tov!club magazine | september 2015
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
1
clubmagazine
Alles over Israël
Tov
! is een uitgave van Christenen voor Israël
OktOber 2015jaargang 12 nummer
3
Sifra en David bezoeken de sjoel
Verstrooid over de hele aarde
interview
ayalla ZIOn:
“ik mis de loeiende koeien” Jehuda:
”ik kies voor nederland”
thema: joden in
nederland
2
Deze TOV! heeft een interessant thema: Joden in Nederland. Voor dit themanummer bezochten we samen met een aantal kinderen een synagoge in Groningen, zet-ten we kort en helder de geschie-
denis van de Joden in Nederland op een rijtje en gaan we op bezoek bij Jehuda Evers, een Joodse jongen van 11 jaar. Om hem onder andere te vragen of hij zich Joods voelt of Nederlands. Of misschien wel allebei.
Jehuda bezochten we net voor Sjabbat. Op de vrijdagmiddag werden we hartelijk
welkom geheten. Bij binnenkomst rook het al heerlijk want de moeder van Jehuda was bezig het Sjabbatsmaal voor te bereiden. Het was dan ook erg leuk en gastvrij dat we bij vertrek een kersvers stukje challes (Sjabbats-brood) meekregen. Die is inmiddels met smaak op-gegeten. Zo hopen we ook dat je geniet bij het lezen van deze TOV!.
Lees smakelijk! Wendy
2
Shalom!
4 Nu in Israël Nieuws, feiten en weetjes
6 Thema Joden in Nederland
8 Interview Jehuda Evers – Dit is mijn
geboortegrond
9 Uit de Bijbel Over de mooie belofte van
God dat Hij Zijn volk thuis
zal brengen in Israël.
10 Brief uit Israel Van Ayalla Zion ontvingen
we een brief over haar
leven als kind in Nederland.
12 Cool in sjoel! Op bezoek in de synagoge
in Groningen.
14 De rabbi en de koetsier
16 Puzzel & pret
Dit vind je in
deze tOV!
jOden In
nederland
Dit is het thema
Co
nc
ep
t e
n r
ea
lisa
tie
: Bla
de
nM
ake
rs
3
Hallo, Waarom hebben veel Joodse
mannen een baard? Herman
Beste Herman, In de Bijbel staat dat je het haar bij de slapen niet rond mag afknippen. Sommige Joden leggen dit zo uit dat je ook je baard
laat staan.
3
Beste TOV!
Wat is nieuwe Tov! mooi
geworden! Ook het verhaal
vond ik heel erg mooi.
Goed gedaan! Groetjes,
Peter
Beste Peter,
Dat is goed om te horen!
Hopelijk vind je de nieuwe
TOV! nog leuker!
Hi TOV!Ik ben deze zomer naar de tentoonstelling geweest in Nijkerk. Het ging over de Joodse feesten in de Tweede wereldoorlog. Ik kreeg ook een TOV! krantje, maar die had ik al.
SHalom, noa
SpreekbeurtOok je spreekbeurt houden over Israël? Geef het aan ons door en je ontvangt voor alle kinderen in de klas het TOV! Clubblad!
Hoi Ik heb mijn spreekbeurt over Israël
gehouden. Ik heb ook het filmpje
van de TOV! site laten zien. Ik kreeg
een 8,5 voor mijn spreekbeurt!
loiS
Hoi Lois, Wat een mooi cijfer!
TOV gedaan dus!
4
Joodse kalender
maandag 5 oktober Sjeminie ‘Atseret,
Slotfeest
dinsdag 6 oktoberSimchat Thora, Vreugde
der Wet
maandag 7 t/m maandag 14 december
Chanoeka, Inwijdingsfeest
nu
kinder club
in IsraëlNieuws, feiten
en weetjes
rItueel bad
In Jeruzalem is een mikwe, een Joods ritueel bad, ontdekt uit de periode van de Tweede Tempel. Het 2000 jaar oude bad werd door een gezin onder de woonkamer gevonden tijdens renovatiewerk-zaamheden.
4
Veel protest was er in Nederland tegen
de voorgestelde stedenband tussen
Amsterdam en Tel Aviv. Er wordt nu
gekeken naar een stedenband tussen
Amsterdam, Tel Aviv en de Palestijnse
stad Ramallah. De Palestijnen hebben al
aangegeven niet mee te willen werken als
Tel Aviv ook mee doet. De Amsterdamse
burgemeester Van der Laan wil na de
zomer Tel Aviv en Ramallah bezoeken om
te kijken of er toch nog een stedenband
komt tussen de drie steden.
Stedenband amSterdam-
tel aVIV
Tel Aviv bij nacht
5
De voormalige SS’er Oskar
Gröning is veroordeeld tot
vier jaar gevangenisstraf. De
94-jarige Duitser is schuldig
bevonden aan hulp bij de
moord op 300.000 mensen
in het concentratiekamp
Auschwitz. Gröning, alias
‘de boekhouder
van Auschwitz’, gaf
toe dat hij wist dat
Joden werden ver-
moord.
dOOp-plaatS
Al vele jaren ruziën israël en Jordanië over de doopplaats aan de
Jordaan. Het gaat om de precieze plaats, waar volgens de christelijke overlevering Jezus door Johannes werd
gedoopt. De UneSCO zou nu de zaak hebben beslist: Jezus zou aan de Jordaanse kant van de rivier de Jordaan zijn gedoopt. Hoe ze dat zo zeker weten is niet bekend.
vier jaar cel voor oud kampbewaarder
Het archeologische park Caesarea Ma-ritima is een van de
indrukwekkendste par-ken van Israël. Je vindt er unieke bouwwerken uit verscheidene perio-
den uit de geschiedenis. Caesarea werd door ko-ning Herodes gegeven als geschenk aan keizer Caesar Augustus en is naar hem vernoemd. Herodes bouwde er
een grote haven, naast uitgaansgelegenheden (renbaan, theater), badhuizen en tem-pels. De haven werd verwoest door een tsunami.
Bekijk Caesarea
op: https://vimeo.
com/132536303
5
uitstapjeeen bijzondere plek in het
beloofde land. Deze keer:
CAeSAreA
Tel Aviv bij nacht
6
thema
Sinds de twaalfde eeuw leven er Joden in Nederland. Eerst nog
een klein groepje, maar in de loop van de eeuwen steeds
meer. Na de verschrikkingen van de Holocaust gaat het
helaas weer om een veel kleinere groep. In dit artikel kun
je lezen over de Joden in Nederland en zoemen we in op
onze hoofdstad, Amsterdam.
Ooit was Amsterdam een centrum
van het Joodse leven in Neder-
land. Ze noemden deze stad
Mokum (= de plaats) en zagen
het eigenlijk als het Jeruzalem
van het westen. Bijna de helft
van alle Nederlandse Joden heeft door de
eeuwen heen in Amsterdam gewoond.
Nog steeds kun je de invloed van het
Joodse leven herkennen aan de oude
Joodse gebouwen die er nog steeds zijn,
maar ook aan de verschillende Jiddische
(Joodse) woorden zoals bajes (huis) die
worden gebruikt.
Vóór de Tweede Wereldoorlog is 10 pro-
cent van de Amsterdammers Joods. Maar
tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de
meesten van hen vermoord. Er is een
zeer grote leegte en gemis. Toch hebben
de kinderen en de kleinkinderen van de
slachtoffers (de tweede en derde genera-
tie) weer een nieuw Joods leven geblazen
in de stad Amsterdam.
Er zijn verschillende Joodse gemeen-
schappen, van orthodox tot heel modern.
Er zijn verschillende synagogen, waarvan
de meest bekende de Portugese Synagoge
is. Verder zijn er ook Joodse restaurantjes
en een paar Joodse scholen.
Als je een keer de tijd hebt, ga dan eens
naar Amsterdam en ontdek zelf hoeveel
Joodse geschiedenis er nog is!
6
Wist je dat je nog
steeds Sefardische
Joden kunt herkennen
aan hun achternaam?
Zoals Pereira, del Cas-
tilho of Vas Dias.
achter-namen
jOden Innederland
Joden In nederland
jOden In
nederland
7
In 1604 werd er officieel ingestemd met de komst
van Joden naar Nederland, met een zogenaamd
“Jodenreglement”. Als ze zich behoorlijk
gedroegen, mochten ze in vrijheid leven. Wel
was het verboden om te trouwen met christenen
of christenen te bekeren tot het Jodendom.
...in 1700 Amsterdam de grootste Joodse gemeenschap had in West-Europa? Er
leefden destijds 10.000 Joden in Amsterdam.
...De Sefardische Joden
een groot aandeel hadden in de Gouden Eeuw?
En wist je dat... in de 17e eeuw veel Joden uit Oost-Europese landen
naar Nederland kwamen? Zij worden de Asjkenazische Joden ge-
noemd. Ze komen uit landen als Duitsland, Polen en Rusland.
...Je de Asjkenazische Joden
nog steeds kunt herkennen aan
hun achternaam? Zoals De
Hond, Appel en Schaap.
Schuld van de pestTijdens de pestepidemie die plaatsvond in de 14e eeuw, werden Joden ervan be-schuldigd dit te hebben veroorzaakt. Dit werd gedacht omdat Joden veel minder vaak slachtoffer werden van deze ziekte. Pas later wist men dat er veel minder Joden stierven aan de pest omdat zij zich hielden aan de reinigingswet-ten. Toch zijn er destijds tiendui-zenden Joden vermoord.
• Er in mei 1940 naar schatting
140.000 Joden in Nederland
woonden? Tijdens de Holocaust
zijn er ongeveer 101.800
vermoord.
• De Franse koning Lodewijk Napoleon eiste dat Joden een achternaam zouden aannemen waarbij het gebruik van steden of namen
uit het Beloofde Land verboden
werden.
• Er in het jaar 2000 onge-
veer 45.000 Joden in Ne-
derland woonden.
• Er nu Joden uit Nederland
weggaan omdat er steeds meer antisemitisme
is en ze zich hier niet meer veilig
voelen?
7
De oudste gegevens van
Joden in Nederland uit den
Bosch komen? Daar ging
in 1164 een groep
Joden wonen.
Er gingen pas na de middel-
eeuwen grote groepen Joden in
Nederland wonen. De eerste grote
groep kwam uit Spanje en Portugal,
we noemen hen de Sefardische
Joden. Deze Joden waren op de
vlucht voor de Inquisitie; ze
moesten zich bekeren tot
het christendom of
vertrekken.
1164
op de vlucht
Verboden te trouwen
Wist je dat...
Veel Joden naar nederland
Wist je dat...
en dat...
Dit ‘pestmeester’masker
moest beschermen tegen de pest
8
Hoi Jehuda, voel jij je eigen-
lijk Joods of nederlands?
“Eigenlijk allebei. Ik voel me Neder-
lands omdat ik er ben geboren en er
woon. Hier groei ik op. En; ik hou van
kaas. En ik voel me Joods omdat ik
vooral Joodse vrienden heb en omdat ik op-
groei met de Thora en Joodse les krijg.”
Zit je op een gewone nederlandse school?
“Nee, ik zit op het Cheider. Dat is een Joodse
school in Amsterdam. Elke ochtend sta ik rond
half zes op om op tijd op school te kunnen zijn.
Ik rijd met mijn vader mee, want hij werkt in
Amsterdam. Om half zeven ’s avonds ongeveer
ben ik weer thuis.”
veel tijd om met vriendjes in Amersfoort te
spelen is er dan niet ...
“Dat klopt. In het weekend kan ik hier soms
in de buurt voetballen, maar doordeweeks ben
ik vooral met school bezig. Maar op
school speel ik wel met mijn school-
vrienden.”
Heb je ook niet-Joodse vrienden?
“Ik heb niet zoveel niet-Joodse vrienden,
omdat een groot deel van mijn leven zich op
het Cheider afspeelt. Maar wel een aantal,
met wie ik dus voetbal hier in de buurt.”
Kun je ook gaan eten bij niet-Joodse kinde-
ren? “Nee, dat kan niet, want ik mag alleen koo-
sjer (eten volgens de Joodse spijswetten)
eten en als ik bij niet-Joodse mensen ben is
dat niet mogelijk. Zij mogen wel bij mij thuis
eten.”
Je draagt een keppel en mensen kunnen goed
zien dat je Joods bent. voel je je altijd veilig?
“Nee, niet altijd, soms word ik uitgeschol-
den. Bijvoorbeeld toen ik een keer naar de
jong&jOods
“Ik kIeS VOOr
Hoe is het eigenlijk om jong en Joods te zijn in Nederland? En voel je je dan Joods of Nederlands of
misschien allebei? We vragen het Jehuda evers (11 jaar) bij hem thuis in Amersfoort.
Jehuda:
8
synagoge liep en er mensen allerlei dingen, die ik niet zal herhalen, tegen mij riepen.”
Ben je dan ook bang, of geneigd toch je keppel bijvoorbeeld af te doen zodat ze niet zien dat je Joods bent? “Soms ben ik wel bang. Maar ik zal niet mijn keppel af doen. Ik ben er trots op om Joods te zijn. Ik draag gewoon mijn keppel en dat zal ik blijven doen.”
tot slot: wil je later in israël of in nederland wonen? “Ik kies voor Nederland, ook al is Israël warm en kun je er lekker naar zee, toch zie ik Neder-land als mijn thuisland. Nederland is klein en overzichtelijk en je kunt hier lekker fietsen. Dit is mijn geboorteland.”
Misschien heb je de
zomertentoonstelling
Vreugde in verdrukking
in Nijkerk bezocht. Dan
herken je Jehuda mis-
schien uit een van
de filmpjes.
nederland”
jOden In
nederland
9
Als je aan verstrooid denkt, dan denk je al snel aan iemand die een beetje afwezig doet. Of misschien wel aan een
strooidoosje met hagelslag of aan het strooien van snoepjes. De Bijbel spreekt op veel plaatsen over het verstrooien van
Gods volk onder de volken van de aarde.
‘Hoor het Woord van de
HEERE, heidenvolken,
verkondig het in de
kustlanden van ver weg en zeg:
Hij die Israël verstrooid heeft , zal
het weer bijeenbrengen en het
hoedden zoals een herder zijn
kudden hoedt.’
jeremia 31:10
De Heere God waarschuwt
Zijn volk Israël heel vaak in
de Bijbel. Ze moet alleen Hem
dienen wanneer ze gaan
wonen in het Land dat God hen
zal geven. De Heere God zegt
zelfs dat als Gods volk Hem
niet gehoorzaamt, Hij hen zal
verstrooien onder de volken en
dat het Land zal veranderen in
een woestenij. Maar Hij voegt
er ook aan toe dat Hij hen
weer terug zal brengen uit alle
hoeken van de aarde. Omdat
Hij hen liefheeft met eeuwige
Liefde. En omdat de Heere God,
Zijn Volk en het Land bij elkaar
horen. Gods volk mag wonen
in Gods Land. Dat heeft Hij
aan Abraham en zijn kinderen
beloofd. En wat de Heere God
belooft dat zal Hij ook doen.
Verstrooid over de hele aarde
9
Het volk Israël is ook verstrooid. Niet als een verstrooide professor, maar als een leeg gestrooid doosje hagelslag dat zich verdeelt over een tafelblad of zoals zout wordt gestrooid over het eten. Zo is het Joodse volk verstrooid over de aarde na de verwoesting van Jeruzalem door de Romeinen in het jaar 70. Bijna alle Joden werden door de Romeinen het land uitgezet of vermoord.
We weten dat de Heere Jezus wist dat dat zou gaan gebeuren. Hij vertelde zelfs dat er geen steen op de andere gelaten zal worden en Hij huilt om Jeruzalem omdat het zal worden verwoest. (Marc. 13 en Luc.19)
VlucHtenHet Joodse volk vlucht naar andere landen maar ook
daar zijn ze vaak niet welkom. Ze zijn verbannen uit
hun eigen land en zwerven over de aarde van land naar
land. Daarom spreekt Gods volk ook niet alleen over de
verstrooiing (diaspora) maar ook over de ballingschap.
Deze ballingschap duurde bijna 2000 jaar en in die periode
kwamen er ook kinderen van Israël terecht in ons land.
God zal hen terugbrengen
uit de bijbel
jOden In
nederland Als een doosje hagelslag
10
briefuit israel
Anders dan anderen
10
“In mijn meisjesjaren woonden in Eibergen slechts twee Joodse weduwes, mijn ouders, mijn (jongere) zusje, mijn oom, tante en drie nichtjes.
De anderen waren in de oorlog omgebracht of woonden elders in Nederland.”
“Mijn ouders hadden een be-
kende kledingzaak. Daarom
moesten zowel mijn zusje,
mijn drie nichtjes en ik er
altijd heel netjes uitzien om
maar zoveel mogelijk recla-
me te maken voor de zaak.
Met zes jaar gingen mijn
nichtjes en ik naar de Open-
bare School in Eibergen. In
de winter moesten we soms
eerder naar huis omdat de
Sjabbat vroeg begon en dan
zei de leraar wel eens tegen
mij "Jodenkinderen kunnen
gaan". Ik was nooit boos over
die uitdrukking want mijn
vader zei altijd "daar sta je
boven hoor"...maar ik vond
het wel erg jammer
omdat het dan net
voorleeskwartier
was en ik dan de
aflevering van Krui-
meltje miste.
Ik had hele lieve en
leuke vriendinnen die ik nog
allemaal van naam en ge-
zicht herinner, maar waar ik
sinds ik Eibergen in 1967 heb
verlaten geen contact meer
mee heb.”
“Ook al deden we (ik spreek nu over mijn
hele familie) met alles in het dorp mee, we
voelden ons toch door onze Joodse opvoe-
ding anders. We aten bijvoorbeeld niet bij
anderen (alleen groente en melkproduc-
ten), we gingen op vrijdagavond en za-
terdag nooit naar verjaardagspartijtjes en
ik ging nooit uit met niet-Joodse jongens.
Onze Joodse feestdagen hielden we zoveel
mogelijk in acht. Meestal ging ik op Sjabbat
daar naar ‘sjoel’ (=synagoge). Mijn ouders
en ook mijn tante en oom zorgden ervoor
dat we iedere week (op zondag) Joods on-
derwijs kregen. Onze leraar kwam speciaal
voor ons uit Amsterdam. Hij was een ultra-
orthodoxe Jood, die altijd met zijn twee
volle tassen, zijn zwarte lange jas en met
zijn lange baard veel opzien baarde als hij
door de straten van Eibergen liep.
Zijn naam was Meneer Noot en mijn vader
maakte altijd de opmerking: Noot leert
bidden!”
“We moesten er altijd heel netjes uitzien”
“Hallo ik ben Ayalla Zion. Ik ben geboren in Eibergen een klein dorp in de Achterhoek. In deze brief vertel ik jullie iets over mij leven.”
terug naar Het belOOfde land
jOden In
nederland
11
11
“Mijn grote ommekeer kwam
toen in 1959 de Joodse Jeugdver-
eniging Bne Akiva in Winterswijk
kwam. Mijn ouders stuurden mij
er heen omdat er in de Achter-
hoek toch al zo weinig Joods
leven was. Daar leerde ik men-
sen die in Israël woonden ken-
nen. Dat vond ik heel interessant
en ik kreeg ook het verlangen
om in Israël te gaan wonen. In
1967 heb ik die stap genomen en
sindsdien woon ik hier.”
“Ik heb hele fijne herinneringen aan Eibergen waar we als Joodse familie zeer werden gerespecteerd. Bij onze onderduikfamilies en de mensen uit het verzet kwamen we heel vaak. Ook nu nog hebben mijn zus en ik nauwe banden met de kinderen en kleinkinderen van deze helden die deel uitmaakten van de Gereformeerde Kerk en die alles op alles hebben gezet om de Joden te redden. Maar ik ben nu thuis (in Israël) en kan dansen bij de Westelijke
Muur met al die andere Joden die thuiskomen en we wachten geduldig tot alle volkeren zich bij ons aansluiten!
Misschien zie ik je daar wel!”
Ayalla Zion
ommEKEEr
naar israël
dansen bij de muur
Loeiende koeien“Ik mis Nederland wel. Vooral
al die gezellig loeiende koeien
in de groene weilanden. Of
de Vierdaagse lopen langs de
prachtige boerderijen zoals 't
Vunderink en het Reirinck.
Ook mis ik het schaatsen op
de Ballastput en dan met
halfbevroren vingers (als je
geen Grolse wanten aan-
had) de lintjes van je Friese
doorlopers los proberen te
krijgen...en daarna lekkere
warme chocolademelk . De
intocht van Sinterklaas is
hier natuurlijk ook niet. Maar
het allermeeste mis ik de
muziekkorpsen Euphonia
en Excelsior....waar ik uren
achteraan kon lopen.”
Gezelligheid met vrienden
tussen de korenschoven
Wat IK mIs van nEDErlanD
Avondvierdaagse
12
de tOV-club
Op pad
Sifra en David brachten voor de TOV! Club een bezoek aan de synagoge in Groningen. In de synagoge komen Joden samen om te
leren maar ook om uit de Thora te lezen, te zingen en te bidden. Op dit moment is er een
tentoonstelling: Cool in Sjoel.
cOOl InSjOel
cool InsJoel
Sifra: “Toen we bijna bij de synagoge waren, kon je
de twee ronde koepels al zien. Eenmaal bij de syna-
goge, zag je de heel mooie ingang, met daarboven
een raam met een Davidster erin. Binnen werd je
tegemoet gekomen door het zachte maar sfeervolle
geluid van Hebreeuwse muziek.”
Heel mooie ingang
Met David en Sifra
1313
Synagoge als woonruimte en wasserij
David: “De synagoge leek wel een beetje op een grote kerk,
het was heel erg ruim.”
Sifra: “We zijn eerst met iemand van het personeel meegelopen en die liet ons het mikwe zien. Een mikwe is een ritueel bad die mannen en vrouwen nemen voor bepaalde gelegenheden. Het mikwe wat we hebben bekeken was voor vrou-wen en is vorig jaar gevonden.”
ritueel bad
Zeker een aanrader
Sifra: “Je zag wat over de Sjabbatmaaltijd, je zag
een koosjere keuken en er waren ook veel dingen
te zien over de Joodse feesten.
Zoals een Joodse bruiloft, waar je eventueel
bruidskleren aan kunt trekken, kan ‘trouwen’ en
een glas kapot trapt, waarna je volgens de Joodse
traditie altijd ‘Mazzeltov!’ roept.”
Sifra: “Na de oorlog waren er niet veel
Joodse mensen meer dus er was niet genoeg
geld om het goed te onderhouden. Dus werd
een gedeelte van de synagoge verhuurd
aan studenten als woonruimte en één als
een wasserij en de mikwes of andere kamers
werden dichtgegooid of gesloopt. Nu er weer
genoeg geld is, zijn ze bezig om de kamers te
herstellen en uit te graven.”
David: “Het is heel interessant en zeker een aanrader als je meer over het Joodse geloof wil weten! In de synagoge van Groningen kun je op woensdagmiddag bij-voorbeeld naar de tentoonstel-ling Cool in Sjoel. Op de website van de synagoge (www.synago-gegroningen.nl) kun je de ope-ningstijden vinden.”
je naam In Het
HebreeuwS
David: “We hebben samen met
een gids de Cool in de Sjoel route
gedaan waarbij je van alles
kunt leren en doen. Zo kun je
je naam in het Hebreeuws
leren schrijven.”
een Joodse bruiloft
14
Lang geleden leefde er een
beroemde rabbi in Polen. Hij
stond in het hele land be-kend om zijn kennis van de
Thora en zijn enorme wijs-heid. Het hele jaar trok deze
rabbi met zijn koets en koetsier door
het land om overal Joden met raad bij
te staan. Veel Joodse gemeenschap-
pen waren namelijk te klein of te arm
om zelf een rabbi in dienst te hebben.
Zij waren aangewezen op de rondrei-
zende rabbi.
Steeds als de wijze rabbi een dorpje
naderde, stonden de Joden hem al
op te wachten. Met veel eerbetoon
werd de rabbijn vervolgens naar de
plaatselijke synagoge gebracht waar
de mensen de rabbi allerlei vragen
konden stellen over de Thora.
De koetsier van de rabbi zag dit iedere
keer gebeuren en hij droomde er van
dat hij op een dag ook met zoveel eer
zou worden behandeld. Op een dag
stapte hij naar de rabbi. Rabbi, zei hij,
de rabbI
verhaal
en de
koetsIer
14
15
elke keer als u een dorp bezoekt wordt u met zoveel eer ontvangen, maar mij ziet niemand staan. Het lijkt me zo bijzonder om ook een keer als een rabbijn behandeld te worden. Mag ik alstublieft een keer uw plaats innemen? De rabbi vond dit niet bepaald een goed idee. Wat als de mensen de koetsier allemaal moeilijke vragen zou-den stellen? Dan zouden ze ontdekken dat ze voor de gek waren gehouden. Maar de koetsier bleef aandringen en toen de rabbi het verlangen in de ogen van de koetsier zag, gaf hij toe. Ze verwisselden van kle-ren en de rabbi nam plaats op de bok van de koets terwijl de koetsier, nu gekleed als rabbijn, in de koets stapte.
Toen ze bij het eerstvolgende dorpje aan-kwamen werd de ’rabbi’ zoals gewoonlijk met veel eer ontvangen. Ze hielpen hem met het uitstappen uit de koets en daarna werd hij naar een kleine synagoge ge-bracht. Daar zat al een grote groep men-sen geduldig op hem te wachten.
De ‘koetsier’ nam achterin plaats en hoop-te op een goede afloop. De koetsier van de rabbi werd naar voren gebracht en daar ging hij zitten. Klaar voor de eerste vraag. Maar gelijk de eerste vraag die werd ge-steld, was zo moeilijk dat de rabbi zeker wist dat zijn koetsier het antwoord niet
zou kunnen weten. De vraag was ge-steld door een jonge student en ging over een heel moeilijk gedeelte uit de Thora. Het zweet stroomde over het gezicht van de rabbi terwijl hij zijn koetsier ernstig zag nadenken.
Plotseling stond de koetsier op en riep tegen de student die de vraag had gesteld: Wat is dat voor een domme vraag!’ Daar weet zelfs mijn koetsier het antwoord op! En hij riep zijn ‘koetsier’ naar voren om het antwoord te geven.
15
Het zweet stroomde over het gezicht van de rabbi terwijl hij zijn koetsier ernstig zag nadenken
1. Hoe heet de school van Jehuda
Evers?2. Welke stad wil graag een
stedenband met Amsterdam?
3. In welke rivier werd de Heere
Jezus gedoopt?
4. Hoe noemden Joden de stad
Amsterdam?5. Hoe heet de verstrooiing van de
Joden met een moeilijk woord?
6. Een ritueel Joods bad
7. Waarvoor waren de Joden uit
Spanje en Portugal op de vlucht?
8. Wie verwoestten de tempel in
het jaar 70?
Alle antwoorden staan in
deze TOV!. Wanneer je de
antwoorden goed hebt
ingevuld, staat er in de gekleurde
rij de naam van een beroemd
gebouw dat is gebouwd door
Herodes. Stuur je antwoord in
voor 1 december 2015 en maak
kans op een leuke prijs! Je kunt je
antwoord opsturen of mailen naar:
[email protected] (graag je leeftijd
en adres vermelden).
puzzel& pret
Joodse Humor!Kleine arik komt hijgend de kamer binnen:
Papa, op straat loopt een arme man te
roepen. Ik wil graag een goede daad doen
door die man te helpen. Mag ik hem een
euro geven?
Papa: Natuurlijk mag jij dat, lieve jongen.
Hier is een euro, ga maar gauw..
Na zo`n 20 minuten komt Arik terug.
Papa: ik ben trots op jou, Arik. Je hebt een
goed hartje. Je zult, met Gods hulp, een
uitstekende Joodse man worden. Maar wat
riep die man precies?
David: ‘Hij riep: Heerlijke ijsjes, een euro
per stuk!
Word lid van de TOV! Club! Ben jij al lid van de TOV! Club? Nee? Ga dan snel naar www.tovclub.nl en meld je aan! Je krijgt dan vier keer per jaar dit leuke blad boordevol met weetjes en nieuwtjes uit Israël bij jou in de brievenbus. Doen dus!
2
3
4
5
6
7
8
1
1
CLUBMAGAZINE
Alles over Israël
Tov! is u
itgave van Christenen voor Israël
Pret met
POERIM Zelf matses bakken In Israël rijdt nu ook op Sjabbat een bus
JUNI 2015JAARGANG 12 NUMMER
2
Thema: feest
POERIMPOERIM
evan
Christenen
MAAK JE EIGEN
DreidelEN SPEEL EEN ECHT
JOODS SPEL!
TOV_juni 2015.indd 1
26-05-15 16:47
16
De Jordaan in Galilea