kliniczna farmakologia okulistyczna

Redakcja

MAREK E. PROST

Renata JachowiczJerzy Z. Nowak

KLINICZNAFARMAKOLOGIAOKULISTYCZNA

KLINICZNA FARMAKOLOGIA OKULISTYCZNA

Niniejsza książka została pomyślana jako całościowe opracowanieporuszające wszystkie aspekty leczenia chorób oczu. Czytelnik znajdziew niej informacje dotyczące zasad stosowania leków do oczu, ichpenetracji do tkanek oka, farmakokinetyki i farmakodynamiki. Omówionorównież wady i zalety różnych postaci leków do oczu, działanianiepożądane, interakcję i toksykologię leków, metody sporządzania lekówrecepturowych, podstawy prawne wystawiania recept, wpływ środkówkonserwujących na tkanki oczu.

Książka adresowana jest nie tylko do lekarzy okulistów, lecz takżedo farmaceutów, farmakologów i lekarzy innych specjalności leczącychchorych, u których poza chorobą podstawową będą równocześniewystępowały schorzenia narządu wzroku. Mogą z niej korzystać rezydenciw zakresie okulistyki, studenci farmacji i medycyny.

prof. dr hab. n. med. Marek E. Prost

KLIN

ICZ

NA

FA

RM

AK

OLO

GIA

O

KU

LISTYC

ZN

A

WYDANIE 2

www.edraurban.pl

Prost-2_okladka2a_Prost2 2016-05-25 14:43 Page 4


Redakcja

MAREK E. PROST


Wydanie 2

Wszelkie prawa zastrzeżone, szczególnie prawo do przedruku i tłumaczenia na inne języki. Żadna część tej książki nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa.Dotyczy to również sporządzania fotokopii, mikro�lmów oraz przenoszenia danych do systemów komputerowych.

Ze względu na stały postęp w naukach medycznych oraz odmienne nieraz opinie na temat diagnozowania i leczenia, jak również możliwość wystąpienia błędu, prosimy, aby w trakcie podejmowania decyzji uważnie oceniać zamieszczone w książce informacje, zwłaszcza dotyczące podawania leków nowych lub rzadko stosowanych. Radzimy również zapoznać się z informacjami producenta leku, używanych narzędzi i sprzętu. Pomoże to zmniejszyć ryzyko wystąpienia błędu lekarskiego.

© Copyright by Edra Urban & Partner sp. z o.o., Wrocław 2016

Redakcja naukowa:prof. dr hab. n. med. Marek E. Prost – Kierownik Kliniki Okulistycznej Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawieprof. dr hab. n. farm. Renata Jachowicz – Kierownik Katedry Technologii Postaci Leku i Biofarmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowieprof. dr hab. n. med. Jerzy Z. Nowak – Instytut Farmakologii, Polska Akademia Nauk, Kraków; emerytowany profesor farmakologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Prezes Zarządu: Giorgio AlbonettiDyrektor wydawniczy: lek. med. Edyta BłażejewskaRedaktor prowadzący: Dorota Lis-OlszewskaOpracowanie skorowidza: lek. wet. Aleksandra OzgaProjekt okładki: Beata Poźniak

ISBN 978-83-65373-34-2

Edra Urban & Partner sp. z o.o.ul. Kościuszki 29, 50-011 Wrocławtel. +48 71 726 38 [email protected]

www.edraurban.pl

Łamanie i przygotowanie do druku: PolSerwis KGDruk i oprawa: Drukarnia Read Me, Łódź

V

SPIS TREŚCI

Redaktorzy IXAutorzy XWstęp XIII CZĘŚĆ I • Podstawy stosowania leków do oczu

I.1. Ogólne zasady farmakoterapii schorzeń narządu wzroku 3 Marek ProstI.2. Biofarmaceutyczne aspekty podawania leków do oczu 12 Renata Jachowicz, Witold Jamróz I.3. Postacie leku do oczu 25 Renata Jachowicz, Anna CzechI.4. Wpływ środków konserwujących na tkanki oka 73 Beata Rymgayłło-JankowskaI.5. Zasady sporządzania leków recepturowych 78 Renata Jachowicz, Anna Czech, Witold JamrózI.6. Czystość mikrobiologiczna leków do oczu 88 Alicja BudakI.7. Działania niepożądane i interakcje leków do oczu 95 Barbara FilipekI.8. Toksykologia leków do oczu 109 Barbara FilipekI.9. Podstawy prawne wystawiania recept 115 Agnieszka SkowronI.10A. Leki innowacyjne i generyczne 133 Krzysztof Woyna-Orlewicz, Renata JachowiczI.10B. Leki generyczne: czy są naprawdę takie same jak leki oryginalne? 139 Ivan KocićI.10C. Zalety stosowania leków generycznych 143 Ewa Chlebda-Sieragowska

VI

KLINICZNA FARMAKOLOGIA OKULISTYCZNASpis treści

CZĘŚĆ II • Charakterystyka farmakologiczna leków do oczu

II.1. Leki stosowane w leczeniu chorób infekcyjnych oczu 153 Barbara Filipek, Marek ProstII.2. Leki o działaniu przeciwzapalnym 196 Jerzy Z. NowakII.3. Leki stosowane w leczeniu chorób alergicznych oczu 217 Anna Groblewska, Ewa BogackaII.4. Leki stosowane w leczeniu jaskry 226 Dorota Szumny, Marta Misiuk-HojłoII.5. Leki stosowane w zwyrodnieniu plamki żółtej (AMD) 245 Jerzy Z. NowakII.6. Leki stosowane w leczeniu zespołu suchego oka 260 Małgorzata ZdzieszyńskaII.7. Leki stosowane do znieczulenia miejscowego 277 Roman Goś II.8. Leki oraz substancje biologiczne i chemiczne stosowane w chirurgii

okulistycznej 282 Piotr JurowskiII.9. Leki stosowane w leczeniu nowotworów narządu wzroku 296 Bożena Romanowska-DixonII.10. Leki wpływające na źrenicę oka 301 Karol StasiakII.11. Leki wspomagające metabolizm i regenerację tkanek 310 Marcin JezierskiII.12. Suplementy diety, witaminy i pierwiastki śladowe w terapii okulistycznej 317 Jerzy Z. Nowak, Anna Wiktorowska-OwczarekII.13. Leki przeciwobrzękowe 335 Jarosław KulińskiII.14. Preparaty stosowane w diagnostyce okulistycznej 339 Anna Kłysik II.15. Systemy pielęgnacji do soczewek kontaktowych 344 Anna M. Ambroziak, Tomasz TokarzewskiII.16. Stosowanie preparatów roślinnych w okulistyce 352 Rafał Prost

CZĘŚĆ III • Wpływ stosowanych ogólnie leków na narząd wzroku

III.1. Wpływ wybranych leków stosowanych ogólnie na zmiany w narządzie wzroku 361 Andrzej PrystupaIII.2. Działanie leków onkologicznych w zakresie narządu wzroku 372 Jerzy R. Kowalczyk III.3. Wpływ leków psycho- i neurotropowych na narząd wzroku 378 Joanna Listos, Sylwia Talarek

VII


CZĘŚĆ IV • Stosowanie leków do oczu w wybranych grupach chorych

IV.1. Stosowanie leków do oczu u dzieci 389 Marek ProstIV.2. Stosowanie środków diagnostycznych i leków do oczu w okresie ciąży

i laktacji 393 Janusz Czajkowski, Magdalena Pilas-PomykalskaIV.3. Stosowanie leków okulistycznych w chorobach ogólnych 401 Marek Prost, Jaromir Wasyluk

CZĘŚĆ V • Farmakoterapia schorzeń narządu wzroku

V.1. Znieczulenie miejscowe 411 Roman GośV.2. Rozszerzenie źrenicy 416 Marek ProstV.3. Choroby oczodołu 423 Danuta KarczewiczV.4. Choroby powiek 442 Grażyna MalukiewiczV.5. Leczenie chorób narządu łzowego 449 Radosław RóżyckiV.6. Schorzenia spojówki 457 Marek ProstV.7. Leczenie zespołu suchego oka 468 Radosław RóżyckiV.8. Farmakoterapia alergicznych chorób narządu wzroku 474 Anna Groblewska, Ewa BogackaV.9. Choroby rogówki 484 Edward WylęgałaV.10. Choroby twardówki 500 Beata Rymgayłło-JankowskaV.11. Schorzenia błony naczyniowej 508 Anna Turno-KręcickaV.12. Leczenie farmakologiczne chorób siatkówki 527 Jarosław KocięckiV.13. Farmakoterapia jaskry 543 Jaromir WasylukV.14. Farmakologiczne leczenie choroby zezowej oraz zaburzeń ruchomości oczu 556 Ewa Oleszczyńska-ProstV.15. Schorzenia neurookulistyczne 564 Zo�a Mariak, Diana Dmuchowska

VIII


V.16. Choroby metaboliczne i genetyczne 582 Mirosława GrałekV.17. Farmakoterapia nowotworów narządu wzroku 593 Bożena Romanowska-DixonV.18. Farmakoterapia okulistycznych stanów pooperacyjnych 601 Piotr JurowskiV.19. Farmakologia urazu gałki ocznej 607 Marek Rękas, Mariusz Kosatka

Skorowidz 619

X

dr n. med. Anna M. Ambroziak – Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie; Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego dr n. med. Ewa Bogacka – Centrum Medyczne Dobrostan we Wrocławiuprof. dr hab. n. farm. Alicja Budak – Kierownik Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowieprof. dr hab. n. med. Janusz Czajkowski – emerytowany Kierownik Kliniki Okulistycznej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Instytut Oka w Warszawiedr n. med. Ewa Chlebda-Sieragowska – Katedra i Zakład Farmakologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiudr n. farm. Anna Czech – Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowiedr n. med. Diana Dmuchowska – Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

prof. dr hab. n. farm. Sylwia Fidecka – emerytowany Kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii z Zakładem Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Lublinieprof. dr hab. n. farm. Barbara Filipek – Kierownik Katedry Farmakodynamiki Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowieprof. dr hab. n. med. Roman Goś – emerytowany Kierownik Kliniki Okulistyki i Rehabilitacji Wzrokowej Uniwersytetu Medycznego w Łodziprof. dr hab. n. med. Mirosława Grałek – emerytowany Kierownik Kliniki Okulistyki Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawiedr n. med. Anna Groblewska – Klinika Okulistyczna Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzidr n. farm. Witold Jamróz – Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowiedr n. med. Marcin Jezierski – Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie

AUTORZY

XI

KLINICZNA FARMAKOLOGIA OKULISTYCZNAAutorzy

prof. dr hab. n. med. Piotr Jurowski – Kierownik Kliniki Okulistyki i Rehabilitacji Wzrokowej Uniwersytetu Medycznego w Łodziprof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz – emerytowany Kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczeciniedr n. med. Anna Kłysik – Klinika Okulistyki i Rehabilitacji Wzrokowej Uniwersytetu Medycznego w Łodziprof. dr hab. n. med. Ivan Kocič – Kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego prof. dr hab. n. med. Jarosław Kocięcki – Kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Poznaniudr n. med. Mariusz Kosatka – Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawieprof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk – Kierownik Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lubliniedr n. med. Jarosław Kuliński – Centrum Medyczne MML w Warszawiedr n. farm. Joanna Listos – Katedra i Zakład Farmakologii z Zakładem Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Lublinieprof. dr hab. n. med. Grażyna Malukiewicz – Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Oczu Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniuprof. dr hab. n. med. Zo�a Mariak – Kierownik Kliniki Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Białymstokuprof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło – Kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

dr n. med. Ewa Oleszczyńska-Prost – Kierownik Centrum Okulistyki Dziecięcej w Warszawiemgr farm. Rafał Prost – Zakład Chemii Farmaceutycznej Narodowego Instytutu Leków w Warszawiedr n. med. Magdalena Pilas-Pomykalska – Klinika Okulistyczna Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzidr n. med. Andrzej Prystupa – Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinieprof. dr hab. n. med. Marek Rękas – Kierownik Kliniki Okulistycznej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawieprof. dr hab. n. med. Bożena Romanowska-Dixon – Kierownik Katedry i Oddziału

Klinicznego Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego

w Krakowiedr n. med. Radosław Różycki – Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawiedr n. med. Beata Rymgayłło-Jankowska – Klinika Diagnostyki i Mikrochirurgii Jaskry Lubelskiego Uniwersytetu Medycznegodr n. farm. Agnieszka Skowron – Pracownia Farmakoepidemiologii i Farmakoekonomiki Zakładu Farmacji Społecznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowiedr n. med. Karol Stasiak – Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawiedr n. med. Dorota Szumny – Katedra i Zakład Farmakologii, Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

XII

KLINICZNA FARMAKOLOGIA OKULISTYCZNAAutorzy

mgr inż. Tomasz Tokarzewski – Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiegodr n. med. Anna Turno-Kręcicka – Katedra i Klinika Okulistyki Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiudr n. med. Jaromir Wasyluk – Klinika Okulistyczna Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawiedr n. farm. Anna Wiktorowska- -Owczarek – Zakład Farmakologii i Toksykologii Międzywydziałowej Katedry Farmakologii Ogólnej i Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

dr n. farm. Krzysztof Woyna-Orlewicz – Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowieprof. dr hab. n. med. Edward Wylęgała – Oddział Kliniczny Okulistyki, Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach; Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach; Hebei Provincial Eye Hospital w Hingtai w Chinachdr n. med. Małgorzata Zdzieszyńska – Klinika Okulistyki i Rehabilitacji Wzrokowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

XIII

W ostatnich latach obserwujemy bardzo szybki rozwój nowych metod w leczeniu chorób oczu. Co roku wprowadzanych jest również wiele nowych preparatów okuli-stycznych, inne zaś są wycofywane z obrotu. Wszystko to powoduje, że wielu lekarzom okulistom trudno jest zorientować się w ak-tualnych w danym momencie możliwoś-ciach leczenia chorób oczu oraz dostępnych lekach. Wydawane są, co prawda, indeksy leków do oczu (np. Pharmindex Okulistyka), ale ograniczają się one do przytaczania treści ulotek załączanych przez producenta w opa-kowaniach leków. Dlatego też lekarz okulista musi szukać informacji w czasopismach na-ukowych, do których często dostęp jest ogra-niczony (np. ze względu na prenumeratę). Inną metodą jest wyszukiwanie potrzebnych informacji w internecie, co ma szereg zalet, ale i dużo wad (np. wiarygodność danych).

Niniejsza książka została pomyślana jako całościowe opracowanie poruszające wszyst-kie aspekty leczenia chorób oczu. Czytelnik znajdzie w niej informacje dotyczące zasad stosowania leków do oczu, ich penetracji do tkanek oka, farmakokinetyki i farmakody-namiki. Omówiono również wady i zalety różnych postaci leków do oczu, działania niepożądane, interakcję i toksykologię le-ków, metody sporządzania leków recep-

turowych, podstawy prawne wystawiania recept, wpływ środków konserwujących na tkanki oczu. W publikacji można znaleźć informacje na temat wszystkich grup tera-peutycznych leków stosowanych w okulisty-ce, wpływu stosowanych ogólnie leków na narząd wzroku, stosowania leków do oczu w wybranych grupach pacjentów oraz moż-liwości leczenia poszczególnych schorzeń narządu wzroku. Zebrano tu również dane dotyczące dawkowania leków podawanych rzadziej stosowanymi drogami (iniekcje podspojówkowe, do komory przedniej oka, do ciała szklistego) lub w specjalnych daw-kach (krople wzmocnione, stężenia kropli i maści, które nie są produkowane jako pre-paraty do oczu).

Ze względu na tak szeroki zakres oma-wianych zagadnień autorami książki są za-równo lekarze okuliści, jak również farma-ceuci, farmakolodzy, onkolodzy, interniści, alergolodzy i inżynierowie. Czytelnik będzie mógł się zapoznać nie tylko z metodami leczenia wszystkich schorzeń oczu i ze sto-sowanymi lekami, ale również z ogólnym wpływem tych leków na organizm człowie-ka i ich interakcją z innymi lekami do oczu i podawanymi ogólnie. W poszczególnych rozdziałach znajdzie on informacje o za-sadach wystawiania recept i sporządzania

WSTĘP

XIV

KLINICZNA FARMAKOLOGIA OKULISTYCZNAWstęp

leków recepturowych. Czytelnicy, którzy będą chcieli poszerzyć swoją wiedzę, będą mogli poznać np. drogi penetracji leków do oczu czy też dowiedzieć się o innych ich postaciach. Wszystkie te informacje zostały zawarte w jednym miejscu, na stronach ni-niejszej książki.

Książka adresowana jest nie tylko do le-karzy okulistów, lecz także do farmaceutów, farmakologów i lekarzy innych specjalności leczących chorych, u których poza chorobą podstawową będą równocześnie występo-wały schorzenia narządu wzroku, jak rów-nież do rezydentów w zakresie okulistyki, studentów farmacji i medycyny.

Niniejsza publikacja jest już drugim wy-daniem Klinicznej Farmakologii Okulistycz-nej. Pierwsza edycja, wydana w 2013 roku, spotkała się z dużym zainteresowaniem czy-

telników i jej nakład po 1,5 roku uległ wy-czerpaniu. W związku z tym wydawnictwo i autorzy podjęli decyzję o przygotowaniu drugiego wydania, w którym znalazły się m.in. nowe rozdziały o lekach generycznych. Napisano także nowy podrozdział o ura-zach chemicznych i wprowadzono mody�-kacje w wielu innych podrozdziałach, które uwzględniają zmiany, jakie dokonały się w leczeniu chorób narządu wzroku w tym okresie.

Wydawnictwo i autorzy tej książki li-czą, że drugie wydanie spotka się z dużym zainteresowaniem przyszłych czytelników i będzie stanowiło nieodzowną pomoc w codziennej pracy lekarza, farmaceuty lub farmakologa.


V

468

V.7. LECZENIE ZESPOłU SUChEgO OKA

RADOSŁAW RÓŻYCKI

Zespół suchego oka to obecnie jedno z naj-częstszych schorzeń okulistycznych, na które uskarża się coraz więcej pacjentów. Nie jest to pojedyncza jednostka chorobowa, lecz zespół objawów prowadzących do zaburzeń na powierzchni gałki ocznej, związanych z nieprawidłowym nawilżeniem oka przez �lm łzowy. To z kolei powoduje złuszczanie się nabłonka rogówki i spojówki i prowadzi do zaburzenia bariery immunologicznej, a w konsekwencji do rozwoju zakażeń i pro-cesów zapalnych.

Choroba powierzchni gałki ocznej pojawia się, gdy oczy nie produkują wy-starczającej ilości łez lub ich skład jest nie-odpowiedni. Łzy, oprócz swojej funkcji na-wilżającej (zmniejszają tarcie między gałką oczną a powieką), ochronnej (mają właści-wości bakteriobójcze) i odżywczej (dostar-czają tlen), pełnią również funkcję optycz-ną, gdyż właściwe nawilżenie powierzchni

oka gwarantuje prawidłowe odzwierciedle-nie obrazu.

Istnieje wiele możliwości leczenia zespo-łu suchego oka: cała gama leków nawilża-jących, substytutów sztucznych łez, metod polegających na zapewnieniu większego komfortu pracy przez nawilżanie powietrza, kontrolowanie temperatury, stosowanie mo-nitorów ekranowych LCD, dbałość o więk-szą higienę pracy.

W zależności od przyczyn choroby, stop-nia jej zaawansowania i oczekiwań pacjenta leczenie może być przyczynowe, objawowe, wspomagające lub chirurgiczne.

Leczenie zespołu suchego oka ma na celu przywrócenie funkcji �lmu łzowego, które polega przede wszystkim na dezynfekcji po-wierzchni gałki ocznej, jej odpowiedniemu nawilżeniu i odżywieniu. Przyczyny, diag-nostykę i leczenie różnych postaci Zespołu Suchego Oka przedstawiono w tabeli 1.

469

V

ROZDZIAŁ V.7Leczenie zespołu suchego oka

Tabe

la 1

. Prz

yczy

ny, d

iagn

osty

ka i

lecz

enie

różn

ych

post

aci z

espo

łu su

cheg

o ok

a

Film

łzow

yD

iagn

osty

ka

różn

icow

aLe

czen

ieU

wag

i

Nie

dobó

r w

arst

wy

wod

nej (

80%

pr

zypa

dków

ZS

O)

Zesp

ół S

jogr

e-

na, s

tany

za

paln

e gr

u-cz

ołu

łzow

ego,

ch

irurg

iczn

e us

unię

cie

gru-

czoł

u łz

oweg

o (n

owot

wor

o-w

e, u

razo

we)

, za

mkn

ięci

e pr

zew

odów

łz

owyc

h gr

. łzo

we-

go, s

pade

k od

ruch

oweg

o w

ydzi

elan

ia

łez

Nis

kie

w

arto

ści

test

u

Schi

rmer

a na

jczę

ście

j po

niże

j 5

mm

, ba

rwie

nie

zi

elen

ią

lizam

iny

od

5 d

o 9

punk

tów

w

skal

i van

Bi

jste

rwel

-da

, skr

ócon

y cz

as p

rze-

rwan

ia fi

lmu

łzow

ego

BUT<

10 s,

cz

ęste

m

ruga

nie,

fil

amen

ty

rogó

wko

we

Pora

nne

prze

myw

anie

ocz

u ja

łow

ym 0

,9%

rozt

wor

em so

li fiz

jolo

gicz

nej c

elem

usu

nięc

ia z

łusz

czon

ych

kom

órek

, res

ztek

maś

ci

i inn

ych

niec

zyst

ości

.N

awilż

anie

ocz

u pr

epar

atam

i szt

uczn

ych

łez

bez

kons

erw

antó

w

w z

ależ

nośc

i od

nasi

leni

a ob

jaw

ów. P

acje

nt p

owin

ien

tak

częs

to

stos

ować

kro

ple,

żeb

y ni

e do

puśc

ić d

o uc

zuci

a ci

ała

obce

go.

Taki

e st

osow

anie

kro

pli c

hron

i odr

uch

rogó

wko

wy

i spr

zyja

od

zysk

iwan

iu k

ontr

oli o

środ

kow

ego

ukła

du n

erw

oweg

o na

d po

wie

rzch

nią

gałk

i ocz

nej.

Funk

cję

odży

wcz

ą fil

mu

łzow

ego

moż

emy

wsp

omóc

prz

ez

zast

osow

anie

kro

pli z

suro

wic

y w

łasn

ej. W

rozt

wor

ze 2

0–50

%

suro

wic

y w

łasn

ej p

acje

nta

zaw

iera

ją si

ę w

szys

tkie

skła

dnik

i, kt

óre

odna

jdzi

emy

w p

raw

idło

wym

film

ie łz

owym

. Kro

ple

przy

goto

wyw

ane

są w

jało

wyc

h m

inim

sach

naj

częś

ciej

prz

ez

ośro

dki z

ajm

ując

e si

ę kr

wio

lecz

nict

wem

. Czę

stot

liwoś

ć ap

likac

ji za

leży

od

natę

żeni

a ob

jaw

ów. Z

wyk

le st

osuj

e si

ę je

5–6

razy

dz

ienn

ie p

rzez

mie

siąc

, 3–4

razy

w ro

ku.

W o

kres

ach,

w k

tóry

ch n

ie st

osuj

emy

krop

li z

suro

wic

y w

łasn

ej

pacj

enta

wsk

azan

e je

st p

odaw

anie

maś

ci z

wita

min

ą A

do

wor

ka

spoj

ówko

weg

o na

noc

.Cy

klos

pory

na (w

stęż

eniu

0,5

–0,0

5%) p

odaw

ana

mie

jscow

o dz

iała

jako

imm

unom

odul

ator

wyk

azuj

ący

mie

jscow

ą ak

tyw

ność

pr

zeci

wza

paln

ą. N

ajcz

ęści

ej st

osuj

e sią

ją 4

razy

dzi

enni

e pr

zez

pier

wsz

y m

iesią

c, zm

niej

szaj

ąc c

zęst

otliw

ość

poda

wan

ia k

ropl

i do

2 ra

zy d

zien

nie

w n

astę

pnyc

h m

iesią

cach

. Naj

częs

tszy

m o

bjaw

em

niep

ożąd

anym

jest

ucz

ucie

pie

czen

ia, k

łuci

a be

zpoś

redn

io p

o po

dani

u kr

opli.

(Im

bar

dzie

j nas

ilona

cho

roba

tym

wię

ksze

pie

czen

ie,

w m

iarę

pop

raw

y st

anu

mie

jscow

ego

piec

zeni

e us

tępu

je).

Zast

osow

anie

tuż

po w

stan

iu k

ropl

i naw

ilżaj

ącyc

h po

wod

uje „

przy

klej

enie

” wsz

elki

ch n

iecz

ysto

ści d

o po

wie

rzch

ni g

ałki

ocz

nej,

a to

nie

wąt

pliw

ie sp

rzyj

a pr

oces

om z

apal

nym

. Nal

eży

pam

ięta

ć, ż

e łz

awie

nie

odru

chow

e po

traf

i zw

ięks

zyć

ilość

łez

o 10

0%.

Każd

ego

pora

nka

uruc

ham

iam

y ni

eśw

iado

mie

ten

mec

hani

zm, k

tóry

„dez

ynfe

kuje

” nam

pow

ierz

chni

ę ga

łki o

czne

j. W p

rzyp

adku

zes

połu

such

ego

oka

mus

imy

ten

mec

hani

zm w

espr

zeć

pora

nnym

pr

zem

ywan

iem

ocz

u.Kr

ople

naw

ilżaj

ące

nie

posi

adaj

ą w

arto

ści

odży

wcz

ych

niez

będn

ych

do w

łaśc

iweg

o fu

nkcj

onow

ania

film

u łz

oweg

o.

Jedn

ocze

sne

stos

owan

ie o

patr

unko

wyc

h so

czew

ek

kont

akto

wyc

h o

prze

dłuż

onym

stos

owan

iu w

trak

cie

stos

owan

ia k

ropl

i z su

row

icy

wła

snej

pac

jent

a w

iąże

si

ę ze

zw

ięks

zony

m ry

zyki

em in

fekc

ji.D

ział

anie

suro

wic

y po

lega

na

zapo

bieg

aniu

ak

tyw

acji

limfo

cytó

w T

w g

rucz

ole

łzow

ym.

Lim

focy

ty ż

yją

okoł

o 11

0 dn

i, ty

le w

ięc

czas

u po

trze

ba n

a w

ymia

nę c

ałej

pul

i zaa

ktyw

owan

ych

kom

órek

. Aby

wię

c os

iągn

ąć p

ozyt

ywne

efe

kty

lecz

enia

, kur

acja

cyk

losp

oryn

ą po

win

na tr

wać

co

najm

niej

3–4

mie

siąc

e.

Nie

pow

inno

jej s

ię st

osow

ać w

trak

cie

nosz

enia

so

czew

ek k

onta

ktow

ych

cd. n

a na

stęp

nej s

tron

ie

470

V


Tabe

la 1

. Prz

yczy

ny, d

iagn

osty

ka i

lecz

enie

różn

ych

post

aci z

espo

łu su

cheg

o ok

a (c

d.)

Film

łzow

yD

iagn

osty

ka

różn

icow

aLe

czen

ieU

wag

i

Nie

dobó

r w

arst

wy

wod

nej (

cd.)

Okl

uzja

pun

któw

łzow

ych

np. z

a po

moc

ą za

tycz

ek (n

p. F

orm

Fi

t, Sm

art P

lug,

zat

yczk

i sili

kono

we)

. Apl

ikac

ja je

st p

rost

a,

bezb

oles

na i

moż

e by

ć w

ykon

ana

w k

ażdy

m g

abin

ecie

ok

ulis

tycz

nym

. Efe

kt z

atrz

yman

ia łe

z w

ystę

puje

już

po 1

0 m

inut

ach

i jes

t trw

ały.

Obj

awy

niep

ożąd

ane

wys

tępu

ją rz

adko

. Le

czen

ie c

hiru

rgic

zne

jest

stos

owan

e pr

zy a

nato

mic

znyc

h ni

epra

wid

łow

ości

ach

pow

iek

lub

też

w b

ardz

o ci

ężki

ch

zaaw

anso

wan

ych

stad

iach

zm

ian

rogó

wko

wyc

h, g

dzie

na

jczę

ście

j wyk

onuj

e si

ę cz

asow

e ze

szyc

ie p

owie

k.W

prz

ypad

ku z

mia

n za

paln

ych

czy

infe

kcji

apar

atu

ochr

onne

go

oka

stos

ujem

y le

czen

ie c

hara

kter

ysty

czne

dla

dan

ego

typu

za

pale

nia.

Lecz

enie

wsp

omag

ając

e, p

oleg

a na

dou

stne

j sup

lem

enta

cji

w n

iena

syco

ne k

was

y tłu

szcz

owe,

któ

rych

bog

atym

źró

dłem

są

np.: s

oja,

ole

j rze

pako

wy,

orz

echy

wło

skie

, czy

tłus

te ry

by lu

b pr

epar

aty

farm

akol

ogic

zne

zaw

iera

jące

kw

asy

omeg

a 3.

Dod

atko

wym

ele

men

tem

wsp

omag

ając

ym le

czen

ie b

ędą

niew

ątpl

iwe

odpo

wie

dnie

war

unki

pra

cy, k

tóre

zm

niej

szą

ryzy

ko w

pływ

u cz

ynni

ków

środ

owis

kow

ych

na c

horo

bę

pow

ierz

chni

gał

ki o

czne

j.

Zaty

czki

nie

abs

orbu

ją le

ków

pod

awan

ych

do

wor

ka sp

ojów

kow

ego,

nie

pow

oduj

ą al

ergi

i,

i w ra

zie

potr

zeby

, są

łatw

e do

usu

nięc

ia.

Zaty

czka

nie

elim

inuj

e m

ożliw

ości

stos

owan

ia

inny

ch le

ków

, a w

prz

ypad

ku b

ardz

iej

zaaw

anso

wan

ego

ZSO

ogr

anic

za il

ość

stos

owan

ych

sztu

czny

ch łe

z.

Przy

czyn

y w

ystę

pow

ania

obj

awów

zes

połu

su

cheg

o ok

a zw

iąza

ne są

naj

częś

ciej

z

niek

orzy

stny

m d

ział

anie

m sz

ereg

u cz

ynni

ków

śr

odow

isko

wyc

h.

A z

atem

cho

roba

ta d

otyk

a ob

ecni

e ni

e ty

lko

os

ób st

arsz

ych

obar

czon

ych

czyn

nika

mi r

yzyk

a,

taki

mi j

ak: c

horo

by a

para

tu o

chro

nneg

o ok

a,

chor

oby

reum

atyc

zne,

zab

urze

nia

horm

onal

ne

czy

cukr

zyca

, ale

cor

az c

zęśc

iej d

otyc

zy o

sób

mło

dych

, akt

ywny

ch, k

tórz

y du

żo c

zasu

spęd

zają

pr

zed

mon

itore

m k

ompu

tero

wym

, tel

ewiz

orem

(ic

h oc

zy „w

ysus

zają

” się

szyb

ciej

, pon

iew

aż

przy

uw

ażne

j fik

sacj

i mru

gani

e od

ruch

owe

m

oże

zmni

ejsz

yć si

ę na

wet

trzy

krot

nie)

, pr

zeby

waj

ą w

pom

iesz

czen

iach

z k

limat

yzac

ją

(pra

ca w

biu

rze,

wie

logo

dzin

ne p

odró

że

sam

ocho

dem

lub

sam

olot

em),

w m

iesz

kani

ach

z su

chym

, a w

zim

ie c

zęst

o pr

zegr

zany

m

pow

ietr

zem

, dłu

go p

rzeb

ywaj

ą „n

a sł

ońcu

”, a

takż

e w

środ

owis

ku d

ymu,

kur

zu i

pyłu

.

471

V


Nie

dobó

rw

arst

wy

śluz

owej

Naj

częś

ciej

w

ystę

puje

w

prz

ypad

ku:

nied

obor

u w

itam

iny

A, o

parz

eń

chem

iczn

ych,

ze

społ

u St

even

s-

-Joh

nson

a,

prze

wle

kłeg

o ba

kter

yjne

go,

lub

aler

gicz

-ne

go z

apal

enia

sp

ojów

ek,

pem

figoi

du,

jagl

icy

oraz

w

wyn

iku

prze

wle

kłeg

o st

osow

ania

le

ków

zn

iecz

ulaj

ą-

cych

m

iejs

cow

o,

β-bl

oker

ów,

lekó

w

ham

ując

ych

owul

ację

War

tośc

i te

stu

Schi

rmer

a m

ogą

być

praw

idło

we.

Cz

ęści

ej

doch

odzi

do

zab

urze

ń na

błon

kow

ania

, za

rów

no

spoj

ówki

jak

nabł

onka

ro

gów

ki.

W b

arw

ieni

u zi

elen

ią li

zam

iny

5-9

pkt w

skal

i va

n Bi

jste

rwel

-da

, w b

arw

ieni

u flu

ores

cein

ą cz

ęsto

stw

ier-

dzam

y na

wro

-to

we

eroz

je n

abło

n-ko

we.

W k

ażdy

m p

rzyp

adku

zab

urze

ń fil

mu

łzow

ego

w p

ierw

szej

ko

lejn

ości

dąż

ymy

do o

dzys

kani

a je

go fi

zjol

ogic

znyc

h fu

nkcj

i pol

egaj

ącyc

h na

dez

ynfe

kcji,

naw

ilżen

iu i

odży

wie

niu

pow

ierz

chni

gał

ki o

czne

j.St

ąd : p

oran

ne p

rzem

ywan

ie o

czu

0.9%

jało

wą

solą

fiz

jolo

gicz

ną c

elem

usu

nięc

ia z

łusz

czon

ych

kom

órek

, res

ztek

m

aści

i in

nych

nie

czys

tośc

i.N

awilż

anie

ocz

u kr

opla

mi b

ez k

onse

rwan

tów

w z

ależ

nośc

i od

nasi

leni

a ob

jaw

ów. W

prz

ypad

ku z

abur

zeń

war

stw

y śl

uzow

ej

częś

ciej

moż

e ok

azać

się

koni

eczn

ość

zast

osow

ania

do

wor

ka

spoj

ówko

weg

o że

li lu

b m

aści

oku

listy

czny

ch.

Zast

osow

anie

kro

pli z

20%

suro

wic

y w

łasn

ej 4

–5 x

dz

prze

z ok

res 1

mie

siąc

a. Ta

kie

kura

cje

najc

zęśc

iej p

owta

rzam

y 3–

4 ra

zy

w ro

ku.

W n

iekt

óryc

h pr

zypa

dkac

h w

skaz

ane

jest

pod

awan

ie

zwię

kszo

nych

daw

ek w

itam

iny

A o

góln

ie w

zal

eżno

ści o

d je

j st

ężen

ia w

suro

wic

y kr

wi.

W p

rzyp

adku

nie

korz

ystn

ego

wpł

ywu

lekó

w st

osow

anyc

h m

iejs

cow

o lu

b og

ólni

e ( n

p. h

orm

onal

nych

) na

pow

ierz

chni

e ga

łki o

czne

j wsk

azan

a m

odyf

ikac

ja d

awki

lub

ich

odst

awie

nie.

Nie

stet

y, p

rzew

lekł

e st

osow

anie

kro

pli

naw

ilżaj

ącyc

h po

wod

uje

zmni

ejsz

enie

łzaw

ieni

a od

ruch

oweg

o, c

o ni

e je

st p

ożąd

anym

efe

ktem

le

czen

ia su

cheg

o ok

a.

Pona

dto,

nie

rzad

ko p

owod

ują

prze

jści

owe

zabu

rzen

iaa

wid

zeni

a, ro

zmaz

ują

mak

ijaż,

po

wod

ują

reak

cje

aler

gicz

ne. S

toso

wan

ie k

ropl

i na

wilż

ając

ych

okre

ślan

e je

st ja

ko „u

ciąż

liwe,

fru

stru

jące

i kł

opot

liwe”

. Z b

adań

stat

ysty

czny

ch

wyn

ika,

że

tylk

o ok

oło

30%

pac

jent

ów st

osuj

e si

ę do

zal

eceń

leka

rza

okul

isty

.D

late

go n

iezw

ykle

waż

nym

ele

men

tem

jest

od

pow

iedn

ia e

duka

cja

pacj

enta

i w

yjaś

nien

ie

isto

ty c

horo

by!

W p

rzyp

adku

bra

ku p

opra

wy

stos

ujem

y le

czen

ie

taki

e ja

k w

zab

urze

niac

h w

arst

wy

wod

nej -

op

isan

e po

wyż

ej.

cd. n

a na

stęp

nej s

tron

ie

472

V


Film

łzow

yD

iagn

osty

ka

różn

icow

aLe

czen

ieU

wag

i

Nie

dobó

r w

arst

wy

lipid

owej

Naj

częs

tsze

pr

zycz

yny:

pr

zew

lekł

e za

- pa

leni

e gr

u-

czoł

ów M

eibo

-m

a, tr

ofic

zne

zapa

leni

e ro

- gó

wki

, prz

e-

wle

kłe

zapa

le-

nie

brze

gów

po

wie

k, ło

jo-

toko

we

zapa

-le

nie

skór

y, tr

ą-dz

ik ró

żow

aty,

za

burz

enia

ho

rmon

alne

, za

bieg

i chi

rur-

gi

czne

na

pow

ieka

ch,

znie

czul

enie

, za

burz

enia

m

ruga

nia,

po-

raże

nie

nerw

u tw

arzo

weg

o,

such

y i g

orąc

y kl

imat

War

tośc

i tes

tu S

chir-

mer

a są

obn

iżon

e –

zwię

kszo

ne p

arow

a-ni

e w

arst

wy

wod

nej.

Znac

zne

skró

ceni

e BU

T, F

TBU

T. C

zęst

o w

ystę

pują

zm

iany

za

paln

e br

zegó

w

pow

iek

– lip

azy

wyd

ziel

ane

prze

z ba

kter

ie p

owod

ują

hydr

oliz

ę lip

idów

, co

pow

oduj

e zw

ięks

ze-

nie

ilośc

i kw

asów

tłu

szcz

owyc

h, k

tóre

m

ogą

prze

ryw

ać c

ią-

głoś

ć fil

mu

łzow

ego

i usz

kadz

ać to

ksyc

z-ni

e na

błon

ek ro

gów

-ki

. Nad

mie

rna

ilość

lip

idów

pow

oduj

e ch

arak

tery

styc

zne

pien

ieni

e si

ę łe

z.

Neo

was

kula

ryza

cja

brze

gu p

owie

ki.

Zabl

okow

anie

ujś

ć gr

uczo

łów

Mei

bom

a,

Zabu

rzon

e w

ydzi

ela-

nie

mei

bum

.

Nie

dobó

r war

stw

y lip

idow

ej je

st b

ezpo

śred

nio

zwią

zany

z c

horo

bam

i pow

iek.

Lec

zeni

e po

lega

na

przy

wró

ceni

u fu

nkcj

i gru

czoł

om M

eibo

ma.

Hig

ienę

pow

iek

prze

prow

adza

my

2 ra

zy d

zien

nie

za p

o-m

ocą

prep

arat

ów d

ezyn

feku

jący

ch, n

awilż

ając

ych

oraz

w

spom

agaj

ącyc

h re

gene

racj

ę na

błon

ka sk

óry

pow

iek.

Okł

ady

rozg

rzew

ając

e w

ykon

ujem

y 2

razy

dzi

enni

e kł

adąc

na

pow

ieki

cie

pły,

mok

ry g

azik

na

5–10

min

ut.

Mas

aż p

owie

k –

prze

prow

adza

my

po ro

zgrz

aniu

pow

ieki

w

ten

spos

ób, ż

e uc

iskam

y br

zeg

pow

ieki

gór

nej i

dol

nej

wzd

łuż c

ałej

jej s

zero

kośc

i opu

szką

pal

ca o

win

iętą

w

jało

wy

gazi

k. W

zale

żnoś

ci o

d st

opni

a za

pale

nia

brze

gów

pow

iek

stos

ujem

y w

tera

pii m

iejsc

owej

: kro

ple

anty

biot

ykow

e (z

alec

ana

azyt

rom

ycyn

a), n

iest

eroi

dow

e pr

zeci

wza

paln

e or

az st

eroi

dow

e ( j

eżel

i tak

ie

post

ępow

anie

jest

kon

iecz

ne, t

o w

kró

tkic

h te

rapi

ach)

.Po

za ty

m u

zupe

łnia

my

lecz

enie

mie

jscow

e o

naw

ilżan

ie

pow

ierz

chni

gał

ki o

czne

j kro

plam

i bez

kon

serw

antó

w

stos

ując

w sz

czeg

ólno

ści p

repa

raty

uzu

pełn

iają

ce

war

stw

ę lip

idow

ą fil

mu

łzow

ego.

W te

rapi

i ogó

lnej

zale

ca si

ę ku

racj

e z z

asto

sow

anie

m

tetr

acyk

lin (n

p. d

oksy

cykl

ina

50 m

g 2

razy

dzi

enni

e pr

zez 1

mie

siąc)

ora

z pre

para

tów

zaw

iera

jący

ch k

was

y 3-

omeg

a i g

ama-

linol

enow

e.W

pos

tępo

wan

iu c

hiru

rgic

znym

bad

ana

jest

obe

cnie

sk

utec

znoś

ć ot

wie

rani

a ni

edro

żnyc

h gr

uczo

łów

M

eibo

ma

za p

omoc

ą ci

enki

ch ig

ieł (

np. M

aski

na)

i wyc

iskan

ia ic

h za

war

tośc

i prz

y uż

yciu

różn

ego

rodz

aju

eksp

reso

rów

.

Rzad

ko w

ystę

puje

izol

owan

a fo

rma

such

ego

oka

doty

- cz

ąca

tylk

o je

dnej

war

stw

y fil

mu

łzow

ego.

Dla

tego

je

dnym

z na

jważ

niej

szyc

h el

emen

tów

tera

pii j

est w

łaś-

ciw

a hi

gien

a po

wie

rzch

ni g

ałki

ocz

nej. W

prz

ypad

ku

obja

wów

ze st

rony

pow

iek

stos

ujem

y pr

epar

aty

pozw

a-la

jące

usu

nąć

resz

tki z

asch

nięt

ej w

ydzi

elin

y m

eibu

m,

złus

zczo

nych

kom

órek

czy

zast

osow

anyc

h m

aści

. Za

stos

owan

ie o

kład

ów ro

zgrz

ewaj

ącyc

h, tz

w. w

ilgot

ne-

go c

iepł

a, m

a na

cel

u po

szer

zeni

e uj

ść g

rucz

ołów

Mei

-bo

ma

i pom

oc p

rzy

późn

iejsz

ym m

asaż

u po

wie

k –

ich

odbl

okow

anie

i opr

óżni

enie

z pa

tolo

gicz

nej w

ydzi

elin

y.

Ciep

ły k

ompr

es p

rzyg

otow

ujem

y w

ten

spos

ób, ż

e pr

zele

wam

y ja

łow

y ga

zik

( 5 c

m x

5 c

m) z

agot

owan

ą w

odą

i poz

osta

wia

my

do o

styg

nięc

ia d

o te

mpe

ratu

ry

odcz

uwan

ej ja

ko „p

rzyj

emne

” cie

pło

i kła

dzie

my

na za

-m

knię

te p

owie

ki. Is

tnie

ją ró

wni

eż sp

ecja

lne

okul

ary

(np.

Bl

epha

stea

m),

któr

e w

spos

ób k

ontr

olow

any

pozw

alaj

ą na

grze

wać

pow

ieki

.W

prz

ypad

ku in

fekc

ji br

zegó

w p

owie

k nu

żeńc

em w

le-

czen

iu st

osuj

emy

maś

ci z

1–2%

żółte

go tl

enku

rtęc

i (np

. O

phte

rgin

e, P

omm

ade

Mau

rice)

lub

2% m

etro

nida

zolu

pr

zez 3

tygo

dnie

(oso

bnik

i dor

osłe

żyj

ą 21

dni

). Ba

rdzo

sk

utec

znym

lecz

enie

m te

j cho

roby

jest

zast

osow

anie

w

ycią

gu z

olej

ku h

erba

cian

ego

w st

ężen

iu o

d 20

do

50%

na

brze

gi p

owie

k. P

repa

rat j

est l

epie

j tol

erow

any

i mni

ej a

lerg

izuj

ący

niż ż

ółty

tlen

ek rt

ęci.

Zabi

egi c

hiru

rgic

zne

są n

iezb

ędne

w p

rzyp

adku

złeg

o us

taw

ieni

a po

wie

ki (n

p. p

odw

inię

ciu,

odw

inię

ciu)

czy

ni

epra

wid

łow

ym w

zroś

cie

rzęs

, itp.

Tabe

la 1

. Prz

yczy

ny, d

iagn

osty

ka i

lecz

enie

różn

ych

post

aci z

espo

łu su

cheg

o ok

a (c

d.)

473

V


Film

łzow

yD

iagn

osty

ka

różn

icow

aLe

czen

ieU

wag

i

Nie

dobó

r w

arst

wy

lipid

owej

Naj

częs

tsze

pr

zycz

yny:

pr

zew

lekł

e za

- pa

leni

e gr

u-

czoł

ów M

eibo

-m

a, tr

ofic

zne

zapa

leni

e ro

- gó

wki

, prz

e-

wle

kłe

zapa

le-

nie

brze

gów

po

wie

k, ło

jo-

toko

we

zapa

-le

nie

skór

y, tr

ą-dz

ik ró

żow

aty,

za

burz

enia

ho

rmon

alne

, za

bieg

i chi

rur-

gi

czne

na

pow

ieka

ch,

znie

czul

enie

, za

burz

enia

m

ruga

nia,

po-

raże

nie

nerw

u tw

arzo

weg

o,

such

y i g

orąc

y kl

imat

War

tośc

i tes

tu S

chir-

mer

a są

obn

iżon

e –

zwię

kszo

ne p

arow

a-ni

e w

arst

wy

wod

nej.

Znac

zne

skró

ceni

e BU

T, F

TBU

T. C

zęst

o w

ystę

pują

zm

iany

za

paln

e br

zegó

w

pow

iek

– lip

azy

wyd

ziel

ane

prze

z ba

kter

ie p

owod

ują

hydr

oliz

ę lip

idów

, co

pow

oduj

e zw

ięks

ze-

nie

ilośc

i kw

asów

tłu

szcz

owyc

h, k

tóre

m

ogą

prze

ryw

ać c

ią-

głoś

ć fil

mu

łzow

ego

i usz

kadz

ać to

ksyc

z-ni

e na

błon

ek ro

gów

-ki

. Nad

mie

rna

ilość

lip

idów

pow

oduj

e ch

arak

tery

styc

zne

pien

ieni

e si

ę łe

z.

Neo

was

kula

ryza

cja

brze

gu p

owie

ki.

Zabl

okow

anie

ujś

ć gr

uczo

łów

Mei

bom

a,

Zabu

rzon

e w

ydzi

ela-

nie

mei

bum

.

Nie

dobó

r war

stw

y lip

idow

ej je

st b

ezpo

śred

nio

zwią

zany

z c

horo

bam

i pow

iek.

Lec

zeni

e po

lega

na

przy

wró

ceni

u fu

nkcj

i gru

czoł

om M

eibo

ma.

Hig

ienę

pow

iek

prze

prow

adza

my

2 ra

zy d

zien

nie

za p

o-m

ocą

prep

arat

ów d

ezyn

feku

jący

ch, n

awilż

ając

ych

oraz

w

spom

agaj

ącyc

h re

gene

racj

ę na

błon

ka sk

óry

pow

iek.

Okł

ady

rozg

rzew

ając

e w

ykon

ujem

y 2

razy

dzi

enni

e kł

adąc

na

pow

ieki

cie

pły,

mok

ry g

azik

na

5–10

min

ut.

Mas

aż p

owie

k –

prze

prow

adza

my

po ro

zgrz

aniu

pow

ieki

w

ten

spos

ób, ż

e uc

iskam

y br

zeg

pow

ieki

gór

nej i

dol

nej

wzd

łuż c

ałej

jej s

zero

kośc

i opu

szką

pal

ca o

win

iętą

w

jało

wy

gazi

k. W

zale

żnoś

ci o

d st

opni

a za

pale

nia

brze

gów

pow

iek

stos

ujem

y w

tera

pii m

iejsc

owej

: kro

ple

anty

biot

ykow

e (z

alec

ana

azyt

rom

ycyn

a), n

iest

eroi

dow

e pr

zeci

wza

paln

e or

az st

eroi

dow

e ( j

eżel

i tak

ie

post

ępow

anie

jest

kon

iecz

ne, t

o w

kró

tkic

h te

rapi

ach)

.Po

za ty

m u

zupe

łnia

my

lecz

enie

mie

jscow

e o

naw

ilżan

ie

pow

ierz

chni

gał

ki o

czne

j kro

plam

i bez

kon

serw

antó

w

stos

ując

w sz

czeg

ólno

ści p

repa

raty

uzu

pełn

iają

ce

war

stw

ę lip

idow

ą fil

mu

łzow

ego.

W te

rapi

i ogó

lnej

zale

ca si

ę ku

racj

e z z

asto

sow

anie

m

tetr

acyk

lin (n

p. d

oksy

cykl

ina

50 m

g 2

razy

dzi

enni

e pr

zez 1

mie

siąc)

ora

z pre

para

tów

zaw

iera

jący

ch k

was

y 3-

omeg

a i g

ama-

linol

enow

e.W

pos

tępo

wan

iu c

hiru

rgic

znym

bad

ana

jest

obe

cnie

sk

utec

znoś

ć ot

wie

rani

a ni

edro

żnyc

h gr

uczo

łów

M

eibo

ma

za p

omoc

ą ci

enki

ch ig

ieł (

np. M

aski

na)

i wyc

iskan

ia ic

h za

war

tośc

i prz

y uż

yciu

różn

ego

rodz

aju

eksp

reso

rów

.

Rzad

ko w

ystę

puje

izol

owan

a fo

rma

such

ego

oka

doty

- cz

ąca

tylk

o je

dnej

war

stw

y fil

mu

łzow

ego.

Dla

tego

je

dnym

z na

jważ

niej

szyc

h el

emen

tów

tera

pii j

est w

łaś-

ciw

a hi

gien

a po

wie

rzch

ni g

ałki

ocz

nej. W

prz

ypad

ku

obja

wów

ze st

rony

pow

iek

stos

ujem

y pr

epar

aty

pozw

a-la

jące

usu

nąć

resz

tki z

asch

nięt

ej w

ydzi

elin

y m

eibu

m,

złus

zczo

nych

kom

órek

czy

zast

osow

anyc

h m

aści

. Za

stos

owan

ie o

kład

ów ro

zgrz

ewaj

ącyc

h, tz

w. w

ilgot

ne-

go c

iepł

a, m

a na

cel

u po

szer

zeni

e uj

ść g

rucz

ołów

Mei

-bo

ma

i pom

oc p

rzy

późn

iejsz

ym m

asaż

u po

wie

k –

ich

odbl

okow

anie

i opr

óżni

enie

z pa

tolo

gicz

nej w

ydzi

elin

y.

Ciep

ły k

ompr

es p

rzyg

otow

ujem

y w

ten

spos

ób, ż

e pr

zele

wam

y ja

łow

y ga

zik

( 5 c

m x

5 c

m) z

agot

owan

ą w

odą

i poz

osta

wia

my

do o

styg

nięc

ia d

o te

mpe

ratu

ry

odcz

uwan

ej ja

ko „p

rzyj

emne

” cie

pło

i kła

dzie

my

na za

-m

knię

te p

owie

ki. Is

tnie

ją ró

wni

eż sp

ecja

lne

okul

ary

(np.

Bl

epha

stea

m),

któr

e w

spos

ób k

ontr

olow

any

pozw

alaj

ą na

grze

wać

pow

ieki

.W

prz

ypad

ku in

fekc

ji br

zegó

w p

owie

k nu

żeńc

em w

le-

czen

iu st

osuj

emy

maś

ci z

1–2%

żółte

go tl

enku

rtęc

i (np

. O

phte

rgin

e, P

omm

ade

Mau

rice)

lub

2% m

etro

nida

zolu

pr

zez 3

tygo

dnie

(oso

bnik

i dor

osłe

żyj

ą 21

dni

). Ba

rdzo

sk

utec

znym

lecz

enie

m te

j cho

roby

jest

zast

osow

anie

w

ycią

gu z

olej

ku h

erba

cian

ego

w st

ężen

iu o

d 20

do

50%

na

brze

gi p

owie

k. P

repa

rat j

est l

epie

j tol

erow

any

i mni

ej a

lerg

izuj

ący

niż ż

ółty

tlen

ek rt

ęci.

Zabi

egi c

hiru

rgic

zne

są n

iezb

ędne

w p

rzyp

adku

złeg

o us

taw

ieni

a po

wie

ki (n

p. p

odw

inię

ciu,

odw

inię

ciu)

czy

ni

epra

wid

łow

ym w

zroś

cie

rzęs

, itp.

5. Stern M.E., Beuerman R.W., Fox R.I., et al., The pa-thology of dry eye: the interaction between the ocular surface and lacrimal glands. Cornea 1998, 17; (6), 584–589.

6. Nemet A.Y, Viker S., Kaiserman I., Associated Mor-bidity of Blepharitis. Ophthalmology 2011, 118; 1062.

7. Lozato P.A., Pisella P.J., Baudouin C., The lipid layer of the lacrimal tear film: physiology and pathology. J. Fr. Ophtalmol. 2001, 24; (6), 643–658.

1. The International Dry Eye Workshop: IOVS, Special Issue 2007, Vol. 5, No2.

2. The International Workshop on Meibomian Gland Dysfunction; IOVS, Special Issue 2011, Vol. 52, No. 4.

3. Kański J.J., Okulistyka kliniczna. Wyd. III. Górnicki Wyd. Med. Wrocław 2009.

4. American Academy of Ophthalmology: Punctal oc-clusion for the dry eye. Three-year revision. Ophthal-mology 1997, 104; (9), 1521–1524.

PIŚmIENNICTWO

Redakcja

MAREK E. PROST


KLINICZNAFARMAKOLOGIAOKULISTYCZNA


Niniejsza książka została pomyślana jako całościowe opracowanieporuszające wszystkie aspekty leczenia chorób oczu. Czytelnik znajdziew niej informacje dotyczące zasad stosowania leków do oczu, ichpenetracji do tkanek oka, farmakokinetyki i farmakodynamiki. Omówionorównież wady i zalety różnych postaci leków do oczu, działanianiepożądane, interakcję i toksykologię leków, metody sporządzania lekówrecepturowych, podstawy prawne wystawiania recept, wpływ środkówkonserwujących na tkanki oczu.

Książka adresowana jest nie tylko do lekarzy okulistów, lecz takżedo farmaceutów, farmakologów i lekarzy innych specjalności leczącychchorych, u których poza chorobą podstawową będą równocześniewystępowały schorzenia narządu wzroku. Mogą z niej korzystać rezydenciw zakresie okulistyki, studenci farmacji i medycyny.


KLIN

ICZ

NA

FA

RM

AK

OLO

GIA

O

KU

LISTYC

ZN

A

WYDANIE 2

www.edraurban.pl

Prost-2_okladka2a_Prost2 2016-05-25 14:43 Page 4

kliniczna farmakologia okulistyczna

Documents