toksykologia kliniczna dr n. med. piotr · pdf filetoksykologia kliniczna dr n. med. piotr...

TOKSYKOLOGIA KLINICZNA Dr n. med. Piotr Burda

Ocena odnosząca się do dziedzin reprezentowanych przez Konsultanta Krajowego w dziedzinie Toksykologii Klinicznej w okresie

2005-2009 oraz perspektyw i potrzeb w latach 2010-2015

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, dziedzinami medycyny, farmacji, diagnostyki laboratoryjnej oraz specjalnościami dla innych zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia, reprezentowanymi przez krajowego konsultanta w dziedzinie toksykologii klinicznej są:

1. Toksykologia kliniczna - specjalność lekarska; na podstawie:

a/ Zarządzenie MZiOS z dnia 10 marca 1973 r. w sprawie specjalizacji lekarzy, lekarzy dentystów i farmaceutów (Dz.Urz.MZ Nr 7, 1973 r.), b/ Zarządzenie MZiOS z dnia 1 lutego 1983 r. w sprawie specjalizacji lekarzy, lekarzy dentystów, magistrów farmacji oraz innych pracowników z wyższym wykształceniem zatrudnionych w służbie zdrowia i opieki społecznej (Dz.Urz.MZ Nr 3, 183 r. z późn.zmianami), c/ Rozporządzenie MZ z dnia 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U.05.213.1779 z późn.zmianami).

2. Laboratoryjna toksykologia medyczna - specjalność w diagnostyce analitycznej; na podstawie:

a/ Rozporządzenie MZ z dnia 16 kwietnia 2004 r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dz.U.04.126.1319 z późn.zmianami).

3. Toksykologia - dla innych zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia; na podstawie:

a/ Rozporządzenie MZ z dnia 30 września 2002 r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz.U.02.173.1419), b/ Rozporządzenie MZ z dnia 14 listopada 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz.U.08. 208.1312).

Toksykologia jako specjalizacja w zakresie farmacji nie wchodzi w kompetencje krajowego konsultanta w dziedzinie toksykologii klinicznej.

2

Toksykologia kliniczna

I. Ocena specjalności reprezentowanych przez krajowego konsultanta w dziedzinie toksykologii klinicznej w latach 2010-2015.

1. Toksykologia kliniczna - specjalność lekarska

A/ Charakterystyka specjalności

1. Toksykologia kliniczna jest lekarską specjalnością, którą mogą realizować lekarze ze specjalizacją podstawową z zakresu: chorób wewnętrznych, pediatrii, medycyny pracy, anestezjologii i intensywnej terapii. Czas trwania specjalności wynosi 26 miesięcy, z obowiązkowym 12-20 miesięcznym stażem podstawowym w ośrodku toksykologicznym.

2 . Jest wielokierunkową, multidyscyplinarną specjalnością obejmującą wiedzę z następujących dziedzin medycyny: toksykologia, neurologia, psychiatria, choroby wewnętrzne, pediatria i intensywna terapia. Obejmuje także wiedzę z nefrologii, hepatologii oraz umiejętności wykonywania procedur i czynności lekarskich z zakresu: intensywnej terapii toksykologicznej (intensywnej terapii medycznej), hemodializy i hemoperfuzji, metod ciągłych nerkozastępczych oraz zewnątrzustrojowego podtrzymywania funkcji wątroby (terapie dializacyjne w ramach ostrych intoksykacji, oraz w niewydolności wątroby z przyczyn toksykologicznych i pozatoksykologicznych), a także z zakresu instrumentalnego podtrzymywania czynności serca.

3. W ostatnich latach obserwuje się zdecydowany wzrost znaczenia toksykologii jako

dziedziny nauki, a także jako podstawowej dziedziny medycyny w zagadnieniach bezpieczeństwa chemicznego ludzi. Wyrazem tego jest utworzenie w ostatnich latach w Polsce specjalności toksykologia w diagnostyce laboratoryjnej oraz dla innych zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia. Wszystkie wymienione specjalności, tj. toksykologia kliniczna, laboratoryjna toksykologia medyczna i toksykologia w innych zawodach mających zastosowanie w ochronie zdrowia tworzą fundament wspomnianego bezpieczeństwa chemicznego. Pomniejszanie roli i znaczenia toksykologii klinicznej w kraju - co wyraźnie można zaobserwować od kilku lat - może wpłynąć negatywnie na tę istotną składową zdrowia publicznego.

4. Znaczenie toksykologii, w tym toksykologii klinicznej, przedstawione zostało w wielu

aktach prawnych Unii Europejskiej począwszy od 1988 r. - rezolucje Rady Europy w sprawie przeciwdziałania zatruciom ksenobiotykami wśród ludzi i wytworzenia w krajach członkowskich systemów kontrolujących ostre intoksykacje (p. dalej - sieć Ośrodków Informacji Toksykologicznej i Krajowy System Toksykowigilancji). Są to także rozporządzenia europejskie (ostatnio - Rozporządzenie REACH, obowiązujące od 2009 r., rozporządzenie o detergentach, system GHS), liczne dyrektywy (m.in. dyrektywa „chemiczna", dyrektywa „pestycydowa", dyrektywa „biobójcza" i wiele innych).

3


Uprawomocniony, tj. powołany odpowiednim aktem prawnym, System informacji toksykologicznej i toksykowigilancji jest w wielu państwach podstawową formacją w krajowym systemie ochrony zdrowia w ramach bezpieczeństwa chemicznego ludzi pod względem zdrowotnym. Rolę i zadania takiego systemu przedstawiają w swoich zaleceniach organizacje międzynarodowe: ONZ, WHO, OECD, ILO, IPCS (International Program on Chemical Safety; WHO/ILO). Została ona ujęta w podstatwowych celach strategicznych Deklaracji z Rio de Janerio, Deklaracji Bahąjskiej i w Deklaracji Dubąjskiej.

B/ Organizacja toksykologii klinicznej w Polsce

1. Ośrodki toksykologiczne (początkowo wojewódzkie oddziały ostrych zatruć) powstawały na przestrzeni lat 1967-1970. Do programu organizacji takich oddziałów przystąpiło w tym okresie 9 oddziałów internistycznych szpitali nieakademickich i kilku klinicznych. W chwili obecnej wszystkie ośrodki powstałe w tamtych latach nadal istnieją. Są to: 1/ Pomorskie Centrum Toksykologii, mieszczące się do 31.12.2008 r. w strukturze Akademii Medycznej w Gdańsku, obecnie NZOZ na terenie Szpitala MSWiA w Gdańsku, 2/ Oddział (kliniczny) Toksykologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w

Krakowie, 3/ Regionalny Ośrodek Toksykologii Klinicznej Szpitala im. J.Bożego w Lublinie (początkowo w

Instytucie Medycyny Wsi), 4/ Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii IMP w Łodzi, 5/ Oddział Toksykologiczny Szpitala im. Fr. Raszei w Poznaniu (początkowo w Instytucie

Medycyny Pracy), 6/ Oddział Intensywnej Terapii I Toksykologii Szpitala Wojewódzkiego w Rzeszowie, 7/ Oddział Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, 8/ Oddział Toksykologii Szpitala Praskiego w Warszawie, 9/ Oddział Toksykologiczny Szpitala Wojewódzkiego we Wrocławiu, 10/ Oddział Ostrych Zatruć w Tarnowie (woj. małopolskie; od 2000 r).

2. Organizacja toksykologii w Polsce przez wiele lat stanowiła wyjątkową w skali Europy i świata strukturę organizacyjną toksykologii klinicznej. Europejskie ośrodki zajmujące się problemami toksykologii klinicznej były i są nadal odrębnymi, nie powiązanymi ze sobą organizacyjnie strukturami. W Polsce są to ściśle ze sobą współpracujące służby medyczne.

3. Elementami składowymi działań tej dziedziny są: działalność kliniczna, działalność konsultacyjno-informacyjna oraz kliniczno-diagnostyczna analityka toksykologiczna.

4


Działalność kliniczna reprezentowania jest oddziałem ostrych zatruć, w którym odbywa się leczenie pacjentów z ostrym zatruciem. Pacjenci kierowani do ośrodków toksykologii stanowią grupę chorych wymagających natychmiastowej pomocy lekarskiej ze względu na bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia.

Organizacja ośrodka toksykologii klinicznej oraz jego infrastruktura techniczna (wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną) odpowiada wysokiemu poziomowi oddziału intensywnej terapii.

Według orientacyjnych danych w 2006 r., w 9 (dziewięciu) polskich ośrodkach toksykologii klinicznej, leczonych było około 25% (!) wszystkich pacjentów w Polsce, w zakresie rozpoznań T36 - T65 (wg klasyfikacji ICD-10).

Status właścicielski (organ założycielski) ośrodków toksykologii klinicznej: Ministerstwo Zdrowia - 3 (Collegium Medicum UJ, Kraków; IMP w Łodzi; IMP w Sosnowcu), wojewoda - 4 (Rzeszów, Wrocław, Tarnów, Lublin), miasto - 2 (Warszawa, Poznań), niepubliczny ZOZ - 1 (Gdańsk).

Działalność konsultacyjno-informacyjna polega na udzielaniu fachowych telefonicznych konsultacji personelowi ochrony zdrowia z innych jednostek, a także ogółowi społeczeństwa oraz różnym instytucjom mniej lub bardziej związanych z bezpieczeństwem chemicznym obywateli, w tym nadzorowi sanitarnemu, służbom ratowniczym i innym. Działalność ta zabezpieczana jest 24 godziny na dobę, przez 7 dni w tygodniu, przez cały rok. W 4 polskich ośrodkach (Warszawa, Kraków, Gdańsk, Poznań) wyodrębnione są organizacyjnie specjalistyczne jednostki określone jako Ośrodki Informacji Toksykologicznej, zajmujące się taką działalnością. Biorą one udział - na podstawie aktów wykonawczych do ustawy z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobojczych [Dz.U.02.175.1433 z późn.zm.] - w krajowym (europejskim) systemie kontroli zatruć produktami biobójczymi, a także współpracują w ramach Europejskiego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Narkotykach (EWS). Pozostałe oddziały (Łódź, Lublin, Wrocław) posiadają tzw. stanowiska informacji toksykologicznej w obrębie oddziału ostrych zatruć, a ośrodki rzeszowski i tarnowski - nie uczestniczą aktywnie w tej formie pracy.

Działalność w zakresie kliniczno-diagnostycznej analityki toksykologicznej zabezpieczana jest przez specjalistyczne laboratoria toksykologiczne działające przy ośrodkach toksykologii, zapewniające bardzo szybką diagnostykę ksenobiotyków w płynach biologicznych, co ma podstawowe znaczenie w podejmowaniu decyzji dotyczących wdrożenia odpowiedniej metody leczenia.

C/ Charakterystyka szkoleniowa i naukowa w toksykologii klinicznej

5


1. Akredytację do szkolenia specjalizacyjnego posiada 7 ośrodków (Warszawa, Gdańsk, Poznań, Kraków, Łódź, Lublin, Wrocław). Na dzień 30.11.2009 r. we wszystkich akredytowanych jednostkach, prowadzących szkolenie specjalizacyjne z toksykologii klinicznej, liczba miejsc szkoleniowych wynosi 37. W trakcie szkolenia jest 18 lekarzy, w sesji jesiennej zostało zgłoszonych 18 miejsc specjalizacyjnych. Liczba lekarzy rozpoczynających specjalizację z zakresu toksykologii klinicznej, z naboru jesień 2009, wynosi 4 osoby (w tym jedno nie potwierdzone).

2. Każdego roku publikowanych jest kilkadziesiąt artykułów z tematyki toksykologicznej w polskim i zagranicznym piśmiennictwie fachowym.

3. Lekarze toksykolodzy z prawie wszystkich ośrodków akredytowanych prowadzą zajęcia z toksykologii klinicznej dla studentów kierunku Ratownictwo Medyczne uczelni medycznych, prowadzą kursy specjalizacyjne w ramach innych specjalności (anestezjologia i intensywna terapia, medycyna ratunkowa, choroby wewnętrzne, psychiatria), a także kursy i szkolenia dla jednostek niemedycznych z zakresu bezpieczeństwa substancji i środków chemicznych.

4. Corocznie odbywają się Ogólnopolskie Zjazdy Toksykologii Klinicznej, podczas których

prezentowana jest tematyka toksykologiczna między innymi w powiązaniu z ratownictwem medycznym i medycyną ratunkową, intensywną terapią, z ratownictwem chemiczno-toksykologicznym we wspópracy z Państwową Strażą Pożarną (Krajowym Systemem Gaśniczo-Ratowniczym), a także ze środowiskowymi skażeniami chemicznymi.

D/ Charakterystyka środowiska zawodowego toksykologów klinicznych

1. Na dzień 30.11.2009 r. specjalizację z toksykologii klinicznej posiada 54 lekarzy, wśród których 50 jest czynnych zawodowo. Zdecydowana większość lekarzy toksykologów klinicznych posiada podstawową specjalizację z chorób wewnętrznych i medycyny pracy. Wielu z nich podspecjalizacje (np. geriatria, nefrologia, kardiologia, gastrologia), będąc zatrudnionymi jako lekarze ośrodków toksykologicznych.

Aktulanie jest jeden toksykolog kliniczny ze specjalnością podstawową z anestezjologii i intensywnej terapii; nie jest zatrudniony w ośrodku toksykologicznym.

Jeden lekarz pediatra-toksykolog kliniczny; nie jest aktywny zawodowo jako toksykolog kliniczny.

2. Wśród 54 lekarzy-toksykologów klinicznych 34 posiada tytuły naukowe: 2 osoby tytuł profesora zwyczajnego, 2 osoby - doktora habilitowanego, 1 - w trakcie habilitacji, 29 - tytuł doktora nauk medycznych, 1 - w trakcie przewodu doktorskiego, pozostałe osoby to lekarze medycyny.

6


Tabele. Tabela I - Charakterystyka ośrodków toksykologii klinicznej w Polsce. Tabela II - Liczba toksykologów klinicznych w latach 2005, 2007 i 2009. Tabela III - Rozmieszczenie terytorialne ośrodków toksykologii klinicznej, zasięg opieki toksykologicznej. Tabela IV - Stan liczbowy lekarzy specjalistów toksykologu klinicznej w latach 2005-2009 i zapotrzebowanie na lata 2010-1015 wraz ze wskaźnikami zabezpieczenia w specjalistów tej dziedziny na 100 000 mieszkańców w 2009 r. w poszczególnych województwach i w skali kraju.

Tabela I. Charakterystyka Ośrodków Toksykologii Klinicznej - stan na 30.11.2009 r.

Liczba Wyodrębnio Ośrodek Liczba Akredytacja Liczba Liczba lekarzy lekarzy ■ny Ośrodek

toksykologii mieszkańców1) szkoleniowa specjalistów w trakcie rozpoczynają Informacji Status klinicznej (30.06.2009) w specjalizacji -cych Toksykologi

województwie specjalizację -cznej Gdańsk 2 3 - TAK

NZOZ

Kraków

3.652.613

4.564.019 TAK

TAK 5 1 . TAK MZ Tarnów nie 2 Lublin 2.159.800

wojewoda

wojewodaŁódź 2.545.493 MZ Poznań 4.412.795

TAK

TAK

TAK

8

9 5

2 - ■ 2

1(?) nie

nie

nie

TAK miasto

Rzeszów 2.100.389 nie 2 - - nie wojewoda Sosnowiec 5.674.864 TAK 6 4 1 nie MZ Warszawa i 6.404.683 i TAK

|4 3 2 TAK miasto

Wrocław , 2.876.641 TAK wojewoda

Pozostałe województwa 9.693.348 mieszk. 7 ......... ;.... - ..... : nie

50 15 4

1}p. Tabela III

7


Tabela II. Liczba toksykologów klinicznych w latach: 2005, 2007 i 2009 (2 lekarzy w 2008 przeszło na emeryturę); stan na 30.11.2009 r.

Województwo rejonu I W poszczególnych województwach

Ośrodek toksykologii

toksykologicznego 2005 2007 2009

Gdańsk 3 3 2

pomorskie warmińsko-

mazurskie - - Kraków,

7

7 7 Tarnów

małopolskie,

świętokrzyskie "

Lublin

Łódź lubelskie

łódzkie

6 7 7 9 9

- 9

kujawsko-pomorskie -

Poznań

wielkopolskie

lubuskie zachodniopomorskie

podkarpackie

6 4 6 2

Sosnowiec

6 4 7

6 Warszawa

śląskie opolskie mazowieckie

2 3 3 4

podlaskie - - - Wrocław 7

.............

dolnośląskie 3 6

W skali kraju 2005 2007 2009

(aktywni zawodowo)

6 6 6

4 i 4 2

2 7 6

7

52(50)

3 6 41 52


Tabela III - Rozmieszczenie terytorialne ośrodków toksykologii kliniczej z zasięgiem „opieki toksykologicznej"; stan na 30.11.2009 r.

Województwo

Liczba mieszkańców

w województwie 2.876.641

Wskaźnik specjalistów

na województwo0,24

Regionalny Ośrodek Toksykol gii oWrocław

Liczba mieszkańców w

rejonie toksykologicznym 2.876.641

Województwa rejonu toksykologicznego dolnośląskie

Wskaźnik specjalistów

w rejonie toksykologicz

nym 0,24

kujawsko-pomorskie 2.068.809 0.0 ŁÓDŹ Łódź

kujawsko-pomorskie 4'614-302 łódzkie

0,19

lubelskie 2.159.800 0,37 Lublin i 2.159.800 lubelskie 0,37

! Poznań wielkopolskie lubuskie 1.009.621 0.0 POZNAŃ

POZNAŃ

6.106.079 :lubU5kie

i zachodniopomorskie 0,09

łódzkie 2.545.493 0,35 Łódź

ŁÓDŹ

łódzkie kujawsko-

pomorskie

0,19

małopolskie 4.564.019 0,15

mazowieckie 0,06 |

opolskie

3.292.805

5.213.855

1.031.922

0,21

0,07

0.0

Kraków KRAKÓW Warszawa WARSZAWA SOSNOWIEC Sosnowiec

6.404.683

5.674.864

małopolskie świętokrzyskie mazowieckie podlaskie opolskie śląskie

0,1

podkarpackie 2.100.389 0,09 Rzeszów 2.100.389 podkarpackie 0,09 |

podlaskie 1.190.828 0.0 WARZAWA Warszawa

6.404.683 podlaskie

mazowieckie

0,06

pomorskie 1.224.942 0,16 Gdańsk

GDAŃSK

3.652.613 pomorskie warm.-

mazurskie

0,05

śląskie 4.642.942 0,13 Sosnowiec

SOSNOWIEC

śląskie 5.674.864 , ,. opolskie

0,1

świętokrzyskie 0,15

warmińsko-mazurskie 1.271.213

1.427.671

0.0

0.0

KRAKÓW Kraków

GDAŃSK Gdańsk

świętokrzyskie 4.564.864 " , , ,. I małopolskie warm.-mazurskie 3.652.613 ,. pomorskie 0,05

wielkopolskie 3.403.174 0,09 !

zachodniopomorskie

Poznań POZNAŃ POZNAŃ Poznań

Wskaźnik lpkar~7v cnp 1.693.284 rialkfńw tnk

0,17 :vknlnnii klir

POZNAŃ

POZNAŃ

iir7npi na 100

Mmi

6.106.079

6.106.079

es?kańr.ów w sk

wielkopolskie lubuskie zachodniopomorskie wielkopolskie lubuskie zachodniopomorskie ali krain = 0 11

0,09

9


Tabela IV. Zapotrzebowanie - liczba specjalistów toksykologii klinicznej, konieczna dla podstawowego zabezpieczenia potrzeb (wg województw).

Lp : Województwo 1 i dolnośląskie

Lokalizacja Ośrodka Toksykologii .. Wrocław

Liczba toksykologów klinicznych (oddziały dla dorosłych)

Liczba toksykologów klinicznych (pediatrzy) 3

Razem zapotrzebowanie

3

2 kujawsko-pomorskie 3 3 6

3

4 lubelskie

lubuskie

Lublin 3 3

3 3 6

5 łódzkie ; Łódź - 3 3 6 małopolskie Kraków - 3 3 '

7 mazowieckie Warszawa - 3 3

8 3 3 6 I9

opolskie

podkarpackie Rzeszów - 3 3

10 3 6

11

12

podlaskie pomorskie śląskie

Gdańsk

Sosnowiec

3 3

świętokrzyskie

3 3 3

3 3 6 13

14 15 16 Ogółe toksy

warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie m (zapotrzebowanie minima ologów klinicznych) w skali

Poznań Ine na lekarzy-kraju

3

3

21

3 3

3 48

6 3 6 69

Toksykologia kliniczna jako specjalizacja lekarska istnieje od 1973 roku, a pierwsze oddziały ostrych zatruć powstały w latach 1967-1970. W ciągu 40 lat stały się one wyspecjalizowanymi ośrodkami lecznictwa szpitalnego, leczącymi pacjentów z ostrym zatruciem ksenobiotykami -lekami, substancjami chemicznymi o różnym charakterze i pochodzeniu, truciznami naturalnymi i jadami zwierząt, substancjami psychoaktywnymi i odurzajcymi (narkotycznymi). W latach 70 do 90-tych były praktycznie jedynymi oddziałami leczącymi pacjentów z ostrym zatruciem. Jako pierwsze w kraju wykonywały „ostre" dializy z przyczyn toksykologicznych, jako jedne z pierwszych - stosowały metody intensywnej terapii w leczeniu pacjentów zatrutych. Jednak nie przekładało się to na wzrost liczby oddziałów ostrych zatruć i odczuwalny wzrost liczby lekarzy specjalistów toksykologii klinicznej. Przy niewielkiej liczbie oddziałów (10) i specjalistów tej dziedziny (50, z których około 40 zatrudnionych jest w ośrodkach toksykologii), liczba leczonych pacjentów w ciągu roku wynosi około 25% wszystkich

10


hospitalizacji w Polsce z przyczyn zatrucia ksenobiotykami. W związku ze wzrostem schorzeń psychicznych, zwiększaniem się dostępności do środków i substancji chemicznych, wzrostem stosowania substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu (również wśród młodzieży, a także dzieci), pojawianiem się na rynku różnych nieznanych substancji, mało jeszcze znanych skutków stosowania „nowych używek" (dopalacze, energetyzatory, produkty kulturystyczne), a także zakupywaniem - co jest szczególnie niebezpieczne - produktów „leczniczych" przez internet, leczeniem nieznanymi produktami „ziołowymi" należy spodziewać się wzrostu ostrych, czy przewlekłych zatruć. Od kilku lat pojawiło się w kraju mało znane jeszcze zagrożenie toksykologiczne w postaci prywatnych hodowli zwierząt egzotycznych (gadów, płazów, ryb, owadów), w tym okazów niebezpiecznych dla życia i zdrowia. W chwili obecnej zabezpieczenie toksykologiczne potencjalnych niekorzystnych zdarzeń zdrowotnych z udziałem zwierząt egzotycznych jest praktycznie żadne.

W takiej sytuacji konieczny jest rozwój toksykologii klinicznej jako dyscypliny lekarskiej - poprzez zwiększenie liczby specjalistów, utworzenie w każdym województwie ośrodka toksykologicznego dla dorosłych i jednego ośrodka toksykologii dziecięcej. Konieczne są więc zmiany w obrębie organizacji toksykologii klinicznej w Polsce. Konieczna jest zmiana w gospodarce i w systemie dysponowania odtrutkami.

W celu zwiększenia bezpieczeństwa chemicznego mieszkańców bezwględnie konieczne jest utworzenie sieci ośrodków informacji toksykologicznej i Krajowego Systemu Kontroli i Monitorowania Zatruć jako agendy rządowej (Ministerstwa Zdrowia) i finansowanej ze środków budżetowych. Korzyści z działalności takiego systemu to przede wszystkim wnioski wynikające z oceny statystyczno-epidemiologicznej w zakresie intoksykacji oraz zmniejszenie liczby zatruć ksenobiotykami, poprzez obserwację rynku produktów i substancji chemicznych, ocenę i szacowanie ryzyka związanego z ich użytkowaniem, poprzez działania prewencyjne.

Istotnym elementem działalności toksykologii klinicznej, przede wszystkim ośrodków informacji toksykologicznej, jest zabezpieczenie służb ratowniczych w natychmiastowe przekazywanie informacji i danych dotyczących toksykologii i postępowania ratowniczego w zdarzeniach (szczególnie masowych) o charakterze skażenia chemicznego. W praktyce, informacja toksykologiczna jest jedyną „formacją" w polskim systemie ochrony zdrowia (w tym wojsko, PSP, policja) zdolną - po odpowienim przygotowaniu organizacyjnym i zabezpieczeniu finansowym - do niemal natychmiastowego przekazania wspomnianym służbom tego typu danych. Wydaje się, że nadal nie jest rozwiązane zagadnienie udziału cywilnych służb ratowniczych, w tym ratownictwa medycznego, w skażeniach chemicznych. W 2006 r. przedstawiłem na zebraniu Kierownictwa MZ koncepcję udziału cywilnych służb ratowniczych w tego rodzaju zdarzeniach, a także rolę i zadania lecznictwa szpitalnego, w tym ośrodków toksykologii klinicznej. Poruszane zagadnienia obejmowały również elementy przygotowania służb

11


medycznych (ratownictwa przedszpitalnego i szpitalnego) do pracy w skażeniach chemicznych. Udział toksykologów klinicznych - to przede wszystkim szkolenia z zakresu toksykologii niebezpiecznych substancji chemicznych oraz postępowania ratowniczego.

2. Laboratoryjna toksykologia medyczna - specjalność w diagnostyce analitycznej 3. Toksykologia - dla innych zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia

Przedstawienie opinii w kwestiach poruszanych w piśmie MZ-NS-RN-441-21036-l/MS/09 z dnia 22.09. b.r. nie obejmuje specjalności w zakresie analityki laboratoryjnej i w innych zawodach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. Jednak z powodu zachodzących na siebie zagadnień z kierunków specjalizacyjnych związanych z toksykologią, proszę o przyjęcie również kilku uwag odnoszących się do przedstawionych pod numerami 2. i 3., specjalności.

Laboratoryjna toksykologia medyczna jest specjalnością w zakresie analityki laboratoryjnej, w której liczba specjalistów jest niezadawaląjąca. Mimo obecności na terenie kraju (wg danych uzyskanych z Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych) około 360 pracowni toksykologicznych i 6 laboratoriów o profilu toksykologii medycznej, liczba specjalistów toksykologów-analityków jest bardzo mała. Z uzyskanych danych na podstawie analizy rejestru KIDL, na dzień 30.11.2009 r., na terenie kraju zarejestrowanych było łącznie 48 diagnostów posiadających tę specjalizację. W 4 województwach - dolnośląskie, lubuskie, opolskie, warmińsko-mazurskie - nie ma ani jednego diagnosty ze specjalizacją toksykologii. W sesji jesiennej, po odbyciu egzaminu PESDL, 7 diagnostów uzyskało tytuł specjalisty z toksykologii (Tabela V.) Większość diagnostów zatrudnionych jest w placówkach medycyny sądowej, część w laboratoriach kliniczno-toksykologicznych przy ośrodkach toksykologii, oraz w niewielkiej liczbie w wąskoprofilowych pracowniach analityki toksykologicznej (np. pracownie metali ciężkich, oznaczających wybrane pierwiastki). Biorąc pod uwagę niewielką liczbę tych specjalistów, zapotrzebowanie na osoby wyspecjalizowane w analizie toksykologicznej z umiejętnością interpretacji wyników wykonywanych zadań, jest bardzo duże. Liczba akredytowanych jednostek prowadzących szkolenie specjalizacyjne obecnie jest bardzo mała. Należałoby dokonać próby ich zwiększenia nie czyniąc przy tym uszczerbku na jakości szkolenia. Nabór kandydatów do specjalizacji w laboratoryjnej diagnostyce medycznej jest niewielki, co być może spowodowane jest bardzo małą liczbą jednostek akredytowanych. Innym, nie mniej ważnym problemem, podnoszonym przez diagnostów, a który może wpływać na liczbę osób starających się o specjalizację, są wysokie opłaty za uczestniczenie w szkoleniach i kursach o tematyce diagnostyki laboratoryjnej.

Poważnym zagrożeniem dla prawidłowości funkcjonowania klinicznych laboratoriów

12


toksykologicznych są próby przekazania analityki toksykologicznej na zewnątrz placówek szpitalnych i przekazywanie analityki do niepublicznych zakładów.

Tabela V. Liczba diagnostów-analityków posiadających specjalizację z toksykologii (Laboratoryjna Toksykologia Medyczna)

Lp 1 2

Liczba diagnostów (toksykologów) ogółem

30.11.2009 4

3

Województwo dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie

4

5

lubuskie

łódzkie 6 małopolskie

2 4 9

7

8 9

mazowieckie opolskie podkarpackie

7 2

podlaskie 7

1 10

11

12 6 13

pomorskie śląskie świętokrzyskie 1

14 warmińsko-mazurskie !15 2 !

16

Razem

wielkopolskie

zachodniopomorskie 3 48

Zapotrzebowanie na diagnostów-analityków 2010-2015

Na terenie kraju liczba laboratoriów o profilu toksykologii medycznej (dane z KIDL) w 2009 r. wynosi: - 6 Laboratoriów Toksykologicznych, - 360 Pracowni Toksykologicznych. Biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy w sprawie kwalifikacji pracowników zatrudnionych w pracowniach diagnostycznych, liczba specjalistów toksykologów-analityków jest zdecydowanie niewystarczająca. Przy aktualnie jednym w Polsce ośrodku uprawnionym do prowadzenia specjalizacji w tej dziedzinie (Łódzki Uniwersytet Medyczny), czasie trwania specjalizacji oraz liczbie miejsc szkoleniowych (około 30), uzyskanie potrzebnej liczby specjalistów, spełniających wymogi m.in. do kierowania laboratorium lub pracownią, będzie zadaniem bardzo trudnym i rozłożonym na wiele lat.

Należy rozważyć możliwość (konieczność) zwiększenia liczby jednostek akredytowanych, uzyskując w ten sposób większą liczbę miejsc szkoleniowych.

Toksykologia - dla innych zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia jest specjalizacją powołaną rozporządzeniem MZ z dnia 14 listopada 2008 r. zmieniającym rozporządzenie z 2002 r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia [Dz.U.02.173.1419. oraz Dz.U.08.208.1312]. Specjalizacja, o której podjęcie mogą ubiegać się osoby z wyższym wykształceniem w kierunkach określonych rozporządzeniem, ma na celu wykształcenie specjalistów posiadających m.in. umiejętność oceny i szacowania ryzyka wystąpienia skutków zdrowotnych w wyniku narażenia na czynniki chemiczne występujące w środowisku życia codziennego i zawodowego, w żywności, a także w wyniku narażenia na inne ksenobiotyki - co jest skutkiem zapisów prawa europejskiego w odniesieniu do zdrowia populacji w ramach racjonalnego, zharmonizowanego podejścia do zarządzania chemikaliami (rozporządzenie europejskie REACH).

13


Program specjalizacji w tej dziedzinie jest w trakcie opracowania. Obecnie nie ma ani jednego specjalisty w tej dziedzinie.

1. Potrzeby w zakresie specjalności lekarskiej reprezentowanej przez krajowego konsultanta

w dziedzinie toksykologii klinicznej w skali poszczególnych województw i kraju w latach

2009-2015 i odniesienie danych do sytuacji w latach 8005-2008.

1. W określonych przeze mnie celach przy podejmowaniu funkcji krajowego konsultanta, podstawowym zadaniem była i pozostaje próba utworzenia w każdym województwie na terenie kraju co najmniej jednego specjalistycznego, profilowego oddziału toksykologii klinicznej dla dorosłych i jednego dla dzieci i młodzieży młodszej. Jest to podyktowane względami merytorycznymi, organizacyjnymi oraz ze względu na zapewnienie jak największego bezpieczeństwa pacjenta z ostrą intoksykacją, szczególnie chorych z ciężką i średnią postacią zatrucia ksenobiotykami. W województwach, w których nie ma ośrodków toksykologii klinicznej (Tabela rv.; pola zacienione), ciężkie postacie intoksykacji leczone są w oddziałach intensywnej terapii. Z informacji pozyskiwanych z terenu wynika, że leczenie intoksykacji ksenobiotykami w niektórych oddziałach wewnętrznych i OIT nie jest prowadzone prawidłowo. Spowoduje to zwiększenie dostępności do świadczeń w zakresie zatruć ksenobiotykami we wszystkich postaciach ciężkości, a także - co nie jest bez znaczenia - odciąży oddziały intensywnej terapii (obecnie hospitalizujące pacjentów z ostrym zatruciem w rejonach bez ośrodka toksykologii klinicznej), w których liczba łóżek w skali poszczególnych województw i w skali kraju jest również niewystarczająca. Ponadto oddziały intensywnej terapii mają inne zadania w stosunku do hospitalizowanych w nich pacjentów, a liczba leczonych ostrych zatruć przez te oddziały nie jest znana.

Istnieje więc pilna potrzeba utworzenia w każdym województwie oddziału (oddziałów) toksykologii - dla dorosłych i dla dzieci. W tym celu konieczne jest wykształcenie około 70 specjalistów toksykologów klinicznych dla zabezpieczenia podstawowych potrzeb (zapotrzebowanie w specjalistów toksykologów klinicznych w poszczególnych województwach i w skali kraju - Tabela IV). Należy podjąć działania zmierzające do zwiększenia liczby specjalistów w tej dziedzinie. Praca w ramach oddziału toksykologii jest szczególnie ciężka - pacjenci oddziałów toksykologii to chorzy z chorobami i różnego stopnia zaburzeniami psychicznymi, patologiami społecznymi, uzależnieni od alkoholu, leków i substancji psychoaktywnych. To chorzy z różnego rodzaju zaburzeniami jakościowymi świadomości w przebiegu zatrucia ksenobiotykami, często zagrażający - swojemu i osobom z otoczenia - zdrowiu i życiu, w tym personelowi medycznego.

14


Prawdopodobnie jest to jedna z przyczyn bardzo małego naboru do podejmowania szkolenia specjalizacyjnego. Inną przyczyną, sygnalizowaną przez potencjalnych specjalizantów, jest niska płaca w stosunku do trudu pracy z pacjentami zatrutymi ksenobiotykami.

2. Nadal nie rozwiązany jest problem toksykologii dziecięcej (jedyny istniejący w Polsce pediatryczny oddział toksykologii w Łodzi został zlikwidowany w 2007 roku; przyjmował około 600 pacjentów rocznie [tylko z terenu województwa łódzkiego]). Liczba ta wyraźnie wskazuje na skalę problemu zatruć wśród dzieci i młodzieży w Polsce i jest dostatecznym argumentem dla próby utworzenia pediatrycznych ośrodków toksykologicznych. Pewna liczba młodych pacjentów, szczególnie po próbach samobójczych, pochodzi z rodzin patologicznych - leczenie w oddziale toksykologii nie może i nie powinno być zakończeniem procesu terapeutycznego, a jedynie etapem do dalszej pomocy psychologicznej, rodzinnej, środowiskowej. Pomocy, która pozwoliłaby na „w miarę normalne i prawidłowe" dalsze życie młodych ludzi. Należy założyć, że liczba pacjentów w wieku szkolnym (gimnazjalnym i licealnym) ulegająca zatruciom przypadkowym, a także zamierzenie stosująca produkty farmaceutyczne i inne -mniej lub bardziej znane substancje psychoaktywne (alkohol, substancje odurzające, inne [np. tzw. dopalacze"]) będzie wzrastać. Szczególne niebezpieczeństwo stanowią zatrucia alkoholem wymagające z powodu ciężkich zaburzeń świadomości leczenia w warunkach szpitalnych. Na podstawie okresowo pojawiających się w mediach informacji można przypuszczać, że nie są to zdarzenia rzadkie. Dzieci i młodzież leczeni są w oddziałach ogólnopediatrycznych w warunkach często nie odpowiadającym warunkom wymagalnym i stwarzającymi zagrożenie dla innych małych pacjentów.

3. W zakresie toksykologii klinicznej potrzebą pierwszorzędnego znaczenia jest wzmocnienie, dotychczas nieformalnej, działalności konsultacyjnej w formie telefonicznych informacji / konsultacji toksykologicznych. Nieformalnej, gdyż nie jest ona usankcjonowana prawnie. Działalność ta wykonywana jest w ramach Ośrodków Informacji Toksykologicznej, istniejących w strukturach czterech ośrodków toksykologii w Warszawie, Gdańsku, Krakowie i Poznaniu, a w pozostałych (Lublin, Łódź, Wrocław, Sosnowiec) w ramach pracy klinicznej asystentów oddziałów. W ciągu roku udzielają one około 25 - 30 tysięcy konsultacji, informacji i porad. Działalność Ośrodków jest działalnością o charakterze non profit i finansowana jest ze środków własnych jednostek macierzystych. Podstawowym zagrożeniem dla tego rodzaju działalności wspomagającej fachowy personel ochrony zdrowia w przypadku ostrych zatruć u pacjentów spoza oddziałów toksykologii, wspomagający służby ratownicze w fachową pomoc w sytuacjach intoksykacji oraz udzielający ogółowi społeczeństwa informacji i porad w sytuacjach związanych z zatruciem lub podejrzeniem zatrucia, a także z bezpieczeństwem stosowania substancji, związków i środków chemicznych jest likwidacja tego rodzaju działalności.

15


Obowiązujące od stycznia b.r. europejskie Rozporządzenie RBACH wymaga powołania w krajach członkowskich ośrodków informacji toksykologicznej i systemu kontroli i monitorowania zatruć - w ramach zharmonizowanego podejścia do zarządzania chemikaliami. Na początku bieżącego roku złożyłem do Ministerstwa Zdrowia założenia Projektu sieci Ośrodków Informacji Toksykologicznej i Krajowego Systemu Kontroli i Monitorowania Zatruć w Polsce zawierające zagadnienia merytoryczno-organizacyjne i finansowe systemu. Nie są mi znane postępy prac (o ile zostały rozpoczęte) w tej sprawie. Celem powołania systemu, finansowanego ze środków budżetowych, są m.in. pozyskiwanie danych na temat liczby intoksykacji, pozyskiwanie danych statystyczno-epidemiologicznych, pozyskiwanie danych o przebiegu klinicznym zatruć i / lub nadużyć substancjami chemicznymi (lekami, środkami ochrony roślin, produktami chemii gospodarczej, związkami i substancjami stosowanymi w chemii przemysłowej, produktami biobójczymi, suplementami diety, produktami „z pogranicza", produktami potencjalnie zawierającymi substancje psychoaktywne, energetyzatorami, produktami kulturystycznymi i innymi), tworzenie „map zagrożeń" obejmujących regiony szczególnie narażone, zagrożenia populacyjne, przekazywanie tzw. alertów dotyczących bezpieczeństwa grup ksenobiotyków lub poszczególnych ksenobiotyków odpowiednim instytucjom związanych z ochroną zdrowia. Polska jest jednym z niewielu państw Unii Europejskiej, w którym nie zorganizowano takiego systemu.

W mojej ocenie, niezależnie od obowiązującego prawa europejskiego, niezbędne jest utworzenie systemu toksykowigilancji, a także podjęcie możliwych działań w celu zmniejszenia liczby zatruć poprzez podejmowanie działań prewencyjnych i edukacyjnych. Taką rolę i zadania powinni spełniać toksykolodzy kliniczni w ramach systemu toksykowigilancji we współpracy z toksykologami-diagnostami laboratoryjnymi oraz toksykologami w zawodach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. System o takim profilu działalności stanowi jeden z elementów zdrowia publicznego.

4. Istotnym problemem, choć nie tak częstym, w toksykologii klinicznej jest stosowanie swoistych odtrutek w zatruciach ksenobiotykami wymagających ich zastosowania. Do listy odtrutek (swoistych i nieswoistych) w ostatnich latach dołączane są nowe produkty farmaceutyczne. Znalazły one uznanie w światowym środowisku toksykologów klinicznych jako leki skuteczne. Znaczna liczba odtrutek posiada status leku „orfanowskiego" , w związku z czym, ze względów ekonomicznych, nie mogą być stosowane w polskich ośrodkach toksykologicznych. Podanie odtrutki wiąże się niekiedy z kilkakrotnym przekroczeniem kwoty refundacji świadczenia przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Obowiązek posiadania przez ośrodki toksykologii pewnego zakresu jakościowego i liczbowego odtrutek powoduje niekiedy straty finansowe, szczególnie w przypadkach rzadko występujących zatruć. Przy stosunkowo krótkim okresie ważności leku, w razie jego niewykorzystania, wymaga on zniszczenia.

16


Wydaje się więc niezbędnym stworzenie racjonalnego organizacyjnego systemu gospodarowania i dystrybucji odtrutek, w którym brałyby udział ośrodki toksykologiczne w rejonie swojego działania. Nie jest rozsądne, pod względem merytorycznym i ekonomicznym, aby np. szpitalne oddziały ratunkowe, dysponowały drogimi odtrutkami i podejmowały leczenie nimi w zakresie leczenia wstępnego zatruć (zgodnie z ustawowym zakresem działalności ratowniczej) oraz w sytuacji istnienia wyspecjalizowanych oddziałów ostrych zatruć. Podobnie, wykonywanie w oddziałach SOR procedur z zakresu węższych specjalności (np. zabiegi zewnątrzustrojowej eliminacji trucizn) -jest to moim zdaniem nieuzasadnione.

5 . Należy rozważyć, biorąc pod uwagę proponowaną zmianę systemu kształcenia specjalizacyjnego, możliwość prowadzenia specjalizacji w zakresie modułu podstawowego z chorób wewnętrznych w oddziałach, w których zatrudniona jest odpowiednia kadra lekarzy specjalistów chorób wewnętrznych i zapewniona odpowiednia baza łóżkowa.

Z. Ocena poziomu wykształcenia specjalistów z dziedziny reprezentowanej przez krajowego

konsultanta i działania uwzględniające poprawę w latach 2010-8015.

Poziom wykształcenia lekarzy specjalistów toksykologów klinicznych oceniam jako bardzo dobry. Zdecydowana większość lekarzy z tą specjalnością pracowała przez wiele lat w oddziałach toksykologii przed podjęciem szkolenia specjalizacyjnego. Stąd też doświadczenie zawodowe lekarzy specjalistów, uzupełnione wiedzą oraz dodatkowymi umiejętnościami uzyskanymi podczas szkolenia specjalizacyjnego i wykorzystywanymi w codziennej pracy (m.in. elementy intensywnej terapii) jest znacząco wyższe w porównaniu do lekarzy spoza ośrodków toksykologii.

Program szkolenia specjalizacyjnego zawiera zgadnienia konieczne dla zapewnienia wykonywania czynności lekarsko-medycznych w zakresie tej dziedziny medycyny. Dość liczna grupa specjalistów ma wieloletnie doświadczenie w pracy zawodowej. Większość kierowników (ordynatorów) oddziałów toksykologii pracuje w zawodzie 20-30 lat.

Wszyscy lekarze specjaliści toksykologii klinicznej posiadają podstawowe specjalizacje. W przeważającej liczbie są to specjaliści chorób wewnętrznych (wielu z nich z innymi specjalnościami szczegółowymi) i medycyny pracy.

Obowiązujący obecnie program specjalizacji z lekarskiej toksykologii klinicznej opracowany został w 2003 roku. W ciągu ostatnich lat w toksykologii klinicznej pojawiły się nowe metody terapii, wymagające stosowania metod zewnątrzustrojowych (obecnie, większość ośrodków toksykologii, będąc jednocześnie jednymi z nielicznych jednostek w kraju, wykonuje specjalistyczne procedury). W przygotowywanym projekcie zmian programu specjalizacji

17


toksykologia kliniczna - uwzględnione zostanie nauczanie teoretyczne i praktyczne z tych metod. Toksykologia kliniczna jako specjalność lekarska jest wielokierunkową i multidyscyplinarną

dziedziną. Zawiera w sobie elementy rzetelnej wiedzy z chorób wewnętrznych, podstaw z pediatrii, neurologii i psychiatrii. Obejmuje również elementy innych szczegółowych dziedzin - nefrologii, hepatologii, gastrologil. Te ostatnie ściśle wiążą się z procedurami i czynnościami lekarskimi wynikającymi z charakteru i przebiegu zatruć ksenobiotykami oraz następstwami i ich powikłaniami. Wraz z posiadanymi umiejętnościami z zakresu intensywnej terapii, w ścisłym znaczeniu pojęcia intensywnej terapii - z nieznanych powodów uznawanych jako jedynie przynależne specjalistom anestezjologom i intensywnym terapeutom - specjalista toksykolog kliniczny jest lekarzem w pełni wykształconym i przygotowanym do leczenia chorych z ostrą intoksykacją. Konieczne jest jednak okresowe doskonalenie zawodowe w zakresie niektórych procedur wykonywanych w oddziałach toksykologicznych. W mojej ocenie, rozwiązaniem poprawiającym tę sytuację byłby obowiązek podejmowania przez lekarzy toksykologów klinicznych okresowych praktycznych staży doskonalących z zakresu wybranych procedur intensywnej terapii. Wymaga to jednak zrozumienia i współpracy pomiędzy dziedzinami - toksykologią kliniczną a anestezjologią i intensywną terapią.

Pewien niepokój związany z procesem nauczania specjalności toksykologia kliniczna wiąże się z projektem nowego, modułowego, systemu kształcenia specjalistów. Podstawową niewiadomą, jak dotychczas, jest brak informacji dotyczącej zakresu wiedzy nabytej podczas szkolenia w module podstawowym oraz uprawnień lekarza po zakończeniu tego modułu (interna lub pediatria), podejmującego dalsze szkolenie specjalizacyjne. Zagadnienie to wymaga szczegółowych merytorycznych analiz i dyskusji. Związane jest ono również z koniecznością odpowiedniej modyfikacji szczegółowego programu specjalizacyjnego w odniesieniu do zakresu wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych zarówno w tym module, jak również w module podstawowym. Bez posiadania informacji o ramach programowych modułów podstawowych nie jest możliwe przygotowania zarysów programu modułu szczegółowego z toksykologii Mlnicznej

W mojej ocenie, podejmowanie przez lekarza szkolenia specjalizacyjnego w zakresie tej dziedziny i nie podejmującego pracy w oddziale toksykologicznym po uzyskaniu specjalizacji mija się z celem, gdyż wracając do jednostki macierzystej, np. oddziału chorób wewnętrznych, taki lekarz nie pracuje na co dzień jako toksykolog kliniczny. Chcę jednocześnie podkreślić, że ocena ta nie jest to formą, ani próbą ograniczenia wyboru specjalizacji przez lekarzy.

Do toksykologii, w tym toksykologii klinicznej, dochodzą nowe elementy dotychczas

18


nie spostrzegane lub traktowane jako marginalne. Są to zagadnienia związane z szeroko pojętym bezpieczeństwem chemicznym - zarówno w skali jednostkowej, jak i ogólnospołecznej. Zagadnienie dotyczy monitorowania zatruć, a także oceny oraz szacowania ryzyka związanego ze stosowaniem chemikaliów oraz rola sieci ośrodków informacji toksykologicznej (Poison Information and Control Service) jako elementu zabezpieczenia logistycznego medycznych i niemedycznych służb ratowniczych w sytuacji masowych skażeń chemicznych.

3. najważniejsze i najpilniejsze rozwiązania do podjęcia w reprezentowanej specjalności.

1. Zwiększenie liczby lekarzy specjalistów toksykologii klinicznej w skali poszczególnych województw i w skali kraju.

2. Utworzenie w każdym województwie oddziału toksykologicznego dla dorosłych i dla dzieci i młodzieży, odpowiadającym wymogom Standardu Oddziału Toksykologicznego (opracowanego przez zespół konsultanta krajowego w dziedzinę toksykologii klinicznej), wymogom Narodowego Funduszu Zdrowia oraz spełniającego warunki rozporządzenia MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych w zakresie lecznictwa szpitalnego.

3. Powołanie odpowiednim aktem prawnym oraz zabezpieczenie finansowe działalności Sieci Ośrodków Informacji Toksykologicznej i Krajowego Systemu Kontroli i Monitorowania Zatruć, zgodnie z przedłożonym w MZ projektem (p. pkt 3, str.14).

4. Rozwiązanie zagadnienia gospodarki produktami farmaceutycznymi z grupy odtrutek specyficznych stosowanych w ostrych zatruciach - stworzenie Banku (Banków) Odtrutek oraz zasad dysponowania, dystrybucji i finansowania ich stosowania.

5. Wprowadzenie do programu szkolenia przeddyplomowego (kierunki: lekarskie i ratownictwo medyczne) i podyplomowego (wybrane dziedziny w ramach szkolenia specjalizacyjnego) w zakresie podstaw toksykologii klinicznej; wynika to z niewystarczającej wiedzy toksykologicznej wśród lekarzy. Programy nauczania powinny być opracowane przez środowisko toksykologów klinicznych.

6. Wzmocnienie bezpieczeństwa chemicznego pod względem zdrowotnym mieszkańców kraju poprzez podejmowanie przez Ośrodki Informacji Toksykologicznej zadań w ramach szeroko pojętego zdrowia publicznego.

7. Podjęcie szkoleń z zakresu toksykologii niebezpiecznych substancji chemicznych i zasad postępowania ratowniczego na etapie przedszpitalnych i szpitalnych działań

19


ratowniczych dla ratwoników medycznych i lekarzy medycyny ratunkowej. 8. Stworzenie narzędzi (prawnych, organizacyjnych) pozwalających na pozyskiwanie

przez nadzór merytoryczny danych o hospitalizacjach (w tym o zastosowanych metodach leczenia) pacjentów z ostrym zatruciem ksenobiotykami na terenie kraju z jednostek innych niż ośrodki toksykologiczne; celem pozyskiwania tych danych jest nadzór nad prawidłowym postępowaniem diagnostyczno-terapeutycznym u pacjentów z ostrą intoksykacją.

9. W zakresie Laboratoryjnej Toksykologii Medycznej: - zwiększenie liczby jednostek akredytowanych do prowadzenia specjalizacji (zwiększenie liczby miejsc szkoleniowych), - stworzenie narzędzi pozwalających na pozyskiwanie przez toksykologiczny nadzór merytoryczny danych dotyczących laboratoriów (pracowni) toksykologicznych, odnoszących się do profilu wykonywanych analiz, liczby analiz, kwalifikacji zawodowych kierowników jednostek.

20

toksykologia kliniczna dr n. med. piotr · pdf filetoksykologia kliniczna dr n. med. piotr...

Documents