türkiye’de tüberküloz sorunu: ne yapmalı?
DESCRIPTION
Türkiye’de Tüberküloz Sorunu: Ne Yapmalı?. TORAKS DERNEĞİ’NİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Günümüz Dünyasında Neler Oluyor. Ekonomik küreselleşme insanların ve patogenlerin dolaşımındaki yaygınlığı artırdı Hastalıkların epidemiyolojik özellikleri etkilendi - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Türkiye’de Tüberküloz Türkiye’de Tüberküloz Sorunu: Ne Yapmalı?Sorunu: Ne Yapmalı?
TORAKS DERNEĞİ’NİN TORAKS DERNEĞİ’NİN
ÇÖZÜM ÖNERİLERİÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Günümüz Dünyasında Neler Günümüz Dünyasında Neler OluyorOluyor
Ekonomik küreselleşme Ekonomik küreselleşme insanların ve patogenlerin insanların ve patogenlerin dolaşımındaki yaygınlığı artırdıdolaşımındaki yaygınlığı artırdı
Hastalıkların epidemiyolojik Hastalıkların epidemiyolojik özellikleri etkilendiözellikleri etkilendi
Milyonlarca insan temel sağlık Milyonlarca insan temel sağlık gereksinimlerini karşılayabilecek gereksinimlerini karşılayabilecek yeterli ve sürdürülebilir yeterli ve sürdürülebilir kaynaklardan yoksun ülkelerde kaynaklardan yoksun ülkelerde yaşıyoryaşıyor
Halk sağlığı ile sağlık sektörü Halk sağlığı ile sağlık sektörü dışındaki değişkenler arasındaki dışındaki değişkenler arasındaki sistematik etkileşim daha iyi sistematik etkileşim daha iyi anlaşıldıanlaşıldı
Sağlık politikalarında değişimSağlık politikalarında değişim
Tüberküloz’da neler oluyor?Tüberküloz’da neler oluyor?
1985: TB kontrolunda yeni bir yaklaşım: DOTS1985: TB kontrolunda yeni bir yaklaşım: DOTS 1991: WHA TB’de küresel hedefler (2000)1991: WHA TB’de küresel hedefler (2000) 1993: DSÖ: TB küresel acil bir durum1993: DSÖ: TB küresel acil bir durum 1998: Stop TB girişimi1998: Stop TB girişimi 2000: Amsterdam Bakanlar Konferansı2000: Amsterdam Bakanlar Konferansı 2000: WHA: TB’de küresel hedefler (2005)2000: WHA: TB’de küresel hedefler (2005) 2001: Global Plan to Stop TB 2001-20052001: Global Plan to Stop TB 2001-2005 2002: Genişletilmiş DOTS yapılanması2002: Genişletilmiş DOTS yapılanması 2005: Global Plan to Stop TB 2006-20102005: Global Plan to Stop TB 2006-2010
Kumerasan J et al. Int J Tuberc Lung Dis 2004; 8: 120-129
Tüberkülozda küresel hedeflerTüberkülozda küresel hedefler
GöstergeGösterge 20052005 20102010
DOTS vaka bulma hızıDOTS vaka bulma hızı
DOTS kür hızıDOTS kür hızı
TB ölümlerTB ölümler
TB prevalansTB prevalans
% 70% 70
% 85% 85
--
--
--
--
% 50 azalma (2000)% 50 azalma (2000)
% 50 azalma (2000)% 50 azalma (2000)
1991: WHA (2000 hedefleri)2000: WHA (2005 hedefleri)2000: G8 Toplantısı (2010 hedefleri)2000: UN Milennium Gelişme Hedefleri (2015 hedefleri)
Günümüzde TB Kontrolunda Durum Ne?Günümüzde TB Kontrolunda Durum Ne?
Tüberküloz kontrolunda günümüzde en etkin stratejik Tüberküloz kontrolunda günümüzde en etkin stratejik yaklaşım: DOTSyaklaşım: DOTS
Günümüzde 210 ülkeden 180’i DOTS’a geçmiş durumdu Günümüzde 210 ülkeden 180’i DOTS’a geçmiş durumdu (2002)(2002)
2005 tedavi hedeflerine yaklaşılmış durumda (% 82)2005 tedavi hedeflerine yaklaşılmış durumda (% 82) 2005 vaka bulma oranları % 40-50 civarında 2005 vaka bulma oranları % 40-50 civarında
(yetersiz insan kaynağı, özel hekimlerin uyumsuzluğu, (yetersiz insan kaynağı, özel hekimlerin uyumsuzluğu, desantralizasyonla ilgil sorunlar, zayıf sağlık alt yapısı)desantralizasyonla ilgil sorunlar, zayıf sağlık alt yapısı)
Yeni yaklaşımlar: Kamu-özel karışımı DOTS, toplum Yeni yaklaşımlar: Kamu-özel karışımı DOTS, toplum katılımı, PAL, Ortak TB/HIV programıkatılımı, PAL, Ortak TB/HIV programı
Veron LJ et al. . Int J Tuberc Lung Dis 2004; 1: 139-146
Türkiye’de Durum: Türkiye’de Durum: OlanaklarOlanaklar
Orta düzeyde gelişmiş bir ülkeOrta düzeyde gelişmiş bir ülke Yerleşik bir tüberküloz örgütlenme ağı varYerleşik bir tüberküloz örgütlenme ağı var 50 yıllık tüberküloz tanı, tedavi ve izlem 50 yıllık tüberküloz tanı, tedavi ve izlem
pratiğipratiği Yeterli sayıda insan gücü varYeterli sayıda insan gücü var Yeterli parasal olanakları varYeterli parasal olanakları var
UN VE ŞEKER VAR !UN VE ŞEKER VAR !
Türkiye’de Durum: Türkiye’de Durum: SorunlarSorunlar
Sağlık sistemi zayıf ve yetersizSağlık sistemi zayıf ve yetersizSağlık hizmetleri dağınıkSağlık hizmetleri dağınıkKaynakların kullanımı etkin değilKaynakların kullanımı etkin değilYerel ve bölgesel eşitsizlikYerel ve bölgesel eşitsizlikSağlık hizmetlerine ulaşımda Sağlık hizmetlerine ulaşımda
yetersizlikyetersizlikBirinci basamak sağlık hizmetleri Birinci basamak sağlık hizmetleri
yetersizyetersizKoruyucu hizmetler yetersizKoruyucu hizmetler yetersiz
Türkiye’de Durum: Türkiye’de Durum: SorunlarSorunlar
Tüberküloz tanı ve tedavi çalışmaları dağınıkTüberküloz tanı ve tedavi çalışmaları dağınık Merkezi planlama, denetim ve eşgüdüm yetersizMerkezi planlama, denetim ve eşgüdüm yetersiz Epidemiyolojik veriler eksik ve yetersizEpidemiyolojik veriler eksik ve yetersiz Vaka bulma çalışmaları yetersiz, mikroskopi ağı Vaka bulma çalışmaları yetersiz, mikroskopi ağı Tedavi çalışmalarında sorunlar var, yaygın DGT Tedavi çalışmalarında sorunlar var, yaygın DGT
uygulanmıyoruygulanmıyor Düzenli ve kesintisiz ilaç ve malzeme temini Düzenli ve kesintisiz ilaç ve malzeme temini
sorunlusorunlu Kayıt ve bildirim sisteminde sorunlar varKayıt ve bildirim sisteminde sorunlar var
Türkiye’de Durum:Türkiye’de Durum:Türkiye’de Tüberküloz Kontrol Çalışmaları Türkiye’de Tüberküloz Kontrol Çalışmaları Çağdaş tüberküloz kontrolu ilkelerinden uzakÇağdaş tüberküloz kontrolu ilkelerinden uzak Sistematik, kalıcı ve sürdürebilir özelliklerden Sistematik, kalıcı ve sürdürebilir özelliklerden
yoksun olarak sürdürülmektedir.yoksun olarak sürdürülmektedir. Son 30 yıldır hükümetler TB sorununa yeterince Son 30 yıldır hükümetler TB sorununa yeterince
önem vermemektedirlerönem vermemektedirler
UN VE ŞEKER VAR, FAKAT UN VE ŞEKER VAR, FAKAT
HELVA YAPILAMAMAKTADIR!HELVA YAPILAMAMAKTADIR!
SAĞLIKDA DÖNÜŞÜM SAĞLIKDA DÖNÜŞÜM PROĞRAMIPROĞRAMI
ÖRGÜTLENMEÖRGÜTLENME DesantralizazyonDesantralizazyon
Hizmet sunumu ile Hizmet sunumu ile finansın ayrılmasıfinansın ayrılması
FİNANSFİNANS Genel Sağlık SigortasıGenel Sağlık Sigortası
SUNUMSUNUM Aile hekimliğiAile hekimliği
Temel hizmetler paketiTemel hizmetler paketi
Özerk HastanelerÖzerk Hastaneler
Sözleşmeli personelSözleşmeli personel
RekabetRekabet
NE YAPMALI?NE YAPMALI? Türkiye’de DGTS çerçevesinde yeni bir ulusal Türkiye’de DGTS çerçevesinde yeni bir ulusal
TB kontrol programı oluşturmak,TB kontrol programı oluşturmak, DGTS uygulamasını, sahip olduğumuz tarihsel DGTS uygulamasını, sahip olduğumuz tarihsel
bilgi ve deneyim birikimi ve ülkemiz koşullarına bilgi ve deneyim birikimi ve ülkemiz koşullarına göre biçimlendirmek göre biçimlendirmek
Sivil toplum örgütlerinin katılımını sağlamakSivil toplum örgütlerinin katılımını sağlamak Uygulama detaylarının oluşturulacak bir bilimsel Uygulama detaylarının oluşturulacak bir bilimsel
kurul tarafındanbelirlenmesi ve planlanmasını kurul tarafındanbelirlenmesi ve planlanmasını sağlamak sağlamak
HÜKÜMETİN POLİTİK KARARLILIĞIHÜKÜMETİN POLİTİK KARARLILIĞI
Toraks Derneği’nin Önerdiği Toraks Derneği’nin Önerdiği Eylem PlanıEylem Planı
Yasal düzenlemelerin yapılmasıYasal düzenlemelerin yapılması Mevcut durumun saptanmasıMevcut durumun saptanması Ulusal tüberküloz kontrol programı el Ulusal tüberküloz kontrol programı el
kitabının hazırlanmasıkitabının hazırlanması Eğitim çalışmalarının planlanmasıEğitim çalışmalarının planlanması Lojistik gereksinimlerinin teminiLojistik gereksinimlerinin temini Uygulamanın başlatılmasıUygulamanın başlatılması
Yasal düzenlemelerYasal düzenlemeler
11.04.1949 tarih 5368 sayılı “Verem 11.04.1949 tarih 5368 sayılı “Verem Savaşı Hakkında Kanun”un DGTS ilkeleri Savaşı Hakkında Kanun”un DGTS ilkeleri
ışığında değiştirilmesi ile yeni ulusal ışığında değiştirilmesi ile yeni ulusal tüberküloz kontrol programı ve tüberküloz kontrol programı ve hükümetlerin bu yeni programın hükümetlerin bu yeni programın
uygulanması için yapmayı kabul ettiği uygulanması için yapmayı kabul ettiği idari, mali ve yasal düzenlemeler idari, mali ve yasal düzenlemeler
belirlenmiş olacaktır belirlenmiş olacaktır
Yasal düzenlemelerYasal düzenlemeler Ulusal Tüberküloz Kontrol Programının (UTP) amaç ve Ulusal Tüberküloz Kontrol Programının (UTP) amaç ve
hedeflerihedefleri Ulusal Tüberküloz Kontrol Programının örgütlenme Ulusal Tüberküloz Kontrol Programının örgütlenme
yapısıyapısı Bu örgütlenmede görevlendirilecek insan gücünün Bu örgütlenmede görevlendirilecek insan gücünün
niteliklerinin, görevlerinin ve sayılarının belirlenmesi ve niteliklerinin, görevlerinin ve sayılarının belirlenmesi ve bununla ilgili kadroların temin edilmesi bununla ilgili kadroların temin edilmesi
Tüberküloz kontrol programının amaç ve hedeflerine Tüberküloz kontrol programının amaç ve hedeflerine ulaşması için gerekli parasal kaynağın bütçede ulaşması için gerekli parasal kaynağın bütçede belirtilmesi ve bu bütçenin harcanmasında esnek bir belirtilmesi ve bu bütçenin harcanmasında esnek bir yapının sağlanması. yapının sağlanması.
Tüberküloz vakalarının bildirimi ile ilgili önlemler Tüberküloz vakalarının bildirimi ile ilgili önlemler Antitüberküloz ilaçların tüm ülkede serbest satışının Antitüberküloz ilaçların tüm ülkede serbest satışının
yasaklanması ile ilgili düzenlemeler yasaklanması ile ilgili düzenlemeler
Yasal düzenlemelerYasal düzenlemeler
Doğrudan gözetimli tedavi uygulamasının Doğrudan gözetimli tedavi uygulamasının düzenlenmesi düzenlenmesi
Balgam yayma muayenesinin Balgam yayma muayenesinin düzenlenmesi ve kalite kontrolü düzenlenmesi ve kalite kontrolü
Kesintisiz ve sürekli ilaç temini Kesintisiz ve sürekli ilaç temini Vaka bildirimi ve kohort analizi Vaka bildirimi ve kohort analizi
Merkezi birim bilimsel danışma kurulu Merkezi birim bilimsel danışma kurulu tarafından çıkarılacak yönerge ile belirlenirtarafından çıkarılacak yönerge ile belirlenir
ÖrgütlenmeÖrgütlenme
MERKEZİ BİRİM
UÇ BİRİMLER
BİRİNCİ BASAMAK
Danışma KuruluReferans Laboratuvarı
Danışma KuruluBölge Laboratuvarı
VSD laboratuvarı
İlçe hastane laboratuvarı
ARA BİRİMLER
…………
Mevcut durumun Mevcut durumun saptanmasısaptanması
Ulusal ve uluslar arası bir bilimsel danışma kurulu Ulusal ve uluslar arası bir bilimsel danışma kurulu tarafından Türkiye’deki tüberkülozun durumunun objektif tarafından Türkiye’deki tüberkülozun durumunun objektif yöntemlerle saptanması ve elde edilecek verilerle: yöntemlerle saptanması ve elde edilecek verilerle:
Ulusal tüberküloz kontrol programının pilot, genişleme Ulusal tüberküloz kontrol programının pilot, genişleme planlarının yapılması, planlarının yapılması,
Yerel özelliklere göre uygulanması gereken aktivitelerin Yerel özelliklere göre uygulanması gereken aktivitelerin belirlenmesi ve planlanmasıbelirlenmesi ve planlanmasıTemaslı muayenesi ve koruyucu tedavi uygulamaları Temaslı muayenesi ve koruyucu tedavi uygulamaları Risk gruplarında aktif vaka bulma çalışmaları Risk gruplarında aktif vaka bulma çalışmaları Kültür, direnç ve duyarlılık testi uygulamaları Kültür, direnç ve duyarlılık testi uygulamaları
DOTS+DOTS+
Ulusal Tüberküloz Kontrol Programı Ulusal Tüberküloz Kontrol Programı El Kitabının hazırlanmasıEl Kitabının hazırlanması
Merkezi birim bilimsel danışma kurulu tarafından Merkezi birim bilimsel danışma kurulu tarafından iki tür el kitabı hazırlanmalıdıriki tür el kitabı hazırlanmalıdır
Teknik el kitabı: tüberküloz hakkında teknik ve Teknik el kitabı: tüberküloz hakkında teknik ve bilimsel bilgiler bilimsel bilgiler
Uygulama el kitabı: vaka bulma, tedavinin takibi Uygulama el kitabı: vaka bulma, tedavinin takibi ve sonlandırılması, vaka yönetimi, mikroskop ve ve sonlandırılması, vaka yönetimi, mikroskop ve boyama teknikleri, kayıt ihbar sistemi ve ilaçların boyama teknikleri, kayıt ihbar sistemi ve ilaçların stoklanması-temini konuları gibi tüberküloz stoklanması-temini konuları gibi tüberküloz kontrolü ile ilgili tüm etkinliklerin kimler kontrolü ile ilgili tüm etkinliklerin kimler tarafından nasıl yapılacağı ayrıntılı bir şekilde tarafından nasıl yapılacağı ayrıntılı bir şekilde yer alacaktır yer alacaktır
Eğitim Çalışmalarının PlanlanmasıEğitim Çalışmalarının Planlanması
Tüberküloz kontrol programının pilot, Tüberküloz kontrol programının pilot, genişleme ve sürdürüm dönemlerinin genişleme ve sürdürüm dönemlerinin gereksinimleri dikkate alınarak gereksinimleri dikkate alınarak tüberküloz kontrol programında yer tüberküloz kontrol programında yer alacak tüm personelin (hekim, hemşire, alacak tüm personelin (hekim, hemşire, laborant, teknisyen, gözetmen ve laborant, teknisyen, gözetmen ve denetmenlerin) teknik uygulama el denetmenlerin) teknik uygulama el kitabında yer alan etkinlikler ile ilgili kitabında yer alan etkinlikler ile ilgili olarak eğitimlerinin planlanması ve olarak eğitimlerinin planlanması ve uygulanması. uygulanması.
Lojistik gereksinimlerinin teminiLojistik gereksinimlerinin temini
Tüberküloz kontrol programının Tüberküloz kontrol programının içinde bulunduğu aşamanın içinde bulunduğu aşamanın gerektirdiği destek ve malzemelerin gerektirdiği destek ve malzemelerin (ilaç, mikroskop, boya ve laboratuar (ilaç, mikroskop, boya ve laboratuar malzemeler, basılı malzeme ve malzemeler, basılı malzeme ve formlar, aşı, tüberkülin v.b.) uygun formlar, aşı, tüberkülin v.b.) uygun miktar ve zamanında temini ve miktar ve zamanında temini ve depolanması ve dağıtımı.depolanması ve dağıtımı.
Uygulamanın başlatılmasıUygulamanın başlatılması
Pilot faz: Pilot faz: Genişleme fazı Genişleme fazı Sürdürüm fazı Sürdürüm fazı
Sağlıkta Dönüşüm ProgramıSağlıkta Dönüşüm Programı (+)(+) Sürdürülebilir finansal destek, yerel yönetimler ve Sürdürülebilir finansal destek, yerel yönetimler ve
toplumun sağlık yönetimine katılımı, özel sektörle işbirliği toplumun sağlık yönetimine katılımı, özel sektörle işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesimekanizmalarının geliştirilmesi
(-) (-) Desantralizasyonun hızlı uygulanması, yerel düzeyde Desantralizasyonun hızlı uygulanması, yerel düzeyde teknik alt yapınının yeterince güçlendirilmemesi, uygun teknik alt yapınının yeterince güçlendirilmemesi, uygun kaynak aktarımının yapılmamasıkaynak aktarımının yapılmaması
ÖneriÖneri: Program sürecine katılım, ön çalışmalar yapılmalı, : Program sürecine katılım, ön çalışmalar yapılmalı, stratejik planlama, ilaç desteği denetimi, izlem ve stratejik planlama, ilaç desteği denetimi, izlem ve değerlendirme sistemleri korunmalı veya tedricen değerlendirme sistemleri korunmalı veya tedricen uyarlanmalıuyarlanmalı
Barış E. Int J Tuberc Lung Dis 2000; 4: 595, Barış E. Int J Tuberc Lung Dis 2000; 4: 595, Weil DEC. Int J Tuberc Lung Dis 2000; 4: 597Weil DEC. Int J Tuberc Lung Dis 2000; 4: 597
BAŞARABİLİRİZBAŞARABİLİRİZ
Türkiye’de etkin bir tüberküloz kontrolu içinTürkiye’de etkin bir tüberküloz kontrolu için Binlerce insanımızın gereksiz yere acı Binlerce insanımızın gereksiz yere acı
çekmesi ve ölmesini önlemek içinçekmesi ve ölmesini önlemek için Gelecek nesilleri korumak içinGelecek nesilleri korumak için Hep birlikte başarabiliriz.Hep birlikte başarabiliriz.
Bunun için Bunun için
HÜKÜMETİ POLİTİK KARARLILIĞA HÜKÜMETİ POLİTİK KARARLILIĞA DAVET EDİYORUZDAVET EDİYORUZ
TORAKS DERNEĞİ