a railway undertaking.

In South Africa the railways operate very extensive road services, control the harbours of the

Union, operate their own steamships, and own and operate all the scheduled air services in

the Union. On the other hand, in Australia the railways are not authorized to inaugurate

road services; they do not control harbours, they do not operate air services, and, with no

control over these several services, Australian railways must be content to lose traffic which,

by virtue of their trained personnel, they could economically and efficiently handle.

Page 10: Ulolwe Railway

10

South Africa has a uniform-gauge railway (3ft. 6 in.), whereas in Australia we have 5 ft. 3 in.,

4 ft. 8t in., 3 ft. 6 in. and even smaller. A medley of gauges is a great hindrance in Australia.

Physically, the countries are alike - South Africa, with its great inland stretches, has no

waterways and depends on the railways for its development. South Africa has a population

of less than two million European and about seven and a half million coloured - Australia's

population is about 6,800,000

Road Services

In 1912, when Sir Wm. Hoy was General Manager of the railways in South Africa, he

introduced road services – now 12,000 miles of these services are operating: they run in

conjunction with the railways, but there is no paralleling. The road motor service has been a

great help in agricultural development. Last year, the road services returned revenue of over

half a million pounds, and showed a good profit after paying interest and depreciation and

working expenses. Ample sums were provided for depreciation, based on a life of five years

for a passenger motor vehicle and eight years for goods. Over 850 vehicles are in service.

A manager of the road motor services is attached to the General Manager's staff at

Johannesburg, and in each of the districts there is a representative officer, under the System

Manager, who devotes the whole of his time to the motor business.

The rates, charges and conditions for passengers and goods are set out in practically the

same manner as the charges and conditions for carriage over the railways.

The rates are on a mileage basis and apply equally throughout the Union.

The Station Masters at the railway stations from which the services operate are in control,

and in the invoicing of consignments, partly by railway and partly by road, the one invoice

is used. Passengers at the originating station can also pay for the motor service journey at

the same time as they take out the railway ticket. The accounting is done by the railway

staff.

Cartage Services to and from Railway Stations

As in the case of the British railways, a feature of the Administration is the collection and

delivery of goods to be carried by railway. For this purpose, the Administration maintains

large outfits at the important centres. At a number of depots where the Department does not

maintain its own carrying facilities, tenders are arranged with outside carriers to undertake

the service on behalf of the Administration.

At Cape Town and Durban and other ports, railway representatives meet the boats, take

charge of baggage, attend to customs as far as practicable, and deliver at hotels, or at railway

stations as may be required. They also call at hotels, etc., for baggage. The services are

efficient and the rates moderate and are appreciated by travellers. The services show good

financial" results after providing for depreciation.

As exemplifying the extent of the cartage system, in the main Johannesburg goods depot

alone (at Kazerne) 1,127 motor and other delivery vehicles are owned by the Administration.

Page 11: Ulolwe Railway

11

Joint Railways and Harbours Control

The harbours of the Union and the railways are under the one Administration, and are

operating with marked success. The harbours are showing a good profit after making ample

provision for depreciation. In addition, the Administration also has a small overseas

shipping service which shows a profit year by year after due provision for depreciation.

Prior to Union, there was divided control-the harbours being under one authority and the

railways under another.

This, the Administration contends, led to overlapping of duties, duplication of work and

friction amongst the staff reacting to the detriment of co-ordination and efficient working.

Prior to Union, harbour authorities had their general managers, traffic managers,

accountants, superintendents, etc. After Union, the one set of controlling officers carried out

the dual services.

The loss in working the Port of Durban alone for the year immediately prior to Union was

£71,600. Now the harbours of the Union are showing substantial profits.

Summed up, it was stated to me by reliable authorities in the Union that the amalgamation

of the railways and harbours under single management has been of great benefit owing to

simplification of administration, more expeditious handling of goods, greater flexibility in

operating the railways and harbours, interchange ability of staff, reduction in expenditure

and other advantages which invariably follow concentration of large undertakings. It was

stated to me definitely that since the existing organization of unified railway and harbour

control and management was introduced, there has not been a single complaint or

representation made to the Administration by organized commercial or industrial bodies,

shipping firms, or the general public, seeking to revert to the old method of separate control.

Some of the South African ports are very important: Durban, for instance, in 1937, handled

over five million tons-a tonnage approximating that handled in Melbourne.

The harbours are very well equipped with modern facilities-no less than eighty-five

electrical cranes being in service at Durban.

This port appeared to me to be better equipped than our main Australian ports.

Their mechanical coaling plant is capable of loading bins at the rate of 400 tons per hour and

off-loading at 300 tons per hour.

The grain elevator is a feature of Durban and other harbours - at Durban, the terminal

elevator has a storage capacity of 42,000 tons, with shipping gallery; intake capacity 1,000

tons per hour, shipping capacity also 1,000 tons per hour.

There are also fruit export facilities, the pre-cooling chambers holding 2,000 tons of fruit. In

addition there is a graving dock of 1,150 feet. All these facilities at Durban and other

harbours are under the Railway Administration.

Page 12: Ulolwe Railway

12

Airways

All scheduled services throughout the Union are operated by the Railway Administration.

In Airways operations, the Railway Administration is subject to the same conditions as

private operators. It pays landing fees charged by the local authorities in charge of

aerodromes; it also pays licence fees for aeroplanes and it is, under the regulations, required

to have its machines examined and its pilots licensed, etc. The latest planes are of the

Junkers type, carrying twelve to fourteen passengers, with a cruising speed of 200· miles per

hour. These large planes have a staff of four-a captain in command, first officer, flight

engineer and wireless operator, although where the first officer is competent to do the

operating, a wireless operator is not carried.

Like most airways, the services are operated at a loss, and this loss amounted to £150,643 for

the year ended 31st March, 1938-the loss is after making ample provision for depreciation,

which is a feature of all the financial arrangements of the South African Railways and

Harbours Administration.

Railways

This Administration is much bigger than anyone Railway Administration in Australia. It is

interesting to go to the Head Office in Johannesburg, which is a very stately building, and

see signs such as "Manager, Road Motor Services," "Shipping Manager," "Airways Manager,"

in addition to the orthodox "Chief Traffic Manager," "Chief Engineer, Existing Lines," etc.

Railway gross revenue for the year 1937 -38 was over £35,000,000. This is ·larger than New

South Wales, Victoria, South Australia and Western Australia combined. After paying

interest, working expenses and depreciation (£2,600,000), the Administration had a credit

balance of over £5,500,000. The accounts are kept separate from Government Treasury

Accounts

The huge earnings and traffic carried over the railways is difficult to understand, as there

are under 2,000,000 whites in the whole place, and seven and a half million coloured people

who are meagre spenders on account of the low earnings.

But the visit to South Africa was very refreshing to an Australian railway executive man

who, for years, has been struggling to make ends meet.

South Africa, apart from the gold, is not as rich a country as Australia-yet, they have this

wonderful railway result. I attribute the result to

(1) A period of marked prosperity, on account of the inflation in the price of gold.

(2) Long hauls by rail, which counterpart in Australia is by sea, capital to capital.

(3) A Transport Act, which recognizes the railway as the national transport system of the

Union.

Dealing with the control of transport, legislation has been in force since 1930.

There is a Central and nine Provincial Boards, each with jurisdiction and power in its own

province to issue licences.

A cardinal feature of the Act is the protection of existing transport facilities, the Act

Page 13: Ulolwe Railway

13

providing that where, in the opinion of the Board, existing services are satisfactory and

sufficient at a reasonable charge to meet transportation requirements of the public, the Board

shall not grant any further motor carrier certificate applied for within the area, or along the

route applied for.

This gives a security, amongst others, to tramway and other street transport corporations,

and representatives expressed to me their great appreciation of this provision, and said how

hopeless their position was becoming prior to the introduction of the legislation.

The Act is mandatory, that where existing services are satisfactory and sufficient to meet the

needs of the public, the Board shall not grant any motor certificate.

This has led to a stabilization of established transport services, and saved some of those

services from serious financial embarrassment. With the established services there now is

evidence of virility and an up-to-dateness which is very creditable to the Union.

Another factor contributing to the financial result of the railways is that roads are not as

good as in Australia, and cannot be used by private motor cars in competition with the

railway to the same extent as in Australia.

Coal is obtainable at a very low price averaging about 5s. 6d. per ton.

Freight Rates

Rates and freights are imposed much on the lines applying in Australia, high value

commodities carrying a high rate, agricultural products and native coals a low rate.

Prior to Union, the different provinces had competitive rates for the Rand traffic, and there

was great wrangling and bitterness over these rates. The railway situation was, I am reliably

informed, one of the main factors which forced the Union of the four Provinces of Cape,

Transvaal, Orange Free State and Natal. Now, the railway rates for the whole of the Union

are controlled by one authority. There are no inter-state border rates, no sum of the locals-a

uniform schedule of rating operating throughout the Union.

Train travel

Train travel is very comfortable, and much faster than on the 3 ft. 6 in. systems of Australia.

The selected express trains running from Cape Town to Johannesburg, from and to the

Union-Castle steamers, average about 37t miles per hour right through.

The dining and catering services are popular; dining cars are attached to practically all long-

distance trains. There are fifty-seven dining-cars, as well as about thirty-five twin dining-

cars in service. The service in the dining-car is good.

The dining-car services are being run at a loss, but the policy of the Administration is to

maintain a high standard of food and service, which it contends, is one of the attractions of

travel in South Africa. One seldom heard of long-distance travel in the Union without

reference being made to the very satisfactory meals on the trains and the comparatively low

Page 14: Ulolwe Railway

14

costs. The charges are: breakfast and lunch 2s. 6d. each; dinner 3s. 6d.

Special attention is given to the training of the staff for the dining-car services. An

arrangement has been come to whereby members of the Special Service Battalion at

Roberts Heights Camp, Pretoria (under the aegis of the Union Defence Department), are

trained for catering services, as waiters, cooks, etc.

A feature of railway travel is the sleeping arrangement (known as “bedding service ")

providing comfortable accommodation at very low rates. Pillows, sheets, and rugs are

provided and the bed is made up by a bedding boy at a charge of 3s. for the journey. It is not

uncommon for the journey to occupy two nights, or more in the case of travel from say Cape

Town to Rhodesia. The bedding is reserved for the passenger for the whole journey, and 3s.

is the total charge.

Standard of the permanent way and capacity of locomotives

A 96-Th. standard has been adopted for the main lines between Cape Town and

Johannesburg and, Johannesburg and Durban-approximately 1,500 miles. The provision of

this high standard has enabled the Administration to introduce heavy locomotives and

rolling stock of high carrying capacity.

The Union is not well provided for with local timber suitable for sleepers and in the past

large numbers of jarrah sleepers have been imported from Western Australia.

The tendency lately is to purchase sleepers from timbers of Southern Africa, teak from

Rhodesia, and macrusse, etc., from Portuguese East Africa. The jarrah sleeper, however, is

highly regarded by the railway engineers.

The engines running the fast passenger trains are of 43,000-Th. tractive effort.

This, it will be noted, is considerably in excess of the large C.36 Class engines in the New

South Wales service (30,500), although South Africa has only a 3 ft. 6 in. gauge railway.

Some of the Garratt engines have a tractive effort as high as 78,650.

I cannot dwell on further details, but the story of the South African Railways Administration

is a romance. It is carrying on a wonderful work in the interest of the nation. The South

Africa Act, 1909, provided that the railways were to be administered on business principles,

due regard being had to the agricultural and industrial development within the Union. Its

financial arrangements are an object lesson to Australia, and its one control over all the

Union gives a much better arrangement than we have with our seven railway systems in

Australia.

1939 - Die spoorweë as nasionale bate / the railways as a national asset - GJ Diamond

Synopsis: The railways as a national asset. The article is there to sensitise readers (and staff)

of the importance to the railways as far as our mineral development and agriculture is

Page 15: Ulolwe Railway

15

concerned. Initially the Boers resisted railway development – they made money with their

transport business and the train would put them out of work. [Therefore first railways in the

ZAR were called the “Rand Tram”.]

Dit word vertel dat president Kruger, toe hy genader is om elektriese trems in Johannesburg

toe te laat, geweier het op grond daarvan dat die boere nie hul voer van die hand sou kon sit

nie. Of dit die waarheid is, weet ek nie, maar dit openbaar die gees van die tyd. Soos die

trem; het die trein in die begin heelwat teenstand ondervind. Die oorsaak was nie ver te soek

nie. Die transportryer het met sy wa en osse goed geld gemaak en die trein sou hierdie

lonende werk uit sy hande neem. Maar die trein sou kom. Dit het gekom en gebly trots alle

teenstand.

Die trein is vandag die hoof vervoermiddel in ons land en myns insiens sal hy dit bly. Die

toenemende motornywerheid en ontwikkeling van die lugvaart, is faktore waarmee op

hierdie gebied rekening gehou moet word, maar deur die lug kannie dieselfde swaar vragte

vervoer word as per spoor nie en met die pad nie so veilig en goedkoop nie.

Vir die ontwikkeling van die land het die spoorweë ontsaglik veel gedoen. Kyk maar na 'n

kaart van die Unie en jy sal opmerk dat die Unie oorspan is met 'n netwerk van spoorweë,

waarop al die belangrike dorpe geleë is. Was dit nie vir die spoorweë nie, sou meeste, indien

nie almal, van die dorpe nie die besigheidsentra geword het, wat hul vandag is nie.

Dis haas onmoontlik om te dink dat hul met behulp van 'n ander vervoermiddel dieselfde

groei sou ondergaan het.

'n Groot bate van die spoorweë is hul stiptheid. Daar is weliswaar hier en daar plek vir

verbetering, dog as die grootte van die verkeer, wat gehanteer word, in aanmerking geneem

word, val daar baie wat weinig verbeter kan word nie. Wat egter wenslik is en waaraan

aandag behoor verleen te word, is bespoediging oor die algemeen. Die publiek wil hul

goedere so gou moontlik met presiesheid ontvang of op die plek van bestemming hê en dit

dien nie uit die oog verloor te word nie.

Die landboubedryf, die ruggraat van 'n volk, is uitsluitlik van die spoorweë afhanklik. Die

boere bring hul produkte na die naaste stasie en daarvandaan word dit na alle dele van die

land gestuur. Al die markte is binne hul bereik. Waar die boer sy produkte plaaslik van die

hand sit, word dit deur die handelaar na die mark gestuur. Was dit nie vir die spoorweë nie,

sou die boer geen bestaan kon maak nie en sou die dorpenaar dubbel en driedubbel vir sy

kos moet betaal, maar dan sou die dorpenaar ook nie kon bestaan nie. Die spoorweg doen

vir die boer soveel dat dit hom absoluut onmisbaar is. Ekonomies is die spoorweë van groot

waarde. Hul verskaf 'n werkkring aan oor die honderdduisend man en die manne dra geen

geringe deel tot die koopkrag van Suid-Afrika by nie.

Op die lys van Nasionale bates van die land, staan die spoorweë heel bo. {TOP}

Page 16: Ulolwe Railway

16

1939 Germiston

Where all roads meet: Germiston - the hub of South Africa’s transport system

What rail traveller in South Africa has not, at one time or another, passed through

Germiston, that sombre, grey-looking station where trains from as far apart as South West

Africa and Natal, Portuguese East Africa and the Cape, with their loads of voyagers from

even more distant places, arrive and depart at all hours of the day and night. Speedy

suburban trains; imposing main-line trains and crowded holiday specials; trains of all kinds

and descriptions hauled by steam giants, diminutive locomotives or the more modern

electric motor coach, enjoy a temporary rest, while their many passengers stretch their legs

on the long platforms or besiege the bookstalls and tea rooms, at this extensive and

important junction. Porters push their luggage-piled barrows through the jostling crowds;

newsboys offer the latest papers and periodicals for sale and everywhere is the hissing of

steam, the gentle purr of an electric train as it speeds on its way, and that atmosphere which

cannot adequately be described but yet pervades and is peculiar to all large railway stations.

But if Germiston is important and well known as a passenger station it is probably more

important although certainly not so well known as one of South Africa's greatest goods

depots. A goods depot normally is a place where goods arc received and despatched by rail

and, in the main, this is true of Germiston, but there is one very great difference. Here the

bulk of the traffic is not received by consignees nor is it despatched by senders-it is

transhipped. Obviously it is impracticable for each and every loading station in the Union to

despatch all its forwarded traffic in trucks labelled direct to the destination station for which

the goods they contain are consigned. From Standerton, for instance, small consignments of

goods for towns in the Eastern, Northern and Western Transvaal, might all be tendered for

conveyance on the one day. If these consignments had to be retained until sufficient traffic

was available to warrant the making up of a special truck for their particular destination

they would be considerably delayed and the benefits of speedy transport completely lost. In

Page 17: Ulolwe Railway

17

consequence, it is the practice in such cases for the forwarding station to load all the traffic

destined for the same direction into one or more trucks labelled to the most convenient

transhipping station.

Here many trucks are received daily, each containing traffic for a dozen or more further

points. They are immediately off-loaded, and the traffic is re-loaded again into trucks

labelled direct to destination.

Briefly that is the principle upon which transhipping centres work. These depots are in

operation at many strategic points throughout the country, but that at Germiston is

undoubtedly the largest and most important of them all.

Although a fair amount of traffic is naturally received for, and despatched by, the traders

and merchants in the town, some ninety-five per cent of all the varied conglomeration of

goods handled at Germiston is received from other parts of South Africa and despatched to

other parts of South Africa. This tranship traffic is received in anything up to 250 trucks

every day and when re-sorted and loaded ready for despatch again it usually occupies about

300 trucks, the increase being accounted for by the fact that the inwards trucks are usually

received loaded to capacity whereas traffic conditions do not generally permit of the

outwards vehicles being so fully loaded. To ensure speedy conveyance the outwards trucks

are despatched daily, irrespective of whether they contain full loads or not. Suitable

arrangements exist for the supply of the requisite number of empty vehicles.

To cope with the immense volume of work involved in the handling of so much traffic, the

main goods shed at Germiston has four roads in it and these, between them, have

accommodation for about 120 vehicles at a time. Even with this capacity, however, the shed

has to be cleared several times each day, the trucks being withdrawn as soon as they have

been completed and others requiring attention brought in from the yard.

Page 18: Ulolwe Railway

18

"Expedition" is the watchword, and as soon as the loaded vehicles are received in the shed

the Foreman decides which consignments will be transhipped and which will be allowed to

remain in the truck, the policy followed, of course, being to remove the least possible

amount of traffic. To further expedite the work and eliminate all unnecessary handling,

every effort is made to move traffic direct from one truck to another without stacking down

on the shed floor in the process. An important factor in the" truck to truck" system is that the

possibility of damage to goods whilst they are being handled is reduced to a minimum.

The despatch of traffic in other than direct trucks and the need for stacking down, however,

cannot be completely obviated for there are many cases where, in the interests of speed in

conveyance, it is essential that traffic for more than one station should be forwarded in the

same truck. Accordingly, " wayside" trucks containing goods for a series of adjacent stations

are despatched daily and this traffic has to be collected and stacked on the floor of the shed

so that when all is in readiness it can be loaded in station order, i.e. the goods for the farthest

point are placed at the back of the truck. Germiston depot despatches upwards of eighty

such wayside trucks each day.

To meet the urgent need for expeditious conveyance of eggs, poultry, fruit, vegetables and

other perishable traffic for stations on the East Rand, the Germiston depot operates a road

service on three days in each week - Tuesdays, Thursdays and Saturdays - when urgent

traffic is specially collected and delivered by motor lorry. This scheme is of inestimable

benefit to the consignees for, when traffic is heavy or in the event of the goods yard at any

time being congested, arrangements have been made for a Checker to examine every vehicle

and extract the perishable and urgent consignments for delivery by road and thus avoid any

delay that might ensue if it were not possible to place the vehicles expeditiously in the shed

for attention.

Page 19: Ulolwe Railway

19

Besides being the largest tranship depot in South Africa, Germiston is also distinguished by

the fact that it is the only depot where the regular transhipment of explosives traffic takes

place. Each week a special explosives train from the explosives works at Firgrove, in the

Cape, is received. This train is kept well away from all other traffic and every precaution is

taken to ensure that the handling of such a dangerous commodity, which is contained in an

average of twenty special explosives trucks, can be performed in perfect safety.

The Germiston depot handles upwards of 36,000 tons of tranship traffic each month, and, to

do the work satisfactorily and without loss of time, some forty Checkers assisted by about

230 rail workers are required in addition, of course, to the office staff and other necessary

officials. Tranship working does not lend itself to the use of mechanical aids, but essential

items such as motor-driven barrows, tractors and trailers, and powerful cranes, etc., have

been provided.

In addition to actually handling traffic, the staff at Germiston is responsible for the control of

the sites at Germiston North where non-handled or "Station to Station" traffic, mainly wood

and coal, is dealt with. Incidentally, the ganger's cottage at this section of the depot was

formerly the main station building in the old ZASM days. There are, too, well over 100

private sidings to be served and these are located throughout the extensive industrial areas

of the town and even as far distant as Jeppe, on the outskirts of Johannesburg. Riding

through the Germiston industrial area one is struck by the number of sidings leading off

from the main feeder lines and notices that there are almost as many railway lines as roads

in the district.

At the moment, extensive plans are on foot for the improvement of the facilities at

Germiston by the provision of additional platforms, for the convenience of passengers, and a

greatly enlarged and improved yard lay-out. Despite these projected improvements,

however, with the facilities at its dispos.al to-day and the tremendous number of

consignments dealt with, the standard of efficiency at this huge depot is remarkably high.

Page 20: Ulolwe Railway

20

Circumstances are practically unknown when traffic has had to be retained at the depot for

more than twenty-four hours; the character of the consignments is as diversified as could be

found at even the largest goods station and whilst from this it would seem that the larger

and more varied the volume of traffic the larger the number of complaints regarding

damage or delay, in the case of Germiston such complaints are comparatively few.

H.A.C.

{TOP}

Germiston - Bruno Martin Greetings Hennie

Thank you for your email – I saw your request for railway maps around Germiston in the

‘1900s’ on the Yahoo Group’s SAR List earlier this week and I’ve been progressively

scanning what I have from published maps.

The information collected so far has been digitised to form the Gauteng base map from

which I intend to create a series of large scale A4 format maps for the Railway Atlas showing

past and present alignments as well as industrial lines.

I have attached the following:

Ref1. A scan of the Witwatersrand inset taken from the General Railway Map of South

Africa (although not dated, but appears to be early 1920s).

Ref2. Germiston 1939: An extract from 1:50,000 map 2628AA, 1939, edition 2, which was

published just after the alignment from Germiston to Elandsfontein via Primrose was

deviated to its current alignment in 1938. At the time of mapping, not all of the old

alignment had been taken up: it still shows a section running alongside Pretoria Road with

an un-named station shown (Sialkot?), and at the Germiston end a section curves around to

the workshops where it would have continued in a northerly direction across Main Reef

Road and around the slimes dam to Pretoria Road. I have plotted the approximate location

of the alignment from the Germiston end up to Pretoria Road. The year of opening of the

individual lines has also been added – I not sure whether the alignment running east of

Germiston station actually resembles the original alignment of the Rand Tram.

Ref3. A scan of a poor photocopy of the map published in the 1937 General Manager’s

Report in connection with the electrification of the Witwatersrand which shows the original

alignment of the Pretoria line leaving Germiston.

Ref4. An extract from a map I captured whilst trawling the internet on

http://catalog.afriterra.org/home.cmd;jsessionid=5g3q0ofdvwo8

Very interesting map produced in France, shows the ‘Rand Tram’ alignment, but its

accuracy needs further examination.

Page 21: Ulolwe Railway

21

Full reference: Carte du District Aurifère WITWATERSRAND

Transvaal - Afrique du Sud.

Par S Goldmann.

d’après le cadastre official du Governement.

Johannesburg, Décembre 1894.

Also attached is a ‘not to scale representation’ of the current railways covering the eastern

half of the Witwatersrand which part of my Railway Atlas, Map M4 East Wits.

I hope the above will be of interest – please send me the link to the July “Ulolwe”

(Railways).

Kind regards

Bruno

General Railway Map of South Africa

Page 22: Ulolwe Railway

22

Page 23: Ulolwe Railway

23

Germiston 1939: An extract from 1:50,000 map 2628AA, 1939, edition 2

Page 24: Ulolwe Railway

24

1937 Map with General Manager’s Report

Enlargement

Page 25: Ulolwe Railway

25

SAR-ATLAS-M4-East-Wits

Ref1-Witwatersrand-1925

Page 26: Ulolwe Railway

26

1939 Notes from the Chief Civil Engineer's Department S.A.R. & H.

Published in SOUTH AFRICAN RAILWAYS AND HARBOURS MAGAZINE, January, 1939 from page 65.

Langlaagte

To Langlaagte has fallen the honour of being the second station in the Transvaal to have a

power-operated signal and points installation, and the signals branch had the satisfaction of

seeing many months of hard work successfully completed when the installation was

brought into operation early in November.

The past few years have seen Langlaagte grow from a small junction station into a most

important railway centre in all senses of the word, for in addition to being the junction for

the Vereeniging line, it is also to be the connecting point for the new line to Crown, whilst a

marshalling yard has been laid out on the north side of the station.

Then, too, Langlaagte serves a very busy and growing industrial area with innumerable

private sidings.

With the growth of the station, the task of signalling and operating the yard has grown more

and more onerous, and finally the stage was reached when, in order to obtain entirely

satisfactory working, it became necessary to provide a power-operated installation. The

alternative ·to a power installation would have been to provide several signal cabins for the

operation of the points and signals mechanically, but such an arrangement would have been

less efficient and more costly than a power installation.

The installation in operation is similar to that in use at Johannesburg station and the points

of control from the intermediate home signal on one side to the intermediate home signal on

the other side are 12,323 feet apart. The furthest set, of points operated is on the Newclare

line and is 4,920 feet from the cabin. This distance is, of course, quite beyond the bounds of

mechanical operation.

The signal cabin is a modern double storeyed building, with the "control tower" on the

upper floor and the relays, etc., below. The lever frame which measures 18 feet by 4 feet 6

inches by 5 feet, has seventy-nine levers of which forty-three control signals and eighteen

points only, the remainder being spare for future requirements. The frame is a very neat

piece of equipment with its rows of levers, indicator lights and glass panelled front.

Incidentally there are 178 indicator lights to the levers.

These lights indicate to the signalmen whether the point lever is free to operate

New signal cabin, Langlaagte and the position of the points, i.e., "normal" or "reverse."

With a large yard and distant points to control it is of course essential that the signalmen

should know exactly what is happening on the lines under their control.

Page 27: Ulolwe Railway

27

This is provided for by a large illuminated diagram of the yard which indicates exactly what

lines are occupied, and changes as the positions of trains alter. The diagram, which

measures 10 ft. 6 ins. by 4 ft. 6 ins., has 124 indicator lights indicating the sixty-two track

circuits in the station precincts.

Page 28: Ulolwe Railway

28

For shunting purposes the yard is in telephonic communication with the cabin and there is a

perfect battery of phones and instruments, etc., on the walls of the cabin. In addition to the

signalling gear, several switches in connection with the signalling power supply are housed

in the cabin and altogether the cabin proper presents a very ultra-modern appearance.

Down below the lever frame there is a bewildering mass of cables and relays, etc., the

operation of which is far beyond the average layman. In this room of instruments and

neatly-wound cables there are no less than 142 relays and eight miles of cable. This is the

nerve centre of the apparatus and here the mechanical movement of the levers above is

changed as it were into electrical effort which, in turn, is transmitted to the point of

operation, that is the signal or the points.

The apparatus does not, however, end in the cabin. Outside there are numerous relays,

transformers and points machines as well as other necessary equipment, most of which is

housed in apparatus cases of which there are twenty-two. The points machines actually

constitute the equipment responsible for the moving of the points and contain a small motor

which operates switches. There are thirty-two points machines in use.

The work outside the cabin has called for the use of an extraordinarily large amount of

cable-in fact, roughly about 180 miles of single and multi-core cable have been laid. In these

180 miles of cable there is sufficient copper wire to run a telephone line from Johannesburg

to Cape Town.

The actual operation of the cabin is simplicity itself and all signals and points are interlocked

just as in a mechanical installation. Alternative sources of electric power supply are available

so that the possibility of complete failure on this score is very remote.

With the bringing into use of the new cabin, trains between Braamfontein West Langlaagte

and Langlaagte-Newclare run under automatic working, descriptions being given between

cabins by means of single-stroke bells. On the section Croesus-Langlaagte three-position

lock and block working is maintained.

Whilst on the subject of signalling another important development is about to take place, in

that a new system of control, so far as this country is concerned, is to be introduced at

Johannesburg, Jeppe and Krugersdorp. The system is known as "route relay interlocking"

and represents the latest development in the control of busy station yards.

With this system the signalling of the station yard is controlled from a panel and hence it is

also known as the "control panel" system. The control panel takes the place of the lever

frame and consists of a metal board on which is shown the layout of all the lines in the area

controlled.

The length of the panel is very much smaller than that occupied by a lever frame and this

enables all the controlling functions to be placed within easy reach of the operator.

Thumb control switches are provided for operating the signals and points, the signal

switches being mounted in the approximate positions which the signals would occupy on

Page 29: Ulolwe Railway

29

the ground, while the point switches are fixed near to the points they control or at the top or

bottom of the panel. Indicators of the positions of signal: and/or points are given on the

panel in addition to the indications showing the condition of the tracks.

The feature of this system is the simplified control which enables one man to operate a cabin

which would normally require several operators. In some of the busy signal cabins in

England control panels have replaced frames of 300 or more levers. All that is necessary for

the conduct of a movement is the manipulation of a switch or push button, and the

movement can be extended practically throughout the yarn. Immediately the switch is

opera.ted all the points on the route set up, line up automatically and all converging s.igna.ls

turn to the “danger" aspect.

Just before Easter of this year the signal cabin at Johannesburg was completely gutted and a

temporary cabin was erected and equipped in record time pending the arrival of new

equipment. At the time consideration was being given to a trial of the" route relay

interlocking" system, and it was decided to take the opportunity of providing such an

installation at Johannesburg instead of replacing the damaged equipment.

The particular system selected for Johannesburg is known as the "N.X." interlocking

installation and is expected to be in operation by this time next year. In the case of Jeppe and

Krugersdorp new relay interlocking installations there form part of the programme of

improvements at these stations.

The Administration has agreed to the erection of a new block of offices for the System

Manager's Department at East London and a contract has been let for the work.

The original portion of the present building occupied by the System Manager's staff was

constructed in 1877 as a dwelling house and office for the then Resident Engineer on the

Cape Eastern System. These premises have since been altered and added to from time to

time and, in addition, adjoining dwelling houses have been taken over as circumstances

demanded more accommodation. The result has been that the railway offices at present

consist of a number of buildings, which, apart from being unsuitable as office

accommodation, are spread about in such a way as to make efficient working most difficult.

The new offices are to be built at the corner of Fleet and Station Streets, which is close to the

station and a suitable site for both the public and Administration. The building will be a

three-storeyed structure with the main elevation on Fleet Street.

It will be of simple but modern design with face-brick finish and centrally-situated entrances

in both Fleet and Station Streets.

The building will be constructed in the form of a square with a courtyard in the centre so

that all offices will be well lighted and ventilated.

On the ground floor will be accommodated the tourist bureau, staff offices, Local

Accountant's Department, claims office and operating offices, etc, whilst the second floor is

allocated mostly to administrative sections. The System Manager, System Engineer and

Page 30: Ulolwe Railway

30

other heads of departments have their offices on the second floor. On this floor, too, will be

the engineer's offices, the drawing offices, works and estates section, traffic and loco,

departments, etc., and a board room will be available for conferences, etc. The third floor is

devoted to caretakers' quarters, lecture rooms, etc.

The building should be available for occupation towards the end of the year.

{TOP}

1939 Accelerated Mail-Boat Schedules: Additional Fast Train.

Commencing with the voyage of the Athlone Castle which will arrive at Cape Town on the

5th January, 1939, all the Union-Castle Company's mail boats will operate on a 13!-day

schedule from Southampton to Cape Town, arriving at the latter point on Thursdays in each

week. On and from the date mentioned a fast passenger train will depart from Cape Town

Docks at 10.32 a.m. on Thursdays, arriving at Johannesburg at 2.10 p.m. on Fridays. This will

replace the fast train which ran formerly on certain Fridays but will not affect the running of

the "Union Express" on Mondays.

1907 - Chronicles of Small Beer – The Eastern Pay-Trip

It was two years ago that I was sent to join the Paymaster, who was from the Head Office in

Cape Town about to proceed "on pay" along the Eastern System. Some of my candid

colleagues expressed the opinion that I was taking a cheap holiday- be that as it may, I was

on duty, and the revelation of the object of my journey is here unnecessary. Queenstown,

Burghersdorp (sic), Aliwal, Sterkstroom, Indwe, Maclear that was to be the pay-train's

itinerary.

I had never been to the last-named place, and this was to be my first pay trip. It was quite an

event. I got aboard the pay-coach at Cambridge, to find in Mr. Crerar, the paymaster, an old

acquaintance, made years ago when he was at the Head Office. Naturally we had much to

say to each other anent the changes in our Department, to discuss the vagaries ·of our chiefs,

the smallness of our salaries, when our desserts were so great, the luck some fellows had-

always the stupid fellows, too - and to wonder when increases would be going again.

Meanwhile helms cheerfully counting out and putting away piles of money that was not his,

and sorting out heaps of blue and white pay-sheets, full of appalling rows of figures, which

he pushed towards me, saying I should have “to play with them to-morrow." I had often,

indeed, constantly, seen pay-sheets before; but it was some years since I had covered them

with those little red ticks, each of which means some definite effort either of calculation or of

reference; and the game I ,was told to play did not seem to promise much amusement. Pay

would not begin until next morning, at Queenstown, but would continue all day, so there

was nothing for it but to start verifying the pay-sheets for at least the first day's run. It was

not interesting to cheek the multifarious refunds the employees have to make to a motherly

Government, who supplies its servants with boots and coal and firewood and meal and

every other kind of food except meat and bread.

At Queenstown the accacias were in bloom, their quivering leaves and swaying tassels of

Page 31: Ulolwe Railway

31

white flowers threw dancing shadows over the cinder paths, their scent mingled with the

odour of engine smoke and axle-grease. It was there that I was introduced to Mr. Schentke,

the grey-haired broad-shouldered, up-right Schentke, who had been a trooper, who had

helped to save Kimberley upon a memorable occasion for the British, who now every month

doled out the coal and boots and tea and sugar and "seconds" which the C.G.R. brought up

so thoughtfully from the coast for nothing, and delivered at the very doors of its servants

up-country. There he stood in his shirt sleeves upon the cold spring morning, beside the

truck's open flap, bossing up the "boys" who dragged out the cases and tins of provisions

and oil, depositing them beside the metals, in exchange for little slips of paper which bore

the official stamp and red ink hieroglyphic, authorising the issue.

Schentke’s dignity was never ruffled, and his quaint Gentleman accent lent to his stentorian

commands in English, Dutch, or k5f5r a peculiar quality of imperiousness that never failed

to exact an unwavering obedience. It was difficult to believe that this Bismarck had

consented to act as caterer for the journey, and that the two strong k5f5rs, who tossed the

hags of coal and cases of oil so glibly out of the trucks, were to be our cook and cabin-boy,

respectively!

An hour or so later I was preparing a little homily to discountenance any extravagance in

the commissariat, if opportunity should arise, and was considering whether olives and

canned peaches, for instance, might not be considered sufficiently frugal, when I was

addressed by the caterer, over our breakfast of eggs and bacon which indeed had exhibited

no sign of extravagance - unless in melted fat. 'Well, Mr.," said Schentke, "what do you say

to a nice Irish stew for dinner, eh?"

The embarrassment of a guest - as I felt myself to be on this occasion - overcame my desire

to express abhorrence of this particular dish, and Schentke left me with the impression that

he had suggested one of my favourite messes.

All day we crept northwards, stopping every quarter of an hour to pay a gang or some

station staff. How pathetically lonely those gangers' cottages, with their huge numerals

taking the place of the names men give to their homes in other more populous

circumstances! The little square white iron roofed house, seldom is it sheltered by any tree

tall enough to fend it from the sun and wind, but generally neighboured by a small patch of

flower garden, and of orchard, whose red geraniums and pink flowered peach trees threw

as we passed a veil of beauty over the matter of-fact details of paraffin tins and oil drums.

Does the passenger in the observation car ever notice these little lonely homes? Where men

live who help so much to give that security of travel, he takes for granted? Does he realise

that a neglected culvert or rotted sleeper, or rusted rivet or unheeded fall of rock from a

cutting, may suddenly precipitate him from projected comfort into calamity?

We stabled at Molteno. It was dark before we had finished work and were free to

accompany the permanent way inspector and the driver to the village where a select concert

was to augment the funds of some charity or other. It has a cantata - by whom and what its

theme it is impossible now to tell. Upon the platform, partly hidden by tins filled, with palm

branches, sat the executants of both sexes in all manner of costume, from lounge suit to

swallow-tail, from, the school-girl's white cotton and pale blue sash to the low cut white

Page 32: Ulolwe Railway

32

satin of the lady of fashion. Dress in the audience was even more varied - was there not the

blue jeean (sic) of one of our own party to add variety! Frankly, there was but one who could

sing - the mezzo-soprano, who wore the fashionable, décolleté satin gown and had been

trained in Dresden. It was my good fortune to take a seat beside a lady known to one 01 our

party, and an introduction revealed that she shared this singer's name, when it became

naturally a mere commonplace of amenity to praise extravagantly her sister's voice. The

smiles passing between the lady and Mr. Schentke conveyed no meaning to me, until, at the

conclusion of the cantata, the former asked whether I would "come up to the house and my

daughter will sing some more songs to you!" The reputation for diplomacy, which a nudge

from the Paymaster revealed I had acquired, was undeserved, however. There in the sitting'-

room of the hotel (was it the Masonic or the Royal? And will the immense "yellow-jackets,"

while the paymaster sat abjectly behind the door in convulsions, either of, "funk" or of

derision. We were sent away at last, with pressing invitations to attend the football dance

the next week-when we should be at Maclear most likely! At noon next day my drowsy

perusal of a magazine was interrupted by the Caterer, who informed me that we should

have a nice Irish stew for dinner. He rubbed his hands in ecstasy. The Paymaster seemed

entirely unmoved.

Burghersdorp is merely a memory of a dark night, of an attempt to see the ubiquity of these

names be replaced by Union Hotels in future?) under a huge chandelier. We - Mr. Crerar

and I - listened to the unexpectedly well trained voice singing "Violets" and other more or

less passionate ditties. Unfortunately the harmonies of the impromptu little festival were

frequently broken by the shrieks of terror and uplifted hand of the singer at the piano

whenever a mosquito approached her head. They were, indeed, alarming insects of

extraordinary size and brilliant colouring.

The dignified attitude I had meant to adopt at the lady's side to "turn over" and harken with

becoming fervour, was upset by the continual slaughter of the famous monument, and to

embrace the largest tree - a feat it took three of us to accomplish. At Aliwal I obtained my

first glimpse of the unimpressive Orange Hiver, whose red waters, gliding like oil between

mud banks and dingy shrubs, lent no beauty of glittering blue or of green reflections to the

landscape. The monotonous days were flying deliciously. The continually shifting smaller

details among the general uniformity of the duties and of the scenery, left no trace of the

passage of time upon the mind.

Every day was hot; every night was cold. Every hour had its almost regularly divided

minutes of work and of idleness, soon every topic of conversation was exhausted; soon

every book and magazine had been read, and there was only the changing yet changeless

scenery to entertain the mind between the spurts of "pay." The advent of a "fourth" for

bridge, in the shape of the R.M.O., whose coach was attached to our train while over his

district, became a heaven-sent respite from this enforced burden of idleness. Even

speculation on the extent and variety of our bill of fare became a vain effort, for while its

extent was limited, it had no variation whatever! Is it impossible to imagine that Schentke

did violence to his own palate by giving us every day that nice Irish stew, of which he

imagined I was inordinately fond?

Among the coal-holes about the kopjes near Indwe the sun blazed upon us, but at night it

Page 33: Ulolwe Railway

33

was cold enough for the frost to nip all the flower buds of the coal inspector's vines and

roses! The enthusiastic gardener is never known to despair - hope springs eternal in the

gardener's breast! The philosophic coal inspector added to his talc of shrivelled shoots and

blackened buds: 'What a good thing the dahlias arc not yet above ground! They'll be a fine

sight, I reckon, this year!"

Late that day the beautiful rolling downs and green hills of Tembuland were about us.

While rivers ran between rocky shelves and over gravelled pools, where the imported trout

thrive. Immense massive rocks crowned the hills, their bastions seeming to mimic the ruins

of the tall towered castles of the early European civilisations. The rain was sweeping in

slanting sheets before a high wind as we stopped to pay a ganger at his cottage upon one of

those green uplands, and to hand out his little box of groceries, his bag of meal, his tin of oil,

His wife-a child in her arms-stood under the low veranda, leaning against the whitewashed

wall to leeward of the storm. A grunting pig and some wet dissipated-looking fowls shared

the shelter with her. Two small children dragged at her skirts, gazing in wonder at the

engine's big wheels and its shining plates. A red-skinned native girl, wearing a pink cotton

skirt, and a red-ochre coloured blanket draped over her bosom, leaving arms and throat

bare, ran from the kitchen with a sickly fuchsia, planted in a treacle-tin, which she left in the

rain. Her copper bangles clashed as she dragged the provisions out of the wet and hoisted

the oil upon her head. From one of the packages dropped a gaudy coloured advertisement

of some one's mustard. The children darted upon it.

Exulting over its beauty, their fingers traced the shapes printed upon it, their eyes gloated

over the gay reds and blues. They ran to show it to their listlessly watchful mother. The tiny

fuchsia, the gay print-what would they not mean in this lonely shelter, perched upon this

empty landscape, there the double row of rails was the only evidence or its inhabitants'

connection with their fellowmen. Impetuously, as we moved off, I threw out to the children

a copy of "Country Life," which lay to hand. What was meant in kindness may have been a

cruelty! What thoughts may not have been born to that woman and her husband-what

rebellion against fate - as in their mean surroundings they pored over those pictures of

exquisite palaces and parks!

The last dinner of Irish stew eaten, and the "pay" concluded, I was to leave the pay-train at

Sterkstroom to join the mail train for Cape Town. The cold night hours of awaiting its arrival

were beguiled round a big fire in the booking office, where again we were told how Trooper

Schentke helped Sir Harry Barkly to declare the diamond fields in Waterboer's country a

British dependency in October, 1871 to the discomfiture of the Free State's officials. "But

England had to pay for it, you bet! President Brand got £90,000 for that slice of Griqualand

West to pay the Free State's debts with! But it was dirt cheap after all! There's your train-"

BERNARD LEWIS.

October, 1909.

{TOP}

Page 34: Ulolwe Railway

34

The Pay Train

1938 SAA November Statistics

Page 35: Ulolwe Railway

35

1938 SAA Germiston

Note the neat uniformed SAA technicians! {TOP}

“75 Years of the Corridor Dining Express” – B Martin

Filler: Many years ago I tore this press cutting out of a newspaper – I think it was in the

Natal Witness when I was stationed in Pietermaritzburg. Bruno do you remember?

Page 36: Ulolwe Railway

36

1939 South African Airways: Junkers ZS-AFB & ZS-AGG

{TOP}

Page 37: Ulolwe Railway

37

1939 Industrial Locomotives: North British Loco: Crown Mines No 6

Page 38: Ulolwe Railway

38

1939: 19D built by Skoda

Page 39: Ulolwe Railway

39

1939 19C built by Borsig

Dome-less 19C

Page 40: Ulolwe Railway

40

1939 Henschel and Ash Bros

Page 41: Ulolwe Railway

41

1939 Vickers Armstrong Cammell / Vickers & Metropolitan Carriage

Page 42: Ulolwe Railway

42

1939 Pyle Headlights

Page 43: Ulolwe Railway

43

1939 SKF Axle Boxes for Class 23 Henschel

Page 44: Ulolwe Railway

44

1939 Pneumatic Tools

Old Pretoria Roundhouse?

1939 Engine 2355 at Vryheid East

Page 45: Ulolwe Railway

45

1939 Timken Bearings – Beyer Peacock Garatts

{TOP}

Page 46: Ulolwe Railway

46

1939 Port of Lourenco Marques

What time do the trains travel from Maputo to Pretoria & Johannesburg?

Page 47: Ulolwe Railway

47

1939 Rhodesian Railways: Victoria Falls Hotel

Page 48: Ulolwe Railway

48

1939 SAR Tourist Bureau

Page 49: Ulolwe Railway

49

1939 Sea trips

1939 Kenya & Uganda Railways & Harbours

Page 50: Ulolwe Railway

50

1939 Texaco for SAR Motor Transport

Page 51: Ulolwe Railway

51

1939 SAR Correspondence Courses

1939 SAR Houses Randfontein

{TOP}

Page 52: Ulolwe Railway

52

1986 South African Railways Police amalgamation with the SA Police1

Servamus October 1986

1 In the opinion of Hennie Heymans this led to the demise of the Branch Transport Police in general and with the railways in

particular.

Page 53: Ulolwe Railway

53

Servamus October 1986

Our Police Family even bigger – Sgt Johan Parreira

Page 54: Ulolwe Railway

54

Harbour protection

(Lady in SAP Uniform is Lt Denise Benson)

Page 55: Ulolwe Railway

55

Aircraft security & Maj LT Haasbroek - Lourierkrans

{TOP}

Page 56: Ulolwe Railway

56

“Our Generals“ – Lt Gen JH Visagie

Page 57: Ulolwe Railway

57

An historic overview of the SAR Police – Capt M de W Dippenaar (SAP)

Const De Kocks

Page 58: Ulolwe Railway

58

Lt-Col AA Cilliers

Maj JN Klopper

Page 59: Ulolwe Railway

59

Uniforms 1946 /

1952

Page 60: Ulolwe Railway

60

Water Police & Dog Squad

Page 61: Ulolwe Railway

61

Airport and Aircraft Security

SARP Special Task Force

Page 62: Ulolwe Railway

62

SAR Police – Lady Officer in the late SARP uniform

Page 63: Ulolwe Railway

63

SARP Training and Band

Page 64: Ulolwe Railway

64

Permission – Servamus: Annalise Kempen {TOP}

Hi Hennie

Hoop dit gaan goed met jou.

Jy het hiermee toestemming tov die gebruik van die artikel, met toestemming, soos

onderneem in jou aansoek.

Groetnis intussen

Annalise Kempen

Editor: SERVAMUS Community-based Safety & Security Magazine

Tel: 012 345 4622 / 4660

Fax: 012 345 5627

Cell: 083 269 3513

Page 65: Ulolwe Railway

65

Servamus November 1986 – A new era

Gen Johan Coetzee (SAP), Minister Hendrik Schoeman and Lt Gen Hannes Visagie (SARP)

Page 66: Ulolwe Railway

66

Railway Police Activities / Spoorwegpolisie aktiwiteite – Brig Ronnie Beyl

These stories and anecdotes appear in his book as follows:

1981 Die moles met die troepe op die trein

Kaptein J van Heerden en sersant J.P.L. (Koos) Strydom

Een aand, tydens een van Walvisbaai se gereelde feeste by die rugbyveld, was omtrent elke

Sporie besig om fees te vier - behalwe natuurlik die voorbeeldige lede wat reeds getroud

was. Terwyl ons nog so heerlik fees gevier het in die biertuin, het daar ʼn aankondiging

gekom dat alle Spories by die uitsaaipunt moes aanmeld. Ek moet bysê dat ons baie

vertroud was met die kuns van poetsbakkery en gevolglik het ons die versoek eenvoudig

geïgnoreer. Teen die derde aankondiging wou ek graag vasstel wie dit was wat die poets

wou bak en het ek toe doelgerig na die uitsaaipunt gestap en die man aldaar gevra wie die

aankondigings gemaak het. “Nee”, het die man gesê, “dit was ʼn ou in ʼn groen uniform en

ek dink die ou het sersant strepe gehad. Hy is reeds weg en het slegs die boodskap gelaat

dat alle Spories dringend by die aanklagtekantoor moes aanmeld.” Daar was net een

persoon aan diens wat hierdie aankondiging kon laat doen het en dit was sersant J.P.L.

(Koos) Strydom. Toe het ek geweet; dié is nie ʼn grap nie! Ek het terug gedraf na my kollegas

toe en gerapporteer dat die versoek eg was waarna ons almal soos een man daar weg

gevlieg het. By die aanklagtekantoor aangekom, het ons vir sersant Strydom daar gevind en

direk daarna het kaptein Van Heerden (Area Offisier) daar aangekom en die situasie aan ons

verduidelik.

Die kaptein het ons ingelig dat ʼn troepetrein, onderweg na Windhoek, in chaos verval het en

dat die trein op Arandis stasie gaan staan het. Die swart troepe het geweier dat die trein

verder mag ry. Daar was ongeveer 300 troepe aan boord en hulle het diep in die bottel

gekyk vandat hulle uit Walvisbaai vertrek het en derhalwe was hulle sommer net opstandig

vir geen rede nie.

Sersant Armando Bianco

Ons moes die ongeveer 90km so gou as moontlik na Arandis aflê waar sersant Armando

Bianco en sy manne van Usakos ons sou ontmoet het. Vandaar sou ons almal op die trein

klim en sorg dat daar orde kom sodat die trein verder kon beweeg. Ons moes elkeen ʼn HMK

en rubberknuppel trek indien dit nodig sou raak om die oproeriges onder beheer te kry. Op

Arandis aangekom, het ons vir sersant Bainco en sy manne ontmoet net toe hulle daar

indraai. Die trein het daar gestaan en die kondukteur en treindrywer het ons ingewag. Hulle

was alreeds twee ure agter skedule en die dronk troepe wou omtrent die trein afbreek. Ons

was omtrent twaalf polisiemanne. Twee voertuie moes op die dienspad vir ondersteuning

bly terwyl die res van ons op die trein moes klim. Die drywer het die teken om te vertrek

gekry en kaptein van Heerden het opdrag gegee dat almal in hul kompartemente moes bly

en geen individu mag in die gange rondgeloop het nie. Die helfte van ons het van die fees af

Page 67: Ulolwe Railway

67

gekom, so ons was heeltemal “opgegear” vir die situasie. Terwyl die kaptein nog opdragte

gegee het, kom die eerste dronk troep verby geskuif met ʼn heel verkeerde houding want die

eerste persoon wat hy uit die pad uit gestamp het, was die kaptein self. Fout! ʼn Klap op die

oor het hom in die gang af gehelp en soos wat hy verby geskuif het, het hy nog twaalf van

dieselfde gekry. Die ys was gebreek. Almal van ons het in die gange af beweeg en gesorg dat

die troepe ordelik in hul kompartemente bly. Sommer vinnig het almal verstaan hoe dit

voortaan sou werk met so hier en daar ʼn individu wat graag die grense wou beproef, maar

met Sporie oortuiging het hulle gou besef dis dalk beter om te gaan slaap, want daar was

groter kragte aan’t werk op daardie trein! As nuwe polisieman het ek nooit geweet dat ʼn

rubberknuppel ʼn rif op ʼn skedel kon laat daar waar dit tref nie, maar daar was nog so baie

vir my om te leer. Intussen het die trein voortgestoom teen ʼn ongewone spoed en teen die

tyd dat ons op Usakos aangekom het, het die trein alreeds twintig minute van die verlore

tyd ingehaal. Die troepe het ook toe alreeds besef dat dit beter was om te gaan slaap, want

alles was doodstil op die trein. Drie van ons was opdrag gegee om die trein verder langs die

dienspad tot op Karibib te begelei, en as alles steeds stil was, kon ons maar na Walvisbaai

terugkeer. Sersant Bianco moes ook saamgaan aangesien hy die area, en ook natuurlik die

dienspad, beter as ons geken het. Die uiteinde van die saak was dat ons ongeveer halfsewe

die volgende oggend na Walvisbaai teruggekeer het met ʼn koedoe agterin die vangwa. Die

operasie was suksesvol uitgevoer. Die terugvoer van die treinpersoneel was dat al die troepe

rustig gebly het tot op Windhoek stasie en heelparty het natuurlik ʼn hewige kopseer gehad

van een van twee oorsake. Daardie aand het ek besluit dat ek die regte keuse gemaak het en

dat ek nog lank en gelukkig by die Spories gaan wees.

Begeleiding van treine (Kobus)

Gedurende 1975, en as gevolg van die verskerping en vernietiging van die infrastruktuur

(oorhoofse kragmaste, watertenks en die spoorweg infrastruktuur), was die dienste van die

Suid-Afrikaanse Spoorwegpolisie wat in die Republiek gestasioneer was, ingeroep om die

verskerpte aanslag op die vervoerstelsel die hoof te bied. Die lede afkomstig van die

Republiek was getaak om die spoorverbindings en spoorweginfrastruktuur te beveilig,

terwyl die SAW en die SAP die hakkejag operasies vanaf spoorweggrondgebied sou

behartig. Hulle basis was op Otjiwarongo vanwaar hulle in die noorde van Suidwes

geopereer het. Die dienste van die taakgroep het onder andere behels die begeleiding van

passasierstreine en sekere goedere treine asook algemene beskermingsdienste op stasies. Die

taakgroep was ontplooi ter beskerming van die treine en die troepe op stasies en sylyne

waar troeptreine stilgehou het. By tonele waar die spoorlyne deur die terroriste gesaboteur

was, was die tonele beveilig en bewaak totdat die ondersoek aldaar afgehandel was. Lede

was per voertuig na Usakos (Kranzberg stasie) en Omaruru in die suide, Outjo in die weste

en Tsumeb en Grootfontein in die noorde van Suidwes Afrika vervoer waar hulle op treine

geplaas was om begeleiding en beskerming te verleen.

Page 68: Ulolwe Railway

68

Sersant J.P.L. Strydom, Kobus en Chris

Gedurende Januarie 1977 was sersant J.P.L. Strydom van Suidwes Afrika en verskeie lede

van die Republiek genomineer om ʼn treinbedryf kursus by die Spoorwegkollege te

Esselenpark by te woon. Hy was deel van die eerste groep Spoorwegpolisielede wat as

spoormotortrolliedrywers gekwalifiseer het. Na die opleiding en intensiewe toetsing van die

twee pantsertrollies was Kobus per spoor na Suidwes Afrika vervoer en deur sersant J.P.L.

Strydom in bedryf gestel. Chris was vir die patrollering van die spoorlyne in die Republiek

van Suid Afrika aangewend. Sersant Koos Strydom was die enigste gekwalifiseerde lid van

die Spoorwegpolisie in Suidwes Afrika wat in staat was om die pantsertrollie te dryf. Die

trollie was gebruik om die Spoorwegnetwerk vanaf Mariental in die suide, Gobabis in die

ooste, Walvisbaai en Outjo in die weste en Tsumeb en Grootfontein in die noorde van

Suidwes Afrika te patrolleer. Die pantsertrollie was ook met groot sukses voor passasiers- en

troeptreine aangewend om die spoortrajek te beveilig. ʼn Staal raamwerk was aan die

voorste treinwiele van Kobus gemonteer wat as vroeë waarskuwing gedien het wanneer

daar ʼn toestel aan die spoorlyn gekoppel was.

Die lede wat op die Kobus diens gedoen het, het noue skakeling met die taakgroep gehad

wat verantwoordelik was vir die begeleiding van die treine. Ongelukkig het Kobus ook sy

kwota probleme opgelewer. Vanweë die volgehoue geweldige hoë druk waarmee die

hidroliese olie aan die hidroliese motors voorsien moes word, het die koppelings van die

hidroliese pype nie gehou nie. Tegnologiese ontwikkeling van die hidroliese pype was nog

nie op die verlangde vlak waar dit die druk kon hanteer nie. Aangesien ʼn ligter tipe

spoorstaaf op die baanvlak in Suidwes gebruik was, het dit veroorsaak dat Kobus nie tot sy

volle potensiaal gebruik kon word nie. Die bemanning van die pantsertrollie het bestaan uit

ʼn Bevelvoerder (sersant) en vyf konstabels bewapen met 9mm pistole en R1 gewere.

Funkey Motortrollie en padvoertuie

Weens die tegniese probleme wat met die pantsertrollie ondervind was, is daar besluit om

die gewone “Funkey” spoortrollies te gebruik om die beveiliging van die spoorbaan te

verseker. Dié spoortrollies was ook gepantser met koeëlvaste glas, maar was nie

mynbestand of ontwerp vir oorlogvoering nie. Die trollie kon net op die spoorlyn beweeg en

aandrywing het geskied deur middel van ʼn petrol aangedrewe twee liter Ford masjien met

ʼn vier spoed outomatiese ratkas. Die trollie was baie beweeglik en het vir baie kilometers

diens gedoen. Bemanning het bestaan uit ʼn sersant as seksieleier en drie konstabels.

Kleredrag en bewapening was soortgelyk aan die van die pantsertrollie. Die S.A. Polisie het

ʼn Hippo voertuig met registrasie nr. SAP 35394 aan die S.A. Spoorwegpolisie beskikbaar

gestel vir die vervoer van sy lede. Die Hippo voertuig was mettertyd met ʼn Casspir voertuig

van die S.A. Polisie vervang.

Page 69: Ulolwe Railway

69

Die motortrollie wat ontspoor het (Funky)

Ek en ander lede van die Spoorwegpolisie het gedurende 1981 ‘n Treinbedryfkursus te

Esselenpark Spoorwegkollege deurloop. Gedurende 1982 het ek spesiale dienste in die

noorde van Suidwes as drywer van die pantsertrollie, Kobus, gaan verrig.

Adjudant-offisier Loekie Jordaan

Ons basis was te Grootfontein en die Posbevelvoerder daar was adjudant offisier Loekie

Jordaan wat ons dienste gekoördineer het. Aanvanklik sou ons die Grootfontein - Otavi

trajek met Kobus patrolleer, maar weens meganiese probleme met Kobus het ons die

begeleiding van treine toe met ʼn Funkey motortrollie gedoen. Ek het ʼn groep van 5 manne

onder my bevel gehad. Een oggend, nadat ons so ongeveer drie weke daar was, het ons ʼn

trein met petrolvoorrade vir die weermag vanaf Otavi na Grootfontein begelei. Dit was met

eerste lig en die sig was swak. Terwyl ons gery het, was elkeen met sy eie gedagtes besig toe

ons meteens ʼn harde slag en die geknars van staal gehoor het. Dit was een stofwolk en die

volgende oomblik lê die motortrollie op sy linkerkant. Ons het in die beperkte spasie binne

die motortrollie oor mekaar geval en hier en daar ʼn hou met die geweer teen die kop gekry.

Die eerste gedagte was dat ons ʼn ploftoestel, wat op die spoor was, afgetrap het. Met die

spoed waarmee ons gery het, het die motortrollie vir ongeveer sestig tot sewentig meter op

sy kant op die spoorlyn geskuur voordat dit tot stilstand gekom het. Almal was deurmekaar

en verward, maar in tye soos hierdie skop die opleiding wat jy vir dié tipe gebeurtenisse

ontvang het in en jy reageer feitlik soos ʼn robot.

Photo – Ronnie Beyl

Page 70: Ulolwe Railway

70

Die belangrikste was om so vinnig as moontlik uit die motortrollie te kom want ons was nou

ʼn “sitting duck” vir die terroriste. Ek het opdrag gegee dat die manne rondom verdediging

moes doen ingeval daar op ons geskiet sou word. Ons het ʼn sitrap na Grootfontein gestuur

vir versterking asook die verwydering van die omgeslane Funkey, toe ons agterkom dat

daar nie op ons geskiet was nie. Ons het na die plek waar die ontsporing plaasgevind het

beweeg deur op die spoorstawe te loop ingeval daar antipersoneelmyne langs die spoorlyn

geplant was. In sulke gevalle moes die aankomende treine teen die ongeluk gewaarsku

word deur knalpatrone op die treinspoor te plaas wat as opdrag gedien het dat die trein so

gou doenlik moes stop. Die aankomende trein met die petrol voorraad het kort op ons hakke

gevolg en kon nie betyds stilhou nie. Die dieseleenheid en ʼn aantal van die trokke het oor

die beskadigde spoor geloop voordat die trein heeltemal tot stilstand kon kom. Gelukkig het

nie een van die trokke ontspoor nie, anders sou dit chaos afgegee het as die petroltrokke aan

die brand geraak het. Die spoor was vir ʼn uur of wat gesluit toe die Spoorbaaninspekteur en

sy span die motortrollie met ʼn hyskraan op ʼn weermag voertuig gelaai en van die toneel

verwyder het. Ondersoek op die toneel het aan die lig gebring dat die lasplate wat die spore

aan mekaar koppel deur die terroriste verwyder was. Hulle het ook ʼn gat onder die

spoorstawe gegrawe met die gedagte dat die gewig van die vrag die spoorstawe na onder

sou druk om sodoende die trein te laat ontspoor. Dit was ʼn wonderwerk en genade van Bo

dat geeneen van ons ernstige beserings in die ontsporing van die motortrollie opgedoen het

nie asook dat die vrag met petrol nie ontspoor het nie.

Die tydperk in die noorde het ook vir heelwat humor gesorg. In dié tyd het ek nie my baard

of snor afgeskeer nie en na ʼn maand se groei was my snor en baard redelik lank. Ons het een

keer per week ons rantsoene by die 101 weermagbasis gaan afhaal en een oggend, toe ons

met die bruin Land Cruiser waarmee ons gery het by die basis aankom, het daar ʼn een pip

luitenant by die hek gestaan. Voordat ons die luitenant nog kon salueer spring hy op aandag

en met duidelike verwarring op sy gesig salueer hy vir my as sersant en die konstabel wat

my vergesel het. Nou moet ek ook net meld dat die konstabel maklik vir ʼn Portugees

aangesien kon word en later het ons verneem dat die luitenant ons met die bruin kamoefleer

uniform van die Spoorwegpolisie, die bruin Land Cruiser en my lang baard as lede van 32

bataljon aangesien het. {TOP}

Diefstal van Krugerrande (Jan Smuts Lughawe)

Gedurende die jare 1970 - 1980 was lede van die S.A. Spoorwegpolisie te Jan Smuts-lughawe

verantwoordelik vir die veilige begeleiding van groot besendings goud en Krugerrande per

vliegtuig na verskeie lande oorsee. Vir hierdie doel was daar van goed opgeleide lede van

die SASP gebruik gemaak wat ook dienste as anti - kapers op SAL se vlugte vervul het. In

die laat sewentigs was ʼn besending Krugerrande dan ook na New York-lughawe gestuur.

Die begeleiers van dié betrokke besending was adjudant offisier Van Dyk en sersant Banie

Buys. Net na die aankoms van die vliegtuig te New York-lughawe was ek in kennis gestel

dat een kissie met Krugerrande met aankoms te New York-lughawe kort ontvang was. Ek

Page 71: Ulolwe Railway

71

was op daardie stadium die Posbevelvoerder op die lughawe. Die berig het koue rillings

langs my ruggraat afgestuur aangesien dit die eerste keer in die geskiedenis van die SASP

was dat so ‘n waardevolle besending kort ontvang was. Ek het gesê dat dit onmoontlik was

dat die besending kort vanaf Jan Smuts-lughawe gestuur kon gewees het. Die prosedure by

die besending van waardevolle vrag was die volgende :

Lede wat die begeleiding doen, gaan die besending saam met die personeel van S.A.

Lugdiens na, waarna hulle vir die aantal houers teken. Hulle begelei dan die besending na

die betrokke vliegtuig waarin dit gelaai gaan word. Sodra die besending in die vragruim

gelaai is en die deure daarvan gesluit is, het die lede na die trappies van die vliegtuig

beweeg waar hulle aan boord van die vliegtuig gegaan het. Ek was oortuig daarvan dat die

kissie met die Krugerrande op New York-lughawe gesteel was omdat, met die aankoms van

die SAL vliegtuig te New York-lughawe, was die lede wat die begeleiding gedoen het nie

toegelaat om na die laaiblad, waar die besending reeds uit die vragruim van die vliegtuig

gelaai was, te gaan nie. Hulle moes eers deur Paspoortbeheer en Doeane gegaan het

alvorens hulle na die laaiblad kon beweeg het. Op daardie stadium was die besending dus

reeds uit die vliegtuig gelaai en op die bagasiewa gesit vir vervoer na die kluis waar dit

bewaar sou word.

Die lede het daarna die besending saam met die New Yorkse polisie na die kluis begelei

waar die besending nagesien was. Tydens die kontrole van die besending was daar toe

gevind dat een kissie met Krugerrande kort was.

Ek het na New York gevlieg waar ek by die FBI vir die ondersoek aangesluit het. Dit was

duidelik dat die kissie Krugerrande nie op Jan Smuts-lughawe kort gelaai was nie, maar dat

dit gesteel was voordat die besending op die laaiblad beland het. Die ondersoek van die

saak op Jan Smuts-lughawe was deur myself en adjudant offisier Van Dyk behartig. Op ʼn

gegewe dag het adjudant offisier Herman Buckingham, wat ook op die lughawe werksaam

was, my meegedeel dat hy inligting ontvang het dat ʼn dame wat by een van die privaat

karweiers werksaam was, daagliks met ʼn plastiese Checkers sak vol R10-note by die werk

opgedaag het. Op ʼn vraag van haar kollegas waar sy al die geld gekry het, het sy gesê dat sy

dit by haar vriend gekry het wat as ʼn tegnikus in die tegniese afdeling van SAL op die

lughawe werksaam was. Ek het die tegnikus na my kantoor ontbied waar hy deeglik

ondervra was rakende die geld wat hy aan sy vriendin gegee het. Hy het uiteindelik drie

verskillende verduidelikings gegee. Al hierdie verduidelikings was egter leuens. Om die

waarheid uit hom te probeer kry was daar besluit dat hy vir een nag in die selle by

Germiston toegesluit sou word. Die volgende dag het die verdagte weer teruggeval op sy

verduidelikings van die vorige dag. Dit was toe ek opdrag gegee het dat sy vriendin na my

kantoor moes kom. Sy het haar vriend se stories, wat hy aan die ondersoekspan vertel het,

beaam. Uit die ondervraging was dit duidelik dat sy ook gelieg het en wel geweet het wat

die oorsprong van die geld was. Die verdagte en sy vriendin was toe meegedeel dat hy sou

teruggaan na die selle by Germiston en dat sy vriendin die nag in die selle in Kemptonpark

Page 72: Ulolwe Railway

72

aangehou sou word. Die verdagte het byna ʼn hartaanval gekry toe hy verneem het dat sy

vriendin ook in die selle aangehou sou word. Hierna het hy gesoebat dat sy vriendin nie

opgesluit moes word nie en dat hy die waarheid sou praat.

Hy het die ondersoekbeampte meegedeel dat hy besig was om die seildoek van een van SAL

se vliegtuie in die vragruim te vervang toe hy op die swart kissie afgekom het wat agter die

seildoek versteek was. Hy was aanvanklik onder die indruk dat die kissie ammunisie bevat

het en hy het die kissie agter die seildoek verwyder, dit in sy oorpak toegedraai, agterop sy

fiets gesit en na sy woonstel geneem. Met aankoms by sy woonstel het hy die kissie

oopgemaak en gevind dat die inhoud daarvan inderwaarheid Krugerrande was. Hy het die

Krugerrande stelselmatig begin verkoop en die kontantgeld dan vir sy vriendin gegee om

dit vir hom te bank. Met die deursoeking van sy woonstel was daar nog ʼn aantal

Krugerrande gevind. Vir een of ander rede het ek die luidspreker van sy Hi Fi radio opgetel

en gevoel dat die luidspreker besonder swaar was. Die luidspreker was toe oopgemaak en ʼn

groot aantal Krugerrande was daarin gevind. Met die geld wat hy met die verkoop van die

Krugerrande ontvang het, het hy vir hom ʼn Mercedes Benz motor gekoop. Daar was toe op

die motor beslag gelê. Baie van die vermiste Krugerrande was opgespoor nadat die

beskuldigde die persone aan wie hy dit verkoop het aan die ondersoekspan uitgewys het.

Na die ondersoek was hy aangekla en het hy in die Hooggeregshof in Pretoria verskyn waar

hy aan diefstal van die Krugerrande skuldig bevind was.

Na afloop van die saak het ek verdere samesprekings met die FBI gevoer en hulle het my

meegedeel dat hulle ʼn vorige saak gehad het waar ʼn kissie met goud ook gesteel was. Hulle

ondersoek het aan die lig gebring dat ʼn kissie met goud tydens die uitlaai van die besending

gesteel was en later agter die seildoek van ʼn ander vliegtuig versteek was. Die naam en

besonderhede van die vliegtuig waarin die kissie versteek was, was dan neergeskryf en

wanneer die storm rondom die vermiste besending gaan lê het, was die versteekte kissie uit

die vliegtuig verwyder sodra die vliegtuig weer in New York geland het. Dan word die

kissie verwyder en by die lughawe uitgesmokkel. In hierdie geval het die vraghanteerders in

New York dieselfde modus operandi gevolg. Hulle het die kissie met die Krugerrande wat

gesteel was in ʼn ander SAL vliegtuig, wat op daardie stadium op die laaiblad gestaan het,

gaan versteek met die doel om dit te verwyder wanneer die vliegtuig weer by New York sou

aandoen.

Die vliegtuig van SAL wat die oorspronklike besending na New York vervoer het, was met

sy aankoms te Jan Smuts-lughawe deeglik ondersoek. Ongelukkig vir die diewe in New

York was die vliegtuig waarin hulle die kissie versteek het, met sy terugkeer na Jan Smuts-

lughawe geskeduleer vir reparasies en die vervang van die seildoek; dit is waarom die

tegnikus op Jan Smuts-lughawe op die kissie afgekom het. Hy het sy kanse waargeneem en

dit uitgesmokkel. As die diewe die kissie in die vliegtuig wat dit aanvanklik na New York

vervoer het, versteek het, sou die ondersoekspan dit met aankoms te Jan Smuts-lughawe

opgespoor het. {TOP}

Page 73: Ulolwe Railway

73

International Association of Airport and Seaport Police

Die S.A. Spoorwegpolisie het in 1970 lid van die International Association of Airport and

Seaport Police geword. Ek en luitenant kolonel Roelf van Heerden het die eerste kongres van

die IAASP in Miami bygewoon. Die doel van hierdie internasionale organisasie was om

misdaad en veiligheid op lug- en seehawens te koördineer en om kontakte in

offisiersgeledere wêreldwyd te bewerkstellig. Daar was in 1970 reeds ongeveer 60 lande wat

deel uitgemaak het van dié organisasie. Daarna het ek die jaarlikse kongresse eers as

kolonel, en later as brigadier, saam met die dienende Kommissaris van die S.A.

Spoorwegpolisie bygewoon. Die eerste kongres was deur luitenant generaal J.J.J. van

Vuuren bygewoon, gevolg deur luitenant generaal J.H Claassen en toe later deur luitenant

generaal H.J Visagie. Laasgenoemde was dan ook die laaste Kommissaris van die S.A.

Spoorwegpolisie. Elkeen van die Kommissarisse, asook myself, het op die Raad van

Direkteure van die IAASP gedien wat kongresse te Miami, Seattle, Vancouver, Montreal,

New York, Washington, Maryland, Bermuda, Ciprus, Taiwan en Hong Kong bygewoon het.

Lidmaatskap tot die organisasie het tot gevolg gehad dat ek, wat toe die Posbevelvoerder te

Jan Smuts-lughawe was, ook die Bevelvoerder van die anti-kapers eenheid was. Baie

belangrike kontakte kon met offisiere van ander lande, waarheen SA Lugdiens vlugte

onderneem het, opgebou word. Die samewerking met die buitelandse offisiere het my taak,

wat Staatspresidente B.J Vorster, P.W Botha en verskeie kabinetministers op buitelandse

reise vergesel het, baie vergemaklik. Ek en my span was vir die veiligheid van die BBP’s op

die buitelandse lughawens asook die vlug veiligheid van die vliegtuie verantwoordelik.

Verskeie van die buitelandse offisiere was ook per geleentheid na Suid Afrika uitgenooi om

besoek aan die lug- en seehawens in Suid Afrika te bring. Hierdie wedersydse besoeke het

sterk kameraderie en vertroue tussen die lede van die S.A. Spoorwegpolisie en polisiemagte

van oor die wêreld heen tot gevolg gehad. Wat die lidmaatskap van die Spoorwegpolisie se

offisiere tot die IAASP so besonders gemaak het, was dat die offisiere van die SASP tot die

Raad van Direkteure van die organisasie verkies was, terwyl Suid Afrika in daardie stadium

as die muishond van die wêreld beskou was. {TOP}

Seehawens

Die seevaart na Lüderitz met Elsie die Polisieboot

Die S.A.Spoorwegpolisie was verantwoordelik vir die polisiëring van alle lug - en

seehawens in die Republiek van Suid Afrika en Walvisbaai. Ten einde die seehawens as

Nasionale Sleutelpunt te kon beskerm, het die Spoorwegpolisie by elkeen van die

onderskeie seehawens oor ʼn Watervleuel beskik. Hierdie eenhede was verantwoordelik vir

die patrollering van die hawens en die gebiedswaters van die Republiek. Derhalwe was elk

van die eenhede met ʼn patrollieboot uitgereik om in samewerking met die Suid Afrikaanse

Vloot, die Handel en Skeepvaartswette en Regulasies toe te pas. Walvisbaai het op daardie

stadium nog nie oor ʼn polisieboot beskik nie. Indien hulle polisiëring op die oop see wou

verrig het, moes hulle die Hawekaptein vir vervoer genader het.

Page 74: Ulolwe Railway

74

Konstabel André van Rensburg

Konstabel André van Rensburg ʼn boorling van Walvisbaai, is op 19 Julie 1959 in die ou

Walvisbaaise Hospitaal gebore. Nadat hy sy skoolloopbaan in Walvisbaai voltooi het, het hy

op 23 Januarie 1978 by die S.A. Spoorwegpolisie in Walvisbaai aangesluit. Na sy basiese

opleiding, wat hy in Desember 1978 by die kollege te Esselenpark voltooi het, was hy na

Kimberley-lughawe verplaas waar hy later na die Speurafdeling oorgeplaas was. In

Februarie 1980 was hy as sersant na Walvisbaai Uniformtak verplaas waar hy in bevel van

die Mobiele Eenheid was. Die werksaamhede by dié eenheid het meegebring dat hy die hele

Suidwes plat gery het met die hou van padblokkades en om hulp te verleen met die

ondersoek en nasien van Padvervoer permitte in die streek. Vir ‘n seun wat in Walvisbaai

grootgeword het, was bote altyd ‘n integrale deel van sy daaglikse lewe. Dit kon ook nie

anders nie want Walvisbaai was immers ’n hawe- en vissersdorp. Sy pa het in die hawe

gewerk en hy was dus op ‘n vroeë ouderdom aan die vreemde bekoring wat bote aan ‘n jong

seun verskaf, blootgestel. Baie van sy vriende op skool se ouers was vissermanne of het ook

in die hawe gewerk.

Kaptein Van Heerden en luitenant Du Toit het die visie gehad dat Walvisbaai eendag oor sy

eie patrollieboot moes beskik. Van Rensburg het geen vorige ervaring gehad nie, behalwe

vir die feit dat hy ‘n paar keer die geleentheid gehad het om met ‘n verskeidenheid van bote

en skepe, die oop see in te vaar. Vir die Streekoffisier en die Posbevelvoerder was sersant

Van Rensburg die aangewese lid om as Skipper opgelei te word. Gedurende 1980 was daar

met die Hawekaptein gereël dat hy die nodige opleiding as Skipper moes ontvang sodat hy

die dag wanneer Walvisbaai sy eie boot ontvang, reeds as Skipper gekwalifiseer sou wees.

Die opleiding het oor ‘n periode van vier maande gestrek en dit het onder die beheer van die

Hawekaptein plaasgevind. Die opleiding was kortliks in drie verskillende fases ingedeel

Fase 1. Die eerste maand het hy as dekhelper op die groot sleepbote gewerk en moes hy

“chip & paint”, leer knope maak, tou en staal kabel split, die verskillende maniere aanleer hoe

om die sleepboot teen die kaai te anker, brandbestryding toepas, die gebruik van

reddingstoerusting aanleer en dan natuurlik ook die dek skrop, koper poleer en nog ’n hele

paar peuselwerkies.

Fase 2. Die tweede maand het hy as stuurman op dieselfde sleepbote gewerk en het hy

geleer hoe om die sleepbote te stuur, hoe om op die bevele van die Kaptein te reageer en hoe

om die kompas te lees en daarvolgens te stuur ten einde op koers te bly.

Fase 3. Die laaste twee maande het hy as “Mate”, of tweede offisier, op die kleiner sleepbote

en loodsbote gewerk. Hy het elke dag besoekende skepe die hawe in- of uitgehelp en die

loodse van die hawekaptein vanaf die hawe na die besoekende skepe en terug vervoer. Die

doel was om te leer hoe om personeel aan boord van ‘n bewegende skip te plaas of te

verwyder. Hy het ook geleer om die duikers na die plek te neem waar hul moes duik en die

gepaardgaande prosedures wat in dié opsigte gevolg moes word onder die knie te kry.

Page 75: Ulolwe Railway

75

Gedurende die vier maande moes hy elke dag vir twee ure ‘n teoretiese klas bywoon. Na

afloop van elke fase moes hy ‘n skriftelike sowel as ‘n mondelinge eksamen aflê alvorens hy

na die volgende fase kon aanbeweeg. Hy het dus die sertifikate as Dekhelper, Stuurman en

tweede Offisier ontvang.

Na die voltooiing van dié opleiding het hy ʼn radiokursus in sy eie tyd bygewoon waarna ʼn

radio operateur sertifikaat deur die Pos en Telekommunikasiewese, aan hom uitgereik was.

Dié sertifikaat het hom in staat gestel om as radio operateur op enige skip te kon werk.

Aangesien die kus bykans daagliks in digte mis gehul was, het hy besef om veilig in dié

toestande en beperkte sig te kon navigeer, moes hy verdere opleiding in die gebruik van die

radar ontvang. Om hom verder in die effektiewe gebruik van die radar te bekwaam, het hy

op eie koste en in sy eie tyd ʼn radarkursus by die Generaal Botha Handelsvloot Akademie in

Granger Bay bygewoon. Dit was vir hom ʼn belewenis aangesien die radarkursus slegs ʼn

deel uitgemaak het van ʼn drie maande kursus wat vir vissermanne aangebied was. Hy het

dus twee weke saam met ʼn baie interessante groep manne die kursus bygewoon. In die

proses het hy ʼn paar nuwe woorde geleer wat nie in die polisie se woordeskat voorgekom

het nie en nog minder in die publiek gebesig kon word. Dit was ook sy eerste kennismaking

met ʼn nabootser. Die kennis en ondervinding wat hy daar opgedoen het, was van

onskatbare waarde vir die pad vorentoe as Skipper. Na afloop van die kursus by die

Handelsvloot Akademie het hy die opleiding en die sertifikate, wat hom net tot vaartuie

onder beheer van die Hawekapteins in Suidwes Afrika en Suid Afrika beperk het, uitgebrei.

Om die beperkinge wat die sertifikate op sy bevoegdheid as Skipper geplaas het te oorkom,

moes hy verdere teoretiese eksamens, onder toesig van Kaptein Wilson, destyds verbonde

aan die Ministerie van Transport, aflê. Hierdie kwalifikasie het sy bevoegdheid as Skipper

baie wyer as net in die hawens laat strek.

Die groot dag het in 1982 aangebreek; die dag waarop die hele personeel van Walvisbaai

gewag het. ʼn Polisieboot was in die hawe te Walvisbaai afgelaai en die Skipper, sersant

André van Rensburg, het gebrand om die motore aan te skakel en die boot op die oop see uit

te neem. Hy was dus reeds ten volle as Skipper gekwalifiseer toe die boot uiteindelik haar

verskyning gemaak het.

Elsie

ʼn Boot moes ʼn naam hê en daar was toe besluit dat die boot na Kaptein Johan van Heerden,

wat die Streek Offisier in Walvisbaai was, se eggenote, Elsie, vernoem sou word. Elsie was ʼn

10,6 meter, skroef aangedrewe Robin Klas, Monohull boot met twee V8 Cummin V555M

binneboord enjins wat ʼn spoed van 20 knope kon haal met ʼn reikafstand van +- 250 seemyl.

Sy kon vier tot ses passasiers dra en bo en behalwe die normale toerusting waarmee Elsie

toegerus was, was sy ook met ʼn 7.62mm ligte masjiengeweer toegerus. Aan die voorkant

van die boot was ʼn laer dek waar die bemanning met tye kon gaan rus. Die lede van die

Mag, asook die inwoners van Walvisbaai, was baie trots op hulle boot wat onder alle

omstandighede deur die bemanning netjies en skoon gehou was. Gedurende 1985 het die

Page 76: Ulolwe Railway

76

Haweowerheid en die Posbevelvoerder van Lüderitz nie oor die vermoë beskik om Lüderitz

se gebiedswaters te polisieer nie. Dié toestand was vir die owerhede kommerwekkend en

derhalwe het hulle dringend hulp nodig gehad om die seegebied te kon polisieer. Die

enigste oplossing vir die krisis was om vir Elsie en haar bemanning om hulp te nader. Die

vraag het ontstaan of Elsie in staat sou wees om die lang seetog na Lüderitz, wat suid van

Walvisbaai geleë is, te kon onderneem. Die Posbevelvoeder van Lüderitz het die versoek aan

die Bevelvoerende Offisier in Windhoek gerig. Die Skipper, toe adjudant van Rensburg,

moes die B.O. oortuig dat Elsie die seetog van sowat 200 seemyl veilig en suksesvol sou kon

aflê. Na deeglike navorsing en beplanning deur André en sy bemanning, het hulle aangedui

dat hulle en Elsie wel die afstand sou kon aflê. Hulle was deeglik daarvan bewus dat net die

ongerepte Seekus van die Dood tussen Walvisbaai en Lüderitz was. Nadat die ondersoek

afgehandel was, het die Kommissaris se kantoor in Johannesburg magtiging verleen dat

Elsie en haar bemanning na Lüderitz mag gevaar het. Die dag waarop die seetog aangepak

moes word, het uiteindelik aangebreek en alle toerusting en navigasie toestelle was

behoorlik nagesien waaronder ʼn ekstra drom met 200 liter diesel. Die bemanning vir dié

seetog was die Skipper, adjudant André van Rensburg, luitenant Loekie Jordaan (die

Posbevelvoerder te Walvisbaai), die stuurman, sersant Boetie Bruwer, en die dekhelpers

konstabels Deon Kuhn en Martin Oosthuizen asook die masjienkamer lid, konstabel Johan

Kotze. ʼn Kaptein van die Hawekaptein se personeel het hulle op die seevaart vergesel om ʼn

ogie oor André se navigasie te hou.

In weerwil van die publiek se kommer dat die vaart na Lüderitz met so ʼn “klein bootjie”

aangepak sou word, het Elsie en die bemanning vroegoggend die ankertoue gelig en

vertrek. Die tog na Lüderitz het meer as twintig ure geduur. Gedurende daglig het alles

sonder enige voorvalle verloop maar die probleme het egter begin wanneer die son gesak

het en die see in duisternis gehul was. Van die onervare seemanne het sonder ophou die

visse “kos gegee.” Wanneer hulle asem geskep en beter gevoel het, moes hulle vir André

help met die stuur van die boot om dit volgens die kompas, op koers te hou. André, ʼn

ervare Skipper, het nie seesiek geword nie, maar om vir twintig ure lank agter die stuur van

die boot deur hoë deinings en een trog na ʼn ander te stoei terwyl die enjinrewolusies die

hoogte inskiet wanneer Elsie teen die hoë deinings afgaan, was om die minste te sê, baie

uitputtend. Tussen alles deur moes hy nog kaartlees doen om te verseker dat hulle op koers

gebly het.

Na ʼn vermoeiende tog het hulle Lüderitz veilig bereik. Die aankoms van Elsie het baie

belangstelling by die booteienaars in die hawe en die algemene publiek ontlok. Die

bemanning het in die vakansiehuisies bo die hawe, tussen die rotse, tuisgegaan. Twee

duikers van Walvisbaai, Zorro van Zyl en Gerald van Riet (albei al oorlede), was reeds in

Lüderitz toe die bemanning daar aangekom het. Hulle was verantwoordelik daarvoor om

die kaai se strukture te inspekteer en het die bemanning soms op van hulle vaarte vergesel.

By hierdie geleenthede het hulle van die grootse krewe “onwettig” met volle duiktoerusting

Page 77: Ulolwe Railway

77

gevang terwyl die polisiemanne natuurlik “niks” gesien het nie. Hier was hulle getrakteer

met die heel grootste krewe wat daar was. As Walvisbaaiers het hulle nog nie voorheen

sulke groot krewe gesien nie. Hulle kon beswaarlik een kreef op ʼn slag verorber.

Die bemanning het enkele dae in Lüderitz vertoef en verskeie optredes ter see geloods.

Aanvanklik het die bemanning gedink dat van die vissermanne hulle nie goedgesind sou

wees nie, maar nee wat, hulle het die vissermanne goed en vriendelik behandel wanneer

hulle aan boord van hul vaartuie gegaan het. Baie van die vissermanne het die optredes

waardeer. Wanneer hulle op land was en die bemanning in die plaaslike hotel se sitkamer

raakgeloop het, het hulle dadelik vir die kelner gesê om vir die manne iets te drinke aan te

gee. Met die terugreis na Walvisbaai het hulle van die vissermanne op die oop see

raakgeloop. Die vissermanne het hulle dan nader gewink en met kreef oorlaai. Nou moes

die bemanning van Elsie in gedagte gehou het dat daar in die hawe van Walvisbaai ʼn

Visinspekteur op hulle kon wag en hulle was nie in besit van enige permitte vir die krewe

aan boord nie. Die see het weereens nie saamgespeel nie en was by tye baie onstuimig.

Op ʼn stadium het die bemanning agter Mercury eiland gaan asem skep. Toe die nag

aanbreek, het die gevreesde miswolke opgekom. Die stormweer het water in die boot

geslaan en van die radiotoerusting was daardeur buite werking gestel. Vanweë die gebrek

aan navigasie hulpmiddels moes André voortdurend die posisie op die kaart bepaal. Om op

koers met die kaart te kon bly, was die bemanning genoodsaak om soms baie naby aan die

land te vaar. Die boot se kollig was dan gebruik om op die sandduine te lig om sodoende die

rigting te kon bepaal. Elkeen het ʼn beurt gekry om die kollig te hanteer terwyl die ander

bemanning ʼn beker stomende cup-a-soup binne-in die boot geniet het. Groot was die

blydskap toe Pelikaan Punt vuurtoring se lig in die verte gesien kon word. Dit was nie meer

ver nie; hulle was amper daar. Verlig en dankbaar het Elsie en die bemanningslede die hawe

van Walvisbaai binne gewaar. ʼn Verrassing het daar op hulle gewag; ʼn gekamoefleerde

baret, wat net aan lede van die S.A.Spoorwegpolisie se Spesiale Taakmag uitgereik was, was

aan elkeen van die bemanningslede oorhandig en dit was voorwaar iets waarop hulle baie

trots was.

Die verwelkoming deur die publiek het die Visinspekteur se aandag oorweldig. Nee, hy het

nie die boot ondersoek en op die krewe beslag gelê nie. Nadat alles afgehandel was en die

bemanning van diens gerapporteer het, kon hulle die krewe saam met hulle eens

bekommerde, maar baie verligte gesinne geniet. Hierdie seetog het nie alleen die aansien

van Elsie verhoog nie, maar ook dié van die dapper bemanning wat die vaart saam met haar

meegemaak het. {TOP}

The thief that walked like a duck (Cape Town)

At about 3.30 one morning I picked up the members of my shift with a patrol vehicle and

proceeded to the harbour where we were to raid ships. As we drove down South Arm Road

I spotted a tall coloured male walking like a duck. He looked straight ahead as we passed

Page 78: Ulolwe Railway

78

him. I looked at him in the rear-view mirror and noticed he had stopped walking. When I

stopped the vehicle he started walking again. I made a U-turn and approached the suspect

whom I noticed was soaking wet on a clear morning with no rain. I questioned him about

his wet clothes. He said he worked at Irvin and Johnson and that he had fallen into the sea at

D-berth. I knew that I&J had no boats at D-berth, so we took him there and found a large

ship carrying fruit. I asked the suspect if he had been aboard the ship and he answered

"No”. I then asked that he take off his tekkies and boarded. We proceeded to the deck where

the anchor rope connected the ship to the Ballard on the quay. The deck was wet, exposing

shoe prints that matched the pattern of the suspect’s tekkies. The prints led to the Officer’s

cabin where I discovered the door was unlocked. Just then the Chief Engineer arrived and I

asked him if anything was missing from his cabin. He switched on the light and opened a

drawer where he found his wallet. He was satisfied that nothing was missing but I told him

to open the wallet and to make sure. All his American dollars and English pounds were

gone. We then searched the suspect but found nothing on him, so we returned to where we

had picked him up and began searching there. We found the money hidden in a metal pipe

attached to a wall. The suspect was charged and appeared in court on the same day. The

Chief Engineer commended the Railway police, saying that they were faster than the police

of Scotland Yard. The following day a headline in the Cape Times read: RAILWAY POLICE

ARREST SUSPECT WALKING LIKE A DUCK.

Possak Diefstalle

Doodskis in die veld

Ek was ‘n speurder op Oos Londen en het in possak diefstalle, groot treinrampe en trok

diefstalle gespesialiseer. ‘n Spoorwegpassasiersbus het tussen Umtata en Port St. Johns

passasiers vervoer en agter aan die bus was ‘n sleepwa waarin die passasiers se bagasie en

possakke gelaai was. Onderweg na Port St. Johns het die drywer en assistent van die bus ‘n

doodskis in die sleepwa gelaai. Die nodige dokumente was in orde en die doodskis was

behoorlik met etikette geadresseer. Voor aankoms by Port St. Johns het twee persone die

doodskis by ‘n halte in ontvangs geneem. Met aankoms te Port St. Johns het die personeel

ontdek dat al die possakke, wat die registrasies bevat het, oopgesny was en dat al die groen

GBA sakke daaruit verwyder was. Die groen GBA sakke was ‘n possak binne-in die sak wat

al die geregistreerde koeverte en bankpakkies met groot bedrae kontant bevat het.

Met ondersoek het ek die doodskis in die veld gekry waar dit van die bus afgelaai en

agtergelaat was, nog steeds met die etikette met die adres besonderhede daarop. Die naam

en adres was nie vals nie en ek het al die bewysstukke teruggevind en drie swartes

gearresteer. Een van die beskuldigdes was binne-in die doodskis toe dit in die sleepwa

gelaai was. Terwyl die bus gery het, het hy die doodskis oopgemaak, die possakke oopgesny

en met al die GBA sakke weer in die doodskis teruggeklim.

Possakdiefstalle in Transkei

Na die onafhanklikheidswording van die Transkei het die Posmeester Generaal my vanaf

Umtata geskakel en om hulp gevra. Vir ‘n tydperk van twee jaar het hulle enorme probleme

Page 79: Ulolwe Railway

79

ondervind met registrasies wat in die landelike gebied van Idutywa afgelewer was. Etlike

honderde klagtes was ontvang dat die registrasies met ontvangs leeg was en geen geld bevat

het nie. Die geregistreerde pos wat die geld bevat het, was deur mynwerkers aan hulle

families gestuur en het groot bedrae geld bevat. Die ondersoekbeampte van die Poskantoor

was onder die indruk dat die diefstalle intern by hulle plaasgevind het. Alhoewel die S.A.

Spoorwegpolisie nie meer ondersoeke in die onafhanklike staat gedoen het nie, het die

Speuroffisier magtiging verleen dat ek die Poskantoor op Umtata behulpsaam kon wees.

Ek het eerstens al die rekords op Idutywa en Umtata nagegaan en tot die slotsom gekom dat

die diefstalle nie daar plaasgevind het nie maar baie verder strek as wat ek vermoed het.

Alle posstukke wat bestem was vir die Transkei was op ‘n klein stasie naamlik, Amabele,

oorgelaai. Die stasie was op die hooflyn tussen Oos Londen en Queenstown en was ‘n

aansluiting na beide die Transkei en Port Elizabeth. Alle possakke was slegs deur een

goederetrein, wat daagliks geloop het, vanaf Amabele na Umtata vervoer. Dit was nie die

enigste trein wat op hierdie spoor geloop het nie.

Die trein het laat middag vanaf Amabele vertrek en die kondukteur van die trein het gewerk

tot op Sihota stasie wat op die grens van die Transkei was. Daar het ‘n swart kondukteur

van die Transkei by hom oorgeneem en hy het dan weer met ‘n ander trein terug gereis na

Amabele waar al die treinpersoneel in Spoorweghuise gewoon het. Daar was ook ‘n

laerskool in die omgewing. Met al dié inligting was ek terug na Amabele waar ek my

ondersoek voortgesit het. Die ondersoek het daarop gedui dat die trein wat die possakke

vervoer het en waarvan die geld uit die registrasies vermis was, elke keer deur dieselfde

kondukteur beman was. Hy was ‘n ene mnr. Mxxx. Op daardie stadium was hy met

siekteverlof. Ek het vasgestel dat Mxxx voorheen by die Poskantoor werksaam was voordat

hy ‘n kondukteur geword het. Met behulp van die bankbestuurder op Kingwilliamstown

het ek sy bankbesonderhede nagegaan en afskrifte van sy bankstate gemaak. Sy

maandelikse salaris was in sy rekening inbetaal vir die voorafgaande jaar sonder dat hy

enige onttrekkings uit sy bankrekening gemaak.

Met verdere ondersoek het ek vasgestel dat hy op ‘n stadium vliegtuigkaartjies vir sy familie

in die Kaap gekoop het om ‘n verjaarsdagpartytjie te kom bywoon. Hy het ook duisende

Rande aan die skool geskenk en sy kinders het buitensporige bedrae geld daagliks by die

snoepie spandeer. By die juwelier het hy kontant betaal vir ‘n massiewe ring van etlike

duisende Rande vir sy vrou. In sy huis was van die duurste meubels waarvoor hy ook

kontant in King Williamstown betaal het. Nadat Mxxx van siekteverlof teruggekeer het, het

ek gereël dat hy die eerste dag weer die goederetrein tot op Sithota moes beman. Nadat die

trein oor die grens by die Transkei was, het ek die trein laat stilhou en die possakke agterin

die kondukteurswa nagesien. In die kondukteurswa was die onderskeie stasies se possakke

op verskillende hope gegooi. Die possakke wat vir Idutywa bestem was het ek met die

poslyste vergelyk. ‘n Hele aantal van die sakke kon nie gevind word nie. Die vermiste sakke

het ek op die Umtata hoop aangetref. Die sakke het ek uitwendig ondersoek en gemerk dat

al die registrasie sakke aan die kant oopgesny en weer toegewerk was. Ek het een van die

sakke in die kondukteur se teenwoordigheid oopgemaak en gemerk dat die groen GBA sak

in die possak ook oopgesny en weer netjies toegewerk was. Die vaswerk van die possakke

se nate was op ‘n sekere manier deur die Poskantoor gedoen. Die registrasie binne-in die

GBA sakke was geseël maar die koeverte kon baie maklik oopgemaak word. Die inhoud

Page 80: Ulolwe Railway

80

daarvan was leeg en die gom op die koeverte was nog nat. Op die oog af sou niemand

agtergekom het dat daar met die possakke gepeuter was nie.

Die kondukteur het die Idutywa possakke met opset op die Umtata hoop gegooi sodat die

sakke ‘n paar dae later op Idutywa afgelewer sou word. Ek het dadelik na Amabele

teruggery waar ek die trein waarmee Mxxx teruggekeer het, ingewag het. Met aankoms van

die trein het ek Mxxx gevisenteer en ‘n paar duisend Rand op sy persoon gekry. Hy het

verduidelik dat sy broer in Port Elizabeth by hom geld geleen het en dit op daardie tydstip

aan hom teruggestuur het. In sy besit was daar ook ‘n silwer trommel waarin ek ‘n bol lyn

gevind het wat eksklusief deur die Poskantoor gebruik was asook ‘n paar groot stopnaalde,

‘n buisie gom en ‘n skerp mes.

Die speurders in Port Elizabeth het ‘n besoek aan sy broer gebring wat ontken het dat hy vir

hom geld gestuur het. Na ‘n paar warm klappe het Mxxx alles erken. Hierdie diefstalle het

oor ‘n tydperk van twee jaar plaasgevind. Wat hy gedoen het was die volgende: Hy het die

geregistreerde koevert in die kondukteurswa oopgestoom, die geld uit die koevert verwyder

en die koevert weer met gom toegeplak. Die naat van die possak en GBA sak het hy netjies

oopgesny en weer met lyn toegewerk. Mxxx het baie slim te werk gegaan maar alles

waaroor hy beskik het, het ek op beslag gelê en hom gearresteer. Hy het ‘n pleit ooreenkoms

met die hof aangegaan en ‘n langtermyn vonnis uitgedien. Die saak het my agttien maande

geneem om te voltooi. Ek het in possakdiefstalle, treinrampe en trokdiefstalle gespesialiseer

en in my dienstermyn in die Spoorwegpolisie en die S.A. Polisie daarna, het ek vyf-en-

negentig skriftelike aanprysings vir ondersoeke wat ek gedoen het, ontvang.

Possak-etiket vang diewe

Gedurende 1984, terwyl ek as area-offisier te Klerksdorp gestasioneer was, het een

telefoniese oproep van die Bevelvoerende Offisier te Kimberley my stof tot nadenke gegee.

Die opdrag was duidelik: “Daar is ʼn possak met R252 000 kontant vanaf Vryburg na

Bloemfontein gestuur, en die possak het nie die eindbestemming bereik nie. Vind die

skuldiges en die geld.” Kort en kragtig was die opdrag. Met die begin van die ondersoek

was daar vasgestel dat die possak alreeds ʼn week lank vermis was. Saam met die

seksiespeurders was daar kajuitraad gehou en op ʼn plan van aksie besluit. Vroeg een

oggend het ek en van die speurders na Vryburg vertrek wat ongeveer twee ure se reis vanaf

Klerksdorp was. Met aankoms te Vryburg was alle verdagtes en persone wat belange by die

ontvangs, opmaak en versending van die possak gehad het, ondervra. Geen sukses.

Dwarsdeur die dag was daar dinkskrum gehou. Die possak was vanaf die Poskantoor na die

spoorwegstasie geneem, deur die laaimeester in ontvangs geneem, en aan die kondukteur

van die passasierstrein oorhandig. Met aankoms van die trein te Bloemfontein was die

possak vermis.

Drie arbeiders, een van die Poskantoor en twee van die bank vanwaar die geld versend was,

was vir ondervraging ingeneem. Geen inligting kon by die drie verdagtes ingewin word nie.

Met die beskikbare inligting was al drie in afsonderlike kantore ondervra. Met sulke

Page 81: Ulolwe Railway

81

diefstalle was dit logies dat die possak ná die diefstal verbrand sou word om enige leidrade

uit te wis. Terug by die Poskantoor het ek ʼn possak etiket opgespoor wat gelees het:

“Vryburg – Bloemfontein”. Ek het die etiket gedeeltelik gebrand met ʼn vuurhoutjie en by

die stasie was een van die verdagtes soos volg gekonfronteer: “Jou tjommie sê julle het die

possak by die ashoop gaan verbrand. Ons was by die ashoop en het die possak met die

etiket gekry.” Die half gebrande etiket was aan hom getoon. Dit was toe net daar waar ta se

moed hom begewe het. “Ja, ek het vir hulle gesê ons moet dit nie doen nie”, het hy erken.

Hul modus operandi was eenvoudig. Die possak was vanaf die Poskantoor, met ander

possakke, per fiets na die stasie geneem terwyl die trein langs die platform gestaan het. Met

die laai van dié possak in die kondukteurswa en die uitlaai van ander possakke, wat vir

Vryburg bestem was, het een van sy makkers, sonder die medewete van die kondukteur, die

possak met die geld by die possakke wat vir Vryburg bestem was, gegooi. Toe hy na die

Poskantoor teruggekeer het, was die possak met die inhoud gesteel en die possak was op die

stortingsterrein verbrand. Daar was toe met die deursoeking van persele en voertuie begin.

By een van die verdagtes se huis was ongeveer R3000 kontant onder ʼn sinkemmer gevind,

met die strokies van die betrokke bank nog aan die note. Met dié bewyse beskuldig hulle toe

mekaar. Die vrees van wat vir hulle voorgelê het, was vir hulle een te veel. Hulle het

vervolgens besluit om ons die betrokke nag na ʼn sekere huis in Vryburg te neem. By dié

huis was daar op ongeveer R205,000 kontant in plastiese sakke beslag gelê. Daar was ook op

ʼn groot verskeidenheid goedere beslag gelê wat met die gesteelde geld gekoop was. In een

van die wieldoppe van ʼn voertuig wat deur hulle aangekoop was, was bykans R4000 se

note gevind. ʼn Doodeenvoudige verbrande possak etiket, ʼn bietjie bluf en die saak was

opgelos. Daar is geen baasspeurder nodig om enige saak op te los nie. Net eenvoudige

logika is nodig.

Die possakdief in die linnekis

Ek was gedurende 1982 –1983 Speuroffisier op Pietermaritzburg toe speurder-sersant Corrie

de Jager van Greyton my geskakel en gerapporteer het dat ʼn possak uit die sleepwa van ʼn

Padvervoerbus gesteel was en dat die possak vermoedelik kontantgeld bevat het. Ek en

speur-adjudant offisier Dalton en speurder-sersant Jan Olivier het na die toneel vertrek waar

ons ʼn verskrikte busbestuurder aangetref het wat ʼn linnekis aan ons uitgewys het waarvan

die deksel oopgestaan het. Hy het gerapporteer dat hy ʼn ongeskeduleerde stop gemaak het

om ʼn passasier af te laai. Toe hy die deur van die sleepwa waarin die passasiers se bagasie

in vervoer was, oopgemaak het, het daar ʼn swart man uit die wa gespring, met ʼn stuk yster

of hout teen die deur geslaan en weggehardloop. Binne-in die linnekis het ons ʼn groot

hoeveelheid banknote, wat in hopies met rekkies vasgemaak was, gevind en langs die kis

was ʼn oopgesnyde possak. Die kis se deksel was met ʼn groot hangslot gesluit. Die skarniere

aan die agterkant van die kis was losgeskroef en met hakies vervang sodat die kis se deksel

van die binnekant af oopgemaak kon word. Die busbestuurder het gerapporteer dat die kis

te Greyton deur drie swart mans opgelaai was en hulle het gesê dat die kis by die volgende

Page 82: Ulolwe Railway

82

geskeduleerde stop afgehaal sou word. Dit het geblyk dat die man wat uit die sleepwa

gespring het, binne-in die kis was toe die bus vanaf Greyton vertrek het. Gedurende die rit

het hy uit die kis geklim, die possak oopgesny en die geld in die kis gelaai. Met aankoms by

die volgende geskeduleerde stop sou hy weer in die kis gewees het waar sy makers hom

met kis en al sou afgelaai en spore met die geld gemaak het. Dit sou ʼn volmaakte misdaad

gewees het as die busbestuurder nie die ongeskeduleerde stop op die roete gemaak het nie.

Goeie speurwerk deur die ondersoekbeampte, speurder-sersant de Jager, het aan die lig

gebring dat die kis op Ulundi by ʼn meubelwinkel deur ene, Jxxxx Sxxxx, gekoop was. Jxxxx

het ook met die koop van die kis aan die verkoopsman verduidelik waar hy gewoon en

gewerk het. Die beskuldigde het gevlug toe hy gehoor het dat De Jager op sy spoor was,

maar hy was later te Phokeng opgespoor en gearresteer. Hy was in die Hooggeregshof te

Escourt skuldig bevind en tot sewentien jaar tronkstraf gevonnis. Die bedrag betrokke was

ongeveer negentig duisend rand.

Trokdiefstalle

Terwyl ek in Oos Londen as speurder gestasioneer was, het verskeie besendings sigarette

vanaf Oos Londen na Queenstown oornag verdwyn. Die enigste wyse om die diewe te kon

vastrek, was om snags observasie te hou. Vroeg een oggend het ek vier verdagtes vasgetrek

waar hulle besig was om die trok leeg te maak en op die winkelier in die lokasie se bakkie te

laai. Daardie jare het ʼn karton met tien duisend sigarette, plus-minus R120-00 gekos. Met die

arrestasie het ek en sersant P.J.W.A. Els die beskuldigde, ene Fxxxx Mxxxx, se winkel en huis

deursoek waar ons op baie ander goedere beslag gelê het. Ek kan nie meer onthou hoeveel

aanklagte teen hom en sy helpers aanhangig gemaak was nie, maar die dossier was so dik

soos ʼn Bybel. Die beskuldigdes was op al die aanklagtes van trokdiefstal skuldig bevind en

tronkstraf vir ʼn aantal jare was opgelê. Hierna het die diefstalle opgehou en het dit rustiger

geraak.

Toe begin possakdiefstalle waar geregistreerde stukke uit die possakke gesteel was. Die

possak se etiket het aangetoon watter possakke geregistreerde stukke, insluitende kontant,

bevat het. Daardie jare was daar nie elektroniese oorplasings of betalings nie; kontantgeld

was per pos gestuur. Soms was die naat by die bodem van die possak oopgesny ten einde

die geregistreerde stukke daardeur te verwyder. Partykeer het die dief die naat weer netjies

met gom toegeplak sodat dit voorgekom het asof daar nooit geregistreerde stukke in die

possak was nie. Dit was gedoen om die aandag op die afsender te plaas.

Trokry tussen Queenstown en Oos Londen en tussen Queenstown en Bloemfontein was die

enigste uitweg. Die meeste diefstalle het op die trein tussen Johannesburg en Queenstown

plaasgevind. Ek dink die nommer van die trein was nege af, wat so om en by tien uur die

aand te Queenstown arriveer het. Ek en sersant Els het toe saans in die postrokke gery in ‘n

poging om die diewe aan die pen te laat ry. Een aand het die trein by Lesseyton sylyn gestop

om roomkanne op te laai. Terwyl die trein daar gestaan het, het ons opgemerk dat die deur

Page 83: Ulolwe Railway

83

van die postrok aan die teenoorgestelde kant oopgegaan en ta in die trok geklim het. Hy het

glad nie vermoed dat ons hom fyn dopgehou het terwyl hy die sakke uitgesoek het nie. By

die volgende sylyn, naby die Spoorwegklipgroef, terwyl die trein stadiger beweeg het, het

hy die possakke uitgegooi en daarna self uit die trok gespring. Ons het hom agtervolg deur

ook vinnig uit te spring en het hom op die plek gearresteer.

Na sy arrestasie het hy al die ander oopgemaakte briewe en sakke aan ons uitgewys. Hierdie

beskuldigde was toe al die tyd een van die arbeiders wat in die pakkette kantoor gewerk

het. Tot my verbasing was hy ook my beriggewer oor ander diefstalle; so wou hy die aandag

in die possakdiefstalle van homself af lei. ʼn Kondukteur, wat ons op ʼn latere stadium vir

possakdiefstal gearresteer het, het ook op ʼn soortgelyke wyse te werk gegaan voordat ons

hom aangekeer het.

Trokdiefstalle – De Aar – 1971

Volgens studies wat deur die Afdelingshoofkantoor te Kimberley gedoen was, was daar

vasgestel dat trokdiefstalle op ‘n gereelde basis tussen Kimberley en Kaapstad plaasgevind

het. Die diefstalle het hoofsaaklik met die verkeer na Namibië (SWA) plaasgevind. Ek het op

die spoorwegtrokke, wat in ʼn spesiale rangeerwerf te De Aar oorgestaan het, gekonsentreer.

Ons het die trokke snags onder observasie gehou. Een oggend om ongeveer drie uur het die

speurders twee persone, met iets in hulle hande, uit ʼn trok gesien spring. Die twee het toe na

ʼn motor gehardloop en daarmee weggejaag. Die speurders was nie in staat om hulle te vang

nie, maar hulle kon net die motor, ʼn VW stasiewa beskryf, maar kon nie die registrasie

nommer daarvan gesien het nie. Ek was uitgeroep om die saak te ondersoek.

In die aanklagtekantoor het sersant Geldenhuys my meegedeel dat die buurman wat agter

hom gebly het, met ʼn soortgelyke voertuig gery het. Die leidraad was opgevolg en die

eienaar van die VW was toe opgespoor. Hy was ondervra waarop hy alles erken het. Ek het

sy huis deursoek en op verskeie gesteelde goedere beslag gelê. Van die goedere was in die

vuurherd in die sitkamer en agter ʼn yskas versteek, die res was op verskillende plekke in

die huis versteek. Die tweede beskuldigdes was by ‘n ander adres met soortgelyke items

gearresteer. Hulle was ook in besit van ʼn arm dagga.

In sulke gevalle was die verdagte voorlopig vir die besit van vermoedelike gesteelde

goedere aangekla en die saak was dan vir ʼn geruime tyd uitgestel sodat ʼn volledige

ondersoek gedoen kon word om vas te stel of dit goedere was wat deur die

S.A.Vervoerdienste vervoer was. Die speurders te Windhoek kon geen aanknopings vir my

maak nie en ek het toe, met die toestemming van die Bevelvoerende Offisier, per trein na

Windhoek gereis waar ek ses aanknopings gedoen het, d.w.s ses aanklagte van diefstal wat

teen die beskuldigdes ingebring was. Hulle was aangekla en op al ses klagte skuldig bevind

en gevonnis. {TOP}

Page 84: Ulolwe Railway

84

GSG 9

Luit- kol- André Horak: Tweede bevelvoerder

In die laat sewentiger jare, toe vliegtuigskakings wêreldwyd begin toeneem het, het

luitenant kolonel André Horak in 1979 opdrag gekry om die moontlikheid te ondersoek om

opleiding wat in die buite-land beskikbaar was, vir die S.A.Spoorwegpolisie te bekom.

Gedurende 1979 was hy die Posbevelvoerder te Jan Smuts-lughawe en derhalwe

verantwoordelik vir Lugdiensveiligheid. Kaptein Heino van Lufthansa het ʼn

Lugdiensveiligheid seminaar in Johannesburg aangebied. Na afloop van die seminaar het

kolonel Horak hom meegedeel dat die Veiligheidsmagte in Suid Afrika nie oor die vermoë

en toerusting beskik het om vliegtuigskakings te kon afweer of hanteer nie. Hy het toe

onderneem om die saak verder te voer sodra hy weer terug in Duitsland was. Kolonel Horak

het op uitnodiging van kaptein Heino na Frankfurt gereis vanwaar hulle na die GSG9

eenheid in Cologne gevlieg het. Aanvanklik was daar teenkanting van die Bevelvoerder,

kolonel Blette, om die S.A.Spoorwegpolisie in die verband by te staan. Na ʼn ete saam met

kolonel Horak het hy tog ingestem om behulpsaam te wees. Hy het ʼn lys van toerusting

gegee wat hulle sou benodig. Daar was egter twee uitdruklike voorwaardes alvorens die

lede na Duitsland kon reis. Eerstens het die GSG9 geen verantwoordelikheid vir enige

beserings wat tydens die opleiding opgedoen mag word, aanvaar nie, en tweedens moes die

lede wat die kursus bywoon, eers ʼn elementêre kursus in Duits gevolg het. Dit was die

tydperk toe daar sanksies teen Suid Afrika was en lede van Suid Afrika sou nie tot die

kursus toegelaat geword het nie. Kolonel Horak en luitenant Phillip Schutte was genomineer

om ʼn drie weke lange kursus gedurende Augustus 1980 by die GSG9 eenheid te gaan

bywoon. Hulle was op die kursus as lede van die Belgiese polisie voorgestel. Die opleiding

het hoofsaaklik op die ontsetting by vliegtuigskakings en gyselaarsonderhandelinge

gekonsentreer. Na afloop van die kursus het generaal Visagie kolonel Horak na Duitsland

vergesel waar die nodige toerusting aangekoop was. Die opleiding wat in Israel en

Duitsland ontvang was, was gekombineer en vir Suid Afrikaanse omstandighede aangepas.

Johan Lotriet: Vierde bevelvoerder

Ek en sersant Louis Botha het ʼn kursus in St. Augustin, Bonn, Duitsland gedurende die

tydperk 13/10/1983 tot 4/12/1983 by die GSG9 eenheid deurloop. As gevolg van die politieke

situasie wat in Suid Afrika geheers het, het ons onder dekking as lede van die Australiese

Spesmagte die kursus bygewoon. Almal binne die GSG9, insluitende die Minister van

Interne aangeleenthede, was daarvan bewus dat ons inderwaarheid Suid Afrikaners was.

Ons was by die opleidingsvleuel ingedeel en het die kursus saam met die ander Duitse

studente deurloop. Die Bevelvoerder van die opleidingsvleuel was Uwe Dee en is

gedurende 2005 aan maagkanker oorlede. Uwe Dee het ook die 10-jarige bestaan van die

Spesiale Taakmag op 24/10/1985 te Esselenpark bygewoon. By hierdie geleentheid het ons 'n

vertoning gelewer om aan hom te toon wat die opleiding in Duitsland vir ons beteken het.

As 'n blyk van waardering het ons gereël dat hy met sy gesin met die Bloutrein vanaf

Page 85: Ulolwe Railway

85

Johannesburg na Kaapstad reis. Die GSG9 was gedurende daardie tydperk as die

Universiteit van Stedelike Oorlogvoering gereken en was baie gewild onder Spesmagte soos

die SAS en SBS (Brittanje), Delta Force (VSA), GIGN (Frankryk) en GEO (Spanje), om slegs ʼn

paar te noem. Die rede daarvoor kon gevind word in hulle innoverende denke, hul tegniese

en taktiese benadering tot gyselaarsituasies, die ultra moderne toerusting waaroor hulle

beskik het asook die beste menslike hulpbronne om van te kies. Die opleiding het die

volgende behels:

Infrastrukture

Tydens hierdie module was die volgende vakke aangebied : Geskiedenis en ontstaan van die

GSG9. (München insident –Olimpiese spele waar atlete van die Israeliese atletiekspan

vermoor was). Die wetlike aspekte met betrekking tot binnelandse en buitelandse

aanwending, die rol en funksie van die GSG9 binne die ander militêre en paramilitêre

strukture en die organisasie en strukture van die eenheid.

Skerpskutteropleiding

Het die volgende behels:

Algemene beginsels en aanwending van die gevegspan.

Kennis van die wapens en toerusting (PSG1 – Skerpskutter geweer).

Skiettegnieke en studiegevalle.

Skietoefeninge onder verskillende toestande.

Observasie en massadigtheid, strukture en optrede

Die beginsel van massadigtheid en strukture.

Nabootsing van die effek wanneer skote tussen die massas ingevuur word.

Gyselaar onderhandeling

Ontlonting van die menslike bom.

Keuring en opleiding van lede.

Onderhandelingstegnieke en -beginsels.

Psigiese oorsaak teenoor ʼn psigopaat.

Die Stockholm-sindroom.

Die Williamsburg-studiegeval.

Die organisasie, samestelling en rol van die onderhandelingspan en elke lid binne die

span.

Die profiel van die terroris of aanvaller.

Vliegtuigoperasies

Beginsels en doktrine van toepassing by vliegtuig ontsetting. Tegniese data van elke

soort vliegtuig met betrekking tot die hoeveelheid deure, deur meganisme, hoogte,

hys bakke, toegangsroetes anders dan die deure, ens.

Span samestelling, bewapening en tegniese toerusting (lere, skokgranate, ligte, ens).

Verskillende tipe vliegtuie (B737; B707; B727; DC 10 A; A300 Airbus; B747).

Studiegevalle soos: Entebbe, LH 181 Mogadisjoe, ens.

Page 86: Ulolwe Railway

86

Treinoperasies

Studiegevalle en lesse geleer.

Klassifikasie van rytuie en kompartement uitleg.

Tegniese en taktiese oorwegings.

Bus operasies

Studiegevalle en lesse geleer.

Klassifikasie van busse.

Tegniese aspekte met betrekking tot vensters, deurmeganismes, plasing van toilette,

reikafstand, ens.

Penetrasie en deursoeking.

Vaartuigoperasies

Studiegevalle en lesse geleer.

Klassifikasie van vaartuie.

Tegniese aspekte met betrekking tot die vensters, deure, plasing van toilette en ander

kompartemente

Geboue operasies

Studiegevalle en lesse geleer.

Beginsels en doktrine van toepassing.

Verskillende penetrasie tegnieke.

Verskillende metodes van beweging.

Tegniese en taktiese oorwegings.

Span samestelling en die keuse van wapentuig en toerusting.

Skietkuns en skietoefeninge

Aanwending van ʼn wye verskeidenheid van vuurwapens, (pistool HK P7, sub-

masjiengewere MP5, gewere G3, skerpskuttersgewere PSG, haelgewere) om net ʼn

paar te noem.

Verskillende tipe skiet tabelle is ontwikkel om binne die binnemuurse skietbaan te

oefen. Dit het gewissel van statiese- tot bewegende tekens.

Kleiduif skiet was ook ʼn baie gewilde skietoefening.

Beperkings van verskillende vuurwapens en die aanwending daarvan.

Verskillende tipe ammunisie en die aanwending daarvan

Samestelling van individuele en groepe wapentuig

Padblokkades

Noodsaaklikheid en aanwending van padblokkades.

Tipes padblokkades en toerusting benodig.

BBP-beskerming

Studiegevalle en lesse geleer

Beginsels en doktrine

Klassifikasie van aanvallers

Formasies en keuse van wapentuig en ander toerusting

Beweging by trappe, hysbakke, deure, ens.

Page 87: Ulolwe Railway

87

Beskerming by: Statiese punte (toesprake, winkels) beweging, voertuie

Taktiese Helikopteraanwending

Rol en aanwending van die verskillende soorte helikopters (BO 105, SA-330 Puma,

Bell UH-1D)

Taktiese oorwegings van die verskillende metodes: Touwerk, en snel troepering.

Tegniese Aspekte

Rol en aanwending van die verskillende lere (vliegtuie, busse, geboue, treine, ens).

Visiere en nagsig vir die verskillende vuurwapens.

Aanwending van knaldempers en die beperkings.

Keuse van ammunisie vir verskillende aanwendings.

Die gebruik en aanwending van die laser afstandmeters.

Gebruik van snel inbraaktegnieke (hout H-raam gevul met knallont of bladspring

stof om deure mee oop te blaas).

Taktiese touwerk

Rol en aanwending van touwerk by, geboue, helikopters, kranse.

Aanwending en gebruik van die toerusting (tou, dalingsapparate, harnasse).

Tydelike spesiale taakmag eenheid

Die tydperk wat die spesiale taakmag op ʼn tydelike basis funksioneer het, was die

aanvanklike basis in ʼn tydelike kantoor aan die noordelike kant van die atletiekbaan te

Esselenpark. Die fasiliteite was regtig swak en onvoldoende. Ek het my beywer om

permanente kantore te bekom en na vele onderhandelinge het ons gedurende 1984 die

kantore by die Kemptonpark stasie bekom. Dit was naby die lughawe geleë waar ons op die

verskillende vliegtuie geoefen het met genoegsame parkering vir die Casspirs en ander

voertuie. Dié fasiliteite het 'n lesingkamer vir teoretiese toepassings, ʼn konferensiesaal vir

beplanning, twee administratiewe kantore, gimnasium en 'n kroeg ingesluit. Hierdie

fasiliteite was voldoende totdat die spesiale taakmag gedurende 1985 'n permanente entiteit

geword het. Die ou nie-blanke Kollege te Esselenpark het beskikbaar geraak en ons basis het

daarheen verhuis. Hierdie fasiliteit het aan al ons vereistes voldoen: Dit was afgesonder, het

oor ʼn paradegrond, voldoende kantore, store, sindikaatkamers, kombuis, eetsaal, helikopter

landingsones, genoegsame parkering, skietbaan en gimnasium beskik.

1 Maart 1985 - Permanentewording

Met die toenemende spesialisasie en die onvoldoende tyd om twee keer per maand

opleiding te doen, het ek 'n voorlegging via brigadier GZ Erlank aan die Kommissaris,

generaal JH Visagie, gerig vir die permanente totstandkoming van die Spesiale Taakmag.

Hierdie voorlegging was goedgekeur met ingang van 1 Maart 1985. Die strukture het

bestaan uit die Bevelvoerder, 2IB, RSM, Administratiewe personeel bestaande uit finansies

en administratief, twee operasionele eenhede, elk met sy eie beeldelement, skerpskutters

eenheid en 'n mediese komponent bestaande uit twee Spesmag geneeshere. Die totale

sterkte van die eenheid was ongeveer 55 lede. Hierdie het tot gevolg gehad dat formele

doktrine, handleidings en kursusse soortgelyk aan dié van die GSG9 saamgestel en

aangebied was. {TOP}

Page 88: Ulolwe Railway

88

Opleiding by ander instansies.

1 Verkenningsregiment - Durban - Myself, Hein Crocker en Bertram Buchler het die eerste

Spesmagte stedelike kursus vanaf 17 Februarie 1986 tot 27 Maart 1986 deurloop. Daarna het

ons wedersyds kennis en kursusse uitgeruil. Ek het ook die beginsel van die sneltou tegniek,

wat ons by die GSG9 geleer het, binne die Suid Afrikaanse konteks bekend gestel. Dit het

behels dat ek saam met die S.A. Lugmag (17 en 19 Eskader) en die opleidingsvleuel van I

Verkennings Regiment, prosedures moes opstel wat toe vir operasionele en opleiding

doeleindes goedgekeur was. Alhoewel die meeste mense aanvanklik skepties was, is dit

steeds 'n tegniek wat baie wyd in Suid Afrika aangewend word.

SA Vloot : Simonstad

Die voorvereiste om met S.A. Lugmag helikopters oor water en die see te kon werk, was om

die dompelingskursus te Simonstad Vlootbasis twee keer per jaar te deurloop. Dit het behels

dat ons met 'n C130 vanaf Waterkloof na Ysterplaat gevlieg was en daar oornag het. Die

volgende dag was ons na Simonstad Vlootbasis afgevoer, waar ons dan simulasies ingeoefen

het van 'n helikopter wat in die water val. Dit het behels dat jy binne 'n staalkonstruksie met

twee sitplekke, wat 'n helikopter voorstel, vasgegespe word. Die konstruksie word dan

onder die water ingetrek waar dit 180 grade draai. Die studente moes dan die gespes

losmaak en na die oppervlakte swem. Na die oefening het die studente vis by 'n stalletjie te

Vishoek gekoop vir die braai die aand. Hierdie was altyd een van die hoogtepunte van die

jaar.

Demonstrasie en voorligting

Gesamentlike Stafkursus (SAW) - Tydens elke Gesamentlike Staf Kursus het ons 'n inset oor

die rol en taak van die S.A. Spoorwegpolisie se Spesiale Taakmag, met betrekking tot die

kaping van SAW vliegtuie en vaartuie, gelewer. Direktief 6 van 1980 het betrekking gehad.

Nasionale Intelligensiediens

Voorligting en demonstrasies gelewer vir BBP beskermers, met betrekking tot geprakseerde

toestelle, identifikasie en ontruimingsdril.

Skole

Gereeld by skole 'n simulasie gelewer oor bus ontsettings en die aanwending van

helikopters.

Besoekers uit die Buiteland

Gereelde demonstrasies was vir besoekers van die Buiteland en die Generale Staf, asook

gaste van die Suid Afrikaanse Spoorwegpolisie van Suid-Korea en die VSA, gegee.

SA Lugdiens

Kajuitbemanning: Ek en André Olivier het deurlopend vir die kajuitbemanning voorligting

en opleiding verskaf oor die identifikasie van vuurwapens en geprakseerde ploftoestelle

Page 89: Ulolwe Railway

89

asook die effek van die Stockholm Sindroom tydens 'n kapingsituasie.(On August 23rd 1973,

two machine-gun carrying criminals entered a bank in Stockholm, Sweden. Blasting their guns, one

prison escapee, named Jan-Erik Olsson, announced to the terrified bank employees: “The party has

just begun!” The two bank robbers held four hostages, three women and one man, for the next 131

hours. The hostages were strapped with dynamite and held in a bank vault until finally rescued on

August 28th. After their rescue, the hostages exhibited a shocking attitude considering they were

threatened, abused, and feared for their lives for over five days. In their media interviews, it was clear

that they supported their captors and actually feared law enforcement personnel who came to their

rescue. The hostages had begun to feel that the captors were actually protecting them from the police.

One woman later became engaged to one of the criminals and another developed a legal defence fund

to aid in their criminal defence fees. Clearly, the hostages had “bonded” emotionally with their

captors. While the psychological condition in hostage situations became known as “Stockholm

Syndrome” due to the publicity, the emotional “bonding” with captors was a familiar story in

psychology.)

Vlugbemanning

Ek en André Olivier het ook deurlopend soortgelyke voorligting aan die vlugbemanning

verskaf asook die gevare van, en die ontwyksdril wat tydens die aanwending van 'n SAM7

grond tot lug missiel op die vliegtuig toegepas moet word.

Ontwikkeling van die Bom skakeloosstellingskursus – brig Frans van Eeden

Na afloop van die kursus wat deur die S.A. Polisie se kolonel Frans van Eeden en majoor

Paul van Heerden te Esselenpark aangebied was, het ek en Herman Buckingham gepraat

oor die gebrek aan die praktiese evaluering en die potensiële gevare wat dit inhou. Die

eksamens was teoreties en het die praktiese vaardighede nie regtig getoets nie (SA Weermag

doktrine - 30% teorie en 70% prakties het dus nie gegeld nie). Ek en Herman het toe 'n

kurrikulum, soortgelyk aan die van die S.A. Polisie, saamgestel maar die praktiese

evaluering bygewerk. Ons het brigadier Erlank daarvan oortuig dat ons, in samewerking

met die S.A. Polisie, voortaan ons eie bomskadeloosstelling kursusse sou aanbied. Hierdie

kursus was mettertyd aangepas en verander na onderskeidelik die EOD en IOD kursusse.

Net voor die amalgamasie met die SA Polisie het die hoof van hul springstofopleiding ons

praktiese evaluering tydens 'n kursus te Esselenpark bygewoon en kopieë van die kursus

evalueringsvorm geneem. Hulle was baie beïndruk daarmee en het aangedui dat hulle 'n

soortgelyke praktiese evaluerings fase sou aanbring. Is nie seker of dit wel gebeur het nie.

Gesamentlike SALM - SAV - SA Spoorwegpolisie oefening Durban: 1984

Na aanleiding van die goedgekeurde prosedures deur die S.A. Lugmag en 1 Verkennings

Regiment vir die gebruik van die H-raam wat aan die binnekant van die Puma helikopter

aangebring word, en waaraan die “sneltoue” geheg word, asook die aanwending van die

sneltou tegniek vir die doel, het ons magtiging van die S.A. Vloot en S.A. Lugmag

Hoofkwartiere verkry om 'n praktiese oefening op 'n beweging vaartuig in Durban uit te

voer. Die oefening het behels dat 'n aanvalsvaartuig van die S.A. Vloot teen ongeveer 20-30

Page 90: Ulolwe Railway

90

knope net buite die hawe te Durban moes vaar, wat dan die teiken sou wees. Twee Puma

helikopters, elke met vyftien lede van die Spesiale taakmag aan boord, sou dan op die

bewegende aanvalsvaartuig vanuit die bewegende Puma helikopters neergelaat word. Die

een oefening het gewone touwerk met harnasse en figuur 8 dalingstoerusting behels terwyl

die tweede oefening die “sneltou” tegniek behels het. Hier was die dalingspoed met die

hande op die tou beheer en geen ander hegtingstoerusting was ter sprake nie. Dit was baie

vinniger en die voordeel het daarin gelê dat die operateur onmiddellik paraat en gereed was

vir aksie. Tydens die voorligtingsessie aan die S.A. Vloot en die S.A. Lugmag was lede van 1

Verkennings Regiment teenwoordig en baie skepties oor die tegnieke. Tot op daardie

stadium was daar nog geen geval aangeteken waar die sneltou tegniek op 'n bewegende

vaartuig in die oop see aangewend was nie. Lede van 1 Verkennings Regiment het ons egter

met verkykers dopgehou en ons na die oefening gelukgewens met die poging. Hierdie

tegniek word nou wêreldwyd aangewend.

Gyselaar Onderhandelingsvermoë

Suid-Afrika het tot en met 1984 nie oor 'n formele gyselaarsonderhandelaarsvermoë en

doktrine beskik nie. Navrae na die Suid-Afrikaanse Polisie, S.A. Lugdiens, S.A. Spoorweë,

Nasionale Intelligensie diens en die S.A. Weermag het telkemale negatiewe reaksie uitgelok.

Gedurende 1984 het ek met kolonel Venter en majoor Jansen van die Militêre psigologiese

instituut naby Irene kontak gemaak oor die moontlikheid om so 'n vermoë tot stand te

bring. Ons het toe, in samewerking met kolonel Wouter Basson, kliniese sielkundiges van

Spesmagte en die Militêre psigologiese instituut 'n werkswinkel gehou waar die raamwerk

vir 'n kort-, medium- en langtermyn onderhandelingsvermoë gekweek was. Generaal Earp,

Hoof van die S.A. Lugmag, en generaal Knobble, Hoof van die Geneeskundige dienste, van

die S.A. Weermag het die werkswinkel bygewoon. Generaal Knobble het R 250,000 net daar

bewillig om 'n houer wat binne 'n C130 kon pas te ontwikkel as 'n mobiele bevelspos en wat

toegerus was met kommunikasie middele vir gebruik tydens gyselaaronderhandelinge. Die

eerste vliegtuigkaping waar kort-, medium-, en langtermyn gyselaaronderhandelinge

gesimuleer en geoefen was, het gedurende 1985 plaasgevind.

Vliegtuigkaping simulasie : S.A. Lugmag : Waterkloof na Durban Lughawe

Opleiding het normaalweg die tegniese en taktiese aspekte van 'n vliegtuigkaping behels.

Die totale integrasie van alle aspekte van so 'n beplanning en uitvoering was baie beperk as

gevolg van die logistieke en finansiële aspekte daaraan verbonde. Die eerste langafstand

vliegtuigkaping simulasie, kompleet, het tussen Waterkloof Lugmagbasis en Durban se

Louis Botha-lughawe plaasgevind na aanleiding van 'n voorlegging aan en goedkeuring

deur die S.A. Lugmag. Vir die doel van die oefening was twee C130 vliegtuie gebruik. Die

een het die “gekaapte vliegtuig" voorgestel terwyl die tweede C130 gebruik was om lede

van die spesiale taakmag en hulle toerusting na die lughawe, waar die "gekaapte vliegtuig"

sou land, te vervoer. Hierdie oefening het alle aspekte van die beplanning,

uitroepprosedures, ontplooiing, gyselaaronderhandeling, en ontsetting van die "gekaapte

Page 91: Ulolwe Railway

91

vliegtuig" behels. Die oefening was 'n reuse sukses en het die vertoue bevestig dat indien 'n

vliegtuigkaping sou plaasgevind, die eenheid paraat en toegerus was om die situasie te kon

hanteer. {TOP}

Spesiale Operasies

Komati Verdrag: 1983 : Tussen Mosambiek en Suid-Afrika

Die spesiale taakmag was primêr vir die beskerming van president Samora Marcel van

Mosambiek en president PW Botha van Suid Afrika verantwoordelik tydens die

ondertekening van die Komati-verdrag in die niemandsland gedeelte tussen Suid Afrika en

Mosambiek. Die beskermingsdienste het die beskerming van die Wit trein, die rytuig waarin

die ondertekening plaasgevind het, die busse wat passasiers vanaf die lughawe by

Komatipoort na die terrein vervoer het, die patrollering van die spoorlyn na en van die

terrein, asook die onmiddellike omgewing waar die plegtigheid plaasgevind het,

waargeneem. Ek was by die ingang van die rytuig wat direk langs die rytuig was waarin die

Presidente die verdrag onderteken het, en nadat hulle die saluut na die ondertekening

beantwoord het

Oopstel van die spoorlyn tussen Swaziland en Suid-Afrika: 1985

Die spesiale taakmag was getaak om die beskerming van die openingsplegtigheid tussen

Swaziland en Suid-Afrika iewers in die bosse, te behartig. Dit was 'n gesamentlike operasie

tussen die spesiale taakmag en die S.A. Lugmag as gevolg van die ontoeganklike terrein en

die gebrek aan observasie punte. Die S.A. Lugmag was primêr verantwoordelik vir

lugdekking, kommunikasie herleistasie en afvoer van ongevalle, indien nodig, en die

ontplooiing van die operateurs. Luitenant Mike Fryer, van die S.A. Polisie, se spesiale

taakmag, het ook die voorligting net voor die ontplooiing bygewoon.

Padblokkades : Swazilandgrens : 1983 - 1985

Die spesiale taakmag was gereeld op die roetes vanaf Swaziland na Suid-Afrika ontplooi

met die bekamping van terrorisme in gedagte. Die eenheid het oor 'n karavaan beskik wat

vir die doel aangewend was. Casspir voertuie was as vroeë waarskuwing en stoppergroepe

gebruik waar nodig.

Dankie – Ronnie!

“Do as I say – don’t

do what I do!”

A SAPS “PSS

Railway Police

Tshwane” vehicle –

parked somewhat

“illegally” at the

Pretoria Railway

Station.

Page 92: Ulolwe Railway

92

1939 Pietermaritzburg {TOP}

SAR Pietermaritzburg

SAR Catenaries

Page 93: Ulolwe Railway

93

Philately SAR Locomotives

1983 Special First Day Cover and Post Cards – Oom Gert Olivier

16E

Page 94: Ulolwe Railway

94

S2

15F

Page 95: Ulolwe Railway

95

6H

South African Class 16E 4-6-2– Andre Kritzinger

From Wikipedia, the free encyclopaedia.

South African Class 16E 4-6-2

{TOP}

Page 96: Ulolwe Railway

96

858 at Vetrivier, 5 November 1979

Power type Steam

Designer South African Railways

Builder Henschel & Son

Serial number 22583-22588[1]

Model Class 16E

Build date 1935

Total production 6

Configuration 4-6-2 “Pacific”

Gauge 3 ft 6 in (1,067 mm) Cape gauge

Leading wheel diameter 34 in (864 mm)

Driver diameter 72 in (1,830 mm)

Trailing wheel diameter 34 in (864 mm)

Wheelbase 33 ft 7 in (10.236 m) engine

63 ft 5.1875 in (19.334 m) total

Length 71 ft 8.1875 in (21.849 m) total

Height 13 ft (3.962 m)

Axle load

20.65 long tons (20.98 t)

on 2nd driver

Weight on drivers 59.4 long tons (60.4 t)

Locomotive weight 97.75 long tons (99.32 t)

Locomotive and tender

combined weight 192,500 lb (87.3 t) empty

Tender type JT (JT, JV permitted)

Fuel type Coal

Boiler 6 ft 2.25 in (1.886 m) int dia

19 ft 0.5 in (5.804 m) int length

Boiler pressure 210 psi (1,450 kPa)

Fire grate area 63 sq ft (5.853 m2)

Heating surface: Tubes

136 tubes 2.5 in (63.5 mm) dia

36 tubes 5.5 in (140 mm) dia

2,682 sq ft (249.166 m2)

Heating surface: Flues 26 sq ft (2.415 m2)

Heating surface: Firebox 206 sq ft (19.138 m2)

Heating surface: Total 2,914 sq ft (270.719 m2)

Superheater area 592 sq ft (54.999 m2)

Cylinders Two

Cylinder size 24 in (610 mm) bore

Page 97: Ulolwe Railway

97

28 in (711 mm) stroke

Valve gear RC Poppet

Tractive effort

At 75% boiler pressure:

35,280 lbf (156.933 kN)[2]

Career South African Railways

Class Class 16E

Number in class 6

Number 854–859

Delivered 1935

First run 1935

Withdrawn 1972[3]

Disposition Retired

Type JT Tender

Build date 1935-1944

Bogies 6 ft 2 in (1.880 m) wheelbase

Wheel diameter 34 in (864 mm)

Wheelbase 20 ft 5 in (6.223 m)

Length 30 ft 9.0625 in (9.374 m)

Axle load

16.19 long tons (16.450 t) front

17.15 long tons (17.425 t) rear

Tender weight 66,416 lb (30.126 t) empty

69.4 long tons (70.5 t) w/o

Fuel capacity 14 long tons (14 t)

Water capacity 6,000 imp gal (27,000 l)

In 1935 the South African Railways (SAR), later renamed Spoornet and then Transnet

Freight Rail (TFR), placed six Class 16E 4-6-2 Pacific locomotives in passenger train service.[2]

Manufacturer

The Class 16E 4-6-2 locomotive was designed by Allan G. Watson, the Chief Mechanical

Engineer (CME) of the South African Railways (SAR) from 1929 to 1936, and built by

Henschel & Son in Kassel, Germany.[4]

With their 72 inches (1,830 millimetres) diameter driving wheels the Class 16E was

considered to be the most remarkable Cape gauge express passenger locomotive ever built.

The drivers were the largest ever used on any less than 4 feet 8.5 inches (1,440 millimetres)

Page 98: Ulolwe Railway

98

standard gauge locomotive, and it had an all-up weight and tractive effort equal to or

exceeding most Pacifics outside North America. It used rotary cam poppet valve gear,

driven by outside rotary shafts, which resulted in extremely free-running characteristics. It

also boasted the largest fire grate on any Pacific outside North America.[1][3]

At 9 feet 3 inches (2.819 metres) above rail level, their boiler centre-line was the highest-

pitched on the SAR. Because of this and the limitations of the loading gauge, it was

impossible to install a normal dome and its place was taken by an inspection man-hole.

Steam was collected through numerous small feeder pipes fixed into two collector pipes,

which were arranged as high as possible above the water surface. The collector pipes then

joined together to form a main steam pipe, 7 inches (178 millimetres) in diameter, which led

to the superheater header and multiple valve regulator, situated in the smokebox.[1]

Watson Standard boilers

The Class 16E was delivered with a Watson Standard no. 3A boiler, one of the range of a

standard boiler type designed by Watson as part of his standardisation policy. It was also

equipped with the altered cab with the sloping front design that, like the Watson Standard

boiler, was to become standard on later SAR steam locomotive classes. Many serving

locomotives were reboilered with these Watson Standard boilers and new locomotives that

were acquired in the Watson era and later were built with such boilers. An obvious visual

identifying feature of a Watson Standard boilered locomotive is usually a rectangular

regulator cover just to the rear of the chimney.[2]

Service

Number plate, SAR 857

The Class 16E Pacific’s were placed in service at Kimberley Loco and regularly worked

trains like the Union Express (that became the Blue Train after World War II) and the Union

Limited both south to Beaufort West and north to Johannesburg. They were never stationed

at Braamfontein Loco in Johannesburg, but were serviced there in the process of working

between Kimberley and Johannesburg. [5]

They proved to be very successful, efficient and economical in service. When the original

wooden bodied coaches of the Union Express were replaced with steel bodied air

conditioned coaches in 1939, the Class 16E was considered to be inadequate to the task and

was relocated to Bloemfontein in the Free State.[1][4][5]

From here they hauled regular passenger trains, including the Orange Express, working

both north and south as well as across to Kimberley. When air conditioned lounge cars were

Page 99: Ulolwe Railway

99

added to trains like the Orange Express and Trans-Karoo, they were again considered as not

powerful enough for the additional load, and eventually withdrawn from service in 1972.[4][5]

Preservation

Two locomotives survive and are still relatively intact. Number 858 (“Betty”) is stored in the

open at Beaconsfield, Kimberley, while 857 is in storage at Bloemfontein, parked under

cover at the loco depot.[6]

Commemoration

NBL built 2954

A 20c postage stamp depicting a Class 16E locomotive was one of a set of four

commemorative postage stamps that were issued by the South African Post Office on 27

April 1983, to commemorate the steam locomotives of South Africa that were rapidly being

withdrawn from service at the time. The artwork and stamp design was by the noted stamp

designer and artist Hein Botha.[7]

The particular locomotive depicted is Class 16E 858. The outline of a traditional SAR

locomotive number plate was used as a commemorative cancellation for De Aar on the date

of release.[7]

Gallery

Class 16E locomotives were equipped with smoke deflectors in later years. The main picture

shows Class 16E 858 without smoke deflectors.

SAR Class 16E 858 with smoke deflectors at

Page 100: Ulolwe Railway

100

SAR Class 16E 857 with smoke deflectors at

Thaba Nchu, Free State, 4 July 1999

Beaconsfield, Kimberley, 3 July 1999

See also

South African Class 16 4-6-2

South African Class 16A 4-6-2

South African Class 16B 4-6-2

South African Class 16C 4-6-2

South African Class 16D 4-6-2

South African Class 16DA 4-6-2

Tender locomotive numbering and classification

Watson Standard boilers

The 4-6-2 “Pacific”

List of South African locomotive classes

References

1. ^ a b c d Steam Locomotives of the South African Railways, vol 2: 1910-1955, (D.F.

Holland, 1972), p71-72, ISBN 0 7153 5427 2

2. ^ a b c South African Railways and Harbours Locomotive Diagram Book, 2’0” & 3’6”

Gauge Steam Locomotives, 15 August 1941, pp21 & 21A, as amended

3. ^ a b Twilight of South African Steam (A E Durrant, 1989), p96, ISBN 0 7153 8638 7

4. ^ a b c Locomotives of the South African Railways (Leith Paxton & David Bourne,

1985), p10-11 & 67-68, ISBN 0 86977 211 2

5. ^ a b c Information supplied by Les Pivnic, retired Assistant Curator, South African

Railway Museum

6. ^ Railways of Southern Africa Locomotive Guide, 2002 Edition, (Compiled by John

N. Middleton), p17, as amended by Combined Amendment List 4, January 2009

7. ^ a b Philatelic Bulletin 176, issued by Philatelic Services and INTERSAPA, 1983

{TOP}

Page 101: Ulolwe Railway

101

Photo - HBH

1939 Railway Related Books for Railwaymen

Page 102: Ulolwe Railway

102

Packmule or workhorse? B-5 52-191-680 HBH {TOP}

1911 System Office Staff - Kimberley

Page 103: Ulolwe Railway

103

1939 Kimberley

Page 104: Ulolwe Railway

104

1909 Kearnsey Light Railway {TOP}

Railway Personalities

Obituary – Driver AH Liddle

Page 105: Ulolwe Railway

105

Mr Peter Radtke

Page 106: Ulolwe Railway

106

Mr TH Watermeyer – GM SAR

SAR Van Reenen (HBH)

Page 107: Ulolwe Railway

107

1939 SAR Station Staff Bethlehem

Upington’s plinthed Locomotive

(photo – HBH)

Page 108: Ulolwe Railway

108

Sir William Hoy

Page 109: Ulolwe Railway

109

Col HM Greene, Minister of Railways & Harbours, Natal Government

{TOP}

Page 110: Ulolwe Railway

110

1909 NGR Mishap at Sterkspruit 231¼ Miles (Apparently between Van Reenen and

Swinburne.)

Page 111: Ulolwe Railway

111

NGR 209

1939 News from SWA – also see new SAA service between Windhoek & Rand

Page 112: Ulolwe Railway

112

Mr OR Spyker – System Engineer

Page 113: Ulolwe Railway

113

Oceanic disruptions

SAR Class 1A no 1298

Photo - HBH

Page 114: Ulolwe Railway

114

Some Locomotive photographs

Page 115: Ulolwe Railway

115

Carlos’ Junction: This time an old photograph of Cape Town’s old station:

SAR Class H 243

Photo - HBH

Page 116: Ulolwe Railway

116

{TOP}

Wepeners’ Perambulations

Bloemhof

The Wepeners took the road on 11 July 2011 and this is what they report and saw:

Hi guys,

Got the Trans Karoo at Bloemhof today - about 7 hours late...Have a look at the skid marks!!

Cheers. Jacque.

Page 117: Ulolwe Railway

117

Page 118: Ulolwe Railway

118

Page 119: Ulolwe Railway

119

Page 120: Ulolwe Railway

120

Odendaalsrus

Shunting at Hennenman

Page 121: Ulolwe Railway

121

Moth

usi nr

Welk

om

Boskuil

Page 122: Ulolwe Railway

122

Daalder

Filler: SAR Police Flag

Page 123: Ulolwe Railway

123

Eersteling

Page 124: Ulolwe Railway

124

Leeudoringstad

Page 125: Ulolwe Railway

125

Sheltam – Virginia

Page 126: Ulolwe Railway

126

Makwassie

Ancona Rooiblom

{TOP}

Page 127: Ulolwe Railway

127

Road Trains Australia

Road trains loading cattle at Helen Springs Station, north of Tennant Creek NT.

This is a recent email sent regarding the cattle trains at Helen Springs Station, Australia:

There are interesting statistics.

· There are 17 trucks with 3 trailers and 2 decks per trailer;

· Therefore there are 102 decks of cattle

there would be approximately 28 cattle per deck;

· This totals 2,856 head of cattle

· The cattle will weigh approximately 500kg

· The sale price for cattle at Longreach is approx. 165c/kg

· Each animal will therefore be sold at $825.

· Total revenue from this analysis is $2,356,200

· Another interesting fact:

Each trailer has 24 tyres plus a dolly with 8 tyres

Each vehicle therefore has 62 tyres (not including spares)

For the 72 trucks there are 4,464 tyres on the road.

18E’s at Lidgetton Rudi Venter

More Vriende, Aangeheg is foto's wat ek laas week geneem het van 18e's terwyl ek vir aflos

gewag het te Lidgetton...Hennie sal jy dit in jou spoorwegnuusbrief plaas, asb? Groete,

Page 128: Ulolwe Railway

128

Rudi.

Cover picture also by Rudi – Thank you!

Page 129: Ulolwe Railway

129

{TOP}

Anglo Boer War - Block House & Bridge Terry Rowe

Hi Hennie

I trust you are well.

I have attached two photo's I took about 7 years ago on a visits to the Cape along with my ex

Company Commander ( London Regiment) we a did a round trip from Cape Town, staying

a Matjesfontein, up to Beaufort West then back via Price Albert over the Swartberg Pass into

George then back to Cape calling in at Mossel Bay and Hermanus, along the road

somewhere between Laingsburg and Beaufort West we came across the ‘Blockhouse and

Bridge’ ( attached photo) the Blockhouse was in good condition and look as if it had been

restored at some time. It would interesting to see if any of your readers have any more

information on this ‘Block House’.

Now a little request for myself, I’m in the process of building to building my 7mm scale

model based on the Hopefield Branch and I’m planning to have a SAR Policeman in one of

my scenes, I have a ’bobby’ that I plan to convert but I need some info on the uniforms of the

1960’s for a sergeant if you help it would be great.

Page 130: Ulolwe Railway

130

All the best Brigadier, Sir.

Regards

Terry

PS

I also attached a photo of my last parade, the Late Queen Mums 100th Birthday Parade; I

was OC Cadet Company; The London Scottish (A. Coy.) The London Regiment. As an ex

SAI boy I was allowed to where my SA medals as we were back in the Commonwealth. On

the Cap Badge of the London Scottish we have South Africa our first Battle Honour.

Dear Terry, Jolly good show! I am proud to see our medals in London on parade! ( I

always say that medals and/or ribbons is the uniform man’s version of a CV) I have

placed a few SAR Police uniforms in this issue. A British Bobby could easily be

transformed into a SAR Policeman. Even during the 1960’s the SARP wore khaki and

helmets. In their ceremonial black uniforms they wore white helmets – the SA Police

in the 1940’s and 1950 also wore black (Foot branch) but only W/O’s and officers

wore white helmets – Sergeants and Constable wore black helmets like Bobby’s. I am

sure one of our readers could state where the bridge and block house is exactly!

Page 131: Ulolwe Railway

131

Leading from the front ….

A proud Terry Rowe, leading his platoon in London. Note the RSA –medals.

{TOP}

Page 132: Ulolwe Railway

132

Marius Avenant - Stellenbosch

Marius is a former Railway Policeman and sent this photograph of the Dining Car plinthed

at Kalk Bay Station. Marius is also interested in Tugs.

Marius writes: “Ek sal wanneer ek weer daar rond is probeer om fotos van die eetwa te kry.

Dit sit op die platform van Kalkbaai stasie, maar daar was heelwat mense wat gesit en eet

het gister. Buite skoolvakansie behoort dit stiller te wees. Dis een van die klassieke ou waens

met die balkonnetjie aan beide ente, met pragtige houtwerk binne.”

Oom Les Pivnic on the Ganger or Ploegbaas

Hi Hennie, The post or grade of "Ploegbaas" actually fell away completely with mechanised

perway maintenance. Those quaint "Ganger's Cottages" also became deserted as the staff

were withdrawn.

Each Ploegbaas had a section of 10 miles to maintain and of course the rivalry between

adjoining sections led to very high maintenance levels - even the edge stones of the ballast

were carefully aligned with wooden planks to give the track that beautiful neat finish!

Page 133: Ulolwe Railway

133

I am old enough to recall riding on main line track maintained by those chaps - it was like

riding on glass!! You just heard the song of the wheels over the rail-joints and yes, even on

the old 40ft rails in the Karoo!

Regards

Oom Les

C-10 – No 32010 “Joseph”

Dear Hennie and List

"Joseph" was a type C-36 (needs to be confirmed - I can't access my diagram books) 1st class

main line saloon.

A decision was taken to improve the level of comfort in 1st class saloons and to this end, it

was decided to fit out a test coach - each compartment having a different finish including

some with a wood veneer and the corridor floor was carpeted etc. The saloon was given a

bright orange livery with a thin green stripe to immediately distinguish it from the regular

coaching stock.

Joseph was included in the consists of the Trans Natal and Trans Karoo over a test period.

Passengers booked into this saloon were asked to complete a questionnaire as to what they

thought about the new finishes.

However, before any decisions could be arrived at as a result of the test trips, passenger

services went into decline. Air travel and private cars were having a negative effect on

passenger train occupancies.

In any event, Joseph's schemes never got off the ground - the saloon was returned

to standard finish when she next went into Shops.

So we came close - very close - to seeing upgraded finishes in our 1st class main line saloons

but not close enough!

I made a model of Joseph many years ago by kit-bashing a Lima TK coach. I have photos of

my Joseph but they are not scanned onto my computer.

Regards

Oom Les

Hi Les, Hennie and all

My info shows Joseph as a C-10, no. 32010, that's one of the longer, later variants of the

Page 134: Ulolwe Railway

134

classic 1st class mainline saloon.

Regards

Geoff Pethick

{TOP}

A “Boereraat” or a Burn Remedy - Paul Els our Military Correspondent

Impressive! Why did we never hear of this before??!! I've always just run it under the cold

water tap.

A woman's experience with burns…. Some time ago I was cooking some corn and stuck my

fork in the boiling water to see if the corn was ready. I missed and my hand went into the

boiling water.... A friend of mine, who was a Vietnam vet, came into the house, just as I was

screaming, and asked me if I had some plain old flour... I pulled out a bag and he stuck my

hand in it. He told me to keep my hand in the flour for 10 minutes which I did. He said that

in Vietnam, there was a guy on fire and in their panic, they threw a bag of flour all over him

to put the fire out...Well, it not only put the fire out, but he never even had a blister!!!!

... Long story short, I put my hand in the bag of flour for 10 minutes, pulled it out and did

not even have a red mark or a blister and absolutely NO PAIN. Now, I keep a bag of flour

in the fridge and every time I burn myself. *Cold flour feels even better than room

temperature flour.

I use the flour and have never ONCE had I ever had even a red spot/burn mark, or a blister!

I even burnt my tongue once, put the flour on it for about 10 minutes ... the pain was gone

and no burn.

Try it . . . Experience a miracle! Keep a bag of flour in your fridge and you will be happy you

did!

BTW, don't run your burn area under cold water first, just put it directly into the flour for 10

minutes.

Not tested by me yet!

Benguela Railway - Anton van Schalkwyk

Hallo Hennie, Dankie vir daardie pragtige verslag oor Boon asook die foto’s! Dis werklik

pragtig, ek het sommer ook die boek bestel!

Hopelik sal ek later vanjaar foto’s en inligting kan stuur oor die Benguela Spoorlyn.

Groete, Anton van Schalkwyk

Page 135: Ulolwe Railway

135

Oom Les’ Green “Studebaker”

Copyright: Les Pivnic

Mr Les Pivnic shared this beautiful photograph with members of SAR-List and the

following correspondence followed:

Dear Oom Les, This picture brings back many memories! During the 1950's in Durban these

green "Studebakers" were often seen along the Victoria Embankment and at the Congella

shunting yards - from old Umbilo Station towards Durban City. The green ES is just lovely!

SALUTE, HENNIE.

Ah Hennie! So you also knew that the class ES were known as "Studebakers"!

To those folk who may be puzzled by this - the American Studebaker car company brought

out a coupé that had a particularly long bonnet and the class ES with its two long bonnets

quickly acquired the nickname - Studebaker.

Regards

Oom Les

Hi Bob

Although the class ES was largely confined to service in Natal in the earlier years, members

of the class eventually became quite common working on the Western Transvaal System

Page 136: Ulolwe Railway

136

(Witwatersrand) in later years. The photo shows one of them shunting at Langlaagte, west

of Johannesburg. Regards, Oom Les.

Oom Les, Hennie and All

I must say although I understand change why change when something is just right. The

green used on locos at that time was 'classic' and made the locos look almost regal. I never

saw them run it that colour other than the 4E (can't remember its number) at ERS Salt River

when it was restored and painted green.

Thanks to this list we can at least view and see them at their best, the loco's that is.

Terry Rowe

Hi Terry

Ja, scanning at 600 should be OK - let’s hope that the fundis can help?

I also liked the green livery on electric locos - the class 3E in its prime with polished brass

window frames looked absolutely superb!

Regards, Oom Les

EPCC’s Baldwin @ Brecon Mountain - Rly Terry Rowe

Hennie, All of these I took at the BMR, the Works Spec and Works photo where framed and

on the wall. Terry

Page 137: Ulolwe Railway

137

Page 138: Ulolwe Railway

138

Page 139: Ulolwe Railway

139

Page 140: Ulolwe Railway

140

Boon Boonzaaier

Bruno Martin – Australia

Hennie, I'm deeply saddened to learn of Boon's passing away, please convey my

condolences to Boon's family - we were in regular correspondence when I worked on the

maps for his book "Tracks across the Veld". Bruno Martin, Victoria Point, Queensland,

Australia.

Dave Fortune

I never met BOON but I have his amazing book and when I re- read it I will offer a silent

prayer for this wonderful mans soul that it may rest in peace eternally. He

deserves it. Dave.

Les & Sandy Smith

Hi Hennie, Please pass on our sincerest condolences to Boon's family. Kind regards, Les &

Sandy Smith.

Louis Lubbe – George Railway Museum

Louis took the following pictures

Page 141: Ulolwe Railway

141

Page 142: Ulolwe Railway

142

{TOP}

Page 143: Ulolwe Railway

143

JP Strydom writes:

Naand Oom Hennie, Ek het hierdie artikel van jou baie geniet. Jy is besig om groot

geskiedenis te maak. Ek het by die Spoorwegpolisie in Johannesburg in Desember 1972

aangesluit en was in 1973 saam met die eerste groep Spoorwegpolisie Dames op basiese

opleiding in Esselenpark.

Specie rytuie 4096, 4097, 4012 & 4013

Na my opleiding is ek terug Johannesburgstasie toe en as Konstabel en later Ondersersant

het ek baie spesie begeleidings gedoen. Ons het die land vol gereis om goud en geld te

vervoer. Die twee spesie trokke wat huidig by Gold Reef City geparkeer staan (trok

nommers 4096 en 4097) (ek dink hulle staan nog steeds daar - ek is nie seker nie) was die

nuwerwetse trokke en ek het duisende kilometers in hulle deurgebring. Daar was ook 'n

ouer weergawes gewees - ek dink die nommers was 4012 en 4013. Ek kan nie meer die ander

nommers onthou. Daar was altesaam vyf spesie waens gewees.

Spoorwegpolisie Taakmag

In 1975 het ek 'n stigterslid van die Spoorwegpolisie Taakmag geword. Ek was op die

tweede kursus in Oudtshoorn. In Februarie 1976 is ek na Walvisbaai verplaas en was die

enigste permanente Spoorwegpolisie Taakmag lid in Suidwes-Afrika. Ander Taakmag lede

het van tyd tot daar kom dienste doen.

Treinbedryfkursus, Kobus & Chris

Ek was ook lid van die eerste spoorwegpolisie groep wat 'n treinbedryfkursus in

Esselenpark voltooi het om "Kobus" en "Chris" te kon ry. Nadat die twee pantserkarre by die

Spoowegwerksplaas in Langlaagte voltooi was, het ons hulle in Langlaagte se strate en in

die rangeerwerf getoets."Kobus" is op 'n "lowbed" gelaai en per trein na Suidwes-Afrika

vervoer. Met sy aankoms in Windhoek was ek daar om hom af te laai en in gebruik te plaas.

Ek was die permanente drywer van "Kobus" in Suidwes van sy aankoms totdat hy eindelik

voor die Windhoek stasie as monument gestaan maak is. Nadat "Kobus" 'n museum stuk

geword het, het ons oorgeskakel na die "Funkie" motortrollies. Alhoewel die trollies

gepantser was, was hulle nie mynbestand nie en was hulle baie beweeglik vir hulle groote

en gewig gewees. Hulle was aangedryf deur 'n twee liter Ford enjin met 'n outomatiese

ratkas.

Funkey

Ek het met "Kobus" en die Funkie trollies 'n "ticket" gehad vanaf Keetmanshoop in die Suide

tot Tsumeb en Grootfontein in die Noorde, Gobabis in die Ooste en Outje en Walvisbaai in

die Weste.

Ek kon ry net soos ek wou en wanneer ek wou, natuurlik binne die voorskrifte van die

treinbedryf regulasies en die algemene en plaaslike aanhangsels. Dit was 'n voorreg wat

geen ander treindrywer in Suidwes gehad het nie, alhoewel ons dieselfde kwalifikasies

gehad het.

Page 144: Ulolwe Railway

144

Ek het baie ure van swaarkry, sweet, meganiese probleme en wat nog, en natuurlik ook

goeie tye met "Kobus" in die trajek deurgebring. Ek het in my 17 jaar in Suidwes meer tyd in

die veld deurgebring as wat ek tyd by die huis deurgebring het.

Ek het baie nou saamgewerk met die SAP en later Swapol. Ek het in 1991 die 2IB van

Walvisbaai geword en is in 1992 na die Kollege vir gevorderde opleiding in die Paarl as

Kaptein verplaas, waar ek met die opleiding van kandidaat offisiere betrokke geraak het.

In 1980 was ek saam met Eugene De Kock op springstofkursus in Pretoria. Ons was die

enigste twee van Suidwes. Eugene is op die kursus tot Luitenant bevorder. Iets wat nogal

opmerklik was is dat hy op die springstof kursus bevorder is en nie na voltooiing van die

KO Kursus nie. Niemand het ooit iets daaroor te sê gehad nie.

As jy 'n storie het waarvoor jy meer inligting of bevestiging soek, miskien kan ek help. My

ondervinding in Suidwes loop wyd.

Baie groete en dankie dat jy ons weer in die tyd terug neem.

JP Strydom.

Baie dankie – stuur asb vir ons foto’s van jouself op die “spore”! – HBH

South African Railways Magazine Jan 1940 p 147

{TOP}

Page 145: Ulolwe Railway

145

The Market Place

Open Day – Atlantic Rail

Page 146: Ulolwe Railway

146

Dream Trains

Tuesday, 12 July 2011

New on the website

Latest Mehano shipment arrived recently. Included a few sound equipped locomotives as well as

DCC equipped locomotives. The big hole "Lima" coupler fitting into the Kadee box is now

available at last. A few log wagons also in stock as well as stake cars. All stock will be on the

website within the next 5 days. Various freight car loads now in stock ranging from rusted steel

pipe loads to glass wool rolls. A German and a (new) South African suppliers' products will

appear. All loads are handmade and NO RESIN was used in the process. Should be on the

website within the next 5 days. DT disco passenger coaches (hand built) with flashing LED lights

(no circuit board) that requires 12V DC are available. Ideal attraction for that small space on your

layout. A few modelers may have noticed them on DT tables at swap meets already.

SARM

SARM products will be available by the end of July as we are awaiting bogeys from Frateschi.

Products now in the market are the Blue Train, Transkaroo, Shosholoza Meyl and the Premiere

Class. Some of SARM's freight rolling stock also in stock. All coaches are available separately.

FRATESCHI

The newest Frateschi shipment is expected towards the end of July. Included in this shipment the

ever popular orange class 34 Spoornet locomotives and the SAR tankers and gondolas. The class

31 SAR shunting locomotive will be in stock again. Both pantographs are also on their way and

20’ containers as well.

The SAR converters will be glad to know that the shipment will also contain the 10 wheeler and

Consolidation steam locomotives that can be converted to SAR steam.

Class 34 (U20C) powered chassis will also be available as well as the ever popular class 31 (G12)

powered chassis that fits the Lima 5E and the Life Like 6E chassis. The previous class 35 (G22U)

powered chassis (short, six axle) will also be available. Last but not the least: All building kit stock

will be replenished again. A new tunnel portal will be released as well while the previous portal

is discontinued.

UNKNOWN...

Expect a big surprise release from DT in August of 2011 with a product that has not been on the

market for many years.

INDEMITY / VRYWARING

Die Ulolwe bevat die uiteenlopende en diverse persoonlike menings van verskillende

korrespondente en die opsteller van Die Ulolwe kan nie vir enige deel van die inhoud

daarvan in sy persoonlike hoedanigheid verantwoordelik gehou word nie.

Page 147: Ulolwe Railway

147

The Ulolwe contains various and sundry personal opinions from different correspondents

and the compiler of The Ulolwe cannot be held responsible for any of their comments.

Good Bye! ……. [See you on Rovos Rail next time!]

Please respect the copyright of our contributors. As far as I am concerned use my

photographs and articles by giving recognition to The Ulolwe.

Next issue next month, … if we have enough material!

And to our Transnet friends: “Please take care!”

Hennie Heymans

[email protected]

{TOP}