turkish journal of hospital infections hastanehastaneler.erciyes.edu.tr/content/files/pdf/pdf/damar...

T u r k i s h J o u r n a l o f H o s p i t a l I n f e c t i o n sT u r k i s h J o u r n a l o f H o s p i t a l I n f e c t i o n s

Dergisi

Hastane İnfeksiyonları

ISSN 1301-3912

Y›l : 2005

Ek : 1

Cilt : 9

DAMAR İÇİ KATETER İNFEKSİYONLARININ

ÖNLENMESİ KILAVUZU

HASTANE İNFEKSİYONLARI ve

KONTROLÜ DERNEĞİ

2005

Bu EkteDamar İçi Kateter İnfeksiyonlarının

Önlenmesi Kılavuzu

I. GENEL BİLGİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

TANIMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

KATETER İLİŞKİLİ İNFEKSİYONLARIN TANISI . . . . . . .8

EPİDEMİYOLOJİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

MİKROBİYOLOJİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

PATOGENEZ ve RİSK FAKTÖRLERİ . . . . . . . . . . . . .12

II. ERİŞKİN ve ÇOCUK HASTALARDA KATETER

İLİŞKİLİ İNFEKSİYONLARI ÖNLEME

STRATEJİLERİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

III. ÇOCUKLARDA DAMAR İÇİ KATETERE

BAĞLI İNFEKSİYONLAR ile İLGİLİ ÖZELLİKLER . . . . .19

IV. ERİŞKİN ve ÇOCUK HASTALARDA

DAMAR İÇİ KATETER İNFEKSİYONLARININ

ÖNLENMESİ İÇİN ÖNERİLER . . . . . . . . . . . . . . . .20

ERİŞKİN ve ÇOCUK HASTALARDA

PERİFERİK VENÖZ KATETERLER

(Orta Hat Kateterleri Dahil) . . . . . . . . . . . . . . . . .23

ERİŞKİN ve ÇOCUK HASTALARDA SANTRAL

VENÖZ KATETERLER (Periferik Yoldan Takılan

Santral Kateterler, Hemodiyaliz ve

Pulmoner Arter Kateterleri Dahil) . . . . . . . . . . . . . .24

PERİFERİK ARTERYEL KATETERLER ve BASINÇ

MONİTÖRİZASYONUNDA KULLANILAN

CİHAZLAR İÇİN EK ÖNERİLER . . . . . . . . . . . . . . .25

UMBİLİKAL KATETERLERLE İLGİLİ ÖNERİLER . . . . . . .26KAYNAKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

Dr. Murat AKOVADr. Metin ÇAKMAKÇIDr. Semra ÇALANGU

Dr. Mehmet DOĞANAYDr. Volkan DÜNDAR

Dr. Güler KANRA

Dr. Volkan KORTENDr. Hakan LEBLEBİCİOĞLUDr. Latife MAMIKOĞLUDr. Emin TEKELİDr. Kurtuluş TÖRECİDr. Haluk VAHABOĞLU

Genel Yay›n Koordinatörü

Yay›n Yürütme Kurulu

Dr. Serhat ÜNAL

Dr. Yeşim ÇETİNKAYA ŞARDAN Dr. Mustafa Aydın ÇEVİK

Dr. F. Şebnem ERDİNÇ

Dr. Şükran YAVUZDEMİRDr. Gül Ruhsar YILMAZDr. M. Arzu YETKİN

Editörler Kurulu

Dan›flma Kurulu

HastaneİnfeksiyonlarıDergisi

Hastane İnfeksiyonları Dergisi Hastane İnfeksiyonları ve Kontrolü Derneği Tarafından

Bilimsel Olarak Desteklenmektedir.

Dr. Halis AKALINDr. Ayhan AKBULUT

Dr. Firdevs AKTAŞDr. Yıldırım AKTUĞLU

Dr. Hüsnü ALTUNAYDr. Dilek ARMANDr. Eralp ARIKANDr. Hande ASLAN

Dr. Celal AYAZDr. Kemalettin AYDIN

Dr. Mehmet BAKIRDr. Semih BASKAN

Dr. Mustafa BERKTAŞDr. Kadir BİBEROĞLUDr. Mehmet BİTİRGEN

Dr. Yavuz BOZFAKİOĞLUDr. Nahit ÇAKAR

Dr. Mete ÇEKDr. Hasan ÇOLAK

Dr. Elvin DİNÇDr. Başak DOKUZOĞUZ

Dr. Bengül DURMAZDr. Atilla ENGİN

Dr. İsmail H. DÜNDARDr. Selma ERBAYDARDr. Suna GEDİKOĞLU

Dr. Oya GÖKMENDr. Feridun GÖKIRMAK

Dr. Paşa GÖKTAŞDr. Deniz GÜR

Dr. Volkan ÖZGÜVENDr. Mehmet Ali ÖZİNELDr. Murat HAYRANDr. Mehmet KARAHANDr. Sadık KILIÇTURGAYDr. İftihar KÖKSALDr. Levent KUTLUAYDr. Lütfiye MÜLAZIMOĞLUDr. Özcan NAZLICANDr. Beril ÖZBAKKALOĞLUDr. Oktay ÖZDEMİRDr. Onur ÖZGENÇDr. Halit ÖZSÜTDr. Recep ÖZTÜRKDr. Mehmet PARLAKDr. İskender SAYEKDr. Engin SEBERDr. Fatma SIRMATELDr. Mehmet TAŞYARANDr. Murat TUĞRULDr. Necla TÜLEKDr. Rüçhan TÜRKYILMAZDr. Eyüp Sabri UÇANDr. Onur URALDr. Gaye USLUERDr. Sercan ULUSOYDr. Ömrüm UZUNDr. Ayşe WILLKEDr. A. Nevzat YALÇINDr. Güler YAYLIDr. Ayşe YÜCE

Hastane İnfeksiyonları DergisiYıl : 2005, Cilt : 9, Ek : 1

Yayımlayan:

Bilimsel Tıp YayıneviBükreş Sokak No: 3/20 Kavaklıdere - ANKARATel : 0 312 426 47 47 Faks : 0 312 426 93 93

e-mail: [email protected]

Yazışma Adresi:Hastane İnfeksiyonları Dergisi

P. K. 130 Kavaklıdere - ANKARA

Hastane İnfeksiyonları Dergisi’nde yayınlanan yazılar, resim, şekil ve tablolar yayıncının izni olmadan kısmen veya tamamen çoğaltılamaz,

reklam ya da tanıtım amaçlı materyallerde kullanılamaz. Bilimsel makalelerde kaynak gösterilmek şartı ile alıntı yapılabilir.

1. Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi Bilimsel T›p Yay›nevi’nin sü-reli yay›n› olarak üç ayda bir yay›mlanmaktad›r.

2. Derginin amac› Hastane ‹nfeksiyonlar›n› ilgilendiren konu-larda yap›lan deneysel çal›flmalar, klinik çal›flmalar, epi-demiyolojik çal›flmalar, derlemeler, olgu sunumlar›, k›sa ra-porlar ve editöre mektup türünden yaz›lar ile okuyuculararas› bilgi al›flveriflini sa¤lamak ve böylece ülkemizin bilim-sel geliflimine katk› sa¤lamakt›r.

3. Derginin dili Türkçe’dir ve Türkçe yaz›lm›fl makaleler kabuledilmektedir. Ancak deneysel çal›flmalar, klinik ve epi-demiyolojik çal›flmalar, olgu sunumlar› için ‹ngilizce bafll›k,‹ngilizce özet, ‹ngilizce anahtar kelimelerin bulunmas› zo-runludur. Derleme türü makaleler için Türkçe ve ‹ngilizceözete gerek yoktur. K›saltmalar uluslararas› kabul edilen fle-kilde olmal› ve ilk kullan›ld›klar› yerde aç›k olarak yaz›lmal›ve parantez içinde k›salt›lm›fl flekli gösterilmelidir.

4. Yaz›da mikroorganizmalar›n latince isimleri ilk geçtikleri yer-de tam ve aç›k olarak yaz›lmal›, daha sonraki kullan›mlardacins isminin ilk harfi büyük harfle yaz›larak, nokta konulmal›ve tür ismi küçük harflerle yaz›larak k›salt›lm›fl olarak kulla-n›lmal›d›r. Örne¤in: Streptococcus pneumoniae ..... S. pne-umoniae gibi. Mikroorganizmalar›n orjinal Latince isimleriya italik olarak yaz›lmal› veya italik yaz›lmalar›n› sa¤lamakiçin altlar› çizilmelidir. Yaz›da mikroorganizmalar›n sadececins ad› belirtiliyorsa türkçeye kazand›r›lm›fl flekli ile yaz›la-bilir. Örne¤in: stafilokok, streptokok gibi. Bu durumda italikyaz›l›ma gerek yoktur.

5. Antibiyotik isimleri dil bütünlü¤ünü sa¤lamak aç›s›ndanokundu¤u gibi yaz›lmal› ve cümle bafl›nda de¤ilse ilk harfiküçük olarak yaz›lmal›d›r. Örne¤in: sefotaksim, streptomisin,penisilin gibi.

6. Gönderilen yaz›lar, isimleri gizli tutulan konuyla ilgili üç da-n›flma kurulu üyesinden en az iki olumlu görüfl karfl›l›¤›ndayay›mlanmaya hak kazan›r.

7. Yaz›lar›n hemen iflleme konulabilmesi için belirtilen yaz›mesaslar›na tam olarak uygun olmas› gereklidir.

8. Yaz›lar yaz›c› ile A4 ka¤›da, ka¤›d›n sadece bir yüzüne ve çiftaral›kl› olarak yaz›lmal› ve 3.5” disket ile birlikte gönderil-melidir.

9. Araflt›rma fleklindeki makaleler mutlaka afla¤›da belirtilendüzene uygun olmal›d›r;

1. sayfa: Bafll›k (Türkçe), Yazarlar, Kurum, Yaz›flma Adresi.

2. sayfa: Özet (Türkçe), Anahtar Kelimeler, ‹ngilizce Bafll›k,‹ngilizce Özet, ‹ngilizce Anahtar Kelimeler.

3. sayfa ve sonraki sayfalar s›ras›yla Girifl, Materyal ve Me-tod, Sonuçlar, Tart›flma ve Kaynaklar.

10. Olgu sunumu fleklindeki makalelerde de yukar›daki ilk 2sayfa için geçerli düzene uyulmal›, üçüncü sayfadan itibarenyaz›n›n türüne uygun flekilde kaleme al›nmal›d›r.

11 Derlemelerde kaynak say›s› mümkünse 40'›n üzerinde olma-mal›d›r. Dergide yay›nlanacak derleme türündeki yaz›lareditörler kurulu taraf›ndan önceden planland›¤› için, planla-nan›n d›fl›ndaki derleme türü makaleler ile ilgili olarak yaz›gönderilmeden önce editörler kurulunun onay› al›nmal›d›r.

12. Tablo, fiekil ve Resimler (Numaralar› ve/veya alt yaz›lar› ilebirlikte) gönderilecek olan üç örnekten yaln›zca birinde yaz›içinde yer almas› istenilen flekilde haz›rlanmal› (eklenmeli,yap›flt›r›lmal› vs.), di¤er iki örnekte numara, bafll›k veya altyaz›lar› ile birlikte herbiri bir A4 ka¤›da (çizilmifl, yaz›lm›flveya yap›flt›r›lm›fl olarak) haz›rlanarak yaz›ya eklenmelidir.

Yine bu son iki örnekte yaz› dan›flma kurulu üyelerine isimsakl› olarak gönderilece¤i için, yazar isimleri ve çal›flman›nyap›ld›¤› yer ile ilgili bilgiler bulunmamal›d›r (bofl b›rak›lma-l› veya okunamayacak flekilde silinmelidir).

13. Kaynak numaralar› metinde parantez içinde ve cümle so-nunda belirtilmeli, metin sonunda eser içindeki geçifl s›ras›-na göre numaraland›r›lmal›d›r. Kaynaklar›n yaz›l›m› afla¤›da-ki örneklere uygun olmal›d›r.

Kaynak bir dergi ise;Yazar(lar)›n Soyad› Ad›n›n baflharf(ler)i, (6 ve daha az say›da ya-

zar için yazarlar›n tümü, 6’n›n üzerinde yazar› bulunan maka-leler için ilk 3 yazar belirtilmeli Türkçe kaynaklar için "veark.", yabanc› kaynaklar için "et al." ibaresi kullan›lmal›d›r).Makalenin bafll›¤›. Derginin Index Medicus’a uygun k›salt›l-m›fl ismi Y›l; Cilt: ‹lk ve son sayfa numaras›.

Örnek: Fagon JY, Novara A, Stephan F, Girou E, Safar M. Morta-lity attributable to nosocomial infections in the ICU. InfContr Hosp Epidemiol 1994;15:428-34.

Kaynak bir kitap ise;Yazar(lar)›n Soyad› Ad›n›n baflharf(ler)i. Kitab›n Ad›, Kaç›nc› Bas-

k› oldu¤u, Bas›m Yeri, Bas›mevi, Bas›m Y›l›.

Örnek: Sherlock S. Diseases of the Liver and Biliary System.Eighth edition, Oxford: Blackwell Scientific Publications,1989.

Kaynak kitaptan bir bölüm ise; Bölüm yazar(lar)›n›n Soyad› Ad›n›n baflharf(ler)i, Bölüm bafll›¤›,

In: Editör(ler)in soyad› ad›n›n baflharf(ler)i (ed) veya (eds).Kitab›n ad›, Kaç›nc› bask› oldu¤u, Bas›m yeri: Yay›nevi, Bas-k› y›l›: Bölümün ilk ve son sayfa numaras›.

Örnek: George DL. Nosocomial pneumonia. In: Mayhall CG. (ed).Hospital Epidemiology and Infection Control. Baltimore:Williams & Wilkins, 1996:175-95.

14. Olgu sunumlar›n›n girifl ve tart›flma k›s›mlar› k›sa-öz olmal›,kaynak say›s› k›s›tl› olmal›d›r .

15. K›sa raporlar özet içermemeli, k›sa-öz olmal›, kaynaklar› s›-n›rl› olmal›, sonuna s›ras›yla yazar isimleri, ünvanlar› ve ya-z›flma adresleri eklenmelidir.

16. Editöre mektup bölümü, dergide daha önce yay›mlanm›flyaz›lara elefltiri getirmek, katk› sa¤lamak ya da orjinal bir ça-l›flma olarak haz›rlanmam›fl ve haz›rlanamayacak bilgileriniletilmesi amac›yla oluflturuldu¤undan k›sa-öz olmal›, özetiçermemeli, kaynaklar› s›n›rl› olmal›d›r.

17. Yaz›lar, yaz›n›n daha önce bir dergide yay›mlanmam›fl veyayay›mlanmak üzere gönderilmemifl oldu¤unu bildiren, ma-kaledeki isim s›ras›na uygun biçimde yazarlarca imzalanm›flbir üst yaz› ile gönderilmelidir.

18. Daha önce sunulmufl bildiriler yer ve tarih belirtmek koflu-luyla yay›mlanabilir.

19. Yay›mlanan yaz›lar›n bilimsel ve hukuki sorumlulu¤u yazar-lar›na aittir.

20. Dergimizde yay›mlanan yaz›lar›n yay›n hakk› B‹L‹MSEL TIPYAYINEV‹’ne aittir. Yazarlara telif ücreti ödenmemektedir.

21. Yaz›lar afla¤›daki adrese yukar›daki kurallara uygun flekilde3.5” disket ile birlikte ve mutlaka üç nüsha olarak gönderil-melidir.

HASTANE ‹NFEKS‹YONLARI DERG‹S‹

P.K. 130 Kavakl›dere - ANKARA

Hastane İnfeksiyonlarıDergisi Y A Z I M K U R A L L A R I

Sahibi : Bilimsel T›p Yay›nevi ad›na Osman ÇEV‹K Yaz› ‹flleri Müdürü : Gül Ruhsar YILMAZ

DAMAR ‹Ç‹ KATETER ‹NFEKS‹YONLARININ

ÖNLENMES‹ KILAVUZU

HASTANE ‹NFEKS‹YONLARI ve KONTROLÜ DERNE⁄‹

2005

Prof. Dr. Sercan ULUSOY, Ege Üniversitesi T›p Fakültesi

Koordinatör

Hastane ‹nfeksiyonlar› ve Kontrolü Derne¤i ad›na

Prof. Dr. Hamdi AKAN, Ankara Üniversitesi T›p Fakültesi

Türk Hematoloji Derne¤i Temsilcisi

Doç. Dr. Mutlu ARAT, Ankara Üniversitesi T›p Fakültesi

Türk Hematoloji Derne¤i Temsilcisi

Prof. Dr. Semih BASKAN, Ankara Üniversitesi T›p Fakültesi

Türk Cerrahi Derne¤i Temsilcisi

Prof. Dr. Sevil BAVBEK, ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi

Türk Onkoloji Derne¤i Temsilcisi

Prof. Dr. Nahit ÇAKAR, ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi

Yo¤un Bak›m Derne¤i Temsilcisi

Doç. Dr. Yeflim ÇET‹NKAYA fiARDAN, Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi

Hastane ‹nfeksiyonlar› ve Kontrolü Derne¤i Temsilcisi

Doç. Dr. Ayper SOMER, ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi

Pediatrik ‹nfeksiyon Hastal›klar› Derne¤i Temsilcisi

Uzm. Dr. Serap fi‹MfiEK YAVUZ, Dr. Siyami Ersek Gö¤üs Kalp ve Damar Cerrahisi

Merkezi

Kalp Damar Cerrahisi Derne¤i Temsilcisi

DAMAR ‹Ç‹ KATETER ‹NFEKS‹YONLARININ

ÖNLENMES‹ KILAVUZU

Hastane ‹nfeksiyonlar› ve Kontrolü Derne¤i

Damar ‹çi Kateter ‹nfeksiyonlar›n›n Önlenmesi Çal›flma Grubu

3

Özet

Birçok durumda kaç›n›lmaz olarak uygulanmas› gere-

ken D‹K’lar›n en önemli komplikasyonlar› aras›nda lokal

ve sistemik infeksiyon riski yer almaktad›r. Hastane

kökenli primer KD‹’lerin %85’inin kateterlere ba¤l› oldu¤u

ve K‹KD‹ h›zlar›n›n hastane büyüklü¤üne, servise ve kate-

terin tipine göre de¤iflkenlik göstermekle birlikte 1990’l›

y›llarda yap›lm›fl çal›flmalarda %2.5-6.5 aras›nda de¤iflti-

¤i bildirilmektedir. Hastaneler aras› karfl›laflt›rma yapabil-

mek için, 100 hastada gözlenen infeksiyon say›s› yerine,

araç kullan›m gününe göre belirlenmifl araç iliflkili h›zlar›n

kullan›lmas› daha sa¤l›kl›d›r. Hastane kökenli KD‹’lere ne-

den olan mikroorganizmalar, büyük oranda cilt floras›n-

dan kaynaklanmaktad›r. Gram-pozitif koklar, infeksiyon-

lar›n en az 2/3’ünden sorumludur. Etkenler aras›nda ilk

iki s›ray› genellikle KNS’ler ve Staphylococcus aureus al-

maktad›r. Son y›llarda enterokoklar ve Candida türlerinin

kateter infeksiyonlar›ndaki yeri ve önemi giderek artmak-

tad›r. Gram-negatif basiller, YBÜ’lerde, yo¤un bak›m d›fl›

ünitelere göre daha yüksek oranda kateter iliflkili infeksi-

yonlardan sorumludur.

Mikroorganizmalar, intravasküler kateterlere kateter gi-

rifl yerinden, kateter birleflme yerinden, kontamine in-

füzyon s›v›s›ndan veya baflka bir infeksiyon oda¤›ndan

hematojen yay›l›mla ulaflabilir. Kateter girifl yeri ve kate-

ter birleflme yeri, kateter infeksiyonlar›n›n en s›k kayna-

¤›n› oluflturmaktad›r. Nadiren, kateter di¤er bir infeksi-

yon oda¤›ndan hematojen olarak infekte olabilmekte

veya infüzyon s›v›s› kontaminasyonu K‹KD‹’lere yol aça-

bilmektedir.

Kateter iliflkili infeksiyonlar›n patogenezinde en önemli

faktörler kateterin yap›ld›¤› materyal, infekte eden orga-

Damar ‹çi Kateter ‹nfeksiyonlar›n›nÖnlenmesi K›lavuzu

Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2005; 9: Ek 1

Hastane İnfeksiyonları

KISALTMALAR

AIDS : Kazan›lm›fl immünyetmezlik sendromu(Acquired Immunodeficiency Syndrome)

CDC : Centers for Disease Control and Prevention

D‹K : Damar içi kateter

EDTA : Etilendiamin tetraasetik asit

EPIC : European Prevalence of Infection in IntensiveCare

FDA : Food and Drug Administration

GSBL : Genifllemifl spektrumlu beta-laktamaz

HICPAC : Hospital Infection Control Practices AdvisoryCommittee

IV : ‹ntravenöz

KBKD‹ : Katetere ba¤l› kan dolafl›m› infeksiyonu

KD‹ : Kan dolafl›m› infeksiyonu

K‹KD‹ : Kateter iliflkili kan dolafl›m› infeksiyonu

KNS : Koagülaz-negatif stafilokok

kob : Koloni oluflturan birim

MRSA : Metisiline dirençli Staphylococcus aureus(methicillin-resistant Staphylococcus aureus)

MSSA : Metisiline duyarl› Staphylococcus aureus(methicillin-susceptible Staphylococcus aureus)

NNIS : National Nosocomial Infections Surveillance

PVK : Periferik venöz kateter

SCOPE : Surveillance and Control of Pathogens of Epidemiologic Importance

SVK : Santral venöz kateter

TPN : Total parenteral nütrisyon

VH : Vankomisin/heparin

VRE : Vankomisine dirençli enterokok (vancomycin resistant enterococci)

VSH : Vankomisin/siprofloksasin/heparin

YBÜ : Yo¤un bak›m ünitesi

nizman›n intrensek virülans faktörleri ve konak savun-

ma mekanizmalar›d›r. ‹n vitro çal›flmalar, polivinil klorid

veya polietilenden yap›lm›fl kateterlerin, teflon, silikon

elastomer veya poliüretandan yap›lm›fl kateterlere göre,

mikroorganizmalar›n aderensine daha az dirençli olabi-

lece¤ini göstermifltir. Fibrinojen, fibronektin, kollajen ve

laminin gibi IV araçlar›n yüzeyine adsorbe olan konak

glikoproteinleri, yabanc› materyale mikroorganizma

aderensini artt›ran bir tabaka oluflturur. Belli bir mikroor-

ganizman›n aderens özellikleri de kateter iliflkili infeksi-

yonlarda önemli bir mekanizmad›r. Teflon veya poliüre-

tan kateterler, polivinil ve polietilen kateterlere oranla da-

ha az infeksiyöz komplikasyonla iliflkili bulunmufltur.

K‹KD‹ h›zlar›, hastal›¤›n a¤›rl›¤› ve tipi (örne¤in; üçüncü

derece yan›¤a karfl› postkardiyak cerrahi) gibi hasta ile

ilgili parametrelerden; kateterin tak›lma koflullar› (örne-

¤in; elektife karfl›l›k acil), kateter tipi (örne¤in; tünelliye

karfl›l›k tünelli olmayan veya subklavyene karfl›l›k jugu-

ler) gibi kateterle ilgili parametrelerden ve sa¤l›k çal›flan-

lar›n›n el y›kama al›flkanl›¤› gibi hastane ile ilgili paramet-

relerden etkilenebilir. Bu infeksiyonlar için bildirilmifl ba-

z› risk faktörleri ile ilgili daha güvenilir kan›tlar olmas›na

karfl›n, baz›lar› üzerinde halen görüfl birli¤i oluflmam›flt›r.

Son 20 y›lda yap›lm›fl çal›flmalar›n tümü, aseptik teknik

standardizasyonu ve bu konuda verilen e¤itimleri taki-

ben infeksiyon riskinde azalma oldu¤unu, kateter tak›l-

mas› ve bak›m›n›n tecrübeli olmayan kifliler taraf›ndan

yap›lmas›n›n kateter kolonizasyonu ve K‹KD‹ riskini artt›-

rabilece¤ini göstermifltir. Uzmanlaflm›fl “IV ekip”lerin,

kateter iliflkili infeksiyonlar, komplikasyonlar ve maliyet

üzerinde tart›flmas›z olumlu etkisi oldu¤u gösterilmifltir.

Ek olarak, hemflire say›s›n›n kritik bir seviye alt›na inme-

si ile infeksiyon riski artmaktad›r.

Kateterin tak›ld›¤› yerin, kateter infeksiyonu geliflmesine

olan etkisi, k›smen trombofilebit geliflme riski ve yerel cilt

floras›n›n yo¤unlu¤u ile ilgilidir. Filebit, infeksiyon geliflimi

için bir risk olarak kabul edilmektedir. Eriflkinlerde alt ekst-

remitedeki kateter tak›lma yerleri, üst ekstremitedekilere

oranla daha yüksek infeksiyon riski ile birliktedir. El venle-

ri ise üst kol ve bilek venlerine göre daha düflük filebit ris-

ki tafl›maktad›r. Kateter tak›lacak bölgedeki cilt floras›n›n

yo¤unlu¤u, K‹KD‹ için majör risk faktörüdür. ‹nfeksiyon ris-

kini azaltmak için, SVK’lar›n juguler veya femoral bölge

yerine subklavyen bölgeye tak›lmas› önerilmektedir. Ju-

guler ve subklavyen kateterlere oranla daha yüksek de-

rin ven trombozu riski tafl›mas› ve infeksiyon geliflme ola-

s›l›¤›n›n daha yüksek oldu¤unun varsay›lmas› nedeniyle

femoral kateterlerden mümkün oldu¤unca kaç›n›lmal›d›r.

Bununla birlikte, çocuklarda yap›lan çal›flmalarda, femo-

ral kateterlerde mekanik komplikasyon insidans›n›n dü-

flük oldu¤u ve infeksiyon oran›n›n da femoral olmayan

kateterlerle benzer olabilece¤i bildirilmifltir. Kateterin tak›-

laca¤› bölge seçilirken hastan›n rahat›, güvenlik, asepsinin

korunabilmesi, hasta ile ilgili faktörler (daha önceden var

olan kateter, anatomik bozukluk, kanama diyatezi gibi),

mekanik komplikasyon riski (kanama ve pnömotoraks

gibi), yatak bafl› ultrasonografi sa¤lan›p sa¤lanamamas›

ve infeksiyon riski hep birlikte de¤erlendirilmelidir.

K›sa periferik kateterler için, kateter tak›lmadan önce ve

tak›l› bulundu¤u süre içinde el hijyenine özen gösterilme-

si ve kateter manipülasyonu s›ras›nda aseptik teknik kul-

lan›lmas› infeksiyona karfl› etkin korunma sa¤lar. ‹yi el hij-

yeni, susuz alkol temelli bir ürünle veya antibakteriyel sa-

bun ve su ile uygun y›kama yaparak sa¤lanabilir. Uygun

aseptik teknikte her zaman steril eldiven gerekli de¤ildir;

PVK’lar›n tak›lmas› için steril olmayan yeni bir çift eldiven

giyilmesi ve kateter girifl bölgesi antiseptik solüsyonla te-

mizlendikten sonra o bölgeye tekrar dokunulmamas› ye-

terlidir. SVK’larda infeksiyon geliflme riski, PVK’lara oran-

la çok daha yüksektir. SVK tak›l›rken bone, maske, steril

önlük, steril eldiven ve büyük steril örtüden oluflan “mak-

simum steril bariyer önlemleri”nin al›nmas›n›n, standart

önlemlerle (steril eldiven ve küçük örtü gibi) karfl›laflt›r›ld›-

¤›nda K‹KD‹ oran›n› büyük oranda azaltt›¤› bildirilmifltir.

Povidon iyot, arteryel kateter ve SVK tak›lma alanlar›n›

temizlemek için en yayg›n kullan›lan antiseptiklerden bi-

ridir. Bununla birlikte bir çal›flmada, santral venöz ve

arteryel kateter tak›lacak alanlar›n %2’lik s›v› klorheksi-

din glukonatla haz›rlanmas›n›n, %10’luk povidon iyodin

veya %70’lik alkolle karfl›laflt›r›ld›¤›nda KD‹ oran›n› daha

çok azaltt›¤› bildirilmifltir.

Kateter tak›lm›fl bölgenin üzeri steril gazl› bez veya fleffaf,

yar› geçirgen örtülerle kapat›labilir. Steril gazl› bezle kapa-

ma, kolay sa¤lanabilmesi, ekonomik oluflu, teri ve kan s›-

z›nt›lar›n› emici özelli¤inin bulunmas› nedeniyle yayg›n

olarak kullan›lmaktad›r. fieffaf kapama malzemelerinin

kateteri güvenilir bir flekilde korumas›, kateter alan›n›n sü-

rekli olarak gözlenebilmesine olanak tan›mas›, kapama

malzemesini de¤ifltirmeden banyo ve dufl almaya izin

vermesi, standart gazl› bez ve flasterle kapamaya göre

daha az s›kl›kta de¤ifltirmeye gerek duyulmas› gibi avan-

tajlar› vard›r. Ancak daha nemli ve bakteriyel proliferasyo-

na uygun ortam sa¤lamalar› nedeniyle, klasik gazl› bezle

yap›lan pansumanlara göre kateter iliflkili infeksiyonlar

aç›s›ndan daha riskli olabilece¤i ileri sürülmektedir.

Antibiyotik kapl› kateter kullan›m›n›n kateter iliflkili infek-

siyon oranlar› üzerine gerçek etkisini belirleyebilmek

amac›yla birçok çal›flma yap›lmaktad›r. Günümüze ka-

dar bu çal›flmalardan elde edilen veriler, maksimum ba-

riyer önlemleri, aseptik teknik uygulamas› ve e¤itim gibi

di¤er tüm önlemlerin al›nmas›na ra¤men infeksiyon h›z-

lar›n›n yüksek seyretmesi durumunda, antimikrobi-

Ulusoy S, Akan H, Arat M, Baskan S, Bavbek S,Çakar N, Çetinkaya fiardan Y, Somer A, fiimflek Yavuz S. Damar ‹çi Kateter ‹nfeksiyonlar›n›n Önlenmesi K›lavuzu

4 Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2005; 9: Ek 1

yal/antiseptik kaplanm›fl veya emdirilmifl baz› kateter ve

manfletlerin kullan›m›n›n, K‹KD‹ riskini azaltabilece¤ini

düflündürmektedir. Yüksek maliyet yan›nda, bu kateter-

lerle ilgili tart›fl›lan di¤er konular, antimikrobiyal etkinlik

sürelerinin uzun süreli kateterizasyonlarda devam et-

memesi, kateterde var olan antimikrobiyallere mikroor-

ganizmalar›n direnç kazanabilme olas›l›¤› ve bu antimik-

robiyallere karfl› anafilaksi riskinin bulunmas›d›r.

Bugüne kadar yap›lm›fl hiçbir çal›flmada, profilaksi ama-

c›yla kullan›lan oral veya parenteral antibakteriyel veya

antifungal ilaçlar›n eriflkinlerde K‹KD‹ insidans›n› azalta-

ca¤› gösterilmemifltir. Pediatrik hasta grubunda baz› ça-

l›flmalarda uygulanan profilaktik vankomisin kullan›m›-

n›n, VRE kolonizasyonu veya infeksiyonu için ba¤›ms›z

bir risk faktörü oldu¤u bilinmektedir. Bu risk, profilaktik

vankomisin kullan›m›n›n sa¤lad›¤› yarardan daha önem-

lidir ve vankomisin profilaksisinden kesinlikle kaç›n›lma-

s› önerilmektedir. Dirençli mikroorganizmalarla koloni-

zasyon veya infeksiyon geliflme riski nedeniyle kateter

girifl yerlerine rutin olarak antibiyotikli merhem uygulan-

mas›ndan kaç›n›lmas› önerilmektedir. Kateter bütünlü-

¤ünü bozmaktan kaç›nmak amac›yla, kateter tak›lma

bölgesine sürülmesi planlanan her merhem için mutla-

ka kateteri ve merhemi üreten firman›n uygunluk konu-

sundaki önerileri dikkate al›nmal›d›r.

Çocuk yafl grubuna ait özellikler konusunda “Genel Bil-

giler” bölümünde ayr›nt›l› bilgi verilmifltir. Eriflkin ve ço-

cuk hastalarda D‹K infeksiyonlar›n›n önlenmesi için öne-

riler bilimsel kan›t düzeyleri ile birlikte “Genel Bilgiler” bö-

lümünden sonra s›ralanm›flt›r.

I. GENEL B‹LG‹LER

D‹K’lar günümüz t›p prati¤inde yayg›n kullan›l-makta ve pek çok durumda kaç›n›lmaz olarak uy-gulanmaktad›r. D‹K’lar dört grupta incelenebilir:

1. PVK’lar,

2. SVK’lar,

3. Pulmoner arter kateteri,

4. Periferik arter kateteri.

Tablo 1’deki endikasyonlarla tak›lan SVK’larkal›fl süresine göre (geçici, yar› kal›c›-tünelli,kal›c›-port sistemli), lümen say›s›na göre (tek,çift ve çok lümenli), tak›l›fl yerine göre (juguler,subklavyen, brakial ve femoral) ve kullan›mamac›na göre (basit damar yolu, hemodiyaliz,TPN ve kemoterapi kateteri) s›n›fland›r›labilir.Bu s›n›fland›rmalar endikasyon ve korunma aç›-s›ndan önem tafl›r. Venöz ve arteryel eriflim içinkullan›lan kateterler ve özellikleri Tablo 2’desunulmufltur.

SVK’lar konu ile ilgili kateter türüne özgündeneyimi bulunan uzmanlar taraf›ndan, tünellive port sistemli olanlar ise ameliyathane koflul-lar›nda tak›lmal›d›r.

Kateterlerin yap›ld›klar› materyaller de infek-siyondan korunma aç›s›ndan önem tafl›r. Bu ma-teryaller ve özellikleri Tablo 3’te gösterilmifltir.

TANIMLAR (69,80)

Kateter Kolonizasyonu

Herhangi bir klinik bulgu olmadan, kateterucu, subkütan kateter segmenti veya kateter bir-leflme yerinden (hub) al›nan kültürlerde anlaml›üreme (semikantitatif kültürde > 15 kob veyakantitatif kültürde > 103 kob) olmas›d›r.

Kateter Ç›k›fl Yeri ‹nfeksiyonu

Kateter ç›k›fl yerinin < 2 cm çevresindeki cilt-te eritem veya endürasyon (efllik eden KD‹ vepürülan materyal olmaks›z›n) saptanmas›d›r.

Klinik Kateter Ç›k›fl Yeri ‹nfeksiyonu veyaTünel ‹nfeksiyonu

Kateter ç›k›fl yerinden itibaren, kateter bo-yunca > 2 cm’lik bir alanda hassasiyet, eritem ve-ya endürasyon (efllik eden KD‹ olmaks›z›n) sap-tanmas›d›r.

Cep ‹nfeksiyonu

Kal›c› bir D‹K’n›n subkütan cebinde, üzerinde-ki ciltte spontan rüptür, drenaj veya nekroz bulu-nup bulunmamas›ndan ba¤›ms›z olarak pürülans›v› (efllik eden KD‹ olmaks›z›n) saptanmas›d›r.

‹nfüzyon S›v›s›na Ba¤l› Bakteremi

‹nfüzyon s›v›s›ndan ve tercihan perkütan yol-la al›nan kan kültürlerinden ayn› mikroorganiz-man›n üretilmesi ve gösterilebilen baflka bir in-feksiyon kayna¤› bulunmamas›d›r.

Ulusoy S, Akan H, Arat M, Baskan S, Bavbek S,Çakar N, Çetinkaya fiardan Y, Somer A, fiimflek Yavuz S.Damar ‹çi Kateter ‹nfeksiyonlar›n›n Önlenmesi K›lavuzu

5Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2005; 9: Ek 1

1. TPN

2. Hemodiyaliz

3. Hemoferez, aferez

4. Santral venöz bas›nç ölçümü

5. Santral venöz O2 ölçümü

6. Özel ilaçlar uygulama yolu

7. Basit venöz yol

Tablo 1. Santral Venöz Kateter Endikasyonlar›.



Kateter tipi Girifl yeri Uzunluk Genel bilgiler

Periferik venöz Genelde ön kol veya < 8 cm; nadir olarak katetere Uzun süreli kullan›mda filebit; nadir

kateterler (k›sa, el s›rt› venlerine ba¤l› kan dolafl›m› olarak katetere ba¤l› kan dolafl›m›

intraket, branül yerlefltirilir infeksiyonu kayna¤›d›r infeksiyonu kayna¤› olabilir

vb.)

Periferik arteryel Genelde radyal artere, < 8 cm; katetere ba¤l› kan Düflük infeksiyon riski; nadiren

kateterler bazen femoral, aksiller, dolafl›m› infeksiyonu katetere ba¤l› kan dolafl›m› infeksiyonu

brakial, posterior kayna¤› olabilir kayna¤›

tibial artere yerlefltirilir

Orta-hat Antekübital fossadan 8-20 cm Kateter yap›s›nda bulunan elastomerik

kateterleri proksimal basilik veya hidrojele ba¤l› anafilaktoid reaksiyon

sefalik venlere tak›l›r; bildirilmifltir. K›sa periferik kateterlere

santral venlere ulaflmaz göre daha az filebit izlenir

(periferik kateterler)

Tünelsiz SVK Perkütan yoldan santral ≥ 8 cm (hastan›n vücut Katetere ba¤l› kan dolafl›m›

venlere (subklavyen, ölçülerine ba¤l›) infeksiyonlar›n›n büyük

internal juguler veya ço¤unlu¤undan sorumludur

femoral) yerlefltirilir

Pulmoner arter Teflon® bir “introducer” ≥ 30 cm (hastan›n vücut Genellikle heparin kapl›d›r; katetere

kateterleri ile santral vene ölçülerine ba¤l›) ba¤l› kan dolafl›m› infeksiyonu

(subklavyen, internal geliflme s›kl›¤› SVK’lar›nkine benzer.

juguler veya Subklavyen bölge infeksiyon riskini

femoral) tak›l›r azaltmak için tercih edilir

Periferik yolla Basilik, sefalik veya ≥ 20 cm (hastan›n vücut Tünelsiz SVK’lardan daha az s›kl›kta

tak›lan SVK brakial venlere tak›l›r ölçülerine ba¤l›) infekte olur

ve süperior vena

kavaya ulafl›r

Tünelli SVK Subklavyen, internal ≥ 8 cm (hastan›n vücut Manflet mikroorganizmalar›n kateter

juguler veya femoral ölçülerine ba¤l›) boyunca ilerlemesini engeller; tünelsiz

ven yoluyla implante SVK’ya göre daha az infeksiyon

edilir gözlenir

Tamamen Cilt alt›na tünel ≥ 8 cm (hastan›n vücut Katetere ba¤l› kan dolafl›m› infeksiyonu

implante aç›l›r ve cilt alt› porta ölçülerine ba¤l›) riski en düflük olan kateter tipi; hasta

edilen (port) özel bir i¤ne ile ulafl›l›r; görüntüsünü bozmaz; lokal kateter

subklavyen veya girifl yeri bak›m›na ihtiyaç duyulmaz;

internal juguler ç›kar›lmas› için cerrahi giriflim gerekir

vene tak›l›r

Umbilikal Umbilikal vene veya ≤ 6 cm (hastan›n vücut Umbilikal ven ve arter kateterlerinde

kateterler umbilikal artere tak›l›r ölçülerine ba¤l›) katetere ba¤l› kan dolafl›m› infeksiyonu

geliflme riski birbirine benzerdir

Tablo 2. Venöz ve Arteryel Eriflim ‹çin Kullan›lan Kateterler ve Özellikleri (80).



KBKD‹

D‹K’s› olan bir hastada en az bir periferik kankültürü pozitifli¤i ile tan› konan bakteremi/fun-gemi ve efllik eden klinik infeksiyon bulgular›n›n(atefl, titreme ve/veya hipotansiyon) saptanmas›ve kateter d›fl›nda baflka bir infeksiyon kayna¤›-n›n bulunmamas›d›r. Afla¤›dakilerden en az biri-nin bulunmas› gereklidir:

• Periferik kan kültürü ve kateterden al›nansemikantitatif (> 15 kob/kateter segmenti) veyakantitatif kültürden (> 103 kob/kateter segmenti)ayn› mikroorganizman›n üretilmesi (ayn› türdenve ayn› antibiyotik duyarl›l›k paternine sahip),

• Efl zamanl› kantitatif kan kültürlerindeSVK/periferik kan kültüründeki üreme oran›n›n >5/1 olmas›,

• SVK’dan al›nan kan kültüründe, efl zamanl›olarak al›nan periferik kan kültürüne oranla > 2saat erken üreme saptanmas›.

Primer KD‹ ‹çin Sürveyans Tan›mlar› (37)

Laboratuvar taraf›ndan kan›tlanm›fl KD‹: Butan› için afla¤›daki kriterlerden en az biri bulun-mal›d›r:

Kriter 1: En az bir kan kültüründen patojenoldu¤u bilinen bir mikroorganizman›n izole edil-mesi ve bu patojenin baflka bir yerdeki infeksi-yon ile iliflkili olmamas›.

Kriter 2: Hastada atefl (> 38°C), titreme veyahipotansiyondan en az birinin olmas› ve afla¤›-daki kriterlerden en az birinin bulunmas›:

1. Ciltten kontamine olabilecek bir mikroor-ganizman›n (difteroidler, Bacillus spp., Propionibac-terium spp., KNS veya mikrokoklar) farkl› zaman-

larda al›nm›fl iki veya daha fazla say›da kan kül-türünde üremesi,

2. IV kateteri olan bir hastada ciltten kontami-ne olabilecek bir mikroorganizman›n (difteroidler,Bacillus spp., Propionibacterium spp., KNS veya mik-rokoklar) en az bir kan kültüründe üremesi ve dok-torun uygun antimikrobiyal tedaviyi bafllamas›,

3. Kanda patojene (Haemophilus influenzae, Strep-tococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis veya grupB streptokok) ait antijenin saptanmas›,

ve bu pozitif laboratuvar sonuçlar›n›n baflkabir bölgedeki infeksiyonla iliflkisinin olmamas›.

Kriter 3: Bir yafl›ndan küçük bebeklerde atefl(> 38°C), hipotermi (< 37°C), apne veya bradikar-diden en az birinin olmas› ve afla¤›dakilerden enaz birinin bulunmas›:

1. Cilt flora üyesi bir mikroorganizman›n (dif-teroidler, Bacillus spp., Propionibacterium spp., KNSveya mikrokoklar) farkl› zamanlarda al›nm›fl ikiveya daha fazla say›da kan kültüründe üremesi,

2. IV s›v› yolu olan bir hastada cilt flora üyesibir mikroorganizman›n (difteroidler, Bacillus spp.,Propionibacterium spp., KNS veya mikrokoklar) enaz bir kan kültüründe üremesi ve doktorun uy-gun antimikrobiyal tedaviyi bafllamas›,

3. Kanda patojene (H. influenzae, S. pneumoniae,N. meningitidis veya grup B streptokok) ait antije-nin saptanmas›,

ve bu pozitif laboratuvar sonuçlar›n›n baflkabir bölgedeki infeksiyonla iliflkisinin olmamas›.

Klinik sepsis: Bu tan› için afla¤›daki kriterler-den en az biri bulunmal›d›r:

Materyal Kat›l›k Trombojenite Uzun süreli kullan›m uygunlu¤u

Poliüretan ++ ++ Evet

Hidromerle kapl› poliüretan + + Evet

Polietilen +++ +++ Hay›r

Polivinilklorid +++ ++++ Hay›r

Propilen ++++ ++++ Hay›r

Naylon +++ +++ Hay›r

Teflon ++ ++ Evet (?)

Silikon 0 + Evet

Tablo 3. Santral Venöz Kateterlerin Yap›ld›klar› Materyaller.

Kriter 1: Baflka bir nedene ba¤lanamayan atefl(> 38°C), hipotansiyon (sistolik kan bas›nc› < 90mmHg) veya oligüriden en az birinin bulunmas› vekan kültürü al›nmam›fl olmas›, kültürde üreme ol-mamas› veya kanda antijen saptanmamas›, baflkabir bölgede infeksiyon olmamas› ve doktorun sep-sis için uygun antimikrobiyal tedaviyi bafllamas›.

Kriter 2: Bir yafl›ndan küçük bebeklerde bafl-ka bir nedene ba¤lanamayan atefl (> 38°C), hipo-termi (< 37°C), apne veya bradikardiden en azbirinin olmas› ve kan kültürü al›nmam›fl olmas›,kültürde üreme olmamas› veya kanda antijensaptanmamas›, baflka bir bölgede infeksiyon ol-mamas› ve doktorun sepsis için uygun antimik-robiyal tedaviyi bafllamas›.

Klinik sepsis tan›m›n›n hastane infeksiyonla-r›n›n sürveyans› için CDC taraf›ndan önerilenstandart tan›mlardan biri oldu¤u unutulmamal›ve klinikte yayg›n olarak kullan›lan “AmericanCollege of Chest Physicians/Society of CriticalCare Medicine” taraf›ndan belirlenmifl olan sep-sis tan›mlar› ile kar›flt›r›lmamal›d›r (Tablo 4) (12).

K‹KD‹: Bu tan› için afla¤›dakilerin bulunmas›gereklidir:

• Kalpte veya büyük damarlardan birinde yada bunlar›n yak›n›nda sonlanan bir vasküler ka-teterin bulunmas› (umbilikal arter veya ven ka-teteri santral kateter olarak kabul edilir).

• Santral kateterin, KD‹ gelifliminden önceki48 saatlik süre içinde kullan›mda bulunmas› du-rumunda KD‹’nin kateterle iliflkili oldu¤u düflü-nülür. KD‹, santral kateter kullan›m›n›n sonlan-mas›n›n üzerinden 48 saatten uzun zaman geç-tikten sonra geliflmifl ise santral kateterle iliflkilioldu¤unu söyleyebilmek için daha güçlü kan›tla-ra ihtiyaç duyulur.

Arteryel veya venöz infeksiyon: Bu tan›m ar-teriyovenöz greft, fistül veya IV kanülasyonukapsar ve afla¤›dakilerden en az birinin bulun-mas› gerekir:

Kriter 1: Ameliyat s›ras›nda ç›kar›lan arter ve-ya venlerin kültüründe mikroorganizma üremesive kan kültürü al›nmam›fl olmas› veya kan kültü-ründe üreme olmamas›.

Kriter 2: Ameliyat s›ras›nda veya histopatolo-jik olarak ilgili damar bölgesinde infeksiyon bul-gular›n›n saptanmas›.

Kriter 3: Baflka bir nedene ba¤lanamayanatefl (> 38°C), ilgili damar bölgesinde a¤r›, eri-tem veya ›s› art›fl›ndan en az biri ile birlikte, se-mikantitatif yöntemle yap›lan damar içi kanülucu kültüründe > 15 kob üreme olmas› ve kankültürü al›nmam›fl olmas› veya kan kültüründeüreme olmamas›.

Kriter 4: ‹lgili damar bölgesinden pürülandrenaj olmas› ve kan kültürü al›nmam›fl olmas›veya kan kültüründe üreme olmamas›.

Kriter 5: Bir yafl›ndan küçük bebeklerde bafl-ka bir nedene ba¤lanamayan atefl (> 38°C), hipo-termi (< 37°C), apne veya bradikardi, letarji, ilgi-li damar bölgesinde a¤r›, eritem veya ›s› art›fl›n-dan en az biri ile birlikte, semikantitatif yöntem-le yap›lan damar içi kanül ucu kültüründe > 15kob üreme olmas› ve kan kültürü al›nmam›fl ol-mas› veya kan kültüründe üreme olmamas›.

KATETER ‹L‹fiK‹L‹ ‹NFEKS‹YONLARINTANISI (69)

Klinik Tan›

Duyarl›l›k ve özgüllüklerinin düflük olmas›nedeniyle, klinik bulgular›n damar içi cihaz ilifl-



1. Sistemik inflamatuvar yan›t sendromu(SIRS): Afla¤›daki durumlardan iki veya dahafazlas›n›n birlikte bulunmas›d›r:

• Vücut s›cakl›¤›n›n > 38.3°C veya < 36°C olmas›,

• Kalp h›z›n›n > 90/dakika olmas›,

• Solunum say›s›n›n > 20/dakika olmas› veyaparsiyel CO2 < 32 mmHg olmas›,

• Beyaz küre say›s›n›n > 12.000/mm3 veya <4000/mm3 olmas› ya da genç hücre oran›n›n> %10 olmas›.

2. Sepsis: ‹nfeksiyona ba¤l› olarak SIRS bulgular›n›niki veya daha fazlas›n›n birlikte bulunmas›d›r.

3. A¤›r sepsis: Sepsis ile birlikte organ fonksiyonbozuklu¤u, hipoperfüzyon veya hipotansiyonbulunmas› durumudur (oligüri, laktik asidoz,mental durumda akut de¤ifliklik vb.).

4. Septik flok: Sepsiste, yeterli s›v› tedavisine ra¤-men, hipotansiyon ile birlikte perfüzyon bozuk-lu¤u bulgular›n›n (laktik asidoz, oligüri, akutmental de¤ifliklik vb.) devam etmesidir.

Tablo 4. “American College of Chest Physicians/So-ciety of Critical Care Medicine” Taraf›ndan Belirlen-mifl Olan Sepsis ve Organ Yetmezli¤i Tan›mlar› (12).



kili infeksiyonlar›n tan›s› için kullan›lmas› güve-nilir bir yöntem de¤ildir. Örne¤in; en duyarl› kli-nik bulgular olan atefl ve/veya titremenin özgül-lü¤ü düflük iken, damar içi cihaz etraf›nda infla-masyon veya pürülan materyal varl›¤› ve KD‹’ninözgüllü¤ü daha yüksek, ancak duyarl›l›¤› düflük-tür (62). Kan kültürlerinde S. aureus, KNS veyaCandida türlerinin üremesi, gösterilebilen baflkabir infeksiyon oda¤›n›n bulunmad›¤› durumlardaKBKD‹ flüphesini artt›r›r (51,53,82).

H›zl› Tan› Yöntemleri

Gram boyas› lokal infeksiyonlar›n tan›s› içinfaydal› olabilir, ancak katetere ba¤l› infeksiyontan›s›nda kantitatif yöntemlerle karfl›laflt›r›ld›-¤›nda duyarl›l›¤› çok düflüktür (19). H›zl› tan› içinakridin turuncusu ile yap›lan boyaman›n pozitifprediktif de¤erinin %91, negatif prediktif de¤eri-nin ise %97 oldu¤u bildirilmifltir (53).

IV Kateter Kültürleri

D‹K’ya ba¤l› infeksiyon tan›s› için laboratuvarkriterleri kesin olarak belirlenmifltir. Ancak de¤i-flik çal›flmalarda kullan›lan tan›mlar›n ve meto-dolojinin farkl› olmas› karfl›laflt›rma yap›lmas›n›zorlaflt›rmaktad›r (62,82). Semikantitatif (“rollplate”, yuvarlama) veya kantitatif (vorteks veyasonikasyon) kateter kültür teknikleri, kalitatifyöntemlere oranla özgüllüklerinin daha yüksekolmas› nedeniyle en güvenilir diagnostik yön-temlerdir. Kalitatif yöntemlerde tek bir mikroor-ganizman›n kontaminasyonu bile pozitif kültürsonucuna neden olabilir (67). Kantitatif veya se-mikantitatif yöntemlerin prediktif de¤eri, kate-terin tipine ve lokalizasyonuna, kullan›lan kültüryöntemine ve kateter kolonizasyonunun kayna-¤›na göre de¤iflkenlik gösterebilir (85). Örne¤in;yeni tak›lm›fl bir kateter (kal›fl süresi < 1 hafta)s›kl›kla d›fl yüzeyi boyunca cilt floras›ndan birmikroorganizma ile kolonize olur. Bu nedenle ko-lonizasyonun saptanmas›nda semikantitatif yön-temin duyarl›l›¤›n›n daha yüksek olmas› beklenir.Ancak uzun süre kalan kateterlerde (kal›fl süresi >1 hafta) kateter bileflke yerinden lümen içine ya-y›l›m daha ön plandad›r. Bu durumda semikanti-tatif yöntemin duyarl›l›¤› daha düflük iken, katete-rin hem iç hem de d›fl yüzeyinden örnek alan yön-temler (vorteks veya sonikasyon) daha duyarl›d›r(85). Antimikrobiyal kapl› kateterler yalanc›-nega-tif kültür sonuçlar›na neden olabilece¤i için bu ka-teterlerin kullan›m› yayg›nlaflt›kça halen kulla-n›mda olan kateter kolonizasyonu ve katetere

ba¤l› infeksiyon tan›mlar›n›n yeniden gözden ge-çirilmesi gerekebilir (66,104).

Kateter ucundan kültür al›naca¤› zaman ön-celikle kateter çevresindeki cilt alkol gibi anti-septik bir solüsyonla temizlenir, kateter aseptikolarak uzaklaflt›r›l›r ve 3-4 cm’lik distal ucu sterilbir makasla kesilerek, steril vidal› kapakl› bir tüpiçinde ekim yap›lmak üzere laboratuvara gönde-rilir (67). Mikroorganizmalar›n kurumas›n› önle-mek için kateter ucu ekiminin iki saat içinde ya-p›lm›fl olmas› gerekir. Katetere ba¤l› infeksiyon-lar›n klinik tan›s›nda en s›k kullan›lan laboratu-var tekni¤i, semikantitatif kültür yöntemidir. Buyöntemde, laboratuvara yukar›da belirtilmifl fle-kilde gönderilmifl kateter örne¤i steril bir for-seps (veya ucu alevden geçirilip so¤utulmufl birforseps) yard›m› ile tutularak baflka hiçbir yerede¤dirmeden %5’lik koyun kanl› agar üzerindeen az dört kez ileri geri sürülerek ekilir.

Bir kateterde semikantitatif yöntemle > 15kob veya kantitatif yöntemle > 103 kob üremesaptanmas› ve efllik eden lokal veya sistemik in-feksiyon bulgular›n›n olmas› katetere ba¤l› in-feksiyon göstergesidir. Sadece KBKD‹’ler dikka-te al›nd›¤›nda üç yöntemin s›ras›yla duyarl›l›kla-r› flunlard›r; sonikasyon %80, yuvarlama %60, lü-menden s›v› besiyeri geçirilmesi %40-50 (69).

Kateter Lümeninden ve Periferden Al›nanKan Kültürleri

D‹K infeksiyonundan flüphelenilen hastalar-dan farkl› zamanlarda (en az 15 dakika arayla) vefarkl› damarlardan olacak flekilde en az iki kankültürü al›nmal›d›r. Kateter lümeninden al›nankan kültüründen elde edilen pozitif sonucun kli-nik olarak yorumlanmas› gerekmektedir, ancaksonuç negatif ise K‹KD‹ tan›s› ekarte edilebilir.

SVK’dan ve Periferden Al›nan KantitatifKan Kültürleri

Kantitatif kan kültürü teknikleri, vasküler giriflyeri sorunu olan ve kateterin ç›kar›lmas›ndan ka-ç›n›lan hastalarda katetere ba¤l› infeksiyon tan›s›için alternatif bir yöntem olarak gelifltirilmifltir.Bu yöntemde kateter lümeninden ve periferikvenden efl zamanl› olarak al›nan kan kültürlerininkantitatif olarak ekimi yap›l›r. Yap›lan çok say›daçal›flmada SVK’dan al›nan kültürden elde edilenkoloni say›s›n›n periferik kan kültüründekinden5-10 kat daha fazla olmas› katetere ba¤l› infeksi-yon tan›s› için prediktif olarak bulunmufltur (30).

Bu yöntemin en do¤ru sonuç verdi¤i tünelli kate-terlerde, lümenden al›nan kültürde en az 100kob/mL üreme olmas›, efl zamanl› periferik kankültürü olmaks›z›n tan› koydurucu olabilir.

SVK’dan ve Periferden Al›nan Efl Zamanl›Kan Kültürlerinde Pozitiflik SaptanmaZaman›n›n Karfl›laflt›r›lmas›

Kantitatif kan kültürleri ile iyi korelasyon gös-teren bu yeni yöntemde, kan kültürleri pozitifsonuç için sürekli monitörize edilerek (radyo-metrik yöntemler) kateter lümeninden ve peri-ferik venden al›nan efl zamanl› kalitatif kan kül-türlerinde pozitiflik saptanma zaman› karfl›laflt›-r›l›r. Tünelli kateterlerde kullan›ld›¤›nda bu yön-temin kantitatif kan kültürleri ile karfl›laflt›r›labi-lir bir oranda do¤ru sonuç verdi¤i ve daha mali-yet-etkin oldu¤u gösterilmifltir (9,10). Bu yönte-min duyarl›l›k (%81-91) ve özgüllü¤ünün (%92-94)yüksek oldu¤u bildirilmifltir (10,86). Birçok has-tanede kantitatif kan kültürü yap›lamazken, buyeni yöntemin ço¤u hastanede kullan›lmas›mümkündür.

Endoluminal F›rçalama Tekni¤i

Kateterin korundu¤u bu yöntemde kateteriçinden f›rçalama tekni¤i ile örnek al›n›r. Bu sa-yede kateter lümenindeki biyofilm, uç k›sm›nda-ki organize fibrin ve trombüse yap›flm›fl mikroor-ganizmalar›n kültürde üremelerine olanak sa¤-lar. Ancak geçici bakteremi, aritmi ve emboli gi-bi riskleri vard›r (14,52).

‹nfüzyon S›v›s›na Ba¤l› KD‹

‹nfüzyon s›v›s›ndan ve periferik kandan al›-nan kültürlerde ayn› mikroorganizman›n üreme-si ve baflka bir infeksiyon oda¤›n›n bulunmama-s›, infüzyon s›v›s› ile iliflkili KD‹ olarak tan›mlan›r.Klinikte s›k karfl›lafl›lan bir durum de¤ildir. Kon-tamine olmufl bir IV solüsyonun infüzyonununbafllamas›ndan k›sa bir süre sonra ani olarak KD‹semptomlar›n›n ortaya ç›kmas› genellikle tan›koydurucudur (62). Tan›y› kesinlefltirmek içinperiferik kandan ve infüzyon s›v›s›ndan kültüral›nmas› gerekir.

Kateter ve Kan Kültürleri ile ‹lgiliGenel Öneriler (69)

• Sadece KBKD‹ flüphesi bulunan durumlar-da kateter kültürü yap›lmal›d›r.

• Kateter kültürlerinin kantitatif veya semi-kantitatif yöntem kullan›larak yap›lmas› önerilir.

• Kateterlerden s›v› besiyerine kalitatif kül-tür al›nmas› önerilmez.

• Kültür için kateter ucu veya subkütan birsegmenti gönderilmelidir.

• Pulmoner arter kateteri infeksiyonundanflüphelenilen durumlarda tan›sal de¤eri dahayüksek oldu¤u için kateter ucu yerine “introdu-cer” uç kültür için gönderilmelidir.

• SVK infeksiyonunun tan›s› için imkan varsa“akridin turuncusu lökosit sitospin” yöntemininkullan›lmas› düflünülebilir.

• SVK’ya ba¤l› KD‹’den flüphelenilen hasta-lardan farkl› zamanlarda ve farkl› damarlardanolacak flekilde en az iki kan kültürü al›nmal›d›r.

• Özellikle uzun süreli kateterin çekilemedi-¤i durumlarda kateter lümeninden ve periferikvenden efl zamanl› kantitatif kan kültürü al›nma-s› veya efl zamanl› olarak al›nan kalitatif kan kül-türlerinde pozitiflik saptanma zaman›n›n karfl›-laflt›r›labilmesi için kültürlerin sürekli monitöri-zasyonu önerilir.

• K›sa periferik kateterlerde infeksiyon flüp-hesi varsa kateter çekilmeli, kateter ucundan se-mikantitatif yöntemle kültür al›nmal› ve antibi-yotik tedavisine bafllanmadan önce en az ikifarkl› kan kültürü al›nmal›d›r.

EP‹DEM‹YOLOJ‹

KD‹’ler, EPIC çal›flmas›nda %12’lik s›kl›kla tümhastane infeksiyonlar› içinde en s›k karfl›lafl›landördüncü infeksiyon olarak belirlenmifltir (120).Hastane kökenli primer KD‹’lerin %85’inin kate-terlere, özellikle SVK’ya ba¤l› oldu¤u NNIS siste-mi taraf›ndan bildirilmifltir. K‹KD‹ oranlar›, hasta-ne büyüklü¤üne, servise ve kateterin tipine göreoldukça de¤iflkenlik göstermekte ve 1990’l› y›llar-da yap›lm›fl çal›flmalarda %2.5-6.5 aras›nda bildi-rilmektedir (29). Ancak hastaneler aras› karfl›lafl-t›rma yapabilmek için, 100 hastada gözlenen in-feksiyon say›s› yerine, araç kullan›m gününe görebelirlenmifl araç iliflkili h›zlar›n kullan›lmas› dahasa¤l›kl›d›r. KD‹’lere en s›k yol açan kateterler SVKoldu¤u için, günümüzde genellikle bu kateterle-rin kullan›m oranlar› ve bu kateterlerle iliflkili KD‹h›zlar› belirlenmektedir (80).

1992-2003 y›llar› aras›nda NNIS hastanelerin-den bildirilmifl SVK iliflkili KD‹ insidanslar›, her1000 SVK gününde 2.2 (kardiyotorasik YBÜ’ler-de)-10.3 (1 kg’›n alt›ndaki infantlara bak›m veren



neonatal ünitelerde) aras›ndad›r (77). Tablo 5’teülkemizden ve di¤er ülkelerden bildirilmifl SVKiliflkili KD‹ h›zlar› verilmifltir (8,21,29,77).

M‹KROB‹YOLOJ‹

Hastane kökenli KD‹’lere neden olan mikro-organizmalar, büyük oranda cilt floras›ndan kay-naklanmaktad›r. Gram-pozitif koklar, infeksiyon-lar›n en az 2/3’ünden sorumludur (29). NNIS’nin1986-1989 aras› verilerinde KNS’ler (%27) ve on-lar›n arkas›ndan S. aureus (%16) en s›k bildirilenetkenlerken, 1992-1999 aras›nda toplanm›fl veri-ler, KNS’ler ve bunlar› izleyen enterokoklar›n,günümüzde hastane kökenli KD‹’lerden en s›k

soyutlanan etkenler oldu¤unu göstermifltir (Tab-lo 6) (80). 1992-1999 NNIS verilerinde KNS’ler,hastane kökenli KD‹’lerin %37’sini, S. aureus ise%12.6’s›n› oluflturmaktad›r. S. aureus kökenlerininduyarl›l›k paterni de dikkat çekmektedir. 1999y›l›nda, NNIS’nin duyarl›l›k bildirmeye bafllama-s›ndan beri ilk kez, YBÜ’lerden soyutlanm›fl, S.aureus kökenlerinin %50’den fazlas› metisiline di-rençlidir (80).

1999’da, enterokoklar KD‹’lerin %13.5’inioluflturmufl olup, bu oran 1986-1989’da NNIS’ninbildirdi¤i %8’lik orandan yüksektir. EnterokokalYBÜ kökenlerinden vankomisine dirençli olanla-



SVK iliflkili kan dolafl›m›Araflt›r›c› YBÜ tipi Dönem Ünite say›s› infeksiyonu*

NNIS Koroner 1992-2003 102 4.2

NNIS Kardiyotorasik 1992-2003 64 2.2

NNIS Medikal 1992-2003 135 5.0

NNIS Nöroflirürji 1992-2003 47 4.1

NNIS Yenido¤an YBÜ 1992-2003

< 1000 g 138 10.3

1001-1500 g 136 6.3

1501-2500 g 132 3.7

> 2500 133 2.8

Gastmeier Kar›fl›k 1994 89 4.9

Eggimann Medikal 1997 1 2.3

Wallace Cerrahi 1997-1999 1 8

Wallace Travma 1995-1997 1 9.1

Weber Yan›k 1990-1991 1 4.9

Gastmeier Pediatrik 1994-1995 73 12.5

Çetinkaya fiardan Nöroflirürji 2002 1 0.52

‹ç hastal›klar› 2002 1 5.73

Genel cerrahi 2002 1 10.5

Kalp damar cerrahisi 2002 1 1.1

Reanimasyon 2002 1 1.48

Yan›k 2002 1 3.96

fiimflek Yavuz Kalp damar cerrahisi 2002 1 2.25

* SVK iliflkili kan dolafl›m› infeksiyonu h›z› = (SVK iliflkili kan dolafl›m› infeksiyonu say›s›/SVK günü) x 1000SVK için alet kullan›m oran› = SVK günü/hasta günü.

Tablo 5. SVK ‹liflkili Kan Dolafl›m› ‹nfeksiyonu H›zlar› (8,21,29,77).

r›n oran› da artm›fl, 1989’da %0.5’ten, 1999’da%25.9’a ç›km›flt›r (80). NNIS hastanelerinden bil-dirilen yüksek VRE oran› Avrupa’dan ve ülkemiz-den bildirilmemifltir (29).

NNIS’ye 1986-1989 ve 1992-1999 y›llar›ndabildirilmifl hastane kökenli KD‹’lerin %8’ine Can-dida spp. neden olmufltur. Candida spp.’de s›kl›k-la kullan›lan antifungal ajanlara karfl› dirençoranlar› artmaktad›r. NNIS verilerinde, nonalbi-kans türlerin neden oldu¤u KD‹ oranlar› veya flu-konazol direnç verileri bildirilmemesine karfl›n,di¤er epidemiyolojik ve klinik veriler, mantarla-r›n neden oldu¤u SVK iliflkili KD‹’lerin ampiriktedavisini yönlendirirken, flukonazol direnciningöz önünde bulundurulmas›n›n her geçen gündaha önemli oldu¤unu göstermifltir. SCOPE veri-leri, hastanede yatan hastalardan izole edilmiflKD‹ etkeni olan Candida albicans kökenlerinin%10’unun flukonazole dirençli oldu¤unu göster-mifltir. Ek olarak, kandidiyal KD‹’lerin %48’ine,flukonazol ve itrakonazole C. albicans’tan dahayüksek olas›l›klarla dirençli olan Candida glabratave Candida krusei dahil nonalbikans türler nedenolmufltur (80).

Gram-negatif basiller, YBÜ’lerde, yo¤un ba-k›m d›fl› ünitelere göre daha yüksek oranda kate-ter iliflkili infeksiyonlardan sorumludur. Bu mik-roorganizmalar, özellikle invaziv monitörizasyoncihazlar›n›n kontaminasyonu, komplike uzakalan infeksiyonlar› veya yüksek düzey orotrakealkolonizasyondan kaynaklanabilir (29).

Gram-negatif basiller, 1986-1989 NNIS verile-rinde K‹KD‹’lerin %19’una neden olurken, 1992-1999 y›llar› aras›nda %14’üne neden olmufltur.

YBÜ ile ilgili olan infeksiyonlar, gittikçe artan yüz-delerde, Klebsiella pneumoniae gibi GSBL üreten En-terobacteriaceae taraf›ndan oluflturulmufltur (80).

Ülkemizde D‹K infeksiyonlar›nda etkenlerle il-gili yay›nlanm›fl az say›da çal›flmadan biri olan Ya-par ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda, uzun süreliD‹K kullanan 97 hastan›n 14’ünde kateter infeksi-yonu, 13’ünde ise kolonize kateter belirlendi¤i bil-dirilmifltir (123). Ayn› çal›flmada, kateter infeksi-yonlar›nda etkenlerin %28.5’inin KNS, %21.4’ününS. aureus, %21.4’ünün Acinetobacter spp., %14.5’ininK. pneumoniae, %7.1’inin Pseudomonas aeruginosa ve%7.1’inin ise Escherichia coli oldu¤u belirtilmifltir(123). Tunçbilek ve arkadafllar›n›n hemodiyalizhastalar›nda subklavyen kateter infeksiyonlar›n›araflt›rd›¤› çal›flmada ise, 113 hastaya tak›lm›fl 157SVK’da %28 infeksiyon geliflti¤i gözlenmifl; kankültürlerinden izole edilen mikroorganizmalar›n%59’u S. aureus, %13’ü P. aeruginosa, %7’si E. coli,%7’si Acinetobacter spp., %5’i Staphylococcus epidermi-dis, %5’i Enterobacter spp., %2’si Enterococcus spp. ve%2’si Candida spp. olarak tiplendirilmifltir (116).Her iki çal›flmada da, kateter iliflkili infeksiyonlar-da stafilokok türleri en s›k izole edilen mikroorga-nizmalar olarak belirlenmifltir. Ülkemizde, hasta-ne kökenli KD‹’lerden izole edilmifl mikroorganiz-malar Tablo 7’de verilmifltir (23,24,48).

Bu çal›flmalarda da, etkenler s›kl›kla stafilo-koklard›r ve S. aureus kökenlerinin %50’den fazla-s›n›n MRSA olmas› NNIS verileri ile benzerlikgöstermektedir.

PATOGENEZ ve R‹SK FAKTÖRLER‹

Mikroorganizmalar, intravasküler kateterlerekateter girifl yerinden, kateter birleflme yerin-



Patojen 1986-1989 (%) 1992-1999 (%)

Koagülaz-negatif stafilokok 27 37

Staphylococcus aureus 16 12.6

Enterococcus spp. 8 13.5

Escherichia coli 6 2

Enterobacter spp. 5 5

Pseudomonas aeruginosa 4 4

Klebsiella pneumoniae 4 3

Candida spp. 8 8

Tablo 6. Hastane Kökenli Kan Dolafl›m› ‹nfeksiyonlar›ndan En S›k ‹zole Edilmifl Patojenler-NNIS (80).

den, kontamine infüzyon s›v›s›ndan veya baflkabir infeksiyon oda¤›ndan hematojen yay›l›mlaulaflabilir (fiekil 1).

Kateter girifl yeri ve kateter birleflme yeri, ka-teter infeksiyonlar›n›n en s›k kayna¤›n› olufltur-maktad›r. Nadiren, kateter di¤er bir infeksiyonoda¤›ndan hematojen olarak infekte olabilmekteveya infüzyon s›v›s› kontaminasyonu K‹KD‹’lereyol açabilmektedir. K›sa süreli kalan periferikolarak tak›lm›fl kateterlerde infeksiyon kayna¤›ço¤unlukla kateter girifl yeridir ve kateter giriflyerindeki mikroorganizmalar kateter d›fl yüzeyiboyunca ilerleyerek kateter ucuna ulafl›p, KD‹’yeneden olur. Uzun süre tak›l› kalan kal›c› kateter-

lerde infeksiyon kayna¤› ço¤unlukla kateter bir-leflme yeridir. Kal›c› SVK’larda manipülasyon vekullanma s›kl›¤›n›n daha fazla olmas› sonucu ka-teter birleflme yerine genellikle sa¤l›k çal›flanla-r›n›n ellerinden bulaflan mikroorganizmalar, ka-teter iç yüzeyi boyunca ilerleyerek KD‹’ye ne-den olur (29,42,80).

Kateter iliflkili infeksiyonlar›n patogenezindeen önemli faktörler kateterin yap›ld›¤› materyal,infekte eden organizman›n intrensek virülansfaktörleri ve konak savunma mekanizmalar›d›r(29,80). ‹n vitro çal›flmalar, polivinil klorid veyapolietilenden yap›lm›fl kateterlerin, teflon, sili-kon, elastomer veya poliüretandan yap›lm›fl ka-



Mikroorganizma Çolak, 1998 (%) ‹nan, 1999 (%) Çiftçi, 2003 (%)

Gram-pozitif 71 58.3 68.9MRSA 30 28.3 27.8MSSA 17 16.7 13.6KNS 8 7.5 15.8Enterokok 16 5.2 8.2

Gram-negatif 28 34.1 27Enterobacteriaceae 28 20.2 18.4Pseudomonas spp. 4 3.5Acinetobacter spp. 5.7 4.7

Candida spp. 7.5 4

Tablo 7. Hastane Kökenli Kan Dolafl›m› ‹nfeksiyonlar›nda Etkenler: Türkiye (23,24,48).

fiekil 1. Mikroorganizmalar›n, Damar ‹çi Kateterlere Girifl Yerleri.

Birleflme yeri kolonizasyonu

Sa¤l›k çal›flanlar›n›n elleri

Kontamine s›v›

Hastan›n ciltmikrofloras›

Tak›lma s›ras›nda kontaminasyon Hematojen yay›l›m

teterlere göre, mikroorganizmalar›n aderensinedaha az dirençli olabilece¤ini göstermifltir. Ayr›-ca, baz› kateter materyalleri, di¤erlerinden dahatrombojeniktir ki, bu da kateter kolonizasyonunave kateter iliflkili infeksiyona e¤ilim yaratabile-cek bir özelliktir (Tablo 3). Bu birliktelik, kateter-le ilgili trombüsün engellenmesinin, K‹KD‹’leriazaltmada ek bir mekanizma olarak önemininvurgulanmas›na yol açm›flt›r (80).

Fibrinojen, fibronektin, kollajen ve laminingibi IV araçlar›n yüzeyine adsorbe olan konakglikoproteinleri, yabanc› materyale mikroorga-nizma aderensini artt›ran bir tabaka oluflturur(29). Belli bir mikroorganizman›n aderens özel-likleri de kateterle iliflkili infeksiyonlarda önem-li bir mekanizmad›r. Örne¤in; S. aureus, kateter-lerde s›kl›kla var olan yukar›da belirtilmifl konakproteinlerine yap›flabilir. Ayn› zamanda KNS’ler,polimer yüzeylere di¤er patojenlerden (E. coliveya S. aureus gibi) çok daha kolay yap›fl›r. Ekolarak, KNS’lerin belli kökenleri, s›kl›kla “slime”diye adland›r›lan ekstraselüler bir polisakkaridüretir. Kateter varl›¤›nda bu “slime”, KNS’lerinkonak savunma mekanizmalar›na dayanmas›n›sa¤layarak (polimorfonükleer lökositler taraf›n-dan fagositoz ve öldürülmesi için bir bariyer ola-rak davranmak gibi) veya antimikrobiyal ajanlara

daha az duyarl› hale getirerek (antimikrobiyali,organizma hücre duvar› ile temas›ndan önceba¤layan bir matriks oluflturmak gibi) patojeni-tesini artt›r›r. Baz› Candida türleri, glikoz içeren s›-v›lar›n varl›¤›nda, bakteriyel benzerlerinde oldu-¤u gibi “slime” üretebilirler, ki bu da parenteralbeslenme s›v›lar› alan kifliler aras›nda fungal pa-tojenlerin neden oldu¤u KD‹’lerin artan oranlar›-n› potansiyel olarak aç›klar (80).

K‹KD‹ oranlar› hastal›¤›n a¤›rl›¤› ve tipi (örne-¤in; üçüncü derece yan›¤a karfl› postkardiyakcerrahi) gibi hasta ile ilgili parametrelerden; ka-teterin tak›lma koflullar› (örne¤in; elektife karfl›-l›k acil), kateter tipi (örne¤in; tünelliye karfl›l›ktünelli olmayan veya subklavyene karfl›l›k jugu-ler) gibi kateterle ilgili parametrelerden ve sa¤-l›k çal›flanlar›n›n el y›kama al›flkanl›¤› gibi hasta-ne ile ilgili parametrelerden etkilenebilir. Bu in-feksiyonlar için bildirilmifl baz› risk faktörleri ileilgili daha güvenilir kan›tlar olmas›na karfl›n, ba-z›lar› üzerinde halen görüfl birli¤i oluflmam›flt›r(Tablo 8) (29,42,80,107).

II. ER‹fiK‹N ve ÇOCUK HASTALARDAKATETER ‹L‹fiK‹L‹ ‹NFEKS‹YONLARIÖNLEME STRATEJ‹LER‹

D‹K ile iliflkili infeksiyonlar› engellemek içinal›nacak önlemler, hasta güvenli¤i ve maliyet et-



Hastaya ba¤l› risk faktörleri Cilt bütünlü¤ünün bozulmas› (yan›k, psöriyazis gibi)Altta yatan hastal›¤›n a¤›rl›¤› Baflka bir bölgede infeksiyon varl›¤› (hematojen yay›l›m)Hastan›n cilt mikrofloras›nda de¤ifliklik olmas›Granülositopeni*

Katetere/hastaneye Kateterin yap›s› (esneklik-sertlik, yap›ld›¤› materyal, trombojenite, mikrobiyalba¤l› risk faktörleri aderens özellikleri)

Kateter lümen say›s›Kateterin acil koflullarda tak›lmas› Kateter tak›lmas› ve bak›m› s›ras›nda aseptik teknikten uzaklafl›lmas›Kateteri takan kiflinin becerisiKateter yerlefltirme bölgesi (juguler, subklavyen ve femoralden daha riskli)*Kateter yerlefltirme flekli (“cut-down”, perkütanöz yerlefltirmeden daha riskli)Kontamine antiseptik cilt solüsyonlar›Kateterin s›k manipülasyonuSa¤l›k çal›flanlar›n›n hijyeni (el y›kama)Kateter kullan›m amac› (TPN uygulanmas› daha riskli)Kateterin kalma süresi (kateter kolonizasyonu ve kateter iliflkili kan dolafl›m›infeksiyonu olas›l›¤› zamanla artar)

* Üzerinde görüfl birli¤i oluflmam›flt›r.

Tablo 8. Damar ‹çi Kateter ‹nfeksiyonlar›nda Risk Faktörleri.

kinli¤i aras›nda bir denge oluflturmal›d›r. Bilgi,teknoloji ve sa¤l›k kurulufllar› sürekli bir de¤iflimiçinde oldu¤u için, infeksiyon kontrolü ve al›na-cak önlemler de yeniliklere göre de¤ifltirilmeli-dir. Bu infeksiyonlar›n engellenebilmesi için, di-¤er hastane infeksiyonlar›nda da oldu¤u gibi, ya-p›lan iflin sonuçlar›n›n de¤erlendirildi¤i, sa¤l›kçal›flanlar›n›n e¤itimine olanak tan›yan, iyi orga-nize olmufl programlar kritik öneme sahiptir.Afla¤›da, kateter iliflkili infeksiyonlar› önlemekamac›yla üzerinde görüfl birli¤i oluflan veya ha-len tart›flmal› olan konulara de¤inilmifltir.

Sa¤l›k Çal›flanlar›n›n Sürekli E¤itimi veKalite Kontrol

Son 20 y›lda yap›lm›fl çal›flmalar›n tümü,aseptik teknik standardizasyonu ve bu konudaverilen e¤itimleri takiben infeksiyon riskindeazalma oldu¤unu, kateter tak›lmas› ve bak›m›n›ntecrübeli olmayan kifliler taraf›ndan yap›lmas›n›nkateter kolonizasyonu ve K‹KD‹ riskini artt›rabi-lece¤ini göstermifltir (1,28,76,101,103,107). Sa¤l›kçal›flanlar›na infeksiyon kontrolü ve D‹K konula-r›nda verilen bir günlük e¤itimin, infeksiyon ora-n›n› %73 azaltt›¤› (1000 SVK gününde 3.3’ten2.4’e) bildirilmifltir (107). Uzmanlaflm›fl “IVekip”lerin, kateter iliflkili infeksiyonlar, kompli-kasyonlar ve maliyet üzerinde tart›flmas›z olumluetkisi oldu¤u gösterilmifltir (78,109,113). Ek ola-rak, hemflire say›s›n›n kritik bir seviye alt›na in-mesi ile infeksiyon riski artmaktad›r. YBÜ’lerdehemflire/hasta oran›n›n 1/1’den 1/2’ye ç›kmas›n›nKBKD‹ geliflme riskini artt›ran ba¤›ms›z bir faktöroldu¤u gösterilmifltir (odds ratio= 61.5; CI= 1.2-3074) (31).

Kateter Tak›lma Yeri

Kateterin tak›ld›¤› yer, takip eden kateter in-feksiyonu ve filebit geliflmesi riskini etkiler. Ka-teterin tak›ld›¤› yerin, kateter infeksiyonu gelifl-mesine olan etkisi, k›smen trombofilebit geliflmeriski ve yerel cilt floras›n›n yo¤unlu¤u ile ilgilidir.

Filebit, infeksiyon için, uzun zamandan beribir risk olarak kabul edilmektedir. Eriflkin için,alt ekstremitedeki kateter tak›lma yerleri, üstekstremitedekilere oranla daha yüksek infeksi-yon riski ile birliktedir (5,20,47). El venleri ise üstkol ve bilek venlerine göre daha düflük filebitriski tafl›maktad›r (62).

Kateter tak›lacak bölgedeki cilt floras›n›n yo-¤unlu¤u, K‹KD‹ için majör risk faktörüdür. ‹nfeksi-yon riskini azaltmak için, SVK’n›n juguler veya fe-

moral bölge yerine subklavyen bölgeye tak›lma-s› önerilmektedir. Juguler, subklavyen veya fe-moral bölgelere tak›lm›fl kateterlerde infeksiyonoranlar›n› karfl›laflt›ran güvenilir, randomize çal›fl-ma yoktur. ‹nternal juguler vene tak›lan kateter-lerde infeksiyon riskinin, femoral veya sub-klavyen vene tak›lanlara oranla daha yüksek ol-du¤u bildirilmifltir (41,70,98). Eriflkin hastalardafemoral kateterlerin kolonizasyon oran› göreceliolarak daha yüksek bulunmufltur (38). Juguler vesubklavyen kateterlere oranla daha yüksek derinven trombozu riski tafl›mas› ve infeksiyon gelifl-me olas›l›¤›n›n daha yüksek oldu¤unun varsay›l-mas› nedeniyle femoral kateterlerden mümkünoldu¤unca kaç›n›lmal›d›r (27,49,73,74,114). Bu-nunla birlikte, çocuklarda yap›lan çal›flmalarda,femoral kateterlerde mekanik komplikasyon in-sidans›n›n düflük oldu¤u, infeksiyon oran›n›n dafemoral olmayan kateterlerle benzer olabilece¤ibildirilmifltir (39,111,119). Sonuç olarak, eriflkinhastalarda, infeksiyon kontrolü yönünden bak›l-d›¤›nda subklavyen yol tercih edilmeli, ancakkateterin nereye tak›laca¤›na karar verirken di-¤er faktörler de (mekanik komplikasyon riski,subklavyen ven stenozu riski ve kateter takan ki-flinin becerisi gibi) göz önünde bulundurulmal›-d›r. Sekiz çal›flman›n de¤erlendirildi¤i bir meta-analizde, SVK tak›l›rken yatak bafl›nda yap›lanultrasonografik incelemenin, mekanik kompli-kasyon riskini, standart kateter takma yönteminegöre önemli oranda azaltt›¤› sonucuna var›lm›flt›r(94). Kateterin tak›laca¤› bölge seçilirken hasta-n›n rahat›, güvenlik, asepsinin korunabilmesi,hasta ile ilgili faktörler (daha önceden var olankateter, anatomik bozukluk, kanama diyatezi gi-bi), mekanik komplikasyon riski (kanama vepnömotoraks gibi), yatak bafl› ultrasonografi sa¤-lan›p sa¤lanamamas› ve infeksiyon riski hep bir-likte de¤erlendirilmelidir.

Kateter Materyalinin Tipi

Teflon veya poliüretan kateterler, polivinil vepolietilen kateterlere oranla daha az infeksiyözkomplikasyonla iliflkili bulunmufltur (64,65,108).Periferik venöz girifl kateterlerine alternatif ola-rak kullan›lan kelebek i¤neler de teflon kateter-lerle benzer oranda infeksiyöz komplikasyonayol açm›flt›r (4,115). Bununla birlikte kelebek i¤-nelerin kullan›m› s›ras›nda, IV s›v›lar›n subkütandokuya kaç›fl›n›n daha s›k oldu¤u görülmüfltür.Bu durum, infüze edilen s›v›n›n cinsine göre çokciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir (115).



El Hijyeni ve Aseptik Teknik

K›sa periferik kateterler için, kateter tak›lma-dan önce ve tak›l› bulundu¤u süre içinde el hij-yenine özen gösterilmesi ve kateter manipülas-yonu s›ras›nda aseptik teknik kullan›lmas› infek-siyona karfl› etkin korunma sa¤lar. ‹yi el hijyeni,susuz alkol temelli bir ürünle veya antibakteri-yel sabun ve su ile uygun y›kama yaparak sa¤la-nabilir (56,84). Uygun aseptik teknikte her za-man steril eldiven gerekli de¤ildir; PVK’lar›n ta-k›lmas› için steril olmayan yeni bir çift eldivengiyilmesi ve kateter girifl bölgesi antiseptik so-lüsyonla temizlendikten sonra o bölgeye tekrardokunulmamas› yeterlidir.

Periferik kateterlerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda,SVK’lar oldukça yüksek infeksiyon riski tafl›r, bunedenle SVK tak›lmas› s›ras›nda daha s›k› bari-yer önlemleri al›nmal›d›r. SVK tak›l›rken bone,maske, steril önlük, steril eldiven ve büyük ste-ril örtüden oluflan “maksimum steril bariyer ön-lemleri”nin al›nmas›n›n, standart önlemlerle(steril eldiven ve küçük örtü gibi) karfl›laflt›r›ld›-¤›nda K‹KD‹ oran›n› büyük oranda azaltt›¤› bildi-rilmifltir (70,90). Bu önlemlerin periferik olaraktak›lm›fl santral kateterler ve orta hat kateterleri-nin tak›lmas›ndaki etkinli¤i bilinmemesine kar-fl›n, maksimal bariyer önlemlerinin, periferik ola-rak tak›lm›fl santral kateterlere de uygulanmas›ak›lc› olacakt›r.

Cilt Antisepsisi

Povidon iyot, arteryel kateter ve SVK tak›lmaalanlar›n› temizlemek için en yayg›n kullan›lanantiseptiklerden biridir. Bununla birlikte bir ça-l›flmada, santral venöz ve arteryel kateter tak›la-cak alanlar›n %2’lik s›v› klorheksidin glukonatlahaz›rlanmas›n›n, %10’luk povidon iyodin veya%70’lik alkolle karfl›laflt›r›ld›¤›nda KD‹ oran›n›daha çok azaltt›¤› bildirilmifltir (63). Ancak klor-heksidinin di¤er preparatlar› bu kadar etkin ol-mayabilir. Eriflkinlerde yap›lm›fl prospektif, ran-domize bir çal›flmada, klorheksidin glukonat›n%0.5’lik tentürü, K‹KD‹’yi önlemede %10’luk po-vidon iyottan daha etkili bulunmam›flt›r (46). Bu-nunla birlikte yenido¤anlarla yap›lm›fl bir çal›fl-mada %0.5’lik klorheksidinin, povidon iyotla kar-fl›laflt›r›ld›¤›nda periferik IV kolonizasyonda da-ha belirgin azalma sa¤lad›¤› gösterilmifltir (34).Bu çal›flmada, SVK’lar yer almam›flt›r ve vaka sa-y›s› KD‹’de fark olup olmad›¤›n› belirleyebilecekkadar yeterli de¤ildir.

Kateter Girifl Yeri Örtüleri veyaPansuman Materyal

Kateter tak›lm›fl bölgenin üzeri steril gazl›bez veya fleffaf, yar› geçirgen örtülerle kapat›la-bilir. Steril gazl› bezle kapama, kolay sa¤lanabil-mesi, ekonomik oluflu, teri ve kan s›z›nt›lar›n›emici özelli¤inin bulunmas› nedeniyle yayg›nolarak kullan›lmaktad›r. fieffaf kapama malze-melerinin kateteri güvenilir bir flekilde koruma-s›, kateter alan›n›n sürekli olarak gözlenebilme-sine olanak tan›mas›, kapama malzemesini de-¤ifltirmeden banyo ve dufl almaya izin vermesi,standart gazl› bez ve flasterle kapamaya göredaha az s›kl›kta de¤ifltirmeye gerek duyulmas›gibi avantajlar› vard›r. Ancak daha nemli ve bak-teriyel proliferasyona uygun ortam sa¤lamalar›nedeniyle, klasik gazl› bezle yap›lan pansuman-lara göre kateter iliflkili infeksiyonlar aç›s›ndandaha riskli olabilece¤i ileri sürülmüfl ve bu ko-nuda birçok çal›flma yap›lm›flt›r (29,45,64). Yak-lafl›k 2000 periferik kateteri içeren bu konudayap›lm›fl en büyük kontrollü çal›flmada, sterilgaz kapamayla karfl›laflt›r›ld›¤›nda fleffaf yar› ge-çirgen örtüler alt›nda nem oran›n›n daha fazlaoldu¤u, kateter iliflkili lokal infeksiyon oran›n›nfleffaf malzeme ile kapat›lm›fl kateterlerde %5.7,gazla kapat›lanlarda ise %4.6 oldu¤u ve aradakifark›n istatistiksel olarak anlaml› olmad›¤› ve ciltkolonizasyonu veya filebit insidans›nda da be-lirgin fark olmad›¤› bildirilmifltir (64).

K‹KD‹ riskini de¤erlendiren bir meta-analiz-de de, SVK’da fleffaf yar› geçirgen örtülerin kul-lan›m›n›n, steril gazl› beze göre daha s›kl›kla ka-teter girifl yeri infeksiyonu ve K‹KD‹’ye yol açt›¤›bildirilmifltir (45). Çal›flmalardan elde edilen ve-riler, özellikle kateter girifl yerinden s›z›nt› olandurumlarda ve çok terleyen hastalarda steril gaz-l› bez kullan›m› tercih edilmesi gerekti¤ini dü-flündürmektedir.

Çok merkezli bir çal›flmada, k›sa süreli arterve SVK bölgelerine konulan klorheksidin emdi-rilmifl süngerin (biopatch), kateter kolonizasyo-nu ve K‹KD‹ riskini azaltt›¤› bildirilmifltir. Bumalzemelerin kullan›m› ile sistemik yan etkiyerastlanmam›flt›r (80).

Dikiflsiz Sabitleme Sistemleri

Dikiflsiz sabitleme sistemleri, K‹KD‹’yi önle-mede dikifle üstünlük gösterebilir. Az say›da has-ta içeren bir çal›flmada dikiflsiz sistemler, perife-rik yoldan tak›lan SVK’larda dikifl kullan›m› ile



karfl›laflt›r›lm›fl ve K‹KD‹ oran›n›n dikiflsiz sistemkullan›lan hastalarda azald›¤› bildirilmifltir (122).

Setiçi Filtreler

Setiçi filtreler infüzyona ba¤l› filebit insidan-s›n› azalt›r (59,100). Ancak D‹K’lar ve infüzyonsistemi ile iliflkili infeksiyonlar›n önlenmesi ko-nusunda etkin oldu¤unu destekleyici veri yok-tur. Mevcut bilgiler ›fl›¤›nda K‹KD‹ riskini azalt-mak için setiçi filtrelerin kullan›lmas› gerekti¤iyönünde bir öneride bulunulamaz.

Antimikrobiyal/Antiseptik Kapl› Kateter veManfletler

Antibiyotik kapl› kateter kullan›m›n›n kateteriliflkili infeksiyon oranlar› üzerine gerçek etkisinibelirleyebilmek amac›yla birçok çal›flma yap›l-maktad›r. Günümüze kadar bu çal›flmalardan el-de edilen veriler, maksimal bariyer önlemleri,aseptik teknik uygulamas› ve e¤itim gibi di¤ertüm önlemler al›nd›ktan sonra, antimikrobi-yal/antiseptik kaplanm›fl veya emdirilmifl baz›kateter ve manfletlerin kullan›m›n›n, K‹KD‹ riski-ni azaltabilece¤ini düflündürmektedir (88). Mali-yeti yüksek olan bu kateterlerin, yukar›da belir-tilmifl önlemler al›nmaks›z›n kullan›ma girmesi,infeksiyon kontrolü aç›s›ndan olumsuz sonuçlardo¤urur ve büyük ekonomik kayba yol açar. Yük-sek maliyet yan›nda, bu kateterlerle ilgili tart›fl›-lan di¤er konular, antimikrobiyal etkinlik sürele-rinin uzun süreli kateterizasyonlarda devam et-memesi, kateterde var olan antimikrobiyalleremikroorganizmalar›n direnç kazanabilme olas›l›-¤› ve bu antimikrobiyallere karfl› anafilaksi riski-nin bulunmas›d›r (66,81).

Antimikrobiyal/antiseptik kaplanm›fl kateter-lerle ilgili çal›flmalar›n tümü, üç lümenli, manflet-siz kateterlerle, eriflkin ve kateteri 30 günden azkalan hastalarla yap›lm›flt›r. Bu çal›flmalar›n tü-mü eriflkinlerde yap›lm›fl olmakla birlikte, bu ka-teterlerin kullan›m› FDA taraf›ndan 3 kg’›n üze-rindeki hastalar için de onaylanm›flt›r.

Klorheksidin/gümüfl sülfadiazin: Bu kateter-lerin d›fl yüzeyi klorheksidin/gümüfl sülfadiazinkaplanm›flt›r. ‹ki meta-analizde klorheksidin/gü-müfl sülfadiazin kapl› kateterlerin, standart kate-terlerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda K‹KD‹ riskini azaltt›¤›gösterilmifltir (72,117). Bir meta-analizde ortala-ma kateter kal›fl süresi 5.1-11.2 gün aras›nda yeralm›flt›r (66). Bu kateterlerde S. epidermidis’e karfl›antimikrobiyal aktivite yar› ömrü üç gün olup, za-manla azalmaktad›r (89). Antimikrobiyal aktivite-

deki azalma nedeniyle bu kateterlerin, tak›ld›k-lar› ilk 14 gün süresince hastalara yararl› olmas›beklenmektedir (66). Günümüzde hem iç hemde d›fl luminal yüzeyi klorheksidinle kaplanm›flikinci kuflak kateterler mevcuttur. Daha uzun sü-reli antiinfektif aktiviteye sahip ikinci kuflak kate-terlerle yap›lan ilk çal›flmalar infeksiyonlar› önle-mede daha etkin olduklar›n› göstermifltir (6). Ja-ponya’da klorheksidin/gümüfl sülfadiazin kullan›-m› sonucu geliflen az say›da anafilaksi olgusu bil-dirilmifltir (81). Bu kateterlerin kullan›ld›¤› hasta-lar›n klorheksidin/gümüfl sülfadiazin dirençli or-ganizmalarla kolonize veya infekte olup olmaya-ca¤› konusu henüz netlik kazanmam›flt›r (66).Klorheksidin/gümüfl sülfadiazin kapl› kateterler,standart kateterlerden oldukça pahal›d›r. Bunun-la birlikte, di¤er tüm önlemlerin (maksimum ba-riyer önlemleri ve aseptik teknik gibi) al›nmas›nakarfl›n, K‹KD‹ riski yüksek olan kurulufllarda, klor-heksidin/gümüfl sülfadiazin kapl› kateter kullan›-m›n›n her bir kateterde 68-391 dolar kar sa¤laya-ca¤› ileri sürülmüfltür (118). Bu kateterlerin kulla-n›m›, tüm önlemler al›nmas›na karfl›n K‹KD‹ in-feksiyon h›z› 3.3/1000 kateter gününü aflan özelhasta gruplar›nda (yo¤un bak›m hastalar›, yan›khastalar›, nötropenik hastalar gibi), maliyet etkinolabilir (66).

Minosiklin/rifampin: Çok merkezli, randomi-ze bir çal›flmada hem d›fl hem de iç yüzeyi mino-siklin/rifampin kaplanm›fl SVK’lar, birinci kuflakklorheksidin/gümüfl sülfadiazinle kapl› SVK’larlakarfl›laflt›r›lm›fl ve minosiklin/rifampin grubundaK‹KD‹ h›z› daha düflük bulunmufltur (26). Yararl›etkinin, alt› günlük kateterizasyondan sonra bafl-lad›¤› gözlenmifltir. Kateterlerin hiçbiri, 30 gün-den sonra incelenmemifltir. Minosiklin/rifampindirençli organizma bildirilmemifltir. Bununla bir-likte, in vitro veriler, bu kateterlerin özelliklestafilokoklar olmak üzere patojenler aras›ndaminosiklin ve rifampin direncini att›rabilece¤iniiflaret etmektedir. Minosiklin/rifampinle kaplan-m›fl kateterlerde S. epidermidis’e karfl› antimikro-biyal aktivitenin yar› ömrü in vitro koflullarda 25gün iken, klorheksidin/sülfadiazinle kaplanm›flbirinci kuflak kateterlerde bu süre üç gündür(89). ‹n vivo koflullarda da, minosiklin/rifampinkapl› kateterlerin antimikrobiyal etkinlik süresi,birinci kuflak klorheksidin/sülfadiazin kateterle-re göre daha uzundur (26). ‹kinci kuflak klorhek-sidin/sülfadiazin kateterler kullan›larak karfl›lafl-t›rmal› çal›flma yap›lmam›flt›r. Klorheksidin/sül-



fadiazin kateterlerde oldu¤u gibi, baz› klinisyen-ler minosiklin/rifampin kateterlerin de K‹KD‹oran› 1000 kateter gününde 3.3’ten yüksek olanünitelerde kullan›m›n› önermektedir (66). Klor-heksidin/sülfadiazin veya minosiklin/rifampinkapl› kateterlerin kullan›m karar› verilirken, ge-rekli tüm önlemler (personel e¤itimi, maksimalbariyer önlemlerin kullan›m› ve %2’lik klorheksi-dinle cilt antisepsisi) al›nmas›na ra¤men K‹KD‹’yiönleme gereksiniminin devam etmesi durumuesas al›nmal›, dirençli patojenlerin ortaya ç›kmaolas›l›¤› ve uygulanan kateterin maliyeti de dik-kate al›nmal›d›r.

Platin/gümüfl: ‹yonik metallerin genifl antimik-robiyal etkinli¤i vard›r ve K‹KD‹’leri engellemekiçin kateter ve manfletlerde kullan›lmaktad›r. Av-rupa ve Amerika Birleflik Devletleri’nde kullan›l-makta olan platin/gümüfl kateterlerin antimikrobi-yal etkilerini destekleyen çal›flmalar yoktur.

Gümüfl manfletler: ‹yonik gümüfl, SVK’laraba¤lanm›fl subkütan kollajen manfletlerde kulla-n›lm›flt›r (61). ‹yonik gümüfl antimikrobiyal etkin-lik sa¤lar ve manflet, mikroorganizmalar›n d›fl yü-zey boyunca migrasyonu için mekanik bir bariyeroluflturur. Kateterin 20 günden fazla kald›¤› çal›fl-malarda, manflet K‹KD‹ insidans›n› azaltamam›fl-t›r (25,40). K›sa süreli kateterlerde yap›lm›fl di¤eriki çal›flmada ise, geliflen K‹KD‹ say›s›n›n azl›¤›nedeniyle etkinlik gösterilememifltir (11,61).

Sistemik Antibiyotik Profilaksisi

Hiçbir çal›flmada, profilaksi amac›yla kullan›-lan oral veya parenteral antibakteriyel veya anti-fungal ilaçlar›n eriflkinlerde K‹KD‹ insidans›n›azaltaca¤› gösterilmemifltir (58,68,95). Pediatrikhasta grubunda baz› çal›flmalarda uygulanan pro-filaktik vankomisin kullan›m›n›n, VRE kolonizas-yonu veya infeksiyonu için ba¤›ms›z bir risk faktö-rü oldu¤u bilinmektedir (18,50,110). Bu risk, profi-laktik vankomisin kullan›m›n›n sa¤lad›¤› yarardandaha önemlidir ve vankomisin profilaksisindenkesinlikle kaç›n›lmas› önerilmektedir (18).

Antibiyotik/Antiseptik Merhemler

Yüzyirmidokuz hemodiyaliz kateteri ile yap›l-m›fl randomize bir çal›flma, kateter tak›lma böl-gesine rutin povidon iyot merhem uygulanmas›-n›n, herhangi birfley uygulanmamas› ile karfl›lafl-t›r›ld›¤›nda, ç›k›fl bölgesi infeksiyonu, kateterucu kolonizasyonu ve KD‹ insidans›nda azalma-ya yol açt›¤›n› göstermifltir (57).

Birçok çal›flmada K‹KD‹’leri engellemekamac›yla, SVK tak›lma bölgesine mupirosinmerhem uygulanmas›n›n etkinli¤i incelenmifltir(17,44,106). Mupirosin, K‹KD‹ riskini azaltm›fl ol-makla birlikte, mupirosin uygulamas› ayn› za-manda mupirosin direnci ile birliktelik göster-mekte ve poliüretan kateterlerin bütünlü¤ünüetkileyebilmektedir (75,96,99,124). Nazal S. aure-us tafl›y›c›s› olan kiflilerde K‹KD‹ geliflme riski da-ha yüksektir (57,121). Mupirosin merhem, nazalS. aureus tafl›y›c›l›¤›n› azaltmak ve K‹KD‹ riskinidüflürmek amac›yla kullan›lm›flt›r. Bununla bir-likte, rutin uygulama yap›ld›¤›nda hem S. aure-us’ta hem de KNS’de mupirosin direnci geliflmifl-tir (75,124).

Kateter tak›lma bölgesine uygulanabilen di-¤er antibiyotikli merhemlerle ilgili çal›flmalar dayap›lm›fl, ancak tart›flmal› sonuçlar vermifltir(60,79,125). Ek olarak, fungusidal etkinli¤i olma-yan antibiyotikli merhemlerin kullan›m›, Candidatürleri ile kateter kolonizasyonu riskini de artt›ra-bilir (60,79,125). Kateter bütünlü¤ünü bozmaktankaç›nmak amac›yla, kateter tak›lma bölgesine sü-rülmesi planlanan her merhem için mutlaka kate-teri ve merhemi üreten firman›n uygunluk konu-sundaki önerileri dikkate al›nmal›d›r.

Antibiyotik Kilit Profilaksisi

Kateter lümeninin antibiyotik solüsyonu iley›kanmas›, doldurulmas› ve solüsyonun kateterlümeninde b›rak›lmas› ile yap›lan antibiyotik ki-lit profilaksisinin amac› K‹KD‹’leri önlemektir.Uzun süreli kateteri olan nötropenik hastalardayap›lm›fl üç çal›flmada, bu tür profilaksinin yara-r› gösterilmifltir (16,43,105). Bu çal›flmalar›n iki-sinde hastalara ya sadece heparin (10 U/mL) ve-ya heparin + 25 µg/mL vankomisin uygulanm›fl-t›r. Üçüncü çal›flmada vankomisin/siprofloksa-sin/heparin (VSH) uygulamas› ile vankomisin/he-parin (VH), daha sonra da sadece heparin uygu-lamas› karfl›laflt›r›lm›flt›r. Sadece heparin uygula-nan hastalarla karfl›laflt›r›ld›¤›nda, VSH ve VH uy-gulanm›fl hastalarda vankomisine duyarl› mikro-organizmalarla K‹KD‹ oran› belirgin flekilde dü-flük ve vankomisine duyarl› mikroorganizmalarlailk bakteremi geliflmesine kadar geçen süre da-ha uzundur (16,43,105). Az say›da çocu¤un dahiledildi¤i bir çal›flmada, sadece heparin uygula-nanlarla karfl›laflt›r›ld›¤›nda, VH uygulanan ço-cuklarda K‹KD‹ oran›nda fark olmad›¤› bildiril-mifltir (92). Bununla birlikte vankomisinin VRE



için ba¤›ms›z bir risk faktörü olmas› nedeniylebu uygulama rutin olarak önerilmemektedir (18).

Minosiklin ve EDTA içeren bir antibiyotik/an-timikrobiyal kombinasyonu, gram-pozitif, gram-negatif ve Candida mikroorganizmalar›na karfl› an-tibiyofilm ve antimikrobiyal etkinlik göstermesive ayn› zamanda antikoagülan özelli¤i nedeniylekilit solüsyonu olarak kullan›lmak üzere öneril-mifltir (87). Ancak herhangi bir kontrollü veya ran-domize çal›flma bu kombinasyonun etkinli¤inigöstermemifltir.

Antikoagülanlar

Antikoagülan y›kama solüsyonlar›, katetertrombozunu önlemek amac›yla yayg›n olarakkullan›lmaktad›r. Kateter üzerindeki fibrin vetrombüs kümeleri, D‹K’n›n mikrobiyal koloni-zasyonu için bir nidus oluflturabilece¤i için, an-tikoagülan kullan›m›n›n K‹KD‹’yi önlemede rolüolabilece¤i düflünülmektedir (91,112). K›sa süre-li SVK’s› olan hastalarda heparin profilaksisinin(3 U/mL TPN içinde, 5000 U her 6-12 saatte bir y›-kama veya 2500 U subkütan düflük molekül a¤›r-l›kl› heparin) yarar›n› inceleyen bir meta-analiz-de, kateter iliflkili venöz tromboz riskinin azald›-¤› saptanm›flt›r (93). Bununla birlikte K‹KD‹ ora-n›nda belirgin bir farkl›l›k gözlenmemifltir. He-parin solüsyonlar›n›n büyük ço¤unlu¤u antimik-robiyal etkinli¤i olan koruyucular içerdi¤i için,K‹KD‹ oran›ndaki herhangi bir azalman›n, azal-m›fl trombüs formasyonuna, koruyucuya veyaher ikisine birden ba¤l› olup olmad›¤› aç›k de-¤ildir. Pulmoner arter, umbilikal ve santral ve-nöz kateterlerin büyük ço¤unlu¤u heparin kap-lanm›fl flekilde mevcuttur. Bu türden kateterler-de genellikle heparin, benzalkonyum klorür ileba¤lanm›flt›r ve bu özellik katetere hem anti-mikrobiyal hem de antitrombotik etkinlik sa¤la-maktad›r (71,83).

Uzun süreli SVK’s› olan hastalarda düflük dozwarfarinin (1 mg/gün gibi) kateterde trombüs ge-liflme insidans›n› azaltt›¤› bildirilmifltir (7,13).Ancak warfarinin K‹KD‹ insidans›n› azaltt›¤›n›gösteren bir veri yoktur.

III. ÇOCUKLARDA DAMAR ‹Ç‹ KATETEREBA⁄LI ‹NFEKS‹YONLAR ile ‹LG‹L‹ÖZELL‹KLER

Çocuklarda KBKD‹’ler konusunda yap›lm›flaraflt›rmalar azd›r ve bilgiler büyük oranda yeni-do¤an ve çocuk YBÜ’lerinden ve onkoloji vakala-r›ndan edinilmifltir.

Epidemiyoloji

Çocuk hastalarda KBKD‹’lerin s›kl›¤› hastan›nyafl›, do¤um a¤›rl›¤›, altta yatan hastal›k varl›¤›(kistik fibröz, kanser, AIDS, prematürite veya k›saba¤›rsak sendromu gibi), konak faktörleri (nötro-peni), uygulanan kateterin tipi ve verilen infüz-yonun tipi (lipid infüzyonlar›) gibi faktörlere ba¤-l› olarak de¤iflmektedir. Eriflkinlerde oldu¤u gibi,çok lümenli kateterlerin kullan›lmas› yüksek in-feksiyon riski ile birliktedir. Yenido¤an YBÜ’lerin-de kateter kal›fl süresinin üç günden fazla olmas›,periferik D‹K’lar›n ve umbilikal kateterlerin kolo-nizasyonu aç›s›ndan önemli bir faktörüdür.

Çocuklarda da KD‹’lerin büyük k›sm› D‹K kulla-n›m›na ba¤l› olarak geliflmektedir. 1992-2003 y›lla-r› aras›nda NNIS’ye tüm pediatrik YBÜ’lerden bil-dirilen katetere ba¤l› infeksiyon h›zlar› Tablo 5’teözetlenmifltir (77).

Mikrobiyoloji

Çocuklarda da KBKD‹’lerin büyük k›sm›ndaetken KNS’ler (%37.7) olup, bunu %25 ile S. aure-us, %25 ile gram-negatif bakteriler, %10 ile ente-rokoklar ve %9 ile Candida türleri izlemektedir.Yenido¤an YBÜ’lerinde ise KNS’ler KBKD‹’lerin%51’inden sorumludur (97). Yap›lan çal›flmalar-da, çok düflük do¤um a¤›rl›kl› yenido¤anlarda(do¤um a¤›rl›¤› < 1000 g) lipid uygulamas› KNSbakteremisi ve kandidemi geliflimi aç›s›ndan ba-¤›ms›z bir risk faktörü olarak saptanm›flt›r (2,102).

Eriflkinlerde kullan›lan kateter infeksiyonlar›ile ilgili klinik ve laboratuvar tan›mlamalar ço-cuklara uyguland›¤›nda baz› sorunlar ortaya ç›k-maktad›r. Hekimin izole edilen mikroorganizma-y› kontaminan veya patojen olarak yorumlamas›hastan›n yafl› ve altta yatan hastal›k durumunagöre de¤iflebilmektedir. Yine birçok vakada tan›-n›n kesinleflmesi için al›nmas› gereken kültür ör-nekleri gerek ufak çocuklarda periferden kankültürü alman›n zorlu¤undan gerekse çok düflükdo¤um a¤›rl›kl› bebeklerden birden fazla kankültürü alman›n istenmemesinden dolay› ta-mamlanamamaktad›r.

Periferik Venöz Kateterler

Eriflkinlerden farkl› olarak çocuklarda filebitgeliflme riski kateterizasyon süresi ile art›fl gös-termemektedir (35,36).

Periferik Arteryel Kateterler

Çocuklarda periferik arteryel kateter kullan›-m›n› araflt›ran bir çal›flmada infeksiyon geliflimiile ilgili flu iki risk faktörü saptanm›flt›r:



1. Kan›n geriye do¤ru ak›m›n› kolaylaflt›ranbir arteryel sistem kullan›lmas›,

2. Kateterizasyon süresi.

Genellikle infeksiyon riski 2-20 gün aras›nda%6.2 ile sabit kalmaktad›r (32).

Umbilikal Kateterler

Do¤umdan k›sa süre sonra göbek güdü¤ü h›z-la kolonize olsa da yenido¤an bebeklerde da-mar yolunun sa¤lanmas›nda s›kl›kla umbilikaldamar kateterizasyonu uygulanmaktad›r. Umbi-likal damarlara kolayca kanül yerlefltirilebilir.Böylece hem kan örneklerinin al›nmas› kolayla-fl›r hem de hemodinamik durum ölçülebilir. Ka-teter kolonizasyonu ve KD‹ geliflme riski umbili-kal arter ve umbilikal ven kateterleri için benzer-dir. Genel olarak umbilikal arter kateterlerinin%40-55 oran›nda kolonize oldu¤u ve %5 oran›ndada KBKD‹ geliflti¤i; umbilikal ven kateterlerindeise kolonizasyonun %22-59 oldu¤u ve %3-8’indeKD‹ geliflti¤i bildirilmektedir (3,54,55).

K‹KD‹ geliflme olas›l›¤› yüksek pozisyonda(diyafragma üzerinde) yerlefltirilen kateterler ileafla¤› pozisyonda yerlefltirilen (diyafragma alt›n-da, aortik bifurkasyonun üstünde) kateterler içinbenzer olmakla birlikte yüksek pozisyonda yer-lefltirilen kateterlerde vasküler komplikasyons›kl›¤›nda ve istenmeyen sekel geliflme riskindeazalma saptanmaktad›r (55).

‹nfeksiyon geliflimi aç›s›ndan risk faktörleriumbilikal arter ve umbilikal ven kateterlerindefarkl›d›r. Bir çal›flmada, çok düflük do¤um a¤›rl›k-l› olup, ayn› zamanda 10 günden uzun süre anti-biyotik tedavisi alan bebeklerde umbilikal arter-lerde KBKD‹ geliflme riski yüksek bulunmufltur(55). Buna karfl›n daha büyük do¤um a¤›rl›¤›nasahip olanlarda parenteral beslenme s›v›lar›n›nal›m› umbilikal venlerde KBKD‹ geliflme riski ilebirliktedir. Kateterizasyon süresi her iki tipumbilikal kateterde de bir risk faktörü olaraksaptanmam›flt›r.

Santral Venöz Kateterler

Çocuklarda damar giriflleri s›n›rl› oldu¤u içindikkat edilmesi gereken, bu hastalarda bu kate-terlerin hangi s›kl›kta kullan›ld›¤›d›r (111). SVK’yaba¤l› infeksiyon s›kl›¤› kateterin tipine, hastan›nyafl›na ve altta yatan hastal›¤a ba¤l› olmak üzere%3 ile %60 olup, 1000 kateter günü için 1.7-2.4 in-feksiyondur. Pediatrik ve yenido¤an YBÜ hastala-r›nda k›sa süreli SVK’lar, kal›c› veya yar› kal›c› ka-

teterlerden daha yüksek (1000 kateter günü için6-10 infeksiyon) infeksiyon riskine sahiptir. Ülke-mizde yap›lan tek çal›flmada 156 SVK’dan sadeceüçünde KBKD‹ geliflmifltir (22).

Kateter Yeri Bak›m›

Çocuklarda klorheksidin emdirilmifl süngerkullan›m› s›n›rl›d›r. Yenido¤anlarda yap›lan birçal›flmada “biopatch” kullan›lan çocuklarda stan-dart uygulamalarla k›yasland›¤›nda kateter kolo-nizasyon oranlar›nda belirgin bir azalma gözlen-mifl (%15’e karfl› %24), ancak infeksiyon geliflims›kl›¤› aç›s›ndan iki grup aras›nda fark saptana-mam›flt›r. “Biopatch” uygulamalar› çok düflük do-¤um a¤›rl›kl› bebeklerde %15 oran›nda lokalizekontakt dermatit geliflimine neden olmaktad›r.Gestasyonel yafl› 26 haftadan küçük olan ve seki-zinci günden önce SVK tak›lan bebeklerde kon-takt dermatit geliflme riski daha fazlad›r (33).

IV. ER‹fiK‹N ve ÇOCUK HASTALARDADAMAR ‹Ç‹ KATETER ‹NFEKS‹YONLARININÖNLENMES‹ ‹Ç‹N ÖNER‹LER

Bu k›lavuzda yer alan öneriler afla¤›da sunu-lan CDC/HICPAC sistemi kullan›larak kategorizeedilmifltir:

Kategori IA: ‹yi planlanm›fl deneysel, klinikveya epidemiyolojik çal›flmalarla desteklenenve uygulamaya konulmas› kuvvetle tavsiye edi-len öneriler.

Kategori IB: Baz› deneysel, klinik veya epi-demiyolojik çal›flmalarla desteklenen ve uygula-maya konulmas› kuvvetle tavsiye edilen öneriler.

Kategori IC: Yasal düzenlemelerle belirle-nen kurallar.

Kategori II: Baz› klinik veya epidemiyolojikçal›flmalarla desteklenen ya da teorik bir aç›kla-mas› olan ve uygulamaya konulmas› tavsiye edi-len öneriler.

Çözümlenmemifl konu: Üzerinde görüfl birli-¤ine var›lmam›fl olan veya yeterli bilimsel kan›tbulunmayan konular.

1. Sa¤l›k Çal›flanlar›n›n E¤itimi (80)

a. Sa¤l›k çal›flanlar› D‹K’lar›n kullan›m endi-kasyonlar›, tak›lmas› ve bak›m› ile ilgili kurallarve infeksiyon kontrol önlemleri konusunda e¤i-tilmelidir (IA).

b. KBKD‹ insidans›n› azaltabilmek için YBÜ’ler-de yeterli say›da hemflire bulundurulmal›d›r (IB).



2. Sürveyans (80)

a. Kateter girifl bölgesi düzenli olarak kontroledilmelidir. fieffaf örtü kullan›lan hastalardakontrol amac›yla kateter girifl bölgesine bak›lma-s› yeterli iken, gazl› bez kullan›lan hastalarda bubölgenin bütünlü¤ü bozulmam›fl gazl› bez üze-rinden palpe edilmesi gereklidir. Kateter giriflyerinde duyarl›l›k saptanmas›, gösterilebilen birinfeksiyon oda¤› bulunmaks›z›n ateflinin ç›kmas›veya lokal infeksiyonu ya da KD‹’yi düflündürendi¤er bulgular›n saptanmas› durumunda katetergirifl yerindeki örtü kald›r›larak bu bölge iyice in-celenmelidir (IB).

b. Hastalara kateter girifl yerinde fark ettikleriherhangi bir de¤ifliklik veya rahats›zl›¤› doktorla-r›na bildirmeleri gerekti¤i söylenmelidir (II).

c. Kateteri takan kifli, kateterin tak›ld›¤› ve ç›-kar›ld›¤› gün ve saatler, pansuman de¤ifltirilmetarihleri standart bir forma kaydedilmelidir (II).

d. Kateter ucundan rutin kültür gönderilme-melidir (II).

3. El Hijyeni (15,80)

a. D‹K girifl bölgesinin palpasyonu öncesindeve sonras›nda, kateter tak›lmas›ndan, pansumande¤ifltirilmesinden ve kateterle ilgili her tür mani-pülasyondan önce ve sonra el hijyeni sa¤lanmal›-d›r. Bu amaçla antiseptik içeren s›v› sabun ve suveya alkollü el antiseptikleri kullan›lmal›d›r. Anti-septik solüsyon uygulanmas›n› takiben D‹K giriflyeri palpe edilmemeli, palpe edilecekse mutlakaaseptik tekni¤e uyulmal›d›r (IA).

b. Eldiven kullan›m› el y›kama (el hijyeni) ge-reklili¤ini ortadan kald›rmaz.

4. Kateter Tak›lmas› ve Bak›m› S›ras›ndaAseptik Tekni¤e Uyulmas› (80)

a. D‹K tak›lmas› ve bak›m› s›ras›nda aseptiktekni¤e uyulmal›d›r (IA).

b. Periferik D‹K’lar› takarken steril eldivenyerine temiz eldiven giyilebilir. Ancak bu du-rumda cildin antiseptik solüsyonla temizlenme-sini takiben kateter girifl bölgesi kesinlikle tekrarpalpe edilmemelidir. Arteryel veya santral kate-terler tak›l›rken steril eldiven giyilmelidir (IA).

c. D‹K’lar›n pansuman› de¤ifltirilirken temizveya steril eldiven giyilmelidir (IC).

5. Kateter Tak›lmas› (80)

Kateter tak›lmas› amac›yla arteryel veya ve-nöz “cut-down” iflleminin rutin olarak kullan›lma-s› önerilmemektedir.

6. Kateter Girifl Yerinin Bak›m› (80)

a. Cilt antisepsisi;

• D‹K tak›lmas›ndan önce ve pansuman de¤i-flimi s›ras›nda cildin uygun bir antiseptik solüs-yonla temizlenmesi gerekir. %2’lik klorheksidiniçeren antiseptik solüsyonlar tercih edilmeklebirlikte, bu amaçla tentürdiyot, iyodofor veya%70’lik alkol de kullan›labilir (IA).

• ‹ki ayl›ktan küçük bebeklerde klorheksidinkullan›m› tart›flmal›d›r (çözümlenmemifl konu).

• Kateter tak›lmadan önce girifl yerine sürülenantiseptik solüsyon cilt üzerinde kalmal› ve havaile temas ederek kurumas› beklenmelidir. Povi-don iyot solüsyonu kullan›ld›¤›nda bu süre en aziki dakika veya daha uzun olmal›d›r (solüsyonuncilt üzerinde kurudu¤u görülene kadar) (IB).

• Kateter tak›lmas› veya pansuman de¤ifltiril-mesi s›ras›nda cilde aseton veya eter gibi orga-nik çözücüler sürülmemelidir (IA).

7. Kateter Girifl Yeri Örtüleri (80)

a. Kateter girifl yerinin örtülmesi için sterilgazl› bez veya steril, fleffaf, yar› geçirgen örtülerkullan›lmal›d›r (IA).

b. Kal›c› SVK’lar›n girifl yeri tamamen iyilefl-tikten sonra kapat›lmas›na gerek yoktur (II).

c. Hasta fazla terliyorsa veya kateter girifl ye-rinden kanama veya s›zd›rma varsa, gazl› bez ör-tüler, fleffaf yar› geçirgen örtülere tercih edilir (II).

d. Kateter pansuman› nemlendi¤inde, gevfle-di¤inde (bütünlü¤ü bozuldu¤unda) veya gözlegörülebilir kirlenme meydana geldi¤inde mutla-ka de¤ifltirilmelidir (IB).

e. Eriflkin ve adölesan hastalarda özel du-rumlar da dikkate al›narak kateter pansuman› enaz haftada bir kez de¤ifltirilmelidir (II).

f. Fungal infeksiyonlar› ve antimikrobiyal di-renci artt›r›c› etkileri nedeniyle hemodiyaliz ka-teterleri d›fl›nda, kateter girifl yerine antibiyotikiçeren krem uygulanmas› önerilmez (IA).

g. Kateterlerin su ile temas etmemesi gere-kir. Kateter, ba¤lant› cihazlar› ve kateter girifl ye-ri su geçirmez bir örtü ile kapland›ktan sonrahastan›n dufl almas›na izin verilebilir (II).

8. D‹K’lar›n Seçimi ve De¤ifltirilmesi (80)

a. D‹K’lar›n tak›laca¤› bölge seçilirken heminfeksiyon hem de mekanik komplikasyon (pnö-



motoraks, subklavyen arter ponksiyonu, sub-klavyen ven laserasyonu, subklavyen ven steno-zu, hemotoraks, tromboz, hava embolisi, katete-rin yanl›fl tak›lmas› vb.) geliflme riski dikkateal›nmal› ve yarar/zarar göz önünde bulundurula-rak komplikasyon (infeksiyon ve infeksiyon d›fl›)geliflme riskinin en düflük oldu¤u bölge ve tek-nik tercih edilmelidir (IA).

b. ‹htiyaç ortadan kalkar kalkmaz D‹K çekil-melidir (IA).

c. Sadece infeksiyon insidans›n› azaltmakamac›yla santral venöz veya arteryel kateterlerrutin olarak de¤ifltirilmemelidir (IB).

d. Eriflkin hastalarda, filebit geliflimini önle-mek için PVK’lar›n 72-96 saatte bir de¤ifltirilmesiönerilir. Çocuk hastalarda ise komplikasyon gelifl-medikçe (filebit, infiltrasyon vb.) PVK’lar›n rutinolarak de¤ifltirilmesine gerek yoktur; IV tedaviyedevam edildi¤i süre boyunca korunabilir (II).

e. Aseptik kurallara uyularak tak›ld›¤› konu-sunda flüphe bulunan tüm D‹K’lar mümkün olanen k›sa zamanda de¤ifltirilmelidir. Kateter de¤ifl-tirme ifllemi mutlaka ilk 48 saat içinde yap›lm›flolmal›d›r (II).

f. Bir infeksiyon kayna¤› olabilece¤i düflünü-len D‹K’n›n de¤ifltirilmesi konusundaki karar kli-nisyen taraf›ndan, hastan›n durumu de¤erlendi-rilerek verilmelidir. Sadece atefli olan bir hasta-da rutin olarak kateter de¤ifltirilmemelidir. Bak-teremisi veya fungemisi olan bir hastada, kateterd›fl›nda muhtemel baflka bir infeksiyon kayna¤›varsa kateterin rutin olarak de¤ifltirilmesi gerek-li de¤ildir (II).

g. Kateter girifl yerinde pürülan materyal (in-feksiyon göstergesi) görülen her tür k›sa süreliSVK de¤ifltirilmelidir (IB).

h. Hemodinamik yönden stabil olmayan veKBKD‹’den flüphelenilen her hastada SVK de-¤ifltirilmelidir (II).

›. KBKD‹ flüphesi olan hastalarda kateterde¤ifltirme ifllemi k›lavuz tel arac›l›¤›yla yap›l-mamal›d›r (IB).

9. ‹nfüzyon Setlerinin, ‹¤nesiz Sistemlerin veParenteral S›v›lar›n De¤ifltirilmesi (80)

a. ‹nfüzyon setleri;

• Katetere ba¤l› infeksiyon kan›tlanmad›¤›veya bu yönde bir flüphe olmad›¤› sürece, infüz-yon setlerinin ve bunlarla ilgili her tür ba¤lant›-

n›n 72 saatten daha k›sa aral›klarla de¤ifltirilme-si gerekli de¤ildir (IA).

• Kan, kan ürünleri ve lipid emülsiyonlar›n›n(glikoz ve aminoasitlerle kombine olarak verilenüçlü solüsyonlar veya tek bafl›na uygulanan lipidsolüsyonlar›) verilmesi için kullan›lan infüzyonsetleri infüzyonun bafllamas›n› takiben 24 saatiçinde de¤ifltirilmelidir (IB). E¤er solüsyon sade-ce dekstroz ve aminoasit içeriyorsa infüzyon set-lerinin 72 saatten k›sa aral›klarla de¤ifltirilmesigerekli de¤ildir (II).

• Propofol infüzyonu için kullan›lan setler, üre-tici firma önerileri de dikkate al›narak, her 6-12 sa-atte bir de¤ifltirilmelidir (IA).

b. ‹¤nesiz damar içi sistemler;

• ‹¤nesiz bölümlerin de¤ifltirilme s›kl›¤› en azinfüzyon setlerinin de¤ifltirilme s›kl›¤› ile ayn› ol-mal›d›r (II).

• Kapaklar 72 saatten k›sa aral›klarla de¤iflti-rilmeli veya üretici firma önerilerine uyulmal›d›r(II).

• Kaçaklar› ve kapal› sistemin bütünlü¤ününbozulmas›n› önlemek için sistemin tüm parçala-r›n›n birbiri ile uyumlu olmas›na dikkat edilmeli-dir (II).

• Kontaminasyon riskini en aza indirmek için“girifl port”u uygun antiseptik bir solüsyonla si-linmeli ve portlara mutlaka steril aletler kullan›-larak girifl yap›lmal›d›r (IB).

c. Parenteral s›v›lar;

• Lipid içeren solüsyonlar›n (üçlü solüsyonlargibi) infüzyonu 24 saat içinde tamamlanmal›d›r(IB).

• Sadece lipidden oluflan solüsyonlar›n infüz-yonu 12 saat içinde tamamlanmal›d›r. E¤er ha-cim yüklenmesi konusunda endifle duyuluyorsabu süre 24 saate kadar uzat›labilir (IB).

• Kan ve kan ürünlerinin infüzyonu dört saatiçinde tamamlanmal›d›r (II).

• Di¤er parenteral s›v›lar›n infüzyon süresikonusunda herhangi bir öneride bulunulmamak-tad›r (çözümlenmemifl konu).

10. IV Enjeksiyon Portlar› (80)

a. Enjeksiyon portlar› sisteme girifl için kulla-n›lmadan önce %70’lik alkol veya bir iyodofor iletemizlenmelidir (IA).



b. Kullan›lmayan bütün üçlü musluklar (stop-cock) kapal› tutulmal›d›r.

11. IV Kar›fl›mlar›n Haz›rlanmas› veKalite Kontrolü (80)

a. Bütün parenteral solüsyonlar eczanede,laminer hava ak›m› alt›nda, aseptik teknik kulla-n›larak haz›rlanmal›d›r (IB).

b. Son kullan›m tarihi geçmifl olan veya bula-n›k oldu¤u görülen, içinde partikül bulunan, ka-b›nda çatlak olan veya s›zd›rd›¤› fark edilen hiç-bir parenteral solüsyon kullan›lmamal›d›r (IB).

c. Parenteral ilaçlar veya katk› maddeleri içinmümkün oldu¤unca tek dozluk ampul veya fla-konlar tercih edilmelidir (II).

d. Tek dozluk ampul veya flakonlar içindekalan solüsyonlar daha sonra kullan›lmak üzerebirbirine eklenerek saklanmamal›d›r (IA).

e. Multidoz flakonlar kullan›lacaksa;

• Üretici firma taraf›ndan önerildi¤i takdirde,multidoz flakonlar aç›ld›ktan sonra buzdolab›n-da saklanmal›d›r (II).

• Kullan›m öncesinde multidoz flakonlar›n gi-rifl diyafram› %70’lik alkol ile temizlenmelidir (IA).

• Multidoz flakonlar›n girifl diyafram›na mut-laka steril bir i¤ne ile girilmeli ve dokunarak kon-tamine edilmesinden kaç›n›lmal›d›r (IA).

• Sterilitesi bozulan multidoz flakonlar kulla-n›lmadan at›lmal›d›r (IA).

12. Filtreler (80)

‹nfeksiyon kontrolü amac›yla rutin olarak filt-re kullan›m› önerilmez (IA).

13. IV Tedavi Ekibi (80)

D‹K’lar›n tak›lmas› ve bak›m›, bu ifl için özele¤itilmifl kifliler taraf›ndan yap›lmal›d›r (IA).

14. Profilaktik Antimikrobiyal Kullan›m› (80)

D‹K’lar›n tak›lmas› öncesinde veya kullan›m›s›ras›nda kateter kolonizasyonunu ya da KD‹ ge-liflmesini önlemek amac›yla intranazal veya sis-temik antimikrobiyal profilaksi önerilmez (IA).

ER‹fiK‹N ve ÇOCUK HASTALARDAPER‹FER‹K VENÖZ KATETERLER(Orta Hat Kateterleri Dahil)

1. Periferik Kateter Seçimi (80)

a. Kateter seçilirken kullan›m amac›, muhte-mel kullan›lma süresi, bilinen komplikasyonlar

(filebit ve infiltrasyon gibi) ve kateteri takan kifli-nin deneyimi dikkate al›nmal›d›r (IB).

b. Damar d›fl›na kaçmas› durumunda dokunekrozuna neden olabilecek s›v›lar ve ilaçlariçin kelebek i¤nelerin kullan›m›ndan kaç›n›lma-l›d›r (IA).

c. IV tedavinin alt› günden uzun sürmesi bek-leniyorsa orta hat kateterleri veya periferik yol-dan tak›lan santral kateterlerin kullan›m› tercihedilmelidir (IB).

2. Periferik Kateter Tak›lma Yerinin Seçimi(80)

a. Eriflkinlerde periferik kateterlerin üst ekst-remite venlerine tak›lmas› önerilir. Alt ekstremi-teye tak›lm›fl olan bir kateter en k›sa süre içindeç›kar›larak üst ekstremiteden yeni bir kateter ta-k›lmal›d›r (IA).

b. Çocuk hastalarda periferik kateterlerin ta-k›lmas› için el, ayak s›rt› veya saçl› deri kullan›la-bilir (II).

c. Kateter de¤ifltirilmesi;

• Kateter girifl yeri her gün kontrol edilmeli-dir. Gazl› bez kullan›lan durumlarda kontrolamac›yla kateter girifl yeri gazl› bez üzerindenpalpe edilerek hassasiyet olup olmad›¤› de¤er-lendirilmelidir. fieffaf örtü kullan›l›yorsa katetergirifl yerinin günlük inspeksiyonu yeterlidir. Has-tada klinik infeksiyon bulgusu yoksa gazl› bezinkald›r›lmas›na gerek yoktur. Lokal hassasiyet ve-ya olas› bir KBKD‹ bulgular›n›n varl›¤›nda gazl›bez mutlaka kald›r›lmal› ve girifl yeri görülerekde¤erlendirilmelidir (II).

• Filebit (›s› art›fl›, hassasiyet, eritem, damartrasesinin palpe edilmesi gibi) veya infeksiyonbelirti ve bulgular› geliflti¤inde veya iyi çal›flma-d›¤› tespit edildi¤inde periferik kateter de¤iflti-rilmelidir (IB).

• Eriflkin hastalarda k›sa PVK’lar filebit riski-ni azaltmak için 72-96 saatte bir de¤ifltirilmelidir.E¤er yeni periferik venöz damar yolu bulma ko-nusunda sorun yaflan›yorsa ve filebit veya infek-siyon bulgular› yoksa PVK’lar daha uzun aral›k-larla de¤ifltirilebilir. Ancak bu durumda hemhasta hem de kateter girifl yerleri çok yak›ndantakip edilmelidir (IB).

• Orta hat kateterlerinin infeksiyon riskiniazaltmak amac›yla rutin olarak de¤ifltirilmesiönerilmez (IB).



• Çocuk hastalarda, komplikasyon (filebit veyainfeksiyon) geliflmedi¤i sürece, PVK’lar›n IV tedavitamamlanana kadar de¤ifltirilmesi önerilmez (IB).

3. Kateter ve Kateter Girifl Yerinin Bak›m› (80)

PVK’lar›n girifl yerine topikal antimikrobiyalveya antiseptik krem uygulanmas› önerilmez (IA).

ER‹fiK‹N ve ÇOCUK HASTALARDASANTRAL VENÖZ KATETERLER(Periferik Yoldan Tak›lan SantralKateterler, Hemodiyaliz ve PulmonerArter Kateterleri Dahil)

1. Sürveyans (80)

a. YBÜ’lerde ve di¤er hasta gruplar›ndaKBKD‹ h›zlar›n› hesaplamak, bu h›zlardaki de¤i-flimi izlemek ve infeksiyon kontrol uygulamala-r›ndaki aksakl›klar› saptamak amac›yla sürve-yans yap›lmal›d›r (IA).

b. Ulusal düzeyde benzer hasta gruplar› ve sa¤-l›k kurulufllar› aras›nda karfl›laflt›rma yapabilmekiçin YBÜ’lerdeki ve çocuk hastalara ait verilerin1000 kateter gününde gerçekleflen KBKD‹ fleklindesunulmas›, yenido¤an YBÜ’lerinde ayr›ca do¤uma¤›rl›¤›na göre kategorize edilmesi önerilir (IB).

c. Beklenmedik hayati tehlike yaratan veyaölümle sonuçlanan durumlar›n incelenmesi öne-rilir (IC).

2. Genel ‹lkeler (80)

a. Hasta bak›m› için gerekli olan en az say›daport veya lümene sahip SVK’lar›n kullan›lmas›tercih edilmelidir (IB).

b. Antimikrobiyal veya antiseptik kapl› SVK’la-r›n rutin olarak kullan›m› önerilmez. KBKD‹’lerinönlenmesi için gerekli olan tüm önlemler al›nma-s›na (kateter tak›lmas›ndan ve bak›m›ndan sorun-lu personelin e¤itimi, kateter tak›l›rken maksi-mum steril bariyer önlemlerine uyulmas› ve %2’likklorheksidin glukonat ile cilt antisepsisi sa¤lanma-s›) ra¤men infeksiyon h›z› beklenen düzeyin alt›naindirilememiflse kateterin befl günden uzun sürekalmas› beklenen eriflkin hastalarda antibiyotikveya antiseptik kapl› SVK’lar kullan›labilir (IB).

c. Antibiyotik veya antiseptik kapl› kateterle-rin çocuk hastalarda kullan›m› ile ilgili herhangibir öneride bulunmak mümkün de¤ildir (çözüm-lenmemifl konu).

d. Kateter takmay› yeni ö¤renen kiflilerin, bukonuda e¤itimli ve yetkin kiflilerin gözetimindekateter takmas› önerilir (IA).

e. Uzun süreli ve aral›kl› damar eriflimine ih-tiyaç duyulan hastalarda kal›c› kateterler tercihedilmelidir. S›k veya sürekli damar eriflimine ge-reksinim gösteren hastalarda ise periferik yol-dan tak›lan santral kateter veya tünelli SVK’lar›ntercih edilmesi önerilir (II).

f. Geçici bir hemodiyaliz kateterinin üç hafta-dan uzun süre ile kullan›lmas› bekleniyorsamanfletli kateterler tercih edilmelidir (IB).

g. Diyaliz için kal›c› eriflim yolu olarak SVKyerine fistül veya greft tercih edilmelidir (IB).

h. Hemodiyaliz kateterleri, acil durumlar d›-fl›nda kan alma veya hemodiyaliz d›fl› ifllemleriçin kullan›lmamal›d›r (II).

›. Kateter tak›ld›ktan sonra ve her hemodiyalizseans›n›n sonunda hemodiyaliz kateterinin ç›k›flyerine povidon iyot içeren antiseptik krem sürül-mesi önerilir. Ancak bu öneriyi yerine getirebil-mek için kateter materyalinin antiseptik krem ileetkileflim göstermedi¤inden emin olunmas› (üre-tici firma önerilerinin al›nmas›) gereklidir (II).

3. Kateter Tak›lma Yerinin Seçimi (80)

a. Kateterin tak›lma yeri belirlenirken heminfeksiyon geliflme riski hem de mekanik komp-likasyon riski (pnömotoraks, subklavyen arterzedelenmesi, subklavyen ven laserasyonu, sub-klavyen ven stenozu, hemotoraks, tromboz, havaembolisi, kateterin yerinden oynamas› gibi) dik-kate al›nmal›d›r (IA).

b. Eriflkin hastalarda infeksiyon geliflme riski-ni azaltmak için tünelsiz SVK’lar›n juguler veyafemoral ven yerine subklavyen vene tak›lmas›önerilir (IA).

c. Çocuk hastalarda infeksiyon riskini azalt-mak için tercih edilebilecek bir santral girifl yeriönerilmemektedir (çözümlenmemifl konu).

d. Kateter ihtiyac› oldu¤unda venöz stenozgeliflimini önlemek için hemodiyaliz ve ferezisamac›yla juguler veya femoral kateterin sub-klavyen katetere tercih edilmesi önerilir (IA).

4. Kateter Tak›lmas› S›ras›nda MaksimumSteril Bariyer Önlemlerine Uyulmas› (80)

a. SVK (periferik yolla yerlefltirilen santral ka-teterler dahil) tak›l›rken veya k›lavuz kateterüzerinden kateter de¤ifltirilirken bone, maske,steril önlük, steril eldiven ve büyük steril örtü-den oluflan maksimum bariyer önlemlerine uyul-mal› ve aseptik teknik kullan›lmal›d›r (IA).



b. Pulmoner arter kateterini korumak için ka-teter yerlefltirilirken steril bir k›l›f kullan›lmal›d›r(IB).

5. Kateter De¤ifltirilmesi (80)

a. SVK, periferik yolla yerlefltirilen santral ka-teter, hemodiyaliz kateteri veya pulmoner arterkateterlerinin katetere ba¤l› infeksiyon geliflimi-ni önlemek amac›yla rutin olarak de¤ifltirilmesiönerilmez (IB).

b. Sadece atefl nedeniyle SVK veya periferikyolla yerlefltirilen santral kateterlerin ç›kar›lmas›gerekli de¤ildir. Baflka bir infeksiyon oda¤›n›nvarl›¤›nda veya ateflin infeksiyon d›fl› bir nedeneba¤l› olmas›ndan flüphelenildi¤inde, kateteri ç›-karman›n uygun olup olmayaca¤›na hastan›n kli-nik durumu dikkate al›narak karar verilmelidir (II).

c. K›lavuz tel üzerinden kateter de¤iflimi;

• Tünelli olmayan kateterlerde infeksiyongeliflmesini önlemek için rutin olarak k›lavuz ka-teter üzerinden kateter de¤iflimi önerilmez (IB).

• Herhangi bir infeksiyon bulgusu yoksa iyiçal›flmayan tünelli olmayan kateterlerin k›lavuztel üzerinden de¤ifltirilmesi önerilir (IB).

• K›lavuz tel üzerinden kateter de¤iflimi ya-p›l›rken yeni kateterin tak›lmas› ifllemine baflla-madan önce steril eldivenlerin ç›kar›lmas› ve ye-ni bir çift steril eldiven giyilmesi önerilir (II).

6. Kateter ve Kateter Girifl Yerinin Bak›m› (80)

a. Genel önlemler;

Çok lümenli bir kateter kullan›l›yorsa lümen-lerden biri sadece parenteral beslenme için ay-r›lmal›d›r (II).

b. Antibiyotikli y›kama solüsyonlar›;

KBKD‹ geliflmesini önlemek için rutin olarakantibiyotikli y›kama solüsyonlar›n›n kullan›lmas›önerilmez. Antibiyotikli y›kama solüsyonlar› sa-dece özel baz› durumlarda profilaksi amac›ylakullan›labilir (aseptik tekni¤e en üst düzeydeuyum gösterilmesine ra¤men, çok say›da KBKD‹geçirme öyküsü olan kal›c› kateterli veya portluhastalar gibi) (II).

c. Kateter girifl yeri örtüsü;

• Kateter pansuman› ›sland›¤›, bütünlü¤ü bo-zuldu¤u, kirlendi¤i veya girifl bölgesinin inspeksi-yonu gerekli oldu¤u zaman de¤ifltirilmelidir (IA).

• K›sa süreli kateterlerde kateter pansuman›gazl› bez kullan›lm›fl ise iki günde bir, fleffaf örtükullan›lm›fl ise en az yedi günde bir de¤ifltirilme-lidir. Ancak çocuk hastalarda kateterin yerindenç›kma riski yüksekse pansuman daha uzun ara-l›klarla de¤ifltirilebilir (IB).

• Kateter girifl yeri iyileflene kadar, kal›c› ka-teter üzerindeki pansuman›n bir haftadan dahas›k aral›kla de¤ifltirilmesine gerek yoktur (IB).

• Girifl yeri tamamen iyileflmifl olan kal›c› ka-teterlerin üzerinde pansuman bulunmas›n›n ge-rekli olup olmad›¤› konusunda öneride bulun-mak mümkün de¤ildir (çözümlenmemifl konu).

d. ‹nfeksiyon insidans›n› azaltmak amac›ylakateter girifl yerine klorheksidin emdirilmifl sün-ger uygulanmas› konusunda öneride bulunmakmümkün de¤ildir (çözümlenmemifl konu).

e. Yedi günlükten küçük veya gestasyon yafl›26 haftadan küçük olan yenido¤anlarda katetergirifl yerine klorheksidin emdirilmifl sünger uy-gulanmamal›d›r (II).

f. Dikiflsiz sabitleme sistemlerinin kullan›m›konusunda öneride bulunmak mümkün de¤il-dir (IB).

g. Kateter girifl yeri bak›m›n›n kullan›lan kate-ter materyali ile uyumlu olmas›na özen gösteril-melidir (IB).

h. Tüm pulmoner arter kateterleri için sterilk›l›f kullan›lmal›d›r (IB).

PER‹FER‹K ARTERYEL KATETERLER veBASINÇ MON‹TÖR‹ZASYONUNDAKULLANILAN C‹HAZLAR ‹Ç‹N EK ÖNER‹LER

1. Bas›nç Monitörizasyonu SistemininSeçimi (80)

Tek kullan›ml›k transduserler, tekrar kullan›-labilen transduserlere tercih edilmelidir (IB).

2. Kateter ve Bas›nç MonitörizasyonuSisteminin De¤ifltirilmesi (80)

a. Katetere ba¤l› infeksiyon geliflmesini önle-mek amac›yla periferik arteryel kateterlerin rutinolarak de¤ifltirilmesi önerilmez (II).

b. Tek kullan›ml›k veya tekrar kullan›labilentransduserler 96 saatte bir de¤ifltirilmelidir. Sis-temin di¤er bileflenleri (tüp, sürekli y›kama ciha-z› ve y›kama solüsyonu dahil) de transduser ilebirlikte de¤ifltirilmelidir (IB).



3. Bas›nç Monitörizasyonu SistemininBak›m› (80)

a. Genel önlemler;

• Bas›nç monitörizasyon sisteminin bütünelemanlar› (kalibrasyon cihaz› ve y›kama solüs-yonu dahil) steril olmal›d›r (IA).

• Bas›nç monitörizasyon sistemi ile ilgili ma-nipülasyon say›s› ve sisteme girifller minimumdüzeyde tutulmal›d›r. Bas›nç monitörizasyon ka-teterinin aç›k kalmas›n› sa¤lamak amac›yla aç›ksistem (enjektör ve üçlü musluk gerektiren sis-tem) yerine kapal› y›kama sistemi (sürekli y›ka-ma) tercih edilmelidir (II).

• Bas›nç monitörizasyon sistemine üçlü mus-luk yerine bir diyafram arac›l›¤›yla ulafl›l›yorsadiyafram sisteme girifl öncesinde uygun bir anti-septik solüsyonla temizlenmelidir (IA).

• Bas›nç monitörizasyon sistemi yoluyladekstroz içeren solüsyonlar veya parenteral bes-lenme s›v›lar› verilmemelidir (IA).

b. Bas›nç monitörizasyonu sisteminin sterili-zasyon veya dezenfeksiyonu;

• Tek kullan›ml›k transduserler tercih edil-melidir (IB).

• Tek kullan›ml›k transduser kullan›m› müm-kün olmuyorsa tekrar kullan›labilen transduser-ler üretici firma önerileri do¤rultusunda sterilizeedilerek kullan›lmal›d›r (IA).

UMB‹L‹KAL KATETERLERLE ‹LG‹L‹ÖNER‹LER

1. Kateterlerin De¤ifltirilmesi (80)

a. KBKD‹ bulgusu, vasküler yetmezlik veyatromboz varl›¤›nda umbilikal arter kateterleri çe-kilmelidir ve bir daha tak›lmamal›d›r (II).

b. KBKD‹ bulgusu, vasküler yetmezlik veyatromboz varl›¤›nda umbilikal venöz kateterlerçekilmeli ve bir daha tak›lmamal›d›r (II).

c. ‹nfeksiyon flüphesi olan bir umbilikal ve-nöz kateterin içinden tedavi verilmesi konusun-da öneride bulunmak mümkün de¤ildir (çözüm-lenmemifl konu).

d. Umbilikal venöz kateterler optimum fonksi-yon göstermedikleri zaman de¤ifltirilmelidir (II).

2. Kateter Girifl Yerinin Bak›m› (80)

a. Umbilikal kateter tak›lmadan önce giriflbölgesi antiseptik bir solüsyonla temizlenmeli-dir. Yenido¤an›n tiroid bezi üzerindeki potansi-yel etkisi nedeniyle bu amaçla tentürdiyot kulla-n›m›ndan kaç›n›lmal›d›r. Di¤er iyot içeren ürün-lerin (povidon iyot gibi) kullan›lmas›nda sak›ncayoktur (IB).

b. Fungal infeksiyonlar› ve antimikrobiyal di-renç geliflimini artt›r›c› etkisi nedeniyle umbili-kal kateter girifl yerine antibiyotik içeren kremsürülmesi önerilmez (IA).

c. Umbilikal arter kateterlerinden verilen s›v›-ya düflük doz heparin eklenmesi önerilir (0.25-1.0F/mL) (IB).

d. Umbilikal kateterler, kateter ihtiyac› orta-dan kalkar kalkmaz veya alt ekstremite ile ilgiliherhangi bir venöz yetmezlik bulgusu saptand›-¤› zaman çekilmelidir. Optimum koflullarda,umbilikal arter kateterlerinin befl günden uzunsüre kullan›lmas› önerilmez (II).

e. Umbilikal venöz kateterler, kateter ihtiyac›ortadan kalkar kalkmaz çekilmelidir. Ancak asep-si kurallar›na uyularak bak›m› yap›ld›¤›nda 14güne kadar kullan›labilir (II).

Kateter, kateter pansumanlar›, infüzyon set-leri ve s›v›lar›n›n de¤ifltirilme s›kl›¤› ile ilgili öne-riler Tablo 9’da özetlenmifltir.





Kat

eter

tip

iD

e¤ifl

tiri

lme

Pans

uman

›n d

e¤ifl

tiri

lmes

iSe

tleri

n de

¤iflt

irilm

esi

‹nfü

zyon

s›v

›lar›

n›n

de¤i

fltir

ilmes

i

Peri

feri

kE

riflk

inle

rde

72-9

6 sa

atte

n da

ha s

›kK

atet

er ç

›kar

›l›r

ve d

e¤ifl

tiri

lirke

nK

linik

ola

rak

gere

kmed

ikçe

set

ler

S›v›

lar›

n as

›l› k

alm

a sü

resi

için

bir

ve

nöz

aral

›kla

rla

de¤i

fltir

ilmem

elid

ir.

veya

pan

sum

an›n

büt

ünlü

¤ü b

ozul

mufl

,72

saa

tten

önc

e de

¤iflt

irilm

emel

idir

.k›

s›tla

ma

yokt

ur. L

ipid

içer

en T

PN

kate

terl

erA

cil fl

artla

rda

tak›

lan

kate

terl

erin

›sla

nm›fl

vey

a ki

rlen

mifl

seK

an, k

an ü

rünl

eri

solü

syon

lar›

n›n

24 s

aat i

çind

e bi

tmes

i48

saa

t iç

inde

çek

ilmes

i ve

baflk

a bi

rde

¤iflt

irilm

elid

ir. Ç

ok t

erle

yen

hast

alar

dave

ya li

pid

emül

siyo

nlar

› içi

n ge

reki

r. L

ipid

em

ülsi

yonl

ar›n

12

saat

bö

lged

en y

enid

en t

ak›lm

as› ö

neri

lir.

daha

s›k

de¤

iflti

rilm

esi ö

neri

lir. G

irifl

ku

llan›

lan

setle

r 24

saa

t iç

inde

için

de, k

an ü

rünl

erin

in d

e 4

saat

Pedi

atri

k ha

stal

arda

per

ifer

ikbö

lges

inin

pal

pasy

onun

u ve

ya d

irek

tde

¤iflt

irilm

elid

ir.

için

de in

füzy

onla

r› t

amam

lanm

al›d

›r.

kate

terl

er k

linik

ola

rak

gere

kmed

ikçe

olar

ak g

örül

mes

ini e

ngel

leye

n bü

yük

de¤i

fltir

ilmem

elid

ir.

pans

uman

lar›

n aç

›lmas

› ve

giri

fl ye

ride

¤erl

endi

rild

ikte

n so

nra

yeni

den

kapa

t›lm

as› ö

neri

lir.

Ort

a-ha

tÖ

neri

yok

Yuk

ar›d

a be

lirti

ldi¤

i gib

iY

ukar

›da

belir

tild

i¤i g

ibi

Yuk

ar›d

a be

lirti

ldi¤

i gib

ika

tete

rler

i

Peri

feri

kE

riflk

inle

rde

kate

tere

ba¤

l› in

feks

iyon

u K

atet

er d

e¤ifl

tiri

lirke

n ve

ya p

ansu

man

›nTr

ansd

user

her

de¤

iflti

¤ind

eTr

ansd

user

her

de¤

iflti

¤ind

e y›

kam

aar

tery

elön

lem

ek iç

in r

utin

ola

rak

kate

ter

bütü

nlü¤

ü bo

zulm

ufl, ›

slan

m›fl

ya

da(7

2 sa

atte

bir

)so

lüsy

onu

da (

72 s

aatt

e bi

r)

kate

terl

erde

¤iflt

irilm

esi ö

neri

lmez

. Ped

iatr

ikki

rlen

mifl

se v

eya

kate

ter

giri

fl ye

rini

nse

tler

de d

e¤ifl

tiri

lmel

idir

.de

¤iflt

irilm

elid

ir.

hast

alar

için

öne

ri y

oktu

r. T

ekin

spek

siyo

nu g

erek

li is

e de

¤iflt

irilm

elid

ir.

kulla

n›m

l›k v

eya

tekr

ar k

ulla

n›la

bile

ntr

ansd

user

ler

72 s

aatt

e bi

rde

¤iflt

irilm

elid

ir. S

ürek

li y›

kam

aci

haz›

da

tran

sdus

er il

e efl

zam

anl›

olar

ak d

e¤ifl

tiri

lmel

idir

.

SVK

’lar

Rut

in o

lara

k de

¤iflt

irilm

emel

idir

.G

azl›

bez

kulla

n›l›y

orsa

pan

sum

an ik

i 72

saa

tten

dah

a s›

k ar

al›k

larl

a Li

pid

içer

en s

›v›la

r 24

saa

t iç

inde

(p

erif

erik

günd

e bi

r, s

teri

l tra

nspa

ran

örtü

de¤i

fltir

ilmem

elid

ir. L

ipid

biti

rilm

elid

ir, d

i¤er

s›v

›lar

için

öne

ri

yolla

kulla

n›l›y

orsa

yed

i gün

de b

irem

ülsi

yonu

vey

a ka

n ür

ünle

ri

yokt

ur.

tak›

lan

de¤i

fltir

ilmel

idir

. Kat

eter

de¤

iflti

rilir

ken

veri

ldi¤

inde

24

saat

için

deSV

K v

eve

ya p

ansu

man

›n b

ütün

lü¤ü

boz

ulm

ufl,

de¤i

fltir

ilmel

idir

.he

mod

iyal

iz›s

lanm

›fl y

a da

kir

lenm

iflse

pan

sum

an d

aka

tete

rler

iye

nile

nmel

idir

.da

hil)

Pulm

oner

Rut

in o

lara

k de

¤iflt

irilm

emel

idir

.Y

ukar

›da

belir

tild

i¤i g

ibi

Yuk

ar›d

a be

lirti

ldi¤

i gib

iY

ukar

›da

belir

tild

i¤i g

ibi

arte

rka

tete

rler

i

Um

bilik

alR

utin

ola

rak

de¤i

fltir

ilmem

elid

ir.

Uyg

ulan

maz

72 s

aatt

en d

aha

s›k

aral

›kla

rla

Lipi

d iç

eren

s›v

›lar

24 s

aat

için

de

kate

terl

erde

¤iflt

irilm

emel

idir

. Lip

id e

mül

siyo

nu

biti

rilm

elid

ir, d

i¤er

s›v

›lar

için

veya

kan

ürü

nler

i ver

ildi¤

inde

öner

i yok

tur.

24 s

aat

için

de d

e¤ifl

tiri

lmel

idir

.

Tab

lo 9

. Kat

eter

, Kat

eter

Pan

sum

anla

r›, ‹

nfü

zyon

Set

leri

ve

S›v›

lar›

n›n

De¤

iflti

rilm

e S›

kl›¤

› ile

‹lg

ili Ö

ner

ileri

(80

).

KAYNAKLAR1. Armstrong CW, Mayhall CG, Miller KB, et al. Pros-

pective study of catheter replacement and otherrisk factors for infection of hyperalimentation cat-heters. J Infect Dis 1986;154:808-16.

2. Avila-Figueroa C, Goldmann DA, Richardson DK,Gray JE, Ferrari A, Freeman J. Intravenous lipidemulsions are the major determinant of coagula-se-negative staphylococcal bacteremia in verylow birth weight newborns. Pediatr Infect Dis J1998;17:10-7.

3. Balagtas RC, Bell CE, Edwards LD, Levin S. Risk oflocal and systemic infections associated withumblical vein catheterization: A prospectivestudy in 86 newborn patients. Pediatrics 1971;48:359-67.

4. Band JD, Maki DG. Steel needles used for intrave-nous therapy: Morbidity in patients with hemato-logic malignancy. Arch Intern Med 1980;140:31-4.

5. Bansmer G, Keith D, Tesluk H. Complications fol-lowing use of indwelling catheters of inferior venacava. JAMA 1958;167:1606-11.

6. Bassetti S, Hu J, D’Agostino RB Jr, Sherertz RJ. Pro-longed antimicrobial activity of a catheter conta-ining chlorhexidine-silver sulfadiazine extendsprotection against catheter infections in vivo. An-timicrob Agents Chemother 2001;45:1535-8.

7. Bern MM, Lokich JJ, Wallach SR, et al. Very low do-ses of warfarin can prevent thrombosis in centralvenous catheters: A randomised prospective trial.Ann Intern Med 1990;112:423-8.

8. Biçer Y, fiimflek Yavuz S, Yap›c› N ve ark. Aç›k kalpcerrahisi sonras› gözlenen infeksiyonlar›n surve-yans›. TARK 2002 Özet Kitab›. ‹stanbul: Türk Anes-teziyoloji ve Reanimasyon Derne¤i Yay›nlar›,2002:99.

9. Blott F, Nitenberg G, Chachaty E, et al. Diagnosisof catheter-related bacteremia: Prospective com-parison of the time to positivity of hub-blood ver-sus peripheral-blood cultures. Lancet 1999;354:1071-7.

10. Blott F, Schmidt E, Nitenberg G, et al. Earlier po-sitivity of central venous versus peripheral bloodcultures is highly predictive of catheter-relatedsepsis. J Clin Microbiol 1998;36:105-9.

11. Bonawitz SC, Hammell EJ, Kirkpatrick JR. Preven-tion of central venous catheter sepsis: A prospec-tive randomised trial. Am Surg 1991;57:618-23.

12. Bone RC, Balk RA, Cerra FB, et al. American Colle-ge of Chest Physicians/Society of Critical Care Me-dicine Consensus Conference: Definitions forsepsis and organ failure and guidelines for theuse of innovative therapies in sepsis. Crit CareMed 1992;20:864-74.

13. Boraks P, Seale J, Price J, et al. Prevention of cent-ral venous catheter associated thrombosis usingminidose warfarin in patients with haematologicalmalignancies. Br J Haematol 1998;101:483-6.

14. Bouza E, Burillo A, Munoz P. Catheter-related in-fections: Diagnosis and intravascular treatment.Clin Microbiol Infect 2002;8:265-74.

15. Boyce JM, Pittet D. Guideline for Hand Hygiene inHealth-Care Settings: Recommendations of theHealthcare Infection Control Practices AdvisoryCommittee and the HICPAC/SHEA/APIC/IDSAHand Hygiene Task Force. Infect Control HospEpidemiol 2002;23(12 Suppl):3-40.

16. Carratala J, Niubo J, Fernandez-Sevilla A, et al.Randomised, double blind trial of an antibiotic-lock technique for prevention of gram-positivecentral venous catheter-related infection in neut-ropenic patients with cancer. Antimicrob AgentsChemother 1999;43:2200-4.

17. Casewell MW. The nose: An underestimated sour-ce of Staphylococcus aureus causing wound infection.J Hosp Infect 1998;40(Suppl):3-11.

18. CDC. Recommendations for preventing the spreadof vancomycin resistance. Recommendations ofthe Hospital Infection Control Practices AdvisoryCommittee (HICPAC). MMWR 1995;44(No: RR-12).

19. Cooper GL, Hopkins CC. Rapid diagnosis of intra-vascular catheter-associated infection by directgram-staining of catheter segments. N Engl J Med1985;312:1142-7.

20. Crane C. Venous interruption of septic throm-bophlebitis. N Engl J Med 1960;262:947-51.

21. Çetinkaya fiardan Y. Hacettepe Üniversitesi Erifl-kin Hastanesi 2002 y›l› sürveyans verileri (yay›n-lanmam›fl veri).

22. Ç›tak A, Karaböcüo¤lu M, Üçsel R, Uzel N. Centralvenous catheters in pediatric patients-subclavianvenous approach as the first choice. Pediatr Int2002;44:83-6.

23. Çiftçi C, ‹nan D, Saba R ve ark. Hastane kaynakl›bakteriyemiler: Akdeniz Üniversitesi infeksiyonhastal›klar› hasta takip sonuçlar›. ‹nfeksiyon Der-gisi 2003;17:135-8.

24. Çolak D, Günseren F, fiekercio¤lu AO ve ark. Top-lum ve hastane kaynakl› bakteremilerden s›kl›klaizole edilen bakteriler. Hastane ‹nfeksiyonlar›Dergisi 1998;2:50-3.

25. Dahlberg PJ, Agger WA, Singer JR, et al. Subclavi-an hemodialysis catheter infections: A prospecti-ve, randomised trial of an attachable silver imp-regnated cuff for prevention of catheter-relatedinfections. Infect Control Hosp Epidemiol 1995;16:506-11.

26. Darouiche RO, Raad II, Heard SO, et al. A compa-rison of two antimicrobial-impregnated centralvenous catheters. Catheter Study Group. N Engl JMed 1999;340:1-8.

27. Durbec O, Viviand X, Potie F, Vialet R, Albanese J,Martin C. A prospective evaluation of the use offemoral venous catheters in critically ill adults.Crit Care Med 1997;25:1986-9.



28. Eggimann P, Harbarth S, Constantin MN, Touve-neau S, Chevrolet JC, Pittet D. Impact of a preven-tion strategy targeted at vascular access care onincidence of infections acquired in intensive care.Lancet 2000;355:1864-8.

29. Eggimann P, Pittet D. Overview of catheter-rela-ted infections with special emphasis on preventi-on based on educational programs. Clin Microbi-ol Infect 2002;8:295-309.

30. Fan ST, Teoh-Chan CH, Lau KF. Evaluation ofcentral venous catheter sepsis by differential qu-antitative blood culture. Eur J Clin Microbiol In-fect Dis 1989;8:142-4.

31. Fridkin SK, Pear SM, Williamson TH, Galgiani JN,Jarvis WR. The role of understaffing in central ve-nous catheter-associated bloodstream infections.Infect Control Hosp Epidemiol 1996;17:150-8.

32. Furfaro S, Gauthier M, Lacroix J, Nadeau D, Lafle-ur L, Mathews S. Arterial catheter-related infecti-ons in children: A 1-year cohort analysis. Am J DisChild 1991;145:103-43.

33. Garland JS, Alex CP, Mueller CD, et al. A rando-mised trial comparing povidone-iodine to a chlor-hexidine gluconate-impregnated dressing forprevention of central venous catheter infectionsin neonates. Pediatrics 2001;107:1431-66.

34. Garland JS, Buck RK, Maloney P, et al. Comparisonof 10% povidone-iodine and 0.5% chlorhexidinegluconate for the prevention of peripheral intrave-nous catheter colonization in neonates: A pros-pective trial. Pediatr Infect Dis J 1995;14:510-6.

35. Garland JS, Dunne WM Jr, Havens P, et al. Perip-heral intravenous complications in critically illchildren: A prospective study. Pediatrics 1992; 89:1145-50.

36. Garland JS, Nelson DB, Cheah TE, Hennes HH,Johnson TM. Infectious complications during pe-ripheral intravenous therapy with teflon catheters:A prospective study. Pediatr Infect Dis J 1987;6:918-21.

37. Garner JS, Jarwin WR, Emori TG, Horan TC, Hug-hes JM. CDC definitions for nosocomial infections,1988. Am J Infect Control 1988;16:128-40.

38. Goetz AM, Wagener MM, Miller JM, Muder RR.Risk of infection due to central venous catheters:Effect of site of placement and catheter type. In-fect Control Hosp Epidemiol 1998;19:842-5.

39. Goldstein AM, Weber JM, Sheridan RL. Femoralvenous access is safe in burned children: Ananalysis of 224 catheters. J Pediatr 1997;130:442-6.

40. Groeger JS, Lucas AB, Coit D, et al. A prospective,randomised evaluation of the effect of silver imp-regnated subcutaneous cuffs for preventing tun-neled chronic venous access catheter infectionsin cancer patients. Ann Surg 1993;218:206-10.

41. Heard SO, Wagle M, Vijayakumar E, et al. Influen-ce of triple-lumen central venous catheters co-ated with chlorhexidine and silver sulfadiazine on

the incidence of catheter-related bacteremia.Arch Intern Med 1998;158:81-7.

42. Henderson DK. Infections due to percutaneousintravascular devices. In: Mandell GL, Bennett JE,Dolin R (eds). Principles and Practice of InfectiousDiseases. 5th ed. Philadelphia: Churchill Livings-tone, 2000:3005-8.

43. Henrickson KJ, Axtell RA, Hoover SM, et al. Preven-tion of central venous catheter-related infectionsand thrombotic events in immunocompromisedchildren by the use of vancomycin/ciprofloxacin/he-parin flush solution: A randomised, multicenter,double-blind trial. J Clin Oncol 2000;18:1269-78.

44. Hill RL, Fisher AP, Ware RJ, Wilson S, CasewellMW. Mupirocin for the reduction of colonizationof internal jugular cannulae-a randomised cont-rolled trial. J Hosp Infect 1990;15:311-21.

45. Hoffmann KK, Weber DJ, Samsa GP, Rutala WA.Transparent polyurethane film as an intravenouscatheter dressing: A meta-analysis of the infecti-on risks. JAMA 1992;267:2072-6.

46. Humar A, Ostromecki A, Direnfeld J, et al. Pros-pective randomised trial of 10% povidone-iodineversus 0.5% tincture of chlorhexidine as cutane-ous antisepsis for prevention of central venouscatheter infection. Clin Infect Dis 2000;31:1001-7.

47. Indar R. The dangers of indwelling polyethelenecannulae in deep veins. Lancet 1959;1:284-6.

48. ‹nan DÖ, Günseren F, Özçelik F, Atakan P, Gülte-kin M, Mam›ko¤lu L. Akdeniz Üniversitesi Hasta-nesi’nde nozokomiyal sepsisler: ‹ki y›ll›k sonuçla-r›n de¤erlendirilmesi. Hastane ‹nfeksiyonlar› Der-gisi 1999;3:40-4.

49. Joynt GM, Kew J, Gomersall CD, Leung VY, Liu EK.Deep venous thrombosis caused by femoral ve-nous catheters in critically ill adult patients. Chest2000;117:178-83.

50. Kacica MA, Horgan MJ, Ochoa L, Sandler R, LepowML, Venezia RA. Prevention of gram-positive sep-sis in neonates weighing less than 1500 g. J Pedi-atr 1994;125:253-8.

51. Kiehn TE, Armstrong D. Changes in the spectrumof organisms causing bacteremia and fungemia inimmunocompromised patients due to venous ac-cess devices. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1990;9:869-72.

52. Kite P, Dobbins BM, Wilcox MH, et al. Evaluationof a novel endoluminal brush method for in situdiagnosis of catheter related sepsis. J Clin Pathol1997;50:278-82.

53. Kite P, Dobbins BM, Wilcox MH, et al. Rapid diag-nosis of central venous catheter-related bloodst-ream infection without catheter removal. Lancet1999;131:641-7.

54. Krauss AN, Albert RF, Kannan MM. Contaminati-on of umblical catheters in the newborn infant. JPediatr 1970;77:965-9.



55. Landers S, Moise AA, Fraley JK, Smith EO, BakerCJ. Factors associated with umblical catheter-rela-ted sepsis in neonates. Am J Dis Child 1991;145:675-80.

56. Larson EL, Rackoff WR, Weiman M, et al. APIC gu-ideline for handwashing and hand antisepsis inhealth care settings. Am J Infect Control 1995;23:251-69.

57. Levin A, Mason AJ, Jindal KK, Fong IW, GoldsteinMB. Prevention of hemodialysis subclavian veincatheter infections by topical povidone-iodine.Kidney Int 1991;40:934-8.

58. Ljungman P, Hagglund H, Bjorkstrand B, Lonnq-vist B, Ringden O. Peroperative teicoplanin forprevention of gram-positive infections in neutro-penic patients with indwelling central venous cat-heters: A randomised, controlled study. SupportCare Cancer 1997;5:485-8.

59. Maddox RR, John JF Jr, Brown LL, Smith CE. Effectof inline filtration on postinfusion phlebitis. ClinPharm 1983;2:58-61.

60. Maki DG, Band JD. A comparative study of pol-yantibiotic and iodophor ointments in preventionof vascular catheter-related infection. Am J Med1981;70:739-44.

61. Maki DG, Cobb L, Garman JK, Shapiro JM, RingerM, Helgerson RB. An attachable silver-impregna-ted cuff for prevention of infection with centralvenous catheters: A prospective randomisedmulticenter trial. Am J Med 1988;85:307-14.

62. Maki DG, Mermel LA. Infections due to infusiontherapy. In: Bennett JV, Brachman PS (eds). Hos-pital Infections. 4th ed. Philadelphia: Lippincott-Raven, 1998:689-724.

63. Maki DG, Ringer M, Alvarado CJ. Prospective ran-domised trial of povidone-iodine, alcohol, andchlorhexidine for prevention of infection associ-ated with central venous and arterial catheters.Lancet 1991;338:339-43.

64. Maki DG, Ringer M. Evaluation of dressing regi-mens for prevention of infection with peripheralintravenous catheters: Gauze, a transparent pol-yurethane dressing, and an iodophor-transparentdressing. JAMA 1987;258:2396-403.

65. Maki DG, Ringer M. Risk factors for infusion-rela-ted phlebitis with small peripheral venous cathe-ters: A randomised controlled trial. Ann InternMed 1991;114:845-54.

66. Maki DG, Stolz SM, Wheeler S, Mermel LA. Pre-vention of central venous catheter-related blo-odstream infection by use of an antiseptic imp-regnated catheter: A randomised, controlled trial.Ann Intern Med 1997;127:257-66.

67. Maki DG, Weise CE, Sarafin HW. A semiquantita-tive culture method for identifying intravenouscatheter-related infections. N Engl J Med 1977;296:259-305.

68. McKee R, Dunsmuir R, Whitby M, Garden OJ. Do-es antibiotic prophylaxis at the time of catheterinsertion reduce the incidence of catheter-rela-ted sepsis in intravenous nutrition? J Hosp Infect1985;6:419-25.

69. Mermel LA, Farr BM, Sherertz RJ, et al. Guidelinesfor the management of intravascular catheter-re-lated infections. Clin Infect Dis 2001;32:1249-72.

70. Mermel LA, McCormick RD, Springman SR, MakiDG. The pathogenesis and epidemiology of cat-heter-related infection with pulmonary arterySwan-Ganz catheters: A prospective study utili-zing molecular subtyping. Am J Med 1991;91(Suppl):197-205.

71. Mermel LA, Stolz SM, Maki DG. Surface antimicro-bial activity of heparin-bonded and antiseptic-impregnated vascular catheters. J Infect Dis 1993;167:920-4.

72. Mermel LA. Prevention of intravascular catheter-re-lated infections. Ann Intern Med 2000;132:391-402.

73. Merrer J, De Jonghe B, Golliot F, et al. Complicati-ons of femoral and subclavian venous catheteri-zation in critically ill patients: A randomised cont-rolled trial. JAMA 2001;286:700-7.

74. Mian NZ, Bayly R, Schreck DM, Besserman EB,Richmand D. Incidence of deep venous thrombo-sis associated with femoral venous catheterizati-on. Acad Emerg Med 1997;4:1118-21.

75. Miller MA, Dascal A, Portnoy J, Mendelson J. De-velopment of mupirocin resistance among methi-cillin-resistant Staphylococcus aureus after widespre-ad use of nasal mupirocin ointment. Infect Cont-rol Hosp Epidemiol 1996;17:811-3.

76. Murphy LM, Lipman TO. Central venous cathetercare in parenteral nutrition: A review. ParenterEnteral Nutr 1987;11:190-201.

77. National Nosocomial Infections Surveillance(NNIS) System report, data summary from January1992 through June 2003, issued August 2003. Am JInfect Control 2003;31:481-98.

78. Nehme AE. Nutritional support of the hospitali-zed patient: The team concept. JAMA 1980;243:1906-8.

79. Norden CW. Application of antibiotic ointment tothe site of venous catheterization-a controlled tri-al. J Infect Dis 1969;120:611-5.

80. O’Grady NP, Alexander M, Dellinger EP, et al. Gu-idelines for the prevention of intravascular cathe-ter related infections. MMWR 2002;51/RR-10:1-29.

81. Oda T, Hamasaki J, Kanda N, Mikami K. Anaphylac-tic shock induced by an antiseptic-coated centralvenous catheter. Anesthesiology 1997;87:1242-4.

82. Pearson ML; Hospital Infection Control PracticesAdvisory Committee (HICPAC). Guideline for pre-vention of intravascular device-related infections.Infect Control Hosp Epidemiol 1996;17:438-73.

83. Pierce CM, Wade A, Mok Q. Heparin-bondedcentral venous lines reduce thrombotic and infec-



tive complications in critically ill children. Intensi-ve Care Med 2000;26:967-72.

84. Pittet D, Hugonnet S, Harbath S, et al. Effective-ness of a hospital wide programme to improvecompliance with hand hygiene. Lancet 2000;356:1307-9.

85. Raad I, Cornerston W, Sabharwal U, et al. Ultrast-ructural analysis of indwelling vascular catheters:A quantitative relationship between luminal colo-nization and duration of placement. J Infect Dis1993;168:400-7.

86. Raad I, Hanna HA, Alakech B, Chatzinikolaou I,Johnson MM, Tarrand J. Differential time to positi-vity: A useful method for diagnosing catheter-re-lated bloodstream infections. Ann Intern Med2004;140:18-25.

87. Raad II, Buzaid A, Rhyne J, et al. Minocycline andethylenediaminetetraacetate for the preventionof recurrent vascular catheter infections. Clin In-fect Dis 1997;25:149-51.

88. Raad II, Darouiche R, Dupuis J, et al. Central veno-us catheters coated ith minocycline and rifampinfor the prevention of catheter-related colonizationand bloodstream infections: A randomised, doub-le-blind trial. The Texas Medical Center CatheterStudy Group. Ann Intern Med 1997;127:267-74.

89. Raad II, Darouiche R, Hachem R, Mansouri M, Bo-dey GP. The broad spectrum activity and efficacyof catheters coated with minocycline and rifam-pin. J Infect Dis 1996;173:418-24.

90. Raad II, Hohn DC, Gilbreath BJ, et al. Preventionof central venous catheter-related infections byusing maximal sterile barrier precautions duringinsertion. Infect Control Hosp Epidemiol 1994;15:231-8.

91. Raad II, Luna M, Khalil SA, Costerton JW, Lam C,Bodey GP. The relationship between the throm-botic and infectious complications of central ve-nous catheters. JAMA 1994;271:1014-6.

92. Rackoff WR, Weiman M, Jakobowski D, et al. A ran-domised, controlled trial of the efficacy of a hepa-rin and vancomycin solution in preventing centralvenous catheter infections in children. J Pediatr1995;127:147-51.

93. Randolph AG, Cook DJ, Gonzales CA, Andrew M.Benefit of heparin in central venous and pulmo-nary artery catheters: A meta-analysis of rando-mised controlled trials. Chest 1998;113:165-71.

94. Randolph AG, Cook DJ, Gonzales CA, Pribble CG.Ultrasound guidance for placement of central ve-nous catheters: A meta-analysis of the literature.Crit Care Med 1996;24:2053-8.

95. Ranson MR, Oppenheim BA, Jackson A, KamthanAG, Scarffe JH. Double-blind placebo controlledstudy of vancomycin prophylaxis for central veno-us catheter insertion in cancer patients. J Hosp In-fect 1990;15:95-102.

96. Rao SP, Oreopoulos DG. Unusual complicationsof a polyurethane PD catheter. Perit Dial Int 1997;17:410-2.

97. Richards MJ, Edwards JR, Culver DH, Gaynes RP.Nosocomial infections in pediatric intensive careunits in the United States: National NosocomialInfections Surveillance System. Pediatrics 1999;103:103-9.

98. Richet H, Hubert B, Nitemberg G, et al. Prospec-tive multicenter study of vascular-catheter-rela-ted complications and risk factors for positivecentral-catheter cultures in intensive care unit pa-tients. J Clin Microbiol 1990;28:2520-5.

99. Riu S, Ruiz CG, Martinez-Vea A, Peralta C, OliverJA. Spontaneous rupture of polyurethane perito-neal catheter: A possible deleterious effect of mu-pirocin ointment. Nephrol Dial Transplant 1998;13:1870-1.

100. Rusho WJ, Bair JN. Effect of filtration on complica-tions of postoperative intravenous therapy. Am JHosp Pharm 1979;36:1355-6.

101. Ryan JA Jr, Abel RM, Abbott WM, et al. Cathetercomplications in total parenteral nutrition: Aprospective study of 200 consecutive patients. NEngl J Med 1974;290:757-61.

102. Saiman L, Ludington E, Dawson JD, et al. Risk fac-tors for Candida species colonization of neonatalintensive care unit patients. Pediatr Infect Dis J2001;20:1119-24.

103. Sanders RA, Sheldon GF. Septic complications oftotal parenteral nutrition: A five year experience.Am J Surg 1976;132:214-20.

104. Schmitt SK, Knapp C, Hall GS, Lonworth DL,McMAhon JT, Washington JA. Impact of clorhexidi-ne-silver sulfadiazine-impregnated central venouscatheters on in vitro quantitation of catheter-asso-ciated bacteria. J Clin Microbiol 1996;34:508-11.

105. Schwartz C, Henrickson KJ, Roghmann K, PowellK. Prevention of bacteremia attributed to luminalcolonization of tunneled central venous catheterswith vancomycin-susceptible organisms. J ClinOncol 1990;8:1591-7.

106. Sesso R, Barbosa D, Leme IL, et al. Staphylococcusaureus prophylaxis in hemodialysis patients usingcentral venous catheter: Effect of mupirocin oint-ment. J Am Soc Nephrol 1998;9:1085-92.

107. Sherertz RJ, Ely EW, Westbrook DM, et al. Educa-tion of physiciansin-training can decrease the riskfor vascular catheter infection. Ann Intern Med2000;132:641-8.

108. Sheth NK, Franson TR, Rose HD, Buckmire FL, Co-oper JA, Sohnle PG. Colonization of bacteria onpolyvinyl chloride and teflon intravascular cathe-ters in hospitalized patients. J Clin Microbiol 1983;18:1061-3.

109.Soifer NE, Borzak S, Edlin BR, Weinstein RA.Prevention of peripheral venous catheter comp-lications with an intravenous therapy team: A



randomised controlled trial. Arch Intern Med1998;158:473-7.

110. Spafford PS, Sinkin RA, Cox C, Reubens L, PowellKR. Prevention of central venous catheter-relatedcoagulase-negative staphylococcal sepsis in ne-onates. J Pediatr 1994;125:259-63.

111. Stenzel JP, Green TP, Fuhrman BP, Carlson PE,Marchessault RP. Percutaneous femoral venouscatheterizations: A prospective study of compli-cations. J Pediatr 1989;114:411-5.

112. Timsit JF, Farkas JC, Boyer JM, et al. Central veincatheter-related thrombosis in intensive care pati-ents: Incidence, risk factors, and relationship withcatheter-related sepsis. Chest 1998;114:207-13.

113. Tomford JW, Hershey CO. The IV therapy team:Impact on patient care and costs of hospitalizati-on. NITA 1985;8:387-9.

114. Trottier SJ, Veremakis C, O’Brien J, Auer AI. Femo-ral deep vein thrombosis associated with centralvenous catheterization: Results from a prospecti-ve, randomised trial. Crit Care Med 1995;23:52-9.

115. Tully JL, Friedland GH, Baldini LM, GoldmannDA. Complications of intravenous therapy withsteel needles and Teflon® catheters: A compara-tive study. Am J Med 1981;70:702-6.

116. Tunçbilek S, Arslan H, Özdemir N, Nazl›er S. He-modiyaliz hastalar›nda subklavyen kateter infek-siyonu. ‹nfeksiyon Dergisi 1998;12:337-41.

117. Veenstra DL, Saint S, Saha S, Lumley T, SullivanSD. Efficacy of antiseptic-impregnated central ve-nous catheters in preventing catheter-related blo-odstream infection: A meta-analysis. JAMA 1999;281:261-7.

118. Veenstra DL, Saint S, Sullivan SD. Cost-effective-ness of antiseptic impregnated central venouscatheters for the prevention of catheter relatedbloodstream infection. JAMA 1999;282:554-60.

119. Venkataraman ST, Thompson AE, Orr RA. Femoralvascular catheterization in critically ill infants andchildren. Clin Pediatr 1997;36:311-9.

120. Vincent JL, Bihari DJ, Sutter PM, et al. The preva-lence of nosocomial infection in intensive careunits in Europe. Results of the European Preva-lence of Infection in Intensive Care (EPIC) study.JAMA 1995;274:639-44.

121. von Eiff C, Becker K, Machka K, Stammer H, Pe-ters G. Nasal carriage as a source of Staphylococcusaureus bacteremia. N Engl J Med 2001;344:11-6.

122. Yamamoto AJ, Solomon JA, Soulen MC, Tang J,Parkinson K, Lin R, Schears GJ. Sutureless secure-ment device reduces complications of periphe-rally inserted central venous catheters. J Vasc In-terv Radiol 2002;13:77-81.

123. Yapar N, Hoflgör M, Çavuflo¤lu C, Ayano¤lu Ö, Er-mertcan fi, Özinel MA. Uzun süreli damar içi kate-ter kullan›m›nda infeksiyon ve kolonizasyon arafl-t›r›lmas›. ‹nfeksiyon Dergisi 1998;12:333-6.

124. Zakrzewska-Bode A, Muytjens HL, Liem KD, Hoog-kamp-Korstanje JA. Mupirocin resistance in coagu-lase-negative staphylococci, after topical prophy-laxis for the reduction of colonization of central ve-nous catheters. J Hosp Infect 1995;31:189-93.

125. Zinner SH, Denny-Brown BC, Braun P, Burke JP,Toala P, Kass EH. Risk of infection with intraveno-us indwelling catheters: Effect of application ofantibiotic ointment. J Infect Dis 1969;120:616-9.

YAZIfiMA ADRES‹

HASTANE ‹NFEKS‹YONLARI ve

KONTROLÜ DERNE⁄‹

Tunal› Hilmi Cad. No: 74/1

Kavakl›dere-ANKARA

Tel: 0312 468 11 69

Faks: 0312 468 11 70



turkish journal of hospital infections hastanehastaneler.erciyes.edu.tr/content/files/pdf/pdf/damar...

Documents