tÜrk dİl bayrami

1

TÜRK DİL BAYRAMI

26 EYLÜL

2

TÜRK DİL KURUMU

Türk Dil Kurumu, Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla 12 Temmuz 1932'de Atatürk'ün talimatıyla kurulmuştur.

Cemiyetin kurucuları, hepsi de milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Sâmih Rif'at, Ruşen Eşref, Celâl Sahir ve Yakup Kadri'dir.

3

TÜRK DİL KURUMU

Kurumun ilk başkanı Sâmih Rif'at'tır. Türk Dili Tetkik Cemiyetinin amacı, "Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek" olarak tespit edilmiştir.

4

TÜRK DİL KURUMU

Atatürk'ün sağlığında, 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan üç kurultayda hem Kurumun yönetim organları seçilmiş, hem dil politikası belirlenmiş, hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışılmıştır.

5

TÜRK DİL KURUMU

26 Eylül-5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı'nda Birinci Türk Dili Kurultayı yapılmıştır.

1934'te yapılan kurultayda Cemiyetin adı, Türk Dili Araştırma Kurumu; 1936'daki kurultayda ise Türk Dil Kurumu olmuştur.

6

TÜRK DİL KURUMUNUN AMAÇLARI

Türk Dil Kurumu başlangıçtan beri çalışmalarını iki ana eksen üzerinde yürütmüştür: 1. Türk dili üzerinde araştırmalar yapmak, yaptırmak; 2. Türk dilinin güncel sorunlarıyla ilgilenerek, bu sorunlara çözüm yolları bulmak.

7

TÜRKÇE KONUŞALIM TÜRKÇE

OOynanmasın lisanımla Oynanmasın insanımla Gece gündüz her anımla Meşgalemdir gündüz gece Her kelime hece hece Türkçe konuşalım Türkçe

8


Oİki dil iki insanmış Bazıları böyle sanmış Biri Hans biri Hasanmış Biri cüce biri yüce Adam gibi Türk ol önce Türkçe konuşalım Türkçe

9


OTürkçe benim anadilim Yok olmasın dilim dilim Canım,cananım, sevgilim Hem manaca hem şekilce Denebilir hangi dilce? Türkçe konuşalım Türkçe

10


OTürkçe benim anadilim Sahip çıktım sana dilim Gönlüm senden yana dilim Dinle, kültürüm iç içe Kayıp eden hâli nice Türkçe konuşalım Türkçe

11


OMikdat der ki sanat dilim Din, kültüre kanat dilim Bir çoğuna inat dilim Önce Türkçe, sonra Türkçe Savunurum seni Türkçe Türkçe konuşalım Türkçe!

Mikdat BAL

12

BİRİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI

OBirinci Türk Dil Kurultayının toplandığı gün olan 26 Eylül, kurultayda alınan kararla Dil Bayramı olarak kutlanır. Bu kurultay, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun (o zamanki adıyla Türk Dili Tetkik Cemiyeti) ilk kurultayıdır.

13


Atatürk, dil konusundaki çalışmalara halkın katılması gerektiğini düşünüyordu. Birinci Tarih Kurultayı çalışmalarının sürdüğü 10 Temmuz 1932 gecesi, Çankaya Köşkünde birlikte olduğu dil ve tarih uzmanlarına, “Dil işlerini düşünecek zaman da gelmiştir. Ne dersiniz?”diye sordu. Bu öneri sevinçle karşılanınca Atatürk düşüncesini şu sözlerle açıkladı:

14


“Öyle ise Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti gibi bir de ona kardeş dil cemiyeti kuralım. Adı Türk Dili Tetkik Cemiyeti olsun.” Hükümete başvuru yapıldı ve 12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu. Kurumun başkanı Samih Rıfat, genel yazmanıRuşen Eşref Ünaydın oldu; Yakup Kadri Karaosmanoğlu ileCelal Sahir Erozan da kurucu üyelerdi.

15


O Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Kurultay adı verilen ilk genel kurulu 26 Eylül 1932 günü Dolmabahçe Sarayında başladı. Daha önce yapılan çağrının da etkisiyle kurultaya 814 üyeyle birlikte katılanların sayısı 917’ye ulaştı. Katılanlar arasında saz şairleri ile yeldirmeli köylü kadınların sergiledikleri görüntü toplantının ulusal niteliğinin simgesi sayılabilir.

16


Başkan Samih Rıfat, kurultayın açılış konuşmasında, amacın Türkçeyi ulusal dil düzeyine çıkarmak, yazı dili ile halk dili arasındaki ayrılığı gidermek olduğunu belirtmiş, bu amaca da ancak halkın katılımıyla ulaşılabileceğini söylemişti.

17

KARAMANOĞLU MEHMET BEY KİMDİR?

O Karamanoğlu Mehmet Bey Karamanoğulları'nın ikinci beyi Kerimü’d-din Karaman’ın oğludur. Doğum tarihi belli olmayıp ölümü 1280’dir. Mehmet Bey askerî ve idarî yönden bilgili bir devlet adamı idi. Bilim adamlarını etrafına toplayıp onlara büyük önem vermiştir. Dil Devriminde Atatürk'e ilham kaynağı olmuştur.

18


O 13. yüzyıl ortalarında Selçuklular, genellikle edebi dil olarak Farsçayı, devlet işlerinde Arapçayı kullanırlardı. Halk ise öz dilleri olan Türkçeyi kullanıyordu. Mehmet Bey millet olarak birlikte yaşamanın ilk şartı olan dil birliğinin sağlanmasının gerekliliğine inanıyordu. Bu birliği gerçekleştirmek için Toroslar üzerinde yaşayan bütün Türkmen boylarını çevresinde toplayarak bir ordu oluşturdu.

19


O Karamanoğlu Mehmet Bey'in Türkçe kullanımı ile ilgili sözünü konu alan Milli Piyango Bileti.

O "Şimden gerü hiç gimesne divanda, dergahda, bergahda ve dahı her yerde Türk dilinden özge söz söylemeye."

O Günümüz Türkçesi ile "Bugünden sonra hiç kimse divanda, dergahta, bergahta, mecliste ve meydanda Türkçeden başka dilde söz söylemesin." 13 Mayıs 1277

20

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM

O Göreniniz, bileniniz, duyanınız var mı?Bir ferman yayınlamıştı:Bu günden sonra, divanda, dergâhta, bârgâhta, mecliste, meydandaTürkçeden başka dil konuşulmaya diyeHatırlayanınız var mı?

21


O Dolanın yurdun dört bir yanını,Çarşıyı, pazarı, köyü, şehri, fermana uyanınız var mı?Nutkum tutuldu, şaşırdım

O Merak ettim,Dolandığımız yerlerdeki Türkçe olmayan isimlere,Gördüklerine, duyduklarına üzüleniniz var mı?

22


O Tanıtımın demo, sunucunun spiker,Gösteri adamının showmen, radyo sunucusunun diskjokey,Hanım ağanın, firstlady olduğunaŞaşıranınız var mı?

O Bırakın eli, özün bile seyrek uğradığı,Beldelerin girişinde welcome çıkışında goodbyeOkuyanınız var mı?

23


O Korumanın, muhafızın, body guard,Sanat ve meslek pirlerinin duayen,İtibarın, saygınlığın, prestij olduğunuBileniniz var mı?

O Yol üstü lokantamızın fast food,Yemek çeşitlerimizin menü,Hesabını, adisyon diyeÖdeyeniniz var mı?

24


O İki katlı evinizi dubleks,Üç katlı komşu evini ripleks,Köşklerimizi villa, eşiğimizi antre,Bahçe çiçeklerini flora diyeKoklayanınız var mı?

O Mesireyi, kır gezisini picnic,Bilgisayarı computer, hava yastığını air bag,Eh pek olasıcalar, oluru, pekalayı, okey diyeKonuşanınız var mı?

25


O Toprağımızı, bayrağımızı,İnancımızı çaldırmayalım derken,Dilimizin çalındığına, talan edildiğine,Özün el diline özendiğine,İçi yananınız var mı?

26


O Masallarımızı, tekerlemelerimizi,Ata sözlerimizi unuttuk,Şarkılarımızı, türkülerimizi,

O Ninnilerimizi kaybettik,Türkçemiz elden gidiyor,Dizini döveniniz var mı?

27


O Karamanoğlu Mehmet Beyi arıyorum,Göreniniz, bileniniz,Duyanınız var mı?

O Bir ferman yayınlamıştı ...Hayal meyal hatırlayıp da,Sahip çıkanınız var mı?

tÜrk dİl bayrami

Documents