türkler-cilt-09 osmanlı (tÜrk tarihi Üzerine Çalışmalar ve genel deĞerlendirmeler)
TRANSCRIPT
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
1/1849
81
SUFBAUKBS :
@[GHDBJ
ZAD SUFZA ZHZJDBHUJ
5995
HDFHUH
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
2/1849
8>
ZHZJD FQUQBQ
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
3/1849
8?
CHDJGH FQUQBQ
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
4/1849
8=
FJ[HBSGHBHU
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
5/1849
8:
DCAFBAU -BDFBADCUBG*
SUFBAUZHZJD FQUQBQCHDJGH FQUQBQFJ[HBSGHBHU
FJUFC@FQ\QDKQ EBG"@[GHDBJ CA^BAS/DD FQUQBQQ @[GHD OH\"@UMHD OH\" J$ GQUHC" J$ EHZA\C 53
@{ghdb Ca~basj/djd Fquqbqqdchd Nasuas Cdagjda Yu`n$ Cu$ Naujcqd Agakad V{$81';5W 53H$ @[GHDBJ SHUM \AUDA CDKABAU 1>
Sufjza/cafj Shujmj Hdbhz afjbbauj< Zadjh Ehbhudch [jzh{j ~a fsj{hcj Eqdhbgbhu Yu`n$ Cu$ [quhjzhNhu`xmj V{$;;'33W 1>@{ghdb gyhuhs`ubqq/dqd Shujm K`uhnzh{ Yu`n$ Cu$ _`bn Cjasau Mssau`sm V{$31'1;W =9
@{ghdb Ca~uj Suf Fbsu ~a Gacadjzasjdjd Sagab |abbjfbauj Yu`n$ Cu$ Gamgas Hbj dhb V{$13'1:W :1Oubgazad @{ghdb< Oa @ushh ~a G`caud Cdagbauca Hfcadj| Shujmjdjd Fhzy Ca~basj Yu`n$ Cu$ Fhsa NbaasV{$>9'>1W 89>
E$ FQUQBQ 88=
@{ghdb Ca~basj/djd Fquqbqq Yu`n$ Cu$ Mhbjb dhbkf V{$>>'==W 88=@{ghdb ^afzjdhgabaujdcafj [`zfsfbauj Mhffdch D`sbhu Zuc$ C`$ Cu$ Ka|gj Fhuh{q V{$=:':=W 8>9@{ghdb Ca~basj/djd Fquqbqqdch Mj|gasj Oaad Hbybau ~a Oh|jbau C`$ Cu$ Hmgas jgjuojb V{$::'89>W 8?=@{ghdb Ca~basj/djd Fquqbqqdch Suf Cau~jbaujdjd |bauj Cu$ \hnau Auojdbj V{$89?'881W 8:;Aufad @{ghdb/dd Nasjm ~a Zaubajg [j{sagjdca Hfdk Eazbaujdjd [suhsaljf dagj M$ asjd Hu{bhd V{$88>'858W
585@{ghdb ' Ej|hd{ bjfjbauj Yu`n$ Cu$ Gabaf Cabjbeh V{$855'8;5W 55;
K$ EHBFHDBHU/CH @[GHDBJ MFGZAS ^A [FD [ZH[AS 535
@{ghdb gyhuhs`ubqq/dch F`b`dj|hsu Suf Cau~jbauj Yu`n$ Cu$ gau Bsnj Ehufhd V{$8;;'81;W 535Ehbfhdbhu/ch @{ghdb Mhfjgjzasj ~a {fd [jzh{asj C`$ Cu$ Gamgas deh V{$813'8>3W 5?:@{ghdb Ca~basj/djd Uqgabj/ca Nasjm ~a {fhd [jzh{asj C`$ Cu$ Mhbjga C`uq V{$8>1'8?>W ;95Uqgabj/za Zhybhd {fdbhu Dasjka{jdca Fquqbhd Zadj Zaubajg Zaubauj -83;5'83=8* Mh~~h [abqf V{$8??'8=>W ;5?Zqdhdj{shd/ch @{ghdb Mfjgjzasjdjd Fquqbgh{ -8;>8'83>8* Cu$ Ba~ads Fhzhydhu V{$8=?'8:1W ;3?Odaz Hudh~qsbqf/sh @{ghdb Mhfjgjzasj Ejboamhd Yhgqf V{$8:>'591W ;>3@{ghdb Mhfjgjzasjdjd Sqdh Damujdjd Fq|azjdca Zhzb< ]J^ ~a ]^J$ Z|zbbhuch Anbhf ~a E`chd Yu`n$ Cu$
^j`uab Yhdhjsa V{$59>'58=W ;=5
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
6/1849
59
ABBDK EBG NASUASCA^U ^A @[GHDBJ MFGZASDD ZADCAD SA[[ J$GAMGAC ^A JJ$ GQUHC 39=
Nasuas Ca~uj ~a @{ghdb Mfjgjzasjdjd Zadjcad Sa{j{j Yu`n$ Cu$ Dakcas |suf V{$558'518W 39=Nasuas Cdagj ~a [`dqbhu C`$ Cu$ Fadhd \jzh Sh ' [hcassjd Ehsuf V{$515'51=W 3>?azm Eacuaccjd @bhz Yu`n$ Cu$ anhassjd [a~aukhd V{$51:'5?1W 3?:ABBEUDK EBG NHSM [QBSHD GAMGAC ^ACDAG [SHDEQB/QD NASM JJ$
EHZA\C 189
Nhsjm [qbshd Gamgac'{shdeqb/qd Nasmj ~a Asfjbauj C`$ Cu$ Fadhd dhd V{$5?:';88W 189H$ NHSM ^A [SHDEQB/QD NASM 1?;
{shdeqb/qd Nasmj Yu`n$ Cu$ Naujcqd Agakad V{$;85';58W 1?;h Hhd Nasjm jd Zhybhd Mh|ubfbhu Cu$ dcau Ehzu V{$;55';;?W 1:8Nhsjm Cu$ Afuag Mhff Hz~aucj V{$;;=';13W >5>
E$ NHSM CDAG CAD\ MFGZAS >13
ejubjjdcad Hzubh< ]J^ ~a ]^$ Z|zbbhuch Kada~j|bjbau ~a Sufbau Yu`n$ Cu$ Adujk` Eh{{` V{$;11';>5W >13Aoa Hchbhudch @{ghdb Mhfjgjzasj C`$ Cu$ Zh{agjd Cagjukhd V{$;>;';?5W >?9@{ghdbbhud @suhds` ~a Hyqbjh [anauj -83=9'83=8* Cu$ F`d{shdsjd`{ Ojhf`qgj{ V{$;?;';=5W >=:
K$ JJ$ EHZA\C CDAG ?88
JJ$ Ehza|jc Cdagj C`$ Cu$ Fadhd dhd V{$;=;';:5W ?88Adcb{ G{bghdbhudh @{ghdb Zhucg Yu`n$ Cu$ Gamgas |cagju V{$;:;'39=W ?5=[hna~ Ca~basj/djd @ushzh f ~a JJ$ Ehza|jc Cdagj @{ghdb'[hna~ bjfjbauj Zuc$ C`$ Cu$ Eam{as FhuhkhV{$39:'38=W ?1:
ABBFDK EBG ZH^Q\ [QBSHD [ABG ^A CDAG @USHC@Q/CH @[GHDBJMFGZASDD SA[[ ?=9
Zh~q| [qbshd [abjg Cdagj Yu`n$ Cu$ Zh~q| Aukhd V{$358'331W ?=9Zh~q| [qbshd [abjg Cdagj/dca @{ghdb'[hna~ bjfjbauj Cu$ Gq{shnh Afjdkj V{$33>'31=W =;8C`q Hdhc`bq/dqd @{ghdb Mhfjgjzasjda Ojujj Zuc$ C`$ Cu$ Ofdqu Oaehfhd V{$31:'3>:W =1:@{ghdb'Gagbf Gdh{aeasbauj Yu`n$ Cu$ F|g Zhhu F`yuhghd V{$3?9'3=1W =?:@{ghdb Ca~basj/djd Eazbjfbauj bmhf [jzh{asj ~a Cqbfhcjubj Eazbjj/djd bmhf C`$ Cu$ Mh{hd Eh{uj Fhuhcadj|V{$3=>'3:=W :9:ABBDK EBG FHDQD [QBSHD [BAZGHD^A CDAG @USH H^UQYH/CH@[GHDBJ MFGZASDD SA[[ :;1
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
7/1849
58
H$ GQMSAAG [BAZGHD^A CDAG :;1
[qbshd [bazghd h ~a Kjmhd Ca~basj Yu`n$ Cu$ Naujcqd Agakad V{$198'159W :;1[bazghd J Yu`n$ Cu$ Shzzjy Ofejbojd V{$158'113W :>=@{ghdb Ca~basj ba Mhe{equo gyhuhs`ubqq Huh{dchfj Cjyb`ghsjf bjfjbau C`$ Cu$ Hbj euhmjg [h~h V{$111'
1>>W 8959@{ghdb Eaboabaujdjd Shdfb ba ]^J$ Z|zbch @{ghdb'Nuhd{| bjfjbauj Shm{jd Ndcf V{$1>?'1?3W 8938Hnujfh/ch Sufbaujd Mhfjgjzasj ~a Fqucqfbhu Ca~basbau Cu$ Hmgas Fh~h{ V{$1?1'1==W 891=
E$ CAD\BAUCA @[GHDBJ MFGZAS 89=5
]^J']^JJ$ Z|zbbhuch Hfcadj|/ca @{ghdb Mhfjgjzasj Zuc$ C`$ Cu$ Au{jd Ob{`z V{$1=:'1:=W 89=5Zh~q| [qbshd [abjg ~a Fhdqd [qbshd [bazghd Ca~jubaujdca {yhdzh ~a @{ghdb gyhuhs`ubqfbhu Huh{dch Cadj|[h~hbhu Yu`n$ Cu$ Gjoqab H$ Ca Eqda{ Jehuuh V{$1::'>9?W 8899]^J$ Z|zbch Kada~j| ~a @{ghdbgyhuhs`ubqq Cu$ Ujkkhuc` Gq{{` V{$>9='>8;W 8881]^J$ ~a ]^JJ$ Z|zbbhuch Ka|hzju' Ehmu' [anc -Hfcadj|'Aoa Hchbhu Zh Ch Fhyqchd Yhh Azhbasj* HzmhdHnd dhb V{$>83'>8?W 885?Odazc`q H{zh {bg bfabaujdca Suf |bauj C`$ Cu$ {ghjb Mhff Of{`z V{$>8='>;8W 88;;[azc Hbj Uaj{ Yu`n$ Cu$ Kadoj| @um`dbq V{$>;5'>;:W 881:
ABBCUCDK EBG \U^ACAD CD< JJ$ [ABG/CAD JJJ$ GAMGAC/A 88?>
\ju~acad Cd< JJ$ [abjg/cad JJJ$ Gamgac/a Yu`n$ Cu$ Gksaeh bouab V{$>3;'>>>W 88?>Feu{/d Nasmj Zuc$ C`$ Cu$ Uakay Cdchu V{$>>?'>?=W 858:8?:1/a Fhchu @{ghdb'Bam bjfjbaujdjd Fhuhfsauj |aujda Eh| Sa{yjsbau Yu`n$ Cu$ Chujq{| F`b`c|jala|f V{$>?:'>=1W 8533Cdagjd Ua{jgbaujdca H~q{squzh Shf~jza Fq~~asbaujdjd Fhdjla/za Zuz C`$ Cu$ Gujh J~hdjk{ V{$>=>'>:3W
851:Kabb {zhdbhu -81:8'8>88* Zuc$ C`$ Cu$ Nhsgh Hkqd V{$>:1'?9=W 85?1
ABBEADK EBG ]^JJ$ Z\ZJB< \BGA ^A EQMUHD CDAG JJ$ ^ZHDHFQHSGH[J ^A H^UQYH/CHD CD 85:=
H$ ]^JJ$ Z\ZJB< \BGA ^A EQMUHD CDAG 85:=
JJ$ ^jzhdh [anaujda Fhchu ]^JJ$ Z|zb C`$ Cu$ Gamgas | V{$?88'?5:W 85:=\js~hs`uqf -8>9>* ~a ^h{~hu -8>>3* Hdbhghbhu Huh{dch @ush H~uqyh/ch @{ghdb [jzh{asj C`$ Cu$ YasusKydaf V{$?;9'?;?W 8;;?Ojujs [h~hbhu ~a Ejubajf Muj{sjzhd @ucqbhu Zuc$ C`$ Cu$ Dquj Hczafa V{$?;='?31W 8;15
E$ JJ$ ^ZHDH FQHSGH[J ^A H^UQYH/CHD CD 8;?5
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
8/1849
55
JJ$ ^jzhdh Fqhsgh{ ~a H~uqyh/chd Cd -8>=;'8?9;* Yu`n$ Cu$ Faghb jaf V{$?3>'?>3W 8;?5^jzhdh [h~h/dchd [`duh [uej{shd -8>=;'8>::* Cu$ Shslhdh Fhsj V{$?>1'??5W 8389]^JJ$ Z|zb [`dbhudch G`uh/dd ^adacjfbjbau Shuhndchd ohbj Mhkau abaej V{$??;'?=5W 835>^adacjf Fhzdhfbhudch Fhub`nh Hdsbhgh{< Cjyb`gh{j ~a Suad Cu$ N$ Gdjfh G`bdu V{$?=;'?:8W 8333
ABBHBSJDKJ EBG FB[F CDAGCA @[GHDBJ CA^BAS SAFBSJ 83>5
Fb{jf Cdagca @{ghdb Ca~bas Safjbhs Yu`n$ Cu$ Zq{qn Mhbh`bq V{$?:1'=;=W 83>5H$ CHU SAFBS -GAUFA\ ^A SHUH* 813:
@{ghdb A{h{ Zhy{dd E`|qbgh{ ~a J{bhm hbghbhu |aujda Eh| O|bagbau Yu`n$ Cu$ Gamgas yjubj V{$=;:'=3>W 813:Fbh{jf Cdag @{ghdb Ca~bas Safjbsdch azmbj{bhgbf Cu$ Gquhs Hfodc| V{$=3?'=13W 81>;Fbh{jf Cdag @{ghdb am|hcabjf Fquqgqdh Chju Eh| Oubau Mhbcqd Au`bq V{$=11'=1:W 81?=@{ghdb Eu`fuh{j{jdcad Eju Fa{js< Cansaumda' gjua/djd Fquqbqq ~a Oabjga{j Zuc$ C`$ Cu$ Aumhd Hnz`dkqV{$=>9'=>3W 81=:@{ghdb Cjyb`ghsjfh{dch Eaus N`ugq ~a Eaus Hdbhgdch Fqbbhdbhd Cjau Saujgbau Zuc$ C`$ Cu$ Dalcas OfV{$=>1'=?3W 8>99@{ghdb [huhz Saujns ~a Suadbauj Cdchu Hbjfb V{$=?1'==>W 8>58Fbh{jf Cdag @{ghdb Shuh Safjbs< Eazbaueazbjfbau Azhbasbau" Fhyshdbfbhu" ^`z~`chbfbhu" Gabjfbjfbau -8;>5'8?::* C`$ Cu$ @umhd Fb V{$==?'=:=W 8>33Fbh{jf Cdag Azhbas chua Shu| @bhuhf Sjghu [j{sagj ~a Qzoqbhgh{ Zuc$ C`$ Cu$ Nhsgh Hkqd V{$=::':9=W 8>>1]^J$ Z|zbch Ghkhuj{shd/ch @{ghdb chu [j{sagj Yu`n$ Cu$ O|h C~jc V{$:9:':81W 8>=3@ush Ehbfhdbhu/ch @{ghdb chuj [j{sagj ~a Shuh chua{j -]^$ Z|zb* Yu`n$ Cu$ U`{{js{h Ouhca~h V{$:8>':51W8>:?Ohuy @khfbhudch Suf ^hub Yu`n$ Cu$ Hsjbbh asjd V{$:5>':;1W 8?8>]^JJ$ Z|zbch Mhuagazd/jd chua{j ~a ha{jdca G{u Eazbaueazbjj/djd U`b |ad S`f V{$:;>':35W 8?;1
JDCA] 8?19
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
9/1849
5;
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
10/1849
53
FJUFC@FQ\QDKQ EBG" @[GHDBJ CA^BAS/DD FQUQBQQ @[GHD
OH\" @UMHD OH\" J$ GQUHC" J$ EHZA\C
@{ghdb Ca~basj/djd Fquqbqqdchd Nasuas Cdagjda Yu`n$ Cu$ Naujcqd
Agakad V{$81';5W
{shdeqb dj~au{jsa{j Acaejzhs Nhfbsa{j Sufjza
8$ Ehs Hdhc`bqQ Eboa{j ~a@{ghdb Eazbjjdjd C`qq
Eju kjmhd ca~basj `bhuhf shujm {hmda{jdca zau hbg `bhd @{ghdb gyhuhs`ubqqdqd Ehs
Hdhc`bqdqd fq|az fa{jgjdca ff eju eazbjfmhbjdca `ushzh f" c`uqchd c`uqzh eq cdaga hjs
hch fhzdhfbhuchd shfjy acjbagagafsacju$ Eq cquqg `bhzbhuh zdabjf fu`d`b`ljf eju hfshug
ggfd fbghc ojej" ezba{jda kjmhdgqb eju jgyhuhs`ubqf fquhd mhdachdd gadajdj cafhuhdbfbhu jjdca euhfghfshcu$ bf @{ghdb shujmbaujdjd fquqbqshd eju h{u {`duh fhbaga hbdg
`bghbhu eqdbhuchfj fquqbq ~a gada jba jbojbj ejbojbauj shusghb mhba oasjugjsju$ @{ghdb fhzdhfbhudd
eq yu`ebagj chmh ]]$ h{u ehbhudchd eauj ejbjdgafsa ~a shusbghfshcu$ [hcaka @{ghdb fu`djfbauj
cajb" jbf @{ghdbbhubh jbojbj hch Ej|hd{ fhzdhfbhudd hfshucfbhu c`bhzb ejbojbauca ca dagbj
yu`ebagbau ga~kqssqu$ Esd eq cquqg @{ghdb shujmjdjd eq jbf {hnmh{dch oauaf eazbjjd oauaf{a
mhdachdd `ushzh f ~a g{shfjb eju ca~bas mhbjda oabj {uakjzba hbhfhb `bhuhf eq f`dqbhubh
quhhd huhsukbhu ~hfhzh`boqzh zdabjf `bghfshd `f sa`ujf fquoqbhghbhuh zdabsgjsju$ Eq
cquqg |abbjfba Ojee`d{8 jba ehbhzy N$ Fyub"5 Y$ _jssaf"; M$ dhbkf3 j|oj{jzba ca~hg acadoadab fheqbbaua ~a eqdbhuh 8:=9bj zbbhuchd jsjehuad ehbhzhd" hdkhf zadj eju |g `ushzh f`zghfshd
`f" chmh dka |aujdca cquqbgq" eju f{g qdqsqbgq ejbojbauj zadjcad khdbhdcuhd ~a {`{z`b`ljf '
hdsu`y`b`ljf fquhgbhubh {{badgj jsjuh|bhuh z`b hgsu$1
Zjda ca @{ghdb shujmjdjd eq jbf {hnmh{ ~a hjbadjd gadaj mq{q{qdch oa shujmbj aufad @{ghdb
fu`djfbaujdjd ghb|aga{jdj z`qughfshd" eqdbhu oauaf Ej|hd{ oauaf{a ]JJJ$ z|zb [abqfbq
fhzdhfbhuzbh fhubhsughfshd ~a `q oa shujmbj `bghfbh ejubjfsa aufad shujmbj fhzsbhuh hsnsh eqbqdhd
ua{gj eaboabaujd" s`y`ouhnjf ~a ghccj ghb|agabaujd z`b o{saujkjbjjdca `boqzh zdabjf ejbojbaua
qbhghzh hbghfshd ehfh shujmjdjd zhyhejbakaj yaf nh|bh eju az z`f ojejcju$ Sa`ujf zhfbhgbhudch dj{yasad c`uq cdbauaf `ushzh f`dgq `bhd `boqbhuh chzhdghf b{dca eq aua~azj
shghgbhzhejbakaj {zbadaejbju$
bf @{ghdbbhud shujm {hmda{jda fbhu" ]JJJ$ z|zb Hdhc`bq{qdchfj `f dagbj {`{zhb
cajjga chzhdu$ Eq cajjgjd sagabjda 89?8cad jsjehuad Hdhc`bq zhughch{dh fhsj `bhuhf
zaubaad ~a {jzh{j ejubjfbau fquhd [abqfbqbhu zaubasjugaf oauafju$ [abqfbq jchua{jdcafj Hdhc`bq"
@{ghdbbhu jjd mau azjd ehbhdokd `bqsquhkhf `bhd ]JJJ$ h{u {`dbhudh c`uq magad magad
Sufbaga ~asjua{jdj shghgbhg eju oud hu|acau$ Eq oud ~a Sufbaga {hcaka oadj
bca zaubj qd{qubhud j{bhgbhgh{ {`dqkq `ushzh fg eju ~hfh `bghzy cdagjd gqh{u
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
11/1849
51
fhzdhfbhudch ch jnhca{jdj eqbcqq |aua Sufgad@q| e`zbhudd Hdhc`bqzhzdabjf obaujdjd eju
{`dqkqcqu$> yma{j| Hdhc`bqdqd sub asdjf ffadcad oabad ~a C`q Muj{sjzhdbdd gqmsabjn
jdhd fgabauj ag{jza{j hbsdch ejubagj `bhd zaubj qd{qubhud eju ebgdd zadj nsjmbaujd cjd
jdhdbhudh fhsbg `bcqfbhu jdfhu acjbaga|$ Nhfhs eqdqd `f ezf {hzbhuh qbhghc" hf{jda
ga{abh ]^ ~a ]^J$ h{uh hjs @{ghdb ua{gj {hzgbhudd {`dqbhudd" [abqfbqbhud h{b k`uhnzh{
`bhd @ush ~a C`q Hdhc`bqch" Ehs Hdhc`bqzh fzh{bh `f chmh nh|bh {hzch @us`c`f{ Muj{sjzhd
oquqybhud zhhcd `ushzh f`zcqq cjffhsj afau$? Eq cansaubauca oubad dnq{qd ejucad ejua
`ushzh fghc" aau fjsbabau mhbjdca j{bhgbhgh`b{hzc" eh| eboabauca magad magad g{bghd
Suf qd{qubh hzd z`qdbqfsh dnq{q eqbqdhd Muj{sjzhd ouqybhuh uh{sbhdghgh{ oauafsjj hfsu$
Hdhc`bqdqd {`{zhb" jfsj{hcj" cjdj mhssh jchuj zhy{dch gmjg cajjfbjfbaua z`b hhkhf `bhd
@q| fhejbabaujdjd obauj zaubajf [abqfbq jchua{jdj ~a ca~bas {j{sagjdj asfjbagjsju$ [abqfbqbhuzhu
oaea mhzhs shu| jjdcafj eq oquqybhu j c|adbaujdca fhufbh" afjgaza z`b hgh jmsjghbj
fhu{dch {du e`zbhudh {a~fassjbau$= Eq {du e`zbhudch zadj oabad oquqybhud ~a eq eboabaucazhhzhd Ej|hd{ saehh{ qd{qubhud fhu fhuzh oabgabaujzba {hcaka eju hsgh `ushg cajb"
fhubfb eju {`{zhb asfjbajg ca ~qkqc eqbgqsqu$ [du fbsudd eq fadcjda mh{ |abbjfbaujdjd
fhzdhfbhuh zhd{zhd hfj{baujdj" @{ghdb cdagjdcafj Ehbfhdbhuch o|bagbagaf ~a ead|auj
oabjgabauj hdbhghf ggfdcu$ Ezbaka q cadjbad fa{jgca eju zhdchd oabadaf{ab `bhuhf mhzhs
shu|bhud {ucuad" sa zhdchd zjda fadcj hdbhzbhuzbh afjbbadcjucjfbauj cjdj g`sjnbauj ghda~j jcahbba
{{bazad Ej|hd{ s`yuhfbhudh hfdbhu zhyhuhf abca acjbad ohdjgasj {jzh{j fqcuas jjd oauafbj `bhd
jfsj{hcj okd fhzdh mhbjda oasjuad zadj {jzh{j saaffbbau `ushzh fs$ dkabauj @ush ~a C`q
Hdhc`bqch oubad ~a ejbhmjua [abqfbq jchua{j hbsdch esdbaad eq q {j{sagj ]JJJ$ z|zbch
G``bbhud `ushzh fhuhf Hdhc`bqzq samcjs hbsdch euhfghbhuzbh zadj eju mhgba ~a j~ga fh|hdc$
Eafbadgacjf eq oabjga {hcaka Zhfdc`qshujmjdj cajb" H~uqyh shujmjdj ca caujdcad asfjbazakaf `bhd
mhssh hg|h fhchu q|hdhd zadj `bqqgbhuh |agjd mh|ubhc$
89?8cad {`duh Hdhc`bqdqd jbaujda zdabjf `bhd Suf hfdbhu eauheaujdca zadj ogad
oquqybhud oasjugj" [abqfbqbhud zfbghzh z| sqssqq" Mhua|ghmbhud zf{abcjj ]JJ$ z|zbd
jfjdkj zhu{dch zadj Suf obauj `bgq" ]JJJ$ z|zbd zjugjbj zbbhudch G``bbhud uhd ~a
|auehzkhdh mhfjg `bghbhuzbh zadj ~a eabfj ca cjaubaujdcad chmh ezf eju ochboh{ gazchdh
oabgjsju$ Eq cquqg {hcaka Hdhc`bqzq cajb jbaujca `dqdbh ehbhdsb `bhkhf `bhd Fhuhcadj|jd fq|az{saybaujdcad Ehbfhdbhud fq|az fa{jgbaujda fhchu qbhhd eboabauj ca jbojbadcjuad oabjgabaujd
ehbhdokd safjb asgjsju$: Ezbaka |abbjfba ]JJJ$ h{uch Hdhc`bq jba Fq|az Fhuhcadj| fa{jgj
huh{dchfj jusjehs ~a ehbhu chmh ch {fbhgsu$
Ej|hd{bbhud eq fq|az fa{jgbaujdcad Ehbfhdbhuh {|hd eju f{g Suf e`zbhud fadcj mj|gasbauj
hbsdh hbghbhu ~a eqdbhu q eboa{jdcafj {jzh{j `bqqgbhuh fhu fqbbhdghf |aua Ehs Hdhc`bqzh
oajugabauj" {du e`zbhudch zadj eju fhugh ~a jgsj|hkh z`b hhuhf {jzh{j saaffbbaujd
obadga{jdca zhmqs f`bhzkh zhzbghbhudch u`b `zdhg `bghbcu$ bmhdbeh{f{ {`dqkq [abqfbq
Ca~basj chbufad" j eboacafj zhzbhfbhud fhzeacad Sufgad e`zbhu" Hdhc`bqdqd ehs q
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
12/1849
5>
fa{jgbaujda zbghzh ehbhgbhucu$ Fq|azc`q Hdhc`bqdqd chbf fa{jgbaujzba Fh{shg`dq
eboa{jdcad Hdshbzhzh fhchu q|hdhd mhs" Sufgad e`zbhuzbh c`bqy shgsu$89
Eq Sufgade`zbhueh{js ejuau oaeafhejba cajbbaucj$ @dbhu Mhua|ghmbhud" [abqfbqbhud ~a
cjau Suf eazbjfbaujdjd jchua{j hbsdch eqbqdgqbhuc" jchuj" h{fauj zhychd mheauchu jcjbau$ Hzukh eju
f{g 8539bhuch Hdhc`bq shujmj ehfgdchd ezf dagj mhj| Eheh j{zhddh ~kqc ~augjsj$88Zhdbhudch cau~j" eheh" azmojej cjdj ~a fbsu mhzhsbhudch u`b `zdhzhd |guabau ca zau hbz`ucq$
Eqdbhu fadcj hdbhzbhu oauaj j{bhg sazjcj {hbhzy ghda~j ok shf~jza acjz`ubhuc$ Eq fhs ojej
oudad ghda~j zhy h{bdch zqgqhf eju oajj {hbhzhkhf g`sjnbauba ea|adgjsj ~a zaubj qd{qubhubh
eabjubj d`fshbhuch qzqg o{sauaejbakaf eju fhuafsau shz`ucq$ Eq oquqybhud fhs ~a fjshej eju j{bhgj
hdbhzbh mhuafas acjy kjmhc'oh|h yuad{jejda {f {fzh ehb `bcqfbhud {zbagaf" ]^$ ~a ]^J$
z|zbbhuchfj {`nj{sjfa [ddj hfhjcjd asfj{j hbsdch `bqy `bhzbhu eq yadkauacad hfbhghbhu eafbadad
@{ghdbfu`djf zh|hubhudd ejba saukjm asgacjfbauj eju hdbhsg shu|cu$
Mhzbj uadfbj q cdzh{dh amjubj qd{qubhu" hmjoquqybhu" a{dhn saaffbbauj" {hdhsfhubhu" shkjubau
~a jnskjbau ojej @ush Hdhc`bqdqd ~a C`q Hdhc`bqdqd zaubajf mhbfdchd eju ebgdd oabjy
zaubagj `bcqfbhu hfsu$ Ezbaka eju shuhnshd {jzh{j eju jchuj zhy `f f{h {uaca `bqsquqbqufad
cjau shuhnshd eq zhyz ca{safbazakaf jfsj{hcj nhhbjzasbau ehbhg ~a uasjgj {hbhzhkhf sagab
hcgbhu hsbg `bcq$ Esd eqdbhu eabjubj eju ejbjdkjd" {j{sagbj eju {jzh{asjd a{auj ojej ougaf ca c`uq
eju zhfbhg shu| cajbcju$ Equch chmh `f fadcjbjjdcad `bqhd eju {jzh{j hs asuhndch s`ybhdghdd
oasjucjj `bqqg {| f`dq{qcqu$ Djsafjg q fa{jgjdcafj Sufgad eazbjfbauj 8;99b zbbhuch `ushzh
fsfbhudch" ezba{jda mh|u `ushgh {hmjy cajbbaucj" nhfhs {jzh{j saaffb mhbjda oabgafba f{h
{uaca eqdqd jjd oauafbj hbs zhybhu" oagj sakueabaujd dch {hbhzhejbcjbau$ Eq oquqybhud
fhejba~j hdbhz" ca~bas saaffbdca fhd ehbhudd oasjucjj zhybhud {`{z`b`ljf |gbagabauj"
eqodd huhsukbhudd {j{sagbasjuga hehbhudd eju ud85 `bqy cdagjd shujmj husbhud `ushzh
f`zhejbakaf `boqdbqfshd q|hfsubhu$ Eq ehfgchd equhch jjdca @{ghdb eazbjjdjd ca zau hbc
Sufgad eazbjfbaujdjd `ushzh fd eq sa`ujf daugabaucad cajb ~hfhbhu sagabjdca aba hbghf z`bq
saukjm acjbgjsju$
Shujmj oabjgaza cdakaf `bqu{hf" ]JJJ$ z|zb {`dbhudch fhug|h fhd ghd|huh qcqu$ @ush
Hdhc`bqch {fy fhbhd ~a bmhdb mhfjgjzasjdj fheqb acad [abqfbqbhuh fhu `dbhuh {|ca ehbSufgad eazbjfbauj" gaufa|j `s`ujsa{j |hznbhzhd Ej|hd{d jjdca eqbqdcqq {jzh{j eqdhbgchd
j{sjnhcazba Ehs Hdhc`bqch z`qd eju nhhbjzasa ojujsjbau$ \hghdbh {| f`dq{q eboaca g{shfjb ~a zhu
g{shfjb mhba oabakaf `bhd ~a ejuau ca~bas afbjdca safjbhsbhdhd eazbjfbau huh{dch |abbjfba a{fj
[abqfbq yhzjshmsd aba oajuad Fhuhghd`qbbhu {sd eju ga~fj fh|hdcbhu$ Eqdbhu [abqfbq ~huj{j
`bgh jccjhbhud ~a {jzh{asbaujdj cjau Sufgad eazbaujda fhu d ybhdh fhucbhu$ Chmh ehschfj
eazbjfbau jjdca Fshmzhgaufa|bj fquqbgq `bhd Oaugjzhd`qbbhu jba Fh{shg`dq'[jd`y mh~hbj{jdcafj
Khdchu`qbbhu" jbf cdagbauca ob eazbjfbau `bhuhf {j~ujbgjbaucj$ Fhua{j" Hzcd" [huqmhd" Gadsaa
eazbjfbauj dkabauj cadj|a hf" n`ugab oh|h jca`b`lj{jdjd ghmjzas cajsjujy jcahbj|a acjbcjj eju jsjkj
okd zdbadcjucjj eazbjfbau cquqgqdchzc$ |abbjfba Oaugjzhd ~a Khdchu`qbbhu Ej|hd{d
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
13/1849
5?
yhzjshmsdh zhfd {dubhuch zau hbg `bghfbh {du mhssdch fadcjbaujda ehb mau ejuj e`z eazj `bhd
{h~hk bjcaubauj ca~uaza {`fgqbhuc$ Eqdbhu gqmsagabad zhu ehg{|" `q canh ch fadcj
dhgbhudh mhuafas acjz`ubhu" |hghd |hghd fadcjbauj ojej `bhd cjau eazbauba ejubaaejbjz`ubhu" {du
eboabaujdcafj Ej|hd{ na`chb eazbaujda fhu gsauaf {hbcubhu c|adbazaejbjz`ubhuc$ Eq `bqqgbhud
E`bq mhssdchd A{fjamju mhssdh fhchu `bhd zaubauca ~a [hfhuzh mh~|h{dch z`qdbhs" mhssh
Qgqubq"8; @{ghdb" Fhua{j eazbjfbaujdjd eq ojej ebfbaucad `ushzh fs |aujdca cquqbqu$ sa
zhdchd Ehs Hdhc`bqdqd c kayma{jdca Auasdh" Fhc Equmhdaccjd" Auan`qbbhu" Bhcjf eazbauj"
odazca Mhgjc`qbbhu" fq|azca Suhe|`d Uqg Ca~basj mqcqsbhu a~ua{jdca aydj eazbauj
-Shkaccjd`qbbhu" Mhk Agju `qbbhu* zau hbghfshzc$ Nhfhs |abbjfba Ej|hd{ mqcqcqdh zhfd Ehs q
fa{jgjdcafj eazbjfbau jjdca Oaugjzhd ~a Khdchu`qbbhuhuh{dch {fg eboaca eqbqdhd ff eju
eazbjf zh~h zh~h {jzh{j husbhud ~a la`y`bjsjf cquqgqd fadcj{jda {hbhc h~hdshlbhubh zf{abgaza
~a cjffhs afgaza ehbhc$ Eq eboa {hcaka Hdhc`bqcajb" Fhuhcadj|jd fq|az e`|fubhu ~a mhssh
Ehbfhdbhujba f`bhzkh jusjehsd fquqbhejbcjj eju hbhdc$ Mq{q{jzba ||accjd Fazf~q{ h ehb Sufgad
bjcaubauj eq zuacafj fhbhehbf Sufgad e`zbhudh chzhdghfsh jcjbau$ 85>9b zbbhuch Fazf~q{ qd
Ej|hd{h{d" `uhchd Fugh {a~fj" `dh ehb Sufgad oquqybhudd equhbhuch s`ybhdgh{dh ~a{jba
`bgqsq$83 @{ghdbeazbjjdjd|qmqu assjj fa{jg `bcqfh mhuafasbj" eju`f `bhzh {hmda `bgq eju zaucj
~a equhch eqbqdhdbhu ch esd eq `ushgchd sakuea fh|hdgbhuc$ Mhssh Ej|hd{ saehh{ zaubj
oquqybhubh ch jusjehs fquhejbakaf ~h{hs ch {hbhdgs$
5$ bf @{ghdbbhu~a @{ghd Eaz
@{ghdbeazbjjdjd fquqkqbhu ~a ca~basa hcd~auad hjbadjd gadaj" mhssh @{ghdb shujmjdjd jbf
{hnmhbhu ~a {jzh{j mhcj{abau mhffdch fhzdhfbhuh chzhb {hbhg ejbojbaua qbhghf |`ucqu$ Ga~kqs
fhzdhfbhuchd abca acjbad gadfea~j ejbojbaucad shujmj uahbjsaza shg hdbhgzbh aujgaf f`bhz
oudgagafsacju$ Yaf `f huhsuk jbf @{ghdb fu`djfbaujdj zadjcad z`uqgbhzhuhf @{ghdbbhud
fjgbjj ~a eazbjjd saaffbd j|hmh hbubhu$ Shujmj hm{jzas `bhuhf gqh{u eju Ej|hd{ fhzdhdch
hc oaad @{ghd Eazjd cdch `dqd hshbhu" eqbqdcqq zaua oabjj" eazbjjd saaffb f`dq{q ad
a{fj{j @{ghd Eazjd`ushzh fdchd eju h{u {`duh fhbaga hbdc ejbjdad jbf @{ghdb fhzdh ~a
`dq shfjy acad ]^$ h{u `ushbhudch `q Nhsjm [qbshd Gamgac ~a JJ$ Ehza|jc hdch zh|bg
@{ghdb shujmbaujda chzhb `bhuhf aba hbdgsu$ Eq fhzdhfbhuch @{ghdb hjba{jdjd ~a gad{qy `bcqq
e`zqd Hdhc`bqzh oabj mjfhzabauj" yaf`f huhsuk shuhndchd jdhdcuk eqbqdgh|$ Eqdqdbh eauheau{| f`dq{q uj~hzasbauj fhubhsughf {quasjzba dj{easad c`uq ejbojbaua qbhbhejbakaj ca {h~qdqbqu$
@{ghdbshujm oabadaj" @{ghdb eazbjjdjd fquqkq{q @{ghd Eazjd hshbhud 8559baucad jsjehuad
G``bbhud `ushzh f {`dqkq Hdhc`bqzh hfhd Sufgad fjsbabaujda ehbhu$ Eju f{g @{ghdb
fhzdhfbhu @{ghdbbhud f d`fsh{d Ghmhd `bhuhf eabjusjufad" eju f{g Hmbhs d ybhdh fhuu$
|abbjfba Hmbhs Kabhbaccjd Mhua|ghmd Hdhc`bq [abqfbq [qbshd J$ Hbhaccjd Fazfqehc shuhndchd
85;9 zbdch zadjbojza quhsbc zaucju$ Eq eboa mag Mhua|g eboa{jdcad mag ca chmh dka
equhbhuh oabgj `bhd Sufgad s`ybqbqfbhudd j{fhddh {hmda `bgqsqu$ G``bbhud Hdhc`bqzh
jbaubagabauj |aujda @{ghdbbhud hshbhu Hmbhsshd Au|quqg'Au|jdkhd shuhnbhudh zdabgjbau" eju {ua
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
14/1849
5=
equhch fhbcfshd {`duh a{fj ~hshdbhudh cdgaf djzasjzba Mhbaea fhchu jdgjbau" {`duh zadjcad Yh{jd
`~h{dh ojsgaf |`uqdch fhbgbhu" equhch jfad hjbadjd eju f{g hzubg" oauj fhbhdbhu Ausquqb Eaz
bjcaubjjdca Hdfhuh'Fhuhkhchz`bqzbh [ca oabgjbaucju$ @{ghdb fhzdhfbhudd eabjussjj eq k`uhnj
o|auom ed Ejejdjd q|qd q|hczhdhfbassjj Mhua|gbj oquqybhud [abqfbqbhuh {dgh mhcj{a{jda ~a
`dbhuh zaubagaf |aua o{saujbad zaubauba ezf ead|aubjf hu|acau$ Hdkhf eqdbhu @{ghdbbhud
hshbhuzbh jusjehsbhdcughzh zhuhzhkhf ehfh jyqbhu z`fsqu$ Djsafjg @{ghdb fhzdhfbhudd eq
ghkauhch jbf |jfuassjfbauj hm{" [bazghd hmsu" `dqd hfshubhd mjfhza{jdjd {`duhchd fu`djfbaua
{`fqbcqq hdbhbghfshcu$81 fyhh|hca" Hd`djg Sa~ujm'j b'j @{ghdbhu" @uq Eaz shujmbauj
[bazghd hmmjfhza{jdj d ybhdh hbubhufad" jbf @{ghdb fhzdh `bhd Hmgacj" [qbshd Hbhaccjd ~a
Odc| Hbyj a{h{ hbu" hdkhf `dbhud dauacad oabcjfbaujdj eabjusga|$ Ad~auj" mhdachdd hshbhudchd
hm Gabjf hcb ejujdj Qunhchd z`bh fhuu ~a [qbshddda oasjuju$ fuqbbhmj{a @{ghdbbhud [abqfbq
{`zq jba ejubjfsa Hdhc`bqzhoabcjj jccjh{dchcu ~a `dbhu Fhuhkhchh zaubasjuju$ Fhuhghdj Gamgac
Yhh Hmbhs sagab hbhuhf eqdbhud dcaubauj `bhd Fhzf Hbycad ehm{acau ~a zjda Hdfhuh'Fhuhkhchh
oabcjfbaujdj eabjusju$ [bazghd hm eju shuhnh euhfu{hf fhzdhfbhud |aujdca ejubasjfbauj hm{jzasbau"
Of Hby" Odc| Hby" Ausquqb" [qdoqu Safjd" Odc`cq" [huzhs ~a @{ghd Eazcju$8> Eqdbhuchd
fhubhejbakaf {`dq j{a" cjau eh| ghccj fhzdhfbhud cabhbasjzba" Odc| Hby'Ausquqb ~a @{ghd
Eaz {jb{jba{jcju$ Eqdqd cdchfjbau mhffdch maumhdoj eju az {zbagaf jgcjbjf nh|bh mhzhbkjbjf `bqu$
bf @{ghdbbhuchd sa{ejs acjbaejbad ~a |aubaujdca eabjubj eju gqshehfhs `bqhd eq {jgh" hzd
|hghdch da{bj jhuas acau ~a ad h|dch hjbazj 8559bj zbbhuh fhchu q|hsu$ Eqdqd cdch
fu`djfbauca zau hbhd {akauabau `bcqfh o~ad{j|cju$
@{ghdb fhzdhfbhudd gadfea~j ejbojbauj chmh `f @{ghd Eazjd hm{dch s`ybhdg
o|fgafsacju$ @dqd eheh{ Ausquqb ~a fhucabaujzba `bhd jbjfjbauj" oh|hdd bjcauj ~h{nd fh|hd"
azm Acaehbj jba `bhd eh ayjf eju shu|ch hdbhsbu$ Eqdbhu zhybufad huhzh sub an{hdabau afbadju"
ca~basjd saaffb jcahbj|a acjbju$ Hdkhf @{ghd Eazjd hcd ~auad saf hch a{au" eju Ej|hd{
fu`djjcju$ Equhch ch `dqd hc cdch hshbhu mhfdch mj eju ejboj zau hbgh|$ Eq fhzdhf" @{ghd
Eazjd shujmj eju hm{jzas `bcqqdq hf eju afjbca `ushzh f`zhu$ @dqd eheh{dd hcdd Ausquqb
`bcqq z`bqdchfj ejboj j{a @{ghd Eaza hjs `bcqq sa{ejs acjbad eju {jffaza chzhdu$8? sa zhdchd
zjda @{ghd Eaza hjs `bqy j|jgbaujzba `ushbfsh c`bhhd eju ehfh yhuhch {hcaka `dqd cajb mag
eheh{ Ausquqbmag ca ezfeheh{ Odc| Hbyd hc zau hbghfshcu$ Hdkhf {hcaka eq {`dqdkq
yhuh cajb" jbfj mhffdch ch ymabau shghgzbh |hjb bghgsu$8=
@{ghd Eazjd shujmj eju hm{jzas `bhuhf Fhz e`zqdh gad{qy `bcqqdch @{ghdb fhzdhfbhu
jssjnhf asgafsacju$ Zjda eh| huhsukbhu ezba eju jusjehsd {`duhchd qzcquqbgq `bcqq
oudcacjubau$8: Eqdqdbh eauheau Fhz hdhda{j]^$ z|zbch @{ghdb mhdachd shuhndchd ua{gj
eju fheqb ougsu$ sa zhdchd ]^$ ~a ]^J$ h{uh hjs shmujucansaubaujda zhd{zhd ejbojbau" @{ghdbbhud
afjucaf k`uhnzh{dch Fhzbhud hf j|baujdj o{sauju$ Eq eboaca aydj" Ehzhs" Azgju" Fhzbhu~hucu"
eqdbhud hcbhu fz j{gj `bhuhf eqoda fhchu ch qbhgsu$ Fa|h ed Ejej" Hf{huhzj ojej [abqfbq
fhzdhfbhu eq k`uhnzhchfj q Sufgadbaujda `f {f hsn zhyhubhu$ sa zhdchd @{ghdbbhud Fhz
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
15/1849
5:
e`zqdh gad{qy o{saujbgabauj cdagj jjd yaf kh|jy eju cquqg cajbcju$ Aau {| f`dq{q fhzdhfbhu"
@{ghdb mhdachddd gauqjzasj jjd `dbhuh eju e`z qzcqughf ohzuasjdj sh{hbhuc" hc {hd yaf
cqzqbghzhd Fhz zaujda chmh nhhb ~a dca oabad cjau e`zbhu saukjm acaubaucj$ Eq ehfgchd Fhz
bhn|dd da fhubgh{ shujmj eju uahbjsacad fhzdhfbhdg `bhejbju" nhfhs `dqd eazbjf fqugh
{sdbd mhj| `bcqq jccjh{dd {`duhchd `ushzh f`dqbcqq {hujmsju$59
Mau da `bqu{h `b{qd @{ghd Eazjd jbf safjbhsdd Sufgad e`z {j{sagjdjd eju zhd{gh{ `bcqq
hfsu$ Djsafjg yhuhbhuh hzubhd e`zbhud ebf cadjbad {h~hk oquqybhu `bqsqucqq ~a mau ebd
jchuakj{jdjd hczbh hdbghzh ehbhdc hdbhbghfshcu$ Eq mq{q{ a{fj Sufgad zaubagabaujdjd
`bcqq eboabaujd shmuju fhzsbhudch ejba a{fj {j{sagjd eju yhuh{ `bhuhf zau hbgsu$ Cansaubauca
Sufgad e`zbhu `q canh jchuakjbaujdjd hcbhuzbh fhzc acjbgjsju$ ^auoj hghb eq yhuhbhdghdd
h{bdch eh| zaubauca shujmj ejuzhybhdghchd `ushzh fs {zbadaejbju$ Ga{abh" E`bq" @ush Hdhc`bq"
C`q Fhuhcadj|" Gqbh fa{jgbaujda hjs cansaubauca {f uh{sbhdhd cj~hd" ebf" sju ojej hcbhdcughbhu
h{bdch h{faujsafjbhsd ejuau zhd{gh{cu ~a cansaubaujd sqsqbcqfbhu cdagbau jjd mj eju hdbhg jnhcaasgagafsacju$ @{ghd Eazjd ca eq ojej {h~hk ebfbaucad `bqhd s`ybqbqfsh d ybhdh fs"
Yhkmjgaua{jd `dqd hcd ~auga{jdcad hdbhbghfshcu$ Eq cquqg @{ghd Eazjd ojcauaf fadcj hjuasj
jjdca obadga{j" Ej|hd{ jba gkhcaba{j {`dqkq muasjdjd mau shuhnh zhzbgh{ ~a g{shfeab eju
eazbjf fqugh {uakjdj ehbhsgh{zbh jbojbjcju$ @dqd bjcaubjjdca kagjzas {j{sagjdca ~a zhy{dch dagbj
cajjfbjfbau `bgq" |hghdbh q eboa{jdjd ejuh| chdf ~a fhuf zhy{dh afj c|ad ~aujbauaf eju
eazbjf'ca~bas mhbjda cdakaf sagab mjzauhujf qd{qubhu `bqgq" {jzh{j mhfjgjzasjd c`qq
oauafbagjsju
@{ghdbeazbjjdjdcjau Sufgad eazbjfbauj ojej `ushzh fdch" ]JJJ$ z|zbd jfjdkj zhu{dch
[abqfbq Hdhc`bq{q jba Ej|hd{ Hdhc`bq{qdchfj {jzh{j oabjgabaujd dagbj u`b `bcqq hfsu$
@{ghdbbhud A{fjamjucad Equ{hmhssdh fhchu q|hdhd ~a ejuh| fq|az zdda fhzhd {hmhch nhhbjzas
o{saugaza ehbhgh{ @{ghdb fhzdhfbhudch chmh |jzhca [abqfbq [qbshd Hbhaccjd jba Ausquqb"
zhmqs @{ghdd eq eboacafj gsauaf h{fauj mhuafhszbh jusjehsbhdcubu$ Eq fhzdhfbhuch hdbhsbhdbhu
shujmj `bhuhf fzh{bhghzh zhuhzhkhf gqh{u fhzdhfbhuch maumhdoj eju hf jehua eqbqdghghfshcu$
Hdkhf @{ghdb fhzdhfbhu @{ghdbbhud nhhbjzasbaujdj fhusughbhu ~a fqbhfshd c`bgh ejbojbauba eq
cdagjd {jzh{j `ushgdh zaubasjugaza jsjdh o{saugjbaucju$ Ga{abh `f amaggjzas ~aujbad
Fhuhkhmj{hud nasmj @{ghdb shujmbaujdca ca~basjd `ushzh fdd ~a [abqfbq [qbshd jba jusjehsdsagabj" cdg d`fsh{ `bhuhf aba hbdu$ Nhfhs cdagjd [abqfbq fhzdhfbhu eq f`dqch shghgzbh
{a{{j|cju$ Eq ehfgchd [abqfbq ~a Ej|hd{ fhzdhfbhudd ]JJJ$ z|zb Hdhc`bq{q jjd hdbhssfbhudh
cdgaf" hc oaga{a ca hzd |hghdch @{ghdbbhud ch saaffbda z`b hhkhf {jzh{j `ushg ~a
aua~azj hdbhghf ehfgdchd oauafbjcju$
;$ Hdhc`bqch [jzh{j @ushg ~a @{ghdbEazbjj
]JJJ$ z|zbd jfjdkj zhu{dch |abbjfba 853;safj F{ach {h~hdchd {`duh Hdhc`bq [abqfbq
Ca~basjdjd ~a{hzas hbsdh ojugaza ehbhgh{" {jzh{j ~a {`{zhb zhych ejushfg cajgabauj ca
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
16/1849
;9
eauheaujdca oasjucj$ 851>ch Ehzkq D`zhd jchua{jdcafj G``b fq~~asbauj F`dzhz sh|zjf assj$ JJ$
Fazf~q{ `ucqbhudd ghbqejzasa quhgh{ |aujda |djf jgyhuhs`uqdh {dc$ Ehzkqdqd
cddcad {`duh oadj bca ca{saf hbc Cadj|bj Sufgadbaujzba ejubjfsa F`dzhzh oabcj -851?*$
[`duh bfazj fhucaj Fbh{bhd jba jfjza eby yhzbhs$ Eq cquqg ehschfj q eboa{j h{dchd zadj
oabjgabaujd |agjdjdj mh|ubhc$ Fazf~q{ fhucajzba hdbhgh|bh cdka gkhcaba zhdjcad
ehbhc$ @dh shej [j~ujmj{hu zua{jdcafj Sufgadbaucad h{fau s`ybhzhd Hbj Ehmhcu" F`dzh |aujda
zuc" nhfhs zadjbcj ~a q Sufgadbaujda {dc$ Fazf~q{ j{a fhhuhf {shdeqbh oabcj" `uhchd ch
85?=ca Fugh z`bbhdc$ Fazf~q{{shdeqbch jfad Hbj Ehmhcuch `dqd zhddh ojsgj" `dh ehb q
Sufgadbauj j{a Ej|hd{ {dudch s`ybhdgbhuc$ Nhfhs Hbj Ehmhcud eju {qjfh{s ybhdbhc hdbhbdkh
fadcj{j bcubc$ |djf c`bhzdh oabad Sufgadbaujd eju f{g {du e`zbhudch fhbc" eju ebg
Uqgabjza oajujbcj$58
G``bbhud ojcauaf hushd eh{fbhu" `dbhud mfg hbsdchfj [abqfbq {qbshdbhu ~a Sufgadbau
huh{dch sayfjzba fhubhdghfshzc$ G``bbhu85=3sa [qbshd Ga{qcq shmsh fhucbhu$ Eqdh gqmhbjn`bhd Fhuhghd ~a Auan`bq fq~~asbauj F`dzhz hby Fazmq{ua~jd jfj `bqdq shmssh `squssqbhu$ Nhfhs
eqdbhuh fhu bmhdb Huoqd Mhdd `bq Fazmhsq ezf eju oba Hdhc`bqzh oabcj$ [qbshd Ga{qc
zhddch `bcqq mhbca F`dzhzhojucj$ 85==ca Oaugjzhdbbhuch chmjb q Sufgadbauj [qbshd Ga{qch
jshhs hu|asgaf |`uqdch fhbcbhu$ Eq huhch Oaugjzhd ~a q Sufbauj chsbc ~a jzjka ehs {dubhudh
c`uq jsjbcj$ Ehs qkqdch Oaugjzhdh ehb {du eazbauj ojcauaf eqbqdcqfbhu eboaca f`dsu`b abbaujda
oajucjbau$ Hzcd" [huqmhd" Fhua{j `ushzh fs" chmh hhch {hmjb eazj Gadsaa`f dagbj eju eazbjf
fqucq$ Fq|azehs Hdhc`bqch j{a Fh{shg`dqeazbaujda shej hfdk eazbau q fa{jgbauca nhhbjzasbaujdj
z`qdbhsucbhu$ 85:8'85:5ca Fazmhsq q Sufgadbaujda fhu eju mhuafhs c|adbacj$ 85:=ca
Hdhc`bqchfj G``bbhud zadj fqghdchd Ehzdkhu" JJJ$ Hbhaccjd Fazfqehc shmsh fhuc$ Eq cquqgq
fheqbbadgazad cjau G``b fqghdchd [bagj j{zhd assj -85::*$ Eq j{zhd |aujda q eboa{jdcafj
bmhdbf`dsu`b `f |hznbhc$ [bagjjd j{zhd bmhdbbhu `bcqfkh quhsuc$55 85::'8;98 zbbhudch
mag @{ghd Eaz mag ca cjau q eazbauj|abbjfba Ej|hd{ {dubhudch hfdbhud chmh ch {fbhsucbhu$
sa esdeq oabjgabau @{ghdb shujmbaujdca @{ghdb sagabjdca aba hbdg o|fgafsacju$
sa zhdchd hch Ej|hd{ fhzdhfbhu" Ej|hd{d c`q{qdchfj {du e`zqdch oubad
mhuafasbadgabau jba jbojbj hzudsb ejbojbau ~auju$ Eq ejbojbau @{ghdbbhud afjucaf k`uhnzh{d ch
jbojbadcjuju$ Cdagjd ghmjcj `bhuhf Yhkmjgaua{ Ej|hd{d Hdhc`bq {dudchfj oabjgabauj ejuh|fhuf ch `b{h shn{jb acau$ @dqd eq sh{~juj jbf @{ghdb k`uhnzh{d fhehkh |jmjdbauca khdbhdcughzh
zhucgk `bghfshcu$ 8519cad jsjehuad Yhnbho`dzh'Fh{shg`dq chbhuSufgade`zbhuzbh c`bgqsqu$
gyhuhs`u ^JJJ$ Gjfhabjd 85>9b zbbhuchd jsjehuad shfjy assjj h{fauj o `bqsqugh z`bqdchfj
ohzuasbaujdjd sayfjzba fhubhdgh{" {du e`zbhudchfj {h~qdgh |jdkjujdj |hznbhsu$ [h~qdgh mhss
fau" nh|bh ~auoj shbaebauj ca Yhnbho`dzh fzbbaujdjd Sufbauacdgabaujda ~a `dbhuh b`lj{sjf ca{saf
{hbhghbhudh z`b hhu$ Gjfhab 85=8'85=5ca shmfjghs hussuu{h ch eju {ua {`duh eq ch eju ja
zhuhgh|$5; Sufgadbaujd z`qd nhhbjzasbauj |aujda Gjfhabjd `bq Hdcu`djf`{hdkhf 85:9ch Equ{h
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
17/1849
;8
shuhndh oaau$ Equ{h" |djf" Qbqehs ojej fh{hehbhud {h~qdgh c|adjdj o|cad oajuju{a ca eq nhhbjzas
asfj{j| fhbu" |abbjfba [hfhuzh{h~qdgh |jdkjuj fgafsacju$
Eq hdbhsbhdbhu @{ghd Eazjd eq ~h{hsshd j{sjnhca assjjdj o{sauju$ Djsafjg @{ghdbbhud
macanbacjj eboa `bhd Ejsjdzh mhffdch cashzb ejbojbau ~auad ~a a{auj 8;9?ca {`d eqbhd
Yhkmjgaua{jd `ehd`qbbhudh chju mheaubauj" @{ghd Eazjd `dbhubh `bhd ejubjfsabjjzbajusjehsbhdcubgsu$ Yhkmjgaua{cad mhuafasba `ehd`bq Gq|hnnaujccjd Zh~bhf Hu{bhdd
bcubga{jdcad {`duh -85:8'85:5* `dqd zaujda oaad `bq Ghmgqcqd Ej|hd{ {dudchfj hfd
nhhbjzasjdj fhucaj Hbjza euhfs" `dqd ch chmh {`duh Ej|hd{ jba hdbhs ~a zaujdj @{ghdd hbc
|aujdca cquqbqu$ Yhkmjgaua{sa Hbjdjd @{ghd jba ehdh cajdjbgacjj mhbca eq ejbojbau @{ghd Eazjd
Fh{shg`dq agjujda ehb `bhuhf nhhbjzas o{saucjj ~a Hbjcad {`duh qsh bjcaubjj abjda hbc ~a ehdh
s`ybhc Yhnbho`dzhchd oabad Sufgadbauba {aus eju oh|h nhhbjzasjda ojujsjj z`uqgq zhybu$53
H{bdch Yhkmjgaua{ equhch @{ghd jba Hbjdjd nhhbjzasbaujdj fhubhsuhd eju jnhca fqbbhdgsu ~a
@{ghdd hcd jbf |jfuassjj mhcj{a eju Ej|hd{ fq~~asjdj ghbqejzasa quhss Ehnaq{ {h~hc`bhz{zbhcu$ @{ghdd hcd ch Hsghd `bhuhf zh|hu$51 Eh| huhsukbhu eqdqd eju hc `bghfshd
|jzhca eju qd~hd `bhejbakajdj jbauj {ugbau" mhssh `dqd Hbsd`uch {hmh{dch gazchdh oabad
fhufbfbhu {`dqkq Ejsjdzh zua{jda oabgj eju s`ybqbqqd bjcaubaujdcad ejuj `bqy hcdd ch eq
bjcaubjfsad oabad qd~hdh zhdj hshghdh chzhdc" c`bhz{zbh `dqd Ejsjdzhb hshghdbhuchd ejuj
`bhejbakaj chmj eabjusjbgjsju$5>
Esd eq ~hu{hzgbhu cdch c`uqchd gqh{u fhzdhh zhdj Yhkmjgaua{a chzhb fa{jd ejboj"
@{ghd Eazjd G`q|`b`df`gqsh{dchfj eju Ej|hd{ `ucq{qdq8;98 ~azh 8;95ca Ehnaq{ cadjbad zauca
ghbqejzasa quhsgh{cu$ Ezbaka @{ghd Eaz eju h{fauj bjcau" shujmj eju hm{jzas `bhuhf fhzdhfbhuch
`ushzh fg `bqz`ucq$ Ej|hd{bbhu Sufbaua fhu mhuafasa oagaf jjd h{fau eqbghfsh `f
|`ubhdc eju ca~uaca" 8;95 zb ehdch G``bbhud ddcad Sqdhchd hh fhhd ~a hjbabaujzba
ejubjfsa {hzbhu 81$999j eqbhd Hbhd oquqybhudchd j{sjnhca asgaf ~a `dbhu Ehs Hdhc`bqch Sufbaua
fhu {h~hghf jjd fqbbhdghf j{sacjbau$ 8;95 ehmhudch gyhuhs`uqd `bq J]$ Gjfhabjd Ghdj{h
eboa{jdca Sufbauba zhys gkhcabaza fhsbhd Hbhdbhu" chmh {`duh 8;95 Saggq|qdch [hfhuzh
ugh e`zqdch q|hdhd {dud {h~qdgh{dh zhucg asgaf |aua oua~badcjujbcjbau ~a eq eboaca
gqmsagabad @{ghd Eazjd ca chmjb eqbqdcqq Sufbau shuhndchd oauj y{fusbcbau$ Eqdbhud
ehdch eqbqdhd G`q|`b`d hjba{jda gad{qy fqghdchd Djf`gacjh zhfdbhudch Ehnaq{sh 5?Saggq|ch @{ghd Eazjdfq~~asbauj fhu{dch zadjbojza quhzhuhf oauj afjbgaf |`uqdch fhbc$ Hus
Hbhdbhu`ucqdqd oauj afjbjy Djf`gacjhmj{hudh fhyhdgh{dh zhucgk bcqbhu$ @{ghdd jchua{jdcafj
fq~~asbau |djfsad Equ{hzh fhchu Ejsjdzhz hbs {s asgjbau" |gjs" |djf" Equ{h ~a cjau {qubq
fh{hehbhud ejuejujzba jusjehsd fa{gjbaucj$ Eq jbf hfdbhuch Sufbau eq eboaza zaubagj cajbbaucj"
hfdbhu {uh{dch eboacafj fzbau e`hbg" g{shmfag mj{hubhu hzhfsh fhbg" fhhdbhu zh eq
mj{hubhuh zh ch {shdeqbh zdabgjbaucj$
Ej|hd{ fu`djjdcafj eq ejbojbau" @{ghd Eazjd okdd ghmjzasjdj o{sauga{j ehfgdchd cjffhs
afjkjcju$ H{bdch @{ghd Eazjd |djf ~a Equ{hz a{h{ macan hbc 8;89bq zbbhud ehbhudh fhchu
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
18/1849
;5
eqbqdcqq Ejsjdzh eboa{jdjd ~a [hfhuzh ugh kj~hudd {hfjdbauj shghgzbh fhg cajbbaucj$ Eq
eboadjd {hfjdbaujdjd asdjf" cjdj ~a {`{zhb zhybhudd ghmjzasj zadj eju eazbjfshehddd safjbjdca asfjbj
`bgqsqu cadjbaejbju$ Mag oa @{ghdb mag ca aufad Ej|hd{ fhzdhfbhu ejubjfsa caaubadcjujbcjjdca
Ejsjdzh eboa{jdjd shghgzbh sauf `bqdghc hdbhbu$ ]^$ h{uh hjs @{ghdb shmujufhzsbhudh zhd{zhd
j|bau" Ejsjdzh eboa{jdjd chmh hhbhudch" Fhua{jcad Gadsaaza fhchu shg eju fh`{qd zhhdcd"
eqdh gqfhejb Equ{h zua{jdca Muj{sjzhd @us`c`f{ hdkhf asdjf gadaj shusghb fzbbaujd ajsbj hc
~a dhgbhubh 'eh|bhu Sufa hcbhuzbh' ~hubfbhud {ucucfbaujdj o{sauju$5? Eboacafj {h~hk
Hbhdbhud ch @{ghdb {hndh oagj `bcqfbhu ejbjdgafsacju$ Ezbaka @{ghd Eazjd chzhdc
gsakhdj{ `bghzhd {h~hk oquqybhu" `dqd mad| eabjuojdbaad {jzh{j fjgbjjdjd `ushzh fdch u`b
`zdhgsu$ Hzukh Yhkmjgaua{jd @{ghd Eazjd Gahdcau -Gadcaua{* Sufgadbaujdcad ca{saf
hbcd fhzcasga{j jbojdsju$5= K`uhnj q|hfbf eq ejbojdjdj c`uqbqqdq oboabagafsacju$ Eqdqdbh
ejubjfsa Fhz e`zqdqd zhzb {hmh{ ezba eju jusjehsd ggfd `bhejbakaj mq{q{qdch jyqkq {hbhu$5:
Esd eqdbhu |abbjfba Ehnaq{ {h~h{`duh{ @{ghd EazjdSufgad eazbjfbaucdzh{dch dagbj eju
hm{jzas bhuhf {j~ujbga{jdjd o{sauoa{jcju$;9
Ehnaq{ {h~h{`duh{ @{ghdb eazbjjdjdeju {jzh{j saaffb mhbjda oabcjj oadab `bhuhf fheqb
acjbgafsacju$ @{ghd Eaz kj~hudchfj Ej|hd{b na`chb eazbauba hghd{| eju gkhcabaza ojugaf zaujda
`dbhubh oadabbjfba jzj oajdjy eboacafj cquqgqdq fq~~asbadcjucj$ @{ghd Eazjdeboacafj eq eazbauba
jbjfj{j f`dq{qdch Ej|hd{ fhzdhfbhudch maumhdoj eju ejboj z`fsqu$ @{ghdb fhzdhfbhu j{a eq f`dqch
ayjf mjfhzabaua e`bkh zau ~auju$ Eqdbhuchd fhubhkhf {`dq" A{fjamjucad Equ{h ~a |djfa fhchu
`bhd mh~hbjca eju `f ff fhbadjd @{ghdb jchua{j hbsdh hbdccu$ Djsafjg Ehnaq{qd magad
hucdchd @{ghd Eaz" Gabhdoajhz -Zadjamju0* aba oajucj ~a mhuafas {{ zhys$;8 |djfj samcjs
acauaf equhz {uafbj hebqfh jjdca sqssq$ Eq huhch ch hcbhu @{ghdb fhzdhfbhudch |jfuacjbad jujbj
qnhfb fhbabauj aba oajucj$ |djf hebqfh{ cdch @{ghd Eazjd nhhbjzasbauj jba jbojbj `bhuhf Ej|hd{
fhzdhfbhudh chzhb ejbojbau 8;9?za fhchu z`fsqu$ Eq huhch Ej|hd{bbhu hub Ehs Hdhc`bqzh
fhzcugbhuc$ Ej|hd{bbhu yhuhzbh sqssqfbhu Fhshbhdb h{faubauba Sufgadbaujd nhhhbjzasjdj dbagaza
hbsbhu$ Eqdbhu ehbhdosh asfjbj `bqy Sufgad{hbcubhud adoabbacjbau{a ca chmh {`duh Ej|hd{bh
hdbhgh|bh cy eboacad afjbcjbau -8;93*$ @dbhud afjbga{jdcad {`duh @{ghd Eaz|djf'Equ{h
|aujdcafj eh{fz husuc$
Djsafjg jgyhuhs`u 8;91 ehmhudch bmhdb @bkhzs`zh chmh dka Oh|hd Mhdh zhys safbjnaead|au afjbca" ohzuj gauq f|d a `bhuhf ~auga ~a Sufbaua fhu jssjnhf fqugh j{sajdj jbassj$
bmhdbbhuchd zasauj fhchu h{fau odcaujbakaj ~hhcjdj hbc ~a f| fhucaj Ghujhz |djfa odcaujy
amjumhbfdd @{ghd Eaza fhu cjuadjbaujdj ca{safbagaza" khdbhdcughzh hbs$ Nhfhs G``bbhud
oabj mheaubauj @{ghd Eazjd nhhbjzasbaujda chmh ch m| ~auga{jzba {`dqbhdc$ Djsafjg 8;9?ca
Sujf`ffjh -Fhuhmj{hu* fhba{jdj hby |djf'|gjs ehbhds{d shghgad fa{gjsj$ Yhkmjgaua{ eq zbd
{`dbhudch G``b `ucq{qdqd Ejsjdzhzh oabjy eju `f zauj fqushucd hfshuu$;5 Yhkmjgaua{jd eq
ejboj{jdjd c`uq gq z`f{h eju sagaddjcad gj jehuas `bcqq eabju{j|cju$ Nhfhs c`uq ejba `b{h" @{ghd
Eazjd chmh {`duh {uhsba eboazj aba oajucjj {zbadaejbju$ 8;58ca yhsbhf ~auad j {h~hh fhchu
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
19/1849
;;
H~uqyhch quhhd Ej|hd{bbhu" @{ghd Eaz jba jbojbadagacjbau$ Hdkhf 8;9?cad 8;5>ch Equ{hdd
nasmjda fhchu oaad {ua |hundch @{ghd Eazjd ~a `bq @umhdd nhhbjzasbauj mhffdch gqh{u eju
fhzdhf ga~kqs cajbcju$ @{ghdbfhzdhfbhudchd hdbhbcdh oua @{ghd Eaz [hfhuzhchd E`h|h
~a fq|azca Fhuhcadj| fz{dh fhchu `f oadj eju eboadjd f`dsu`bd aba oajugjsj$
fyhh|hcadjd shujmjdjd jjdca zau hbhd ~a jbf cdagbaua hjs ad dagbj fhzdhf `bhd ZhmjNhfjm Gadhfedhga{j" @{ghd Eazjd eboacafj nhhbjzasbauj mhffdch dj{easad hzudsb ejbojbau ~auju$
Eqdh oua @{ghd EazZadjamjuj hbcfshd {`duh daoba mqkqg acau$ Equhchfj ff eju mj{hu `bhd
Fqbhkhz nasmacau$ Hucdchd [hfhuzhdd c`q{qdch Gqcqudqzh hfdbhu zhyhu" {`duh |gjsa zhfd
eboabaua qbhu$ Ejbakjf~a daob aba oajuju$ Equ{h safnquq @{ghd Eazjdhfdbhud cqucqughf jjd
cus f`gq amujd Hsuhd`{" Fa{sab" Fjsa ~a Eacd`{qd safnqubhuzbh jssjnhf zhyhu$ Eq {anaueaubjf Cjde`|
e`|oqdqzbh {`d eqbqu$ Zhmj Nhfjma oua @{ghdbbhueqdchd {`duh Equ{hdd nasmjda ojujjubau{a ca
equhz hbhghzdkh hebqfh {jzh{asj j|bau$ Mhssh Yhkmjgaua{ 8;93sa amujd Sufbaua zbbf eju mhuh
~aucjjdj eabjusju$ Eq huhch Sufbau[hfhuzh e`zqdch Banfa" Gafaka" Oaz~a" Fhuhayj" Fhuhsafjd ojejmj{hubhu hbgsu$ [`duh |djfhebqfh{ehbhu$;; Eq ejbojbaujd hzudsbhu mhffdch ehfh eju fhzdhh
chzhb sazjc zhybhghghfbh ejubjfsa Ej|hd{ fhzdhfbhu eboacafj Sufbauba {h~hghf jjd
oua~badcjujbgj `bhd jchuakjbaucad {| acau$ Ga{abh Ehnaq{ {h~hdd ghbqeq G`q|`b`d" 8;9;sa
Fjsaza odcaujbad ~a z`bch 1999 Suf shuhndchd zadjbojza quhsbhd [j`qu`{" 8;91sa Qbqehch
zaubaad Ghfuad`{" 8;9;'8;9>ch Hkmzuh`q{ch nhhbjzas o{sauad Ghuqba{" 8;9>ch F`khabj
zhughch{dch ezf eju {du fq~~asjdjd f`gqshd `bhd Fh{{jhd`{" 8;88'8;81bauca c`q azhbasbaujda
{a~facjbad Gjfhab Hs|jga{$ Eqdh fhu Zhmj Nhfjmeboacafj safnqubhu `f nhufb hcbhubh hdhu$
Eq afjbca Equ{h" |gjs" |djf ojej amjubau hcash eju hch ojej oaujca fhbg `bcq$ @{ghd Eazjd
8;53sa ~anhs" `bq @umhddd jfj {ada {`duh Equ{hdd nasmjzba @{ghdbeazbjjdjd saaffb hhgh{
shghgbhdg `bcq$ @{ghdb eazbjj eqbqdcqq eboaca {jzh{j j{sjfuhu sagjd asga z`bqdch fq~~asbj
hcgbhu hss$
8;58ca ehbhzy zacj zb {uad j {h~h Ej|hd{ `bcqfh muyhbhg" eq huhch @{ghd Eazjd
zaujda oaad `bq @umhd Eaz eju hzcu {f eju afjbca fqhss Equ{hz > Dj{hd 8;5>ch aba
oajugjsj$ Ausa{j zb Ghz{ hzdch Qbqehs{qubhudd cayuagba mhuhy `bgh{ {`dqdch equh{ ch cs$
Eq cquqg Ejsjdzhch hdkhf amjubauba {dub mhfjgjzasjd {`dq hdbhgdh oabjz`ucq$ Equ{hddhbddchd {`duh eboacafj ad dagbj gaufa| `bhd |djfjd hebqfh{dh m| ~aujbcj$ JJJ$ Hdcu`djf`{
|djfjd ~a |gjsjd macan mhbjda oabga{j |aujda s`ybhc eju `ucqzbh |gjs funa|j e`zqdkh jbaubacj ~a
Yabafhd`d cadjbad zaua oabcj$ @umhd Eaz =999 {h~hk jba `dq fzzh jdhd zhghbhuch eafbagafsazcj$
89 Mh|juhd 8;5:ch hsgh ehbhc" {aus @{ghdbmqkqgbhu {uh{dch Ej|hd{ `ucq{q |hzjhs ~aucj ~a
jgyhuhs`u ch cj|jdcad zhuhbhdc$
Sufbauoauj afjbad fq~~asbauba 88 Mh|juhdch Njb`fuadaca zadjcad hss" jgyhuhs`u obfba
oagjza ejdjy {shdeqbh zabfad hs$;3 Eq {h~h a{fj jmsjhgdchd `f az fhzeasgj `bghfbh ejubjfsa
eju C`q U`gh jgyhuhs`uq jba eh{js eju Sufgadeazj `bhuhf oubad @umhd Eazjd c`uqchd c`uqzh
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
20/1849
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
21/1849
;1
n`ugab" zf{af {bhgj hdbhzd cdch" nhufb hchd z`uqgbhgbhuc$;= bf @{ghdb shujm
zh|hubhudchd Hmgacj eq n`ugbh{z`dq zf{af {bhgj fhbybhu aua~a{jdca zadj ehshd
shdgbhgsu$;: Eq hdbhz zjda ca fhs eju {uafbj {h~h cajb" chmh zqgqhf eju shu|ch @{ghdb
jchua{jda gazbassjugafba" zhdj j{sjghbas cadjbad eju qzoqbhghzbh fadcj{jdj o{saucj$
@{ghdbbhud jbf zbbhudch Fh{shg`dq ~a Oaugjzhd eazbauj jba `bhd ehbhu cdch jbfgdh{aeasbaujd Fhua{j eazbjj jba `bcqq oubu$ Fhzdhfbhuchd abca acjbad eabbj eabju{j| ejbojbau"
@{ghdbbhudOaugjzhd`qbbhudd eh{f ~a obaujda fhu mhbf f`uqgh jccjh{zbh `ushzh fsfbhudh
jhuas acau$ Ej|hd{h fhu zhybhd gkhcaba ~a |abbjfba 8;;9bq zbbhuch @umhd Eazjd fh|hdc
muas" f`gq eazbjfbaujd hbs zhybhudd fh|hdbgh{dch asfjbj `bgqsqu cadjbaejbju$ Hzd e boaca
eqbqdhd Fhua{j`qbbhu jba @{ghdbbhu jfj uhfjy eazbjf `bhuhf {j~ujbcjbau$ Fhua{j'@{ghdbuafheasj" jbojd
eju afjbca jfj eazbjjd ejuejujzba esdbaga{jdj {hbhc$ Fhzdhfbhu Ehbfa{jugaufa|bj Eauohghzh ~a
Aoa cadj|jda qbhhd eju k`uhnzhch zau hbhd Fhua{j jbjdjd jbmhfd" eazjdjd bg |aujda eazbjjd jfjza
yhuhbhdgh{dh" mhdachd gad{qybhudd eju gkhcaba jjda ojugabauj ~a eq gkhcabacad@{ghdbbhud zhuhubhdgh{dh ehbhubhu$ Fa{jd `bhd mq{q{ 8;31'8;3>ch Fhua{j jbjdjd shghgzbh
@{ghdb jchua{jhbsdh ojucjjcju$39 ;;?ca |gjsjd hbddchd {`duh Fhua{j jbjdjd @{ghdbbhu da|cjdca
dag fh|hdc ~a Uqgabjza oajsa `dbhuh mhuafas f`bhzb {hbhc hfsu$ @{ghdbbhu Fhua{j
gauh{dd cadj|kjbjf sakuea{jdcad ca j{sjnhca assjbau$ Fhua{jdjd jbmhf ~a hucdchd Uqgabjza oaja
fhchu @{ghdbbhud f`gq Sufgad eazbjfbaujzba `bhd gdh{aeasbauj" eabjubj eju gqshehfhs |agjdj
jjdcazcj$ Eqdch Hdhc`bqchfj ga~kqs {shsza cjffhs acad bmhdbbhud asfj{j ma{heh fhsbghbcu$
8;3:'8;19bj zbbhuh hjs eju bmhdb ~auoj bj{sa{jdca Ehs Hdhc`bqchfj eazbjfbau jjdca @{ghdbbhud"
Khdchu`qbbhudd" Hzcd`qbbhudd" Mhgjc ~a Cadj|bj eazbaujdjd hc oaau" Fhua{j" [huqmhd ~a
Gadsaacad {| acjbga|$38 Fhua{jdjd @{ghdb f`dsu`bdca `bcqq eq bj{sacafj ejbojbaucad
fhubhejbju$ Hdkhf eq bj{sa ` {uhbhuch mhzbj oa~agj ca `b{h bmhdbbhud eazbjfbau |aujdcafj oboa{jdj
`ushzh f`zgh{ ehfgdchd dagbjcju$
8;;9bq zbbhud ehdch ed Ehssqshej||hs |jzhuas assjj Hdhc`bq eazbjfbauj mhffdch ejboj ~aujufad
@umhd Eazj Sufgad eazbaujdjd qbq{q `bhuhf hdhu" {uafbj mhuafas mhbjdca `bhd fq~~asbj eju h{fauj
okdd `bcqqdq ejbcjuju$35 Cjau eazbjfbauba `bhd gdh{aeasbauj mhffdch eju az {zbaga|$ Hdkhf
eju eazbjfsad cjau eazbja oaaufad maumhdoj eju yu`ebagba fhubhghgsu$ Eq ch Ehs Hdhc`bqdqd
oadj Sufgad shehddd {jzh{j ebdgbdd `f dagbj `bghcd o{sau{a oauafsju$ Chmh{`duh cjau eju fhzdhf `bhd gaudjd {|b uh~jbaujdcad `bhd [j~ujmj{hub Mhzchu" Fhuhghd ~a
@{ghdbbhud fnjua fhu {h~hghf jba muas fh|hdcfbhud" cjau uj~hzasj Kada~abj Ehbhehd j{a
@umhd Eazjd f`gqbhu jba {qbm jjdca zhhcd eabjusju$ Eazbjfbau jjdca Oaugjzhd`qbbhu `bcqfh
{hzod eju f`dqgchcu$ @umhdd saehh{ j{a nadh fjjbaucju$3; Eq {`dqdkq jnhca gqmsagabad @umhd
Eazjd saehh{dd ohzuj gsakhdj{ s`ybqbqfbhuchd `bqgh{dchd fhzdhfbhdgsu$ Hzukh eqdqd eju
fhu yu`y`ohdch `bgh jmsjghbj ca ma{heh fhsbghbcu$ @umhd EazjdHzcd" [huqmhd ojej cadj|kj
eazbjfbauba jbjfjbauj f`dq{qdch @{ghdbfhzdhfbhudchmj eju ejboj eqbqdgh|$ Hdkhf Ej|hd{d jjdca
eqbqdcqq `ushg" zhybhd jssjnhfbhu eq eazbjj ejuejujda {jzh{asad ca `bcqfh zhfdbhsug
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
22/1849
;>
o|fgafsacju$ Chmh 8;5:ch JJJ$ Hdcu`djf`{` {uhch |djf~a |gjsj samcjc acad @umhd Eaza fhu
[huqmhd ~a Hzcd`qbbhu jba jssjnhf zhygs$ Nhfhs eq jfj eazbjj jssjnhfh jsad {aeaybau @{ghdbbhu
cajbcj$ Ej|hd{deq gssanjfbaujdjd hghbhu ~a eafbadsjbauj nhufbzc$ Djsafjg Hzcd ~a [huqmhd obauj
8;;8ca Oabje`bq|aujda eju {anau c|adbagjbau" ausa{j zb Auje`| ~a [aghcjuafj zhghbhgbhuc$
Eq {uhch ch @{ghdbbhuzqfhuch sagh{ acjbcjj ojej |djfjhbgbhuc$ sa zhdchd JJJ$ Hdcu`djf`{qd
bgdd hucdchd `dqd ~h{j{j {nhszbh jchuaza ab f`zghzh hbhd Fhdshfq|ad`{qd ojujsjj shms
fh~oh{dch ehbkh gssanjfbauj Hzcd" [huqmhd ~a @{ghdb eazbjfbaujzcj$ Fuhbja Hddh jba
Fhdshfq|ad`{ huh{dchfj afjga c`bhz{zbh eq b jssjnhfd 8;3>ch Suhfzhch ejubjfsa mhuafhs
c|adbacjfbauj cjffhsj afau$33 @umhdeq {uhch Fhdshfq|ad`{qdf| Sma`c`uh jba a~badgjsj$ >999
fjjbjf [huqmhdb ~a Hzcd fq~~asbauj gyhuhs`uja Hddhdd zhddch jfad {hn cajsjugjbau ~a a{fj
gssanjfbauj Fhdshfq|ad`{qd zhddch zau hbgbhuc$ Ezbaka eju ehfgh @{ghdbbhud Uqgabj
ghkauh{ ch ehbhg `bcq$ 8;19bj zbbhuchd jsjehuad @{ghdbbhu eju shuhnshd Equ{h '|djf gaufa|bj
`bhuhf odaza Ehs Hdhc`bq zdda" cjau shuhnshd Fh{shg`dq eboa{jda ~a E`bq j{sjfhgasjdca
Hdfhuhzh q|hdhd fa{jgca dagbj eju hbhd dnq|q hbsdch eqbqdcquhd eju eazbjf `bhuhf d ybhdh
fgs$ Ad c`qch Hdfhuhzh chmh @umhd Eaz cdagjdca `bcqfh aufad eju shujmsa q|hdbg `bgh{
-8;13*"31 @ush Hdhc`bqzh zdabjf @{ghdb macanjdjd jbf dagbj glcakj{jcju$
1$ @{ghdbbhud Zadj Mhzhs [hmh{ H~uqyhZhfh{dh Oaj
@{ghdbshujmjdjd cdg d`fsh{d Uqgabjzhfh{dh oaj ~a equhch sqsqdgh safjb acau$ @umhd
Eazjd {hbshdhsdd {`d zbbhudch @{ghdbbhud Oabje`bq zhughch{dch" jbaujca Suhfzhzh fhchu
q|hdhkhf eju fyueh sqsghz ehhughbhu ` cdag jjd mj fjg{adjd cdagazakaj oabjgabaujd
ehbhdokd `bqsqugqsqu$ F`khabj eboa{jdjd hbd" Fhua{j`qbbhudd jbmhf ~a eq zbbhuch
Ej|hd{shfj j {h~h `ushg" @{ghdbbhuh Uqgabj zhfh{dh oaj jjd dagbj eju nu{hs {hbhc$
@{ghdbbhudzadj macanbauj `bhuhf eq s`yuhfbhu" `dbhuh cjau eazbjfbau jjdca g{sa{dh eju zau sagjd
assjj ojej$ jgyhuhs`ubqf z`bqdq ch hs$ Chmh dka Aoahchbhu~a Suhfzhzh canhbhukh oaad Hzcd ~a
[huqmhd`qbbhudd eqbqdcqfbhu zaubaujd Aoa cadj|jdjd fq|azjdcafj ~a ehs{dchfj s`yuhfbhuh `bhd
q|hfb" qbhg ~a ca{saf yu`ebagbaujdj eauheaujdca oasjugj" hzukh shehdbhud |hznbhsghghf jjd
qbhsfbhu eq s`yuhfbhuch fhbk eju j{fhd hdbhz ch shfjy acagagjbaucj$ @dbhu" chmh {`duh
@{ghdbbhud chmh nhufb husbhu" la`y`bjsjf f`dqg ~a qzoqd {jzh{j `ushg hbsdch ehhuzbh
qzoqbhcfbhu j{fhd ~a sqsqdgh mhuafasjda sa~a{{b asgagafba {qbhghdd yaf zaujdca `bghcd{zbazaejbjuj|$ @{ghdbbhudUqgabjcasqsqdghbhu" kj~hu eazbjfbaujd jbmhf" `dbhud shehdd zadj j{fhd
{hmhbhudh hfshughbhu {hza{jdca oauafbasjugjsju$ Esd eqdbhu @{ghdb jchuakjbaujdjd eabjubj eju
ejbjdba mhuafas assjfbaujdj o{sauju$ Cjau cadj|kj Sufgad eazbjfbauj j{a oh|h ~a ohdjgas jca`b`lj{jzba
mhuafas asgazj yuhsjf `bhuhf fadcjbauj jjd qzoqd oug ~a chmh f{h ~hcabj njfjubau yajdca f`gq
`bghbcubhu$
8;31'8;3>ch Fhuh{j eazbjjdjd shghgzbh @{ghdb jchua{j hbsdh ojuga{j" Acuagjs funa|j ~a
Ghughuh cadj|jdjd odazehs fzbhudh q|hdghz {hbhg ~a eq zua @{ghdbbhu jjd zadj eju q
eboa{j mhbjda oabgjsju$ @{ghdb okdd eqdchd {`duh eq zda hfshubgh{" Hdhc`bqchfj njjbj
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
23/1849
;?
zhzbgh ~a dnq| sa{j{jdj mag zh~hbhshd mag ca fq~~asbadcjuad eju asfj zhygsu$ Yhuhc`f{ ojej
o|fad eq mq{q{" Uqgabjcad abca acjbadjd Hdhc`bqzh hfshubgh{" eju zhdchd ch Uqgabjcafj
zhzbghch Hdhc`bqdqd jd{hd ok fhzdhfbhud fqbbhdgh afbjdca fadcj{jdj o{saugjsju$
@{ghdbbhud 8;19bj zbbhuchd jsjehuad Oabje`bqch {f eju afjbca sqsqdghbhudch" mag jchuabauj
hbsdch eqbqdhd Fhua{jgauh{dd" mag ca Fhdshfq|ad`{qd jgyhuhs`ubqq abca asga z`bqdch @umhd
Eaz jba {f jbjfj jjda ojuga{jdjd dagbj yhz ~hucu$ Fhdshfq|ad`{ jfj a{h{b c`{sq Qgqu ~a @umhd
Eaz jba chjgh ejubjfsa mhuafas asgj" Qgquqd bgdcad {`duh @umhd Eaz jba chmh zhfd eju jbjfj
jjda ojugjsju$ Eq jssjnhfbhu c`bhz{zbh @{ghdb fq~~asbauj Uqgabj zhfh{dh oaga jgfhd eqbhuhf
{|f`dq{q k`uhnzhz shdgbhuc$ ssjnhfbhu f{h ~hcaca Fhdshfq|ad`{h {shdeqb z`bqdq hhufad
@{ghdbbhuh ch fhbk eju zaubaga jgfhd {hbhc$ @{ghdb fq~~asbauj Oabje`bq zhughch{dh ~a
Suhfzhzh 8;3:ch ~a8;15ca Fhdshfq|ad`{hzhucg hghkzbh oagjbaucj$
8;15 zh|dch gyhuhs`uja Hddhdd`bq bqy fadcj{jda Fhdshfq|ad`{shuhndchd Suhfzhch eju
f{g s`yuhfbhu ~aujbad J`hdda{ Yhbhj`b`o`{ -^$*" Fhdshfq|ad`{qd`bq Ghsmhj`{jba hdbhgh|bf jjda
cg" J`hdda{ Ghsmhj`{qd s`yuhfbhud aba oajujy Acjudazj fqhsgs$ gyhuhs`u Fhdshfq|ad`{
`bqdq fqushughf jjd Sufbaucad `bqhd eju `ucq s`ybhc ~a f{h eju hsghz gsahfjy Acjudaza
ojucj$ Nhfhs yu`ebag mhbbacjbagacj" Fhdshfq|ad`{" fadcj{jda fhu [uybhuchd ~a ^adacjfbjbaucad
ca{saf ouad J`hdda{jd nhhbjzasbauj |aujda @umhd Eazcad zadjcad zhucg j{sacj$ @umhd Eaz ca `bq
[bazghd jchua{jdca 89'85$999 fjjbjf hsb h{faujok `dh zhucg jjd odcaucj$ @{ghdb fq~~asbauj
Fhdshfq|ad`{qd cghdbhu [uy'Eqbohu `ucq{qdq 8;15 {`dehmhudch Gauj ughh e`zqdch
ghbqy assj$3> Eq oabjga @{ghdbbhud g{shfjb `bhuhf Suhfzhchfjjbf kjccj ehhubhuzc$ Eq mq{q{sh
mj eju cashzh uh{sbhdghzhd @{ghdb fhzdhfbhudch|jfuacjbad ~a mhffdch ymabau j|mhu acjbad [uy
[dc {h~hdd {| f`dq{q gkhcaba jba eju jboj{j `bhejbakaj jmsjghb chmjbjdcacju$ Ezbaka
@{ghdbbhuhuh|jzj jzjka shdgbhuc$
@umhd Eazjd `bq [bazghd Eaz" 8;15ca Fhdshfq|ad`{h zhucg jjd ojcaufad Oabje`bqch eju
`f zauj aba oajugjsj$ jgyj -S|zgya* mj{hu `dbhuh { `bhuhf ~aujbgj" nhfhs [bazghd Eaz mhuy
ejsjgjdca equhz euhfghgs$3? gyhuhs`u Fhdshfq|ad`{" mj{hu e`hbssughf jjd @umhd Eaza
eh~qucq" mhssh sh|gjdhs cazakajdj ca ejbcjucj$ Eq huhch 8'5 Ghus 8;13sa ~qfq eqbhd |ab|abaca
Suhfzhdd Ghughuhfz j|oj{j zfds mhbjda oabjdka" eqdchd Oabje`bqch asfjbadcj$ Mhbf amuj saufassj~a [bazghd Eaz caumhb equhzh ojucj$3= Ezbaka Oabje`bq zhughch{ shghgzbh hbdcfshd ehfh
Suhfzhzhzhzbgh nu{hs ch aba oagjsj$ @umhd Eaz mad| mhzhssh jfad Acjudadjd nasmj" @{ghdbbhu
chmh ch obadcjucj$
Acjudadjd da |hghd ~a dh{b aba oajujbcjj shusghbcu$ @{ghdb fhzdhfbhudchd fhubhd
ejbojbau" @umhd Eazjd {hbdch `bq Gquhcd ~a Bhbh hmjdjd {j{sagbj eju h{fauj mhuafhs {`duh{
8;>8 zb jjdca Gauj damujdjdshfd `bhuhf hfs eju ga~{jgca @{ghdbbhuh sa{bjg acjbcjjcju$3: Eq
shujmj ejboj oadabbjfba fheqb oug{a ca eju gau{jzacad mhuafasba nasmjd 8;>>chd {`duh 8;>:ch
oauafbasjj |aujdca ca cquqbgqsqu$ Mau da afjbca `bqu{h `b{qd Acjudadjd hbd" Suhfzh ~a
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
24/1849
;=
Ehbfhdbhujjd eju cdg d`fsh{ safjb assjj ojej eju ehfgh {shdeqbqd nasmjdj ca f`bhzbhsuhkhf eju
hcg `bqsququ$19 Equh{ eju { mhbjda oasjujbauaf eju shuhnshd Ehbfhdbhuh" cjau shuhnshd {shdeqbh
zdabjf jfj kayma ushzh fgsu$
Sufbaujd Uqgabj zhfh{dh oajbauj ~a zaubagabauj {j{sagbj eju afjbca kauazhd assj$ Hdhc`bqchd
oabad Mhk beazj" A~uhd`{`qbbhu" Gjmhb`qbbhuojej q eazbauj{du fa{jgbaujdca nhhbjzas o{saucjbau"zadj q eboabauj oabjsjfka" |hysacjbad zadj s`yuhfbhuchd {hbhdhkhf jgfhdbhu Hdhc`bqchfj
Sufgadbauj ~a zaubajf oquqybhu equhzh afgaza ehbhc$ @{ghdb jchua{j ca eq obauj ca{safbacj"
eh|ad |`uqdbq eh|ad odbb {uodbau18 zhyy equhchfj jd{hd ok hd fhyhsghzh hbs$
@{ghdb nasjmbauj `q canh q|bhsuk ~a {j{saga adsaoua acjkj eju hdbhzbh zhzbc ~a fhbk mhba
oabcj$15 {bhg mqfqfqdqd fjshy ambj ohzuj g{bjgbaua shdc mhfbhu" @{ghdbbhu jjd ca eabjubazjkj
`bcq" qzoqbhghbhuch oubad mh{{h{jzas ca eq qd{qubhud f`bhzkh jshhsjdj {hbhc$ |abbjfba hu {jzh{j
eabju{j|bjf jjdca eqbqdhd ~a eh{fbhubh zbcubg `bhd oquqybhu" zadj @{ghdb jchua{jdj eadjg{agafsa
sauaccs asgacjbau$ ^hfsjzba Equ{h eboa{jdca fquqbq zbbhudch qzoqbhdhd {j{sag" equhch chfadcj{jdj o{saucj$ Zhdj @{ghdbbhu mau dbaujda fhd Muj{sjzhd fbshd oajugacjbau" hf{jda fadcj
shuhnbhudh oagaza jfdh acjy fu ~a amjufa{jgjdca mhbf zaujdca sqsghzh hbsbhu$ Hbcfbhu mhuh
`dbhud chmh dka Ej|hd{b jchuakjbauacacjfbaujdcad nh|bh cajbcj$ Eqdchd c`bhz Ej|hd{b hmhbj jchua
cajjfbjjdcad `f asfjbadgjz`ucq$ Eq cquqg eh| Muj{sjzhdbhudcjd cajsjuga{jda ca z`b hgsu$
@{ghdb mj|gasjda ojuad maufa{" hzd ca~basjd eju naucj `bqz`ucq ~a nhufb eju hzug ougz`ucq$ sa
eq ojej qzoqbhghbhubh `bcqfh sakuea fh|hdg`bhd @{ghdbbhueqdq Uqgabjza ca hfshucbhu$
]J^$ z|zbd jfjdkj zhu{dch esd H~uqyhz ~a Ehbfhdbhuasfjbazad ezf ~aeh {hbod jba jzjka
zyuhdg ~a dnq{q h|hbg `bhd eboabauca zhhzhdbhu" {jzh{j zhychfj fhufbfbhu c`bhz{zbh
na`chb eazbauba fuhbbhu huh{dchfj afjgabaujd `ush{dch fhbg" @us`c`f{'Fhs`bjf |sbhghbhuzbh
ejbju{j|bjfbau jjda cgbaucj$ Eq `ushgch Ehbfhdbhuh fhd @{ghdbbhu" eq fjsbabaua zaubajf eju ca~bas
o~adka{j {hbhghfshzc$ @{ghdbmhfjgjzasjdj fheqb asgazjy {aus hfdbhuh quhzhd ~a shmuje acjbad
eboabaucafj chbhuh fhg mhbf chmj @{ghdb jchua{jdjd zaubaga{jdcad {`duh `bqhd g{hjs
husbhu ouauaf a{fj zaubaujda cdgbaucj$1; Aba oajujbad eboabauca sjghu {j{sagjdjd shsejfj ca
a{fj{jda dj{easba chmh c|adbj eju jchuadjd fquqbqq hdbhgdh oabjz`ucq$ A{fj zaubj eazbaujd eju f{g
sjghu {j{sagj jjda hbdy yh{jnj|a acjbcj$ Eh| h{faujoquqybhu ch hcbhu ejba cajgaf{j|jd c`uqchd
@{ghdb h{fauj safjbhs edza{j jjda hbdc$ Na`chb mhfbhu `ushchd fhbcubc" `dqd zaujdj sjghu{j{sagjdjd cajfad qzoqbhghbhu hbc$ Fzbbau eju da~j ~auoj s`ybhzk{ m~jzasjdj mhj| `bhd ~a
|aubaujdca mj eju mqfqfj mhff eqbqdghzhd sjghub {jyhmjza" zhmqs c`uqchd ~hfn" gbf z`bqzbh
gaufa|j jchuaza ghbj hchd ehb fbdc$ Suf fzbbauba hzd {shsz 'kj|za cdch' mhj| mhba
oabcjbau$
Ehbfhdbhuchfj nasjmbau jbaubacjfa hufhch fhbhd eboabauca fhbhehbf amjubau zf{abgaza"
fh{hehbhu `bqghzh" fzbauzhzbghzh ~a {{|" mhuhy" jbadgagagj s`yuhfbhu adbadgaza ehbhc$
H{bdch eq @{ghdb h{fauj" ghbj jchua{j jjd oauafbjzcj$ Sjghu {j{sagjmauazcad dka uasjg zhyhkhf
jd{hd okda ehb eju |abbjf o{saujz`ucq ~a ~aujgbj Uqgabj s`yuhfbhu jjd jd{hd ok hd
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
25/1849
;:
fhyhsghf obaujd sa~jf acjbga{jda z`b hs$ Hdhc`bqchd Uqgabjza gsa~akkjm obau ejucad
`bghc" chmh `f ]^$ ~a ]^J$ h{u e`zqdkh huhbfbhubh {uc$ Suf zaubagabauj chmh `f Suhfzh "
Ghfac`dzh" Fq|azehs Uqgabjfa{jgbaujzba" chmh dka{jdca Sufbaujdeqbqdcqq C`euqkh ~a ^hudh
mhssdch z`qdbhs$ Eq eboabaujd s`y`djgj{jdca" Suf cau~jbaujdjd zaubagaca dagbj u`bbauj
`bcqqdh chju jhuasbaujd eqbqdgh{"13 Hdhc`bqchfj zaubaga ~asjua{jdjd hcash jfjdkj eju safuhudd
zhhdcd o{sauju$
>$ Ehbfhdbhuchfj [jzh{j Oabjgabau -8;>5'8;=:*
@umhd Eaz cdagjdca@{ghdbbhueju shuhnshd Ej|hd{ jba jssjnhf jauj{jdca mhuafas acaufad cjau
shuhnshd Kada~j|bjbau jba ca jzj jbjfjbau fqugqbhu" 8;18ca ehbhzhd ^adacjf'Kada~j| {h~h{uh{dch
{shdeqbch Yauhchfj Kada~j|bjbaubahdbhgh zhygbhuc$ Mhssh 8; qehs 8;15ca E`h|ch zhybhd
{h~hsh ^adacjf'Fhshbhd'Ej|hd{ c`dhdgh{dh fhu Kada~j|bjbauba hzd {hnsh zau hbgbhuc$ [h~h
{uh{dch Ohbhshchd oabad Kada~j| abjbauj @umhd Eaz jba hdbhy oagjbaujdjd @{ghdb bjghdbhudh
zhdhgh{d {hbhgbhuc$ 8;15 ehmhudch Kada~j|bjbauSuf ejubjfbaujdj oagjbaujzba H~uqyhzhfh{dh
chmj shgs$ Zqfhuch ch eabjusjbcjj ojej Fhdshfq|ad`{h zhucg asga hghkzbh mhuafasa oaad eq
ejubjfbau Acjudadjd odazjdca [uy'Eqbohu gsauaf `ucq{qdq ghbqejzasa quhsgs$ Esd eqdbhu
@{ghdbbhud Ej|hd{ ~a Bhsjdbau huh{dch cadoabj eju {jzh{as ossda jhuas acau$ Eq aufad
cdagca fh|hdbhd sakuea" @{ghdb eazbjjdjdf{h {uaca hbc ga{hnazba ca fadcj{jdj o{saucj$
Bhsjd fhzdhfbhudh oua @umhdEaz 8;>8ca Oabje`bqchfj {baujdj fqbbhdhuhf {shdeqbh{hbcugs$11
@{ghdbbhuSuhfzhch fhcaga fhcaga jbaubjz`ubhuc$ Acjudacad{`duh jfjdkj ezf gaufa| `bhd
Cjghs`fh ~a hucdchd Njbjea8;>;sa @{ghdb jchua{j hbsdh ojucj$ Eq {`dqdkq nasjmj Bhbh hmjdYhhoauafbasjugj ~a equhz fadcjda { zhygs$ Suhfzhch Sufbaujd jbaubazjbauj {uh{dch Ej|hd{'
Ghkhu~a [uybhuhuh{dchfj gdh{aeasbauca eju `f yu`ebag zhhdghfshzc$ Eq `ushg @{ghdbbhuh
dagbj nu{hsbhu {hbhc$ Ej|hd{ jgyhuhs`uqdqd @{ghdbbhuh fhu Ehschd gssanjf eqbgh hehbhu
8;>>ch fq|adbaujdcad ejuj `bhd [h~`ja F`dsq Hgaca`chd fhubf eqbcq$ Chmh dka 8;>;sa
Yhyhdd c|adbacjj" Ghkhu ~a Feu{ fuhbbhudd ch fhsbc {fadcaujzaza zdabjf Mhb {anaujdjd
ezf eju ehhu{|bh quhgh{dd hucdchd Hgaca` jgcj zhbd| ehdh c`uqchd Sufbaujd
|aujda eju {anau zhygh fhuhu hbgs$ 5; Hq{s`{ 8;>>ch dagbj eju Suf cadj| {{ `bhd
Oabje`bqzq aba oajucj$ Eq mq{q{ Mu{jsjzhd cdzh{dch {a~jdba fhubhdhkhf fhchu ezf eju ehhu`bhuhf oubc$ Hgaca` 8;>?ca equhz Ej|hd{h ~aucj$ Eq cquqg @{ghdbbhud Ehbfhdbhu jba `bhd
ehd fa{jdsjza quhssz{h ch ^$ J`hdda{jd `bq ~a dhjej J^$ Hdcu`djf`{J$ Gquhcd{uhub shbaebaujda
e`zqd aauaf fhbazj 8;?>ch zadjcad @{ghdbbhuh sauf acakafsju$1>
Hdhc`bq ~a Ehbfhdbhuch ojujsjj nhhbjzasbauba @{ghdbeazbjjdj eju ca~bas mhbjda oasjuad J$ Gquhc
cdagjdca zadj jmsjzhbhu" h{fauj{j{sagjd c|adbadga{jda ~a ca~bas safjbhsdch dagbj cajjfbjfbaua
z`b hg" gaufa|j eju zhydd sagabbauj hsbgs$ J$ Gquhc |abbjfba [sanhd Cqhdd fqucqq
jgyhuhs`ubqqd chbgh{dchd {`duh na`chb eazbauj ~h{hbbjf ehbhuzbh fadcj{jda ehbhzy Ehbfhdbhud
{jzh{j zhy{dchdagbj cajjfbjfbaua {aeay `bcq$ Ehbfhdbhuch f`b mhbjdca jbaubazj" eh|ad ejubajf
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
26/1849
39
zaubj fq~~asbaujd cjuadjj jba fhubhs" mhssh fhu shhuuq|bhubh @{ghdbbhu |hghd |hghd {h~qdgh
cquqgqdch ejba fhbcbhu$ Yhyhdd" shbzhd ca~basbaujdjd Ehbfhdbhuchfjzaubj qd{qubhubh jssjnhf" nasjmbauj
hf{hssz{h ch `dbhu Ehbfhdbhuchd fhughz {hbhzhghc$ Djsafjg eheh{dd H~uqyhch `bcqq
{uhch `dqd dhjej `bhuhf {shdeqbch eqbqdhd J^$ Hdcu`djf`{" Sufbaua fhu cjuadgafsad{a `dbhu
zhssughf oauafsjj jdhdkdchzc$ {shdeqbcheq fhufbf mhfjgfad" 8;?8ca Ehbfhd shujmjehfgchd
eju ehfh dagbj mhcj{a chmh ~qfq eqbcq$ @{ghdbbhud Ghfac`dzhzh c`uq jbaubagabaujdj
adoabbagaf j{sazad [aua|cafj ca{y`s ~hd Qoblah fhucaj ^qfhjd jba 8;?8 Azbbdca Acjudaza
c`uq jbaubacj$ Nhfhs Gauj ughfz{dch jugadca -ud`gad*5> Azbca zhys {h~h fhzeassj$
[uy `ucq{qdqd eju ebg jgmh acjbcj$ Eq {h~hsh fh|hdbhd ehhu @{ghdbbhuh Ghfac`dzh"
[uej{shd" Zqdhdj{shd fhybhud hs$ Eju`f [uy yuad{j mhuh cagaf huszbh ehbbf ejbcjucjbau$
Eqdbhuchd ejuj ca chmh {`duh an{hda~j eju muasa {hmjy `bhkhf `bhd ^qfhjdjd `bq Ghuf` jcj$1?
Hzukh eq {h~h {`dqdch Ej|hd{d Ehs jba fhuh ehbhdsbhu fa{jbcj$ Nhfhs jgyhuhs`uqd ff `bq
Ghdqab" Qoblahddghbqejzasjdj uadjdka 8;?5 Fh{gdch [aua|jhbgs$ @{ghdbbhueqdh sayfj
o{sauauaf [aua|j fqhssfbhu ojej 8;?5 Dj{hddch [abhdjfa mkqg assjbau{a ca eju {ua jjd oauj
afjbgaf |`uqdch fhbcbhu$ Eqdqdbh ejubjfsa Ej|hd{ |`u cquqgch fhbcdchd jgyhuhs`u ^$ `hdda{ J$
Gquhc jba ehu zhys$ Ezbaka Ej|hd{ @{ghdbbhuhehgb mhba oabgj ~a ~h{hbbjf z`bqdh ojugj `bcq$
Mhssh ^$ J`hdda{ Gquhc {hza{jdca `bq J^$ Hdcu`djf`{hfhu zadjcad shmsd abca acaejbgjsj$ 8;?>'
8;=8 huh{dch J^$ Hdcu`djf`{qd mhfjgjzasj ~a {shdeqb jba Ohbhshchfj Kada~j|bjbau huh{dchfj j
{h~h zbbhu" Gquhch Uqgabjca `bcqfh uhmhs mhuafas asga jgfhd ~augjsj$ Eq cdag @{ghdbbhud
Uqgabjca fhbk eju afjbca zaubasjfbauj ca~uazj `bqsqucq$ Sufbau ^huchu ugh ~hcj{jda qbhs"
8;=9ca @mujza ~a Yjubayaza ojucjbau" Hudh~qsbqfh c`uq jdcjbau$ Eju ehfh Suf f`bq Gauj ugh
e`zqdkh jbaubazauaf [`nzhz 8;=1sa" Djj 8;=>ch hbgs$ sa zhdchd ^$ `hdda{jd cjau `bqGhdqab 8;?8ca [aua|j hbhuhf fadcj ehdh mhuafas asgaza ehbhgs$ Gquhc eheh{dh ch fhu
fhd Ghdqabjd |aujda Mhzuaccjd Yhhzodcaugjsj$ @{ghdb obauj Azbb 8;=;sa [aua|j zadjcad
hbc" Ghdqabjd gaufa|j `bhd [abhdjf dbaujda qbhs" 8;=?za fhchu equhz fqhsgh hbsdch sqssq$ amju
: Dj{hdch aba oajujbcj$1=
@{ghdbbhud Ehbfhdbhuch nhhbjzasbaujdj z`qdbhsuc cdagca eju [uyjgyhuhs`ubqq fquhd ~a
shkd 8;3>ch {fysaojzgj eqbqdhd [sanhd Cqhdd8;11sa bg |aujda" ca~basj chbg ~a
g{shfjb na`chb eazbjfbaua ebdgs$1: Eqdbhuchd ejuj `bhd ~a G`uh~h damuj asuhndch mhfjgjzas
fqugq eqbqdhd Bh|hu" zqfhuch ch eabjusjbcjj |aua" 8;?8ca jugad {h~hdch hzd |hghdch
uhfjebauj `bhd [aua| ca{y`sbhudd ~a zjda hzd zb Cqhdd `bq ~a mhbanj Fuhb Qu`qd bgdd
hucdchd ojcauaf d ybhdh fs$ Cqhdd fqucqq ehg{| [uy fjbj{a{jdjd ca ca{sajdj hbhuhf
obadcj$ 8;?8ca jugadcad{`duh Ehbfhdbhuch@{ghdb mhfjgjzasjdjd oabakajdj shzjd acakaf `bhd
F`{`~h {h~h" Bh|hudgssanjf obaujzba J$ Gquhchuh{dch kauazhd assj$ Fhzdhfbhuch J$ Gquhcd
c`uqchd Bh|hud |aujda zuga{j 8;==ca @{ghdb fq~~asbaujdjd Yb`djfsa quhc ghbqejzasa
chzhdcubu$ Djjdfq|azehs{dchfj Yb`djfsa@{ghdb fq~~asbaujjba [uybhufhubhgbhu{h ch kjccj
eju huygh `bghg" magad hucdchd ch J$ Gquhc 8;=> Afjg hz {`dbhudch Djj hbgs$ 8;==
Hq{s`{qdch @{ghdb fq~~asbaujdjd hu eju ghbqejzasa quhc {h~h" Ejbafh ch S~usf`
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
27/1849
38
bjcaubjjdcafj E`{dh `ucq{qzbh zhybgs$ J$ Gquhc Bh|hu jba S~usf` huh{dch jejubjj `bgh jmsjghbj
fhu{dch hzd |hghdch ~h{hbj `bhd Bh|hud|aujda zuc$ H{bdch eq
@{ghdb {dubhudch eju ~h{hbjd j{zhdd eh{sugh hghb eju {anau cajb" eho{sauga{j
gqmsagab eju sambjfadjd `ushchd fhbcubgh{dh zdabjf eju mhuafhss$>9 Eq dagbj {h~h" 5= Mh|juhd
8;=:ch F`{`~h `~h{dch~qfq eqbcq$ Zhybhd gkhcaba fa{jd eju @{ghdb ohbjejzasj jba dasjkabadcj$>8Hdkhf J$ Gquhc ~a Bh|hu {h~h gazchddch mhzhsbhud fhzeassjbau$ Eq {h~hsh hbdhd zadjbojza
uhgad [uy gjs`{q F`{`~h gkhcaba{jdj eju |hnau `bhuhf jbacj$ |abbjfba ]J]$ z|zbch eq y`ybau
gjs`{qd `bqqgqdch gjbbj eju jca`b`ljdjd ~hub sagab `bgqsq$ Eq gjs`{ Bh|hudhm{dch s`ybhdc"
[uy @us`c`f{ fbs saaffb assj$ [uybhud hdh zqucq" fhbyom `bhuhf F`{`~h ezf eju dag
fh|hdc$ H{bdch eq {h~h dasjkabauj jsjehuzbh @{ghdbbhu h{dchd gmjgcju$ F{h ~hcaca
@{ghdbbhuhezf eju h{fauj ~a {jzh{j fh|hd {hbhc$ Husf `dbhuh Sqdh damujdjd odazjdca fhbhd
eboabauca Ghkhubhuchd ehfh fhu f`zhkhf eju o fhbghgs$ Fq|az [uej{shd z`bq @{ghdbbhuh
hbg" [uy ca{y`sbqq ~h{hb mhba oabgj" Ghfac`dzh" [uej{shd" Hudh~qsbqf ~a E`{dhzh c`uqjbaubaga jgfhd c`gqsq$ Q|qd ~hcaca j{a E`{dhzh q|hdhkhf nasjmbau" {| f`dq{q eboadjd asdjf"
{`{zhb" {jzh{j" af`d`gjf ~a fbsuab zhy{dch dagbj cajjfbjfbaua z`b hs$>5 Equhch {bhgjzasjd
zhzb {aeaybauj shusghb `bghfbh ejubjfsa Fhs`bjf eh{f{ hbsdchfj oquqybhud @{ghdb jchua{jdca
{bhgjzasj {asjfbauj" {bhgjzasjd ejucad cajb sacujkj `bhuhf zhzbc" eqdch af`d`gjf ~a {`{zhb
{aeaybaujd u`b `zdhc |aujdca cquqbqu$ {bhgbhghdd amjubaucad fzbaua c`uq eju zhzbgh ajbjgj
o{saugj `bcqq cdbgafsacju$ Hzukh {bhgjzasjd zhzbdch zaubj qd{qubhud @{ghdb jchua{jdca
{| {hmjej `bghf" ga~fjbaujdj fq~~asbadcjugaf ghf{hcdd ch asfjbj `bcqq jbauj {ubgsu$ Hdkhf
esd eq oubau jjdca Suf f`b`dj|h{z`dqdqd sa{jubauj" saffabaujd" cau~jbaujd ghda~j u`bbauj
zasaujdka jdkabadgj cajbcju$ E`o`gjbnhfsu j{a esd eq {aeaybau jjdca ad |hzn `bhdcu$
@{ghdb mhfjgjzasjdjd Odaz Ehbfhdbhuchfj mhbf |aujdca `bqg{q| sa{jubauj `bcqq" `dbhud
gjbbas afbjdca saaffbbaujdj adoabbacjj" mhssh nasjmbaujd Ehbfhdbhuchfjajsbj qd{qubhud H~uqyhfbsu
~a gacadjzasjda fhsbgh{d zh~hbhss oubauj" huj~hb fhzdhfbhu |aujdca hbghbhud husgh{zbh
jzjka |hznbhg o|fgafsacju$ Oauj Ehbfhdbhuchfj @{ghdb nasjmbauj zaubj qd{qubhud j{fhd
{hmhbhudch dagbj cajgabaua z`b hgs" hdkhf `dbhud gjbbj eadbjfbaujdj f`uqghbhud ch sagjd
asgjsj$ Ga{abh Uqg~a [bh~bhudz`qd cjdj" asdjf ~a fbsuab eh{fbhu hbsdch Hudh~qsbhu" {bhgjzasj
ezf bca fheqb acauaf" eabfj ca eq {hzaca asdjf ~hubfbhud f`uqzhejbgjbau" Uqgbhgh ~a[bh~bhgh{uabauj fa{jbgjsju$>; Hzukh {bhgbhgh`dbhud sufbaga{jda cajb" eq fbsud z`qd
asfj{jdjd mhfjg `bgh{dh z`b hg" nhfhs ajsbj eboabaucad o asgj `bhd Hdhc`bq gadabj Suf
dnq{ jba fhzdhgh ch mq{qba oabgjsju$ @{ghdb mhfjgjzasjdjd zaubaga{j jba qzoqbhdhd mqfqf
{j{sagj" o~adbjf ~hhc acad {hbhg gaufa|j jchua" Ehbfhd gjbbasbau g`|hzjjdjd gqmhnh|h{dch asfjbj
`bgqsqu$ gsjzh| shddhd fjbj{abau" cjdj ~a {`{zhb mhzhs caujdcad asfjbazakaf eju shu|ch ~a a{fj{jdcad
ca chmh uhmhs husbhu hbsdch nhhbjzasbaujdj {ucucfbauj ojej @us`c`f{Muj{sjzhdb ghccj ~a ghda~j
hchd oabjgj" @{ghdb gaukjbaujdjd a{h{ `bhuhf shdcfbhu" fjbj{a mjzauhuj{jdj f`uqzqy
ca{safbacjfbauj jgsjzh|b eju {shs fh|hdgsu$ Mhssh eq fjbj{abau ejbhmhua ]J]$ z|zbch @{ghdb
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
28/1849
35
jchua{jda fhu cjuadjj `uohdj|a acaejbakaf eju f`dqgh oabgjbaucju$ Ehbfhd gjbbasbaujdjd eadbjfbaujdj
f`uqghbhudch zadj nsjmbaua fhu zaubj mhbfd jfsj{hcj ~a {`{zhb" fbsuab ehfgchd {sd `bghbhudd
asfjbj `bcqq z`bqdchfj oubau>3 shujmj oauafbaua qzoqd cga|$ Eq oubau @{ghdb mqfqf"
jfsj{hcj {j{sagjdjd ~a qzoqbhd afjbbaujdjd bhzfzbh fh~uhdhghg bgh{dchd fhzdhfbhdgsu$
F`{`~h {h~h jba ehbhzhd {uasa fhcaga fhcaga Suhfzh" Ghfac`dzh ~a Fq|azc`qEqbohuj{shd nasjmbau jjd sagab chzhdhf d`fsh{ `bhkhf Hdhc`bqgadabj Suf f`b`dj|h{z`dqdh {hmda
`bqy fa{jn eju afjbca Suf j{fhd {hmhbhu mhbjda oabjufad" E`{dh ~a Hudh~qsbqfsh j{bhgbhgh
ehbhzhuhf Ehbfhdbhuchfj @{ghdb~hubdd {hbhgbhgh{d sagjd acakafsju$ Eq {hbhg zaubaga
8395ca Hdfhuh {h~hdch chuea zjzad ca~basjd eq ezf eqmuhdd chmj {sa{jdcad oabaejbakaj
y`shd{jzabj {hbhg ~a eju ehfgh zadjcad s`yhubhdgh jgfhdd ch ~augjsju$
?$ Ehs Hdhc`bqEazbjfbaujdjd ^h{hbbaga [uakjdjd Ehbhgh{
@{ghdbbhud Uqgabjca sqsqdghzh ehbhghbhu chmh 8;19bj zbbhuchd jsjehuad `dbhud Ehs
Hdhc`bq Sufgad eazbjfbauj jba `bhd gdh{aeasbaujdca eju cdg d`fsh{ `bgqsqu$ |abbjfba
Uqgabjca {du mhsbhudch fadcj h{fauj ouqybhuzbh oh|h zhyhd q eazbauj ezf muasa {hmjy
`bcqbhu$ Eq hzd |hghdch `dbhuh jmsjhg ~a |adojdbjf ca fh|hdcugs$ [| f`dq{q jmsjhg ~a eq
eboaca abca acjbadbau" Hdhc`bqch oauaf @{ghdboauaf{a cjau eazbjfbau saehh{ |aujdca ezf eju
asfj zhys$ Ehs Hdhc`bq ~a @ush Hdhc`bq eazbaujdjd shehdbhudd ~a h{fauj |guabaujdjd @{ghdb
shuhndh fhzgh{d" hzd jgfhdbhuh fh~qgh ma~a{j c`bhz{zbh" f`bhzbhsuc$ Mhssh oa shujmbj ca `b{h
shujmj fubbhmd eq f`dqchfj jnhcabaujdjd shujmj {azjuba yhuababbjfbau o{saucjjdj {zbagaf zhdb
`bgh|$ @{ghdbbhu f`gqbhudchd ehbhzhuhf Hdhc`bqchfj Sufgad eazbjfbauj |aujdca {`d cauakacjffhsbj eju {jzh{as shfjy asgjbaucj$ Eq {jzh{as jfj {hnmhch fadcj{jdj o{sauju$ bfj J$ Gquhc cdagjdca
ehbhzhd ~h{hbbjf" zhdj Ehs Hdhc`bq Sufgad cdzh{d @{ghdb ehzuh hbsdch oa~af
{hzbhejbakaf eju f`dnacauh{z`d mhbjdca sqsgh" jfjdkj{j j{a Zbcug Ehza|jcjd gaufa|j eju ca~bas fqugh
njfuj jauj{jdca esd ~h{hbbauj c`uqchd gaufa|j jchuaza ehbhgh ~a a{fj eaz hjbabaujdj sh{njza asga
jcj$>1 J$ Gquhc gqmsagabad Uqgabjcafj nhhbjzasbaujdj z`qdbhsughdd ch asfj{jzba hufhchd
oabaejbakaf sambjfabauj ma{heh fhsz`ucq$ Hzukh @ush Hdhc`bqch [abqfbqbhud ~huj{j `bgh
jccjh{dchfjob Fhuhghd`qbbhu" Ehs Hdhc`bqeazbjfbauj |aujdca ead|auj y`bjsjfhbhu shfjy acjz`ucq
~a eq ehfgchd dagbj eju uhfjy cquqgqdchzc$ 8;>9b zbbhuchd jsjehuad Fhuhghd`qbbhu nhfsu ~auafheasj d ybhdh fs$ @{ghdbbhud fnjuba {h~hgh muasj esd Sufgad q cdzh{dch" mhssh
@ush Hdhc`bqchfj eazbjfbaua fhchu zhzbgs$ Q cdzh{dchfj Oaugjzhd`qbbhudd `zdhc u`b
jgcj @{ghdbbhu {sbadgjsj$ Ezbaka J$ Gquhccjffhsbj eju afjbca ~h{hbbjfeh fqugh {jzh{asj ehbhss$
Eq jfj ob eazbjf huh{dch fhbhd ff eazbjfbau j{a cquqgbhud eqdbhud mhuafasbaujda oua
hzhubhghzh hbsbhu$ Nhfhs @{ghdbbhu jfj `bhz {`duh{dch bjcaubjj {sbadgafsa ~a Hdhc`bqchfj
eazbjfbauj fadcj{jda ehbhghfsh oakjfgacjbau$
bf `bhz" Fhuhghd`qbbhudd @{ghdbbhud oh|h muasbaujdj fadcjbaujdjd ca {sabadaejbakajdj
o{saugaza zdabjf bhuhf ojujsjfbauj O`ujo`{ -[jbjnfa jba Aucagbj huh{dch eju fz zaubaga{j* {anaujcju$
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
29/1849
3;
Eq {anaujd hbgh{dch Gagbf {qbshddd hu{ ch asfjbj `bgqsq$ [abqfbq ~huj{j `bgh {nhszbh
Sufgad eazbjfbaujdj fadcj ehzuh hbsdh huhd Fhuhghdbbhud 39$999 fjjbjf ezf `ucq{qdh
Hdhc`bq eazbaujdjd fq~~asbauj ca fhsbc$ Feu{ fuhbdd mjghza{jdcafj O`ujo`{ fhba fqghdchd U`eaus
ca Bq{jodhd Feu{ fuhb J$ Yjauua Bq{jodhdchd zhucg j{sacj$ qehs 8;>? {`dbhudch Hdhc`bq
eazbjfbauj gsauaf fq~~asbauj Feu{shd oabad zhucg dbazagacjbau ~a eq fq~~asbau fhu{dch
e`|oqdh quhcbhu" chbhuh afjbcjbau$>> Eq ehhu{|bf Fhuhghd`qbbhuddeazbjfbau da|cjdca jghld
shghgad {hu{g `bghbcu$ Ezbaka Uqgabjca ehhub oh|hbhubh d ybhdh fhd Gquhc Eaz ejucad
{sd eju f`dqg fh|hdg `bcq$ Djsafjg O`ujo`{ {anauj {`dqdch fadcj hcdh mqsea `fqsqy
Nabafhehcch {jffa fa{sjuad Mhgjc`bq bzh{ Eaz" Fhuhghd`bq Hbhaccjd Eaza fhu fs$ Nhfhs
Hbhaccjd Eaz ddca |`u cquqgh cdka ca Oaugjzhd`bq [bazghd~a @{ghdbeazj Gquhcchd
zhucg shbay assj$ Chmh {`duh zaujda oaad `bq M{azjd Eaz ca Fhuhghdbbhuh fhu @{ghdb
mjghza{jda ojucjj ojej" `dbhud eh{f{ fhu{dch ch Fhuhghd{dudch eqbqdhd fhbabauj @{ghdbbhuh
yhuh fhub ca~uassj$ Eqdbhu Hfamju" Eazamju" [azcjamju" Zhb~h ~a Fhuhh ojej dagbj
gaufa|baucj$>? Eq huhch J$ Gquhc `bq Ehza|jcj Oaugjzhd`bq [bazghd Eazjd f| jba a~badcjugj"
fhubdch azj| `bhuhf Fshmzh" Agas" [jgh~ ~a Sh~hdb@{ghdbbhuh~aujbgjsj$ 8;=9a fhchu eq
zuabaujd @{ghdb jchua{jdaoasjj hfsu$ Hdkhf s`yuhf {hsd hbgh ~a azj| z`bqzbh s`yuhf fh|hdgh
faznjzasj" @{ghdb fhzdhfbhudd cquqgq gauq o{sauga hehbhudd ud ejba `b{h" Fhuhghdb'
@{ghdb uafheasj jjdca {fhd Oaugjzhd`qbbhu ~a Mhgjc`qbbhudd zdbaujdj @{ghdbbhuh
a~jucjfbaujdca yma eqbqdghghfshcu$ sa zhdchd 8;13sa Hdfhuhdd aba oajujbga{jdjd hucdchd
@ush Hdhc`bqzh c`uq hbhd f`ujc`u" J$ Gquhc cdagjdca jbaubjf fh|hdgs$ Hdhc`bqch jfjdkj
zhzbgh zdd uhd jyaf sjkhuasj z`bq |aujdcafj eq f`ujc`u `bqsqucq$ [j~h{sh Auasdh `qbbhudd
zaujda oaad Fhc Equmhdaccjda fhu S`fhs'Hgh{zh eboa{jdcafj ff eazbjfbau @{ghdbmjghza{jda ojucjbau$ @{ghdb dnq|q chmh {`duh Azhbas'j Uqg cadjbakaf `bhd @ush Hdhc`bq fa{jgjda
c`uq asfjbj `bghzh ehbhc$
Mhgjc`qbbhudchd {hsd hbdc jccjh acjbad eboa" @{ghdbbhubh Fhuhghdbbhu huh{dch
m|bhdhd gkhcabadjd oudu {aeaybauj `bhuhf shfcjg acjbju$ H{bdch eq jfj uhfje eazbjj adjdca
{`dqdch ejuejujzba fhu fhuzh oasjuakaf chmh caujd {aeaybaujd eju ehmhda{jzcj$ J$ Gquhc 8;=?ca
F`dzh |aujda zuc ~a equhch Nuadfzh|{ hcb zauca zhybhd {h~hsh Fhuhghdbbhu e`|oqdh
quhss$ Eq cquqg hzd |hghdch Fhuhghd`qbbhudd eazbjfbau |aujdcafj jccjhbhudd {`dqdq
`bqsqucq$ Ezbaka 8;>?cad 8;=?za fhchufj cdagca @{ghdbbhu ad ezf uhfjybauj `bhd
Fhuhghdbbhud dnq|bhud jzjka fug `bcqbhu$ Fhuhghd`qbbhu @{ghdb mhfjgjzasjdj shdc" cjau
eazbjfbau ca zjda @{ghdbbhud zf{af mhfjgjzasj hbsdh ojugjbaucj$ @{ghdbbhu jbf canh @ush
Hdhc`bqch dagbj {hzbhejbakaf eju jbaubaga zhygbhu" [j~h{h fhchu chzhdgbhuc$ Hdhc`bqch jfj
f`b mhbjdcafj jbaubazj ejubagj `bcq$ 8;=:ch F`{`~h {h~h @{ghdb ehzuh hbsdchfj Hdhc`bq
f`dnacauh{z`dqdqd jbf kjccj ouds{d safjb asgjsju$ Eq {h~hh Ehs Hdhc`bq eazbauj fq~~asbauj
fhsbgs$ Equhch zqfhuch ch sagh{ acjbcjj ojej ezf eju ehhu fh|hdbgs" nhfhs J$ Gquhcd
amhcasj" eq jssjnhfd |bga{jda" Fhuhghd`qbbhudd{`d eju hehzbh cjau eazbjfbauj fadcj zhddh
hbhuhf Hdhc`bqchfj @{ghdb s`yuhfbhudh{hbcugh{dh z`b hs$ Eabfj ca eq cquqg eheh{dd zaujda
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
30/1849
33
oaad Zbcug Ehza|jca ffb eju |g z`bq o{saucj$ Eq j{a {aus ~a fhs eju hdbhzbh eazbjf
s`yuhfbhud ~h{jbjf cajb c`uqchd gaufa|jd f`dsu`bda hby eju @{ghdb {hdkh mhbjda oasjugaf jcj$>=
^h{hbbjf eh jba ehbhdhd zhmqs c`uqchd @{ghdb s`yuh `bhd Hdhc`bq eazbjfbauj mhbfdd eq
mhfjgjzasj f`bhz fheqb acjy asgacjfbauj f`dq{q hf cajbcju$ @{ghdb {j{sagjdjd gaufa|jbagagj
`bgh{" eazbjfbaujd kaghhs zhy{ jba @{ghdb kagjzasjdjd shehd jsjehuzbh ejuejubaujzba hzd fbsuaba~uaza gad{qy eqbqdghbhu" sjghu ~a gbf z`bqzbh zauab eaz huj{s`fuh{j{jda ujhzas asga ~a `dbhu
fadcj {j{sagbauj jjda hbghbhu" djmhzas Uqgabjca oh|h muasjzba {j~ujbgabauj" `bgh{ gqmsagab
sayfjbauj cadoabagj ~a mhbfd qzqgqdq {hbhg `bghbcu$ sa zhdchd Hdhc`bq eazbjfbaujdjdjbmhfd
gauq |agjdbaua afgaf jjd oa shujmbj @{ghdb fhzdhfbhudd zadj n`ugbbauba auj |agjdj `bqsqugh
hehbhu ch cjffhs afjkjcju$
=$ Zbcug Ehza|jcjdGaufa|j Ca~bas G`cabjdjd @ushzh f
F`{`~h {h~hdch J$ Gquhc mhzhsd fhzeacaufad oaujca Hdhc`bq ~a Uqgabjca dagbj
oabjgabau {hbhg" eazbjf zhy{dchd {zubg" gmjg uhfjybaujdj {jdcjujy fadcj ehzuh hbsdh
s`ybhg ~a mjghza{jda hbg eju ca~bas euhfgs$ Nhfhs ~h{hbbjf {jzh{asj ca~basjd ob eju gaufa|j
{j{sag fqugh{dd ddca ezf eju adoab `bhuhf cqughfsh jcj$ Oauaf Hdhc`bqch oauaf{a
Uqgabjcafj ~h{hb eazbaumau hd eju nu{hsd eqbcqfbhudch f`bhzkh eq oa~af ehchd fqusqbhejbjubaucj$
Djsafjg Gquhcd {h~h gazchddch ~anhs" mag Hdhc`bqch mag ca Ehbfhdbhuch fyuchdghbhuh z`b
hghfsh oakjfgacj$ [h~h hbhddch eheh{dd bgddd magad hucdchd @{ghdb shmsdh oaad
Ehza|jc">: jbf j `bhuhf jsafj uhfjybaujdj eaushuhn acauaf f`dsu`b {hbhc$ Magad hucdchd ad dagbj
macanj" Fhuhghd`qbbhu jba ejubaad ~h{hbbauj Ehs Hdhc`bqEazbjfbauj `bcq$ Ej|hd{ ch nu{hsshd j{sjnhcaacauaf eh| zaubauj" eq huhch [abhdjfj oauj hbgs$ Nhfhs Hdhc`bqchfj ga{ababau chmh hkjbjzas
fh|hdgs$ Fhuhghd`bq Hbhaccjd Eaz Eazamujhbhuhf A{fjamjua fhchu q|hdc$ Oaugjzhd`bq JJ$
Zhfqe Eaz gjuh{ z`bqzbh abjdcad fhuc s`yuhfbhu zadjcad |hys assj" Fhc Equmhdaccjd j{a
Fuamjua ojugjsj$ Zbcug Ehza|jc [uy fuhbdd `bq [saymhd Bh|hua~jk jba hdbhhuhf `dq ~h{hbj
zhysfshd {`duh Hdhc`bqzh ojsgaf |aua mhuafasa oasj$ @dqd Uqgabjcad hzubgh{dchd {`duh
@{ghdb mhfjgjzasjdj shdghzhd {fy~a Yujsjdh mh~hbj{j mhfjgj ^qf Euhdf`~jk Fadcj eboa{jdcafj
amjubauj hbghzh hbhd @{ghdbbhuhfhu f`zcqz{h ch 8;:8ca {fy" Yhh Zjjs Eaz shuhndchd aba
oajujbcj ~a dagbj eju { abca acjbcj$
Hdhc`bqzh oaad Zbcug Ehza|jc" 8;=:'8;:9 fdch Ehs Hdhc`bqchfj [huqmhd" Hzcd"
Gadsaa" Mhgjc" Oaugjzhd eazbjfbaujdj c`uqchd @{ghdb jchua{j hbsdh hbc$ 8;:9 {`dehmhudch
zhddch Ej|hd{ jgyhuhs`uqdqd `bq Ghdqab~a Khdchub[bazghd Eaz`bcqq mhbca Ehs Hdhc`bqch
Suf s`yuhfbhu jjdca hcash eju hch ojej fhbg `bhd saf Ej|hd{ amuj Hbhamjuj aba oajucj$?9 8;:9
Ghz{dch Fhuhmj{hu [hmjysaeqbqdhd Zbcug Ehza|jc" Fhuhghd`qbbhudh fhu mh|ubf zhyghzh
ehbhc" mhuafasa oaauaf Eazamjuj hbc" F`dzh |aujda zuzy fqhss$ Nhfhs Khdchu`bq
[bazghd Eazjba Fhc Equmhdaccjd gsauaf eju mhuafhs c|adbazauaf @{ghdb s`yuhfbhudh ojujdka"
fqhsghz fhbcuy Fhuhghd`qbbhu jba hdbhgh zhys$ huhgeh {qzq mau jfj ca~bas huh{dch {du
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
31/1849
31
`bcq" hzukh Eazamju ~a kj~hu @{ghdb {dubhu jjdca fhbc$ Zbcug Ehza|jcjd eqdchd {`duhfj
macanj j{a Khdchu`qbbhu `bcq$?8 [anau jjd eheh{dd bg |aujda 8;:8 Ghusdch Ej|hd{
jgyhuhs`uq `bhd JJ$ Ghdqabj zadjcad zhddh huc$?5 Eq huhch ~h{hbj cquqgqdchfj Ej|hd{d
ehamujdca g{bghd skkhud zaubasjj eju ghmhbba `bqgq" eqdbhud jbauj jjd eju fhc shzjdjdj
fheqb assjugj" cadga{j oauafad mhuhkd gjfshud ch husugs$ jgcj ej||hs Ej|hd{ jgyhuhs`uqdq
Khdchu`qbbhu |aujda zhyhkh {anau jjd zhddh oasjusga{j" eju ehfgh Ej|hd{d fhcaujdjd fadcj
abbaujdca `bcqqdq o{sauga cdka{jdcad fhzdhfbhdghfshzc$
JJ$ Ghdqab = Mh|juhd 8;:8cad 8;:5 @khdh fhchu fq~~asbaujzba Zbcug Ehza|jcjd zhddch
eqbqdcq$?; Eq {anau {uh{dch @{ghdbbhuFh{shg`dq'[jd`y mhssdh fhchu jbaubacjbau{a ca Khdchub ~a
Fhc Equmhdaccjdjd fq~~asbauj fhu{dch ehhub `bhghcbhu$ Hucdchd @{ghdkfh fhchu oabjdcj"
nhfhs `uqgbqga~fjjdca Fhc Equmhdaccjdfhu{dch sqsqdqbhghc$ Fhc Equmhdaccjd [j~ujmj{hu ~a
Hdfhuhzh fhchu q|hdc" shmujehssh eqbqdcq$?3 8;:5ca Fhc Equmhdaccjdjd fqhsgh{ hbsdchfj
Hgh{zh agjujdjd @{ghdbmjghza{j hbsdh ojuga{j |aujda equhch @{ghdb f`dsu`b fquqbcq$ Eq zdcaZajbughf ~hcj{jdcafj Shkaccjd`qbbhu" Gau|jn`d eboa{jdca Shhd`qbbhu" Ehnuh mhfjgj ojej eh|
ghmhbbj eazbau @{ghdb mhfjgjzasjdj shdgbhuc$ Eq afjbca @{ghdbbhuhfhu f`zhejbakaf ehbkh jfj
o `ch fhbgs$ Fhc Equmhdaccjd ~a Fhuhghd`qbbhu$ @dbhud eaushuhn acjbga{j hdkhf 8;:?':=
zbbhudchfj gkhcababau {uh{dch" H~uqyhchfj cquqgqd {hbhgbhsubgh{dd hucdchd
oauafbaakafsj$ Djsafjg @{ghdbbhudH~uqyhchfj gaoqbjzasbauj {uh{dch zadjcad mhuafasbadad
Fhuhghd`qbbhudh fhu {anau hbg" Fhuhghd`bq Hbhaccjd Eazjd fq~~asbauj Hfhzchghbqejzasa
quhsbg" Hbhaccjd Eaz fhhuhf F`dzh fhba{jda fhyhdg" hdkhf fhbaza ojuad @{ghdb fq~~asbauj
shuhndchd jchg acjbgjsj$ Ezbaka F`dzh ~a cjau Fhuhghd s`yuhfbhu f`dsu`b hbsdh hbdc -8;:?
{`dehmhu*$ Ausa{j zb Fhc Equmhdaccjdjd mhfjg `bcqq zaubau aba oajujbcj$ @{ghdb `ucqbhu Nuhs
~hcj{jdcad Gagbf s`yuhfbhudh ojuauaf Ghbhszh'Abej{shdh fhchu jbaubacj$ Eq cquqg qnqfsh eabjugj
`bhd Sjgqu samcjcjda fhu gqmsagab @{ghdb'Gagbf jssjnhfd adoabbagj" @{ghdbbhud zhbd|
fhbgh{dh z`b hgsu$
H~uqyhch j{a Zbcug Ehza|jcjdeq kuasfhu mhfjgjzashdbhz asfjbj eju afjbca {ugafsazcj$
8;:5 qehsdchfj sh ojzga suadj {`duh{dch gyhuhs`u JJ$ Ghdqab" eju {ua jjd yhcjhmd ~h{hbj
`bhuhf h{fauj zfgbbfsad fqusqbgq cquqgchzc$ Nhfhs esd Ehbfhdbhuch Suf ok chmh ch
fq~~asbadjz`ucq$ @{ghdbbhud Hdhc`bqchfj gaoqbjzasbauj {uh{ch q eazbauj nhhbjzasbauj ca~hgassjugj" Yhh Zjjszqfhuch ch sagh{ acjbcjj |aua ^qf Euhdf`~jka e`zqd acjugj" eq huhch ch
Njuq| Eaz Anbhfh" hmjd Eaz Hudh~qsbqfh fhu hfdbhuch eqbqdgqsq$ Nhfhs Ehbfhdbhuch dagbj
mhuafasbadgabau `bghfshzc$ Anbhf yuad{j Gjuah [jbj{suazj oauj hbg ~a Fhujdhehcchfj @{ghdb
fq~~asbaujdj {fsughzh ehbhg" ^adacjfbjbau G`uh |aujdca z`qdbhufad" Ghkhubhu ch Anbhf ~a
Sqdh Eqbohuj{shd |aujdca nhhbjzasbaujdj husugbhuc$?1 8;:;sa Eqbohufuhb jghd Ghkhubhud ch
ca{saj jba ehfhbcuc$ Eju @{ghdb `ucq{q8? Saggq| 8;:;sa Sud`~hzaba oajucj$ jghdDje`bq
zh afjbgaf |`uqdch fhbc$ Ezbaka esd Eqbohu fuhbb @{ghdb s`yuh mhbjda oabgj `bqz`ucq$
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
32/1849
3>
Zhbd| Ghkhu{dudh zhfd ^jcjdcaeju yuad{bjf euhfbgs" equhch jghdd ~az fhucaj [suh{jgju
eqbqdqz`ucq$
Ehbfhdbhuchfj cquqgh afj c|ad ~augaf j{sazad Ehza|jc 8;:;'8;:3 fdch Ehbfhd
yuad{baujdj ~a Yhbh`b`o`{bhu[aua|cas`ybhzhuhf `dbhud ehbbfbhud cadagaf ~a yafjsjugaf j{sacj$
gyhuhs`u JJ$ Ghdqab" G`uh ca{y`sq `bhd fhucaj Sma`c`u`{" zaadbauj gyhuhs`u ^JJ$ `hdda{"
Ghdqabjd fhzdyacauj F`d{shdsjd Cuhoh{" [uy fuhb [sanhd Bh|hua~jk [aua|a oabcjbau$ Ehza|jc
Sma`c`u`{chd sh{hubhg `bcqq Sa{abzh {anaujda fhsbgh{d" ^adacjfa fhu G`uhch eabbj ehb
amjubaujd fadcj{jda sa{bjg acjbga{jdj j{sacj$ Nhfhs Sma`c`u`{ ~a Ghdqab eq safbjna {khf ehfghcbhu$
Sma`c`u`{ fhhuhf G`uhzh ojssj$ Ghdqab ca {shdeqbh |`ubqfbh cdaejbcj$ @{ghdbbhu8;=?ca hbdhd
chmh {`duh 8;=:ch fhzeacjbad [abhdjfj aba oajucj" Sa{abzh eboa{jda ojuauaf eh| amjubauj hbc$
A~uhd`{ Eaz G`uhzhodcaujbcj$ Sma`c`u`{ j{a Huo`{q ^adacjfbjbaua euhfs -5? Ghz{ 8;:3*$ Ausa{j
zb @{ghdb fq~~asbauj dagbj eju gaufa| `bhd Sumhbhz hbc" equh{ Squmhd Eazjdfhuhuohm mhbjda
oabcj$ sa zhdchd Ehza|jc8;:3 Azbbdca {shdeqbqfqhsgh hbsdh hbg{h ch |`u cquqgch fhbhdEj|hd{ mhbfdhcadj|cad oabad c|adbj zhucgbhu dbazagagjsj$?> Fqhsgh {afj| zb {uakafsj$
@{ghdb fq~~asbauj 8;:1sa Ghkhuj{shdh hdj mqkqgch eqbqdcq" [hbhdfhgad" Fuh{`~h" Sjsab"
Eakfauaf" Sg~hu" Gamhcjza ojej fhbabau @{ghdb hfdbhudh macan `bcq$ Anbhf yuad{j Gjuahdjd
Ghkhu fuhb [joj{gqdcqd ca{sajzba zhys mhuafhs" 8? Ghz{ 8;:1sa Huoa damuj kj~hudch
U`~jdaca ehhu{|bfbh {`dqbhdc$ Nhfhs {h~hh @{ghdb ~h{hbj `bhuhf fhsbhd Cuhoh~a ^qfhjdjd
`bq Ghuf` hsghch mhzhsbhud fhzeassjbau$ Anbhf yuad{bjj @{ghdb ~h{hbbjjdj fheqbbadcj$ 8;:1
Mh|juhddch Dje`bqchfj Fuhb jghd `ushchd fhbcubc$ @{ghdbbhud eq hdj ~a {uhsbj {anaubauj"
Ghkhubhu ~a ^adacjfbjbauj mhuafasa oajucj$ Ghkhu fuhb [joj{gqdc Ehbfhdbhuch eju fhu {hbcu
c|adbaga jjdjd dkbd {sbadcj$ Yhyhdd ca{sajdj hbc ~a eq mhuafasj eju Mhb {anaujda
cdsuc$ Nuhd{hchfj `~hbzabau huzh mazakhdbh g{yas ka~hy ~aucjbau$ Equo`dzhcfdd `bq
Lahd ca Da~au{ jchua{jdca 89$999 fjj" Hbghdzhj{a >999 `~hbza jba eq mhuafhsh fhsbc$ ^adacjfbjbau
ejufh oagj {hbhghz shhmmc assjbau$ Gjcjbbj ~a [hf|chfj Kada~j|bjbauba U`c`{ `~hbzabauj cadj|
z`bqdqd f`dsu`bd {sbadcjbau$ Ehs `ucqbhu 8;:> Saggq|qdch Eqcjdca s`ybhdc$ Anbhf yuad{j
Gjuah 89$999 fjjzba oabgjsj$ [joj{gqdcj{a >9$999 fjjbjf eju fq~~as s`ybhgs$ Bamj{shd" E`magzh"
dojbsaua" {yhdzh" shbzhchdoabga ff ejubjfbau jba Mhb `ucq{qdqd899$999 kj~hudh qbhs shmgjd
acjbgafsacju$ Eq mheauj hbhd Ehza|jc caumhb fadcj fq~~asbaujzba Sqdh e`zqdh zuc$ Mhb fq~~asbaujSufbauj Ehbfhdbhuchdhsghf" mhssh Fqc{afhchu jbaubagaf ojej eju u`ghdsj|g jjdcazcj$ ^jcjdcafj
[suhs{jgju ca fhybhud Mhbbhuh hs$ Eq fq~~asbau Uhm`~hchfj ff Suf ohudj|`dqdq a|cjfsad
{`duh Dje`bqzh ~huc$ Sqdhzh ehfhd zf{af eju saya |aujdca eqbqdhd Dje`bq fhba{j {suhsaljf
ehfgchd dagbj eju fjbjs ~h{nd shz`ucq$ Ehza|jcjd ~h{hbj [saymhd Bh|hua~jkjd obaujdjd ca zau
hbc @{ghdb `ucq{q fqhsgh hbsdchfj Dje`bqdqd jgchcdh zasjsj$ Fhbacad 3'1 fg$ q|hfshfj
@{ghdb `ucq{qdh fhu dka Nuhd{|bhu mhuafasa oasjbau{a ca shghgjzba a|jbcjbau ~a ehbhudchfj
f`gqshdbhu Lahd a{ju cs$ Cjau Mhb fq~~asbauj chbc" [joj{gqdc jbaubagaza hbsz{h ch
@{ghdbbhu shuhndchd oauj y{fusbc ~a fhghf |`uqdch fhbc -51 Azbb 8;:>*$??
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
33/1849
3?
Dje`bq dbaujdca fh|hdbhd eq ezf |hnau" @{ghdb okdd Ehbfhdbhuch fhsj `bhuhf
zaubagj eqbqdcqqdq ~a hsbhghzhkhfbhud o{saucjj ojej Zbcug Ehza|jca ca esd saehh{"
mhssh G{uchfj mjbhnasgaufa|j ~a {bhgcdzh{dch ezf muas fh|hdcuc$ Eq mhuafhs chmh dkafj
Mhb {anaubaujda ead|au jca`b`lj ~a h{fauj gkhcabadjd {`dqdkq{qdq safjb acau$ Dasjka{j j{a cquqgq
|hsad fs `bhd Ej|hd{shd `f Ehs H~uqyhz jbojbadcjugafsazcj$ Mhbbhud JJ$ Ghdqabj ~a Ej|hd{
f`uqghfshd `f Ghkhuj{shd cdcfbauj ~a @ush H~uqyhz samcjs acad @{ghdbbhu eq fa{jgcad
esdzba fhughf njfujdjd yajdca f`sqfbhu jnhca acjbju$ Fqs{hb s`yuhfbhuh qbhgh ~a Ej|hd{
fqushugh jfjdkj ybhdchzc$ [h~h Ehsb ca~basbaujd gsauaf fq~~asbaujzba @{ghdb `ucq{qdqd fhu
fhuzh oabcjj jbf ezf gkhcabazcj ~a eju ehfgh mag Ghkhuj{shdh zdabad @{ghdb okdd
dd hg" mag ca ad h|dchd eq eboaza qbhbhejbcjjdj `dbhuh o{saugj eqbqdqz`ucq$ Eq
gkhcaba Ej|hd{d fhcaujdca dagbj eju cajgaza z`b hghgsu$ Djsafjg ^jcjdcafj Eqbohu fuhb
[suhs{jgjuj q|hfbhsuy equhz aba oajuad Ehza|jcjd ddca {hcaka {shdeqbfhbgs$ amju jccasba
fqhsgh hbsdh hbdc$ A~uhd`{ Eaz zadjcad G`uhzh ojucj$ dagbj eju amju `bhd Huo`{ 8;:?
Mh|juhddch @{ghdbbhud abjda oasj$ @{ghdb obauj Ca{y`s Sma`c`u`{qd `ucq{q Ba`dshuj`d
zhfdbhudch zadcj ~a G`uhz ehshd ehh oajy G`c`d'F`u`dh fhchu q|hdc$
Zbcug Ehza|jcjd esd eq nhhbjzasbauj `dh gaufa|j ca~bas c|adjda oaga jgfhdd ch
{hbhgsu$ {shdeqb |aujdca eh{f fqugh{ ~a equhz nasmasga cdka{jzba ojujsjj mhuafhs"
gaufa|j eju jgyhuhs`ubqqd safjbj jjd oauafbjzcj$ Equhz f`dsu`b asgaf jjd hdhffhba e`h|dch
Oabje`bqch eju cadj| {{ fqucq$ Ehschfj ehhubhu j{a `dh esd j{bhg cdzh{dch dagbj e ju ga~fj
~a mjbhnas ghfhgdchd {qbshdqd~hdd fh|hdcuc$ Gaufa|j ca~bas jchua{jdjd husbhud zaujda oasjuad
hbs zhyz `bqsqughzh" shmuju" ~auoj {j{sagj" bmhdb oabadajda ehb ghbj q{qbbaujd shsejfjda" jchuazj
c`uqchd mhdachd shuhndchd zusbga{jdj oauafbasjugaza hbs$ Fhyfqbq ~a oqbhg {j{sagjdjd
zadj eju c|adbaga{j oauafbasjujbcj$ dagbj oua~bau c`uqchd fadcj{jda ehb" fqb h{bb fjg{abaua
~aujbcj" fadcj ehbhudh mhuafas acad q eazbauj" zaubj mhdachdbhu" Sufgad eazbauj f`dsu`b hbsdh hbdc$
Ezbaka gaufa|j jgyhuhs`ubqqd sagabbauj hsbg `bcq$ Hzukh zf{af j{bhgj hdbhz zaubasjuga
hehbhu" oabadaf{ab hdbhgchfj oh|jbjj zh~h zh~h oaujbassj" eqdqd j{bhgj n`ugbh{z`dq chmh
zf{af eju jcahbj|g jjdca shfcjg acjbcj$ Nhfhs qzoqbhghbhu" zh|cfbhu a{aubauca gauqjzas |agjdbaujdj
huhzhd zh|hubhud eabjussjj ~a jcahbj|a assjjdcad nhufbzc$ Zbcug Ehza|jchusf eju q eazbjjdjd cajb
fquqgbhu jba saaffb asgj eju j{bhg ca~basjdjd {qbshd jcj$?= Zbcug Ehza|jcjd esd eq hehbhu"
gaufa|jzasj hdbhz" zaubj huj{s`fuhs |guabaujd" mhssh q eazbaujdjd sayfjbaujdj afsj$ sa zhdchd
Hdshbzh |aujdcad G{uh ~a Mjdcj{shdh ehbhdhd sjkhuas" Hgh{zh'S`fhsshd uhdh q|hdhd jyaf
z`bbhu cadasjg hbsdh hbdgs$ Equ{h ~a Acjuda ojej @{ghdbgaufa|bauj ezf sjkhuj hfsj~jsaza {hmjy
`bcq" gjbbasbauhuh{ sjkhuasa hbc$ Eq zadj hsbhd jgyhuhs`ubqf sagabbauj" Sjgquqd `ushzh f ~a
Hdhc`bqzh ojujjzba {fqs acakaf" Nhsjm [qbshd Gamgacjd zadjcad jgyhuhs`ubqq safjb acjjda fhchu
s`yhubhdgh {hdkbhu afjbakafsju$
:$ Sjgquqd Hdhc`bqzh Zuz ~a Gaufa|j Ca~basjd f
-
7/30/2019 Trkler-Cilt-09 Osmanl (TRK TARiHi ZERiNE ALMALAR VE GENEL DEERLENDiRMELER)
34/1849
3=
8;:>chfj Dje`bq {h~h {`duh{dch {shdeqbq fq~~asba sh|zjf acad @{ghdbbhu" 8;:?ca eq
hebqfhz Fhuhghd {anauj c`bhz{zbh ejuh| oa~assjbau$ JJ$ Ghdqabeq {uhch Ehschd zhucg shbaejdca
eqbqdgq" eq hubhuh Nuhd{hchd eju ka~hy oabgjsj$ J^$ Kmhuba{8;:>ch Kad`~hz~a c`bhz{zbh
Kad`~hdd Ej|hd{ s`yuhfbhudchfj f`b`djbaujdj fadcj{jda ehbhc jjd {shdeqb jba zhfdchd
jbojbadgafsazcj$ Dje`bqch@{ghdbbhuhfhu {h~hhd ~a mhssh a{jucsfsad {`duh njcza cadauaf
fqushubhd Nuhd{| `~hbzabaujdcad ghuahb E`qkjkhqs -Lahd ca Gajdoua* {shdeqbh zhucg jjd
oua~badcjujbgjsj$ 8;:: zb ehbhudch ghuahb E`qkjkhqs ff fq~~asjzba @{ghdb hebqfh{d
zhuhuhf {shdeqbh qbhs$ Eq cquqg amjuca ezf {a~jdka z`b hs$ JJ$ Ghdqab `dqdbh ejubjfsa
H~uqyhzhojcauaf {shdeqbjjd zhucg eqbghzh hbs -89 Huhbf 8;::*$?: shbzh" dojbsaua" Nuhd{hch
saaee{bauca eqbqdcqz{h ch eju zhucg hbhghzhkhd hdbhc$ @ equhbhuch quhufad zaujdca
euhfs zaadj ^JJ$ J`hdda{ {shdeqbq {h~qdghzh quhz`ucq$ Ehza|jc fqhsghz `f {f mhba
oasjugjsj$ amju mau hd caejbjucj$ Nhfhs shg eq {uhch c`qch eabjuad zadj eju o @{ghdbbhud
esd ybhdbhud hbs{s assj$
G``bbhud gjuh{{ `bhuhf Hdhc`bqch ~h{jbjf jccjh{dch eqbqdhd Sjgqu" `bcqfh oadj
s`yuhfbhu f`dsu`b hbsdh hbg uhd" Hnohdj{shd" Mjdcj{shd ~a fq|azca Hbsd`uch{hmh{dh c|adbacjj
{anaubauba asfj hbhdd oadjbasgjsj$ 8;:9bhuch c`qch @{ghdbbhubhgadnhhsbauj eju d`fshch fa{jgjsj$
8;:3sa Hdhc`bqdqd c`q fa{jgjda jdad Sjgqu