türkiye Ülke ekonomik raporu - world...
TRANSCRIPT
Türkiye Ülke Ekonomik Raporu
� Özel sektör tasarrufları◦ Hanehalkı◦ Şirketler kesimi
Kamu sektörü tasarrufları� Kamu sektörü tasarrufları
1. Tasarruf ve büyüme ilişkisi2. Tasarruf trendleri3. Tasarrufun belirleyicileri4. Mali piyasaların önemi
Politika seçenekleri5. Politika seçenekleri
Tasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve BüyümeTasarruflar ve Büyüme
0.75
1.00
Düşük ve Orta Gelir Grubundaki Ülkeler
5
0.00
0.25
0.50
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
TY Regresyon Katsayısı %95 Güven Aralığı
6
10
15
20
25
30
7
Kaynak : Kalkınma Bakanlığı-15
-10
-5
0
5
10
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Yatırım/GSYH Tasarruf/GSYH Tasarruf-Yatırım Açığı
20
30
40
50
60
70
80
Milyar US$Sermaye Hareketleri ve Cari Açık
8
-10
0
10
20
2005
2006
Oca
k 2007
Mart 2007
Mayıs 2007
Temmuz 2007
Eylül 2007
Kasım 2007
Aralık 2007
Oca
k 2008
Mart 2008
Mayıs 2008
Temmuz 2008
Eylül 2008
Kasım 2008
Aralık 2008
Oca
k 2009
Mart 2009
Mayıs 2009
Temmuz 2009
Eylül 2009
Kasım 2009
Aralık 2009
Oca
k 2010
Mart 2010
Mayıs 2010
Temmuz 2010
Eylül 2010
Kasım 2010
Aralık 2010
Oca
k 2011
Mart 2011
Mayıs 2011
Temmuz 2011
Eylül 2011
Kasım 2011
Aralık 2011
Portföy Yatırımları ve Kısa Vadeli Sermaye Girişleri Doğrudan Yatırımlar ve Uzun Vadeli Sermaye Girişleri Cari Açık
1. Kırılganlık; sermaye girişinde azalma veyadurma riski
2. KOBİ’lerin finansman kısıtlarını azaltmada2. KOBİ’lerin finansman kısıtlarını azaltmadaetkili olamama
3. Yüksek dış finansman primi4. Para biriminin değerlenmesi
9
Cari İşlemler Dengesi-GSYH ve Yatırım-GSYH Oranlarına göre, Gelişmekte olan Ülkelerin Ortalama Büyüme Oranları
4.0
4.5
Büyüme Oranı (%)
10
Ortalama Altı (<-4,8)
Ortalama Üstü (>-4,8)
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
Ortalama Üstü (>22,6) Ortalama Altı (<22,6)
Yatırım-GSYH Oranı (%)
Cari İşlemler Dengesi - GSYH Oranı (%)
� Gelişmiş ülkelerle yakınsama
� AB katılım süreci
�Yatırım ihtiyacını arttıracaktır�Tek başına verimlilik/tasarruf artışları, yüksek ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamaya yeterli olmayabilir
11
TFV Büyüme Senaryolarına Göre Tasarruf Oranı TFV Büyüme Senaryolarına Göre Tasarruf Oranı TFV Büyüme Senaryolarına Göre Tasarruf Oranı TFV Büyüme Senaryolarına Göre Tasarruf Oranı (%5.5 luk büyümeye ulaşabilmek için)(%5.5 luk büyümeye ulaşabilmek için)(%5.5 luk büyümeye ulaşabilmek için)(%5.5 luk büyümeye ulaşabilmek için)
TFV Büyümesi = % 1 TFV Büyümesi = % 2
Başlangıç 24,9 19,5
12
Başlangıç 24,9 19,5
Orta Vade 28,1 17,7
Uzun Vade 31,1 14,2
Kısaca, yurtiçi tasarruflar yüksekve sürdürülebilir büyüme açısından büyük önem
ve sürdürülebilir büyüme açısından büyük önem
taşımaktadır.
13
Tasarruf Tasarruf Tasarruf Tasarruf Tasarruf Tasarruf Tasarruf Tasarruf TrendleriTrendleriTrendleriTrendleriTrendleriTrendleriTrendleriTrendleri
10
15
20
25
30
15
-10
-5
0
5
10
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Yurtiçi Tasarruf Oranı Özel Tasarruf Oranı Kamu Tasarruf Oranı
20%20%20%20%
30%30%30%30%
80808080----'89 Ortalaması'89 Ortalaması'89 Ortalaması'89 Ortalaması
90909090----'99 Ortalaması'99 Ortalaması'99 Ortalaması'99 Ortalaması
00000000----'08 Ortalaması'08 Ortalaması'08 Ortalaması'08 Ortalaması
16
0%0%0%0%
10%10%10%10%
TürkiyeTürkiyeTürkiyeTürkiye Düşük GelirDüşük GelirDüşük GelirDüşük Gelir Düşük Orta Düşük Orta Düşük Orta Düşük Orta
GelirGelirGelirGelir
Yüksek Orta Yüksek Orta Yüksek Orta Yüksek Orta
GelirGelirGelirGelir
Yüksek Gelir: Yüksek Gelir: Yüksek Gelir: Yüksek Gelir:
OECD OECD OECD OECD
OlmayanOlmayanOlmayanOlmayan
Yüksek Gelir: Yüksek Gelir: Yüksek Gelir: Yüksek Gelir:
OECDOECDOECDOECD
17.716.6
20
25
30
Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Oranları (%)
16.6
10.1 10.312.2
7.99.0
0
5
10
15
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
17
Kaynak: Hane Halkı Bütçe Anketi, TÜİK
13.7
3.3
11.1
28.1
9.7
-0.9
7.5
25.4
0
10
20
30
40
-27.2
-4.2
-31.8
-10.0
-0.9
-40
-30
-20
-10
Toplam 1. %20 2. %20 3. %20 4. %20 5. %20
2003-2006 2007-2009
18
1.5
2.0
2.5
3.0
15
20
25
19
0.0
0.5
1.0
1.5
0
5
10
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
net kar/özel tasarruflar (%)-sol eksen net kar/GDP (%)-sağ eksen
8
10
12
14
Medyan Ağırlıklı Ortalama
Borsada işlem gören firmaların tasarruf oranları(ağırlıklı ortalama, 2003-2008)
20
0
2
4
6
8
İtalya
Alm
anya
G. K
ore
Çin Şili
Türkiye
Maca
ristan
Brez
ilya
İspanya
Polanya
Mek
sika
Tayland
Arjantin
G. A
frika
Malezy
a
Hindistan
Özel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınÖzel Sektör TasarruflarınınBelBelBelBelBelBelBelBelirleyicileriirleyicileriirleyicileriirleyicileriirleyicileriirleyicileriirleyicileriirleyicileri
� Loayza ve diğ. (2000) tarafından oluşturulan tasarruf modeli, özel tasarruflardaki düşüşü şöyle açıklıyor:�1998 sonrası özel tasarrufun başlıca dinamikleri
� Enflasyondaki düşüşEnflasyondaki düşüşEnflasyondaki düşüşEnflasyondaki düşüş (belirsizlik) ( - )
� ReReReReel faiz oranlarındaki düşüşel faiz oranlarındaki düşüşel faiz oranlarındaki düşüşel faiz oranlarındaki düşüş ( - )
� Genç bağımlılık oranındaki düşüşGenç bağımlılık oranındaki düşüşGenç bağımlılık oranındaki düşüşGenç bağımlılık oranındaki düşüş ( + )
� Gelir artışıGelir artışıGelir artışıGelir artışı ( + )�Önemli bir başka nokta da, kamu tasarruflarındaki kamu tasarruflarındaki kamu tasarruflarındaki kamu tasarruflarındaki artışın özel tasarruflar üzerinde önemli bir etki yaratmamış olmasıdır.
22
� Eğitimin rolü önemlidir.
� Kadınların işgücüne katılımı tasarrufları artırmaktadır.
� Türkiye’de hanehalkları tasarruflarını planlamamaktadır.
� İhtiyati tasarruf eğilimi güçlüdür.
Tasarrufların nihai hedefi bir ev almaktır.� Tasarrufların nihai hedefi bir ev almaktır.
� Bankacılık sistemi ile ilgili algılar (yüksek ücretler/düşük net getiriler) tasarruf davranışlarını etkilemekte.
� Sistemin “dışında” tasarruf yapmak çok yaygındır.� Düşük mali tasarruflar� “Yastık altı” tasarruflar; altın, döviz vb. gibi
23
Dolaşımdaki para
Tahviller
%3
Hisseler
%6
Yatırım fonları
%6
Bireysel Emeklilik
%2
Diğer
%1
Mevduat
%73
birimi
%9
24
� Net kar� Firmanın büyüklüğü� Finansmana erişim� Finansal piyasaların derinliği� Finansal piyasaların derinliği� Makroekonomik faktörler
25
Finansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların RolüFinansal Piyasaların Rolü
GSYH’ya oran olarak Mali Piyasalar (2009)
460%447%
341%
296%
260%
27
Kaynak: Merkez bankaları ve DB hesaplamaları
260%
164%
Malezya G. Afrika G. Kore Brezilya Tayland Türkiye
� Yerli finansal yatırımcı tabanı, ekonominin büyüklüğü göz önüne alındığında çok küçüktür.
� Geçmişteki makroekonomik istikrarsızlıklar ve bankacılık sisteminin baskın olması, banka dışı finansal sektörün büyümesini sınırlandırmıştır.
� Kurumsal yapı, uzun vadeli yatırımlar için elverişli değildir.
� Küçük bireysel hesapların işletim masrafı uluslararası karşılaştırma yapıldığında yüksek kalmaktadır.
� Hayat sigortası planları yaygın değildir
28
8,000
10,000
12,000
14,000
Türkiye'de Bireysel Emeklilik Sisteminin Büyüklüğü
(Milyon TL)
29
Kaynak: Bireysel Emeklilik Raporu, 2010
0
2,000
4,000
6,000
2006 2007 2008 2009 2010
Toplam Katkı Toplam Birikim
GSYH’ya oran olarak emeklilik fonlarıGSYH’ya oran olarak emeklilik fonlarıGSYH’ya oran olarak emeklilik fonlarıGSYH’ya oran olarak emeklilik fonları
129.8 118.3
82.3 76.8
73.0 67.8 67.1 65.1 62.9
44.1 43.0
Hollandaİzlanda
AvustralyaFinlandiyaİngiltere
ABDAğırlıklı Ortalama
ŞiliKanadaİrlanda
DanimarkaBasit Ortalama
30
43.0 35.5
25.2 13.5 13.4 13.1 11.8
8.1 7.5 7.3 5.2 4.9 4.6 4.1 2.3 2.2 2.2
0 20 40 60 80 100 120 140
Basit OrtalamaJaponyaPolonyaPotekiz
MacaristanYeni Zellanda
İspanyaMeksikaNorveç
AlmanyaAvusturya
Çek C.İtalya
TürkiyeLüksemburg
Kore
Politika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika SeçenekleriPolitika Seçenekleri
Tasarrufların Düzenli İzlenmesi�Ulusal hesaplar kapsamında kamu ve özel tasarruf ayrımına ek olarak özel tasarrufların şirketler ve hanehalkı tasarrufları şeklinde izlenmesi
�Hanehalkı anketi: tasarruf davranışı ve tüketici finansmanı modülü
PolitikaPolitikaPolitikaPolitikaPolitikaPolitikaPolitikaPolitika ÖnerileriÖnerileriÖnerileriÖnerileriÖnerileriÖnerileriÖnerileriÖnerileri
finansmanı modülü
32
Makro
Gelir
Artırıcı
Hanehalkı TasarruflarıHanehalkı TasarruflarıHanehalkı TasarruflarıHanehalkı Tasarrufları
Şirket TasarruflarıŞirket TasarruflarıŞirket TasarruflarıŞirket Tasarrufları
Kamu TasarruflarıKamu TasarruflarıKamu TasarruflarıKamu Tasarrufları
Spesifik
Kayıtdışılıkla Mücadele, Vergi Reformu
Yatırım
Ortamının
Rekabet Gücü, Verimlilik
Finansmana
ErişimMakro Politikalar
Ortamının
İyileştirilmesi
Tasarruf Araçları; Bireysel Emeklilik, Yeni
Tasarruf Planları
Finansal
Piyasalar
Eğitim, Kadınların İşgücüne Katılımı
Finansal
OkuryazarlıkMakro Politikalar
Piyasalar
