TÜRK DÜNYASI -ITÜRK DÜNYASI -I (10.-13. Yüzyıl) (10.-13. Yüzyıl)

ÇİN

TalasSavaşı Orta Asya

TürkleriAbbasi

ler

TÜRK İSLAM TARİHİ

TÜRKLERİN MÜSLÜMANLARLA TÜRKLERİN MÜSLÜMANLARLA KARŞILAŞMALARIKARŞILAŞMALARI

Türk Arap ilişkileri ilk kez Hz. Ömer döneminde Türk Arap ilişkileri ilk kez Hz. Ömer döneminde başlamıştır(Sasani devletinin Kadisiye ve nihavent başlamıştır(Sasani devletinin Kadisiye ve nihavent savaşlarıyla yıkılması)savaşlarıyla yıkılması)Hz. Osman zamanında kafkasyada hazarlarla Hz. Osman zamanında kafkasyada hazarlarla savaşıldı. (Türkler ile Araplar arasındaki ilk savaşıldı. (Türkler ile Araplar arasındaki ilk mücadeleler)mücadeleler)Emeviler döneminde şiddetli savaşlar yapıldı.Emeviler döneminde şiddetli savaşlar yapıldı.(türgişler Orta Asya’nın Araplaşmasını engellediler)(türgişler Orta Asya’nın Araplaşmasını engellediler)Arap ırkçılığı yapıldığından Emeviler zamanında Arap ırkçılığı yapıldığından Emeviler zamanında İslamiyet diğer milletler arsında (Türkler ve İranlılar) İslamiyet diğer milletler arsında (Türkler ve İranlılar) fazla yayılmamıştır.fazla yayılmamıştır.Türk Arap ilişkileri Abbasiler zamanında gelişmiştir.Türk Arap ilişkileri Abbasiler zamanında gelişmiştir.

TALAS SAVAŞI (751)TALAS SAVAŞI (751)

Orta Asya egemenliği yüzünden Abbasilerle Orta Asya egemenliği yüzünden Abbasilerle Çinliler arasında yapılmıştır.Çinliler arasında yapılmıştır.

Türkler bu savaşta Abbasileri Türkler bu savaşta Abbasileri desteklemişlerdir.desteklemişlerdir.

Sonuçları;Sonuçları;a)a) Türkler kitleler halinde müslüman olmaya Türkler kitleler halinde müslüman olmaya

başladılar.başladılar.b)b) İslamiyeti ilk kabul eden Türk boyu İslamiyeti ilk kabul eden Türk boyu

Karluklardır.Karluklardır.c)c) Orta Asya Çin hakimiyetinden kurtuldu.Orta Asya Çin hakimiyetinden kurtuldu.d)d) Türk-Arap ilişkileri düzeldi.Türk-Arap ilişkileri düzeldi.e)e) Türk islam tarihinin başlangıcı oldu.Türk islam tarihinin başlangıcı oldu.f)f) Kağıt Çin dışında üretilmeye başlandı.(kültür Kağıt Çin dışında üretilmeye başlandı.(kültür

tarihi açısından önemi)tarihi açısından önemi)

Türklerin islamiyeti kabul Türklerin islamiyeti kabul etmelerinin nedenlerietmelerinin nedenleri8. Yüzyıl başlarında islamiyetle tanışan Türkler 10. 8. Yüzyıl başlarında islamiyetle tanışan Türkler 10.

yüzyıldan itibaren toplu olarak islamiyeti kabul yüzyıldan itibaren toplu olarak islamiyeti kabul etmeye başladılar.etmeye başladılar.

a)a) Türklerin ticaret yolları üzerinde Türklerin ticaret yolları üzerinde yaşamaları(müslüman tüccarlarla ilişkileri)yaşamaları(müslüman tüccarlarla ilişkileri)

b)b) Göçler sonucunda çeşitli dinleri tanımalarıGöçler sonucunda çeşitli dinleri tanımalarıc)c) İslamiyetin Türk yaşam tarzına uygunluğu(iyilik, İslamiyetin Türk yaşam tarzına uygunluğu(iyilik,

dürüstlük, adalet vb. kavramlar)dürüstlük, adalet vb. kavramlar)d)d) ““cihat” anlayışının Türklerin askerlik anlayışlarına cihat” anlayışının Türklerin askerlik anlayışlarına

uygunluğuuygunluğue)e) Cennet, cehennem, kurban kesme gibi benzerliklerCennet, cehennem, kurban kesme gibi benzerliklerf)f) Gök tanrı inancının islamdaki tek tanrı inancına Gök tanrı inancının islamdaki tek tanrı inancına

benzerliği (en önemli neden!)benzerliği (en önemli neden!)

Türklerin islam dünyasına Türklerin islam dünyasına hizmetlerihizmetleri İslamiyet'i geniş alanlara yaydılar(Orta Asya, İslamiyet'i geniş alanlara yaydılar(Orta Asya,

Hindistan, Anadolu, Avrupa)Hindistan, Anadolu, Avrupa) İslam halifelerini koruyarak varlığını devam İslam halifelerini koruyarak varlığını devam

ettirmelerini sağladılarettirmelerini sağladılar İslam topraklarını Şii (Büveyhoğulları) ve İslam topraklarını Şii (Büveyhoğulları) ve

haçlılara karşı korudularhaçlılara karşı korudular Yetişen bilim adamlarıyla İslam medeniyetinin Yetişen bilim adamlarıyla İslam medeniyetinin

gelişmesini sağladılargelişmesini sağladılar İslamiyet'in yayıldığı sahalarda yeni devletler İslamiyet'in yayıldığı sahalarda yeni devletler

kurdularkurdularNOT:NOT: Hıristiyanlığı ve Budizm'i benimseyen Hıristiyanlığı ve Budizm'i benimseyen

Türkler benliklerini yitirirken, İslamiyet'i Türkler benliklerini yitirirken, İslamiyet'i seçenler benliklerini korumuşlardır.!seçenler benliklerini korumuşlardır.!

Çinlilerle araplar arasında yapılan talas savaşının Çinlilerle araplar arasında yapılan talas savaşının dünya kültür tarihi açısından en önemli sonucu dünya kültür tarihi açısından en önemli sonucu aşağıdakilerden hangisidir?aşağıdakilerden hangisidir?

a)Batı türkistanın çin baskısından kurtulmasıa)Batı türkistanın çin baskısından kurtulmasıb)Karlukların bağımsız devlet olmasıb)Karlukların bağımsız devlet olmasıc)Türk arap mücadelesinin sona ermesic)Türk arap mücadelesinin sona ermesid)Kağıt üretiminin çinin dışındada d)Kağıt üretiminin çinin dışındada

yaygınlşaşmasıyaygınlşaşmasıe)Türklerin islam dinini yakından tanımasıe)Türklerin islam dinini yakından tanıması

( ÖSS-1990)( ÖSS-1990)

Soru!!!Soru!!!

TÜRK İSLAM DEVLETLERİTÜRK İSLAM DEVLETLERİ1.1. TOLUNOĞULLARITOLUNOĞULLARI2.2. IHŞİDİLERIHŞİDİLER3.3. KARAHANLILARKARAHANLILAR4.4. GAZNELİLERGAZNELİLER5.5. BÜYÜK SELÇUKLULARBÜYÜK SELÇUKLULAR6.6. HARZEMŞAHLARHARZEMŞAHLAR7.7. EYYUBİLEREYYUBİLER8.8. MEMLÜKLÜLERMEMLÜKLÜLER

TOLUNOĞULLARI

1.TOLUNOĞULLARI (868-905)1.TOLUNOĞULLARI (868-905) Mısırda kurulan ilk Müslüman-Türk devletidir.Mısırda kurulan ilk Müslüman-Türk devletidir.Kurucusu Tolunoğlu Ahmettir. Başkenti Kurucusu Tolunoğlu Ahmettir. Başkenti Fustattır.(kahire)Fustattır.(kahire)Suriye, Filistin ve Irak’ın kuzeyine hakim Suriye, Filistin ve Irak’ın kuzeyine hakim olmuşlardır.olmuşlardır.Tolunoğlu Ahmet Nil üzerinde kanallar yaparak Tolunoğlu Ahmet Nil üzerinde kanallar yaparak tarımı geliştirdi, mısırı ekonomik ve sosyal tarımı geliştirdi, mısırı ekonomik ve sosyal yönden kalkındırdı.yönden kalkındırdı.Mısır bu dönemde mimaride altın çağını Mısır bu dönemde mimaride altın çağını yaşamıştır.yaşamıştır.En önemli eserler Ulu Cami ve Tolunoğlu En önemli eserler Ulu Cami ve Tolunoğlu Ahmet camidir.Ahmet camidir.

1.TOLUNOĞULLARI (868-1.TOLUNOĞULLARI (868-905)905)

Devletin yöneticileri türk halkı ise Devletin yöneticileri türk halkı ise araptır.araptır.

NOT:NOT: bu özellikten dolayı bu özellikten dolayı tolunoğulları ve ihşidler kısa tolunoğulları ve ihşidler kısa sürede yıkılmışlardır.sürede yıkılmışlardır.

Abbasiler tarafından yıkılmışlardır.Abbasiler tarafından yıkılmışlardır.

IHŞİDİLER

2.IHŞİDİLER (AKŞİTLER)(935-2.IHŞİDİLER (AKŞİTLER)(935-969)969)Mısırda kurulmuş suriye, filistin ve Mısırda kurulmuş suriye, filistin ve hicaza hakim olmuştur.hicaza hakim olmuştur.Kurucusu muhammed bin toguş Kurucusu muhammed bin toguş başkenti fusfat şehridir.başkenti fusfat şehridir.Mısırın abbasilerin elinden tamamen Mısırın abbasilerin elinden tamamen çıkmasını sağlamışlardır.çıkmasını sağlamışlardır.Fatimiler tarafından yıkılmışlardır.Fatimiler tarafından yıkılmışlardır.

KARAHANLILAR

3. KARAHANLILAR (840-1212)3. KARAHANLILAR (840-1212) İlk müslüman türk devletidirİlk müslüman türk devletidir. batı Türkistan’da . batı Türkistan’da

kurulmuştur.kurulmuştur. Bilge kül kadir han tarafından kurulmuş, Bilge kül kadir han tarafından kurulmuş,

başkenti balasagundur.başkenti balasagundur. Karluk, Yağma, Çiğil ve Tuhsı Türklerinden Karluk, Yağma, Çiğil ve Tuhsı Türklerinden

oluşmuştur.oluşmuştur. Satuk buğra han zamanında islamiyeti kabul Satuk buğra han zamanında islamiyeti kabul

etmişlerdir.(920)etmişlerdir.(920) Samanoğulları devletini yıkıp maveraünnehire Samanoğulları devletini yıkıp maveraünnehire

hakim olmuşlardır.hakim olmuşlardır. En parlak dönemi yusuf kadir han zamanıdır. En parlak dönemi yusuf kadir han zamanıdır.

Onun ülke topraklarını oğulları arasında Onun ülke topraklarını oğulları arasında paylaştırmasıyla devlet ikiye bölündü;paylaştırmasıyla devlet ikiye bölündü;

3. KARAHANLILAR (840-3. KARAHANLILAR (840-1212)1212)

a)a) Doğu Karahanlılar (1042-1130):Doğu Karahanlılar (1042-1130): başkenti kaşgar olup başkenti kaşgar olup karahitaylar tarafından karahitaylar tarafından yıkılmıştır.yıkılmıştır.

b)b) Batı Karahanlılar (1042-1212):Batı Karahanlılar (1042-1212): başkenti semerkant olup başkenti semerkant olup Harzemşahlar tarafından Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır.yıkılmıştır.

SORU!SORU! 840-1212 Yılları arsında türkistanda 840-1212 Yılları arsında türkistanda

siyasal varlık göstermiş olan türk siyasal varlık göstermiş olan türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?devleti aşağıdakilerden hangisidir?

a)a) Gazneliler Gazneliler b)b) UygurlarUygurlarc)c) KarahanlılarKarahanlılard)d) HarzemşahlarHarzemşahlare)e) TolunoğullarıTolunoğulları (1993-ÖYS)(1993-ÖYS)

SORU!SORU! Mısırda kurulan tolunoğulları ve ihşidlerin Mısırda kurulan tolunoğulları ve ihşidlerin

yönetim ve ordu kadroları türklerden yönetim ve ordu kadroları türklerden oluşurken halkı araptıoluşurken halkı araptı

Bu durumun aşağıdakilerden hangisine Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir?neden olduğu söylenebilir?

a)a) Devletlerin kısa sürede yıkılmasına Devletlerin kısa sürede yıkılmasına b)b) Türkçenin gelişmesine Türkçenin gelişmesine c)c) Ekonomik ve askeri yönden Ekonomik ve askeri yönden

güçlenilmesinegüçlenilmesined)d) Halk arasında sosyal sınıfların oluşmasına Halk arasında sosyal sınıfların oluşmasına e)e) Fetihlerin yavaşlamasınaFetihlerin yavaşlamasına

GAZNELİLER

4. GAZNELİLER (963-1187)4. GAZNELİLER (963-1187)Hindistanın Pencap bölgesinde harzem ve Hindistanın Pencap bölgesinde harzem ve Horasana kadar uzanan bölgede kuruLmuştur.Horasana kadar uzanan bölgede kuruLmuştur.İsimlerini başkentleri Gazne şehrinden İsimlerini başkentleri Gazne şehrinden almışlardır.almışlardır.Kurucusu Samanoğullarının Herat valisi Alp Kurucusu Samanoğullarının Herat valisi Alp Tegindir.Tegindir.En parlak dönemleri gazneli Mahmut En parlak dönemleri gazneli Mahmut dönemidir.dönemidir.Gazneli mamut Hindistana 17 sefer Gazneli mamut Hindistana 17 sefer düzenleyerek islamiyeti buralara yaymıştır.düzenleyerek islamiyeti buralara yaymıştır.Tarihte ilk “Sultan” unvanını kullanan kişidir.Tarihte ilk “Sultan” unvanını kullanan kişidir.Sultan Mesut zamanında B.selçuklularla Sultan Mesut zamanında B.selçuklularla Serahs, Nesa ve Dandanakan savaşlarını Serahs, Nesa ve Dandanakan savaşlarını yapmışlardır.yapmışlardır.1187’ de Afganistanın yerli halkı Gurlular 1187’ de Afganistanın yerli halkı Gurlular tarafından yıkılmışlardırtarafından yıkılmışlardır

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ

5.BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ(1038-5.BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ(1038-1157)1157)

Oğuz Adının Anlamı Ve Oğuz TürkleriOğuz Adının Anlamı Ve Oğuz TürkleriOğuzlar, Türklerin büyük bir kolu olup, İslâmiyet’ten Oğuzlar, Türklerin büyük bir kolu olup, İslâmiyet’ten önce ve İslâmiyet’i kabul ettikten sonra pek çok Türk önce ve İslâmiyet’i kabul ettikten sonra pek çok Türk devleti kurmuşlardır. devleti kurmuşlardır. Oğuz kelimesinin aslı ok + uz'dur. "Ok" eski Türk Oğuz kelimesinin aslı ok + uz'dur. "Ok" eski Türk dilinde boy anlamına gelmektedir, "z" ise çoğul ekidir. dilinde boy anlamına gelmektedir, "z" ise çoğul ekidir. Buna göre, Oğuz kelimesi boylar (kabileler) anlamına Buna göre, Oğuz kelimesi boylar (kabileler) anlamına gelmektedir.gelmektedir. Arapların Guz, Bizanslıların Uz, Rusların Tork (Torki) Arapların Guz, Bizanslıların Uz, Rusların Tork (Torki) adını verdikleri Oğuzlar, İslâmiyet’i kabul ettikten adını verdikleri Oğuzlar, İslâmiyet’i kabul ettikten sonra, Müslüman Türk anlamında “Türkmen" adını sonra, Müslüman Türk anlamında “Türkmen" adını almışlardır.almışlardır.Oğuz Yabgu Devleti zamanında Oğuzlar, "Bozok" ve Oğuz Yabgu Devleti zamanında Oğuzlar, "Bozok" ve "Üçok" diye iki kola ayrılmışlardı. Bu kollan oluşturan "Üçok" diye iki kola ayrılmışlardı. Bu kollan oluşturan Oğuz boylarının sayısı 24'tü. Oğuz boylarının sayısı 24'tü.

Büyük Selçuklu Devletinin Büyük Selçuklu Devletinin KuruluşuKuruluşu Selçukluların bilinen ilk atası Dukak Bey, Selçukluların bilinen ilk atası Dukak Bey, Oğuz yabgu Devletinda subaşı idi. Dukak Oğuz yabgu Devletinda subaşı idi. Dukak ölünce yerine geçen oğlu Selçuk Bey ölünce yerine geçen oğlu Selçuk Bey Cent şehrine gelerek islamiyeti kabul etti Cent şehrine gelerek islamiyeti kabul etti ve bağımsızlığını ilan etti.ve bağımsızlığını ilan etti.Selçuk Beyin ölümü üzerine yerine oğlu Selçuk Beyin ölümü üzerine yerine oğlu Arslan Yabgu geçti .Arslan Yabgu geçti .Arslan Yabgu 1025 yılında Gazneli Arslan Yabgu 1025 yılında Gazneli Mahmud tarafından esir alınınca devletin Mahmud tarafından esir alınınca devletin başına Tuğrul ve Çağrı kardeşler geçti. başına Tuğrul ve Çağrı kardeşler geçti.

TUĞRUL VE ÇAĞRI BEYLER TUĞRUL VE ÇAĞRI BEYLER DÖNEMİDÖNEMİ Çağrı Bey tarafından anadoluya Çağrı Bey tarafından anadoluya keşif amaçlı seferler yepılmıştır.keşif amaçlı seferler yepılmıştır.Bu seferler anadoluyu tanıyııp Bu seferler anadoluyu tanıyııp yerleşmeye zemin hazırlamak, yerleşmeye zemin hazırlamak, islamiyeti yaymak, alınması zor islamiyeti yaymak, alınması zor olan kaleleri yıpratmak amacıyla olan kaleleri yıpratmak amacıyla yapılmış ve anadolunun yapılmış ve anadolunun yerleşmeye uygun olduğu yerleşmeye uygun olduğu görülmüştür.görülmüştür.

TUĞRUL VE ÇAĞRI BEYLER TUĞRUL VE ÇAĞRI BEYLER DÖNEMİDÖNEMİ

Selçuklular, 1035 Nesa ve 1038 Selçuklular, 1035 Nesa ve 1038 Serahs savaşları ile Gaznelileri Serahs savaşları ile Gaznelileri yendiler. Tuğrul bey 1038 yılında yendiler. Tuğrul bey 1038 yılında Gaznelileri yenerek Gaznelileri yenerek NişaburNişabur’u alıp ’u alıp burada kendi adına hutbe okuttu. burada kendi adına hutbe okuttu. Hutbe okunması bağımsızlık sembolu Hutbe okunması bağımsızlık sembolu olduğundan, bazı tarihçilerce bu olay olduğundan, bazı tarihçilerce bu olay Selçuklu devletin kurulduğu tarihSelçuklu devletin kurulduğu tarih olarak kabul edilmektedir. olarak kabul edilmektedir.

Dandanakan Savaşı (1040)Dandanakan Savaşı (1040)Sebepleri:Sebepleri:1) G.Mesut’un önceki savaşların 1) G.Mesut’un önceki savaşların öcünü almak istemesiöcünü almak istemesi2) Gazneli Mesut’un Selçukluları 2) Gazneli Mesut’un Selçukluları Horasan’dan atmak istemesiHorasan’dan atmak istemesi Savaşı Selçuklular kazandı Savaşı Selçuklular kazandı

Dandanakan Savaşı Dandanakan Savaşı (1040)(1040) SonuçlarıSonuçları 1) Büyük Selçuklu Devleti resmen kuruldu. 1) Büyük Selçuklu Devleti resmen kuruldu.

(Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşu (Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşu tamamlandı).  tamamlandı). 

2) Horasan topraklarının tamamı kesin olarak 2) Horasan topraklarının tamamı kesin olarak Selçuklu hakimiyetine girdi.Selçuklu hakimiyetine girdi.

3) Selçukluların İslam dünyasındaki etkisi ve 3) Selçukluların İslam dünyasındaki etkisi ve itibarı arttı. İslam dünyasının siyasi lideri oldular. itibarı arttı. İslam dünyasının siyasi lideri oldular.

4) Gazneli topraklarının büyük bir kısmı 4) Gazneli topraklarının büyük bir kısmı Selçukluların eline geçti.Gazneli Devleti yıkılış Selçukluların eline geçti.Gazneli Devleti yıkılış sürecine girdi.sürecine girdi.

5) Halife Kaim Biemrillah Tuğrul Beyin 5) Halife Kaim Biemrillah Tuğrul Beyin sultanlığını onayladısultanlığını onayladı

TUĞRUL BEY DÖNEMİ (1040-TUĞRUL BEY DÖNEMİ (1040-1063)1063)       Pasinler Savaşı (1048) :Pasinler Savaşı (1048) :Nedenleri:Nedenleri:1) Anadolu’yu fetih amacıyla yapılan 1) Anadolu’yu fetih amacıyla yapılan keşif savaşıdırkeşif savaşıdır2) Hasan Yabgu’nun öcünün alınmak 2) Hasan Yabgu’nun öcünün alınmak istenmesi.(Tuğrul beyin amcası olup istenmesi.(Tuğrul beyin amcası olup bizans tarafından Gence savaşında bizans tarafından Gence savaşında öldürülmüştür)öldürülmüştür)

Pasinler Savaşı (1048) :Pasinler Savaşı (1048) :

SonuçlarıSonuçları 1) Bizans bu savaşı kaybetti1) Bizans bu savaşı kaybetti 2) Bizansın zayıf olduğu ve Anadolu’nun 2) Bizansın zayıf olduğu ve Anadolu’nun

Türklere yurt olabileceği ortaya çıktıTürklere yurt olabileceği ortaya çıktı 3) Bizansla bir antlaşma yapıldı. Buna 3) Bizansla bir antlaşma yapıldı. Buna

göre Bizans, kendi ülkesindeki göre Bizans, kendi ülkesindeki camilerde Abbasi halifesi ve Tuğrul bey camilerde Abbasi halifesi ve Tuğrul bey adına hutbe okumayı kabul etti. adına hutbe okumayı kabul etti.

Tuğrul Beyin Bağdata GelişiTuğrul Beyin Bağdata GelişiTuğrul Bey, 1055 yılında Abbasi Tuğrul Bey, 1055 yılında Abbasi Halifesi’nin Şii Buveyhoğullarına karşı Halifesi’nin Şii Buveyhoğullarına karşı kedisinden yardım istemesi üzerine kedisinden yardım istemesi üzerine Bağdat’a geldi. Abbasileri Bağdat’a geldi. Abbasileri Buveyhoğullarının baskısından Buveyhoğullarının baskısından kurtardığından Halife tarafından kendisine kurtardığından Halife tarafından kendisine “Doğunun ve Batının hükümdarı” unvanı “Doğunun ve Batının hükümdarı” unvanı verildi. Bu olay, İslam dünyasının verildi. Bu olay, İslam dünyasının Selçukların koruyuculuğu altına girdiğini Selçukların koruyuculuğu altına girdiğini göstermektedir. Artık Halifenin siyasi göstermektedir. Artık Halifenin siyasi kudretini Selçuklular temsil ediyordu.kudretini Selçuklular temsil ediyordu.Tuğrul Bey 1063 yılında öldü. Tuğrul Bey 1063 yılında öldü.

ALPARSLAN DÖNEMİ (1063–ALPARSLAN DÖNEMİ (1063–1072)1072) Tuğrul BeyinTuğrul Beyin erkek çocuğu erkek çocuğu olmadığından yerine Çağrı beyin oğlu olmadığından yerine Çağrı beyin oğlu Alparslan sultan oldu.Alparslan sultan oldu. Alp Arslan, devlet nizamını sağlar Alp Arslan, devlet nizamını sağlar sağlamaz Azerbaycan ve Anadolu üzerine sağlamaz Azerbaycan ve Anadolu üzerine sefere çıktı (1064). Alp Arslan Azerbaycan sefere çıktı (1064). Alp Arslan Azerbaycan ve Kafkasya'da birçok kaleyi ele ve Kafkasya'da birçok kaleyi ele geçirdikten sonra Doğu Anadolu'ya girdi. geçirdikten sonra Doğu Anadolu'ya girdi. Hıristiyanlığın Doğu'daki en güçlü kalesi Hıristiyanlığın Doğu'daki en güçlü kalesi olan Ani'yi şiddetli bir kuşatmadan sonra olan Ani'yi şiddetli bir kuşatmadan sonra ele geçirdi. Ardından Kars'a girdi (1064).ele geçirdi. Ardından Kars'a girdi (1064).Alparslan’ın fetihleri sonucu tüm Alparslan’ın fetihleri sonucu tüm Azerbaycan, Kuzey Irak ve Suriye’yi Türk Azerbaycan, Kuzey Irak ve Suriye’yi Türk yurdu haline getirdiyurdu haline getirdi

Malazgirt Meydan Savaşı (26 Ağustos Malazgirt Meydan Savaşı (26 Ağustos 071)071)

Nedenleri:Nedenleri:1) Türklerin Anadolu’yu kendilerine yurt 1) Türklerin Anadolu’yu kendilerine yurt edinmek istemeleriedinmek istemeleri2) Bizans’ın Pasinler savaşın intikamını 2) Bizans’ın Pasinler savaşın intikamını almak istemesialmak istemesi3) Orta Asya'dan göç eden kalabalık 3) Orta Asya'dan göç eden kalabalık Türkmen grupları, Anadolu sınırlarında Türkmen grupları, Anadolu sınırlarında toplanmaya başlamışlardı. Bu durum toplanmaya başlamışlardı. Bu durum Anadolu'nun fethini zorunlu hâle Anadolu'nun fethini zorunlu hâle getirmişti.getirmişti.

Savaş sırasında Bizans  ordusunda yer alan Uz ve Savaş sırasında Bizans  ordusunda yer alan Uz ve Peçenek Türkleri taraf değiştirdi.Turan taktiği Peçenek Türkleri taraf değiştirdi.Turan taktiği uygulandı.R.Diyojen esir edildiuygulandı.R.Diyojen esir edildi..

SonuçlarıSonuçları1) Bizans İmparatoru Romen Diyojen komutasındaki ordu savaşı 1) Bizans İmparatoru Romen Diyojen komutasındaki ordu savaşı kaybettikaybetti2) Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı2) Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı3) Türkler fazla bir direnişle karşılaşmadan Marmara kıyılarına 3) Türkler fazla bir direnişle karşılaşmadan Marmara kıyılarına kadar ilerledilerkadar ilerlediler4) Bugünkü Türkiye’nin temelleri atıldı4) Bugünkü Türkiye’nin temelleri atıldı5) Anadolu’da gücü kaybolan Bizans, Balkanlara çekildi5) Anadolu’da gücü kaybolan Bizans, Balkanlara çekildi6) Abbasi ve İslam dünyası üzerindeki Bizans baskıları kayboldu6) Abbasi ve İslam dünyası üzerindeki Bizans baskıları kayboldu7) Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ilk Türk beylikleri 7) Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ilk Türk beylikleri kuruldu.kuruldu.Not:Not: Alparslan, Anadolu’yu komutanlarına ikta olarak verdi. Bu Alparslan, Anadolu’yu komutanlarına ikta olarak verdi. Bu olay, Anadolu’da beyliklerin kurulmasına neden oldu. olay, Anadolu’da beyliklerin kurulmasına neden oldu. 8) Bizans’la Selçuklular arasında bir antlaşma yapıldı. Buna göre 8) Bizans’la Selçuklular arasında bir antlaşma yapıldı. Buna göre Bizans; Selçuklulara vergi ödeyecekti. Fakat Romen Diyojen Bizans; Selçuklulara vergi ödeyecekti. Fakat Romen Diyojen tahttan indirilince bu antlaşma uygulanamadı. tahttan indirilince bu antlaşma uygulanamadı. Not:Not: Bizans ilk defa B. Selçuklulara vergi ödemeyi kabul etti. Bizans ilk defa B. Selçuklulara vergi ödemeyi kabul etti.   Bu savaştan sonra doğuya yönelen Alparslan 1072 yılında Bu savaştan sonra doğuya yönelen Alparslan 1072 yılında öldürüldü. öldürüldü.   

MELİKŞAH (1072–1092)MELİKŞAH (1072–1092)Alparslan’ın ölümü üzerine yerine oğlu Melikşah geçti.Alparslan’ın ölümü üzerine yerine oğlu Melikşah geçti.Selçukluların sınırlarının en fazla genişlediği devir bu dönem Selçukluların sınırlarının en fazla genişlediği devir bu dönem olmuştur. Bu dönemde Selçuklu devletin sınırları doğuda olmuştur. Bu dönemde Selçuklu devletin sınırları doğuda Seyhun ırmağı, Batıda Akdeniz ve Marmara, Kuzeyde Kafkas Seyhun ırmağı, Batıda Akdeniz ve Marmara, Kuzeyde Kafkas Dağları, Güney’de Mısır ve Basra körfezine kadar uzandı. Dağları, Güney’de Mısır ve Basra körfezine kadar uzandı. Babası Alp Arslan'ın veziri dan Nizamülmülk'ü görevinde Babası Alp Arslan'ın veziri dan Nizamülmülk'ü görevinde bırakıp, devlet işlerinde kendisinden büyük destek ve yardım bırakıp, devlet işlerinde kendisinden büyük destek ve yardım gördü.gördü. Sultan Melikşah döneminin en önemli iç olayı, Hasan Sultan Melikşah döneminin en önemli iç olayı, Hasan Sabbah'ın siyasî amaçlı Bâtınîlik faaliyetleri oldu. Bu Sabbah'ın siyasî amaçlı Bâtınîlik faaliyetleri oldu. Bu faaliyetlerin amacı, Selçuklu Devleti'ni içten çöküntüye faaliyetlerin amacı, Selçuklu Devleti'ni içten çöküntüye uğratmaktı. uğratmaktı. Bu sorunu halletmek isteyen Sultan Melikşah, Hasan Sabbah'ın Bu sorunu halletmek isteyen Sultan Melikşah, Hasan Sabbah'ın saklandığı Alamut kalesi üzerine kuvvetler gönderdi.saklandığı Alamut kalesi üzerine kuvvetler gönderdi.Bâtınîlerin başlattığı siyasî cinayetler sırasında Nizamülmülk Bâtınîlerin başlattığı siyasî cinayetler sırasında Nizamülmülk öldürüldü (1092)öldürüldü (1092)Ancak, bir av sırasında Melikşah öldü ( ya da suikastle Ancak, bir av sırasında Melikşah öldü ( ya da suikastle öldürüldü veya zehirlenerek öldürüldü (1092) öldürüldü veya zehirlenerek öldürüldü (1092) Bu nedenle Batınıilk sorunu çözümlenemedi (1092). Batınilik Bu nedenle Batınıilk sorunu çözümlenemedi (1092). Batınilik Selçuklu Devleti’nin yıkılmasında etkili olmuştur. Selçuklu Devleti’nin yıkılmasında etkili olmuştur. NOT:NOT: Melikşah zamanında Büyük Selçuklu Devleti en parlak Melikşah zamanında Büyük Selçuklu Devleti en parlak devrini yaşamış ve en geniş sınırlarına ulaşmıştır. devrini yaşamış ve en geniş sınırlarına ulaşmıştır.   

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNİN BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNİN DAĞILIŞIDAĞILIŞIFetret Dönemi (1092–1118)Fetret Dönemi (1092–1118)Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları Mahmud, Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları Mahmud, Berkyaruk, Sencar ve Mehmed Tapar arasında Berkyaruk, Sencar ve Mehmed Tapar arasında tahta kavgalarının olduğu döneme fetret devri tahta kavgalarının olduğu döneme fetret devri denir.Bu döneme Sultan Sencar son vererek denir.Bu döneme Sultan Sencar son vererek devleti yeniden toparladı. devleti yeniden toparladı. SULTAN SENCER (118-1157) SULTAN SENCER (118-1157)  Tahta çıkmasıyla fetret dönemi bitt.Tahta çıkmasıyla fetret dönemi bitt.Karahitaylarla yaptığı KAtvan savaşını kaybetti. Karahitaylarla yaptığı KAtvan savaşını kaybetti. Bu savaşla maveraünnehir elden çıktı.Bu savaşla maveraünnehir elden çıktı.1157 de çıkan oğuz isyanında esir düştü 1157 de çıkan oğuz isyanında esir düştü ölümüyle b. Selçuklu devleti yıkıldı. devletin ölümüyle b. Selçuklu devleti yıkıldı. devletin yıkılmasıyla birçok atabeylik ve devlet kuruldu.yıkılmasıyla birçok atabeylik ve devlet kuruldu.

B. Selçuklu Devletine Bağlı B. Selçuklu Devletine Bağlı DevletlerDevletler

Irak ve Horasan Selçukluları Irak ve Horasan Selçukluları (1119-1194)(1119-1194)

Kirman Selçukluları(1048-1187)Kirman Selçukluları(1048-1187) Suriye Selçukluları(1069-1118)Suriye Selçukluları(1069-1118) Türkiye SelçuklularıTürkiye Selçukluları (1077-1308)(1077-1308)

AtabeyliklerAtabeylikler1)1) Salgurlular (Fars A.)  (1147-1284)Salgurlular (Fars A.)  (1147-1284) 2)2) İldenizoğulları (Azerbaycan A.) İldenizoğulları (Azerbaycan A.)

(1146-1225)(1146-1225) 3)3) Beg-Teginoğulları (Erbi l A.) (1146-Beg-Teginoğulları (Erbi l A.) (1146-

1232)1232) 4)4) Börililer (Şam Atabeyliği) (1128-Börililer (Şam Atabeyliği) (1128-

1154) 1154) 5)5) Zengîler (Musul ve Halep A.) Zengîler (Musul ve Halep A.)

(1127-1259)(1127-1259)

SORU!SORU! Aşağıdakilerden hangisi malazgirt Aşağıdakilerden hangisi malazgirt

savaşının sonuçlarından biri olamaz?savaşının sonuçlarından biri olamaz?a)Anadoluda türkmen beyliklerinin a)Anadoluda türkmen beyliklerinin

kurulmasıkurulmasıb) Türkiye tarihinin başlamasıb) Türkiye tarihinin başlamasıc)Bizansın anadoludaki etkinliğinin kırılmasıc)Bizansın anadoludaki etkinliğinin kırılmasıd)Haçlı seferlerinin başlamasıd)Haçlı seferlerinin başlamasıe)Anadoluda türk birliğinin sağlanmasıe)Anadoluda türk birliğinin sağlanması

HARZEMŞAHLAR (1157–1231)HARZEMŞAHLAR (1157–1231)Harzem yöresi, Aral Gölü ile Hazar denizi ara sında kalan yerdir. Harzem yöresi, Aral Gölü ile Hazar denizi ara sında kalan yerdir. Burada yaşayanlara Harzemşahlar denilmiştir.Burada yaşayanlara Harzemşahlar denilmiştir.Harzemi yöneten Atsız adlı Türk beyi, Büyük Sel çukluların Harzemi yöneten Atsız adlı Türk beyi, Büyük Sel çukluların zayıflamasından yararlanarak bağımsızlık ha reketini başattı.zayıflamasından yararlanarak bağımsızlık ha reketini başattı.Sultan Sencerin Oğuzlara esir düşmesinden sonra Sultan Sencerin Oğuzlara esir düşmesinden sonra AtsızAtsız bağımsızlığını ilan etti. bağımsızlığını ilan etti. Harzemliler zamanında İran'ı, Horasan'ı ve Afga nistan'ı alarak Harzemliler zamanında İran'ı, Horasan'ı ve Afga nistan'ı alarak Cengiz İmparatorluğuna sınır oldular.Cengiz İmparatorluğuna sınır oldular.Harzemliler Cengiz Han'ın gönderdiği dostluk ker vanını casuslukla Harzemliler Cengiz Han'ın gönderdiği dostluk ker vanını casuslukla suçlayarak imha edince, Moğol–Har zem savaşları başladı. Cengiz suçlayarak imha edince, Moğol–Har zem savaşları başladı. Cengiz Han'ın başlattığı sa vaş larla Harzemliler yıkılış sürecine girdi.Han'ın başlattığı sa vaş larla Harzemliler yıkılış sürecine girdi.Moğol istilası sonucu Harzem yöneticiler bir kısım halkla birlikte Moğol istilası sonucu Harzem yöneticiler bir kısım halkla birlikte Kafkasya'ya ve Doğu Anadolu'ya çekilmek zorunda kaldı. Anadolu Kafkasya'ya ve Doğu Anadolu'ya çekilmek zorunda kaldı. Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubat, Harzemlilere Moğollara Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubat, Harzemlilere Moğollara karşı bir ittifak kurul masını önerdi. Harzemliler bunu reddede rek karşı bir ittifak kurul masını önerdi. Harzemliler bunu reddede rek Doğu Ana dolu'yu almaya çalıştılar. Bu durum Doğu Ana dolu'yu almaya çalıştılar. Bu durum Yassı ÇemenYassı Çemen Sa Sa vaşına neden oldu. Harzemliler Yassı Çimen Savaşında yenildi vaşına neden oldu. Harzemliler Yassı Çimen Savaşında yenildi (1230). Bundan sonra Moğollar Harzem yönetici lerini öldürdü ve (1230). Bundan sonra Moğollar Harzem yönetici lerini öldürdü ve Harzemliler tarihten silindi. Harzemliler tarihten silindi. NOT:NOT: Harzemşahların yıkılması selçuklular ile moğollar arasındaki Harzemşahların yıkılması selçuklular ile moğollar arasındaki engeli kaldırmıştır.buda türk tarihi açısından olumsuz bir durmdur.engeli kaldırmıştır.buda türk tarihi açısından olumsuz bir durmdur.

EYYUBİLER ve HARZEMŞAHLAR

EYYUBİLER (1171–1250)EYYUBİLER (1171–1250)Haçlı saldırısına uğrayan Fatimi devletine, yardım için Haçlı saldırısına uğrayan Fatimi devletine, yardım için gönderilen ordunun komutanı olan Selahattin Ey yubi, gönderilen ordunun komutanı olan Selahattin Ey yubi, Fatimi devletini yıkarak kendi devletini kurmuştur.Fatimi devletini yıkarak kendi devletini kurmuştur.Mısırda kurulmuştur. Mısırda kurulmuştur. Selahattin Eyyubi 1. Haçlı Seferinde kurulmuş olan Selahattin Eyyubi 1. Haçlı Seferinde kurulmuş olan Kudüs Haçlı Krallığını, Hıttin savaşında yendi ve Kudüs Haçlı Krallığını, Hıttin savaşında yendi ve bu devleti yıktı.bu devleti yıktı. ( (11871187) Bunun üzerine III. Haçlı seferi ) Bunun üzerine III. Haçlı seferi yapıldı. Selahattin Eyyubi III. Haçlı seferinde Kudüsü yapıldı. Selahattin Eyyubi III. Haçlı seferinde Kudüsü başarıyla savundu.başarıyla savundu.Devletin egemenlik alanı Hicaz'ı ve Güneydoğu. Devletin egemenlik alanı Hicaz'ı ve Güneydoğu. Anadolu'yu kapsamıştır. Anadolu'yu kapsamıştır. Selahattin Eyyubiden sonra başarılı hükümdarlar Selahattin Eyyubiden sonra başarılı hükümdarlar iktidarda görülmedi. Devlet iç isyanlar ve haçlı saldırıla iktidarda görülmedi. Devlet iç isyanlar ve haçlı saldırıla rıyla zayıfladı. rıyla zayıfladı. MemlukluMemluklu adı verilen askerlerin isyanları adı verilen askerlerin isyanları sonucu  Eyyubi devleti yıkılmıştır.sonucu  Eyyubi devleti yıkılmıştır.

MEMLUKLAR (Kölemenler) (1250–MEMLUKLAR (Kölemenler) (1250–1517)1517)Eyyubi ordusunda devşirme usulü ile yetiştirilen Eyyubi ordusunda devşirme usulü ile yetiştirilen Memluklu adı verilen askerlerin komutanlarından Memluklu adı verilen askerlerin komutanlarından AybekAybek, Eyyubi devletine son vererek Memluklu , Eyyubi devletine son vererek Memluklu devletini kurdu.(mısırda kurılmuştur)devletini kurdu.(mısırda kurılmuştur)Sultan Kutuz zamanında, Arabistan'ı ve Akdeniz Sultan Kutuz zamanında, Arabistan'ı ve Akdeniz kıyılarını almayı amaçlayan Moğol ordularını kıyılarını almayı amaçlayan Moğol ordularını (İlhanlıları) Suriye'de (İlhanlıları) Suriye'de AyncalutAyncalut savaşında yenilgiye savaşında yenilgiye uğrattı (1260). Böylece Mısır, Arabistan ve Akdeniz uğrattı (1260). Böylece Mısır, Arabistan ve Akdeniz kıyıları Moğol isti la sından korundu. kıyıları Moğol isti la sından korundu. Memluklular Memluklular Moğol istilasını durduran tek dev let oldu.Moğol istilasını durduran tek dev let oldu.Sultan Baybas, Abbasilerin yıkılışıyla sona Sultan Baybas, Abbasilerin yıkılışıyla sona eren Abbasi halifeliğini yeniden eren Abbasi halifeliğini yeniden kurdu.Böylece halifelik Memluklulara geçti.kurdu.Böylece halifelik Memluklulara geçti.Memlukluların egemenlik alanı Hicazı, G.D. Memlukluların egemenlik alanı Hicazı, G.D. Ana doluyu, ve Çukurova'yı kapsamıştır.Ana doluyu, ve Çukurova'yı kapsamıştır.Osmanlı devleti tarafından yıkılmışlardır.Osmanlı devleti tarafından yıkılmışlardır.