1Milied 2014

“...ag˙tu, u jing˙atalkom.” Dan itennih wkoll San Fran©isk t’Assisi meta jitlob “...g˙ax meta nag˙tu a˙na naqilg˙u.”

Meta l-bniedem jag˙ti, j˙oss fer˙ f’qalbu li ma jistax jitfisser, g˙aliex hu l-istess fer˙ li ©ab l-an©lu Gabrijel lil Marija x’˙in ̇ abbrilha li ser ikollha iben, li Hu Bin Alla l-Missier. Il-mistoqsija fundamentali g˙alhekk hi: Int u jien kemm qeg˙din ng˙ixu u nag˙tu lill-o˙rajn din l-im˙abba li Alla l-Missier ta lilna f’Ibnu Ìesù? ...Ûmien il-Milied qed jistiednek biex twettaq dan.

Çertament, hu f’dan il-kuntest li permezz ta’ din il-publikazzjoni, a˙na nixtiequ nirringrazzjaw lilkom benefatturi u ˙bieb tag˙na, li tant g˙andkom g˙al qalbkom is-Seminarju tag˙na, u li tag˙tu kontinwament, mhux biss sosten materjali, imma wkoll sosten spiritwali kontinwu, bit-talb tag˙kom. Dak li intom tag˙tu, mhux biss hu mportanti g˙alina g˙ax isostnina, imma wkoll hu mportanti g˙aliex iqawwina biex inkomplu nwettqu l-missjoni tag˙na fil-Knisja ta’ Kristu - li ning˙ataw. Filwaqt li nirringrazzjawkom ta’ dan kollu, b’sinjal ta’ gratitudni u aprezzament, a˙na llum nduru lejkom u naqsmu l-fer˙ tag˙na mag˙kom ta’ dawk il-mumenti li g˙exna tul dawn l-a˙˙ar xhur flimkien b˙ala komunità tas-Seminarju.

Il-Milied it-tajjeb lilkom, lill-familjari, il-qraba u l-˙bieb tag˙kom.

Twieled biex jagħti

Ûmien il-Milied, hu Ωmien partikulari li fih nag˙tu u nirçievu rigali sbie˙. Hu wkoll Ωmien fejn nifir˙u flimkien fil-familji tag˙na, mal-˙bieb u naprezzaw id-don tal-preΩenza ta’ xulxin lil xulxin. Imma Ω-Ωmien tal-Milied hu Ωmien tar-rigali, l-familjari u l-˙bieb tag˙na biss? Ûmien il-Milied hu Ωmien li fih g˙andna wkoll napprezzaw il-preΩenza ta’ Ìesù tarbija f’dak il-g˙ar çkejken, sempliçi, u siket ta’ Betlehem. Forsi Ìesù tarbija ma ja˙kimx l-g˙ajnejn tag˙na daqskemm ja˙kmu r-rigali,

l-familjari u l-˙bieb tag˙na. Imma f’din it-tarbija çkejkna a˙na mistiedna biex nikkontemplaw il-©miel t’ Alla li sar bniedem, b˙alna f’kollox minbarra fid-dnub. F’din it-tarbija çkejkna a˙na nistg˙u nifhmu aktar l-im˙abba t’Alla g˙alina, li minnha nnifsha, timbuttana ‘l quddiem biex naqsmuha mal-o˙rajn. Nifhmu, g˙alhekk, dak li Alla f’din it-tarbija tana, u ser ikompli jag˙tina ‘l quddiem.

Ìesù tana ˙afna meta twieled u ççekken biex sar bniedem b˙alna...

Ìesù tana ̇ afna meta ppriedka u g˙allem fostna...

Ìesù tana ˙afna meta g˙amel il-mirakli u fejjaq in-nies...

Ìesù tana ˙afna meta bata fil-passjoni, miet u ©ie midfun...

Ìesù tana ˙afna meta rxoxta u qam mill-imwiet...

Ìesù tana, g˙adu jag˙tina llum u ser ikompli jag˙tina, permezz tal-˙niena u l-grazzji nfiniti tieg˙U li jinsabu fis-sagramenti tal-Knisja li Hu stess waqqaf. Nifhmu g˙alhekk li Ìesù tana biex proprju jistedinna nag˙tu lill-o˙rajn. G˙aliex x’jiswa li l-bniedem jirçievi biss u ma jkunx lest li jag˙ti? Kif naqraw fl-Evan©elju ta’ San Luqa 6, 38:

EDITORJAL – JOSEPH ATTARD

“...g˙ax meta nag˙tu a˙na naqilg˙u.”

ACTION2

G˙eΩieΩ ˙bieb u benefatturi,

Fil-van©elu ta’ San Mattew insibu din is-sej˙a li Ìesù jag˙mel lid-dixxipli tieg˙u: “Tg˙allmu minni g˙aliex jiena ta’ qalb ˙elwa u umli” (Mt 11,29). B’dan il-kliem Ìesù qed jurina qalbu u jg˙idilna hu min hu, waqt li jistedinna nkunu b˙alu.

Di©à fl-Antik Testment, il-˙lewwa u l-umiltà huwa Ωew© kwalitajiet li jikkaratterizzaw il-Messija mwieg˙ed. Huma l-kwalitajiet tal-Qaddej tal-Mulej, im˙abbar minn Isaija. Il-˙lewwa tieg˙u tidher fil-fatt li “ma jg˙ajjatx, ma jg˙ollix le˙nu; ma jsemmax le˙nu fil-pjazez, qasba m©el©la ma jiksirhiex, musbie˙ inemnem ma jitfi˙x...” (Is 42,2-3). Hu dak il-˙aruf ©wejjed u manswet li ma jag˙milx reΩistenza, anke meta jkollu jbati: “Óaqruh u hu qag˙ad g˙alihom bla biss feta˙ fommu; b˙al ˙aruf me˙ud g˙all-qatla, u b˙al nag˙©a mbikkma f’id min i©iΩΩha, ma feta˙x fommu.” (Is 53,7). Mill-banda l-o˙ra l-umiltà tieg˙u hija m˙abbra mill-profeta Ûakkarija: “Ara, is-sultan tieg˙ek ©ej g˙andek; ©ust u rebbie˙, umli u riekeb fuq ˙mar, fuq felu ta’ ˙mara.” (Ûak 9,9).

Ìesù ©ie fid-dinja u wettaq fih dawn il-profeziji. Hu l-veru Qaddej manswet tal-Mulej li ©ie mhux biex jikkundanna imma biex isalva (ara Ìw 3,17); “mhux biex ikun moqdi imma biex jaqdi u jag˙ti ˙ajtu b’fidwa

g˙all-kotra” (Mk 10,45). Hu dak is-Sultan umli m˙abbar minn Ûakkarija li jid˙ol fil-belt il-qaddisa riekeb fuq felu ta’ ˙mara biex jirba˙ bis-Salib (ara Mt 21,1-5). San Pawl jiddeskrivi l-umiltà tal-Iben ta’ Alla fil-

kantiku li jag˙tina fl-ittra tieg˙u lill-Filippin: Ìesù, “g˙ad li kellu n-natura ta’ Alla, ma qag˙adx ifittex tieg˙u li hu daqs Alla, iΩda xejjen lilu nnifsu billi ̇ a n-natura ta’ lsir; sar jixba˙ lill-bniedem u deher minn barra b˙ala bniedem; çekken lilu nnifsu, billi obda sal-mewt, anzi sal-mewt tas-salib...” (Fil 2,6-8). Huwa proprju min˙abba din l-umiltà tieg˙u li “Alla g˙ollieh sas-smewwiet u Ωejjnu bl-Isem li hu fuq kull isem” (Fil 2,9).

Kif naraw minn dan il-kantiku, il-˙lewwa u l-umiltà ta’ Ìesù jidhru fih sa mill-ewwel mument tal-eΩistenza tieg˙u fuq l-art, ji©ifieri sa minn meta fl-Inkarnazzjoni “˙a n-natura ta’ lsir, sar jixbah lill-bniedem u deher minn barra b˙ala bniedem”, u g˙alhekk huma virtujiet li nilm˙uhom di©à fil-grotta ta’ Betlehem; virtujiet li mbag˙ad baqg˙u jikbru fih sakemm la˙qu l-milja tag˙hom fuq is-Salib. G˙alhekk, waqt li f’dawn il-jiem tal-Milied nikkontemplaw lil Ìesù tarbija, ejjew nammiraw fih il-˙lewwa u l-umiltà tieg˙u

MESSAĠĠ TAR-RETTUR – DUN DANIEL XERRI

“Qalb ħelwa u umli”

imma fl-istess ˙in nimpenjaw ru˙na biex, bil-grazzja tieg˙u, nimitawh fihom. “Tg˙allmu minni”, jg˙idilna, ji©ifieri kunu b˙ali, ixb˙u lili, “g˙aliex jiena ta’ qalb ˙elwa u umli” (Mt 11,29).

Ìesù ma jridx li a˙na nieqfu biss fuq l-ammirazzjoni, imma jrid li naslu wkoll g˙all-imitazzjoni tieg˙u! Il-vera qdusija tikkonsisti fl-imitazzjoni ta’ Kristu! Illum ˙afna nies, anke f’reli©jonijiet o˙ra, jammiraw lil Ìesù, imma m’humiex dixxipli tieg˙u. Il-veru dixxiplu huwa dak li jimxi fuq il-passi tal-Img˙allem (ara Ìw 13,13-15). “Intom ˙biebi jekk tag˙mlu dak li jiena nikkmandakom” (Ìw 15,14).

Jekk din is-sej˙a Ìesù jag˙milha lil kull dixxiplu, jag˙milha b’mod speçjali lis-saçerdot, li huwa msejja˙ biex ikun “˙abib” speçjali ta’ Ìesù (ara Ìw 15,15) u “sinjal” tal-im˙abba tieg˙u g˙all-bnedmin. Kienet din ir-ra©uni li min˙abba fiha g˙aΩilna b˙ala tema g˙al din is-sena ta’ formazzjoni fis-Seminarju tag˙na l-kelma ta’ Kristu li qed nirriflettu fuqha: “Tg˙allmu minni g˙aliex jiena ta’ qalb ˙elwa u umli” (Mt 11,29). Din il-kelma tag˙mel aktar sens g˙alina meta niftakru li s-Seminarju tag˙na huwa proprju ddedikat lill-Qalb ta’ Ìesù. Inkomplu nitolbu biex, minn dan is-Seminarju tag˙na, il-Mulej jibqa’ jag˙tina saçerdoti skont il-Qalb tieg˙u, u hekk titwettaq il-weg˙da li Alla nnifsu g˙amlilna fl-Iskrittura: “Nag˙tikom rag˙ajja skont qalbi!” (Ìer 3,15).

G˙eΩieΩ ˙bieb u benefatturi, dan hu l-a˙˙ar messa©© li qed niktibilkom b˙ala rettur tas-Seminarju. Nixtieq g˙alhekk nie˙u l-okkaΩjoni biex nirringrazzjakom mill-qalb, anke f’isem l-Isqof u f’isem s˙abi s-saçerdoti, g˙at-talb u l-g˙ajnuna li dejjem offrejtu lis-Seminarju tag˙na! Grazzi g˙all-©eneroΩità kbira li turu mag˙na b’diversi modi! Jiena stess f’dawn is-snin stajt nixhed il-qalb kbira tag˙kom lejn is-Seminarju, u aktar minn darba rajt il-mirakli tal-Providenza jse˙˙u quddiem g˙ajnejja permezz tag˙kom! Ta’ dan nirringrazzja mill-qalb lill-Mulej u lilkom! Grazzi wkoll tat-talb u s-sapport li offrejtu lili personalment f’dan il-ministeru tieg˙i. Inweg˙dkom li nibqa’ niftakar fikom fit-talb tieg˙i.

Nawgura minn qalbi lir-rettur il-©did, Fr. Tony Sciberras MSSP, u lil dawk kollha nvoluti fil-formazzjoni tas-seminaristi tag˙na, biex ikomplu b’din il-missjoni importanti li l-Mulej qed jafdalhom g˙all-©id tal-Knisja u tas-soçjetà. Waqt li nawguralkom il-Milied it-tajjeb, nixtieq lill-komunità kollha tas-Seminarju u lilkom, g˙eΩieΩ ˙bieb u benefatturi, kull ©id fil-Mulej.

3Milied 2014

Mawra g˙al MaltaFil-festa ta’ San ÌuΩepp Óaddiem, nhar il-Óamis 1 ta’ Mejju, a˙na b˙ala komunità tas-seminaristi flimkien mal-formators morna ©urnata ta’ mistrie˙ f’Malta u Ωorna diversi postijiet ta’ interess. Iççelebrajna l-Ewkaristija fl-Oratorju tal-MSSP f’Birkirkara. Wara d-Direttur, Dun Martin Cilia MSSP, dawwarna ma’ dan iç-Çentru ta’ KatekeΩi u Litur©ija u spjegalna x’attivitajiet isiru f’dan il-

post tul is-sena. Minn Birkirkara morna l-Birgu g˙al Ωjara fil-Palazz tal-InkwiΩitur. F’nofsinhar Ωorna s-Seminarju tal-Virtù u hemm iltqajna mas-seminaristi Maltin. In©barna g˙all-ikel flimkien mag˙hom u kellna wkoll ˙in biex nitkellmu flimkien. Il-mawra tag˙na f’Malta temmejniha bi Ωjara f’Montekristo Animal Park. Hemm assistejna g˙al show biΩ-Ωwiemel.

DJARJU 2014 – MICHAEL GRIMA

Mill-Ħajja tal-Komunità

tas-Seminarju

Talb g˙all-Vokazzjonijiet f’Ta’ Sannat

Bejn il-Óadd 4 u l-Ìimg˙a 9 ta’ Mejju saret ©img˙a ta’ talb g˙all-vokazzjonijiet fil-parroçça Ta’ Sannat. Fil-quddies ta’ kuljum sar talb g˙all-vokazzjonijiet. Il-Óamis Ωew© seminaristi mexxew l-adorazzjoni b’talb g˙all-vokazzjonijiet u l-Ìimg˙a filg˙axija l-komunità kollha kienet preΩenti g˙all-quddiesa li fiha s-seminarista Daniel Mercieca qasam l-esperjenza vokazzjonali tieg˙u.

Il-Jum Dinji ta’ Talb g˙all-VokazzjonijietNhar il-Óadd 11 ta’ Mejju, il-Knisja ççelebrat il-Jum Dinji ta’ Talb g˙all-Vokazzjonijiet. G˙aldaqstant

ACTION4

is-Sibt 10 ta’ Mejju filg˙axija a˙na s-seminaristi stedinna lill-abbatini u lill-gruppi tal-vokazzjonijiet, mill-parroççi kollha t'G˙awdex, biex ji©u s-Seminarju. Organizzajnielhom laqg˙a li fiha saru mumenti ta’ talb u wara kien hemm ˙in g˙al log˙ba futbol.

KaΩ MoraliL-a˙˙ar kaΩ morali g˙al din is-sena sar nhar l-Erbg˙a 14 ta’ Mejju u ppreΩentah Massimo Buttigieg. Il-kaΩ tratta t-transesswalità.

Radd il-Óajr g˙al-Laqg˙at tal-MinisteriHekk kif qorob tmiem is-sena, nhar l-Erbg˙a 14 ta’ Mejju, saret il-konkluΩjoni tal-laqg˙at ta’ formazzjoni li jsiru ta’ kull ©img˙a g˙as-seminaristi, il-laqg˙at tal-ministeri. G˙al din is-sena s-seminaristi tal-ewwel tliet snin (l-ewwel çiklu) kienu mi©bura flimkien u bl-g˙ajnuna ta’

Dun Michael Curmi mmeditaw il-virtù teologali tal-fidi. Filwaqt li s-seminaristi tal-a˙˙ar tliet snin (it-tieni çiklu) immeditaw il-virtù tal-faqar flimkien ma’ Dun Alex Refalo. Fi tmiem dawn il-laqg˙at saret quddiesa f’Dar ÌuΩeppa Debono u anki kellna l-ikel flimkien.

Pellegrina©© g˙al Ta’ Pinu u l-Weg˙da tal-OrdinandIs-Sibt 17 ta’ Mejju filg˙odu tlaqna f’pellegrina©© g˙as-Santwarju Ta’ Pinu. Mat-triq sar it-talb tar-RuΩarju u mal-wasla ççelebrajna l-Ewkaristija.

Id-djaknu Daniel Sultana, waqt il-quddiesa, g˙amel il-weg˙diet ta’ qabel l-ordinazzjoni saçerdotali.

Konferenza minn Patri Raniero Cantalamessa

Patri Raniero Cantalamessa OFM Cap. kien fostna bejn il-Ìimg˙a 23 u s-Sibt 24 ta’ Mejju. Hu ©ie biex jag˙ti konferenza lill-kleru tad-djoçesi. It-tema kienet: L-Ispirtu s-Santu fil-Knisja.

Ordinazzjoni PresbiteraliId-djaknu Daniel Sultana resaq g˙all-ordinazzjoni saçerdotali nhar il-Ìimg˙a 30 ta’ Mejju. Il-Óamis filg˙axija ©iet organizzata l-velja ta’ talb fil-grawnd tal-iskola tas-Seminarju Minuri. Fi tmiem il-velja Ìesù Ewkaristija baqa’ espost fil-kappella tas-Seminarju biex hekk tul il-lejl, ku ll min xtaq

5Milied 2014

seta’ ji©i biex jitlob g˙al Daniel f’dan il-mument importanti fil-˙ajja tieg˙u. Mons. Isqof Mario Grech ordna saçerdot lil Daniel fil-Katidral ta’ G˙awdex.

Tmiem is-Sena ta’ Formazzjoni 2013-2014

I s - s e m i n a r i s t i t e m m e w l - e Ω a m i j i e t tag˙hom nhar is-Sibt 14 ta’ Ìunju. Fil-©ranet ta’ wara saru l-attivitajiet ta’ tmiem is-sena, fosthom il-barbeque tal-a˙˙ar tas-sena li sar f’Óondoq ir-Rummien. Fil-vaganzi tas-sajf

kellna ç-çans nistrie˙u u fl-istess waqt stajna wkoll inwettqu esperjenzi ta’ volontarjat. Nhar il-Óamis 31 ta’ Lulju sar nofstanhar ta’ riflessjoni fil-Monasteru Nazaret, li kien immexxi minn Sr Rose Ellis.

Bidu ta’ Sena ©dida ta’ FormazzjoniNhar it-Tnejn 22 ta’ Settembru l-komunità tas-Seminarju re©g˙et in©abret g˙al sena o˙ra ta’ formazzjoni. Dakinhar, wara li sar mument ta’

sharing fuq is-sajf sar barbeque f’Marsalforn. Illum ing˙aqdu xi membri ©odda fil-komunità: Michael Grima u Carl Scerri, li rritornaw mis-sena intermedjarja. Din is-sena mess lil Joseph Hili jag˙mel is-sena intermedjarja tieg˙u: hu jinsab f’Avila fi Spanja. Ing˙aqad mag˙na wkoll Dun Tony Sciberras MSSP, ir-Rettur ma˙tur g˙as-Seminarju. Dun Tony se jibda l-ministeru tieg˙u fl-1 ta’ Jannar 2015, sadanittat, f’dawn it-tliet xhur, hu di©à kien qed jg˙ix fis-Seminarju. Is-seminaristi kellhom l-irtir tal-bidu tas-sena bejn it-Tlieta 23 u s-Sibt 27 ta’ Settembru. Din is-sena sar fir-Rabat Malta, g˙and is-Sorijiet tas-Saint Joseph, u mexxih Dun Joe Mifsud, Viçi Rettur tas-Seminarju ta’ Malta. It-Tlieta 30 ta’ Settembru bdiet is-sena akkademika permezz tal-Quddiesa lill-Ispirtu s-Santu, immexxija minn Mons. Isqof Mario Grech. G˙al din l-Ewkaristija kienu mistiedna l-professuri, il-familjari tag˙na u l-membri tal-A˙wa Óbieb tas-Seminarju.

ACTION6

Disa’ Óamisijiet ta’ Talb g˙all-VokazzjonijietAnki din is-sena, il-komunità tas-Seminarju qed torganizza ©urnata ta’ Adorazzjoni Ewkaristika kull l-ewwel Óamis tax-xahar. L-iskop hu t-talb g˙all-Vokazzjonijiet. L-ewwel Adorazzjoni ta’ din ix-xorta saret nhar il-Óamis 2 ta’ Ottubru 2014. Fil-weekend ta’ qabel tqassmet stedina lil kul˙add mal-Bullettin tal-parroçça.

Mer˙ba lill-Propedewtiçi

Nhar it-Tnejn 13 ta’ Ottubru ng˙aqdu mal-komunità tas-Seminarju Ω-Ωew© Ωg˙aΩag˙ li ser jibdew l-esperjenza tas-Sena Propedewtika. Matthew Bajada mill-parroçça tal-ViΩitazzjoni, l-G˙arb u Gabriel Vella mill-parroçça ta’ San ÌuΩepp u l-Immakulata Kunçizzjoni, il-Qala, li ser ikunu qed jg˙ixu fis-Seminarju bi programm speçifiku g˙alihom. Din is-sena tkun g˙alihom ukoll mument importanti ta’ riflessjoni u dixxerniment biex hekk fi tmiemha jressqu t-talba biex ji©u aççettati g˙all-ewwel sena tal-kors ta’ formazzjoni.

Il-Ìimg˙a MissjunarjaIl-Knisja ççelebrat Jum il-Missjoni nhar il-Óadd 19 ta’ Ottubru. F’din l-okkaΩjoni l-Grupp Missjunarju fi ˙dan il-komunità tas-Seminarju ˙a ˙sieb i˙ejji ©img˙a ta’ attivitajiet. G˙al din is-sena, it-tema

mag˙Ωula kienet Jien Missjunarju. F’kull ©urnata bejn it-Tlieta 14 u s-Sibt 18 ta’ Ottubru sar talb partikulari g˙all-missjoni f’kull kontinent. Mument mill-isba˙ kien il-Óamis 16 ta’ Ottubru, dakinhar il-Grupp Missjunarju Ωar l-iskola tas-Seminarju Minuri u wassal il-messa©© missjunarju lit-tfal kollha tal-iskola.

Sr Maria u Sr NorahFil-bidu ta’ din is-sena r-Rettur Daniel Xerri g˙arrafna li Sr Norah, li kienet qed taqdi fis-Seminarju g˙al dawn l-a˙˙ar tliet snin flimkien ma’ Sr ÌuΩeppina, ser t˙alli l-komunità tag˙na biex tmur taqdi f’kunvent ie˙or ©ewwa Malta. Flok Sr Norah ing˙aqdet mag˙na Sr Maria. Fil-bidu ta’ din is-sena, b˙ala komunità tajna mer˙ba lil Sr Maria. Nhar l-Erbg˙a 22 ta’ Ottubru, Sr Norah ing˙aqdet mal-komunità tas-Seminarju g˙all-ikel ta’ nofsinhar. B’dan il-mod, il-komunità setg˙et issellmilha u troddilha ˙ajr g˙as-servizz tag˙ha fi ˙dan is-Seminarju.

Is-Seminarju jag˙laq 148 senaIt-Tlieta 4 ta’ Novembru s-Seminarju tal-Qalb ta’ Ìesù g˙alaq 148 sena mit-twaqqif tieg˙u. Mons. Isqof Mario Grech, nhar it-Tlieta filg˙odu ng˙aqad mal-komunità g˙al Quddiesa ta’ radd il-˙ajr. F’dan il-jum sar talb speçjali g˙all-benefatturi ˙ajjin u mejtin tas-Seminarju, g˙as-saçerdoti li servew b˙ala superjuri, g˙as-sorijiet li qdew fis-Seminarju u anki g˙as-saçerdoti ˙ajjin u mejtin li ˙ar©u mis-Seminarju tag˙na.

Talb g˙all-Vokazzjonijiet fin-NadurIs-seminaristi organizzaw ©img˙a vokazzjonali fil-parroçça tan-Nadur, bejn it-Tnejn 3 u l-Óadd 9 ta’ Novembru. Ta’ kuljum, waqt il-quddies tal-parroçça, kien qed isir talb g˙all-vokazzjonijiet. Barra minn hekk is-seminaristi kienu preΩenti fin-Nadur g˙al Ωew© mumenti partikulari. L-Erbg˙a 5 ta’ Novembru filg˙axija, is-seminaristi n©abru

fiç-Çentru taΩ-Ûg˙aΩag˙ tal-parroçça fejn saret attività indirizzata lill-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ tal-parroçça. Il-Óamis 6 ta’ Novembru, filg˙odu,

7Milied 2014

xi seminaristi flimkien ma’ Dun Tony Sciberras MSSP, marru n-Nadur biex imexxu quddiesa g˙at-tfal tal-primarja. Waqt il-quddiesa s-seminarista Mario Curmi g˙amel ˙sieb vokazzjonali.

Ûjara fiç-Çimiterju tax-Xag˙ra

Novembru hu x-xahar li fih, b’mod partikulari, niftakru fil-mejtin tag˙na u niftakru wkoll fir-realtà tal-mewt. B˙ala komunità tas-Seminarju, tul dan ix-xahar, insibu mument fejn ilkoll, flimkien mal-formators, inΩuru çimiterju, u wara ˙in ta’ riflessjoni, hemm niççelebraw l-Ewkaristija. Din is-sena Ωorna ç-Çimiterju tal-parroçça tax-Xag˙ra, nhar is-Sibt 8 ta’ Novembru.

Lungo Passeggio 2014Ta’ kull sena, fix-xahar ta’ Novembru, is-seminaristi jorganizzaw il-lungo passeggio, jew bil-Malti, passi©©ata twila. Din saret il-Óamis 13 ta’ Novembru 2014 u l-itinerarju kien il-gΩira ta’

Kemmuna. Kmieni wara nofsinhar irritornajna lejn G˙awdex, kuntenti li qattag˙jna ©urnata ta’ mistrie˙ flimkien. Fuq kollox konna kuntenti g˙aliex g˙alkemm it-temp kien imsa˙˙ab, ma ˙akmitx ix-xita.

L-Ikla ta’ San MartinNhar is-Sibt 22 ta’ Novembru l-A˙wa Óbieb tas-Seminarju flimkien mas-Seminarju u voluntiera o˙ra organizzaw l-Ikla ta’ San Martin. L-iskop ta’ din l-ikla hu dak ta’ fund raising. Din is-sena wkoll kien hemm numru sabi˙ ta’ nies li attendew u kellhom ix-xorti li tul l-ikla ji©u servuti minna s-seminaristi. Hi tradizzjoni antika li s-seminaristi, waqt din l-ikla jag˙mluha ta’ waiters.

ACTION8

Manifestazzjoni ta’ Kristu ReTa’ kull sena, f’dawn l-a˙˙ar snin, il-manifestazzjoni djoçesana fl-okkaΩjoni tas-Solennità ta’ Kristu Re kienet qed tibdel il-forma tag˙ha sabiex ti©i enfasizzata t-tema. Din is-sena, fl-okkaΩjoni tal-150 sena mit-twaqqif tad-djoçesi, it-tema kienet wa˙da vokazzjonali. G˙aldaqstant il-manifestazzjoni saret il-Óadd 23 ta’ Novembru, fit-triq ta’ quddiem is-Seminarju. G˙aliha kienu mistiedna s-saçerdoti, ir-reli©juΩi, is-seminaristi, l-abbatini u anki l-©enituri tal-abbatini. Kien mument sabi˙ fejn id-djoçesi, bl-g˙ajnuna ta’ Mons. Isqof setg˙et tapprezza l-˙idma b’risq il-vokazzjonijiet li qed issir fi ˙dan il-Knisja G˙awdxija.

Ìimg˙a Vokazzjonali f’Ta’ KerçemBejn il-Óadd 23 u l-Ìimg˙a 28 ta’ Novembru s-Seminarju organizza ©img˙a vokazzjonali fil-parroçça Ta’ Kerçem. Kien hemm diversi mumenti sbie˙ matul din il-©img˙a. Iççelebrajna

l-Ewkaristija mal-komunità parrokkjali, Ωorna l-iskejjel primarji li hemm f’Ta’ Kerçem, kellna diversi mumenti ta’ adorazzjoni, saret laqg˙a liΩ-Ωg˙aΩag˙ u kien hemm ukoll mument ta’ fraternità mas-saçerdoti tal-parroçça. Madankollu l-aktar attività çentrali kienet l-home visits li a˙na s-seminaristi g˙amilna bejn it-Tnejn u l-Óamis. Tqassamna fi gruppi ta’ tnejn tnejn u kellna ç-çans inΩuru l-familji li g˙andhom ulied adolexxenti, xi familji bit-tfal Ωg˙ar u anki lil xi anzjani fi djarhom.

KaΩijiet MoraliFl-ewwel semestru ta’ din is-sena saru Ωew© kaΩijiet morali. L-ewwel wie˙ed ippreΩentah Carl Scerri nhar l-Erbg˙a 12 ta’ Novembru. Is-su©©ett kien: l-Insara ddivorzjati li jinsabu fit-tieni relazzjoni tag˙hom. It-tieni kaΩ ippreΩentah Joseph Attard nhar l-Erbg˙a 10 ta’ Diçembru. Dakinhar ©ie diskuss l-att konjugali b˙ala att li g˙andu jkun miftu˙ g˙all-˙ajja.

Il-komunità tas-Seminarju tixtieq issellem u trodd ˙ajr lil Sr Norah li matul dawn l-a˙˙ar snin kienet tifforma parti mill-komunità tas-sorijiet Fran©iskani preΩenti fis-Seminarju. Filwaqt li tawgura lil Sr Norah fil-bidu tal-ministeru ©did tag˙ha f’Malta, il-komunità tas-Seminarju tixtieq tirringrazzja lis-Sorijiet Fran©iskani u lill-istaff tal-kçina g˙as-servizz kontinwu li huma jag˙tu liill-istess komunità.

Grazzi Sr Norah

9Milied 2014

G˙at-tielet sena konsekuttiva, il-komunità tas-Seminarju g˙amlet esperjenza o˙ra hekk imsej˙a Ìimg˙a Vokazzjonali, din id-darba fil-parroçça tal-Madonna tas-Sokkors u ta’ San Girgor fir-ra˙al Ta’ Kerçem. L-iskop ta’ din iΩ-Ωjara, b˙as-sena preçedenti kien wie˙ed vokazzjonali, b’indirizz speçifiku lejn il-˙ajja reli©juΩa u l-vokazzjonijiet saçerdotali.

Il-kategorija ta’ nies li ppruvaw ji©u mil˙uqa kienu dawk tal-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ li l-età tag˙hom hija wa˙da ta’ dixxerniment kontinwu fuq il-futur tag˙hom. Hija età fejn fl-g˙aΩliet tag˙hom jaraw dak li jg˙odd g˙alihom u dak li ma jg˙oddx, dak li jo˙olmu li jkunu fil-futur u dak li ser iferra˙hom u jissodisfahom g˙ada pitg˙ada meta jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol. G˙alhekk l-g˙an ta’ din iΩ-Ωjara kien sabiex is-seminaristi jkomplu j˙e©©u lil dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ jiddixxernu b’mod tajjeb fuq kull g˙aΩla li kull wie˙ed jixtieq jag˙mel, kif ukoll iqanqlu l-qalb ta’ dawk li fil-fond ta’ qalbhom hemm miΩrug˙a xi tip ta’ Ωerrieg˙a ta’ vokazzjoni.

Din il-©img˙a vokazzjonali fet˙et nhar il-Óadd 23 ta’ Novembru b’quddiesa ççelebrata fil-knisja parrokkjali mir-Rettur tas-Seminarju Dun Daniel Xerri flimkien mal-Kappillan Dun Brian Meilak, is-saçerdoti tal-parroçça, kif ukoll is-superjuri l-o˙rajn tas-Seminarju. G˙al din l-Ewkaristija kien mistieden b’mod partikulari l-Grupp tal-Abbatini tal-istess parroçça.

Mit-Tnejn 24 sal-Óamis 27 ta’ Novembru, is-seminaristi bdew l-esperjenza tag˙hom taΩ-Ωjajjar fil-familji. Qabel kien isir mument ta’ adorazzjoni fis-skiet fil-knisja tal-parroçça, li kienet miftu˙a ukoll g˙al dawk il-parruççani li xtaqu jie˙du sehem u jg˙addu ftit mumenti ta’ talb g˙al iΩjed vokazzjonijiet, b’mod partikulari vokazzjonijiet

MARIO CURMI

Ġimgħa Vokazzjonali

f ’ Ta’ Kerċem

minn din il-parroçça. L-adorazzjoni kienet tkompli g˙addejja, imsie˙ba minn quddiesa mmexxija mis-superjuri tas-Seminarju, fil-˙in li fih is-seminaristi kienu jkunu preΩenti fid-djar ta’ familji bi preΩenza ta’ tfal, adolexxenti u Ωg˙aΩag˙.

B’konnessjoni mal-istess ©img˙a vokazzjonali, saru Ωew© attivitajiet o˙rajn mal-istudenti. L-ewwel wa˙da kienet dik ta’ nhar il-Óamis filg˙odu, fejn is-seminaristi kellhom l-opportunità li jΩuru u jkellmu lit-tfal tal-Iskola Primarja u tal-Iskola Santa TereΩa. Imbag˙ad il-Ìimg˙a

filg˙axija, huma ̇ ejjew laqg˙a b’tema vokazzjonali li g˙aliha attendew g˙add numeruΩ ta’ studenti tas-Sixth Form u studenti universitarji.

Il-©img˙a vokazzjonali ©iet fi tmiemha l-Ìimg˙a stess permezz ta’ quddiesa li saret fil-knisja mmexxija mill -Kappillan Dun Brian fejn apprezza l-˙idma li saret mis-seminaristi. Wara l-Ewkaristija ©iet m˙ejjija agape fraterna li kienu mistiedna g˙aliha dawk preΩenti.

Ûgur li aspett mill-aktar poΩittiv ta’ din il-©img˙a kien l-akkoljenza li s-seminaristi sabu huma u j˙abbtu l-bibien tad-djar. Permezz tal-qsim tal-esperjenzi personali min-na˙a tas-seminaristi, kif ukoll l-esperjenzi tal-˙ajja li qed i˙abbtu wiççhom mag˙hom il-familji u Ω-Ωg˙aΩag˙, wie˙ed seta’ fuq kollox isir konxju ta’ kemm Alla g˙adu jkellem lill-qalb ta’ kull bniedem, u li hi wkoll ix-xewqa ta’ Alla li kull bniedem ikun kuntent.

Huwa mbag˙ad min-na˙a tal-bniedem li b’kura©© g˙andu jwie©eb g˙al dik is-sej˙a li l-Mulej qieg˙ed jag˙millu b’im˙abba.

Minkejja li kienet ©img˙a ferm impenjattiva, fl-istess ˙in, Ωgur li din il-˙idma ̇ alliet frott mhux biss fil-qalb ta’ kull Ωag˙Ωug˙ imma wkoll kienet ta’ kura©© u sodisfazzjon fil-qalb ta’ kull seminarista.

ACTION10

IL-FORMAZZJONI – DUN ALEX REFALO

Peress illi t-tema ta’ din is-sena formattiva hija “tg˙allmu minni g˙ax jien ta’ qalb ˙elwa u umli” (Mt 11,29), l-artiklu tal-formazzjoni jitratta ir-relazzjoni bejn is-seminarista u l-Qalb ta’ Ìesù.

Il-˙arsa fil-fond ta’ seminarista jew futur saċerdot lejn il-Qalb ta’ Ìesù toffri bieb miftu˙ bera˙ fejn jitg˙allem jg˙ix u jg˙ajjex fih il-vokazzjoni tieg˙u. It-talba tal-Litanija tal-Qalb ta’ Ìesù tiddeskrivi din il-qalb b˙ala lok fejn fiha jinsabu l-virtujiet kollha: “Qalb ta’ Ìesù, g˙ajn ta’ kull virtù... Itlob g˙alina”.

ll-Qalb ta’ Ìesù hija “seminarju ideali”. Hekk jg˙idilna l-Kardinal Mauro Piacenza. Hija post fejn kontinwament wie˙ed jitg˙allem l-Im˙abba tal-Missier, jitg˙allem jimita l-g˙otja totali tal-Iben u j˙alli lilu nnifsu ji©i mbuttat mill-Qawwa tal-Ispirtu s-Santu (mid-diskors lill-Formators tas-Seminarju, 7 ta’ Ìunju 2013). Il-Qalb ta’ Ìesù hija g˙alhekk skola tal-ikbar virtujiet.

Mill-Qalb, mill-post fejn kien ̇ are© demm u ilma (ara Ìw 19,34), to˙ro© l-Ikbar Virtù, l-Im˙abba (ara 1 Kor 13,13) g˙ax Alla hu Im˙abba (ara 1 Ìw 4,8). L-Im˙abba vera twasslek to˙ro© minnek innifsek, minn kull tip ta’ egoiΩmu biex

Il-Qalb ta’ Ġesù, għajn ta’

virtù marbuta mas-saċerdozju

tersaq lejn il-persuna li t˙obb. Din il-qalb ma tistax t˙obb ming˙ajr ma ting˙ata: “Dan hu ©ismi li jing˙ata g˙alikom... dan hu demmi li jixxerred g˙all-ma˙fra tad-dnubiet”. Fl-iskola tal-g˙otja wie˙ed jitg˙allem jg˙ix iċ-ċelibat, l-g˙otja totali lil Alla u lill-Knisja. Il-bniedem il-qadim altru li ma jibqax jerfa’ rasu!: “Dawk li huma ta’ Kristu Ìesù sallbu l-©isem bil-©ibdiet u l-passjonijiet tieg˙u” (Gal 5,24)!

Iktar ma t˙ares u tikkontempla din il-Qalb, iktar ser t˙ossok ma˙bub, u iktar ser tin©ibed biex t˙obb u tibqa’ t˙obb. Iktar ma tipprova timmedita l-kelmiet: “hu, li kien ˙abb lil tieg˙u li kienu fid-dinja, ˙abbhom g˙all-a˙˙ar” (Ìw 13,1), iΩjed se tkompli tiskopri il-wisa’, it-tul, l-g˙oli u l-fond ta’ din l-im˙abba (ara Ef 3,19), li twassal g˙all-g˙aqda dejjem intima mag˙ha! Il-kelmiet tal-mibki Ìeneral tal-ÌiΩwiti Padre Pedro Arrupe SJ jg˙inuna nkomplu niskopru din il-verità: “Nothing is more practical than finding God, that is, than FALLING IN LOVE in a quite absolute, final way. What you are in love with, what seizes your imagination, will affect everything. It will decide what will get you out of bed in the morning, what you do with your evenings, how you spend your weekends, what you read, who you know, what breaks your heart, and what amazes you with joy and gratitude. Fall in love, stay in love, and it will decide everything.” L-im˙abba kapaċi tbiddel lill-bniedem. L-im˙abba t’Alla tbiddilna. G˙andha fiha qawwa li tbiddel dak li jmiss mag˙ha.

Virtujiet o˙ra barra dik tal-Im˙abba, li jo˙or©u mill-Qalb ta’ Ìesù huma:

§ it-tama: l-Im˙abba t’Alla tibqa’ tittama fina, tkompli t˙abbat il-bieb u din it-tama twassal lil dak li g˙andu qalbu ċelibi biex juriha huwa nnifsu f’dawk forsi l-iktar ’il-bog˙od, li jinsabu “fi truf l-art u fi gΩejjer fl-ib˙ra mbieg˙da” (Salm 65,6);

§ iΩ-Ωelu: jew a˙jar il-˙e©©a pastorali. Qalb Ìesù li t˙abbat kontinwament ma t˙allix lill-bniedem ibati, ma t˙allihx jibqa’ mbig˙ed, hekk ukoll il-qalb ta’ dak li “in Persona Christi” g˙andu fih l-istess qalb tal-“Medjatur bejn

11Milied 2014

Alla u l-bniedem” (ara 1 Tim 2,5), tkompli hija wkoll tit˙e©©e© biex ta˙dem kontinwament g˙as-Saltna u tqarreb iΩjed erwie˙ g˙al Kristu: “Id-dmug˙ b˙al wied i©elben minn g˙ajnejja, g˙ax ma j˙arsux il-bnedmin il-li©i tieg˙ek” (Salm 119,136);

§ il-˙lewwa u l-umiltà: “g˙ax jiena ta’ qalb ˙elwa u umli” (Mt 11,29). Il-qalb mimlija ˙lewwa twassal lill-ma˙bub isir dak li j˙obb. Twassal lil Kristu jiċċekken, (ara Fil 2,5-11), isir bniedem, isir fqir, sa ma jasal li jsir sa˙ansitra “dnub g˙alina” (2 Kor 5,21). Hekk il-qalb tas-saċerdot u tal-futur saċerdot ma tiddarrasx tit˙allat man-nies, ti©ri tiltaqa’ mal-batut, ma tibΩax tiċċappas “bir-ri˙a tan-nag˙a©” (kliem Papa Fran©isku)...;

§ Il-˙niena u s-sabar: iwasslu lis-saċerdot jimita lill-missier tal-iben il-˙ali, jew a˙jar il-missier ˙ali fl-im˙abba li jistenna u jibqa’ jistenna, ja˙fer lil ibnu, j˙addnu mieg˙u, jag˙millu festa! Il-qalb t˙abbat tas-Salvatur li trid tag˙mel kontinwament festa fis-Sema g˙al midneb wie˙ed li jikkonverti (ara Lq 15,7.10), ma tistrie˙x. Il-festa tal-Missier issir ukoll il-festa tas-saċerdot. Ma jaqtax qalbu, anzi jkompli jistenna b˙as-sajjied biex “jaqbad il-bnedmin” (ara Mt 4,19): “Missieri g˙adu ja˙dem sa issa, mela na˙dem jien ukoll” (Ìw 5,18). Qalbu t˙abbat g˙ax jg˙id: “Alla l-Missier g˙adu jistenna mimli tama, mela nistenna bit-tama jien ukoll!”;

§ Il-©eneroΩità: il-qalb mimlija ̇ niena ma tibΩax tag˙ti u tkompli tag˙ti fejn tara l-bΩonn. Jekk il-Missier sa tana lil Ibnu l-g˙aΩiΩ, Kristu Ìesù, kif ma jag˙tiniex kollox mieg˙u? (ara Rum 8,32). Il-©eneroΩità titlob mis-saċerdot jibqa’ jing˙ata u jg˙ajjex fih il-kelmiet li jg˙id waqt is-sagrifiċċju tal-quddiesa: “©ismi li jing˙ata g˙alikom”. Dan ise˙˙ fil-©eneroΩità ta’ ˙inu, ta’ ˙idmietu, tad-disponibilità tieg˙u.

Is-seminarista li jkun iffurmat f’dan is-“seminarju ideali”, fil-Qalb ta’ Ìesù, ikun qed jitg˙allem tassew “jilbes” lil Kristu: “is-sentimenti ta’ Kristu” (ara Fil 2,5-11). Ikun tassew bniedem ta’ talb u li “jibqa’” fl-im˙abba ta’ din il-Qalb (ara Ìw 15,9).

Il-bord editorjali tal-Action, is-Superjuri tas-Seminarju Il-bord editorjali tal-Action, is-Superjuri tas-Seminarju u s-Seminaristi jawguraw il-Milied u s-Sena t-Tajba lill-u s-Seminaristi jawguraw il-Milied u s-Sena t-Tajba lill-

Qarrejja kollha, lill-Ħbieb u l-Benefatturi tas-Seminarju.Qarrejja kollha, lill-Ħbieb u l-Benefatturi tas-Seminarju.

ACTION12

L-INKARNAZZJONI FIT-TAGĦLIM TA’ PAPA FRANĠISKU – FR HECTOR XERRI

L-Inkarnazzjoni tistedinna

għal Rivoluzzjoni ta’ ħlewwa

Nisimg˙u ˙afna, fl-a˙barijiet, dwar dak li jkun qal Papa Fran©isku fl-omeliji u l-udjenzi li huwa jag˙ti. Ċerti soundbites tal-©urnalisti dwar dak li jkun qal il-Papa saru spissi, u xi drabi, anke interpretati ˙aΩin. Spiss, l-a˙barijiet u l-midja di©itali jag˙tu importanza dwar xi intervista li l-Papa jie˙u sehem fiha meta l-©urnalisti li jkun hemm mieg˙u fuq l-ajruplan – waqt wie˙ed mill-vja©©i pastorali tieg˙u – jistaqsuh dwar ˙afna temi. Dan l-a˙˙ar, il-midja taw, kif kien mistenni, importanza g˙al dak li Papa Fran©isku qal fiΩ-Ωjajjar ferm sinifikattivi fi Strasbourg (fejn indirizza l-istituzzjonijiet Ewropej) u ©ewwa t-Turkija fejn huwa ltaqa’ mal-Patrijarka Bartilmew.

Na˙seb li ftit huma dawk li japprezzaw biΩΩejjed it-tag˙lim ta’ Papa Fran©isku dwar il-misteru tal-Inkarnazzjoni. Il-Ma©isteru tieg˙u sa issa dwar dan il-misteru li qed niççelebrawh f’dawn il-jiem insibuh fl-Ençiklika Lumen Fidei u fl-EΩortazzjoni Appostolika Evangelii Gaudium.

L-ewwel ençiklika ta’ Papa Fran©isku, Lumen Fidei (29 ta’ Ìunju 2013) hi dwar il-virtù teologali tal-fidi. Im˙ejjija fuq l-abbozz li kien di©à ˙adem fuqu Papa Benedittu XVI, qabel ma huwa ˙alla l-Uffiççju Petrin, Papa Fran©isku jg˙allimna dwar ir-rigal tal-fidi u kif a˙na l-Insara msej˙in ng˙ixuh fil-mixja spiritwali tag˙na. Dak iΩ-Ωmien konna qed niççelebraw is-Sena tal-Fidi (2012-2013).

Il-Papa jirreferi g˙all-Prologu tal-Evan©elju skont San Ìwann meta jistqarr li “Ìesù... ji©i quddiemna b˙ala dak li jfissrilna lil Alla (ara Ìw 1,18). Il-˙ajja ta’ Kristu – il-mod kif hu jag˙raf il-Missier, kif jg˙ix b’mod s˙i˙ ir-rabta mieg˙u – tifta˙ spazju ©did g˙all-esperjenza tal-bniedem u a˙na nistg˙u

nid˙lu fiha” (n. 18). F’rabta mat-tag˙lim tal-Konçilju Vatikan II f’Gaudium et Spes, n. 22, u mal-Ma©isteru tal-Papiet li ©ew qablu, Papa Bergoglio jis˙aq fuq il-kobor tal-verità li a˙na l-bnedmin nid˙lu f’relazzjoni speçjali ma’ Alla permezz tal-Inkarnazzjoni. Kemm hu qawwi u sabi˙ il-kliem tal-Papa meta jfakkarna li “l-Iben ta’ Alla ˙a ©isem b˙al tag˙na, u hekk il-viΩjoni tieg˙u tal-Missier se˙˙et ukoll b’mod uman, permezz ta’ mixja u triq fiΩ-Ωmien. Il-fidi Nisranija hija fidi fl-Inkarnazzjoni tal-Verb u fil-Qawmien tieg˙u fil-©isem” (n. 18)!

Il-Papa jg˙allimna kemm l-Iben ta’ Alla tqarreb lejna meta sar bniedem b˙alna. Se˙ibna mieg˙u: “bl-Inkarnazzjoni u l-Qawmien tieg˙u, l-Iben ta’ Alla ˙addan il-mixja s˙i˙a tal-bniedem... il-fidi taf li Alla resaq ˙afna qrib tag˙na” (n. 20). Aktar ’l isfel fl-Ençiklika tieg˙u Lumen Fidei, Papa Fran©isku jis˙aq fuq il-verbi tara, tisma’ u temmen, ilkoll çentrali fl-Evan©elju skont San Ìwann. Nistg˙u naraw lill-Iben u nisimg˙uh g˙ax sar bniedem tassew. Il-Papa jikteb: “Kif naslu g˙al din is-sinteΩi bejn is-smig˙ u li tara? Din issir possibbli jekk nitilqu mill-persuna konkreta ta’ Ìesù, li narawh u nisimg˙uh. Huwa l-Kelma mag˙mula bniedem, li tieg˙u rajna l-glorja (ara Ìw 1,14). Id-dawl tal-fidi hu dak ta’ Wiçç li fih jidher il-Missier” (n. 30).

Din ir-riflessjoni personali tal-Iben ta’ Alla mag˙na l-bnedmin tispikka min˙abba l-verità li “nintmessu f’qalbna” (n. 31) minnu. Dan huwa Alla tag˙na li hu l-G˙immanu-El, Alla-mag˙na, u Alla-g˙alina l-bnedmin. Il-Papa jfakkarna li “hekk deher Alla personali tal-Bibbja, kapaçi jkellem lill-bniedem, li jinΩel jg˙ix mieg˙u u jsie˙eb il-mixja tieg˙u fl-istorja” (n. 33). Papa Fran©isku jis˙aq mill-©did dwar il-“konkretezza” tal-Misteru tal-Inkarnazzjoni meta jirreferi g˙at-tag˙lim ta’ Sant’Irinew kontra l-Injostiçi ta’ Ωmienu. Il-Papa jenfasizza l-verità li l-Iben ta’ Alla tassew sar bniedem b˙alna f’mument storiku partikulari: “Sant’Irinew... jg˙id li l-fidi hi wa˙da, g˙ax dejjem tg˙addi mill-punt konkret tal-Inkarnazzjoni, ming˙ajr ma tmur lil hinn mill-©isem u l-istorja ta’ Kristu, mill-waqt li Alla ried juri ru˙u bis-s˙i˙ fiha” (n. 47).

Dan huwa Alla tag˙na li hu l-G˙immanu-El, Alla-mag˙na, u Alla-g˙alina l-bnedmin.

13Milied 2014

Lejn tmiem l-Ençiklika, il-Papa jirrifletti dwar l-irwol ta’ Marija fil-˙ajja ta’ Binha, u l-fidi li hija wriet fil-Misteri tieg˙u. Jitkellem dwar il-maternità vera ta’ Marija li, g˙alhekk, “assigurat g˙all-Iben ta’ Alla storja umana vera, ©isem veru li fih hu jmut fuq is-salib u jqum mill-imwiet” (n. 59).

Ftit aktar minn sena ilu, Papa Fran©isku, fl-g˙eluq tas-Sena tal-Fidi, ippubblika l-EΩortazzjoni Appostolika Post-Sinodali Evangelii Gaudium (24 ta’ Novembru 2013). Dan id-dokument tal-Ma©isteru Pontifiçju jittratta s-sej˙a tag˙na l-img˙ammdin li nilqg˙u l-Kelma ta’ Alla, nisimg˙uha, u n˙alluha tibdilna mill-qieg˙, biex imbag˙ad, inkunu “Knisja li to˙ro©” li til˙aq il-bnedmin kollha, l-aktar dawk li jinsabu fil-periferija eΩistenzjali ta’ Ωminijietna. Din l-EΩortazzjoni toffri sfida lil kull wie˙ed u wa˙da minna – saçerdoti, reli©juΩi u lajçi – biex kuljum nag˙rfu r-responsabilità tag˙na li nkunu missjunarji ˙abrieka u kreattivi fid-dinja tallum.

Dwar l-Inkarnazzjoni, insibu xi siltiet sbie˙ li jkomplu jimlew ’il qlubna f’dan iΩ-Ωmien li jwassalna g˙all-Milied u ç-çelebrazzjoni tieg˙u. Meta jit˙addet dwar ir-relazzjoni tag˙na mal-Mulej Ìesù u kif din ir-rabta ssebba˙ u tag˙ni r-relazzjonijiet ma’ ˙utna l-bnedmin, Papa Fran©isku jikkritika ’l dawk li llum “jixtiequ Kristu purament spiritwali, bla la˙am u bla salib”. Huwa jg˙allimna li “l-fidi awtentika fl-Iben ta’ Alla mag˙mul la˙am ma nistg˙ux nifirduha mid-don tag˙na nfusna, mill-appartenenza g˙all-komunità, mis-servizz... l-Iben ta’ Alla, fl-Inkarnazzjoni tieg˙u, stedinna g˙ar-rivoluzzjoni tal-˙lewwa” (n. 88). Hawnhekk qeg˙din naraw kif il-Papa qed jorbot il-kobor tal-Misteru tal-Verb Inkarnat mar-realtà tal-˙ajja tag˙na ta’ kuljum. Huwa jistedinna biex dan il-

Misteru jag˙mel minna ˙abbara awtentiçi tat-tjubija u l-˙niena ta’ Alla.

Imnebba˙ mill-ispiritwalità Injazjana li huwa j˙addan b˙ala ÌiΩwita, Papa Fran©isku jorbot flimkien l-istqarrija tal-fidi u l-impenn soçjali. Dan huwa aspett importanti g˙all-Insara ta’ kull Ωmien – il-kumplimentarjetà bejn l-azzjoni u l-kontemplazzjoni. Huwa jikteb: “nistqarru li l-Iben ta’ Alla ˙a l-la˙am tal-©isem tag˙na ta’ bnedmin ifisser li kull bniedem ©ie mg˙olli g˙all-istess qalb ta’ Alla” (n. 178). Din il-verità kbira tg˙abbina bir-responsabilità li a˙na li nag˙mlu esperjenza tal-im˙abba ta’ Alla, inwasslu din l-im˙abba fis-soçjetà tallum u fl-istrutturi tag˙ha. In-Nisrani, hekk ikun mel˙, dawl u ˙mira fid-dinja sekularizzata tallum.

Fl-a˙˙arnett, Papa Fran©isku jis˙aq mill-©did dwar ir-relevanza tal-Inkarnazzjoni fir-relazzjonijiet soçjali tag˙na, u kif dal-misteru llum ukoll irid ikun inkulturat: “il-kriterju tar-realtà, ta’ Kelma li di©à tla˙˙met u li dejjem tfittex li titla˙˙am, hu essenzjali g˙all-evan©elizzazzjoni” (n. 233). Il-Verb ta’ Alla sar bniedem g˙alina l-bnedmin f’kull Ωmien, post, kultura u sitwazzjoni.

Dawn ir-riflessjonijiet juruna l-attwalità tat-tag˙lim ta’ Papa Fran©isku, anke dwar il-Misteru tal-Inkarnazzjoni. Jalla dan il-kliem tal-Vigarju ta’ Kristu nixtarruh, napprezzawh, ng˙ixuh u nwassluh lil dawk li niltaqg˙u mag˙hom.

Il-komunità tas-Seminarju tixtieq issellem u tilqa’ i ħdanha lil Dun Anton Sciberras mssp li minn Jannar ser jibda jservi lill-istess komunità bħala rettur. Awguri!

Il-komunità tas-Seminarju tixtieq turi l-apprezzament u r-radd il-ħajr tagħha lil Dun Daniel Xerri għas-servizz li hu ta lill-komunità tas-seminarju bħala rettur. Grazzi u Awguri!

Awguri !

ACTION14

Óafna jag˙Ωlu li jqabblu l-˙ajja umana ma’ vja©©. Itinerarju li nafu fejn beda imma li ma nafux fejn ser je˙odna. Vja©© li hu kkulurit minn ˙afna g˙aΩliet u minn ˙afna stejjer. Vja©© illi xi drabi jie˙u rotot li ma nkunux qeg˙din nistennew, imma li tag˙hom il-bniedem jibqa’ dejjem protagonista. L-istorja tal-˙ajja hija bla dubju kkaratterizzata mill-˙afna persuni li mag˙hom niltaqg˙u, li mag˙na jaqsmu parti mill-˙ajja tag˙hom, li j˙allu marka fuq il-mixja tag˙na. Jasal iΩda anki l-mument fejn lil dawn il-persuni jkollna anki nsellmulhom g˙ax l-itinerarji rispettivi jkunu qed je˙duna lejn direzzjonijiet differenti.

Dawn il-kelmiet japplikaw g˙al kull ˙ajja umana mhux b’inqas iΩda g˙all-komunità tas-seminaristi tas-Seminarju Ma©©uri tal-Qalb ta’ Ìesù t’G˙awdex, illi qeg˙da ssellem lil Dun Daniel Xerri hekk kif fl-a˙˙ar ta’ din is-sena sejjer i˙alli l-irwol ta’ rettur tal-istess komunità – komunità li hija ffurmata minn Ωg˙aΩag˙ li qeg˙din i˙ejju ru˙hom g˙all-ministeru tas-saçerdozju. Bla dubju ta’ xejn bl-irwol tieg˙u ta’ gwida u ta’ rag˙aj, Dun Daniel dejjem prova jg˙in lil dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ jaslu biex jag˙rfu u jwie©bu g˙as-sej˙a tag˙hom – kienu 14 dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ li f’dawn is-7 snin waslu fuq l-g˙atba tas-saçerdozju. Minn Jannar li ©ej iΩ-Ωmien ta’ Dun Daniel b˙ala rettur tas-Seminarju mhux ser ikun biss storja passata li titniΩΩel fl-annali tas-Seminarju imma preΩenza li ˙alliet mark li ma tit˙assarx fuq l-istorja personali ta’ dawn l-individwi.

Min kien Dun Daniel g˙alina is-seminaristi? Sejrin ninqdew bl-analo©ija tas-sensi umani biex niddeskrivu l-˙idma tieg˙u. Dun Daniel kien widna li ppruvat tisma’ l-istorja ta’ dawn l-individwi; kien g˙ajn li ppruvat taqra dak li hemm mo˙bi fil-fond ta’ kull persuna; ipprova jkun fomm illi jlissen kliem ta’ kura©© u sosten; kien id li ppruvat tiggwida lil dawn il-persuni fid-direzzjoni t-tajba.

Apprezzament Dun Daniel XerriApprezzament Du

15Milied 2014

Apprezzament Dun Daniel XerriDun Daniel Xerri Fuq kollox, bil-kwalitajiet u l-limiti tieg˙u, Dun Daniel dejjem fittex li jisma’, jaqra, jag˙raf, ikellem u jmexxi lill-qlub ta’ dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙, li b˙all-qalb ta’ kull Ωag˙Ωug˙ ie˙or hi mimlija b’˙afna ideat, ˙olm u x-xewqa profonda g˙all-fer˙.

Naturalment l-ebda relazzjoni ma timxi f’direzzjoni wa˙da, u m’hemmx dubji li permezz ta’ esperjenzi u emozzjonijiet mill-aktar varji, is-seminaristi ˙allew timbru fuq l-istorja umana u saçerdotali ta’ Dun Daniel. Huwa dejjem ˙addem il-prinçipju li qatt m’g˙andu ji©i xi ˙add g˙andek u jitlaq ming˙ajr ma jkun sar bniedem a˙jar. Ûgur li f’dawn is-seba’ snin Dun Daniel g˙en lil ˙afna seminaristi biex jikbru u jsiru bnedmin a˙jar, imma dan japplika anki f’sens kuntrarju, anki s-seminaristi g˙enu lil Dun Daniel jikber u jsir bniedem u saçerdot aktar s˙i˙.

Filwaqt li nirringrazzjaw lil Dun Daniel u lis-superjuri l-o˙ra tas-Seminarju, nixtiequ nsellmu anki lil Fr Tony Sciberras mssp li minn Jannar li ©ej ser jassumi l-kariga ta’ rettur. It-tislima tag˙na lil Dun Daniel i©©ib mag˙ha Ωew© emozzjonijiet: niket u fer˙. In-niket g˙aliex qatt m’hu sabi˙ illi ttemm relazzjoni u ssellem lil xi ˙add, imma min-na˙a l-o˙ra, il-fer˙ g˙aliex konxji li dawn is-seba’ snin ˙allew marka fuq il-˙ajja tag˙na lkoll, nazzardaw ng˙idu, anki fuq dik ta’ Dun Daniel. G. K. Chesterton kien jg˙id li meta fil-˙ajja int timxi ’l quddiem, ma g˙andekx t˙alli l-affarijiet warajk imma ©o fik. A˙na nixtiequ ninqdew b’dawn il-kelmiet biex nawguraw lil Dun Daniel li hekk kif il-vja©© tal-˙ajja tieg˙u ser ikompli, huwa mhux i˙alli warajh lis-Seminarju u l-uçuh li jag˙mluh, imma jibqa’ j©orrhom dejjem f’qalbu. Grazzi u awguri.

Joseph Attard, Mario Curmi, Massimo Buttigieg, Michael

Grima, Carl Scerri, Joseph Hili, Andrew Grima, Daniel Mercieca, Mario Mercieca.

ACTION16

IKONA QALB TA’ KRISTU – DUN MICHAEL CURMI

It-Tema tas-Sena

Hija fin-natura taΩ-Ωg˙aΩug˙, li jispira ru˙u minn mudelli filwaqt li j˙ares ’il quddiem biex itejjeb lilu nnifsu, il-professjoni tieg˙u w jsib il-post tieg˙u; il-post minn fejn jista’ jkun utli, ji©ifieri ta’ g˙ajuna u ta’ servizz g˙all-o˙rajn.

Is-Seminarista j˙ares lejn Kristu b˙ala l-mudell tieg˙u filwaqt li jispira ru˙u minnu, u jixtieq dejjem

aktar jimita l-azzjonijiet u l-virtujiet li jo˙or©u mill-fond tal-qalb ta’ Kristu-Rag˙aj; Rag˙aj li mhux biss jirg˙a lin-nag˙a© tieg˙u, imma li g˙alihom hu ukoll “Ir-Rag˙aj it-tajjeb [li] jag˙ti ˙ajtu g˙an-nag˙a© tieg˙u.” (Ìw 10,11).

Bil-g˙an li dawk li jinsabu f’mixja ta’ formazzjoni g˙as-saçerdozju ma jieqfu qatt jinbnew fuq il-qalb ta’ Kristu-Rag˙aj, din is-sena fis-Seminarju tag˙na g˙aΩilna l-fraΩi “tg˙allmu minni, g˙ax jien ta’ qalb ˙elwa u umli.” (Mt 11,29). Kristu jag˙mel stedina speçifika biex dawk li jaççettaw li jimxu warajh, jitg˙allmu minnu. Li titg˙allem ma jfissirx li titg˙allem xi ˙a©a ©dida, jew timita lilu b’mod g˙ami u infantili ming˙ajr ma tifhem ’il g˙ala (l-iskop li g˙alih) qed tag˙mlu. Lanqas ma jfisser li ssir aktar g˙aref fuq xi kontenut partikulari tar-reli©jon. Titg˙allem minnu jfisser titg˙allem lilu stess. Tkun taf mhux fuqu, imma tkun taf lilu. B’mod konxju u b’rieda s˙i˙a (b’libertà) tag˙mel tieg˙ek u tixtieq dejjem aktar dak li jixtieq hu (ara Fil 2,5). Din hija l-esperjenza persunali (esperjenza esklussiva tal-persuna) mal-persuna ta’ Kristu, li s-seminarista ji©i mg˙ejjun jag˙mel tul is-snin tieg˙u fil-formazzjoni ©ewwa s-Seminarju. U dan jsir permezz ta’ attività, studju u esperjenzi diversi.

F’dinja mtaqqla mill-madmad ta’ awto-konservazzjoni u awto-realizzazzjoni, individwaliΩmu u egoiΩmu, psewdo-libertajiet u psewdo-valuri – li dawn ma jag˙mlu xejn g˙ajr iservu ta’ anestesija momentanja, li x’˙in il-bniedem iqum minnha i˙ossu aktar mtaqqal minn qatt qabel – Kristu jixtieq jinqeda b’persuni li wara li jkunu g˙amlu esperjenza tal-˙lewwa tal-madmad u tal-˙effa tat-toqol tieg˙u (ara Mt 11,29-30) ikunu huma li jg˙inu lill-˙addie˙or jasal g˙all-istess pass. L-g˙an ta’ Kristu huwa li jtaffi u mhux itaqqal, li jerfa fuqu (Gr: aìron, ara Ìw 1,29), u mhux li jg˙abbi b’toqol lill-persuna. G˙alhekk isejja˙ persuni biex wara mixja ta’ formazzjoni u approfondiment fil-fidi jsiru b˙alu “ta’ qalb ˙elwa u umli”1. B˙alu jsiru ˙abbara ta’ a˙bar tajba u sabi˙a (Van©elu), liema a˙bar titfisser bl-g˙otja u bl-im˙abba vera li ma tfittix l-interessi tag˙ha.

Din it-tifsira se tkun quddiemna f’forma viΩibbli – ikona tal-Qalb ta’ Kristu – fil-kappella çentrali tas-

17Milied 2014

Seminaristi tul is-sena kollha (2014-2015). L-ikona (Gr: eikón) hija imma©ni li permezz tag˙ha ti©i trasmessa l-Kelma ta’ Alla. Il-kuluri tag˙ha jag˙tu tifsira lill-o©©ett miktub (mpitter) fiha. Çentrali u imponenti hija l-figura ta’ Kristu, veru Alla u veru bniedem: rapreΩentat mill-kulur blu (il-kulur tas-sema; it-tron ta’ Alla u g˙alhekk ifisser ukoll id-divitnità) flimkien mal-kulur a˙mar (il-kulur tad-demm; il-˙ajja fid-dinja u g˙alhekk jirrapreΩenta l-umanità).2 Kristu qed iqarreb il-qalb tieg˙u lejn min jisma’ s-sej˙a tieg˙u, jilqag˙ha, u jersaq lejn il-figura tieg˙u: “Ejjew g˙andi... tg˙allmu minni” (Mt 11,28-29). Il-qalb imçarrta li “minnha ˙are© demm u ilma” (ara Ìw 19,34) hija s-simbolu tal-im˙abba li Alla g˙andu g˙all-bniedem3. L-id il-leminija li tidher f’˙afna ikoni o˙ra ta’ Kristu, g˙andha ukoll diversi tifsiriet f’daqqa:

i) Fil-Greçja u f’Ruma antika l-id merfuha kienet turi li xi ̇ add g˙andu xi ̇ a©a xi jg˙id. Tidher çara fl-ikoni fejn jidhru l-an©li (angelos = messa©©ier), partikularment fl-ikoni tal-annunzjazzjoni fejn Gabrijel jidher b’idu merfuha ’il fuq b˙ala sinjal li g˙andu a˙bar importanti xi j˙abbar ’il Marija. Hekk ukoll Kristu, b’idu merfuha juri li g˙andu xi ˙a©a importanti x’ig˙id.4

1 S. FAUSTI, Una Comunità Legge il Vangelo di Matteo, Bologna, 20012, 220.

2 A. PARISI, La voce dell’icona è voce della Chiesa (2004) (online) : http://www.alessandraparisi.it/simbolismo_colori.html [10 December 2014] - BRISBANE CATHOLIC EDUCATION, Meaning of Colour in Religious Iconography, in Writing Icons (online) : http://writingicons.weebly.com/index.html [10 December 2014].

3 Ara fig. 2.4 Ara fig. 3.5 What does this hand gesture means in icons? in A Reader’s

Guide to Orthodox Icons (26 May 2011) (online) : http://iconreader.wordpress.com/2011/05/26/what-does-this-hand-gesture-mean-in-icons/ [10 December 2014].

6 A. PARISI, La voce dell’icona è voce della Chiesa (2004) (online) : http://www.alessandraparisi.it/simbolismo_colori.html [10 December 2014] - BRISBANE CATHOLIC EDUCATION, Meaning of Colour in Religious Iconography, in Writing Icons (online) : http://writingicons.weebly.com/index.html [10 December 2014] - Teologia dell’Icona in Iconografia.com (2013) (online) : http://www.icongrafia.com/teologia.html [10 December 2014].

ii) G˙all-Insara speçjalment dawk Ortodossi u Kattoliçi, l-id merfuha bla dubju tfisser ukoll li wie˙ed qed jag˙ti l-barka tieg˙u.

iii) Il-qag˙da tas-swaba jiffurmaw l-ittri “IC” u “XC” li jinsabu wkoll maΩ-Ωew© kantunieri ta’ fuq tal-ikona. Dawn huma l-ewwel u l-a˙˙ar ittri tal-kelmiet “Ìesù Kristu” bil-Grieg, (i.e. IHCOYC XRICTOC). Huwa permezz tal-isem ta’ Ìesù Kristu li a˙na ©ejna mifdija, me˙lusa u mbierka (ara wkoll Fil 2,10).5

Finalment Kristu jidher kollu kemm hu mdawwal bid-deheb. Dan hu sinjal çar tad-divinità tieg˙u u tal-glorja li jinsab fiha. Id-deheb jirrifletti d-dawl sabi˙ u qawwi fuq il-wiçç tal-persuna li tkun qed t˙ares lejn l-ikona i.e. li semg˙et, emmnet u g˙alhekk resqet lejn Ìesù Kristu biex “titg˙allem minnu” (ara Ìw 1,5-18).6

Jalla jkollna dejjem il-grazzja li f’kull sitwazzjoni tal-˙ajja tag˙na nikkontemplaw u nitg˙allmu mill-wiçç u mill-qalb ta’ Kristu billi nersqu lejh u nitg˙abbew bil-madmad ˙elu u bit-toqol ˙afif tieg˙u, biex ingawdu mill-umiltà u mill-˙lewwa ta’ qalbu u ru˙na tistrie˙ fis-sliem.

ACTION18

L-esperjenzi tas-seminaristi

fis-sajf

B˙ala parti mill-formazzjoni tag˙na s-seminaristi, matul is-sajf a˙na nkunu mistiedna nag˙mlu xi esperjenza ta’ volontarjat. Meta bdejt na˙seb ftit fejn se mmur, bdejt in˙oss il-˙ajra li din l-esperjenza tkun wa˙da missjunarja. G˙alhekk ˙sibt li nag˙mel din l-esperjenza missjunarja ġewwa l-Albanija, ma’ Dun Manwel Cutajar. Fil-fatt din l-esperjenza se˙˙et bejn it-12 ta’ Awwissu u t-28 ta’ Awwissu 2014.

In˙oss li verament kienet esperjenza li lili b’mod personali g˙enitni napprezza aktar l-affarijiet li a˙na g˙andna u li xi kultant ne˙duhom for granted; b’mod partikulari l-familja, is-saçerdoti, il-ġid materjali u l-preΩenza kontinwa ta’ Ìesù fl-Ewkaristija.

Barra l-faqar materjali, li huwa preΩenti wkoll, in˙oss li f’dan il-pajjiΩ l-akbar faqar hu dak edukattiv. Dan komplejt nikkonfermah meta mort fil-parroçça li tag˙ha Dun Manwel huwa kappillan. Hemmhekk rajt grupp imdaqqas ta’ Ωg˙aΩag˙ li huma mill-iktar nies edukati però min˙abba n-nuqqas ta’ xog˙ol jispiççaw iqattg˙u l-ġurnata fil-pjazza ipejpu jew inkella ja˙dmu l-g˙alqa. Madankollu dan ix-xog˙ol mhux produttiv g˙ax ma tantx isibu lil min ibig˙u l-prodotti tag˙hom, u allura t-tbatija tag˙hom fl-g˙alqa tkun g˙alxejn.

L-Esperjenza tiegħi fl -Albanija ANDREW GRIMA

Dan iwassal biex Dun Manwel jie˙u ˙siebhom b’mod ekonomiku, billi jqassmilhom l-g˙ajnuna li tintbag˙tlu mill-parroçça ta’ San Lawrenz, mill-Fondazzjoni Albanija u minn grupp ta’ IngliΩi.

G˙alkemm dawn huma ta’ g˙ajnuna imma mhumiex biΩΩejjed. Fil-fatt ma’ din it-tip ta’ g˙ajnuna, trid ukoll to˙loq attivitajiet biex b’hekk dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ ikollhom fejn jg˙addu l-˙in liberu tag˙hom. Sakemm domt ma’ Dun Manwel g˙entu jorganizza ġita g˙all-ba˙ar fejn g˙al xi w˙ud minnhom din kienet l-ewwel darba

li marru l-ba˙ar. Barra l-ba˙ar, morna wkoll il-Montenegro u l-Kosovo fejn ˙adna mag˙na erba’ Ωg˙aΩag˙ li qatt qabel ma kienu ˙arġu minn pajjiΩhom. Kont in˙ossni verament kuntent mag˙hom meta kont narahom fer˙anin. Mhux hekk biss, kienu jilbsu pulit u dakinhar iġibu l-camera u jie˙du ritratt ma’ kull post u kull ˙aġa li tiġbdilhom l-attenzjoni tag˙hom, sa˙ansitra anki ˙adna ritratt mat-tunnel tal-highway.

Barra l-ġiti li organizzajna flimkien g˙al dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙, konna wkoll ng˙inu lill-familji fil-bΩonn billi nag˙tu xi household goods u

19Milied 2014

anki ikel baΩiku b˙az-zokkor, g˙aġin u dqiq, fost l-o˙rajn. Barra dawn, f’ġurnata minnhom anki g˙enna familja li kellha bΩonn ta’ xi tiswija fid-dar tag˙hom.

Ûgur imma li l-aktar ˙a©a li dawn in-nies g˙andhom bΩonn huwa lil Kristu u dan jiġi imwassal lilhom permezz tas-saçerdot. Huma

nies li jemmnu ˙afna; kont dejjem nibqa’ mistag˙ġeb bl-attendenza numeruΩa tan-nies, b’mod partikulari taΩ-Ωg˙aΩag˙, g˙all-Quddiesa tal-Óadd. Fil-quddies tal-Óadd, li kien iqaddes Dun Manwel, dejjem laqatni r-rispett kbir li g˙andhom lejn l-Ewkaristija u lejn il-Madonna meta jitolbu t-talba tar-ruΩarju. Dan ir-rispett kbir lejn il-Madonna komplejt nikkonfermah fil-˙afna laqg˙at li attendejt g˙alihom tal-Leġjun ta’ Marija, li Dun Manwel huwa responsabbli tag˙hom fid-djoçesi ta’ Lezhe. Barra r-rispett lejn l-Ewkaristija u l-Madonna, g˙andhom ukoll rispett kbir lejn is-saçerdot min˙abba l-fatt li dan ta ˙ajtu kollha kemm hi g˙alihom, flok bena l-familja tieg˙u.

Wara din l-esperjenza nixtieq nag˙mel stedina lil kull min qieg˙ed jaqra dan l-artiklu biex flimkien nitolbu g˙al aktar vokazzjonjiet missjunarji, kif ukoll g˙all-missjunarji tad-dinja kollha biex il-Mulej ikompli jberikhom. Hekk huma mhux biss jg˙inu lill-familji fil-bΩonn, permezz tal-flus u l-ikel, iΩda fuq kol lox nitolbu biex ikunu missjunarji qaddisa li jwasslu lil Kristu, lil dawk li kienu tant g˙al qalbu, tant li darba Ìesù fil-Vanġelu qalilna: “Tassew, ng˙idilkom, kulma g˙amiltu ma’ wie˙ed mill-iΩg˙ar fost dawn ˙uti, g˙amiltuh mieg˙i” (Mt 25,40).

L-Esperjenza ta’ volontarjat fi l-belt ta’ Birmingham DANIEL MERCIECA

In˙oss li l-Mulej kien ilu Ωmien twil jippjana bil-mod din l-esperjenza g˙alija. F’wa˙da mill-ewwel ©img˙at fis-Seminarju kellna laqg˙a fuq l-orjentament pastorali. G˙al din il-laqg˙a kien ©ie Alfred Grech, membru tal-Le©jun ta’ Marija. Huwa tkellem u ta tag˙rif dwar il-Le©jun ta’ Marija fejn fost l-o˙rajn semma ukoll xi xog˙lijiet li dawn il-membri jag˙mlu matul s-sena. Wie˙ed minn dawn il-˙afna xog˙lijiet kien dak tal-Peregrinatio Pro Cristo f’artijiet barranin. Huwa wera wkoll ix-xewqa u g˙amel stedina li fis-sajf xi seminarist jista’ jag˙mel din l-esperjenza. Ta’ min isemmi wkoll li tul din is-sena formattiva fis-Seminarju konna qeg˙din niççelebraw sena Marjana fejn matul il-mixja tal-formazzjoni kellna x-xorti li nippruvaw naraw u nifhmu aktar l-importanza ta’ Marija fil-˙ajja tag˙na.

Matul l-vaganzi tal-Milied bdejt na˙seb ftit fil-konkret fuq x’tip ta’ esperjenza ta’ volontarjat stajt nag˙mel tul dan is-sajf. Bla ma naf qisni ftakart f’dik l-istedina li kien g˙amlilna Alfred Grech g˙all-esperjenza fl-Ingilterra. Ma’ dawn il-˙sibijiet bdejt ukoll niftakar u na˙seb fuq xi punti li ˙ar©u mill-

pinna tal-Papa Fran©isku fl-eΩortazzjoni l-Fer˙ tal-Evan©elju, fejn i˙ajjar lill-Knisja biex to˙ro© aktar fil-bera˙ lejn il-periferiji u a˙na stess nie˙du l-inizjattivi li nwasslu lil Alla. Dan il-punt flimkien ma’ pariri tad-direttur spiritwali kif ukoll xi esperjenzi simili ©ewwa pajjiΩna qajmu fija aktar l-entuΩjaΩmu u l-fer˙ biex nid˙ol g˙al esperjenza b˙al din.

Qabel ma morna g˙al din l-esperjenza kellna diversi laqg˙at fejn ˙adna idea ©enerali fuq ma’ xhiex nistg˙u niltaqg˙u u x’reli©jonijiet i˙addnu

ACTION20

n-nies tal-post. Ìejna mog˙tija wkoll xi tips fuq kif wie˙ed jista’ jifta˙ jew jibda diskussjoni u anke fuq x’g˙andu jing˙ad waqt dawn il-viΩti fid-djar. Dan il-pro©ett sar fil-parroçça ta’ San Fran©isk t’Assisi f’Handsworth, f’Birmingham l-Ingilterra. Konna milqug˙in ferm tajjeb mill-Kappilan Fr. Gerard Kelly u mis-Sisters of Mercy fejn konna allo©©jati. B˙ala programm nista’ ng˙id li kien impenjattiv ˙afna g˙all-fatt li l-©urnata kwaΩi kienet tkun mimlija kollha. Kien ikollna il-Quddiesa, it-talb tas-Salmi u laqg˙a li matulha kien jing˙ata rapport tal-˙idma tal-jum ta’ qabel u jitqassam l-appostolat g˙al dak il-jum. Kellna wkoll mumenti ta’ adorazzjoni u Ωew© sezzjonijiet ta’ viΩti fid-djar kuljum.

B˙ala esperjenza nista’ nistqarr li kienet wa˙da poΩittiva ˙afna, fejn in˙oss li l-preΩenza t’Alla kienet dejjem ˙ajja. In˙oss li tul din l-esperjenza ersaqt aktar fil-qrib tal-Mulej u g˙ext kliem s-salmista fejn jg˙id: “Huma u sejrin imorru jibku j©orru Ω-Ωerrieg˙a f’idejhom imma huma u ©ejjin lura ji©u fer˙ana ikantaw, huma u j©orru l-qattet f’idejhom.” F’kull ©urnata tal-pro©ett ̇ assejt li kont qed ng˙ix dan il-kliem, kienu x’kienu l-esperjenzi li kont qed niltaqa’ mag˙hom. F’kull sessjoni konna n˙abbtu bejn wie˙ed u ie˙or madwar mitt bieb, madankollu minnhom tista’ tg˙id li l-ma©©oranza jew ma kinux jift˙u jew inkella ma kinux interessati. Óafna minn dawk li kienu jift˙u l-anqas ma kienu jkunu Kristjani. A˙na, ming˙ajr ma nimponu fuq ˙add, konna dejjem nwasslu l-istess messa©©, dak li Alla tant i˙obbna li bag˙at lil Ibnu Ìesù fid-dinja g˙alina. Konna nwasslu wkoll messa©© ta’ paçi billi nikkonfermaw ix-xewqa li a˙na lkoll inkunu a˙wa ta’ xulxin. F’çerti djar, biex nuru wkoll din il-g˙aqda, konna ng˙idu t-talba tal-Missierna. Ma kinitx tonqos ukoll referenza g˙as-sehem tal-Modonna fit-twemmin tag˙na.

Ng˙id il-verità xi ˙jiel ta’ biΩa’ u ta’ qtig˙ ta’ qalb kien ikun hemm. Dawn l-emozzjonijiet kienu jinbtu meta kont inkun sejjer g˙ax-xog˙ol imma bil-g˙ajnuna tat-talb, li nista’ ng˙id li kien abbundanti, u bil-qawwa tal-Ispirtu s-Santu, kont in˙oss çerta motivazzjoni, çerta xewqa li biex na˙dem u nag˙mel xi ˙a©a. Kont in˙oss b˙al xi ˙a©a timbuttani biex inkun nista’ in˙abbat il-bieb. Stajt nifhem ukoll it-test tal-Iskrittura li jg˙id li Pawlu ˙awwel, Apollo saqqa imma huwa Alla li jkabbar.

Din is-silta urietni li jien ma jien xejn ˙lief dak il-lapes f’idejn Alla, li jien g˙alhekk biss strument g˙ax Alla kien li se jitkellem. Alla kien li ser ja˙dem ma’ dawk li sejrin nag˙mlu kuntatt mag˙hom.

Kuljum kont nipprova li nirreferi g˙al xi esperjenza l-aktar li laqtitni. Kuljum kont ukoll nipprova nie˙u xi ˙a©a tajba ming˙and il-membru l-ie˙or li kont no˙ro© mieg˙u. Dan kollu g˙amiltu g˙ax jien xtaqt li f’din l-esperjenza mhux jien biss inkun qed nag˙ti xi ˙a©a imma din tkun esperjenza li lili tkabbarni fil-fidi u li minna nitg˙allem. Kienu kbar l-eΩempji li ˙adt mill-grupp tal-le©junarji u qassisin li flimkien g˙amilna din l-esperjenza.

Il-Mulej g˙o©bu wkoll jurina xi ftit mill-frott u din kienet grazzja kbira g˙alija. Darba minnhom ˙abbatna fuq bieb ta’ dar u g˙all-ewwel ma wie©eb ˙add. Er©ajna ˙abbatna u hekk kif konna se mmorru g˙al bieb ie˙or nisimg˙u lil xi ˙add isej˙ilna minn ©ewwa, u qalilna li daqt se jkun mag˙na. Wara xi ftit nistennew infeta˙ il-bieb u ˙ar©et mara; a˙na b˙as-soltu wassalna l-messa©© li kellna nwasslu. G˙ednielha li a˙na ©ejjin mill-Knisja Kattolika f’isem il-kappillan tal-parroçça. Hija ˙assitha ˙afna fer˙ana u qaltilna li fl-a˙˙ar Alla sema’ t-talba tag˙ha g˙ax bag˙at lil xi ˙add Kattoliku jkellimha. Mill-ftit li sirna nafu dwarha din l-mara kienet Kattolika imma min˙abba li xi ftit snin ilu kellha xi mard, li ˙alliha f’kundizzjoni li ma tantx tista’ timxi u titkellem, hija tilfet kull kuntatt mal-Knisja. Urejna li a˙na fhimna t-tbatijiet tag˙ha. Billi hija xtaqet ter©a’ tibda tirçievi s-sagramenti kemm tal-qrar kif ukoll tat-tqarbin, a˙na wieg˙dniha li sejrin inkellmu lill-kappillan. Hija rringrazzjatna ˙afna u a˙na tlabna flimkien l-Missierna.

Esperjenza o˙ra kienet meta ˙abbatna bieb u sid id-dar ˙are© u beda jg˙ajjat u jg˙olli le˙nu mag˙na, madankollu x˙in imbag˙ad spjegajnielu li a˙na Kattoliçi huwa skuΩa ru˙u u talabna nid˙lu ©ewwa. Qalilna li huwa kien Kattoliku imma kien beda i˙addan ir-reli©jon Musulmana madankollu huwa xorta wa˙da kien jinsab fi kriΩi ta’ reli©jon. In˙oss li dawn l-esperjenzi u o˙rajn b˙alhom bnew u sa˙˙ew aktar l-fidi tieg˙i.

B˙ala esperjenza nista’ ng˙id li g˙alkemm kienet xi ftit diffiçli kienet poΩittiva ˙afna kemm mill-aspett soçjali u anke minn dak spiritwali.

21Milied 2014

Esperjenza mas-Sorijiet Missjunarji tal-Karità f’Liverpool MARIO MERCIECA

Ftit li xejn kont nimma©ina li l-esperjenza tal-volontarjat tieg˙i din is-sena setg˙et kienet mas-sorijiet missjunarji tal-karità, aktar u aktar ma kontx na˙seb li setg˙et tkun fil-belt ta’ Liverpool. Però l-Mulej i˙ejji t-toroq tieg˙u. Dan it-tip ta’ esperjenza kienu di©à g˙amluha diversi seminaristi qabel. Kull seminarista jammetti li esperjenza b˙al din dejjem ˙alliet fih ©id kbir. Kien dan il-©id u l-fer˙ li esprimew s˙abi li wassalni biex nag˙Ωel li nag˙mel din t-tip ta’ esperjenza.

L-esperjenza tieg˙i bdiet il-Óamis 18 ta’ Ìunju u spiççat it-Tnejn 7 ta’ Lulju. Nista’ ng˙id li g˙alija din kienet l-ewwel esperjenza ta’ volontarjat wa˙di allura kont çert li ser toffri sfidi kbar. Mal-wasla tieg˙i f’Liverpool mill-ewwel indunajt li kemm is-sorijiet kif ukoll il-voluntiera kienu ser jg˙inuni ˙afna biex din l-esperjenza tkun g˙alija ta’ gwadann. Fid-dar ma kontx l-uniku voluntier residenti imma mieg˙i kelli voluntier ie˙or Spanjol. Id-dar kienet tospita fiha sa 15-il persuna (ir©iel) kif ukoll, kuljum, barra l-Óamis, konna noffru ikla lil dawk li jinsabu bla dar.

Il-programm tal-©urnata

Il-programm li kelli tista’ tg˙id li kien jiddependi ˙afna mit-talb g˙ax skont il-˙in tat-talb kienu jsiru l-˙ti©ijiet l-o˙ra. Normalment il-©urnata kienet tibda bil-quddiesa fid-dar jew inkella f’xi knisja fil-qrib. Wara l-quddiesa kont immur fil-kçina biex nibdew nippreparaw g˙as-soup kitchen. Il-preparazzjonijiet kienu jinvolvu kemm tindif, preparazzjoni g˙at-tisjir kif ukoll tisjir. Dan kollu wie˙ed ma setax jag˙mlu wa˙du, g˙aldaqstant kienu l-˙afna l-voluntiera li jg˙inu f’din il-missjoni. Is-soup kitchen kienet tkun fl-4.30pm. Is-sorijiet kienu jilqg˙u madwar 60 ru˙ kull darba. Ta’ kuljum, qabel l-ikla ©ejt inkarigat biex nag˙mel ˙sieb Ωg˙ir fuq il-Van©elu. Wara li konna nservuhom u nieklu kien ikollna sieg˙a adorazzjoni quddiem Ìesù Sagramentat fejn fiha kien isir ir-ringrazzjament tal-©urnata. Matul din

l-esperjenza rajt kemm huwa importanti t-talb. Mhux me˙tie© li t-talb isir b’mod bombastiku, l-importanti li jkun hemm id-djalogu ma’ Kristu.

Esperjenza o˙ra kienet dik ta’ kull nhar ta’ Tnejn. Wara l-adorazzjoni konna no˙or©u barra mid-dar u nqassmu l-ikel. Hemm kien ikollna g ̇ add ta’ foqra o˙ra li kien jitrejqu bl-ikel li konna nag˙tuhom. Appuntament ie˙or ta’ kull ©img˙a kienet is-sieg˙a ta’ tif˙ir ’l Alla permezz ta’ innijiet, immexxija minn voluntiera lill-persuni li qed joqog˙du fid-dar. Din is-sieg˙a kienet isservi biex dawn ir-residenti jfa˙˙ru ’l Alla. Billi l-Óamis ma kienx ikun hemm soup kitchen is-Superjura talbitni biex ng˙in fil-preparazzjoni g˙all-attivitajiet g˙at-tfal li kienu ser jorganizzaw tul ix-xahar ta’ Awwissu. Il-Óamis ukoll kont ng˙in lis-sorijiet fit-tindif tad-dar fejn joqog˙du r-residenti. Darba minnhom jiena u ng˙inha fit-tindif qaltli: “Madre Teresa used to clean the things that were seen the worst in the eyes of the people. By them she used to praise the Lord”. Din il-fraΩi laqtitni g˙ax rajt li jiena anke bl-affarijiet iΩ-Ωg˙ar nista’ nfa˙˙ar lil Alla.

Kemm domt Liverpool, is-sorijiet g˙amlu ˙ar©a lill-anzjani tal-post ©ewwa Blackpool. Din l-attività jag˙mluha kull tant Ωmien biex iferr˙u lil dawn l-anzjani li forsi min˙abba l-faqar tag˙hom ma tantx jistg˙u jifir˙u.

L-effett li ˙alliet fija din l-esperjenza

Nista’ ng˙id li din l-esperjenza ma ̇ allitnix l-istess. Din l-esperjenza ˙allietni nirrifletti kemm jiena persuna ixxurtjata li ng˙ix ̇ ajja komda. Ìieg˙litni nirrifletti ftit fuq x’inhu l-veru faqar: kemm dak materjali u dak spiritwali. Li t˙abbat wiççek g˙al aktar minn 15-il ©urnata ma’ nies foqra, i©©ieg˙lek tifhem kemm verament fil-˙ajja, min huwa aktar ixxurtjat je˙tie© li jg˙in lil dawk il-persuni li huma anqas ixxurtjati. Din l-esperjenza ˙allitni nixtarr ukoll li hemm nies li huma foqra mhux g˙ax ma jridux ja˙dmu, imma ma jkollhomx biex jg˙ixu frott l-in©ustizzja li ti©i mill-persuni sinjuri. Kienet esperjenza li tag˙tni wkoll dawl ©did ta’ x’ifisser it-talb. G˙araft li t-talb huwa bΩonnjuΩ fil-˙ajja tan-Nisrani tant li mieg˙u g˙andha ddur il-©urnata. G˙araft ukoll li aktar ma jkun hemm xog˙ol aktar hu me˙tie© li jiΩdied it-talb. Dan l-argument

kienet issostnih ˙afna l-Beata Madre Teresa.

Illum li qed in˙ares lura lejn din l-esperjenza, in˙ossni grat li g˙amiltha, g˙ax permezz tag˙ha ltqajt ma’ dawn ir-realtajiet li kienu ©odda g˙alija. Barra minn hekk stajt n˙oss lil Ìesù jg˙idli: “kull m’g˙amiltu ma’ wie˙ed mill-iΩg˙ar minn dawn ˙uti tkunu g˙amiltuh mieg˙i” (Mt 25,40).

ACTION22

Meta naqra r-rakkont taΩ-Ωag˙Ωug˙ g˙ani (Mt 19,16-22), nis˙ajjel li mhumiex ftit dawk illi jsibu ru˙hom fiΩ-Ωarbun tieg˙u u jmorru ji©ru g˙and Ìesù! G˙ax anki fil-fond ta’ qalbna ©ieli jqumu çerti mistoqsijiet serji li mhux dejjem ikollna twe©iba g˙alihom.

FiΩ-Ωag˙Ωug˙ g˙ani nilma˙ lill-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ tag˙na, g˙ax b˙alu huma wkoll ©ieli juru sinjali ta’ nuqqas ta’ ser˙an fil-kuxjenza u fil-qalb. Mhux g˙ax l-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ huma ̇ Ωiena, imma g˙ax hija n-natura umana li tqajjem çerti mistoqsijiet eΩistenzjali, speçjalment fil-fjur tal-˙ajja.

Óafna miΩ-Ωg˙aΩag˙ huma g˙onja f’diversi aspetti tal-˙ajja, imma l-aqwa g˙ana li g˙andhom hija l-persuna tag˙hom. Huma riΩorsa ta’ talenti, ̇ iliet, ˙olm u tamiet. Il-Knisja g˙andha g˙al qalbha dan il-wirt uman. Minbarra li g˙andhom g˙ana materjali u interjuri, huma trawmu f’ambjent reli©juΩ. Jien konvint li g˙add kbir minnhom g˙andhom tag˙rif reli©juΩ.

Minkejja dan kollu, jista’ ji©rilhom b˙aΩ-Ωag˙Ωug˙ g˙ani: g˙alkemm kien g˙ani fil-mezzi u fil-formazzjoni reli©juΩa (tant li jg˙id li dejjem ˙ares il-Kmandamenti!), xorta wa˙da kellu sensiela ta’ mistoqsijiet f’qalbu li g˙amluh insodisfatt. Kellu xi ˙a©a nieqsa – nist˙ajjel li kellu dak li Santu Wistin isejja˙lu cor inquietum. Ma nistag˙©ibx, g˙ax anki jien u int ©ieli jkollna waqtiet b˙al dawn. Jien konvint li meta Ω-Ωg˙aΩag˙ tag˙na jsibu ru˙hom f’qag˙da b˙al din, partikularment meta jkunu f’salib it-toroq biex jag˙mlu l-g˙aΩliet ta’ ˙ajjithom, huma kapaçi jibdlu din iç-çirkustanza f’opportunità – f’mument ta’ grazzja – g˙ax bl-g˙ajnuna tag˙na u ta’ Alla huma jistg˙u jsibu t-twe©ibiet g˙all-mistoqsijiet profondi li jkollhom f’qalbhom. F’dan il-proçess, il-familja g˙andha sehem importanti ˙afna. B˙ala r-responsabbli mill-ewwel seminarju fejn jinbtu l-vokazzjonijiet fis-sens wiesa’ tal-kelma, il-©enituri sewwa jg˙assu fuqhom infushom biex ma j˙allux tiΩloq minn fuq spallejhom din is-sej˙a li g˙andhom biex jg˙inu lil uliedhom iwie©bu g˙ad-domandi li g˙andhom. M’g˙andniex ninkwetaw li Ω-Ωg˙aΩag˙ huma kritiçi u li ma jikkuntentawx ru˙hom mill-ewwel bit-twe©ibiet li nag˙tuhom. Ninkwieta meta l-bniedem, ikun ta’ liema età jkun, ma jistaqsix, g˙ax wisq probabbli dan jista’ jfisser li jkun irrinunzja li jinΩel fil-fond tal-g˙arfien tieg˙u nnifsu.

Teżor Żagħżugħ

IL-KELMA TAR-RAGĦAJ – L-E.T. MONS MARIO GRECH, ISQOF TA’ GĦAWDEX

Rifl essjoni fi s-Solennità ta’ Kristu Sultan tal-Ħolqien Kollu

Manifestazzjoni Djoċesana quddiem is-Seminarju Djoċesan, il-Belt VictoriaIl-Ħadd 23 ta’ Novembru 2014

Fil-Van©elu naqraw li Ìesù tefa’ ˙arsa kollha m˙abba fuq dan iΩ-Ωag˙Ωug˙. Filwaqt li l-Knisja tag˙raf il-missjoni tag˙ha li ma teg˙ja qatt titfa’ l-˙arsa kollha m˙abba fuq dawk li qeg˙din jag˙mlu d-domandi tqal tal-˙ajja, hija tistedinna biex fuq dik il-persuna li qed tfittex, partikularment fuq l-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙, nitfg˙u l-˙arsa ta’ m˙abba. Meta nag˙mlu hekk, a˙na nkunu nestendu l-˙arsa ta’ m˙abba li Kristu xe˙et fuq iΩ-Ωag˙Ωug˙ g˙ani. Kristu la ©©udikah, la kkundannah, la umiljah, la ddisprezzah u anqas warrbu minn quddiemu. Minflok, huwa jurih l-im˙abba, id-disponibbiltà u l-attenzjoni tieg˙u. Bl-atte©©jament melliesi tieg˙u, Ìesù wera li kellu fiduçja u stima kbira lejn dan iΩ-Ωag˙Ωug˙ insodisfatt. Dak li Ìesù g˙amel ma’ dan iΩ-Ωag˙Ωug˙, huwa jag˙mlu ma’ kull wie˙ed u wa˙da minna; huwa jrid li din tkun l-attitudni tag˙na mal-bniedem li huwa emozzjonalment, spiritwalment u moralment insodisfatt. G˙al Ìesù, kull wie˙ed minna hu teΩor prezzjuΩ; jekk dan it-teΩor huwa mo˙bi, huwa jridna no˙or©uh fil-bera˙ billi fil-˙ajja nag˙mlu g˙aΩliet skont il-vokazzjoni tag˙na.

Jekk irridu li wliedna jiskopru l-vokazzjoni tag˙hom, anki l-vokazzjoni saçerdotali jew g˙all-˙ajja kkonsagrata, reli©juΩa jew missjunarja, fuq l-eΩempju tieg˙u nitfg˙u ˙arsa kollha m˙abba fuqhom. Inkunu nonqsu jekk ma nag˙tux kas tal-fehmiet u t-twe©ibiet tag˙hom. Huwa fatt li xi drabi nistg˙u nkunu negattivi fir-rigward tag˙hom u ma niΩnux biΩΩejjed dak li jaqsmu mag˙na. Anki jekk ir-risposta li jag˙tuna ma tkunx skont il-kanoni, f’dik

23Milied 2014

ir-risposta jaf ikun hemm Ωerrieg˙a tajba b˙alma kien hemm fit-twe©iba li Ω-Ωag˙Ωug˙ ta lil Kristu. Huwa dmir tag˙na l-adulti li b’˙afna sabar ng˙inuhom isibu t-twe©ibiet s˙a˙ g˙al ˙ajjithom.

Il-proposta ta’ Ìesù liΩ-Ωag˙Ωug˙ g˙ani hija diretta u interessanti: “Mur bieg˙ il-©id li g˙andek (u) ag˙tih lill-foqra”. Ìesù ma jitlobx minnu li jag˙mel sagrifiççju, imma jistiednu jinfatam minn dak li huwa tieg˙u. Ìesù ma jag˙millux stedina biex ikun fqir, imma biex jaqsam li g˙andu mal-o˙rajn. Ìesù qed i˙e©©u jfittex lill-foqra g˙ax dawn jg˙inuh jo˙ro© mill-fosdqa tal-egoiΩmu tieg˙u biex jing˙ata lill-o˙rajn. Ìesù qed jipprova jfissirlu li aktar hemm sodisfazzjon meta wie˙ed jag˙ti milli meta jirçievi. L-appell ta’ Ìesù huwa biex il-bniedem ikun altruwista u jifta˙ qalbu g˙all-o˙rajn. Fuq kollox, Ìesù qed i˙e©©e© lil dan iΩ-Ωag˙Ωug˙ biex ikun strument tal-komunjoni.

G˙alhekk, jekk lill-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ tag˙na ng˙inuhom japprezzaw il-volontarjat – jekk in˙e©©uhom biex jinfet˙u aktar g˙al min hu fil-bΩonn, a˙na nkunu nlaqqg˙uhom ma’ Kristu. Ìesù nnifsu jg˙idilna li meta nitimg˙u lil min hu bil-©u˙, nisqu lil min hu bil-g˙atx, inlibbsu lil min huwa mneΩΩa’ u nilqg˙u lill-barrani, dan a˙na nkunu nag˙mluh mieg˙u stess. Ìesù jitwa˙˙ad ma’ kull bniedem, speçjalment mal-fqir u ç-çkejken. G˙alhekk, jekk ng˙inu liΩ-Ωg˙aΩag˙ biex flok ma jserr˙u rashom fuq is-suççess, il-karriera, u l-bqija, huma jibnu fuq l-im˙abba li ting˙ata lill-o˙rajn, inkunu nqieg˙du l-pedament biex joktru l-vokazzjonijiet g˙as-saçerdozju, g˙all-˙ajja reli©juΩa, ikkonsagrata u missjunarja. G˙alhekk, min jag˙ti ftit mill-˙in, ˙iliet u ener©ija tieg˙u lill-foqra, ikun ukoll kapaçi jwie©eb lill-Mulej li jaf isejja˙lu biex jing˙ata kollu kemm hu lilu u lill-bnedmin. “Min hu fidil f’˙a©a Ωg˙ira, hu fidil ukoll fil-˙afna” (Lq 16,11).

Din is-sena qeg˙din nag˙mlu din il-festa ta’ Kristu Re biswit is-Seminarju Ma©©uri tag˙na. Mija u tmienja u erbg˙in (148) sena ilu l-antenati tag˙na ˙asbu biex iwaqqfu dan is-Seminarju u hekk jag˙tu “qalb” lid-Djoçesi. Matul

dawn is-snin, aktar minn sitt mitt saçerdot ˙ar©u minn din id-dar tal-formazzjoni u dan bl-g˙ajnuna ©eneruΩa tal-poplu tag˙na. A˙na kommessi li sa fejn jiddependi minna, din il-qalb tibqa’ ç-çentru tad-Djoçesi tag˙na. Ìejna hawnhekk biex napprezzaw aktar dan id-don li Alla ta lil din il-Knisja Ωag˙Ωug˙a ta’ mija u ̇ amsin sena; in©barna biex nitolbu flimkien lil Kristu Sultan tag˙na biex jibqa’ jsejja˙ liΩ-Ωg˙aΩag˙ jimxu mieg˙u; min-na˙a tag˙na, inkomplu nfittxu ng˙inuhom ikunu miftu˙a g˙al dawn is-sej˙at.

G˙alhekk irrid insellem lill-abbatini u filwaqt li nirringrazzjahom g˙as-servizz li joffru waqt il-litur©ija, in˙e©©i©hom ikomplu jaqdu lil Ìesù fuq l-altar; meta huma jkunu qrib ta’ Ìesù, Hu jaf jafdalhom sej˙at u missjoni. Insellem lill-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ u nag˙mlilhom kura©© biex jibqg˙u jqanqlu mistoqsijiet, g˙ax il-mistoqsija hija o˙t il-g˙erf. Insellem lill-familji li huma l-ewwel esperjenza ta’ Knisja. Huma l-ewwel dar ta’ formazzjoni. Il-Knisja f’G˙awdex midjuna lejn dawk il-familji li g˙anewha b’ulied li bl-g˙ajnuna tag˙hom wie©bu g˙as-sej˙at varji li g˙amel il-Mulej. Nappellalhom biex ma jirrinunzjawx g˙ar-responsabbiltà li l-Mulej fdalhom biex jag˙mlu mill-familja tag˙hom mixtla fejn uliedhom jitg˙allmu l-arti tal-©eneroΩità. Insellem lill-animaturi tal-pastorali maΩ-Ωg˙aΩag˙, b’mod partikulari lill-animaturi tal-pastorali vokazzjonali. Matul il-ViΩta Pastorali fil-parroççi, qed niltaqa’ ma’ esperjenzi vokazzjonali sbie˙ – qed niskopri li g˙andna Ωg˙aΩag˙ u koppji li huma ©eneruΩi ma’ Kristu u l-Knisja billi jakkumpanjaw lill-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ fit-tiftixa tar-risposti li g˙andhom bΩonn. Fl-a˙˙ar nett insellem lis-saçerdoti, ir-reli©juΩi u l-persuni kkonsagrati tal-preΩenza u l-˙idma tag˙hom. Dan l-a˙˙ar smajt xi adolexxenti jistqarru l-ammirazzjoni tag˙hom lejn xi w˙ud mis-saçerdoti tag˙na li bi m˙abba u ˙e©©a jaqdu l-altar. Fost dawk indikati hemm saçerdoti anzjani u morda. G˙alhekk irrid nesprimi l-gratitudni tieg˙i lejn il-presbiterju djoçesan u lejkom ir-reli©juΩi.

Inkomplu nibnu flimkien komunità ekkleΩjali li tg˙oΩΩ it-talb. It-talb u s-sagrifiççju huma t-tisqija taΩ-Ωerrieg˙a tal-vokazzjonijiet. Huwa importanti li jkollna komunitajiet misjuqin mill-im˙abba g˙al Kristu – huwa dan l-entuΩjaΩmu li jista’ jo˙loq kurΩità fl-adolexxenti u Ω-Ωg˙aΩag˙ li qed ifittxu kif iwie©bu g˙as-sej˙a li jag˙mel il-Mulej.

ACTION24

Apprezzament

Mons. Onor. Luigi Vella (1930-2014)Mons. Lui©i Vella twieled fil-parroçça tal-Qalb ta’ Ìesu`, fil-Fontana. Ta’ ˙ames snin beda l-Iskola Primarja tal-Gvern fir-Rabat. Fis-sena 1937, zijuh Dun Fran©isk Mercieca sar Kappillan tal-parroçça tal-G˙asri. G˙aldaqstant, Lui©i mar mieg˙u f’din il-parroçça u kompla l-iskola f’dan ir-ra˙al. Sena wara biss, ji©ifieri fis-sena 1938, Dun Fran©isk Mercieca ©ie msejja˙ sabiex imur Kappillan fil-parroçça taΩ-

Ûebbu©. Lui©i eventwalment re©a’ mar mieg˙u u kompla l-iskola primarja f’dan ir-ra˙al stess. Meta spiçça l-iskola primarja beda l-iskola sekondarja fis-Seminarju Minuri t’G˙awdex. Lui©i mqanqal mill-eΩempji sbie˙ ta’ zijuh il-Kappillan, u aktar tard Arçipriet, Dun Fran©isk Mercieca, ˙ass is-sej˙a biex ikompli l-istudju tieg˙u g˙as-saçerdozju. Eventwalment, wara li spiçça s-sitt snin tal-iskola sekondarja, g˙adda sabiex jibda l-kors ta’ seba’ snin ta’ formazzjoni g˙as-saçerdozju fis-Seminarju Ma©©uri t’G˙awdex. Fis-sena 1955, Lui©i flimkien ma’ s˙abu, ©ew ordnati saçerdoti mill-Isqof ÌuΩeppi Pace.

Il-bidu tal-ministeru saçerdotali tieg˙u, Dun Alwi©, ddedikah g˙all-©id tal-komunita` parrokkjali fiΩ-Ûebbu©, fejn kontinwament kien jassisti lil zijuh Dun Fran©isk Mercieca. Aktar tard, meta l-Arçipriet Dun Fran©isk Mercieca beda j˙oss sa˙˙tu sejra lura, Mons. Isqof ÌuΩeppi Pace, ˙atar lil Dun Alwi© ku©itur ta’ zijuh, ˙alli jerfa’ r-responsabilta` fil-˙idma parrokkjali. Meta fis-27 ta’ Novembru tal-1964, se˙˙et il-mewt g˙all-g˙arrieda tal-mibki Arçipriet Dun Fran©isk Mercieca, Mons. Isqof g˙aΩel lil Dun Alwi© sabiex ikun is-suççessur ta’ zijuh u hekk ikun it-tieni arçipriet tal-parroçça taΩ-Ûebbu©.

Il-©urnata tat-8 ta’ Diçembru tal-1964, festa tal-Immakulata Kunçizzjoni, kienet l-©urnata uffiçjali li fiha Dun Alwi© ta bidu g˙all-˙idma tieg˙u b˙ala rag˙aj spiritwali tal-parroçça taΩ-Ûebbu©, ˙idma li kellha tie˙u madwar 32 sena. Fil-˙idma tieg˙u b˙ala Arçipriet, Dun Alwi© Vella kellu l-kooperazzjoni s˙i˙a tal-poplu. Dan kien fiΩ-Ωmien li kien qieg˙ed isir il-Konçilju Vatikan II. Kien f’dan iΩ-Ωmien ukoll, li l-Arçipriet Ωejjen b’diversi opri l-Knisja Parrokkjali taΩ-Ûebbu©, bit-tqeg˙id tal-ir˙am onice, fost l-akbar opra li g˙amel. Naturalment, Dun Alwi© mhux biss ˙adem g˙all-Knisja tal-©ebel, imma wkoll ˙a ˙sieb b’kura kbira l-erwie˙ fdati lilu. Kien fi Ωmienu li l-komunità reli©juΩa tal-patrijiet tas-Soçjeta` Missjunarja ta’ San Pawl bniet id-dar tal-irtiri tag˙ha fiΩ-Ûebbu©, u li minnha tant ˙are© ©id spiritwali. Aktar tard wkoll is-Soçjeta` tal-M.U.S.E.U.M. bdiet tiffunzjona fir-ra˙al biex ixxerred b’mod aktar qawwi t-tag˙lim tal-Evan©elju lill-poplu. L-Arçipriet Vella kellu wkoll g˙al qalbu l-edukazzjoni, l-attivitajiet soçjali, u kulturali, tant li bena ç-Çentru Parrokkjali fl-1967-68. Infatti, ˙a ˙sieb ukoll li jnissel fil-qalb tal-poplu Ûebbu©i l-im˙abba g˙all-muΩika. Dan jidher fid-diversi tentattivi, sabiex iwaqqaf is-Soçjetà Filarmonika Santa Marija.

Is-sena 1996, kellha tkun l-a˙˙ar sena g˙all-Arçipriet Vella, fit-tmexxija tal-parroçça taΩ-Ûebbu©. Infatti, kien f’din is-sena li hu talab ir-riΩenja lill-Isqof Nikol Ì. Cauchi min˙abba ra©unijiet ta’ sa˙˙a fiΩika. L-Arçipriet Vella dam jie˙u ˙sieb il-parroçça sakemm is-suççessur tieg˙u ˙a t-tre©ija tal-parroçça b’mod uffiççjali. B˙ala rikonoxximent u apprezzament tal-

˙idma twila tieg˙u fil-parroçça taΩ-Ûebbu©, Mons. Isqof Nikol Ì. Cauchi kien ˙atar lil Dun Alwi© Vella b˙ala Monsinjur Onorarju tal-Knisja Katidrali t’G˙awdex, bit-titlu ta’ Arçipriet Emeritu.

L-Arçipriet flimkien mal-familja tieg˙u kompla l-˙idma saçerdotali tieg˙u fil-parroçça tal-Qalb ta’ Ìesù fil-Fontana. Hemm g˙al dawn l-a˙˙ar sbatax-il sena u nofs kompla jag˙ti s-servizz tieg˙u bl-akbar dedikazzjoni, filwaqt li kompla jg˙in wkoll fil-parroçça taΩ-Ûebbu©. L-Arçipriet g˙adda g˙all-˙ajja ta’ dejjem nhar il-Erbg˙a 12 ta’ Marzu, 2014 fl-età ta’ 83 sena. L-poplu kollu taΩ-Ûebbu© ta’ tislima kif jixraq lil dan ir-rag˙aj spiritwali li tant ˙abbhom u ˙adem bi m˙abba lejn ir-ra˙al tag˙hom.

Dun Tarcisio L. Attard (1933-2014)Dun Tarcisio twieled fir-ra˙al t’G˙ajnsielem fid-19 ta’ Jannar 1933, minn Girgor u Maria Assunta née Galea Rapa. Óa l-edukazzjoni primarja tieg˙u fl-Iskola Primarja t’G˙ajnsielem. Meta kellu tnax-il sena da˙al is-Seminarju Minuri. Is-sena letterarja g˙amilha fil-Kulle©© ta’ Sant’Antnin f’G˙ajnsielem. Il-kors tal-filosofija u tat-teolo©ija g˙amilhom fis-

Seminarju Ma©©uri t’G˙awdex. Fit-2 t’April 1960 ©ie ordnat saçerdot minn Mons. ÌuΩeppi Pace, Isqof t’G˙awdex.

Fil-11 ta’ Lulju 1960 ©ie ma˙tur prefett tat-tfal tal-Istitut ta’ San ÌuΩepp, f’G˙ajnsielem. F’April 1967 ©ie trasferit fil-parroçça t’G˙ajnsielem. Il-Qrar u t-Tqarbin lill-morda fi djarhom kien ix-xog˙ol pastorali preferut tieg˙u. F’din il-parroçça hu kien direttur spiritwali ta’ diversi praesidia. Kien ukoll direttur spiritwali tax-xebbiet tal-Azzjoni Kattolika u ko-fundatur u president tal-G˙aqda Rikreattiva u Kulturali li kienet g˙aqda mag˙mula miΩ-Ωg˙aΩag˙. Kien ukoll vigarju parrokkjali, jie˙u ˙sieb il-Quddies u l-legati u karigi u impennji o˙ra.

Fl-1974 l-Isqof Mons. Nikol Ì. Cauchi ˙atru rettur tas-santwarju tal-Madonna ta’ Lourdes, kariga li qeda sa ma miet. Minn dan il-post qaddis, Dun Tarcisio ˙adem biex ixerred devozzjoni u m˙abba lejn din l-Omm tas-Sema.

Huwa g˙adda g˙all-˙ajja ta’ dejjem nhar l-10 ta’ Mejju 2014.

Mons. Ġużeppi Azzopardi (1925-2014)Dun ÌuΩepp twieled f’Ta’ Kerçem fl-1925. Óa l-edukazzjoni primarja tieg˙u fl-Iskola Primarja Ta’ Kerçem, u dik sekondarja fis-Seminarju Minuri tal-Qalb ta’ Ìesù. Wara li temm il-kors ta’ formazzjoni fil-filosofija u t-teolo©ija fis-Seminarju Ma©©uri, nhar id-29 ta’ Marzu 1952 ©ie ordnat saçerdot mill-Isqof t'G˙awdex Mons. ÌuΩeppi Pace fil-Katidral t’G˙awdex flimkien

ma’ 8 o˙ra minn s˙abu. Fit-22 ta' Mejju g˙amel l-Ewwel Quddiesa tieg˙u fil-knisja parrokkjali Ta’ Kerçem. Dritt wara l-ordinazzjoni Mons. Pace talbu biex isir kappillan tal-kor fil-Katidral t’G˙awdex, sakemm fl-1975 ©ie ma˙tur monsinjur tal-kapitlu tal-istess Katidral, uffiççju li baqa’ jaqdi ta’ kuljum sas-sena 2009.

Wara l-ordinazzjoni hu kien ukoll iwettaq il-ministeru saçerdotali tieg˙u fil-parroçça Ta’ Kerçem, sakemm fl-1958

25Milied 2014

huwa sar rettur tal-knisja tal-Lunzjata, fejn dam iservi g˙al 40 sena. Fis-sena 1972 kien ukoll g˙al diversi xhur rettur tal-knisja ta’ Santa Luçija.

Mons. ÌuΩeppi Azzopardi g˙adda g˙all-˙ajja ta’ dejjem nhar is-26 ta’ Ìunju 2014.

Il-Kan. Kant. Karm Cini (1938-2014) Il-Kan. Kantur Dun Karm Cini, iben ÌuΩepp u Re©ina nee’ Cefai, twieled nhar id-19 ta’ Mejju 1938, f’42, Triq il-Madonna taç-Çiçri, iΩ-Ûebbu© G˙awdex u ©ie mg˙ammed l-g˙ada minn Dun ÌuΩepp Masini, li kien qed iservi b˙ala Vigarju Ekonomu, fil-Parroçça taΩ-Ûebbu©. Il-parrini tieg˙u kienu zijuh min-na˙a t’ommu, Fran©isk Cefai u zitu

min-na˙a t’ommu wkoll Maria Antonia Cefai, it-tnejn miΩ-Ûebbu©. Irçieva s-Sagrament tal-Konfirmazzjoni fid-19 ta’ Awwissu 1945, mill-Isqof ÌuΩeppi Pace fil-Knisja Parrokkjali taΩ-Ûebbu©.

Studja fl-iskola primarja taΩ-Ûebbu©. Wara, g˙al xi Ωmien min˙abba esi©enzi familjari u nuqqas ta’ finanzi ˙alla l-iskola u g˙en lill-familja fir-raba’, sakemm ispirat minn xi persuni fosthom Dun ÌuΩepp Masini li sadanitattant kien Rettur tal-Knisja ta’ San Pawl f’Marsalforn, il-Provinçjal Alfons M. Camilleri (OFM), Madre Ìemma tas-Sorijiet Fran©iskani tal-Qalb ta’ Ìesù, Frenç tal-G˙arb u San Ìor© Preca, fundatur tas-Soçjeta’ tal-Museum, issokta l-istudji tieg˙u l-ewwel fil-Kulle©© tal-Fran©iskani Minuri fil-Kunvent tag˙hom f’G˙ajnsielem u mbag˙ad fis-Seminarju Minuri t’G˙awdex. Dawn l-istudji eventwalment wassluh biex jibda l-kors ta’ formazzjoni g˙as-Saçerdozju fis-Seminarju Ma©©uri tad-Djoçesi t’G˙awdex.

Irçieva s-Sud-djakonat fl-1968 mill-Isqof ÌuΩeppi Pace u ©ie ordnat Djaknu mill-Isqof Nikol Cauchi fit-23 ta’ Marzu 1968 fil-Kappella tas-Seminarju. Ordna Saçerdot flimkien ma’ g˙axar presbiteri o˙ra fil-Katidral ta’ G˙awdex fil-11 ta’ Mejju 1968. Iççelebra l-ewwel Quddiesa solenni tieg˙u fit-18 ta’ Mejju tal-istess sena fil-Knisja Parrokkjali taΩ-Ûebbu©.

Dun Karm beda jaqdi l-ministeru saçerdotali tieg˙u b˙ala Viçi-Parroku fil-Parroçça tal-Mellie˙a mal-Kappillan Dun ÌuΩepp Schembri. Il-˙idma pastorali tieg˙u hawn kienet tinkludi fost l-o˙rajn laqg˙at ta’ grupp kbir ta’ xebbiet tal-Azzjoni Kattolika. Is-sena ta’ wara nsibuh Assistent Direttur fl-Istitut ta’ San ÌuΩepp t’G˙ajnsielem li kien jospita tfal orfni.

Fis-sena 1973, Dun Karm ©ie ma˙tur Vigarju Sagristan tal-Knisja Parrokkjali taΩ-Ûebbu© biex jg˙in lill-Arçipriet Luigi Vella. Kien waqqaf il-grupp taΩ-Ûg˙aΩag˙ u mag˙hom kien jorganizza diversi attivitajiet. Fis-sena 1974 insibuh mill-©did f’Malta b˙ala Viçi Parroku f’Óal Kirkop fejn il-Kappillan kien il-Kan. Dun An©elo Vella. Darba fit-Tifkira tad-Duluri, Dun Karm g˙adda 17-il sieg˙a fil-Konfessjonarju jqarar. F’dik l-istess sena g˙amel il-pani©ierku tal-festa ta’ San Leonardu patrun ta’ Óal Kirkop. Fl-1975 ©ie ma˙tur Assistent Rettur tas-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu fl-G˙arb, u kien jie˙u ˙sieb il-Quddies u l-Qrar fost l-o˙rajn. Baqa’ jaqdi din il-kariga sal-1982 meta ©ie ma˙tur Assistent Viçi Parroku fil-Parroçça t’G˙ajnsielem. Fl-1985 beda ja˙dem fl-Uffiççju Missjunarju li dak iΩ-Ωmien kien jopera mill-Oratorju Don Bosco u f’Novembru tal-1986 ©ie appuntat b˙ala Assistent Direttur u TeΩorier tal-Missjoni l-Kbira fid-Djoçesi ta’ G˙awdex.

Fl-1 ta’ Novembru tal-1998 ©ie ma˙tur Kanoniku effettiv tal-Kolle©©jata tal-BaΩilika tal-G˙arb li kien ilu jservi b˙ala Kanoniku Onorarju sa mill-24 ta’ Diçembru tal-1981. Fl-1991, imbag˙ad ©ie promoss g˙ad-dinjità ta’ Kantur.

Dun Karm kien jag˙ti s-servizz tieg˙u ta’ Konfessur fil-Parroççi tal-G˙arb u l-G˙asri, kif ukoll lis-Sorijiet Agostinjani f’G˙ajnsielem g˙al aktar minn 40 sena. Dan minbarra s-servizz assidwu tieg˙u fil-Parroçça taΩ-Ûebbu© fejn kien iqaddes kuljum il-Quddiesa tas-6.00a.m., iqarar, u Direttur Spiritwali ta’ tliet praesidia tal-Le©jun ta’ Marija u l-ferg˙a tan-

nisa tal-Azzjoni Kattolika. Dun Karm kien ukoll il-promotur tad-devozzjoni lejn is-Saçerdot Dun Karm Cachia (saçerdot miΩ-Ûebbu© li miet b’fama ta’ qdusija) u wa˙da mill-ikbar xewqat tieg˙u kienet li l-fdalijiet ta’ dan is-saçerdot ji©u trasferiti miç-Çimiterju taΩ-Ûebbu© g˙all-Knisja Parrokkjali – xewqa li saret realtà fid-19 ta’ Ottubru 2013. Kien ukoll id-Direttur Spiritwali tas-Soçjeta’ Filarmonika Santa Marija li kienet tant g˙al qalbu.

Dun Karm ing˙aqad m’Alla l-Missier fil-˙ajja ta’ dejjem nhar il-Ìimg˙a, 1 ta’ Awwissu f’età ta’ 76 sena.

Mons. Ġużepp Mintoff (1937-2014)Mons. ÌuΩepp Mintoff twieled fis-17 ta’ Marzu, tal-1937. Kien saçerdot eΩemplari li qeda l-ministeru g˙al 52 sena. Kien assidwu fit-talb, fil-quddiesa u fil-brevjar, çar u jolqot fil-prietki, serju u çajtier fl-istess ˙in, ilvent, iddedikat, i˙obb ˙afna l-ordni u preçiΩ f’li jag˙mel.

G˙ex is-saçerdozju f’diversi oqsma pastorali: fil-presbyterium tal-G˙asri fejn,

fost l-o˙rajn, g˙al 23 sena serva b˙ala kappillan. Kien ukoll kappillan tal-kor fil-Katidral t’G˙awdex, lejn il-bidu tas-saçerdozju tieg˙u, kif ukoll Monsinjur ad honorem fl-a˙˙ar snin ta’ ˙ajtu. Mons. ÌuΩepp Mintoff kien ukoll kanoniku fil-Kolle©©jata tal-G˙arb, g˙al xi Ωmien viçiparroku, teΩorier u penitenzier. Serva wkoll fis-Seminarju Minuri fejn kien g˙alliem, fl-Isptar fejn kien kappillan, fil-Kurja fejn kien uffiçjal, u fil-ministeru tal-qrar li kien jaqdi f’parroççi o˙ra barra l-G˙asri.

Óabb il-parroçça fejn twieled, ˙adem g˙aliha, fost il-˙idma tieg˙u ©ab l-Istatwa titulari ta’ Kristu Ewkaristiku Salvatur, iddedika ˙afna ener©ija g˙all-Parroçça u ˙allas opri minn butu.

Huwa miet fil-21 ta’ Settembru tal-2014. Nafdawh f’idejn Alla tal-Óniena li jridna fi ˙danu g˙al dejjem. Ma niqfux nitolbu g˙all-vokazzjonijiet u ng˙oΩΩu d-don tas-saçerdozju li jeΩisti konkretament fis-saçerdoti individwali li jaqduna.

Kan. Edward Xuereb

Mons. Joe Gauci (1937-2014)Dun Joe twieled Ta’ Kerçem fis-17 ta’ Jannar 1937, minn Girgor u ÌuΩeppa née Azzopardi, il-˙ames fost disa’ a˙wa. Óa l-edukazzjoni primarja tieg˙u fl-Iskola Ta’ Kerçem, u dik sekondarja fl-Iskola tas-Seminarju Minuri tal-Qalb ta’ Ìesù. Minn hawnhekk, f’Settembru tas-sena 1956 beda l-formazzjoni g˙as-saçerdozju fis-Seminarju Ma©©uri. Fit-30 ta’ Marzu 1963

©ie ordnat saçerdot mill-Isqof t’G˙awdex Mons. ÌuΩeppi Pace fil-kappella tas-Seminarju, u fix-xhur ta’ wara temm il-kors tal-formazzjoni g˙as-saçerdozju. Fis-sentejn ta’ wara, mill-1963 sal-1965 qeda l-ministeru saçerdotali tieg˙u fil-parroçça Ta’ Kerçem, b˙ala viçi-parroku mal-Kappillan Mikelan© Grima, u prokuratur tal-Festa, kif ukoll kien g˙alliem tat-Taljan fis-Seminarju Minuri.

Fis-sena 1965 mar fil-parroçça ta’ San Ìor© Martri, Óal Qormi, b˙ala viçi-parroku mal-Arçipriet Ìerard Frendo, bid-dmir tal-assistenza mal-moribondi. Wara tnax-il sena ta’ ministeru f’din il-parroçça, re©a’ lura G˙awdex fejn ix-xog˙ol ewlieni tieg˙u kien b˙ala kappillan, l-ewwel tal-Isptar Ìenerali, imbag˙ad tal-Isptar Mentali. Dam jaqdi dan il-ministeru g˙al g˙oxrin sena, sakemm fl-1998 irtira min˙abba l-età. Barra minn hekk kien jaqdi l-ministeru tieg˙u wkoll fil-parroçça Ta’ Kerçem, fejn kien iqaddes kuljum u jassisti diversi praesidia tal-Le©jun ta’ Marija b˙ala direttur spiritwali. Meta ©ie lura G˙awdex beda wkoll is-servizz twil tieg˙u fil-kapitlu tal-Katidral: mill-1977 b˙ala kappillan tal-kor, sakemm imbag˙ad f’Mejju 2008 ©ie ma˙tur kanoniku ku©itur ta’ Mons. Lawrenz Xerri, u f’Jannar 2010 sar kanoniku effettiv tal-istess kapitlu.

Huwa g˙adda g˙all-˙ajja ta’ dejjem nhar s-6 ta’ Novembru 2014.

ACTION26

Paġna Missunarja

F’din l-edizzjoni tal-Action sejrin niltaqg˙u ma’ Sr Maria Micallef li g˙adha kemm ing˙aqdet mal-komunità tas-Sorijiet Fran©iskani tal-Qalb ta’ Ìesù li jag˙tu s-servizz tag˙hom lill-komunità tas-Seminarju Ma©©uri.

Imwieleda fir-Rabat Malta fis-17 ta’ Frar, 1932, Sr Maria kienet it-tielet fost g˙axar a˙wa li kibru f’familja fejn il-©enituri rabbewhom fl-im˙abba ta’ Alla. Fl-1956 da˙let mas-Sorijiet Fran©iskani tal-Qalb ta’ Ìesù b˙ala novizza f’Ruma u fl-1959 g˙amlet il-professjoni.

Tirrakkonta li l-vokazzjoni tag˙ha tafha lir-rivista Malta Missjunarja fejn kienet taqra dwar it-tfal batuti f’pajjiΩi tat-tielet dinja, esperjenzi li nislu fiha x-xewqa li tkun tista’ tg˙inhom. U allura ©ietha naturali li wara l-professjoni titlob lis-superjuri tag˙ha biex tmur tag˙mel esperjenza missjunarja.

Sr Maria g˙addiet iktar minn ˙amsin sena fil-missjoni ©ewwa l-BraΩil. Fil-bidu hija kienet ta˙dem fil-kamp pastorali fejn kienet ukoll tg˙in lill-qassisin. Hija tat ukoll is-servizz tag˙ha fl-isptar. Imma l-ikbar kontribut li tat fil-missjoni kien fil-kamp tat-tfal fejn kienet tie˙u ˙sieb crash tat-tfal.

Din il-crash kienet tilqa’ matul il-©urnata tfal, minn trabi sa sittax-il sena, sabiex jag˙tu l-possibilità lill-©enituri li jmorru ja˙dmu. Óafna minnhom kienu tfal ©ejjin minn slums, kollha ma˙mu©in u bi ftit ˙wejje©. Din il-crash kienet tilqa’ madwar mitejn tifel u tifla.

Fit-tmexxija tal-crash, Sr Maria ssemmi l-importanza li kienet tag˙ti lir-relazzjonijiet mal-©enituri. Tant hu hekk li ta’ kull xahar kienet torganizza laqg˙a g˙alihom. Tg˙id li fost il-problemi li kienet tiltaqa’ mag˙hom kien hemm in-nuqqas ta’ impenn min-na˙a tal-©enituri fejn tid˙ol l-edukazzjoni ta’ wliedhom. Imma ma kinux jonqsu wkoll l-problemi fejn tid˙ol ir-relazzjoni bejn il-©enituri, aspett li l-©enituri, bla ma kienu jindunaw, permezz tieg˙u kienu jkunu jaffetwaw lil uliedhom.

Sr Maria tg˙id li l-aktar ˙a©a li kienet iddejjaqha f’din l-esperjenza, kienet meta tara l-in©ustizzji. Issemmi li mhix l-ewwel darba li kienet tie˙u t-tfal l-isptar u hawn ma kinux jag˙tu kasho m g˙ax ikunu foqra. Hija tg˙id li dan ma kienx i˙alliha tibqa’ passiva u mhix l-ewwel darba li intervjeniet mat-tmexxija tal-isptar sabiex dawn it-tfal ikunu jistg˙u jing˙ataw il-kura li g˙andhom bΩonn.

Imma l-iktar ˙a©a li kienet tag˙ti sodisfazzjon lil Sr Maria fil-˙idma tag˙ha kienet meta tara lil dawk li tkun g˙enet jippromettu fil-˙ajja. Hi titkellem b’sodisfazzjon dwar tfal li kienu fqar imma li llum irnexxielhom jimxu ’l quddiem fil-˙ajja, sa˙ansitra issemmi kaΩ fejn minn tifla fqira llum tinsab fit-tmexxija ta’ intrapriΩa. Hi ssemmi wkoll li hi ˙a©a mill-isba˙ li tara wkoll il-familji jistinkaw sabiex jirnexxu u li tal-inqas jirnexxielhom ikollhom dar tag˙hom fejn joqog˙du.

A˙na min-na˙a tag˙na waqt li nirringrazzjaw lil Sr Maria tal-˙idma tag˙ha fil-BraΩil, nawgurawlha fil-˙idma tag˙ha fis-Seminarju tag˙na.

27Milied 2014

Is-Singulari Amore twaqqaf

is-Seminarju - 150 sena ilu

PAGNA STORIKA – JOSEPH BEZZINA

Bi m˙abba liema b˙alha, nhar is-16 ta’ Settembru 1864 – mija u ˙amsin sena ilu – il-Papa Piju IX waqqaf id-Djoçesi ta’ G˙awdex u g˙aΩel il-Knisja Matriçi ta’ Santa Marija b˙ala l-Katidral tal-Knisja ta’ G˙awdex u ordna t-twaqqif ta’ Seminarju Veskovili.

1 • Il-Bolla Singulari Amore

It-twaqqif tad-djoçesi sar permezz ta’ dokument pontifiçju msejja˙ Bolla, isem li jing˙ata lil dokumenti ta’ importanza kbira u msejja˙ hekk g˙ax kien ikun ibbullat, awtentikat b’bull tal-Papa.

Il-Bolla tat-twaqqif tad-Djoçesi ta’ G˙awdex i©©ib l-isem ta’ Singulari Amore – Bi m˙abba liema b˙alha, isem li jing˙ata mill-ewwel Ωew© kelmiet bil-Latin tad-dokument. Permezz ta’ dan id-dokument twieldet uffiçjalment il-Knisja ta’ G˙awdex. I©ib id-data tas-16 ta’ Settembru 1864. Fil-folju 11r (ara r-ritratt), il-Bolla tordna t-twaqqif ta’ seminarju b’dawn il-kelmiet:

Rebus ita statutis cum nobis cordi sit ne huic neve Dioecesi Seminarium desit in quo adolescentes in sortem Domini vocati in litteris, Philosophicis, Theologisque doctrinis aprimis erudiantur; et tum moribus tum scientia omnibus exemplo et utilitati sint… Seminario, quam citius a Gaudisiensi Episcopo erigendo et iuxta regulas Sacrosancti Concilii Tridentini, aliasque ab ipso Epsicopo, Canonici tamen legibus minime adversantibus statuendis gubernando.

2 • Sitt diffikultajiet

Il-diffikultajiet li riedu jintreb˙u biex G˙awdex seta’ jsir djoçesi kienu ta’ kull xorta – diffikultajiet li n˙olqu kemm min-na˙a tal-Vatikan, u kemm minn Malta, fejn kien involut anki l-Gvern IngliΩ, g˙ax dak iΩ-Ωmien Malta kienet Kolonja tal-Kuruna IngliΩa. Id-diffikultajiet ewlenin kienu sitta.

L-ewwelnett, il-Vatikan ried, akkost ta’ kollox, jg˙arbel il-fehma tal-Gvern IngliΩ dwar it-talba tal-G˙awdxin, u qabel ma fehmu li l-Gvern IngliΩ

mhux biss ma kienx kontra iΩda kien qieg˙ed jaqbel mal-proposta, ma sarx pass wie˙ed. Kien hemm ukoll id-diffikulta tal-mensa, ji©ifieri l-mezzi finanzjarji li bihom seta’ jg˙ix l-Isqof il-©did. It-tielet diffikultà, kellha x’taqsam mas-sejbien ta’ persuna adatta biex tintg˙aΩel b˙ala l-ewwel Isqof ta’ G˙awdex. Diffikultà o˙ra kbira n˙olqot mill-˙afna xkiel li sar minn Malta g˙ax ma xtaqux li t-territorju tad-djoçesi jonqos. Il-˙ames diffikultà kienet fil-Vatikan stess g˙ax im˙abba t-taqlib kbir kawΩat mill-moviment tar-Risorgimento, il-talba tal-G˙awdxin ma kinitx prijorità.

Diffikultà o˙ra kienet il-kwistjoni tas-Seminarju. Skont il-li©ijiet tal-Knisja ta’ dak iΩ-Ωmien, meta titwaqqaf djoçesi ©dida kellu wkoll jitwaqqaf Seminarju. Din kienet problema triplika: l-ewwel, riedet tinstab binja adatta g˙al Seminarju; it-tieni, riedu jin©abru l-fondi me˙tie©a ˙alli jkun jista’ jiffunzjona; u t-tielet, u fuq kollox, riedu jinstabu l-professuri biex jg˙allmu.

ACTION28

Dun Pietru Pace (1831-1914) u Sir Adrian Dingli (1817-1900) – iΩ-Ωew© kapijiet jew leaders tal-moviment g˙at-twaqqif tad-djoçesi, ma qatg˙ux qalbhom la quddiem id-diffikultajiet l-o˙ra u lanqas dawn it-tliet problemi.

Dun Pietru Pace kien mir-Rabat, G˙awdex u dik il-˙abta kien Ruma jag˙milha ta’ Segretarju privat tal-Kardinal Vincenzo Santucci. Sir Adriano Dingli, imwieled il-Belt Valletta minn ©enituri G˙awdxin, kien mis-sena 1854 l-Avukat tal-Kuruna, ji©ifieri l-Avukat ewlieni tal-Gvern. Kien l-aktar Malti fdat mill-Gvernatur IngliΩ. U minn dakinhar ’il quddiem kien bla ebda dubju l-aktar bniedem li kellu sa˙˙a wara l-Gvernatur. Pace f’Ruma u Dingli f’Malta kienu garanzija li l-G˙awdxin fl-a˙˙ar jaqtg˙u xewqithom!

L-ewwel problema dwar is-Seminarju kellha x’taqsam ma’ binja adatta g˙al seminarju. Kul˙add kien jaqbel li l-a˙jar post g˙al dan il-g˙an kien l-Isptar San Ìiljan g˙an-nisa, binja monumentali lilhinn minn Pjazza San Fran©isk, ir-Rabat. Il-˙tie©a g˙al dan l-isptar kienet naqset bis-s˙i˙ mill-bidu tas-sena 1837, meta l-Gvern IngliΩ feta˙ l-Isptar San Ìwann tal-Ir©iel g˙an-nisa wkoll. Il-mexxejja tal-Knisja f’G˙awdex kien ilhom snin li tefg˙u g˙ajnejhom fuq l-Isptar biex jag˙mluh kulle©©. Issa kienet ©iet ix-xoqqa f’moxtha, u g˙alhekk talbu l-permess tal-Papa biex l-iskop filantropiku li g˙alih kien twaqqaf dan il-post, jibda jintuΩa g˙al ˙a©a li xejn inqas ma kienet nobbli. Il-Vatikan laqa’ t-talba tal-G˙awdxin.

Il-fondazzjoni tal-Isptar San Ìiljan kienet tmur lura g˙as-sena 1455. Tul il-mijiet ta’ snin li kien ilu jeΩisti, il-benefatturi li ˙allew beni u kapital lill-Isptar kienu ˙afna. G˙aldaqstant, l-G˙awdxin irra©©unaw li l-fondi g˙at-tmexxija tas-Seminarju kellhom ji©u mill-fondi li qabel kienu tal-Isptar. Il-Bolla Singulari Amore tag˙mel riferenza speçifika g˙al din it-talba (folju 11r) u tawtoriΩΩa lill-ewwel isqof ta’ G˙awdex biex jag˙mel bidla fl-iskop li g˙alih kienu t˙allew dawn il-fondi u juΩahom g˙as-Seminarju.

Il-problema tal-professuri biex ig˙allmu fis-Seminarju li kellu jitwaqqaf kienet ma˙lula effett tal-˙biberija bejn Dun Pietru Pace u Patri Giovanni

Perrone, ©iΩwita g˙aref u famuΩ. Kien Perrone li g˙amel l-a˙˙ar steΩura tal-Bolla Ineffabilis Deus (8 ta’ Diçembru 1854) li permezz tag˙ha l-Papa Piju IX kien iddikjara d-domma tal-konçepiment Immakulat ta’ Marija. Patri Perrone ta parir lil Pace biex ikellem dwar dan lil Patri Pietro Beckx, il-Ìeneral tal-Kumpanija ta’ Ìesù jew tal-ÌiΩwiti. G˙al dan l-appuntament, Pace kien ˙a mieg˙u lill-Arçipriet Mikiel-Fran©isk Buttigieg li kien jinsab Ruma. Patri Beckx semag˙ahom, fehemhom, u weg˙dhom li jipprovdilhom numru ta’ patrijiet ÌiΩwiti mill-provinçja ta’ Sqallija ˙alli jg˙allmu fis-seminarju li kellu jitwaqqaf.

4 • It-twaqqif tas-Seminarju

It-tliet problemi marbuta mat-twaqqif tas-Seminarju ntreb˙u wkoll, u l-Bolla Singulari Amore twaqqfu b’mod formali bil-kelmiet li ©ibna ’l fuq (folju 11r), li bil-Malti jfissru bejn wie˙ed u ie˙or hekk:

Minn qalbna nixtiequ li din id-djoçesi l-©dida ma tkunx nieqsa minn Seminarju fejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ b’vokazzjoni li jaqdu lill-Mulej ikunu jistg˙u jikbru fit-tag˙lim tal-Letteratura, tal-Filosofija, u tat-Teolo©ija; u g˙ax id-drawwiet tajba u l-intelli©enza huma ta’ eΩempju u ta’ ˙tie©a g˙al kul˙add nordnaw lill-Isqof ta’ G˙awdex biex mill-iktar fis iwaqqaf Seminarju u nordnaw ukoll li dan g˙andu jitmexxa skont ir-regoli tal-Imqaddes Konçilju ta’ Trentu, regoli o˙ra mag˙mula mill-Isqof, u dawk mill-li©ijiet tal-Knisja.

Is-Seminarju ta’ G˙awdex, li ’l quddiem issemma s-Seminarju tal-Qalb ta’ Ìesù kien inawgurat nhar l-4 ta’ Novembru 1866.

3 • Tliet soluzzjonijiet g˙all-problema tas-Seminarju