türkce 4 icindekiler (3. kitap)...2013 – 2014 ö¤retim y›l›ndan bafllayarak 5 (befl) y›l...

81

Upload: others

Post on 25-Jan-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • TÜRKÇEDERS VE ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI

    3. KİTAP

  • DERS VE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI

    I

    ‹LKÖ⁄RET‹M

    YAYINCILIK T‹CARET ANON‹M fi‹RKET‹

    Ali Suavi Sokak Nu.: 1/4 06570 - Maltepe / ANKARA

    tel. – belgeç: (0.312) 232 05 54 • 231 35 23

    3. K‹TAP

    Millî E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulunun 26.12.2012 tarih ve 225 say›l› karar› ile

    2013 – 2014 ö¤retim y›l›ndan bafllayarak 5 (befl) y›l süreyle ders kitab› olarak kabul edilmifltir.

    ISBN 978 - 9944 - 365 - 64 - 2

    HAT‹CE BIYIKLI YAfiAR ÖZTAfi

  • II

    Editör

    Hasan Hüseyin YILDIZ

    Dil Uzman›

    Münevver O⁄AN

    Görsel Tasar›m

    Aynur Z‹LKAYA

    Program Gelifltirme Uzman›

    Göksan BAY‹S

    Ölçme ve De¤erlendirme Uzman›

    Banu KOÇ

    Rehberlik Uzman›

    Mukadder GÜVENER

    Her hakk› sakl›d›r ve Doku Yay›nc›l›k Tic. Afi’ne aittir. Kitab›n içindeki flekil,yaz›, resim ve grafikler yay›nevinin izni olmadan al›namaz, ço¤alt›lamaz vebas›lamaz.

    Ankara, 2017

    Bask›, Cilt:Özgün Matbaac›l›k San. ve Tic. Afi

    Ankara-Polatl› Devlet Karayolu 52. km.Özgün Grup Sitesi, Temelli Beldesi / Sincan - ANKARA

    tel.: 0312 645 19 10 (PBX) • belgeç: 0312 645 19 19

  • III

  • IV

  • V

  • VI

    ‹Ç‹NDEK‹LER (DERS K‹TABI)

    MEMLEKET TÜRKÜLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹brahim M‹NNETO⁄LU . . . . . . .93

    ÖLÜMSÜZLEfiEN BAHÇE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Adnan ÖZYALÇINER . . . . . . . . .94

    DÜNYAYI GÜLDÜREN ADAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hanife AZAKLI . . . . . . . . . . . . . .97

    TÜRKÇEM‹Z

    (1. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .R›fat ILGAZ . . . . . . . . . . . . . . . .99

    ULUSAL BAYRAMLAR

    (2. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Walt Disney ansiklopedisi . . . . . .100

    7. TEMA: DE⁄ERLER‹M‹Z ........................................................................92

    KIfiIN FOTO⁄RAF ÇEKERKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Serpil YILDIZ . . . . . . . . . . . . . .105

    EN YARARLI ‹fi HANG‹S‹? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ülker KÖKSAL . . . . . . . . . . . . .108

    SAHNELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Erol YAVUZ . . . . . . . . . . . . . . . .112

    TAfiIN KOVU⁄UNDAK‹ fi‹fiE

    (1. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Cengiz BEKTAfi . . . . . . . . . . . .113

    PABLO P‹CASSO VE “4” RAKAMI

    (2. Serbest Okuma Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .haz. Fazl› KAZAR . . . . . . . . . . .115

    8. TEMA: GÜZEL SANATLAR ................................................................104

  • VII

    KAYNAKÇA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EK–1

    TÜRK‹YE HAR‹TASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EK–2

    TÜRK DÜNYASI HAR‹TASI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .EK–3

    ‹Ç‹NDEK‹LER (Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI)

    TEMAYA HAZIRLIK ÇALIfiMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157

    MEMLEKET TÜRKÜLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹brahim M‹NNETO⁄LU . . . . . .158

    ÖLÜMSÜZLEfiEN BAHÇE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Adnan ÖZYALÇINER . . . . . . . .163

    DÜNYAYI GÜLDÜREN ADAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hanife AZAKLI . . . . . . . . . . . . .167

    CAMBAZ AL‹ ((Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Melih ERGUN . . . . . . . . . . . . . .172

    7. TEMA DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175

    7. TEMA: DE⁄ERLER‹M‹Z ......................................................................156

    TEMAYA HAZIRLIK ÇALIfiMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180

    KIfiIN FOTO⁄RAF ÇEKERKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Serpil YILDIZ . . . . . . . . . . . . . .181

    EN YARARLI ‹fi HANG‹S‹? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ülker KÖKSAL . . . . . . . . . . . . .187

    SAHNELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Erol YAVUZ . . . . . . . . . . . . . . . .190

    BALE DÜfiLER‹ ((Dinleme Metni) . . . . . . . . . . . . . . . . .Susanna DAV‹DSON . . . . . . . .194

    8. TEMA DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .197

    8. TEMA: GÜZEL SANATLAR ................................................................179

  • 92 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    7.TEMA

    DE⁄ERLER‹M‹Z

    TEMADA ‹fiLENECEK MET‹NLER

    MEMLEKET TÜRKÜLER‹

    ÖLÜMSÜZLEfiEN BAHÇE

    DÜNYAYI GÜLDÜREN ADAM

    TÜRKÇEM‹Z (1. Serbest Okuma Metni)

    ULUSAL BAYRAMLAR (2. Serbest Okuma Metni)

  • 93T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Bir tutam yeflil türkü,

    Bursa’dan Malatya’dan,

    Ortak dertlerimizi anlatan,

    Maya’lar Hüseyni’ler.

    Halk türkülerinde yaprak yaprak

    Lavanta çiçekleri, nergisler.

    Ezik, a¤lamakl›, flen flakrak.

    Beni sana, seni bana söyler.

    Seher y›ld›z›n›n ›fl›¤›,

    Kar›fl›r gün ›fl›¤›na.

    Yaban gülleri, da¤larda,

    Serer yapraklar›n› yoluna.

    Uzun ayr›l›klar ve gel geller,

    A¤lat›r kurba¤alar› göllerde.

    Bir bakars›n gurbet Mufl olur,

    Bir bakars›n Malkara.

    Dilimiz, dama¤›m›z kurur,

    Fele¤e yalvara yalvara!..

    ‹ster Dede bestelesin,

    ‹ster Karacao¤lan söylesin,

    Ta Edirne’den Ardahan’a dek,

    Bu flark›lar, bu türküler

    Beni söyler, seni söyler.

    Uzun ayr›l›klar ve gel geller,

    A¤lat›r kurba¤alar› göllerde.

    ‹brahim M‹NNETO⁄LU

    Memleket fiiirleri Antolojisi

    MEMLEKET TÜRKÜLER‹

  • 94 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Kanuni Sultan Süleyman’›n ölümünden sonra o¤lu II. Selim, Osmanl› ülkesinin ba-fl›na geçti. Padiflahl›¤›n›n üçüncü y›l›nda kendi ad›na bir cami yapt›rmaya karar verdi.Ülkenin mimar› ak sakall› Koca Sinan’› ça¤›rtt›. Ona,

    “Ey ustalar ustas›!” dedi. “Sen hem dedem Yavuz Sultan Selim Han’›n hem de ba-bam Kanuni’nin ulu mimar›s›n. Ülkemize say›s›z eserler kazand›rd›n. Kardeflim fieh-zade Mehmet için yapt›¤›n fiehzadebafl› Camisi, babam›n ad›na yapt›¤›n Süleymani-ye, bütün görkemiyle gözümün önünde. Bana öyle bir cami yap ki ününe ün kat›ls›n.Ad›m›z sonsuza dek birlikte söylensin.”

    Padiflah›n bu sözleri karfl›s›nda baflmimar Koca Sinan yerlere kadar e¤ildi,

    “Buyru¤unuz bafl›m üstüne sultan›m.” dedi. “Ne yaz›k ki ‹stanbul’da cami yapabi-lece¤im uygun bir tepe kalmad›. Yaln›z eski baflkentimiz Edirne’de bildi¤im bir tepevar. Meriç Ovas›’n› bir uçtan bir uca görür. Ferman buyurun, caminizi oraya yapay›m.”

    Padiflah›n buyru¤u üstüne caminin Edirne’de yap›m›na karar verilerek hemen ha-z›rl›klara baflland›.

    ‹lk ifl, caminin yap›laca¤› tepedeki evlerin, bahçelerin sat›n al›narak cami alan›n›nhaz›rlanmas›yd›. Bunun için evlerin y›k›m›na giriflildi.

    Bu tepede dillere destan bir bahçe vard›. Bu bahçe, Selim dede adl› yafll› bir ada-m›nd›. Selim dede, bu bahçedeki küçük bir kulübede tek bafl›na yaflayan yoksul biradamd›. Bahçe geniflti. Tepedeki en genifl bahçelerden biriydi. Bahçede her türlü ye-mifl a¤ac› vard›. Ama bu yemiflleri hiç satmazd› Selim dede. Çevredeki çocuklar, ken-di bahçeleri gibi gelip yerlerdi yemiflleri. Toplay›p evlerine götürürlerdi. Onun için de-

    ÖLÜMSÜZLEfiEN BAHÇE

  • 95T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    denin bahçesi yaz k›fl çocuklarla dolup taflard›. Selim dedenin bahçesinde renk renklaleler, türlü türlü karanfiller, mor sümbüller de yetiflirdi. Onlar› da genç k›zlar, gelinlergelir; toplard› çiçekler açt›¤›nda.

    Yaln›z bahçede yetifltirdi¤i sebzeleri satard›. Selim dede. Salata, so¤an, turp, ›spa-nak gibi fleyler. Geçimini onlarla sa¤lard›. Yoksul ama gönlü bol bir adamd›.

    Selim dedenin bahçesinde bir a¤aç vard›. Bir elma a¤ac›yd› bu. Sabah akflamonun alt›nda oturur, s›rt›n› a¤ac›n gövdesine dayar, dalar giderdi.

    Kar›s›yla birlikte dikmifllerdi bu a¤ac›. Evliliklerinin ilk gününde. Tanr› çocuk verme-miflti onlara. Ama bu elma a¤ac› onlar›n çocu¤u olmufltu. Üstelik her mevsim birçokçocu¤u sulu, tatl› elmalar›yla mutlu etmiflti.

    Kar›s› öleli çok oluyordu. Ama elma a¤ac› yemifl verdikçe çocuklar da a¤›zlar›n›flap›rdatarak onlar› yedikçe kar›s› yan› bafl›ndaym›fl gibi gelirdi Selim dedeye. O yüz-den her fley bir yana, elma a¤ac› bir yanayd›.

    Selim dedenin bahçesi bostandan çok bir çocuk bahçesiydi sanki. Baharda a¤aç-larda c›v›ldaflan saka kufllar›, sekerek dolaflan serçeler, arklardan su içen güvercinler-le de bir cenneti and›r›rd›.

    Bu yüzden Selim dede, bahçesini, cami yap›m› için vermemekte direndi.

    Selim dede, taht›revan›n bahçesinin önünde durdu¤unu görünce heyecanland›.Padiflah geldi sand›. S›rt›n› verdi¤i elman›n dibinde aya¤a kalkt›. Gelen mimard›. Aksakall›, yafll› mimar› sayg›yla karfl›lad›. Sinan, dedenin yan›na yaln›z bafl›na gelmiflti.Selam vererek topra¤a çöktü. Selim dede de oturdu. Bir süre ikisi de konuflmad›. C›-v›ldaflan kufllar›n sesini dinlediler. Sessizli¤i Sinan bozdu;

    “Bahçen gerçekten de dedikleri kadar güzelmifl. Hayran oldum!”

  • 96 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Mimar›n bahçeyi be¤enmesi, Selim dedeyi sevindirmiflti,

    “Sa¤ olas›n, bütün ömrümü flu gördüklerin için harcad›m. Benim yerimde olsayd›n

    ey koca mimar, elinle yaratt›¤›n bu bahçeyi k›y›p verebilir miydin? Do¤ru söyle, vere-

    bilir miydin?”

    “Hay›r, ben de olsam vermezdim. Ama onu ölümsüzlefltirirdim.”

    Selim dede, hayretle bakt›:

    “Nas›l?”

    “Camiyi yapmam için bahçeyi ba¤›fllamak senden, ölümsüzlefltirmesi benden. Ca-

    mi bitince bahçe de ölümsüzlü¤e kavuflacak. Bana inan!”

    Selim dede, mimar›n bu sözleri karfl›s›nda topra¤›n› caminin yap›m› için b›rakt›.

    Ona genifl bir ev verdiler. Padiflah, kendisine ayl›k ba¤lad›.

    Bir sabah, Selim dedenin evinin önünde Mimar Sinan’›n kat›rlar›n tafl›d›¤› üstü de-

    ri kapl› büyük taht›revan› durdu. Selim dedeyi taht›revana bindirerek tepeye ç›kard›lar.

    Sinan, dedeyi orada karfl›lad›.

    Caminin içinin ayd›nl›¤› Selim dedeyi flafl›rtt›. Sanki duvarlar yerine ince tül perde-

    ler vard› da ›fl›k onlardan süzülüp içeri giriyordu. Gözlerindeki bulan›kl›¤› al›p götürdü

    bu ayd›nl›k.

    Sinan’la birlikte hünkâr mahfeline gitti Selim dede. Orada, çevresi çini kapl› mer-

    mer mihrab›n önünde durdular. Çiniler iri yaprakl›, k›rm›z›, mavi, yeflil flakay›klarla be-

    zeliydi. Selim dede, bahar çiçekleri açm›fl a¤açlar›yla k›rm›z› karanfillerini, renk renk

    lalelerini, mor sümbüllerini tan›d› hemen.

    “Benim bahçem bu!” diye ba¤›rd›.

    Az daha yaklafl›nca biricik elma a¤ac›n› da gördü.

    Bahçesinin bahar çiçekleri açm›fl öteki a¤açlar›yla karanfillerin, lalelerin, sümbül-

    lerin üstünde, yemyeflil yapraklar› aras›nda güneflten iyice k›zarm›fl elmalar›yla cap-

    canl› duruyordu karfl›s›nda. Üstü nak›fl gibi elma doluydu. Görenin a¤z› sulan›rd›. T›p-

    k› eskiden oldu¤u gibi.

    Selim dede, sevinçten gözyafllar›n› tutamad›.Adnan ÖZYALÇINER

    Tarihten Öyküler(Düzenlenmifltir.)

  • 97T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Bir insan düflünün ki ad› an›ld›¤› anda herkesin yüzüne bir gülücük yay›l›r. Anlat-mak istedi¤imiz bir durumu ifade etmek için onun bilgelik dolu f›kralar›ndan birini an-latmam›z yeter. Çocuklu¤umuzdan beri f›kralar›n› dinledi¤imizden midir bilinmez, he-pimizin tan›d›¤›, ailemizin içinde birisi gibidir o.

    Kocaman kavu¤unun alt›ndaki pamuk flekeri gibi kaba sakallar›yla gülümserken ha-yal ederiz onu. En çok çocuklar sever, en çok çocuklar güler bu nefle kayna¤› bilgeye.

    O güzel insan, art›k dünyan›n birçok yerinde de tan›nan ve kültürümüzün gülen yü-zü Nasrettin Hoca’dan baflkas› de¤ildir. Onu biraz daha tan›mak istemez misiniz? ‹fl-te, Nasrettin Hoca’n›n hayat›yla ve f›kralar›yla bize anlatt›klar›n›n özeti.

    Anadolu’nun ortas›ndan do¤an büyük nehir...

    Türk mizah›n›n en önemli temsilcilerinden olan Nasrettin Hoca, miladi takvime gö-re 1208 y›l›nda Eskiflehir’e ba¤l› Sivrihisar’›n Hortu köyünde do¤mufltur. Yerli ve ya-banc› birçok kayna¤a göre babas› Hortu köyünde imaml›k yapm›fl olan Abdullah Efen-di annesi ise S›d›ka Hatun’dur. Yine ayn› kaynaklardan Nasrettin Hoca’n›n bu köyde23 yafl›na kadar yaflad›¤›, bu s›rada babas›n›n medresesinde e¤itim gördü¤ü, dahasonra da Sivrihisar Medresesini bitirdi¤i anlafl›lmaktad›r. Orta boylu, yuvarlak yüzlü,hafifçe çekik gözlü, uzunca burunlu, ince uzun sakall›, sa¤lam ve güçlü yap›l› birisidir.

    Herkesin bir Nasrettin Hoca’s› var.

    Hoca’n›n davran›fllar› ve sözleri halk aras›nda yüzy›llar boyunca a¤›zdan a¤›za ya-y›lm›fl, kiflili¤i de zamanla efsaneleflmifltir. Yaflam›yla ilgili bilgiler, halk›n kendisineolan sevgisi nedeniyle söylentilere kar›flm›fl, yer yer ola¤anüstü nitelikler kazanm›flt›r.

    DÜNYAYI GÜLDÜREN ADAM

  • 98 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Bu söylentiler aras›nda onun Selçuklu sultanlar›yla tan›flt›¤›, Mevlânâ Celaleddin ileyak›nl›k kurdu¤u, kendisinden en az yetmifl y›l sonra yaflayan Timur’la konufltu¤u hat-ta birkaç yerde birden göründü¤ü bile vard›r. Bütün bunlardan anlad›¤›m›z kadar›ylaonun ne oldu¤u, nas›l oldu¤u biraz da onu düflünenlerin hayal gücüyle ilgilidir.

    Nasrettin Hoca’n›n hayatta oldu¤u zamanlar, birtak›m nükteleri yayg›nl›k kazanm›fl-t›r. Ancak Nasrettin Hoca’ya ait olarak anlat›lan birtak›m nükte ve f›kralar sonradan onaba¤lanm›fl, bunlara yenileri eklenmifl, böylece f›kra say›s› giderek artm›flt›r. Hatta bugün“Nasrettin Hoca’n›n f›kralar›ndan çok, “Nasrettin Hoca” f›kralar› anlat›lmaktad›r.

    Mezar› bile f›kra gibi...

    1237 y›l›nda Akflehir’e yerleflen Nasrettin Hoca, o devirde önemli bir kültür merke-zi olan Akflehir’de zaman›n ünlü âlimlerinden dersler alm›flt›r. Akflehir’de uzun süremüderrislik ve kad›l›k yapm›flt›r. Hoca Nasüreddin ad› ile an›lan zamanla halk›n dilin-de Nasrettin Hoca fleklinde hitap edilen Hoca’m›z, 1284 y›l›nda Akflehir’de vefat etmifl-tir. Türbesi, Akflehir’de flehir mezarl›¤›nda bulunmaktad›r. Hoca’n›n mezar› da f›krala-r› gibi hem güldürücü hem de düflündürücüdür. Yanlar› aç›k olan türbenin bir kap›s› vekap›s›nda da kocaman bir kilit bulunmaktad›r. Hoca’n›n mezar› bugün de pek çok in-san taraf›ndan ziyaret edilmekte ve dünyada flekliyle güldüren tek mezar olma özelli-¤ini korumaktad›r.

    Hanife AZAKLI

    Ebe – Sobe dergisi

    (K›salt›lm›flt›r.)

  • 99T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    TÜRKÇEM‹Z (1. Serbest Okuma Metni)

    Annenden ö¤rendi¤inle yetinme

    Çocu¤um, Türkçeni gelifltir.

    Dilimiz öylesine güzel ki...

    Durgun göllerimizce duru,

    Akan sular›m›zca coflkulu...

    Ne var ki çocu¤um,

    Güzellik de bak›m ister!

    Bak, devrim, ne güzel!

    Bar›fl, ne güzel!

    Dayan›flma, özgürlük...

    Hele ba¤›ms›zl›k!

    En güzeli, sevgi!

    Sev Türkçeni, çocu¤um,

    Dilini sevenleri sev!

    R›fat ILGAZ

    ‹lk ve Ortaö¤retim ‹çin

    Atatürk - Türkçemiz - Vatan - Bayram fiiirleri

    Önce türkülerimizi ö¤ren,

    Seni büyüten ninnilerimizi belle,

    Gidenlere yak›lan a¤›tlar›...

    Her sözün en güzeli Türkçemizde,

    Diline tak›lanlar› ay›kla,

    Yabanc› sözcükleri at!

  • 100 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    BAYRAKLAR DALGALANIYOR

    Dünyadaki tüm uluslar›n yurt sevgilerini dile getiren kendilerine özgü kutlama

    günleri vard›r çocuklar. Bunlardan baz›lar›, ülkelerinin ba¤›ms›zl›k ya da kurtulufl

    günü an›s›na düzenlenir. Baz›lar› da zaferle sonuçlanan bir savafl›n ya da ünlü bir

    adam›n do¤uflunun an›s› içindir.

    Ulusal bayramlar dünyan›n çeflitli ülkelerinde, çeflitli biçimlerde kutlan›r. Baz› ül-

    kelerde sevilen yemeklerin sunuldu¤u özel flölenler, baz›lar›nda ise renkli gösteri-

    ler, coflku dolu flenlikler, panay›rlar düzenlenerek kutlan›r. ‹fl yerleri, okullar bu gün-

    lerde kapal›d›r. Aileler bir araya gelip e¤lenirler.

    Çocuklar, Türk yurttafllar› için y›l›n en önemli ulusal bayram› 29 Ekim’de kutla-

    nan Cumhuriyet Bayram›’d›r. Türkiye Büyük Millet Meclisi 29 Ekim 1923 günkü top-

    lant›s›nda Türk Devleti’nin cumhuriyetle yönetilmesini oy birli¤iyle onaylad›.

    “Türkler ba¤›ms›zl›klar›n› ve cumhuriyeti kolay elde etmedikleri için her y›l bi-

    linçle kutlarlar.” dedi, Cem.

    ULUSAL BAYRAMLAR (2. Serbest Okuma Metni)

  • 101T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    29 Ekim her y›l Türkiye’de ve d›fl temsilciliklerde devlet törenleriyle kutlan›r. En

    genifl tören Ankara’da yeni Türk Devleti’nin kurucusu, Kurtulufl Savafl›’n›n Baflko-

    mutan› ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaflkan› Atatürk’ün ebedi istirahatgâ-

    h› An›tkabir’e çelenkler konularak bafllar. 29 Ekim’de tüm illerde gündüz geçit tören-

    leri, gece fener alaylar›, havai fiflek gösterileri yap›l›r. Bu önemli günde tüm okullar-

    da törenler yap›l›r. Yurdun dört yan› ay y›ld›zl› bayraklarla süslenir. Türkiye Cumhu-

    riyeti’nin kurucusu Atatürk’ün resimleri alanlara as›l›r. Türk halk› Atatürk’e duydu¤u

    sevgiyi her yanda içtenlikle yineler.

    Türk Kurtulufl Savafl›’n›n di¤er önemli günleri de ulusal bayram olarak kutlan›r.

    Ayr›ca Türk çocuklar›n›n özel bir bayram› da vard›r. Atatürk, Kurtulufl Savafl› inanç-

    la sürerken ulusun gerçek temsilcilerinin ilk kez Büyük Millet Meclisinde topland›k-

    lar› günü, bayram olarak Türk çocuklar›na arma¤an etti: 23 Nisan Ulusal Egemen-

    lik ve Çocuk Bayram›. Düflman güçlerin Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nun ‹stanbul’u iflga-

    linden sonra Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920’de Ankara’da büyük bir törenle

    aç›ld›. Baflkanl›¤›na da Mustafa Kemal Atatürk seçildi. Ülkenin çeflitli kentlerinden

    gelen milletvekilleri bakan olarak görevlendirildi. Yeni kurulan hükûmete, Büyük Mil-

    let Meclisi Hükûmeti ad› verildi. Hükûmetin baflkan›, Büyük Millet Meclisinin de bafl-

    kan› olan Mustafa Kemal Atatürk’tü.

  • 102 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Birinci Büyük Millet Meclisi, her türlü yokluk ve güçlük içinde çal›flt›. Türk ulusu-

    nun bütünlü¤ünü sa¤lamak ve düflmanlar› ülkeden atacak bir ordu kurmak için ge-

    rekli tüm kararlar› ald›.

    Böylece ülkenin yönetimi, Türk ulusunun eline geçti. Bu mutlu günü çocuklar

    coflkuyla kutlarlar. S›n›flar›n›, okullar›n› Atatürk resimleri, Türk bayraklar›, renkli kâ-

    ¤›tlar ve çiçeklerle süslerler. Aylar öncesinden 23 Nisan törenleri için çal›fl›l›r, Ata-

    türk’ün ilkelerini yans›tan özdeyifller ezberlenir. O gün için özel giysiler haz›rlan›r.

    Ö¤rencilerin bando çal›flmalar› yo¤unlafl›r. Kurtulufl Savafl›’na iliflkin kahramanl›k

    oyunlar› sergilenir. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayram›’ndan önce genel

    bir prova yap›l›r. Tüm gösterilerin kusursuz olmas› için elden gelen çaba gösterilir.

    Bu provaya anaokulu ö¤rencileri bile kat›l›r. Bir de Türkiye Radyo Televizyon Kuru-

    mu, 23 Nisan törenlerine kat›lmak üzere dünyan›n dört bir yan›ndan, çeflitli uluslar-

    dan çocuklar› yurdumuza ça¤›r›r. Bu küçük konuklar, kendi yafl›tlar› olan Türk arka-

    dafllar›n›n evlerinde a¤›rlan›rlar. Atatürk’ün Türk çocuklar›na arma¤an etti¤i bu bü-

    yük bayram›n coflku ve sevinci bütün dünya çocuklar›yla paylafl›l›r. Ama bence en

    önemlisi, 23 Nisan günü çocuklar›n hükûmet görevlisi olarak çal›flmalar›na izin ve-

    rilmesidir. Düflünebiliyor musunuz, bir ilkokul ö¤rencisi Türkiye Cumhuriyeti’nin bafl-

    bakan› olarak masas›na oturuyor ve yard›mc›s›na daha güzel bir Türkiye, daha gü-

    zel bir dünya yarat›lmas› için gerekli talimatlar› veriyor. O gün çocuklar›n sesi duyu-

    luyor, istekleri dile geliyor.

  • 103T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Atatürk gençleri de unutmam›flt›r.

    Atatürk, ulusunu ça¤dafl uygarl›k düzeyine erifltirebilecek güç olarak gördü¤ü

    Türk gençli¤ine de 19 May›s’› arma¤an etti. Kurtulufl Savafl›’n› bafllatan günü...

    19 May›s 1919 tarihinde Atatürk, Samsun’a ayak basarak ba¤›ms›z bir Türk

    devleti kurmak amac›yla Kurtulufl Savafl›’n› bafllatm›flt›.

    Her y›l 19 May›s günü, Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayram› yurdun dört

    bir yan›nda törenlerle kutlan›r. Çeflitli spor gösterileriyle Türk gençli¤i Atatürk’e duy-

    du¤u sayg›y› ve ba¤l›l›¤› belirtir. Samsun’dan atletler taraf›ndan yola ç›kar›lan bay-

    rak 19 May›s günü Ankara’da Cumhurbaflkan›na sunulur. 19 May›s günü ayr›ca çe-

    flitli spor gösterileri, yar›fllar düzenlenir. Gökyüzünde uçaklar gösteriler düzenleye-

    rek Türk gençli¤inin Atatürk’ün izinde oldu¤unu vurgularlar.

    Walt Disney ansiklopedisi

    Zaman ‹çinde Yolculuk / Bayramlar – fienlikler C 4.

    (Düzenlenmifltir.)

  • 104 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    8.TEMA

    GÜZEL SANATLAR

    TEMADA ‹fiLENECEK MET‹NLER

    KIfiIN FOTO⁄RAF ÇEKERKEN

    EN YARARLI ‹fi HANG‹S‹?

    SAHNELER

    TAfiIN KOVU⁄UNDAK‹ fi‹fiE (1. Serbest Okuma Metni)

    PABLO P‹CASSO VE “4” RAKAMI (2. Serbest Okuma Metni)

  • 105T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Her mevsimin beraberinde getirdi¤i pek çok güzellik var. Özellikle de foto¤rafla il-

    gilenenler için. Yine de baz› foto¤rafç›lar, her mevsimde olumsuz bir yan bulurlar. Ba-

    z›lar› için yaz›n foto¤raf çekmek “zor”dur çünkü ›fl›k çok dik gelir. Baz›lar› içinse k›fl›n

    foto¤raf çekilmez, zaten ›fl›k “yok”tur ya da “so¤uk” ve “ya¤›fl” gibi afl›lmas› güç engel-

    ler vard›r.

    Bir foto¤rafç› için k›fl mevsimi ço¤u yönüyle ilginçtir. S›kl›kla de¤iflen hava koflulla-

    r›, hem ola¤anüstü güzellikler sunan do¤ay› hem de kent yaflam›n› foto¤raflanmaya

    de¤er k›lar. Kötü hava koflullar›, foto¤raflarda gerçek yaflamda oldu¤undan çok daha

    zarars›z hatta ilginç ve güzel görünür. Bakt›¤›m›zda etkilendi¤imiz ço¤u manzara fo-

    to¤raf› böyle havalarda çekilmifltir. Ya¤mur, sis, rüzgâr, k›ra¤›, kar, buz gibi hava olay-

    lar›yla k›fl mevsimi boyunca s›kl›kla karfl›lafl›r›z.

    Ya¤murlu havalar, foto¤raf çekmek için oldukça ilginç görüntüler yarat›r. Ya¤mur

    dindikten sonra bitkilerin, çiçeklerin yapraklar› üzerinde kalan ya¤mur damlac›klar›,

    camdan süzülen damlalar ya¤murlu günlerin ana konular› aras›nda yer alabilir. Islak

    yüzeyler ve su birikintileri, yans›ma görüntüleri için bulunmaz olanaklar sunar. Ya¤-

    murlu hava, do¤an›n y›kand›¤› izlenimini verir. Ya¤murdan sonra tüm renkler canlan›r,

    KIfiIN FOTO⁄RAF ÇEKERKEN

  • 106 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    s›caklafl›r. Do¤an›n ›fl›lt›lar› her yeri sarar. Bir de bulutlar›n aras›ndan s›zan günefl ›fl›n-

    lar› varsa o zaman ola¤anüstü görüntüler bizi bekliyor demektir.

    Sis, ilginç ve gizemli görüntülerin kolayl›kla elde edilebilece¤i bir hava olay›. Ge-

    nellikle insana kaybolma, yaln›zl›k ve bilinmezlik gibi duygular hissettirir. Irmak, çay,

    deniz, ovalar, yaylalar, da¤lar›n etekleri ve zirveleri, özellikle sabah›n ilk saatlerinde

    sisle karfl›laflmak için uygun yerler.

    Rüzgârl› ya da f›rt›nal› havalar k›fl foto¤raflar›n›n bir baflka konusu. Bir gölün için-

    den gökyüzüne do¤ru boy veren sazlar›n, düzlüklerdeki uzun otlar›n, a¤açlar›n sundu-

    ¤u görüntüleri yakalamaya çal›flmak, hem çok heyecan verici hem de birçok güzelli¤i

    yaflamak için bulunmaz f›rsatt›r.

    K›fl›n en ilginç görüntülerinin bir k›sm›n› da so¤uk ve güneflli bir günün habercisi

    olan k›ra¤› sayesinde elde edebiliriz. Özellikle bitkilerin yo¤un oldu¤u parklar veya or-

    manl›k alanlar, kalemle çizilmifl ya da boyanm›fl gibi güzel görüntüler verir.

    Karl› havalar foto¤raf için çok zengin seçenekler sunar. Karl› yerleri görüntülemek

    asl›nda pek kolay de¤il ama böyle zamanlarda hem duygusal hem de çok nefleli fo-

    to¤raflar çekmek olas›. Karla bürünmüfl yüksek da¤lar›, karla kapl› ormanlar›, öte yan-

    da karda oyun oynayan insanlar›n neflesi de kar foto¤raflar›n›n konular›ndan yaln›zca

    birkaç›d›r.

  • 107T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    K›fl aylar›n›n heyecan verici oldu¤u kadar ürkütücü bir baflka etkisi de buz. A¤aç-

    lardan, evlerin ya da binalar›n çat›lar›ndan yere do¤ru uzanan buz sark›tlar›, donmufl

    su birikintileri ve göller de ilgilenilebilecek di¤er konulard›r.

    K›fl mevsiminde foto¤raf aç›s›ndan en s›k ve en h›zl› de¤iflim gökyüzünde olur. Be-

    yazdan koyu, karanl›k gri hatta bazen lacivert olan renkleriyle bulutlar, manzara foto¤-

    raflar›n›n vazgeçilmez ögeleridir.

    K›fl aylar›nda foto¤rafç› da hava koflullar›yla mücadele içindedir. Foto¤rafç›, her

    fleyden önce bu hava koflullar›na karfl› kendini koruyacak önlemleri almal›, d›flar› ç›-

    karken olabildi¤ince hafif, su geçirmeyen ve s›cak tutan giysileri giymelidir.

    Güzelliklerin peflinde koflan foto¤rafç›, foto¤raf makinesinin görebilece¤i zararlar›

    düflünmek, önlemek zorundad›r. Bu nedenle foto¤raf makinesinin korunmas›na ayr›

    bir özen göstermelidir. Çünkü foto¤raf makineleri, suya, toza, neme dayan›ks›zd›r. Fo-

    to¤raf malzemelerini su geçirmez ve darbelere dayan›kl› bir çantada tafl›makta da ya-

    rar var.

    Serpil YILDIZ

    Bilim Çocuk dergisi

    (Düzenlenmifltir.)

  • 108 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    (Sahne ayd›nland›¤›nda Aspendos’tay›z. Bir iki sütun, ayd›nl›k bir gök, uzaklarda-

    ki zeytin a¤açlar›n›n görüntüsü.)

    ANLATICI — (Bugününün giysileri için-

    dedir.) Merhaba arkadafllar. Oyunumuza

    hofl geldiniz! Burada sizlere canland›raca-

    ¤›m›z olaylar, iki bin y›l öncesinden. ‹sa’dan

    önce 2. ve 1. yüzy›llar aras›nda geçiyor.

    Eski ad›yla Aspendos yeni ad›yla Belk›sköy

    denilen yere gidece¤iz. Antalya yak›nlar›n-

    daki bu köyde ünlü Aspendos Tiyatrosu

    var. Ansiklopediye bakt›m, on befl bin kifli-

    lik bir tiyatro oldu¤unu yaz›yor. Baflka kay-

    naklarda yirmi befl bin kiflilik bir tiyatro oldu¤u bilgisi var. Yolunuz düflerse gidin, ken-

    di gözlerinizle görün. Bak›n flimdi bu müzikle (Tam bu anda müzik girer.) eskiye, As-

    pendos kral›n›n saray›na gidiyoruz. Bu görevliler kral ailesinin tahtlar›n› getiriyorlar

    (Anlat›c› olacaklar› izlemek için biraz çekilir geriye. Bu arada görevliler tahtlar› getirip

    yerlefltirmifllerdir. Kral ailesi gelir. Halk› selamlay›p tahta oturur. Giysileri zaman›n giy-

    sileridir.).

    KRAL — (Görevlilerin gitmesini izler. Onlar gittikten sonra aralar›nda konuflmak

    üzere kar›s›yla k›z›na döner.) Sevgili kraliçem, sevgili k›z›m, bugün yine pek çok gen-

    ce “hay›r” demek zorunda kald›m. ‹çlerinde de¤erli filozoflar, baflka ülkelerin prensle-

    ri, sanatç›lar da vard›. Bu ne zamana kadar sürecek? Sevgili kraliçem, k›z›m›z Bel-

    k›s’›n evlili¤i konusunda bir karara varmam›z gerek art›k. Ne diyorsun?

    KRAL‹ÇE — K›z›m›z daha genç. Evlenmesi için acele etmemize gerek yok.

    KRAL — Sen ne diyorsun Belk›s? Ne zaman, kiminle evlenmeyi düflünüyorsun?

    BELKIS — Sizlerin uygun görece¤i bir

    kifliyle evlenebilirim ama sevebilece¤im bi-

    ri olmal›.

    KRAL‹ÇE — ‹yi de sevebilece¤in kifli

    nas›l biri olacak? Cambaz m›? Atlet mi?

    Güreflçi mi? Yafll› m›? Genç mi? K›sa m›?

    Uzun mu?

    BELKIS — ‹nsanlar› mutlu eden, onla-

    ra yararl›, insanlar› seven biri olmal›.

    EN YARARLI ‹fi HANG‹S‹?

  • 109T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    KRAL — Tamam. Aferin benim k›z›ma. Kaç zamand›r düflündü¤üm bir fleyi an›m-satt›n bana. Bir yar›flma yap›p Aspendos kenti için en yararl› ifli yapan birini seçmemi-zi sa¤las›n.

    BELKIS — (Sevinçle el ç›rpar.) Çok iyi düflünmüflsünüz babac›¤›m.

    KRAL — Anlaflt›k öyleyse. Hemen duyural›m (El ç›rpar.) Kim var orada?

    ANLATICI — (Gelir, sayg›yla selamlar kral›) Buyrun yüce kral›m.

    KRAL — Tüm halk›ma duyurulsun. Aspendos kenti için en yararl› ifli yapacak olankifli sevgili k›z›m Belk›s’la evlenecektir.

    ANLATICI — Emredersiniz kral›m (Kral ailesini selamlar, önce sahnede sonra daseyircilerin aras›nda 盤›rtkanl›k yapmaya koyulur.). Duyduk duymad›k demeyin ey As-pendoslular! Kral›m›z›n buyru¤udur. Aspendos’a en yararl› ifli yapacak olan kifli kral›-m›z›n sevgili k›z› Belk›s’la evlenecektir. Tüm Aspendoslular yar›flmaya girebilirler (Mü-zikle birlikte sahne ›fl›klar› karar›r. Sahne yeniden ayd›nland›¤›nda zaman geçmifl ola-cakt›r.).

    ANLATICI — ‹flte, aylarca süren çal›fl-malardan sonra pek çok kifli, Aspendoskenti için en yararl› oldu¤una inand›¤› yap›-t›n› tamamlad›. Az sonra yar›flman›n sonu-cu belli olacak (Nöbetçiler üstünde de¤erliörtü olan bir masay› getirip ortaya koyar-lar.).

    OZAN — Sayg›de¤er kral›m, benOzan’›m. Gecemi gündüzüme katarak in-san› insan yapan ne varsa fliire döktüm. En derin duygular, düflünceler sözcük oldu-lar; bu kitaba yerlefltiler. fiiir insan› yüceltir, mutlu yapar, umutland›r›r. Aspendos kentiiçin fliirin yarar›n›n büyüklü¤üne inanarak fliirlerimi sayg›lar›mla yüce kral›m›za sunu-yorum (Kitab›n› masan›n üzerine b›rak›r, sayg›yla geri çekilir.).

    KRAL — Teflekkür ederim Ozan. fiiirlerini okuyacak, de¤erlendirece¤im.

    F‹LOZOF — (Masan›n üzerine kal›n bir kitap b›rakarak sayg›yla e¤ildikten sonra) Sa-y›n kral›m, bu kitap felsefeden söz ediyor. Dünya’n›n, evrenin, insan›n s›rlar›n› araflt›r›-yor. ‹nsanlara düflünmeyi sevdiriyor. Onlara soru sormay›, araflt›rmay›, tart›flmay›, elefl-tirmeyi ö¤retiyor. En yararl› ifli yapt›¤›ma inan›yor, size bu kitab›m› sayg›yla sunuyorum.(Kral› sayg›yla selamlayarak çekilir.)

    KRAL — Teflekkür ederim Filozof. Kitab›n› ülkenin de¤erli insanlar›yla birlikte de-¤erlendirmek üzere okuyaca¤›m.

    YONTUCU — (Yontuyu örten örtüyü kald›rarak) Yüce kral›m, bu da benim eserim.fiu insanlara dikkatle bak›n lütfen. Sevginin güzelli¤ini göreceksiniz. Bu yontu benceça¤›m›z›n en anlaml› yontusu.

  • 110 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    KRAL — (Yontuyu dikkatle inceler.) Gerçekten güzel. Güzelli¤i insana coflku veri-yor. Yap›t›n› de¤erlendirece¤im Yontucu. Sa¤ol.

    SERAM‹KÇ‹ — (Panosunu çekip krala yaklaflt›rarak) ‹flte benim yap›t›m kral›m.Küçültülmüfl örne¤i kuflkusuz. Asl› çok büyük oldu¤u için getiremedim. Saray›n›z›ntüm duvarlar›n› kaplayacak kadar büyük. Toprak sanata dönüfltü. Üstelik krall›¤›n›z›ntüm tarihi bu seramikten oluflmufl resimlerle dile geliyor.

    KRAL — Sa¤ol Seramikçi. Çok etkilendim. Yap›t›n› de¤erlendirece¤im.

    ÇALGICI — (Liriyle yaklafl›r krala, çalmaya bafllar.) Bu ezgiyi Aspendos kentinead›yorum say›n kral›m (Sayg›yla çekilir.).

    KRAL — Teflekkür ederim Çalg›c›. Mü-zi¤in beni duyguland›rd›.

    B‹R‹NC‹ M‹MAR — Yüce kral›m, yap›-t›m› de¤erlendirmeniz için size günlerceyol yürütmeyi, da¤ bay›r dolaflt›rmay› gözealamazd›m. Bu nedenle yapt›¤›m çal›flma-y› küçük bir maket üzerinde aç›klamak is-terim izninizle (Maket üzerinde anlatmayabafllar.). Bu da¤lar, Toros Da¤lar› yüce kra-l›m. Da¤lar›n doruklar›ndan p›r›l p›r›l, ber-rak, bir su ç›k›yor. ‹flte ben bu suyu Aspen-dos kentine getirdim.

    KRAL — (Maketi dikkatle inceleyerek) Demek da¤lar›n yücesinden Aspendos’a in-dirdin suyu. Kutlar›m seni Mimar, çok yararl› bir ifl yapm›fls›n (Mimar da sayg›yla çeki-lir.) Sevgili yurttafllar›m, çal›flmalar›n hepsini dikkatle, özenle de¤erlendirece¤im; ende¤erlisini, Aspendos halk› için en yararl›s›n› seçece¤im.

    (Sahne ›fl›klar› karar›r, yeniden ayd›nlan›r. Bu arada geçifl müzi¤i sürer. Böylecezaman›n geçti¤i vurgulan›r.)

    KRAL — Sevgili yurttafllar›m, yar›flmaya sunulan tüm yap›tlar uzun uzun incelenipde¤erlendirildi. Gerek dan›flmanlar›n, gerek halktan kiflilerin görüflleri al›nd›. Çok tart›fl-t›k, çok zorland›k ama sonunda Toroslardan suyu getiren Mimar’› seçtik oy birli¤iyle.

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — Say›n kral›m, biraz bekleyin. Benim yap›t›m› da görmelisiniz.Lütfen efendim.

    KRAL — Nedir bu heyecan›n delikanl›? Bize ne göstereceksiniz?

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — (Soluk solu¤a) Yüce kral›m iflte, size göstermek istedi¤im yap›t(Tiyatronun arkas›nda Aspendos Tiyatrosu’nun büyük bir foto¤raf› ya da slayt› görü-nür.). Bu bir tiyatro kral›m.

    KRAL — Tiyatro mu?

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — Evet sevgili kral›m, bir tiyatro. Benimle gelin lütfen. Yukar›ya ka-dar ç›kman›z biraz yorucu olabilir ama inan›n bana zahmetinize de¤ecek. Buyurun.

  • 111T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    KRAL — ‹yi de niye oraya kadar ç›kmam gerekecek?

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — Çünkü ancak oradan de¤erlendirebilirsiniz yap›t›m›. Merdivenlervar, kolay ç›kars›n›z yüce kral›m. Gelin. (Müzik girer. Birlikte ç›karlar. Arkadaki Aspen-dos görüntüsünün en tepesinde görünürler. K›sa bir süre sonra ‹kinci Mimar kulistengirer içeri.)

    ANLATICI — (‹kinci Mimar’›n yan›na gider.) Merhaba!

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — (Yavaflça, f›s›lt›dan biraz daha yüksekçe bir sesle konuflur.) Kralk›z› Belk›s’la ben evlenece¤im.

    ANLATICI — Neden yavafl sesle konufluyor, anlad›n›z m›?

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — (Belk›s’›n yan›na yaklaflarak) Sevgili prenses, yap›t›m› be¤en-diniz mi (Belk›s gülümseyerek bafl›yla onaylar. Kral iner az sonra.)?

    KRAL — Tiyatronu be¤endim Mimar. Hem de çok be¤endim.

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — Say›n kral›m, siz taen yukar›dayken ben afla¤›da yavafl seslekonufltum. Beni duyabildiniz mi?

    KRAL — (Gülerek) Evet duydum. Kralk›z› Belk›s’la ben evlenece¤im, dedin.

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — Yüce kral›m, öyle birses düzeni gerçeklefltirdim ki afla¤›daki birf›s›lt›, bir iç çekme bile yukar›dan duyulabi-lir.

    BELKIS — Bu bir mucize babac›¤›m.Burada tiyatrolar oynanabilir. fiiir ve müzik günleri, flenlikler yap›labilir. ‹nsanlar bir ara-da sanat›n, birlikte olman›n coflkusunu, sevincini yaflayabilir; a¤lar, güler, ar›n›r, yüce-leflirler.

    ‹K‹NC‹ M‹MAR — Üstelik tiyatro öylesine sa¤lam ki binlerce insana, binlerce y›l ku-cak açabilir.

    BELKIS — (Sevgiyle yaklafl›r ‹kinci Mimar’a) Binlerce insan, binlerce y›l... Yaln›zbugünün insan› için de¤il, yar›n›n insan› için de...

    ANLATICI — Bak›n buras› do¤ru. Ben tan›kl›k edebilirim.

    KRAL – K›z›mla evlenebilirsin delikanl›. fienlik bafllas›n!

    Ülker KÖKSAL

    Çocuklar ‹çin Tiyatro Oyunlar› (3)

    (Düzenlenmifltir.)

  • 112 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Umutlarla sevgiler,

    Hayal ile gerçekler,

    Dramlar, komediler,

    ‹zlenir sahnelerde.

    Sahnede oyuncular,

    Al›p bizi götürür.

    Güldürür, düflündürür.

    Düflündürür, güldürür.

    Orda bir baflka yaflam,

    Yaflan›r ço¤u akflam.

    Baflar›l› bölümler,

    Alk›fllan›r her akflam.

    Dünyan›n her yerinde,

    On binlerce sahnede,

    Sorunlar, mutluluklar,

    ‹zlenir sahnelerde.

    Erol YAVUZEv ve S›n›f Etkinlikleri

    Antolojisi

    SAHNELER

  • 113T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    TAfiIN KOVU⁄UNDAK‹ fi‹fiE(1. Serbest Okuma Metni)

    Süleymaniye Külliyesi'nin yap›lmas›ndan neredeyse dört yüz y›la yak›n bir sü-

    re geçmiflti.

    Bütün yap›lar sapasa¤lamd›. Ama elbette onlar da bak›m istiyorlard›. Belli ara-

    l›klarla gözden geçirilmeliydiler. Oralar›nda buralar›nda küçük onar›mlar gerekebi-

    lirdi.

    Sanki onlar da canl›yd›lar. Her yerlerinden sevgi f›flk›r›yordu. Belki en çok da

    bu yüzden insan elinin s›cakl›¤›n› aral›ks›z istiyorlard›.

    Bundan elli-elli befl y›l önce, külliyenin bak›m›ndan sorumlu mimar, bir keme-

    rin kilit tafl›n›n çürüdü¤ünü görmüfltü. Tafl küçük küçük ufalan›p dökülüyordu.

    Hemen taflç› fiakir Usta’y› ça¤›rd›. Kilit tafl›na birlikte bakt›lar. Yenisiyle de¤ifl-

    tirilmeliydi. Bu aç›kça görülüyordu.

    Kilit tafl›, kemerin ortas›ndaki taflt›r. Bir kama gibidir, kemeri dengede tutar,

    tafllar›n› birbirine kilitler sanki... E¤er kilit tafl› çürür düflerse kemer de y›k›l›r. Ke-

    merle birlikte onun tafl›d›klar› da y›k›l›r.

  • 114 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    Çürüyen kilit tafl› de¤ifltirilmeliydi. Ama na-

    s›l? Yuvaya göre ölçüp biçip yapacaklar› yeni

    kilit tafl›n›, yerine nas›l sokacaklard›? Yerine

    sokabilseler, iki yan› s›k›flt›rmas›n› nas›l sa¤-

    layacaklard›.

    fiakir Usta ile mimar, düflündüler düflün-

    düler, iflin içinden ç›kamad›lar.

    fiakir Usta:

    “Hele bir kilit tafl›n› yerinden ç›karal›m, ba-

    kal›m...” dedi.

    Önce, kemerin alt›na destek olarak bir kal›p yapt›. Sonra mad›rga ile ufalaya

    ufalaya çürük kilit tafl›n› yerinden ç›kard›. Eliyle kilit tafl›n›n yuvas›n› temizlemek is-

    terken bir de ne görsün? Yan taflta bir kovuk, kovu¤un içinde bir küçük cam flifle-

    cik yok mu? fiafl›rd›. fiifleyi yerinden usulca ald›. Mimara uzatt›. Mimar da flafl›rd›.

    Parmak büyüklü¤ündeki fliflenin içinde bir k⤛t vard›. A¤z› da mühürlüydü. Bu

    flifle buraya ancak kemer yap›l›rken konmufl olabilirdi.

    Mührü sökerek fliflenin içindeki k⤛d› ç›kard›lar. K⤛d›n üzerinde flunlar yaz›-

    l›yd›:

    “Kilit tafl›n› de¤ifltirmek istedi¤inizde yuvas›n› iyice temizleyin. Yeni kilit tafl›n›

    ›slak bir urganla sar›n. Urgan›n iki ucunu boflluktan geçirip tersten çekerek tafl› yu-

    vaya do¤ru çekin... Tafl› yerine oturttuktan sonra urgan›n d›flta kalan uçlar›n› kesin.

    Sinan.”

    fiakir Usta’yla, mimar birbirlerine bakakald›lar. Sinan ne büyük insand›... Ne bü-

    yük bir ustayd›!.. Yap›s›n›n her tafl›n›, onun yüzlerce y›l sonras›n› bile düflünüyor-

    du. Bilgi birikimini kendine saklam›yor, kimseden k›skanm›yordu. Yüzlerce y›l son-

    ra gelecek ustalar bile yararlan›yordu ondan. fiakir Usta ölünceye dek Sinan'› du-

    alar›ndan hiç eksik etmedi.

    Cengiz BEKTAfi

    Sevgiyle Yap

  • 115T Ü R K Ç E 4 . S I N I F D E R S K ‹ T A B I

    PABLO P‹CASSO VE “4” RAKAMI(2. Serbest Okuma Metni)

    1881 – 1973 y›llar› aras›nda yaflayan Pablo Picasso (Pablo Pikasso)’nun ö¤-

    rencilik y›llar›nda matematik ö¤retmeniyle ilginç bir sorun yaflanm›fl.

    Picasso, matematik dersinde ne zaman “4” say›s› ile karfl›laflsa “4”ü öne do¤ru

    f›rlam›fl bir burun olarak gördü¤ünden hemen geri kalan organlar› da çizmeye bafl-

    l›yormufl. Böylece matematik dersinde çözmesi gereken problemleri yar›da b›rak›p

    “4” ile u¤rafl›yormufl.

    Ö¤retmeni ne yapt›ysa onun bu davran›fl›na engel olamam›fl. Her seferinde Pi-

    casso, bunu yapmak için dayan›lmaz bir istek duydu¤undan ve gözünün o anda

    baflka hiçbir fley görmedi¤inden bahsediyormufl.

    Hayal gücü oldukça genifl olan bu ö¤renci, ileriki y›llarda yapt›¤› büyük eserler

    sayesinde sanat tarihinde önemli bir yere sahip olmufltur.

    Pablo Picasso 75 yafl›nda öldü¤ünde geride 240 bin tablo, çizim ve eser b›rak-

    m›flt›r. Bebekli¤ini bile dâhil etsek yaflad›¤› her güne yaklafl›k 9 eser düflmektedir.

    Onun bu çal›flmalar› kendisine “Ç›lg›n, Verimli Sanatç›” lakab›n›n tak›lmas›na yol

    açm›flt›r.

    haz. Fazl› KAZAR

    Baflar› Öyküleri

    Küçük k›z ve oyuncak kay›¤› Kollar›n› kavuflturmufl Jaklin

  • 154 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

  • 155T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    NOTLAR IM

  • 156 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    7.TEMA DE⁄ERLER‹M‹Z

    TEMADA ‹fiLENECEK MET‹NLER

    MEMLEKET TÜRKÜLER‹

    ÖLÜMSÜZLEfiEN BAHÇE

    DÜNYAYI GÜLDÜREN ADAM

    CAMBAZ AL‹ (Dinleme Metni)

  • 157T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    1. Size göre Türk toplumunun en önemli de¤erleri nelerdir? Noktal› yerlere s›rala-yarak yaz›n›z.

    2. Çeflitli çal›flmalar›yla toplumumuza yön veren Türk büyüklerinden adlar›n› bil-dikleriniz kimlerdir? Bu Türk büyüklerinin adlar›n› afla¤›daki kutucuklara yaz›n›z.

    TEMAYA HAZIRLIK ÇALIfiMALARI

    3. Nasrettin Hoca hakk›nda bildiklerinizi afla¤›daki noktal› yerlere yaz›n›z.

  • 158 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›da verilen anahtar kelimeleri cümlede kullan›n›z, cümle-lerinizi noktal› yerlere yaz››z.ETK‹NL‹K1.

    MEMLEKET TÜRKÜLER‹

    fiiiri dinleme, okuma ve görsel okuma amac›n›z› belirleyip nok-tal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

    a. Afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z, dinleme kurallar›na uyupuymad›¤›n›z› de¤erlendiriniz.ETK‹NL‹K3.

    b. Verdi¤iniz cevaplar› gözden geçiriniz ve nas›l bir dinleyici ol-du¤unuzu yaz›n›z.

    türkü halk dert gurbet

    Dinleme amac›m:

    Okuma amac›m:

    Görsel okuma amac›m:

    Evet Hay›r

    1. fiiiri dinlerken dikkatimi toplad›m.

    2. fiiir okunurken baflka ifllerle u¤raflt›m.

    3. Dinlerken arkadafl›mla konufltum.

    4. Dinlerken okuyan›n sözünü kestim.

  • 159T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Anlamlar› verilen kelime ve kelime gruplar›n› bulmacadan bu-lunuz.

    1. Tan a¤art›s›.

    2. Klasik Türk müzi¤inde sevgiyianlatan parça.

    3. Çok nefleli.

    4. Parmak uçlar›yla tutulabilen miktar.

    5. ‹nsans›z, ›ss›z yer.

    6. Bir müzik eserini oluflturan ezgiler.

    7. Talih, flans.

    8. Günefl

    ETK‹NL‹K4.

    fiiirin konusunu ve ana duygusunu yazarak cümleleri tamam-lay›n›z.ETK‹NL‹K5.

    Afla¤›daki kelimeleri örneklerdeki gibi köküne ve eklerine ay›-r›n›z.

    Malatyal›

    ETK‹NL‹K6.

    “Memleket Türküleri” fliirinde ........................................ konusuifllenmifltir. fiiirdeki ............................. ana duygudur.

    Malatya l›

    kök ek+

    Malatyal›l›k

    Malatya l› l›k

    kök ek ek+ +

    türkücü

    kök ek+

    gülcülük

    kök ek ek+ +

    lavantal›k

    kök ek+

    yeflillikli

    kök ek ek+ +

    yapraks›z

    kök ek+

    flark›c›s›z

    kök ek ek+ +

    A B T E S E H E R

    fi E N fi A K R A K

    N S K G Ü N M Y E

    F T U T A M fi A B

    A E T U R H H B R

    Y F E L E K Ü A fi

    fi A R K I Ü L N U

  • 160 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Yapraklardaki ekleri çiçeklerdeki kelimelerle birlefltirip yeni ke-limeler türetiniz. Türetti¤iniz kelimeleri saks›n›n üzerindeki noktal›yerlere yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K7.

    -ci -lik -siz -li

    saat ya¤ odun sebze

    sabun kalem tafl

    un kap› araba

  • 161T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki paragraf› okuyunuz. Paragraftaki tekrarlar› düzeltipnoktal› yerlere paragraf› yeniden yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

    Afla¤›daki kelimeleri cümlelerde kullan›n›z. Cümlelerinizi nok-tal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K9.

    • özellikle • aç›kças› • gibi • yani • örne¤in

    Türküler bizim için çok önemlidir. Duygular›m›z›, düflüncelerimizi türkülerle

    anlat›r›z. Türküler çok önemlidir. Sevincimizde türküler söyleriz, üzüntümüzde

    türküler söyleriz. Türküler bizim hazinemizdir. Toplumumuzun tüm duygular›n›

    türkülerde görürüz. ‹nsanlar›m›z›n neye sevindi¤ini, neye üzdü¤ünü türkülerde

    görürüz. Türküler çok önemlidir. Onlara gereken önemi vermeliyiz. Türkülerin

    bizim için önemli oldu¤unu unutmamal›y›z.

  • 162 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki tabloda verilen kelimeleri birer cümlede kullan›n›z.ETK‹NL‹K10.

    fiiirin afla¤›da verilen dizelerindeki isimleri bulup yan taraftakinoktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K11.

    “Memleket Türküleri” fliirinden al›nan afla¤›daki kelimeleri uy-gun cümlelerin sonundaki noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K12.

    benseno

    bizsiz

    onlar

    Halk türkülerinde yaprak yaprak

    Lavanta çiçekleri, nergisler.

    Ezik, a¤lamakl›, flen flakrak.

    Beni sana, seni bana söyler.

    bestelesin söyler a¤lat›r kar›fl›r

    Anadolu’da ac›lar türkülerle .......................................................... .

    Ayr›l›k türküleri gurbettekileri ..................................................... .

    Halk›m›z›n dertlerini, sevinçlerini türküler .................................... .

    Sanatç›lar›m›z yeni türküler .......................................................... .

  • 163T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki anahtar kelimeleri kullanarak konusu mimarl›k olan üçfarkl› bafll›k oluflturunuz. Oluflturdu¤unuz bafll›klar› ilgili yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

    ÖLÜMSÜZLEfiEN BAHÇE

    1. Bafll›k

    2. Bafll›k

    3. Bafll›k

    • mimar • cami • bahçe • çini

    Afla¤›daki kelimelerle anlamlar›n›, iflaretli yerlere kelimele-rin numaralar›n› yazarak efllefltiriniz.

    ETK‹NL‹K2.

    Padiflah1

    ulu2

    görkem3

    ferman4

    bostan5

    hünkâr mahfeli6

    taht›revan7

    mihrap8

    nak›fl9

    Camilerde parmakl›klarla çevrilerek ayr›-lan ve padiflah›n kulland›¤› yer.

    Camilerde Kâbe’yi gösteren duvarda bu-lunan imama ayr›lm›fl yer.

    Duvar ve tavanlar› süslemek için yap›lanresim.

    ‹nsan omzunda veya deve, fil, at vb.neyüklenerek götürülen üstü örtülü tekerleksiztafl›t.

    Sebze bahçesi.

    Hükümdar, sultan.

    Göz al›c› ve gösteriflli olma durumu.

    Yüce.

    Buyruk, emir.

  • 164 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki cümleleri duygusal ve abart›l› olarak iki gruba ay›-r›n›z. Duygusal olanlar›n bafl›ndaki yerlere “D”, abart›l› olanla-r›nkine “A” yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K4.

    Benim yerimde olsayd›n ey koca mimar, elinle yaratt›¤›n bubahçeyi k›y›p verebilir miydin?

    Selim dedenin bahçesi yaz k›fl çocuklarla dolup taflard›.

    Üstü nak›fl gibi elma doluydu.

    Selim dede, sevinçten gözyafllar›n› tutamad›.

    a. Afla¤›daki söz gruplar›n›n anlamlar›n› tahmin edip noktal›yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K3.

    b. Anlam›n› ö¤rendi¤iniz söz gruplar›n› birer cümlede kullan›-n›z. Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

    göz önünde :

    dillere destan olmak :

    gönlü bol :

    (birinin) yerinde olmak :

    gözyafllar›n› tutamamak :

  • 165T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimenin yerine kullan›labile-cek kelimeyi seçip örnekteki gibi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K5.

    Bana öyle bir cami yap ki ününe ün kat›ls›n.

    Bana öyle bir cami yap ki flan›na flan kat›ls›n.

    ad, flan

    Buyru¤unuz bafl›m üstüne sultan›m........................ bafl›m üstüne sultan›m.

    emir, istek

    Selim dede, bu bahçedeki küçük bir kulübede tek bafl›na yaflayanyoksul bir adamd›.

    Selim dede, bu bahçedeki küçük bir kulübede tek bafl›na yaflayan........... bir adamd›.

    fakir, yaln›z

    Bahçede her türlü yemifl a¤ac› vard›.Bahçede her türlü .............. a¤ac› vard›.

    meyve, çerez

    Padiflah, kendisine ayl›k ba¤lad›.Padiflah, kendisine .............. ba¤lad›.

    gelir, maafl

    Bütün ömrümü flu gördüklerin için harcad›m.Bütün ömrümü flu gördüklerin için .................... .

    kaybetmek, tüketmek

    Sinan, dedenin yan›na yaln›z bafl›na gelmiflti.Sinan, dedenin yan›na ............... bafl›na gelmiflti.

    sadece, tek

  • 166 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    a. Afla¤›daki noktal› yerlere metinde ad› geçen padiflahlar› tah-ta geçifl s›ras›na göre yaz›n›z. S›ralaman›zda say›, sembol veyaiflaretleri kullan›n›z.

    ETK‹NL‹K6.

    c. S›ra say›lar›n› kullanarak cümleler kurunuz. Yukar›daki ör-neklerden yararlanarak s›ra say›lar›n›n yaz›m›nda ve bunlara ge-len ekleri ay›rmada uygulanan kurallara uyunuz.

    b. Afla¤›daki s›ralama bildiren say›lar›n kullan›fl›na ve yaz›l›fl›-na dikkat ediniz.

    II. Mehmet yani Fatih Sultan Mehmet ‹stanbul’u fethetti.

    ‹lçemizde yap›lan bilgi yar›flmas›nda okulumuz birinci oldu.

    Büyük yazar, do¤umunun 100’üncü y›l›nda törenle an›ld›.

    Aral›¤›n ikinci haftas› s›nav›m›z var.

    Gürefl tak›m›m›z olimpiyatlardan 5. likle ayr›ld›.

    Ö¤retmenimizin sordu¤u 2’nci soru kolayd›.

  • 167T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    a. Metnin anahtar kelimeleri afla¤›da harfleri kar›flt›r›larak veril-mifltir. Bunlar› düzenleyiniz, anahtar kelimeleri bulup altlar›na yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

    DÜNYAYI GÜLDÜREN ADAM

    b. Anahtar kelimeleri cümlelerde kullan›p cümlelerinizi noktal›yerlere yaz›n›z.

    Metnin görselini be¤endiniz mi? Nedenini noktal› yerlere yaza-rak aç›klay›n›z.ETK‹NL‹K2.

    L T Ü

    Ü R K

    E

    K

    Ü

    T

    N

    F

    R

    K

    I

    Ai

    G

    B

    L

    E

  • 168 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Bulmacada metinde geçen baz› kelimeler verilmifltir. Yandakitabloda verilen anlamlar›n bafl›ndaki numaralar› bulmacadaki yerlere yaz›n›z. Kelimelerle anlamlar›n› efllefltiriniz.

    ETK‹NL‹K3.

    Metinde geçen anlam›n› bilmedi¤iniz kelimeleri yaz›n›z. Bu ke-limelerin anlamlar›n› tahmin ediniz.

    KEL‹MELER ANLAMLARI

    ETK‹NL‹K4.

    1. ‹slam ülkelerinde genellikleislam dini kurallar›na uygun bilgile-rin okutuldu¤u yer.

    2. Sar›k sar›lan bafll›k.3. Gülmece.4. Genellikle ünlü bir kimse için

    yapt›r›lan ve içinde o kimsenin me-zar› bulunan yap›.

    5. Eski ça¤lardan beri söylene-gelen ola¤anüstü varl›klar›, olaylar›konu edinen hayalî hikâye, söylen-ce.

    6. Sözü birine veya birilerineyöneltme, seslenme.

    M

    Z

    A

    H ‹ T A

    Ü

    R

    B

    SERDEM E

    F

    S

    AK V U K

    N

    E

    P

  • 169T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Metinden ö¤rendiklerinizden yola ç›karak Nasrettin Hoca ile ilgi-li öznel ve nesnel yarg›l› cümleler kurunuz. Cümlelerinizi noktal› yer-lere yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K5.

    Öznel Yarg›l› Cümleler Nesnel Yarg›l› Cümleler

    Afla¤›daki cümleleri verilen kelime ve kelime gruplar›ndan uy-gun olan›yla tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K6.

    Afla¤›da baz› cümleler verilmifltir. Bunlardan hangileri bir parag-raf›n ya da metnin sonunda bulunabilir? Düflüncelerinizi yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

    hep s›k s›k tamamen sadece

    her zaman hiçbir zaman birkaç› özel olarak

    Annem ............... bizim iyili¤imizi düflünür.Konuflmalar›n› ........... ................. güzel bir f›kra anlatarak

    bitirirdi.Komflulukla, aileyle, dürürstlükle ilgili olanlar bunlardan

    .................d›r.‹flten dönerken .......... ............ bize u¤rard›.Nasrettin Hoca’yla ilgili görüfllerine .......................

    kat›l›yorum.‹nsanlara yanl›fllar›n› gösterirken ................ ................ onlar›

    afla¤›lamazd›.Kitap hediyesi ............. ............... senin için düflünüldü.

    ‹lk ifl olarak badana yapt›rmal›y›z.Sonuçta hepimiz birbirimize sayg›l› olmal›y›z.Bafllang›çta ben de senden çekiniyordum.Özetle kendimizi do¤ru anlatmal›y›z.Sonuç olarak herkes ekti¤ini biçer.

  • 170 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki f›kray› yazarak tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K8.

    Nasrettin Hoca konusunda farkl› kaynaklardan derledi¤inizmetinler ile okudu¤unuz metnin ortak yönlerini bulup yeni bir me-tin oluflturunuz. Oluflturdu¤unuz metni noktal› yerlere yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K9.

    Hoca bir gün heybesini kaybetmifl. Köylülere:— Ya heybemi bulursunuz ya da ben yapaca¤›m› bilirim!

    demifl.Köylüler sa¤a sola kofluflturmufllar, sonunda heybeyi bulup

    getirmifller. Sonra da:— Heybeni bulmasayd›k ne yapacakt›n Hoca’m? diye

    sormufllar.Hoca:

  • 171T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›da kar›fl›k olarak verilen kelimelerle cümleler oluflturu-nuz. Cümlelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K10.

    Afla¤›daki kutucuklarda bulunan kelimelere, verilen ekleri s›ra-s›yla getirip noktal› yerlere yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K11.

    Sivrihisar’›ndo¤du

    Hortu1208’de

    köyünde

    medresesinde Konya tamamlad› ö¤renimini

    imaml›k kad›l›k Akflehir’de yapt›

    insan

    bilinç

    hayat

    edep

    aile

    do¤ru

    hoflgörü

    f›kra

    –i

    –e

    –de

    –den

  • 172 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    a. Afla¤›daki kelimelerin anlamlar›n› ‹lkö¤retim Okullar› ‹çinTürkçe Sözlük’ten bulup yaz›n›z.ETK‹NL‹K2.

    b. Anlamlar›n› ö¤rendi¤iniz kelimeleri birer cümlede kullan›n›z.

    Kelime Anlam›

    cephane

    kale

    kargafla

    müjde

    çevik

    sarp

    dürbün

    yaba

    CAMBAZ AL‹ (Dinleme Metni)

    Dinledi¤iniz metinde anlat›lan olaydan sonra yaflanabileceklereiliflkin tahminlerinizi bir paragraf yazarak anlat›n›z.ETK‹NL‹K1.

  • 173T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki sorular› “Cambaz Ali” metnine uygun olarak cevap-lay›n›z.ETK‹NL‹K3.

    Metinden al›nan afla¤›daki cümlelerde hangi duygular›n yans›-t›ld›¤›n› karfl›lar›ndaki kutucuklara yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

    Metinde nas›l bir olay anlat›lmaktad›r?1.

    Metindeki olay kimler aras›nda geçmektedir?2.

    Metindeki olay ne zaman, nerede yaflanm›flt›r?3.

    Metinde ad› geçen afla¤›daki kiflilerin özellikleri nelerdir? Yaz›n›z.

    Cambaz Ali

    4.

    Komutan

    Bu ifle bir çözüm bulmal›y›z, bir çözüm!

    Çok heyecanlanm›flt›.

    ‹htiyar bir adamdan beklenmeyen bir çeviklikle

    uzaklaflt›.

    Ölüme meydan okuyan bu yi¤it çocuk, onu çok et-

    kilemiflti.

  • 174 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Metni siz yazsayd›n›z hangi bafll›klar› kullan›rd›n›z? ‹ki bafll›köneriniz ve bu bafll›klar› neden önerdi¤inizi aç›klay›n›z.

    Bafll›k

    ETK‹NL‹K5.

    Siz metinde anlat›lan olay› yaflasayd›n›z soruna nas›l bir çö-züm bulurdunuz? Düflüncelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

    Afla¤›daki cümleleri uygun ifadelerle tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K7.

    Birinci bafll›k önerim

    Aç›klamas›

    Bafll›k

    ‹kinci bafll›k önerim

    Aç›klamas›

    Kaleye girmek gerekiyordu yaln›z ...............................................

    Efeler heyecanl› fakat ....................................................................

    Çocuk ufak tefekti ama .................................................................

    Kale uzak de¤ildi ancak ..............................................................

  • 175T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    7. TEMA DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI

    (Afla¤›daki ilk sekiz soruyu verilen metinden yararlanarak cevaplay›n›z.)

    1. Mimar Sinan’›n do¤um gününün nas›l bir önemi vard›r?

    2. Mimar Sinan, neden hayat›n› ve ça¤›n› anlatmak istemektedir?

    3. Mimar Sinan okul y›llar›nda neler yapm›flt›r?

    BEN, M‹MAR S‹NANBen, Mimar Sinan,

    29 May›s 1490 y›l›nda Kayseri’nin A¤›rnas köyünde do¤dum. O gün, ‹stan-bul’un fethinin otuz yedinci y›l dönümüydü.

    Sevgili gençler, doksan sekiz y›l yaflad›m. Devlete tam yetmifl y›l hizmet et-tim. Size hayat›m› ve ça¤›m› anlatmak istiyorum, ilginç bulaca¤›n›z› umuyorum.Yavuz Sultan Selim döneminde birkaç y›ll›k bir ön e¤itimden sonra ‹stanbul’dakiAcemi Oca¤›na al›nd›m. Acemi Oca¤›, orta ö¤retim düzeyinde bir teknik okuldur.Osmanl› ordusuna eleman yetifltirir. A¤›rl›kl› dersim marangozluktu. Bir yandanbu sanat› ö¤renmek için b›k›p usanmadan çal›fl›yor; bir yandan da Osmanl› ‹m-paratorlu¤u’nun baflkenti ‹stanbul’u tan›maya, anlamaya çal›fl›yordum.

    Ö¤renimim sona erince Yeniçeri ordusunda görevlendirildim. Art›k Yeniçeriordusuyla birlikte savafllara kat›lacakt›m. Kat›ld›m da. Birçok do¤u ve bat› ülke-sine gittim. Gördü¤üm her binay› ve harabeyi bir ders gibi inceledim. Bu aradasavafl›n gerektirdi¤i ifller aras›nda prati¤imi de gelifltiriyordum. Bir gün geldi ki ar-t›k kendimi göstermek için f›rsat gözlemeye bafllad›m. Çünkü bilgiyle dolmufltum.Bu f›rsat› 1554 y›l›nda yakalad›m, k›rk dört yafl›ndayken. Gençler dikkatinizi çe-kerim. Bu, baz› insanlar›m›z›n neredeyse emekli olmay› düflündükleri yaflt›r.

    Turgut ÖZAKMANToplu Oyunlar 3(K›salt›lm›flt›r.)

  • 176 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    4. Mimar Sinan’›n Yeniçeri ordusundaki görevi, sanat›n› nas›l etkilemifltir?

    5. Mimar Sinan, kendini yeterince gelifltirdi¤ini hangi cümlelerle ifade etmekte-dir?

    6. Metindeki “Gençler dikkatinizi çekerim. Bu, baz› insanlar›m›z›n neredeyse

    emekli olmay› düflündükleri yaflt›r.” cümlesi ile yazar, Mimar Sinan’›n hangi özelli-

    ¤ini vurgulamak istemifltir? Aç›klay›n›z.

    7. Yukar›da verilen metin hangi tür bir yaz›dan al›nm›fl olabilir? Nedenini aç›k-lay›n›z.

    8. Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi isimlerin yerine kullan›ld›-¤›n› metinden bulup yanlar›ndaki kutucuklara yaz›n›z.

    Ben, Mimar Sinan.

    Size hayat›m› ve ça¤›m› anlatmak istiyorum, il-ginç bulaca¤›n›z› umuyorum.

    Bu, baz› insanlar›m›z›n neredeyse emekli olma-y› düflündükleri yaflt›r.

  • 177T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    9. Afla¤›daki kelimelerin kökünü ve ekini örnekteki gibi gösteriniz.

    10. Afla¤›da verilen eklerle kelimeleri efllefltirerek yeni kelimeler oluflturunuz.Oluflturdu¤unuz kelimeleri yan taraftaki noktal› yerlere yaz›n›z.

    11. Afla¤›da verilen kelimeleri uygun yerlere yazarak cümleleri tamamlay›n›z.

    okulsuzluk

    okul suz luk+

    savaflç›l›k

    ............. ............. .............+

    emeklilik

    kofluyorlar alacak gitmifl

    bakt› bekler sordu

    ............. ............. .............+

    yafll›l›k

    ............. ............. .............+

    sanatç›l›k

    ............. ............. .............+

    ordusuzluk

    ............. ............. .............+

    kilimbayrak

    sözf›kra

    dergi

    ci

    lik

    li

    siz

    Arkadafl›m yapt›¤› resimle bu seneki büyük ödülü ............... .

    Sabah olunca hep birlikte da¤a do¤ru h›zla ...................... .

    Ö¤retmenimiz, tarihimizde iz b›rakan insanlar›n adlar›n› ........ .

    Beklemekten s›k›l›nca otobüse binip evine ..................... .

    Dedem, bayramda benim elini öpmemi ..................... .

    Heyecanla yeni do¤an kardefline ..................... .

  • 178 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    12. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde alt› çizili varl›k isminin herhangi bir özel-li¤ini belirten kelime kullan›lmam›flt›r?

    A) Bu köydeki bahçeler yemyeflil a¤açlarla bezenmiflti.B) Ben o zamanlar daha k›sa pantolonlar giyen küçük bir çocuktum.C) S›caktan bunal›nca kendimizi derenin so¤uk sular›na b›rak›rd›k.D) Öfkelenince gözü dünyay› görmeyen bir insand›r.

    13. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde s›ralama bildiren say›lar›n yaz›m›nda biryanl›fll›k yap›lm›flt›r?

    A) Kamp›n 6.›nc› gününde tipiye yakaland›k.B) Eski evimiz soka¤›n üçüncü s›ras›ndad›r.C) Ablam›n çocuklar› bu sene 1. s›n›fa bafllayacak.D) Serinin 7’nci filmi de bu sezon gösterime giriyor.

    14. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde “örne¤in” kelimesi farkl› bir anlam ve gö-revde kullan›lm›flt›r?

    A) Örne¤in süt, sa¤l›¤›m›z için çok yararl›d›r.B) Bu örne¤in ayn›s›n› televizyonda gördüm.C) Temizlik önemlidir, örne¤in ellerimizi y›kamal›y›z.D) Düzenli olmal›y›z, örne¤in akflam erken yatmal›y›z.

    15. Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimeye ek getirilirken hangisinde yaz›myanl›fl› yap›lm›flt›r?

    A) Akflam iflten dönerken annesine u¤rard›.B) Masada duran kitaba flöyle bir göz att›.C) Piknikde biriken çöpleri toplad›k.D) Annemin ald›¤› kitaptan çok hofllad›m.

    16. Afla¤›daki kelimelerden ek alanlar› mavi, almayanlar› pembe çerçeveli kutu-cuklara yaz›n›z.

    pide, i¤de, evde, iflte, hane, elde, oda, soda, suda, kürdan, sultan,

    flakadan, aradan, olta, perde

  • 179T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    8.TEMA GÜZEL SANATLAR

    TEMADA ‹fiLENECEK MET‹NLER

    KIfiIN FOTO⁄RAF ÇEKERKEN

    EN YARARLI ‹fi HANG‹S‹?

    SAHNELER

    BALE DÜfiLER‹ (Dinleme Metni)

  • 180 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    1. Afla¤›daki sanatlar›n ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri karfl›lar›ndaki noktal› yerlereyaz›n›z.

    3. Sizce hangi sanat dal›n›n insanlara ulaflmas› daha kolayd›r? Nedenini noktal›yerlere yaz›n›z.

    TEMAYA HAZIRLIK ÇALIfiMALARI

    sinema

    resim

    müzik

    2. Afla¤›da verilen kelimeleri iliflkili olduklar› sanat dallar› ile oklar kullanarak efl-lefltiriniz.

    kamera

    perde

    palet

    model

    masal

    nota

    edebiyatmüzik

    tiyatro

    resim

    heykel

    sinema

    mimari

  • 181T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    KIfiIN FOTO⁄RAF ÇEKERKEN

    Foto¤raf›n size neler düflündürdü¤ünü noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

    Afla¤›da metnin anahtar kelimeleri verilmifltir. Anahtar kelime-lerin ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri noktal› yerlere yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K2.

    manzara k›fl

    foto¤raf

    hava

  • 182 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Dinledi¤iniz metinde geçen hava olaylar›n›n adlar›n› noktal›yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K3.

    Foto¤raf sanat›yla ilgili metinden edindi¤iniz bilgileri, afla¤›da-ki noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

    “Görüntü, ilginç, yüzey, duygusal” kelimelerini metindeki an-lamlar›yla birer cümlede kullan›n›z. Cümlelerinizi noktal› yerlereyaz›n›z.

    ETK‹NL‹K5.

  • 183T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Kutucuklarda verilen kelimelerden uygun olan›n› noktal› yerle-re yazarak cümleleri tamamlay›n›z.ETK‹NL‹K6.

    Metinde foto¤raf sanat›yla ilgili bilgi verilirken hangi yard›mc› fi-kirler ele al›nm›flt›r? Bunlar› maddeleyerek noktal› yerlere s›ralay›-n›z.

    ETK‹NL‹K7.

    k›ra¤› gizemli saz darbe

    yans›ma zirve mücadele sark›t

    Da¤c›lar bu sabah ............... yolculu¤una bafllad›lar.

    Gülün yapraklar› inci bir taç gibi ............... ile kaplanm›flt›.

    Narin eflyalar› iyice sararak ............... almaktan koruyabiliriz.

    fiehri kaplayan sis, her fleye ............... hava veriyordu.

    Her güzelli¤e ulaflmak için .................... etmek gerekir.

    Dolunay›n ›fl›klar›, suda doyumsuz güzellikte ............... görün-tüleri oluflturuyordu.

    Ma¤ara, eflsiz güzellikte ............... doluydu.

  • 184 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Metinde k›fl›n çekilebilecek foto¤raflar hangi hava olaylar›nagöre s›n›fland›r›lm›flt›r? Bunlar›n ortak ve farkl› özellikleri nelerdir?Düflüncelerinizi noktal› yerlere yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K8.

    Tablodaki kelimelerden uygun olanlar›n› kullanarak bir oyunca-¤›n›z› anlat›n›z.ETK‹NL‹K9.

    HAVA OLAYLARI

    1. 2. 3. 4.

    ORTAK VE FARKLI ÖZELL‹KLER‹

    uzun, büyük, küçük,yumuflak, güzel, ince,sert, dar, yass›, dik,

    k›sa, parlak

  • 185T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›da metinde geçen “›fl›k, yo¤un” kelimelerinin gerçek, me-caz ve terim anlamlar› verilmifltir. Bu kelimeleri verilen anlamlar›nauygun olarak cümlelerde kullan›n›z.

    ETK‹NL‹K10.

    ›fl›k: Cisimleri görmeyi, renkleri ay›rt etmeyi sa¤layan fiziksel enerji (ger-çek anlam›).

    ›fl›k: Yüksek derecede ›s›t›lan veya çeflitli enerjilerle uyar›lan cisimlerinyayd›¤› yans›ma (terim anlam›).

    ›fl›k: Yol gösteren, ayd›nlatan kimse, düflünce, eser (mecaz anlam›).

    ›fl›k:

    ›fl›k:

    ›fl›k:

    yo¤un: Koyu, a¤›rl›k, kal›n (gerçek anlam›).

    yo¤un: Dolu, s›k›, çok (mecaz anlam›).

    yo¤un: Hacmine oranla a¤›rl›¤› çok olan (terim anlam›).

    yo¤un:

    yo¤un:

    yo¤un:

  • 186 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    a. Afla¤›daki cümlelerde altlar› çizilen kelimelerin hangi varl›kve kavramlar›n ad› oldu¤unu örnekteki gibi karfl›lar›ndaki kutucuk-lara yaz›n›z.

    ETK‹NL‹K11.

    b. Belirledi¤iniz isimler yaz›l›rken nas›l bir kural uygulanm›flt›r?

    c. Bu isimlere ek getirilirken hangi noktalama iflareti kullan›l-m›flt›r? Yaz›n›z.

    Afla¤›daki konuya uygun olabilecek üç bafll›k yaz›n›z. Bu bafl-l›klardan en çok hangisini, neden be¤endi¤inizi yazarak cümleyitamamlay›n›z.

    ETK‹NL‹K12.

    Hepimiz Türkçeyi do¤ru ve güzel kullanmal›y›z.

    Yeni Ça¤’da sanayideki geliflmeler toplumlar› etkiledi.

    Türkler, Anadolu’da ‹slam dininin yay›lmas›n› sa¤lad›.

    Araflt›rmalar Mars üzerinde yo¤unlaflt›r›ld›.

    Kurtulufl Savafl›’n›n etkileri dönemin sanat eserlerinde gö-rülebilir.

    Atatürk, Türk Dil Kurumunu kurdu.

    Sanat›n topluma yararlar›

    1. Bafll›k

    2. Bafll›k

    3. Bafll›k

    Buldu¤um bafll›klardan en çok y› be¤endim çünkü

    Dil

  • 187T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    EN YARARLI ‹fi HANG‹S‹?

    a. Afla¤›da kar›fl›k olarak verilen harfleri düzenleyerek metninanahtar kelimelerini bulunuz, altlar›na yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

    b. Anahtar kelimeleri kullanarak iki farkl› bafll›k bulup noktal›yerlere yaz›n›z.

    T

    ‹R

    TAO

    YY

    AA

    MfiI

    RY

    AI

    RLA

    RT

    A

    I

    Y

    P

    Afla¤›daki anlamlar›n verilen kelimelerden hangisine ait oldu-¤unu kutucuklara kelimeyi yazarak belirtiniz.

    ETK‹NL‹K2.

    slayt dan›flman komedi 盤›rtkan

    maket seramik trajedi pano

    Bir fleyi yüksek sesle çevreye duyurma ifli.

    Bilgi ve düflüncesi için kendisine baflvurulan kifli.

    Yap›, heykel gibi fleylerin taslak durumundaki küçükörne¤i.

    Güldürü amaçl› oyun.

    Yüksek ›s›da piflirilmifl toprak, fayans, porselenyap›m›yla ilgili olan.

    Saydam bir yüzey üzerine al›nm›fl pozitif görüntü.

    Ac›kl› bir tiyatro oyunu türü.

    Üzerine bildiri, tan›tma k⤛tlar› as›lmak içinhaz›rlanan levha.

  • 188 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Aspendos Tiyatrosu’nu tan›tan bir paragraf yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

    Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin hangi anlamdakullan›ld›¤›n› resimlerle efllefltirerek bulunuz.

    ETK‹NL‹K5.

    Yar›flma sonunda kazanan atlete madalyas› tak›ld›.

    Atletli bir adam inflaatta çal›fl›yordu.

    Bu soluk renkli elbise sana yak›flmam›fl.

    Üflümemek için solu¤uyla ellerini ›s›tt›.

    Afla¤›daki cümleleri bafllar›ndaki numaralar› ilgili kutucuklarayazarak öznel ve nesnel yarg›l› biçiminde s›n›flay›n›z.ETK‹NL‹K3.

    Antalya yak›nlar›ndaki bu köyde ünlü Aspen-dos Tiyatrosu var.

    1.

    Çok iyi düflünmüflsünüz babac›¤›m.2.

    Az sonra yar›flman›n sonucu belli olacak.3.

    Bu yontu bence ça¤›m›z›n en anlaml› yontusu.4.

    Güzelli¤i insana coflku veriyor.5.

    Asl› çok büyük oldu¤u için getiremedim.6.

    Çok etkilendim.7.

    Müzi¤in beni duyguland›rd›.8.

    Öznel yarg›lar

    Nesnel yarg›lar

  • 189T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›da farkl› renklerle verilen yarg›lar› anlamlar›na uygunolarak birlefltirip örnekteki gibi noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

    a. Afla¤›daki noktal› yerlere uygun k›saltmalar› ve noktalamaiflaretlerini kullanarak ev adresinizi yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

    b. Afla¤›daki cümleleri uygun ekler getirerek tamamlay›n›z.

    c. Afla¤›da ayraç ( ) ile gösterilen yerlere uygun noktalamaiflareti koyunuz.

    fiiir insan› yüceltir ama kraliçe acele etmez.

    Kral birinci Mimar›n yap›t›n› be-¤enir ama

    kral en tepeden onu duyar.

    Kral, k›z›n› evlendirmek ister ama

    Mimar yavafl sesle konuflur ama

    müzik de duyguland›r›r.

    ikinci Mimar’›n yap›t›n› seçer.

    fiirket 7....... fabrikas›n› aç›yor.fiair ölümünün 100......... y›l›nda törenlerle an›l›yor.Haftaya TBMM......... gidiyoruz.TDK........ yay›nlar›n› takip ediyorum.

    Yabanc› dil dersinde Türkçe ( ) ‹ngilizce sözlük kullan›yoruz.

    Yolculuk gidifl ( ) dönüfl on iki saat sürdü.

    fiiir insan› yüceltir ama müzik de duyguland›r›r.

  • 190 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    SAHNELER

    a. Afla¤›da harfleri kar›fl›k olarak verilen harfleri düzenleyipanahtar kelimeleri bulunuz. Buldu¤unuz kelimeleri noktal› yerlereyaz›n›z.

    ETK‹NL‹K1.

    b. Türkçe Sözlük’ten anahtar kelimelerin anlamlar›n› bulup nok-tal› yerlere yaz›n›z.

    c. Anahtar kelimeleri birer cümlede kullan›n›z. Cümlelerinizinoktal› yerlere yaz›n›z.

    ç. Anahtar kelimelerin ça¤r›flt›rd›¤› di¤er üç kelimeyi karfl›lar›-na yaz›n›z.

    RDAM UYONCU ‹MKODE AHSEN

  • 191T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›dakilerden hangisi “Sahneler” bafll›kl› fliiri dinleme, okumave görsel okuma amac›n›z olabilir? ‹lgili kutucu¤u k›rm›z› kalem ileboyay›n›z.

    ETK‹NL‹K2.

    Afla¤›daki yere fliirin be¤endi¤iniz bölümüne uygun bir görsel ta-sarlay›p çiziniz.ETK‹NL‹K3.

    bilgi edinmek e¤lenmek hoflça vakit

    araflt›rmak görsellefltirmek

  • 192 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    “Sahneler” fliiriyle ilgili iki soru yaz›p sorular›n›z› cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K4.

    Afla¤›daki sorular› “Sahneler” fliirine göre cevaplay›n›z.ETK‹NL‹K5.

    a. Metnin bafll›¤› ile konusu aras›nda nas›l bir iliflki vard›r?Noktal› yerlere yazarak aç›klay›n›z.ETK‹NL‹K6.

    b. fiairin yerinde olsayd›n›z fliire hangi bafll›¤› verirdiniz? Yaz›-n›z.

    c. Bu bafll›¤› seçme nedeniniz ne olurdu? Noktal› yerlere yaz›-n›z.

    1. Soru:

    2. Soru:

    1. Cevap:

    2. Cevap:

    fiiirin konusu nedir? fiiirin ana duygusu nedir?

  • 193T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki kelimelerin efl anlaml›lar›n› fliirden bulup noktal› yer-lere yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

    Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin gerçek, mecaz yada terim anlam›nda kullan›ld›¤›n› karfl›lar›ndaki kutucuklara yaz›n›z.ETK‹NL‹K8.

    Okul tiyatrosu bir dram oynayacakm›fl.

    Olay›n alt›ndan bir aile dram› ç›kt›.

    Ö¤renciler, bu projeyle gelecek için hayallerini anlatt›lar.

    fienlik için meydana hayal perdesi kurulmufl.

    Oyunun birinci sahnesi çok ilgi çekiciydi.

    Duvarlar savafl sahnesini canland›ran resimlerle do-

    luydu.

    Birlik ve bütünlü¤ü bozulan toplum tarih sahnesinden

    silinir.

    düfl hayat

    hakikat problem

  • 194 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    BALE DÜfiLER‹ (Dinleme Metni)

    a. “Bale Düflleri” metnini dinlerken metindeki bale sanat›yla il-gili kelimeleri bulup kutucuklara yaz›n›z.ETK‹NL‹K1.

    b. Yukar›daki kelimelerden tiyatro ve müzik sanatlar›yla iliflkiliolanlar hangileridir? Afla¤›daki noktal› yerlere yaz›n›z.

    Metni dinlerken anlam›n› bilmedi¤iniz kelimeleri afla¤›daki ilgilibölüme yaz›n›z. Bu kelimelerin anlamlar›n› tahmin ediniz.ETK‹NL‹K2.

    KEL‹ME TAHM‹N‹M

    Müzik

    Tiyatro

  • 195T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki cümlelerden öznel olanlar›n bafl taraf›ndaki ( ) ifla-retli yere “Ö”, nesnel olanlar›nkine ise “N” yaz›n›z.ETK‹NL‹K3.

    Afla¤›daki cümlelerin sebep-sonuç bölümlerini bulup ilgili kutu-cuklara yaz›n›z.ETK‹NL‹K4.

    Afla¤›dakilerden metnin yard›mc› fikirlerini anlatan ifadeleri “X”ile iflaretleyiniz.ETK‹NL‹K5.

    Prova öncesi haz›rl›klar

    Provalarda giyilen giysiler

    Provalarda yap›lan çal›flmalar

    Müzik provalar›

    Sahne tasar›m›

    Sahnede yaflanan ilginç olaylar

    Kostüm haz›rl›klar›

    Makyaj›n önemi

    Makyaj yapman›n incelikleri

    Aç›l›fl gecesinde sahne arkas› haz›rl›klar›

    Seyircilerin görünüflleri

    Gösteri an›

    Seyircinin dansç›lar› ödüllendirmesi

    Sonraki oyunun haz›rl›klar›

    Koreograf dans fikirleri üretmedi¤i için gösteri yap›lamad›.

    Sebep Sonuç

    Herhangi bir sorunun çabucak üstesinden gelinmesi gerekir çünkü seyircilerçoktan biletlerini alm›fllard›r.

    Sebep Sonuç

    ( ) En heyecanl› zaman gelmifltir.

    ( ) Gösteriden k›sa bir süre önce kostümlerini giyerler.

    ( ) Sahneye ç›kmak muhteflem bir deneyimdir.

    ( ) Sahnede olduklar› sürece hiçbir fleyin önemi yoktur.

    ( ) Makyaj sanatç›lar›, bir dansç›n›n tüm yüz ifadesini de¤ifltirebilirler.

  • 196 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    Afla¤›daki yarg›lardan metinden yap›labilecek ç›kar›mlar› içe-renleri noktal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K6.

    Afla¤›daki ifadeleri birer cümlede kullan›n›z. Cümlelerinizi nok-tal› yerlere yaz›n›z.ETK‹NL‹K7.

    ☛ Koreograf› memnun etmek zordur.

    ☛ Provalarda herkes bulunmak zorunda de¤ildir.

    ☛ Dansla müzi¤in uyumundan orkestra flefi sorumludur.

    ☛ Bir bale gösterisinin sahne arkas›nda da çok say›da çal›flan bulunur.

    ☛ Sahnenin düzenlenmesi aç›l›fl gecesine b›rak›lmal›d›r.

    ☛ Balede kostüm, sanatç›lar›n rahat edece¤i biçimde planlanmal›d›r.

    ☛ fiefin sahneye gelmesi, gösteriyi bafllat›r.

    ☛ Dansç›lar›n rahat bir hayatlar› vard›r.

    en iyisi

    en kötüsü

    önemli olan

    bafll›ca

    daha iyi

    özellikle

  • 197T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    8. TEMA DE⁄ERLEND‹RME ÇALIfiMALARI

    (Afla¤›daki alt› soruyu verilen metinden yararlanarak cevaplay›n›z.)

    1. Evrensel, dil ifadesi ile ne anlat›lmaktad›r?

    2. Metindeki “bütün insanlar›n diliyle konuflan sanat” sözünden ne anl›yorsu-nuz? Aç›klay›n›z.

    3. Pandomim sanat›, baflka hangi adlarla an›l›r?

    4. Pandomim sanatç›s› olmak için neler gereklidir?

    SAHNE SANATLARININ EVRENSEL D‹L‹Evrensel dili ya da evrensel sanat dilini anlataca¤›z sizlere. Evrensel sanat

    dilinin ad› pandomim. Pandomimin öyle bir dili vard›r ki dünyan›n neresine gider-seniz gidin herkes sizi anlayacakt›r. Pandomim, bütün insanlar›n diliyle konuflanbir sanat. K›saca “mim” olarak ifade edilir.

    Pandomim sadece iflaretlerle oynan›r. Söz yoktur. Sadece beden dili kulla-n›r. Bu yüzden sessiz tiyatro da denilir, mim tiyatrosu da.

    Pandomim, bütün sanat dallar›nda oldu¤u gibi görmeyi ve alg›lamay› gerek-tirir. Pandomimin dili evrenseldir ama pandomim sanatç›s› olmak zordur. Örne-¤in beden dilini, insan duygular›n› bilmek gerekir. Bunlar› bilmeyen pandomimyapamaz. Bir sanatç›, bütün bunlar› bilirse sadece beden diliyle bütün seyircile-re ulaflabilir. Öncü Çocuk dergisi

    (K›salt›lm›flt›r.)

  • 198 T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    5. Metnin konusu nedir? Konu metindeki hangi cümlede ortaya konulmufltur?

    6. Metinde ele al›nan yard›mc› düflünceleri afla¤›daki noktal› yerlere s›ras›ylayaz›n›z.

    7. Afla¤›daki kutucuklarda verilen kelimeleri efl anlaml›lar› ile efllefltiriniz.

    8. Afla¤›da gerçek ve mecaz anlamlar› verilen kelimeleri örnekteki gibi birercümlede kullan›n›z.

    Metnin konusunu anlatancümle

    Metnin konusu

    1.

    2.

    3.

    duygu

    KEL‹ME GERÇEK ANLAMI MECAZ ANLAMI

    GERÇEK ANLAMI

    eserfikir

    avc› Avlanmay› seven veya av›kendine ifl edinen kimse.

    Bir fleyi büyük bir isteklebulup ortaya ç›karan kimse.

    heykel

    düflünce

    yontu

    his

    yap›t

    MECAZ ANLAMI

    GERÇEK ANLAMI

    MECAZ ANLAMI

    KEL‹ME GERÇEK ANLAMI MECAZ ANLAMI

    i¤ne Dikifl dikmeye yarayan ucusivri araç.

    Dokunakl› söz.

  • 199T Ü R K Ç E 4 . S I N I F Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ T A B I

    9. Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen terimlerin hangi alanla ilgili oldu¤unu kar-fl›lar›ndaki kutucuklara yaz›n›z.

    10. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde “erimek” kelimesi gerçek anlamda kullan›l-m›flt›r?

    A) Tavay› yanan oca¤a koyup ya¤› eritti.B) Piyangodan ç›kan paray› birkaç ayda eritti.C) Bu çocu¤un sorumsuz davran›fllar› beni eritti.D) Firmalar kampanyal› sat›fllarla stoklar› eritti.

    11. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde kesme iflareti ( ’ ) farkl› bir amaç için kulla-n›lm›flt›r?

    A) Atatürk TBMM’de bir konuflma yapm›flt›.B) Eneji anlaflmas› için BOTAfi’tan da görüfl al›nd›.C) 10’uncu y›l›m›zda da sizleri aram›zda görmek isteriz.D) Sak›n unutma, AKM’de metrodan ineceksin.

    12. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde k›sa çizgi ( - ) yanl›fl yerde kullan›lm›fl-t›r?

    A) Ordu - Trabzon aras› kara yoluyla üç saat sürer.B) Yurt d›fl›na gidifl - dönüfl biletlerini bile alm›fllar.C) Her mücadelenin iniflli - ç›k›fll› bir yolu vard›r.D) Rusya - Almanya aras›nda anlaflma imzalanm›fl.

    13. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde bir abartma söz konusu de¤ildir?A) O¤lum, senin bir t›rna¤›na dünyalar› de¤iflmem.B) Dünyalar› verseler yine de fikrimden dönmem.C) Seni üzenlerin dünyalar›n› bafllar›na y›kar›m.D) Onlar›n düflünce dünyalar›n› hiç anlayamad›m.

    14. Afla¤›daki cümlelerden hangisinde sebep-sonuç iliflkisi vard›r?A) Sanatç› olabilmek için y›llarca çal›flt›¤› mesle¤ini b›rakm›fl.B) Sanatç›ya de¤er verilmedi¤i için toplum ilerleyememifltir.C) Halk, festivale gelen sanatç›lar› görmek için yollara ç›kt›.D) Sanatç›, yeni albümünü tan›tmak için bas›n toplant›s› yapt›.

    15. Afla¤›daki kelime çiftlerinden hangisi anlam yönünden di¤erlerinden farkl›-d›r?

    A) basamak - merdiven B) ›slak - kuruC) al›m - sat›m D) yanl›fl - do¤ru

    Maddeler hareket özelliklerine göre s›n›fland›r›labilir.

    fiark›n›n kula¤›na gelen ezgisi bütün ruhunu esir ald›.

    Problemi çözerken ifllemin fark›n› yazmay› unutmuflum.

    Padiflah vezirlerine ferman buyurdu.

  • EK-1

    KAYNAKÇAKAYNAKÇA

    Azak