tÜrkİye cumhurİyetİ’ne yÖnelİk dÜnya bankasi Ülke ......ele alınmasına yardımcı olacak...

TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE YÖNELİK DÜNYA BANKASI

ÜLKE İŞBİRLİĞİ STRATEJİSİ2012 - 2015

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

wb425962

Typewritten Text

75520

2008 MY – 2011 MY dönemini kapsayan son Ülke İşbirliği Stratejisi (Rapor 42026 TR) İcra Direktörleri tarafından 28 Şubat 2008 tarihinde görüşülmüştür. 2008 MY – 2011 MY Ülke İşbirliği Stratejisi İlerleme Raporu (Rapor No. 51689 TR) 3 Aralık 2009 tarihinde yayınlanmıştır.

KUR DEĞERLERİ

Para Birimi: 8 Şubat 2012 itibariyle 1 ABD$ = 1,74 Türk Lirası (TL)

MALİ YIL

1 Ocak – 31 Aralık

KISALTMALAR

AAA Analitik ve İstişari Çalışmalar AKP Adalet ve Kalkınma Partisi ALMP Aktif İşgücü Piyasası Programları APL Uyarlanabilir Politika Kredisi CA Cari Açık TCMB Türkiye Cumhuriyeti Merkez

Bankası CEM Ülke Ekonomik Memorandumu CPS Ülke İşbirliği Stratejisi STÖ Sivil Toplum Örgütü CTF Temiz Teknoloji Fonu DPL Kalkınma Politikası Kredisi EBRD Avrupa İmar ve Kalkınma BankasıEC Avrupa Komisyonu EÇE Erken Çocukluk Eğitimi ÇED Çevresel Etki Değerlendirme ESES Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji

GüvenliğiESW Ekonomik ve Sektör Çalışması AB Avrupa Birliği EUR Avro YDY Yabancı Doğrudan Yatırım FCO Birleşik Krallık Dış İşleri Bakanlığı GSYH Gayrisafi Yurtiçi Hasıla HDI Beşeri Gelişim Endeksi SDP Sağlıkta Dönüşüm Programı IBRD Uluslararası İmar ve Kalkınma

Bankası ICA Yatırım Ortamı Değerlendirmesi IDF Kurumsal Gelişim Fonu IFC Uluslararası Finans Kurumu UFK Uluslararası Finans Kuruluşları IMF Uluslararası Para Fonu IPA Katılım Öncesi Yardım Aracı İŞKUR Türkiye İş Kurumu İSMEP İstanbul Deprem Riskini Azaltma

ve Acil Durum Hazırlık Projesi JPPR Ortak Portföy Performans

İncelemesi

KENTGES Ulusal Entegre Kentsel Gelişim Stratejisi

M&E İzleme ve Değerlendirme MDG Binyıl Kalkınma Hedefl eri MIC Orta Gelirli Ülke MIGA Çok Tarafl ı Yatırım Garanti

Ajansı MB Maliye Bakanlığı SB Sağlık Bakanlığı OVP Orta Vadeli Program (Türkiye)MW Megavat STK Sivil Toplum Kuruluşu ODA Resmi Kalkınma Yardımı OECD Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma ÖrgütüKMY Kamu Mali Yönetimi Ar-Ge Araştırma ve Geliştirme KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükteki

İşletmeler KİT Kamu İktisadi Teşebbüsü SGK Sosyal Güvenlik Kurumu SSTF Güney-Güney Deneyim Paylaşımı

Vakıf Fonu SWAp Sektör Yaklaşımı TY Teknik Yardım TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim

ŞirketiTL Türk Lirası TOG Toplum Gönüllüleri Vakfı UN Birleşmiş Milletler UNDP Birleşmiş Milletler Kalkınma

ProgramıUNICEF Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu WBG Dünya Bankası Grubu YOIKK Yatırım Ortamını İyileştirme

Koordinasyon Kurulu (Türkiye)

Geridönüşümlü Kağıt

TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE YÖNELİK DÜNYA BANKASIÜLKE İŞBİRLİĞİ STRATEJİSİ 2012-2015

YÖNETİCİ ÖZETİ ....................................................................................................................................................... iiiI. ÜLKE GÖRÜNÜMÜ .............................................................................................................................................. 1 Ülke Arka Planı ve Siyasi ve Sosyal Görünüm ................................................................................................... 1II. EKONOMİK GÖRÜNÜM .................................................................................................................................... 3III. VİZYON VE KALKINMA ZORLUKLARI ........................................................................................................ 7 Rekabet Gücünü ve İstihdamı Arttırma Zorluğu ............................................................................................... 7 Eşitliği ve Kamu Hizmetlerini İyileştirme Zorluğu .......................................................................................... 10 Sürdürülebilir Kalkınmayı Derinleştirme Zorluğu .......................................................................................... 14IV. TÜRKİYE-DÜNYA BANKASI GRUBU İŞBİRLİĞİ ...................................................................................... 17 Önceki Ülke İşbirliği Stratejisi ............................................................................................................................. 17 2008-11 MY Ülke İşbirliği Stratejisi Tamamlama Raporundan Çıkarılan Dersler ....................................... 18 Paydaş İstişareleri ve Müşteri Ülke Anketi........................................................................................................ 19V. SONUÇ ALANLARI ............................................................................................................................................ 21 2012-15 MY Ülke İşbirliği Stratejisinin Stratejik Amaçları ............................................................................... 21 Ortak Bir İşbirliği Alanı: Türkiye’nin Deneyimlerinin, Sonuçlarının, Bilgi ve Kapasitesinin Paylaşılması ...........28VI. UYGULAMA ......................................................................................................................................................... 31 2012-15 MY İşbirliği Stratejisinin Uygulanması ................................................................................................ 31VII. RİSKLER................................................................................................................................................................ 33

CPS-EKLER Ek 1: Türkiye – Dünya Bankası Grubu Ülke İşbirliği Stratejisi 2012-15 MY: Sonuç Çerçevesi .............. 34Ek 2: Makroekonomik Gelişmeler ve Sürdürülebilirlik Analizi ................................................................. 40Ek 3: 2008-11 MY Ülke İşbirliği Stratejisi Tamamlama Raporu ................................................................... 49

CPS STANDART EK TABLOLARIEk A2: Bir Bakışta Ülke Görünümü ...................................................................................................................... 75Ek B2: Banka Portföy Performansı ve Yönetimi ile ilgili Seçilen Göstergeler ................................................ 78Ek B3 IBRD Gösterge Finansman Programı 2012-15 MY ................................................................................. 79Ek B3: IFC Yatırım Operasyonları Programı ....................................................................................................... 80Ek B4 IBRD Gösterge Finansman Dışı Programı 2012-15 MY .......................................................................... 81Ek B5: Sosyal Göstergeler ........................................................................................................................................ 82

İÇİNDEKİLER

Ek B6: Kilit Ekonomik Göstergeler ........................................................................................................................ 83Ek B7: Kilit Yükümlülük Göstergeleri .................................................................................................................. 85Ek B8: IBRD Operasyon Portföyü ......................................................................................................................... 86Ek B8: IFC Taahhüt Edilen ve Kullandırılan-Ödenmemiş Yatırım Portföyü .................................................. 87

TABLOLAR:Tablo 1: Bazı Makroekonomik Göstergeler (2005-2011) ............................................................................................ 4Tablo 2: Orta Vadeli Makroekonomik Projeksiyonlar ve Hedefl er ......................................................................... 6Tablo 3: 2012-15 MY Dönemi için Öngörülen IBRD Finansman Programı .......................................................... 28

ŞEKİLLER: Şekil A: Türkiye CPS 12-15 MY: Stratejik Amaçlar ve CPS Sonuç Alanları .........................................................ivŞekil 1: Sermaye Girişlerinin Bileşimi .......................................................................................................................... 4Şekil 2: 1997-2010 Döneminde Türkiye’nin İhracat Pazarının Çeşitlenmesi .......................................................... 8Şekil 3: Türkiye CPS 12-15 MY: Stratejik Amaçlar ve CPS Sonuç Alanları ......................................................... 21

METİN KUTULARI: Metin Kutusu 1: Ekonomik Büyümenin Temelini Oluşturacak Yönetişimin Uygulanması ............................. 13Metin Kutusu 2: Türkiye’nin Deneyimlerini Paylaşmak —İki Başarı Hikayesi .................................................. 29

Harita No.33501

IBRD IFC MIGA

Başkan Yardımcısı Philippe Le Houérou Dimitris Tsitsiragos Izumi Kobayashi

Ülke Direktörü Martin Raiser 1 Ocak 2012’den beriUlrich Zachau 30 Aralık 2011’e kadar Sybile Lazar Ravi Vish

Görev Ekibi Lideri Ina-Marlene Ruthenberg George Konda Franciscus Linden

Ülke Operasyonlar Sorumlusu Benjamin Welch

Bu Ülke İşbirliği Stratejisi (CPS), mevcut ve önceki IBRD Ülke Direktörleri Martin Raiser ve Ulrich Zachau ile IFC Ortak Direktörü Sybile Lazar’ın rehberliği altında, Görev Ekibi Lideri ve IBRD Türkiye Ülke Program Koordinatörü Ina-Marlene Ruthenberg’in liderliğini yaptığı bir ekip tarafından hazırlanmıştır. IFC ekibinin liderliğini IFC Avrupa ve Orta Asya Bölümü Baş Ekonomisti George Konda yapmıştır. MIGA ekibinin liderliğini ise Kıdemli Risk Yönetimi Görevlisi Franciscus Linden yapmıştır.

CPS ekibinde Benjamin Welch, Carlos Piñerúa, Cristobal Ridao-Cano, Florian Fichtl, Mara Warwick, Marina Wes ve Tunya Celasin yer almıştır. Michelle McCue ve Zafar Ahmed (danışman) ekibe destek sağlamıştır.

Stratejinin hazırlanmasına Türkiye Ülke Ekibinin aşağıdaki üyeleri ve diğer çalışma arkadaşları önemli katkıda bulunmuşlardır: Adriana Jordanova Damianova; Agi Kiss; Ahmet Levent Yener; Alper Ahmet Oğuz; Aziz Bouzaher; Brian G. Bedard; Carla Pittalis; Cevdet Çağdaş Ünal; Cristian Aedo, Donato De Rosa; Elif Ayhan; Elif Yonca Yükseker; Esra Arıkan; Fisun Altınbaş; Funda Canlı; Isfandyar Zaman Khan; John Balafoutis; Jolanta Kryspin-Watson; Kamer Karakurum Özdemir; Kari Nyman; Martha Lawrence; Mediha Ağar; Nathalie Weier Johnson; Naveed Hassan Naqvi; Özerk Aslan; Özgür Avcuoğlu; Paul Levy; Pınar Baydar; Rekha Menon; Salih Kemal Kalyoncu; Sameer Shukla; Seda Aroymak; Selma Karaman; Sergio Gonzalez; Serkan Tekneci; Shinya Nishimura; Simon Davies, Steen Byskov; Stephen Karam; Tatyana Leonova; Ülker Karamullaoğlu; Yeşim Akcollu; Zeynep Lalik (IBRD).

Dünya Bankası Grubu Türkiye Ülke Ekibinin diğer üyeleri de (IBRD, IFC ve MIGA dahil olmak üzere) katkıda bulunmuşlardır.

iii

YÖNETİCİ ÖZETİ

i. Türkiye’nin geçmiş on yılda kaydettiği hızlı büyüme ve kalkınma, küresel ekonominin başarı öykülerinden birisini oluşturmaktadır. Bugün Türkiye 75 milyonluk nüfusu ve 735 milyar ABD$ düzeyindeki GSYH’si ile üst orta gelirli bir ülkedir ve dünyadaki 16. büyük ekonomiye sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 yılına kadar dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri haline gelmek Hükümet hedefi olarak açıklanmıştır. Türkiye AB üyeliği için bir aday ülkedir, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G20 üyesidir ve iki tarafl ı Resmi Kalkınma Yardımlarının (ODA) giderek daha fazla önem kazanan bir donörüdür. Türkiye, Dünya Bankası Grubu’nun (WBG) en büyük orta gelirli ortaklarından birisidir.

ii. Türkiye önümüzdeki dönemde Avrupa borç krizinin yayılma etkileri de dahil olmak üzere önemli ekonomik riskler ile karşı karşıyadır. Yurt içi tasarrufl arı düşük düzeyde olan Türkiye’nin ekonomik büyümesi yatırımları ve büyümeyi fi nanse edecek sermaye girişlerine bağlıdır. Ülkedeki yüksek cari açık ve fi nansman bileşimi kritik endişe kaynakları olmaya devam etmektedir. Küresel faaliyetlerdeki zayıf görünüm ve daha ciddi uluslararası fi nansman sıkıntıları Türkiye’ye yayılma potansiyeli taşımaktadır. Türkiye’nin dış fi nansmana olan bağımlılığı ülkeyi ani yükseliş ve düşük döngülerine eğilimli hale getirmiştir ve önümüzdeki dönemdeki kilit zorluk 2010 ve 2011 yıllarında kaydedilen yüksek büyüme oranlarından sonra yumuşak bir iniş sağlamak olacaktır.

iii. Özellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri olmak üzere başka ülkeler, son yıllarda kaydettiği gelir artışları ve sosyal sonuçlar itibariyle Türkiye’yi ilgi çekici bir kalkınma modeli olarak takip etmektedirler. On yıldan kısa bir süre içerisinde kişi başına düşen gelir neredeyse üç katına çıkmıştır ve şu anda 10.000 ABD$’nı geçmiş durumdadır. Hükümet’in 2023 “vizyonu” kişi başına gelirin 25.000 ABD$’na ulaşmasını amaçlamaktadır. 2003 yılında yüzde 28,1 olan yoksulluk oranı 2008 yılında yüzde 17,1’e düşmüş, 2009 yılında ise küresel kriz sonucunda 1 puanlık bir artışla yüzde 18,1’e yükselmiştir. Krizin hanehalklarını etkilediği ana kanal olan işgücü piyasalarında hızlı bir toparlanma yaşandığından dolayı 2009 yılından bu yana yoksulluk oranının tekrar düşüşe geçtiği tahmin edilmektedir. Ekim 2011 itibariyle mevsimsel olarak düzeltilmiş işsizlik oranı yüzde 9,1 olarak, istihdam oranı ise yüzde 45,4 olarak gerçekleşmiş ve kriz öncesi seviyelere göre bile iyileşme kaydedilmiştir. Bu başarıların altında ekonomik büyüme ve sosyal politikalar yatmaktadır. Örneğin, 2003 yılında ülke çapında başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Programının sonuçları, özellikle kadınlar olmak üzere Türk halkının sağlık durumlarında kayda değer kazanımlar sağlandığını göstermektedir. Öte yandan, bölgesel eşitsizlikler, cinsiyet eşitsizlikleri ve başka alanlardaki eşitsizlikler devam etmektedir ve önemli bir zorluk teşkil etmektedir.

iv. Bu Ülke İşbirliği Stratejisi (CPS) Türkiye’nin hızlı, sürdürülebilir, içerici ve çevreye duyarlı bir büyüme sağlama hedefi ne katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Stratejinin tasarımı, özellikle Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) 1 ve Orta Vadeli Program (2012-2014) olmak üzere Türkiye’nin kendi kalkınma çerçevelerinde belirlenen öncelikleri yansıtmaktadır ve değişikliklere karşı uyarlama konusunda esnek olması amaçlanmaktadır. Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’deki desteğinin temel kriteri; kalkınma zorluklarının ele alınmasına yardımcı olacak fi nansman, analiz, danışmanlık ve uygulama desteği ile karşılaştırma ölçütleri sunmaya ve politika ve programların geliştirilmesine ve uygulanmasına yardımcı olmaya yönelik küresel bilgi paylaşımı yoluyla sağlanacak ‘stratejik katma değer’dir.

1 2014 yılından itibaren başlayacak olan Onuncu Kalkınma Planı hazırlanmaktadır.

iv

v. CPS’in üç temel stratejik amacı ve ekseni bulunmaktadır: rekabet gücünün ve istihdamın arttırılması; eşitliğin ve kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi; ve sürdürülebilir kalkınmanın derinleştirilmesi. Bu amaçlara ulaşmak için, Türkiye Hükümeti, özel sektör, sivil toplum ve Dünya Bankası Grubu dört yıllık CPS dönemi boyunca Şekil A’da belirtilen on adet kilit sonuç doğrultusunda birlikte çalışmayı planlamaktadır.

vi. Stratejik Amaç 1: ‘Rekabet Gücünün ve İstihdamın Arttırılması’. Planlanan CPS faaliyetleri arasında şunlar bulunmaktadır: (i) halihazırda hazırlanmakta olan Ulusal İstihdam Stratejisinin kabulünü ve uygulanmasını Kalkınma Politikası Kredisi (DPL) fi nansmanı ve analitik ve istişare çalışmalar (AAA) ile desteklemek. Bu faaliyetin amacı; özellikle beceri seviyesi düşük gençlerin ve kadınların kayıtlı istihdama dahil edilmesi ve becerilerin yükseltilmesi üzerinde odaklanan istihdam aktivasyon programlarının genişletilmesi olmak üzere üretken istihdamı arttırmaktır; (ii) Yatırım ve iş ortamı reformları için ve ulusal rekabet politika çerçevesi ile ilgili gözden geçirmenin tamamlanması için destek sağlamak; ve (iii) Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelere (KOBİ) ve ihracatçılara orta ve uzun vadeli fi nansman sağlamak.

Şekil A: Türkiye CPS 12-15 MY: Stratejik Amaçlar ve CPS Sonuç Alanları

vii. Stratejik Amaç 2: ‘Eşitliğin ve Kamu Hizmetlerinin İyileştirilmesi. Planlanan CPS faaliyetleri arasında şunlar bulunmaktadır: (i) erken çocukluk eğitimine (EÇE) yönelik fi nansmanı arttırmak; (ii) Sağlık Bakanlığı’nın (hizmet sağlayıcı rolünü değil) liderlik fonksiyonlarını güçlendirmek; (iii) özel sektör Fırsat Eşitliği sertifi kasyon programını geliştirmek ve uygulamak; ve (iv) kamu iktisadi teşebbüslerinde (KİT) yönetişim ile ilgili analitik ve istişari çalışmalar.

viii. Stratejik Amaç 3: ‘Sürdürülebilir Kalkınmanın Derinleştirilmesi. Planlanan CPS faaliyetleri arasında şunlar bulunmaktadır: (i) enerji, çevre ve iklim değişikliği zorluklarının daha bütüncül bir şekilde ele alınmasına yönelik politika danışmanlığı ve fi nansman sağlamak; (ii) su havzası yönetim stratejisinin tamamlanması için destek sağlamak; ve (iii) Türkiye’nin 2010-2023 Entegre Kentsel Gelişim Stratejisi ve Eylem Planını esas alan Sürdürülebilir Şehirler Programı için IBRD ve IFC aracılığıyla analizler, danışmanlık hizmetleri ve yatırım fi nansmanı sağlamak.

v

ix. ‘Türkiye’nin Deneyimlerini, Sonuçlarını, Bilgilerini ve Kapasitesini Paylaşmak’ CPS’in üç amacının ortak bir boyutunu oluşturmaktadır. Türkiye ve Dünya Bankası, Türkiye’nin başarılı ekonomik ve sosyal reformlarının paylaşılması konusunda işbirliği yapmanın yollarını araştırmaktadır. Özellikle üzerinde durulan iki alan; sağlık sektörü politikası, reformu ve performansı ile afetlerin önlenmesi ve etkilerinin azaltılmasıdır. Dünya Bankası Grubu Türkiye’nin bu deneyimlerini ve başarılarını daha geniş bir uluslararası kitle ile paylaşmak için kendi küresel ağından yararlanmayı istemektedir.

x. Türkiye bu CPS döneminde büyük ölçekli bir borçlu olmaya devam edecek olmakla birlikte, analitik ve istişari çalışmaların rolü nispeten artacaktır. Bilgi hizmetleri ve teknik yardımlar; analiz, küresel deneyim ve uygulama desteği yoluyla değer katarlar. Hükümet’in analitik ve istişari çalışmalara olan devam eden talebini yansıtan bir şekilde, IBRD’nin Türkiye’ye yönelik çalışma programı bütçesi içerisinde AAA harcamalarının payı geçtiğimiz dört yıl boyunca istikrarlı bir şekilde artmıştır. Hükümet’in yüksek düzeylerdeki IBRD fi nansmanının sürdürülmesi talebine cevap olarak, CPS 12-15 MY 4,45 milyar ABD$ düzeyinde bir IBRD fi nansman programı öngörmektedir. IFC’nin Türkiye’deki kendi yatırım programının da yıllık 425-500 milyon ABD$ veya CPS döneminde toplam 1,7-2 milyar ABD$ düzeyinde kalması beklenmektedir.

xi. Türkiye ile olan geçmişteki işbirliğinden neler öğrenebiliriz? Dünya Bankası Grubu üç kolunun becerilerini bir araya getirdiğinde en etkili olabilmektedir: IBRD, IFC ve MIGA. Yeni CPS’te de önemli bir yer tutmaya devam edecek olan KOBİ’lerin, ihracatçıların ve enerji verimliliği yatırımlarının desteklenmesi gibi alanlarda birbirini tamamlayıcı çalışma fırsatları oldukça fazladır. 2008-11 MY CPS deneyiminden çıkarılan dersler arasında şunlar yer almaktadır:

• Uzun vadeli stratejik hedefl eri destekleyen ve bilgi ve fi nansman operasyonlarını bir araya getiren bir politika diyalogunun sistematik bir şekilde geliştirilmesi ve sürdürülmesi reformların desteklenmesi bakımından hayati öneme sahiptir.

• Bir önceki CPS döneminde başlayan çevre ve iklim değişikliği ile ilgili yeni çalışmalar, politika diyaloğu için stratejik giriş noktalarını tespit etmenin ve ülke öncelikleri değişirken bu alandaki çalışmaları güçlendirme fırsatlarını yakalamanın önemini ortaya koymaktadır.

• Önceki CPS döneminde Türk yetkililer tarafından da olumlu karşılanan izleme ve değerlendirme üzerindeki odağın arttırılması sayesinde Türkiye – Dünya Bankası Grubu işbirliği daha da derinleştirilmiştir.

• Birkaç alanda, Türkiye’nin bazıları Dünya Bankası Grubu ile ortak bir şekilde gerçekleştirilen politikaları ve reformları uluslararası düzeyde takdir kazanmıştır. Bu durum, Türkiye’nin ve Dünya Bankası Grubu’nun bilgi ve deneyimlerin bölgedeki ve dünyadaki diğer ülkeler ile paylaşılması konusunda birlikte çalışması için bir fırsat sunmaktadır.

xii. Bu CPS’in sonuçları önemli dış ekonomik risklere tabidir. Artan küresel belirsizlik ve Avrupa’da ve diğer gelişmiş ekonomilerde kötüleşen ekonomik büyüme ve istikrar beklentileri; Türk ihracatçılar için küresel talep, üretim artışı ve buna bağlı olarak mali performans, ve Türkiye’nin yatırımlarını fi nanse edecek uluslararası özel sermaye akışları bakımlarından aşağı yönlü riskler doğurmaktadır. Küresel ekonominin daha fazla bozulması gibi en ciddi riskleri azaltmanın anahtarı sağlam makroekonomik yönetimde–ve özellikle de cari açığın kontrol altına alınıp azaltılmasına yönelik önlemlerde- yatmaktadır. Orta vadede, üretkenliğin arttırılması, ihracatın genişletilip çeşitlendirilmesi, yurt içi tasarrufl arın arttırılması, enerji verimliliğinin arttırılması ve enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, Türkiye’nin dış fi nansmana olan bağımlılığını azaltmanın anahtarları olacaktır. Türkiye, karmaşık ve zorlu reformların etkili bir şekilde uygulanmasının önünde siyasi ve ekonomik riskler ile karşı karşıyadır – ancak bu riskler sistematik politika diyaloğu, katılımcı proje hazırlama ve uygulama, ve kanıta dayalı analitik çalışmalar yoluyla azaltılabilir niteliktedir. Türkiye ayrıca yakın geçmişteki trajik Van depreminin de gösterdiği gibi ciddi bir doğal afet riski ile de karşı karşıyadır.

1

I. ÜLKE GÖRÜNÜMÜ

Ülke Arka Planı ve Siyasi ve Sosyal Görünüm

1. Türkiye’nin geçmiş on yılda kaydettiği hızlı büyüme ve kalkınma, küresel ekonominin başarı öykülerinden birisini oluşturmaktadır. Bugün Türkiye 75 milyonluk nüfusu ve 735 milyar ABD$ düzeyindeki GSYH’si ile üst orta gelirli bir ülkedir ve dünyadaki 16. büyük ekonomiye sahiptir. On yıldan kısa bir süre içerisinde kişi başına düşen gelir neredeyse üç katına çıkmıştır ve şu anda 10.000 ABD$’nı geçmiş durumdadır. Standard & Poor’s Eylül 2011’de Türkiye’nin yerel para birimi cinsinden kredi notunu yatırım yapılabilir düzeye yükseltmiştir.2 Türkiye anne ve bebek ölüm oranları ve evrensel ilköğretim bakımlarından Binyıl Kalkınma Hedefl erine daha şimdiden ulaşmış durumdadır, ve 2015 yılına kadar diğer Binyıl Kalkınma Hedefl erine ulaşma yolunda başarılı bir şekilde ilerlemektedir. Türkiye AB üyeliği için bir aday ülkedir, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G20 üyesidir ve iki tarafl ı Resmi Kalkınma Yardımlarının (ODA) giderek daha fazla önem kazanan bir donörüdür3. Türkiye, Dünya Bankası Grubu’nun en büyük orta gelirli ortaklarından birisidir.

2. Uzun süredir devam eden siyasi istikrar ekonomik büyümeye yardımcı oldu. Haziran 2011’de yapılan seçimleri Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) kazanarak, tek meclisli parlamentoda 550 sandalyeden 327’sine sahip oldu ve tek partili hükümetini üçüncü döneme taşıma yetkisini elde etti. Türk halkı daha önce Eylül 2010’da gerçekleştirilen referandumda oylamaya sunulan anayasa reform paketini de onaylamıştı. Parlamento Ekim 2011’de yeni bir anayasa üzerinde çalışmaya başladı ve 2012 yıl sonuna kadar bir anayasa taslağı hazırlamayı bekliyor4. Anayasa değişikliklerinin veya yeni bir anayasanın onaylanması için parlamentoda üçte ikilik bir çoğunluk (367 veya daha fazla oy), veya referanduma götürülebilmesi için yüzde 60’lık bir çoğunluk (330 veya daha fazla oy) gerekecektir.

3. Türkiye’nin bölgesel ve küresel rolü büyüyor. Türkiye Orta Doğu ile ilişkilerini genişleterek ve Afrika, Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Asya’daki mevcudiyetini arttırarak bölgedeki ülkeler ile olan ilişkilerini güçlendirmeyi amaçlayan bir süreç başlatmıştır. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki son siyasi gelişmeler, bölgenin ve dünyanın dikkatini diğer ülkelere ilham veren Türkiye’nin siyasi ve ekonomik sistemi üzerinde yoğunlaştırmıştır. Başbakan Erdoğan Haziran 2011’deki seçim zaferi sonrası yaptığı konuşmada bu ilgiyi kabul etmiş ve Türkiye’nin tüm bölge ile olan bağlarını genişletmeyi ve derinleştirmeyi istediğini belirtmiştir.

4. Türkiye on yıllık ekonomik büyümenin desteği ile sosyal sonuçlarda kazanımlar elde etti. 2003 yılında yüzde 28,1 olan yoksulluk oranı 2008 itibariyle yüzde 17,1’e düştü (ulusal yoksulluk sınırı esas alınarak), ancak kırsal bölgelerde değişiklik olmadı. Aşırı yoksulluk neredeyse kayboldu. Eşitsizlik azaldı ancak hala bir zorluk teşkil etmeye devam etmektedir. Kriz hanehalklarını temel olarak işgücü piyasası yoluyla etkiledi. Resmi tahminlere göre kriz 2009 yılında yoksulluk oranında bir puanlık bir artışa yol açtı. Daha yakın zamanlı rakamlar henüz mevcut olmamakla birlikte, işgücü piyasalarının hızlı bir şekilde toparlanması ile birlikte yoksulluk oranının kriz sonrasında düştüğü tahmin edilmektedir. Ekim 2011 itibariyle mevsimsel olarak düzeltilmiş işsizlik oranı yüzde 9,1 olarak, istihdam oranı ise yüzde 45,4 olarak gerçekleşmiş ve kriz öncesi seviyelere göre bile iyileşme kaydedilmiştir. Bu başarıların altında ekonomik büyüme, sosyal politikalar ve 2003 yılında ülke çapında başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Programı yatmaktadır. Özellikle kadınların olmak 2 S&P, Eylül 2011’de Türkiye’nin fi nans sektöründeki “devam eden iyileşmeleri” ve yerel kredi piyasalarındaki genişlemeyi gerekçe göstererek,

ülkenin yerel para birimi cinsinden kredi notunu bir kademe yükselterek BBB olarak belirledi. 3 Türkiye’nin ODA yardımları 2003 ile 2010 arasında neredeyse 15 kat artarak 67 milyon ABD$’dan 967 milyon ABD$’na ulaşmıştır ve büyük

ölçüde iki tarafl ıdır (2010: 920 milyon ABD$ iki tarafl ı, 47 milyon ABD$ çok tarafl ı). İki tarafl ı yardımların en fazla sağlandığı ülkeler Afganistan, Kırgız Cumhuriyeti, Pakistan, Kazakistan ve Irak’tır. Türkiye’nin, Uluslararası Kalkınma Birliği’nin (IDA) 16. yenilemesine katkısı 15,5 milyon ABD$ (yüzde 0,06’lık bir pay) olmuştur ve IDA15’teki katkısı ile aynı düzeydedir.

4 Yeni bir anayasa taslağının hazırlanması ile görevli Meclis Komisyonu 2012 yılına kadar bir taslak hazırlamayı amaçlamaktadır.

2

üzere Türk halkının sağlık durumu iyileşmiştir. 2005 yılında 100.000 canlı doğumda 29 olan anne ölüm oranı 2010 yılında 16,4’e düşmüştür; 2005 yılında 25 olan bebek ölüm oranı ise 2010 yılında 10,1’e düşmüştür, ve böylelikle anne ve bebek ölüm oranları ile ilgili Binyıl Kalkınma Hedefl erine ulaşılmıştır. Özellikle kızlar için olmak üzere eğitime erişim oranında da artış kaydedilmiştir: Türkiye neredeyse ilköğretimde evrensel okullaşmaya ulaşmış, ortaöğretimdeki okullaşma oranı ise yüzde 69’a yükselmiştir.

5. Avrupa Birliği’ne (AB) katılım bir öncelik olmaya devam etmektedir. Türkiye AB ile köklü bir ilişkiye sahiptir. Avrupa Birliği Türkiye’nin en büyük ekonomik ortağıdır ve Türkiye’nin ticaretinin yüzde 46’sını oluşturmaktadır. Türkiye 1999 yılında Helsinki’de gerçekleştirilen zirvede AB üyeliği için tam aday statüsüne kavuşmuştur. Katılım müzakereleri Ekim 2005’te başlamıştır ve her ne kadar Türkiye’nin istediğinden daha yavaş olsa da ilerlemektedir. Haziran 2011 seçimlerinden sonra, Hükümet AB’ye katılım çalışmalarını yürüten kurumu bakanlık düzeyine yükselterek Avrupa Birliği Bakanlığı’nı kurmuştur. Müktesebatın 13 faslı üzerindeki müzakereler şu anda açıktır. 35 fasıldan birisi (Fasıl 25: Bilim ve Araştırma) açılmış ve geçici olarak kapanmıştır. Türkiye, stratejik amaçlarından birisi olan AB’ye katılım yolunda reformları devam ettirmeye kararlıdır. Türkiye, hem ihracat ve ithalatın daha sofi stike hale gelmesi hem de fi nansmana erişimin artması yoluyla AB ile entegrasyonun derinleştirilmesinden önemli faydalar elde etmiştir5.

5 Büyümenin Altın Kuralı: Avrupa Ekonomik Modeli'ne Görkeminin Yeniden Kazandırılması (Dünya Bankası, ISBN: 978-0-8213-8965-2, 2012).

3

6. Türkiye güçlü kamu ve özel sektör bilançolarından faydalanmakla birlikte, dışarıdan fi nanse edilen bir talep patlaması son zamanlarda Türkiye’nin direncini zayıfl atmıştır. 2010-11 dönemindeki güçlü büyüme hızla büyüyen bir cari açığa yol açmıştır. Mevcut belirsiz dış ekonomik ortamda, büyümenin önünde önemli riskler mevcuttur (özellikle 2012 yılında). Son ekonomik gelişmeler aşağıda incelenmekte ve daha sonra orta vadedeki beklentiler ve riskler ele alınmaktadır.

Son Ekonomik Gelişmeler

7. Türkiye’nin son on yıl içerisindeki makroekonomik politikaları ve yapısal reformları sağlam bir ekonomik büyüme sağlamıştır. Reel GSYH artışı 1990’larda ortalama yüzde 4 iken 2003-07 döneminde ortalama olarak neredeyse yüzde 7’ye ulaşmıştır. 2008-2009 küresel krizinin ardından büyüme tekrar hız kazanmış, 2010 yılında yüzde 9 ve 2011 yılının ilk üç çeyreğinde yüzde 9,6 olarak gerçekleşmiştir. Kişi başına gelir şu anda 10.067 ABD$ düzeyindedir. Kamu sektörünün faiz dışı dengesi 2004-2010 döneminde ortalama olarak GSYH’nin yaklaşık yüzde 2,8’i olarak gerçekleşmiştir ve gayrisafi kamu borcunun GSYH içindeki payı 2002 yılında yüzde 73,4 iken 2010 yılında yüzde 45’e düşmüştür, ancak 2008-09 küresel krizi sırasında hafi f bir artış göstermiştir.

8. Son yıllarda tüketiciler, yatırımcılar ve fi nansal piyasalarda tesis edilen güven Hükümet’in 2008-2009 küresel krizi sırasında genişlemeci makroekonomik politikalar uygulamasına olanak tanımıştır. Türkiye’nin GSYH’si 2009 yılında kısa süren ancak keskin bir düşüş (yüzde 4,8) yaşamıştır. Döngüsel ürünler üzerinde yoğunlaşan ithalat ve ihracatta 2009 yılında düşüş yaşanmıştır. Yabancı doğrudan yatırımlar önemli ölçüde yavaşlamış ve 2008 yılında GSYH’nin yüzde 2,3’ü (17 milyar ABD$) düzeyinde iken 2009 yılında yüzde 1,1’e (6,9 milyar ABD$) düşmüştür. İşsizlik oranı 2008 yılına göre 4,2 puanlık bir artışla 2009 yılında yüzde 16,1 ile en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Yetkililer bankacılık sektöründe güvenin ve likiditenin korunması için hızla önlem almışlar (rezerv gerekliliklerinin düşürülmesi ve bir “kör aracı” kredi olanağının tekrar uygulamaya konulması gibi yollarla) ve bir dizi istihdam önlemi ile birlikte mali teşvikleri uygulamaya koymuşlardır. Ekim 2008 ile Kasım 2009 arasında, gecelik faiz oranları kümülatif olarak 10,25 puan düşürülmüştür. Genel kamu mali açığı, temel olarak otomatik istikrar sağlayıcı önlemlerin (Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan bütçe transferlerinin GSYH’nin yaklaşık yüzde 1,8’i kadar arttırılması gibi) devreye sokulması sebebiyle 2008 yılındaki GSYH’nin yüzde 1,6’sı düzeyinden 2009 yılında yüzde 5,5’e yükselmiştir. Genişlemeci politikaların da yardımıyla, GSYH şu anda kriz öncesi zirveden neredeyse yüzde 10 daha yüksektir ve işsizlik oranı işgücüne katılım oranındaki yükseliş ile birlikte 2008 ortasından bu yana ilk kez Nisan 2011’de yüzde 10’un altına düşmüştür. Bununla birlikte, Türkiye yüksek büyüme performansının fi nansmanını ve artan enfl asyon oranlarını yönetmek gibi zorlu bir görevle karşı karşıyadır.

II. EKONOMİK GÖRÜNÜM

4

Şekil 1: Sermaye Girişlerinin Bileşimi

9. 2010-2011’de hızlı büyümenin tekrar başlaması ile birlikte, 2009 yılında son sekiz yıllık dönemin en düşük seviyesinde olan Türkiye’nin cari açığı 2011 yılında tarihi derecede yüksek düzeylere ulaştı ve bu açık büyük ölçüde kısa vadeli sermaye girişleri ile fi nanse edildi. 2009 yılında 14 milyar ABD$ (GSYH’nin yüzde 2,3’ü) olan cari açık, 2010 yılında 47,1 milyar ABD$’na (GSYH’nin yüzde 6,4’ü) ve Kasım 2011 itibariyle son 12 aylık bazda 77,8 milyar ABD$’na (GSYH’nin yüzde 9,8’i) yükseldi. Ayrıca, cari açığın fi nansman bileşiminde kötüleşme yaşandı; toplam girişlerde yabancı doğrudan yatırımların payı 2007’deki yüzde 45 düzeyinden 2011 yılında yüzde 18’e düştü (Şekil 1). Ticaret açığının önemli bir kısmı enerjiden kaynaklanıyor olmakla birlikte (son yıllarda GSYH’nin ortalama yüzde 5’i), enerji dışı denge kötüleşmeye önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Özel sektör cari açığın büyük bir kısmını oluşturmuş ve buna paralel olarak özel sektörün dış borcu da 2008 yılındaki 188 milyar ABD$ düzeyinden 2011 yılında 202,2 milyar ABD$’na yükselmiştir. Cari açık fi nansmanının yüksek düzeyi ve kısa vadeli yapısı yakın gelecekte devam edecek gibi görünmektedir. Bununla ilişkili olarak, küresel fi nansal piyasalarda artan riskten kaçınma eğiliminin Türkiye’yi etkilemesi halinde, büyümede önemli bir yavaşlama riski de ortaya çıkacaktır.

Tablo 1: Bazı Makroekonomik Göstergeler (2005-2011) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Tah.

GSYH Artışı (%) 8.4 6.9 4.7 0.7 -4.8 9.0 8.0

Yatırım (GSYH’nin %’si) 20.4 22.4 21.4 22.1 15.3 20.2 23.0

Yurt içi Tasarrufl ar (GSYH’nin %’si) 15.9 16.6 15.5 16.8 13.2 13.9 13.3

İşsizlik Oranı (%) 10.6 10.2 10.3 11.0 14.0 11.9 9.8*

TÜFE Enfl asyon (%) (dönem sonu) 7.7 9.7 8.4 10.1 6.5 6.4 10.5*

Kamu Sektörü Faiz Dışı Dengesi / GSYH, % 5.0 4.5 3.2 1.6 -1.0 0.8 1.2

Gayrisafi Kamu Borcu / GSYH 54.1 48.2 42.2 42.9 48.9 45.0 40.2

Gayrisafi Dış Borç / GSYH 35.3 39.5 38.5 37.8 43.6 39.5 41.3

Cari Açık/GSYH (%) 4.6 6.1 5.8 5.7 2.3 6.4 9.8

Rezervler (milyar ABD$) (altın dahil) 50.2 60.7 74.7 72.9 74.8 86.0 88.2*

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, TCMB, TÜİK, Seçilen 2011 değişkenleri için Banka tahminleri. *Gerçekleşen

5

10. Yüksek büyüme temel mali dengedeki iyileşmelerin devam etmesini sağladı; ancak faiz dışı harcamalar hâlâ kriz öncesi seviyelerin üzerinde. 2009 yılında GSYH’nin yüzde 5,5’i düzeyinde olan genel kamu mali açığı 2011 yılında tahmini olarak yüzde 1,2’ye düşmüştür ve kamu borcunun GSYH’ye oranı 2008 yılında kriz ile ilişkili olarak yaşanan artıştan sonra tekrar aşağı yönlü olarak seyretmeye başlamıştır. Mali açıktaki azalma vergi gelirlerinin güçlü döngüsel yapısını yansıtmaktadır, ancak uygulamaya konulan kapsamlı bir vergi yeniden yapılandırma programı ve faiz giderlerindeki azalma da buna katkıda bulunmuştur. Bununla birlikte, faiz dışı giderler kriz öncesi düzeylerin önemli ölçüde üzerindedir ve bunun temel sebeplerinden birisi yüksek sermaye yatırımları, ücret ve emeklilik maaşı giderleridir. Döngüsel faktörlere göre düzeltme yapıldığında, altta yatan yapısal mali pozisyonda gevşeme olduğu görülmektedir -2007 yılında GSYH’nin yüzde 1,3’ü kadar bir yapısal faiz dışı fazla gerçekleşmiş iken, 2011 yılında GSYH’nin yaklaşık yüzde 1’i kadar bir açık gerçekleşmiştir.

11. Zor politika ödünleşimleri ile karşı karşıya kalan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) ‘alışılmışın dışında’ bir politika uygulamış ve 2011 yılının sonlarında sıkılaştırıcı bir konuma geçmiştir. Zayıf bir küresel ekonomi, Avro bölgesindeki kriz ve 2010 yılındaki yüksek sermaye girişlerinden ve Lira üzerindeki yukarı yönlü baskıdan 2011 yılında azalan sermaye girişlerine ve Lira üzerindeki aşağı yönlü baskıya geçiş zor ekonomik politika ödünleşimleri ortaya koymuştur. 2010 yılının sonlarında, hızla artan sermaye girişleri karşısında TCMB ‘alışılmışın dışında’ bir para politikası benimseyerek gecelik faiz oranlarını düşürmüştür. Bunun amacı, bir yandan yurt içi kredileri kısmaya yönelik olarak rezerv gerekliliklerini arttırırken aynı zamanda portföy yatırımcılarını lira cinsinden varlıklarda kısa vadeli ‘faiz arbitrajı’ pozisyonu almaktan caydırmaktı. Bunun sonucunda lira önemli ölçüde zayıfl arken, Haziran 2011’de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından makro-ihtiyati çerçevede önlemlerin uygulamaya konulması ile birlikte kredi artışında bir yavaşlama başlamıştır. Küresel ekonomi ile ilgili endişeleri ve yurt içinde bir yavaşlamanın ilk göstergelerini dikkate alan TCMB, Ağustos ayının başında politika faiz oranını 50 baz puan düşürdü. Enfl asyonda yaşanan artış (temel olarak Kasım 2010’dan bu yana kümülatif olarak yüzde 30’a ulaşan değer kaybının bir yansıması olarak) karşısında, TCMB Ekim 2011 ortalarından bu yana para politikasında bir sıkılaşmaya giderek, diğerlerinin yanında gecelik borç verme oranlarını düşürmüş ve yüksek miktarlı döviz satış ihalelerine ve doğrudan müdahalelere başlamıştır. Sonuç olarak, Aralık 2010’da yüzde 6,5 olan bankalar arası gecelik faiz oranı Aralık 2011’de yüzde 11,2’ye yükselmiştir ve yine aynı dönemde gösterge niteliğindeki devlet tahvili faiz oranı yüzde 7,11’den yüzde 11,04’e yükselmiştir.

12. İhtiyaçlarda ani bir artış olması halinde, Türkiye’nin kamu güvenlik ağı kapasitesi ve hazırlık düzeyi orta seviyededir. Sosyal yardım harcamaları hala uluslararası standartlara göre düşüktür (2010 yılında GSYH’nin yüzde 1,2’si), ancak hızlı bir şekilde artmaktadır (2012 yılı için yüzde 40’lık bir bütçe artışı sağlanmıştır). Yeşil Kart ve Şartlı Nakit Transferi gibi büyük programların yanında çok sayıda küçük program mevcuttur. Sosyal yardımlardan sorumlu yeni bir bakanlığın kurulması ve Entegre Sosyal Yardım Bilgi Sisteminin (SOYBİS) uygulamaya konulması sayesinde bu programlar şu anda daha iyi bir şekilde entegre edilmiş durumdadır. Tüm yardımları hedefl eyen tek ve daha iyi bir gelir testi geliştirmeye yönelik çabalar ile birlikte, bu yeni sistem sosyal yardım sisteminin tek bir gelir testi yoluyla uygunluk durumunu otomatik ve nesnel olarak tespit ederek gelecekteki krizlere daha iyi cevap verebilmesini sağlayacaktır.

Orta Vadeli Ekonomik Beklentiler 13. Büyümenin 2012 yılında önemli ölçüde yavaşlaması ve orta vadede toparlanarak yıllık yaklaşık yüzde 5 seviyelerine ulaşması beklenmektedir. Kredi artışındaki yavaşlamanın ve iç ve dış talepteki düşüşün ardından, 2011 yılının ilk üç çeyreğinde yüzde 9,6 olarak gerçekleşen büyümenin 2011 yılının son çeyreğinde yavaşlaması beklenmektedir. Yıllık bazdaki haftalık kredi artış oranı Aralık 2011 ortasında yüzde 23’e düşmüştür ve bu oran Ocak 2011’de ulaştığı zirve olan yüzde 50 düzeyinin yarısından daha azdır. Yıllık GSYH artışının 2011 yılında yüzde 8 civarında ve 2012 yılında yüzde 3 civarında gerçekleşmesi beklenmektedir. 2012 sonrasındaki orta vadeli makroekonomik görünüm daha olumludur ve Hükümet’in Orta Vadeli Programı doğrultusunda özel sektörün başını çektiği güçlü bir iç talep ile birlikte yıllık yaklaşık yüzde 5’lik bir GSYH artışı öngörülmektedir. Öngörülen bu büyüme orta vadede yüzde 5-6 civarındaki cari açığı fi nanse etmeye yönelik sermaye girişlerine dayanmaktadır.

6

14. Orta Vadeli Programda öngörülen büyüme seyri Türkiye’nin henüz tamamlanmamış yapısal reform gündemindeki ilerlemenin sürdürülmesi koşuluna dayandırılmıştır. Bu reformlar arasında yeni ticaret kanununun ve borçlar kanununun uygulanması; işgücü piyasası reformu; uzun vadeli mali tasarrufl arı arttırmaya yönelik önlemler; ve elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının daha fazla kullanılması ve enerji verimliliğinin arttırılması yoluyla ithal yakıta olan bağımlılığın azaltılmasına yönelik önlemler yer almaktadır.

Tablo 2: Orta Vadeli Makroekonomik Projeksiyonlar ve Hedefl er2012 2013 2014 2015 2016

Büyüme (%) 2.9 4 5 5 5

TÜFE Enfl asyonu (%) (dönem sonu) 7 5.2 5 5 5

Kamu Sektörü Faiz Dışı Dengesi / GSYH, % 1.3 1.1 1.4 1.7 1.9

Gayrisafi Kamu Borcu / GSYH1 38.4 37.0 35.2 33.2 31.2

Gayrisafi Dış Borç / GSYH 42.6 43.0 42.6 41.8 41.1

Cari Açık (milyar ABD$) 63.7 66.0 66.4 64.9 61.1

Cari Açık / GSYH (%) 7.6 7.3 6.9 6.3 5.6

Rezervler (milyar ABD$) (altın dahil) 90.4 91.9 95.1 97.1 100.81 Dünya Bankası personelinin toplam kamu borç stokuna (OVP’de belirtilen AB tanımlı genel kamu borç stoku ile uyumlu olarak) ve gayrisafi dış borç stokuna ilişkin tahminleri.

Kaynak: Dünya Bankası Personeli Projeksiyonları

15. Baz senaryodaki olumlu görünüme rağmen, bir dizi dış ve iç faktör Avrupa borç krizinin yayılma etkileri de dahil olmak üzere ileriye dönük önemli riskler ortaya koymaktadır. Yurt içi tasarrufl arı düşük seviyede olan Türkiye’nin ekonomik büyümesi ithalatı fi nanse etmeye yönelik sermaye girişlerine bağlıdır. Ülkenin yüksek cari açığı ve fi nansman bileşimi kritik endişe kaynakları olmaya devam etmektedir. Avro bölgesindeki krizin derinleşmesi ve buna bağlı olarak güven arayışı içerisinde yükselen piyasalara sermaye girişlerinin ani olarak durması ihtimalini esas alan senaryoda, Türkiye yeni bir resesyon durumu ile karşı karşıya kalabilir. Sürdürülebilirlik analizi için, bakınız Ek 2.

7

16. Türkiye Hükümeti iddialı kalkınma hedefl eri belirlemiştir. Türkiye, cumhuriyetin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 yılına kadar dünyanın 10 büyük ekonomisinden birisi haline gelmeyi amaçlamaktadır. Hükümet’in 2023 ‘vizyonu’6 2 trilyon ABD$’lık bir gayrisafi yurtiçi hasıla; 1 trilyon ABD$’nın üzerinde bir dış ticaret hacmi; 25.000 ABD$’na ulaşan bir kişi başına düşen gelir; ve yüzde 5’e düşmüş bir işsizlik oranı öngörmektedir. Türkiye aynı zamanda AB ile tam üyelik müzakerelerinin tamamlanmasını; İstanbul’un önde gelen bir uluslararası fi nans merkezi haline getirilmesini ve hem bölgede hem de dünya çapında önde gelen bir üretim ve hizmet merkezi haline gelmeyi amaçlamaktadır7.

17. Türkiye’nin kalkınma hedefl erine ulaşabilmek ve sürdürülebilir bir büyümeyi gerçekleştirebilmek için, Hükümet Dokuzuncu Kalkınma Planında (2007-2013)8, Orta Vadeli Programında (2012-2014) ve yıllık programlarında belirtilen çeşitli ekonomik politikaları ve yapısal reformları takip etmektedir. Öncelikler arasında şunlar yer almaktadır: (i) istikrarı korumaya ve kısa ve orta vadeli kırılganlıkları azaltmaya yönelik sağlam makroekonomik politikalar ve ilgili yapısal mali politikalar; (ii) rekabet gücünü arttırmaya ve özellikle kadınlar ve gençler için olmak üzere istihdam yaratmak için gerçekleştirilecek yatırım ortamı, işgücü piyasası ve beceri reformları; (iii) temel eğitim reformları ve üretkenliği arttırmaya ve fırsat eşitliği yoluyla büyümenin kazanımlarının paylaşılmasına yönelik sağlık ve sosyal refah reformlarının sürdürülmesi; ve (iv) enerji verimliliğini arttırmaya yönelik enerji ve su sektörü reformlarının ve yatırımlarının sürdürülmesi; yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, enerji arz güvenliğinin arttırılması, sera gazı salımlarının azaltılması ve iklim değişikliği etkilerinin azaltılması ve uyum sağlanması.

Rekabet Gücünü ve İstihdamı Arttırma Zorluğu

18. Son on yılda Hükümet’in birbirini takip eden çok yıllı programları sürdürülebilir kamu borcu ve dış borç pozisyonlarını desteklemeye yönelik makroekonomik politikalara ve fi nansal reformlara dayandırılmıştır. 2001 bankacılık krizi sırasında GSYH yüzde 5,7 küçülmüştü ve ülke uyumlu bir yapısal reform sürecine girmişti. Bu reformlar, diğerlerinin yanında, mali yönetimin ve kamu mali yönetiminin iyileştirilmesini ve makroekonomik yönetim çerçevesinin revize edilmesini içeriyordu. Bu kapsamda bağımsız bir TCMB şu anda enfl asyon hedefl emesinden sorumludur ve lira diğer para birimleri karşısında serbest bir şekilde dalgalanmaktadır. Bu reformların etkisi oldukça çarpıcı olmuştur. Uluslararası Para Fonu (IMF) tanımlı kamu sektörü faiz dışı dengesi 2004-07 döneminde ortalama olarak GSYH’nin yaklaşık yüzde 4,5’i düzeyinde gerçekleşmiştir ve küresel kriz sırasında 2008-2009 yıllarında uygulanan daha genişlemeci politikalar sonucunda faiz dışı denge 2010 yılında tekrar yüzde 1,6’ya düşmüştür. 2002 yılında GSYH’nin yüzde 73,4’ü düzeyinde olan gayrisafi kamu borcu keskin bir düşüşle 2010 yılında yüzde 45’e gerilemiştir. 2001 krizi sonrasında özel sektör ve kamu sektörü bilançolarının güçlendirilmesi Türkiye’yi 2008 yılında yaşanan küresel ekonomik ve fi nansal krizde dirençli hale getirmiştir, ancak toparlanma sürecinde büyüyen dış dengesizlikler bu direncin bir kısmını aşındırmıştır.

19. Hükümet’in 2012-14 dönemine yönelik orta vadeli programının genel makroekonomik hedefi , rekabet gücünü arttırarak, ihracatı arttırarak ve çeşitlendirerek ve böylelikle cari açığın kontrol altına alınıp düşürülmesine yardımcı olarak sağlam büyümeyi devam ettirmek ve istihdam yaratmaktır. Türkiye’nin ticarete açıklığı –GSYH içinde ithalat ve ihracatın payı olarak ölçülür– geçtiğimiz on yılda orta

6 Bakınız Başbakan Erdoğan’ın “Hedef 2023” başlıklı Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) 2011 seçim bildirgesi.7 Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV): ‘Türkiye’nin Büyüme Bilmecesi’, Mart 2011.8 2014 yılından itibaren başlayacak olan Onuncu Kalkınma Planı hazırlanmaktadır.

III. VİZYON VE KALKINMAZORLUKLARI

8

derecede artarken, belirlenen hedefl erden birisi 2010 yılında 114 milyar ABD$ olan ihracatı 2023 yılına kadar 500 milyar ABD$ düzeyine çıkarmaktır. Bu arada, ihracatın sektörel bileşiminde değişim yaşanmıştır ve tekstil ve hazır giyimden makine ihracatına doğru bir geçiş yaşanmıştır. Türkiye’nin AB-27 ile olan ticaretinde de değişimler yaşanmıştır; özellikle Almanya’nın toplam ihracat içindeki payı 1997-99 döneminde yüzde 20,7 iken 2007-09 döneminde yüzde 10,5’e düşmüştür. 1997-99 döneminde Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı beş ülke (Almanya, ABD, İngiltere, İtalya ve Fransa) toplam ihracatın yüzde 45,9’unu oluştururken, 2005 yılında en fazla ihracat yapılan beş ülke (Almanya, İngiltere, İtalya, Fransa ve Irak) toplam ihracatın sadece yüzde 40,4’ünü oluşturmuştur.

Şekil 2: 1997-2010 Döneminde Türkiye’nin İhracat Pazarının Çeşitlenmesi

55.1%

14.5%

9.7%

5.4%1.1%

8.7%5.5%

MENA

AsyaAB27

49.1%

23.6%

3.8%

6.1%2.2%

10.8%4.5%

MENA

A r a

Asya AB27

20. Türkiye’nin genç ve artan nüfusu için daha fazla ve daha iyi işler yaratmak en önemli orta vadeli zorluktur. Uluslararası fi nansal kriz sonrasında işgücü piyasası esnek bir şekilde kendini uyarlamakla birlikte, özellikle kadınlar ve gençler arasında olmak üzere hala düşük aktivite oranları ve düşük işgücü üretkenliği ile karakterizedir. Çalışma çağındaki nüfusun (15-64 yaş) yarısından azı istihdam edilmektedir –ki bu OECD ortalamasından 20 puan daha düşüktür- ve kadınların istihdam oranı özellikle düşüktür (yüzde 26,5). Çoğunlukla kadınlar olmak üzere gençlerin (15-24 yaş) yaklaşık yüzde 31,1’i ne çalışmakta ne de okula devam etmektedir —OECD ülkeleri arasında aktif olmayan gençlerin en yüksek payı. İstihdamdaki kayıt dışılık (sosyal güvencesi olmayan işler olarak tanımlanır) önemli ölçüde azalmıştır ancak hala çalışanların yüzde 43,3’ünü etkilemektedir (tarım sektörü hariç olduğunda yüzde 29,1) ve bu durum Türkiye’nin işgücü üretkenliğinin OECD ve benzer ülkelere göre düşük kalmasına katkıda bulunmaktadır. Kentleşme, tarımsal işgücünün dağılması ve hala hızla artan çalışma çağındaki nüfus (2020 yılına kadar artacak) işgücü piyasası üzerinde baskı yaratmaya devam edecektir.

21. Hükümet’in işgücü piyasası ve istihdam gündemine öncelik vermesi, Türkiye’nin giderek kapanan demografi k penceresini kullanmasına ve daha fazla ve daha üretken istihdamın mümkün olduğunca hızlı bir şekilde yaratılmasının temellerini atmasına olanak tanıyacaktır. Hükümet 2008 yılında kayıt dışılığın azaltılmasına yönelik bir eylem planını uygulamaya koydu. 2008 yılındaki işgücü reformu ile ücret dışı işgücü maliyetleri düşürüldü ve Aktif İşgücü Piyasası Programlarını (ALMP) tüm kayıtlı işsizlere açtı. Daha sonra, Hükümet aktif işgücü piyasası programlarının kapsamını genişletti ve mesleki eğitim üzerinde odaklanarak bu programların anlamlılığını arttırdı. 2011 yılında çıkarılan torba yasa ile yarı zamanlı çalışmanın önündeki engeller azaltıldı ve yeni işe alınacak çalışanlar (özellikle kadınlar ve gençler) için destek programı uygulamaya konuldu.

9

22. Hükümet, işgücü piyasalarını daha esnek hale getirirken işçiler için sağlanacak korumayı arttırmak üzerinde odaklanan yeni bir Ulusal İstihdam Stratejisi hazırlamaktadır. Tartışılmakta olan politika ve reformlar arasında şunlar bulunmaktadır: yarı zamanlı, sabit süreli veya geçici çalışmanın önündeki sınırlamaların ve engellerin azaltılması da dahil olmak üzere daha esnek istihdam sözleşmeleri; önceden fi nanse edilen kıdem tazminatı hesaplarının uygulamaya konulması ve işsizlik sigortasının kapsamının genişletilmesi; ve kayıt dışılığın azaltılması amacıyla iş kanunlarının daha sıkı uygulanması ve bilinçlendirme faaliyetleri. Ayrıca, özellikle düşük beceri seviyesine sahip gençler ile kadınlar arasında olmak üzere, maliyet etkin bir şekilde ve daha iyi hedefl eme ve profi l oluşturma (hizmetler paketinin işsizlerin ihtiyaçlarına göre uyarlanabilmesi için) ve sosyal yardımların aktivasyon ile ilişkilendirilmesi yoluyla istihdam aktivasyon programlarının ve hizmetlerinin daha da yaygınlaştırılmasına yönelik çabalar da değerlendirilmektedir. Yeni Ulusal İstihdam Stratejisi, işler ile uyumlu becerilerin oluşturulması için ortaöğretim müfredatının iyileştirilmesine, ortaöğretimde program tercihinin ve esnekliğinin arttırılmasına ve yüksek öğretimde kalite güvencesinin arttırılmasına yönelik olarak devam etmekte olan ve planlanan reformlar için tamamlayıcı nitelikte olacaktır.

23. İstihdam, girişimcilik ve yenilikçilik için becerilerin oluşturulması üretken istihdamı artıracaktır. Çalışma çağındaki nüfusun yarısının eğitim düzeyi temel öğretimin altındadır ve bu grup işsizlerin yüzde 64’ünü ve kayıt dışı istihdam edilenlerin yüzde 65’ini oluşturmaktadır. Genç çalışanlar daha eğitimlidir ve beceri seviyeleri daha yüksektir, ancak yine de OECD ülkelerindeki akranlarından daha geridedirler. Türkiye’deki şirketler becerileri iş operasyonlarının önündeki üçüncü en önemli kısıt olarak görmektedir – krediye erişim ve yolsuzluktan sonra. Hükümet, erken çocukluk eğitimi yoluyla güçlü bir temelin oluşturulması; temel eğitim yoluyla temel becerilerin kazandırılması; yüksek kaliteli orta öğretim ve yüksek öğretim yoluyla iş ile uyumlu becerilerin kazandırılması; ve özellikle beceri seviyesi düşük gençler ve kadınlar için olmak üzere becerilerin yükseltilmesi ve istihdam engellerinin azaltılması gibi zorluklar üzerinde odaklanmaktadır.

24. İş dünyasına yönelik düzenleyici rejimin iyileştirilmesine yönelik çabaları sürdürmek de özel sektörün rekabet gücü arttırmak bakımından önemli olacaktır. Türkiye özel sektör ile daha yakın istişare gibi yollarla iş düzenlemelerini iyileştirmeye yönelik atılımlar yapmıştır. Bu en belirgin olarak Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) platformu yoluyla gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte, hâlâ aşılması gereken zorluklar mevcuttur; örneğin bürokrasi işletmeler üzerinde ciddi bir maliyet oluşturmaya devam etmektedir.9 Düzenleyici reform süresindeki lider kurum olan Başbakanlık düzenleyici reform ulusal stratejisinin hazırlanması aşamasında bu zorlukları ele almaktadır. Bu çalışmaların hükümet içi koordinasyonun iyileştirilmesi, çok sayıdaki ilgili kanun ve ikincil düzenlemenin daha iyi dokümante edilmesi ve idari sadeleştirme ile ilgili bir pilot proje üzerinde odaklanması beklenmektedir.10

25. Türkiye iç pazarının daha rekabetçi hale getirilmesi konusunda ilerleme kaydetmiştir ve yetkililer özellikle kamu iktisadi teşebbüsleri alanında olmak üzere çözülmeyi bekleyen zorlukları belirleyerek bunları çözmek için çalışmalara başlamışlardır. Türkiye tekelleşmeyi önlemeye ve birleşmeleri kontrol altına almaya yönelik politikaların uygulamasını güçlendirmiştir ve AB ile büyük ölçüde uyumlaşma sağlamıştır. 2000’li yılların başlarında önemli bir özelleştirme programı başlatılmış ve en büyük 500 şirket arasında KİT’lerin net satışlarının payını yüzde 23’e (2009) düşmüştür. Enerji özelleştirmeleri ilerledikçe bu pay daha da düşecektir. Bununla birlikte, ekonominin bazı alanlarında kamu mülkiyeti hala yaygın olduğundan dolayı bu konu bir gündem olarak yerini korumaktadır.11 Ayrıca, bu şirketler kamu desteği almaktadır ve genellikle düzenleyici fonksiyonlar açık bir şekilde birbirinden ayrılmamaktadır. Bu risk piyasayı bozmakta ve pazara yeni girecek potansiyel özel şirketler ve yatırımcılar için adil olmayan bir oyun alanı yaratmaktadır.

9 Dünya Bankası’nın 2008-2009 İşletme Anketine göre, Türkiye’de üst düzey yöneticilerin devlet düzenlemelerinin getirdiği gereklilikler ile uğraşarak harcadığı zaman ortalama yüzde 27 iken, Avrupa ve Orta Asya bölgesinde ortalama yüzde 15’tir.

10 Etki analizi alanında teknik kapasitenin geliştirilmesi ve düzenlemenin işletmelere ve vatandaşlara getirdiği maliyetlerin daha iyi ölçülmesi.11 Kaynak: Hazine KİT İstatistikleri; Fortune ilk 500 şirket listesi; ve personel hesaplamaları.

10

26. Hükümet uzun vadeli büyümeyi sağlamak için yenilikçiliğin önemini kabul etmektedir. Yenilikçilik sürdürülebilir zenginlik ve büyümeyi arttırarak “zenginliğin sessiz motoru” olarak işlev görebilir. Türkiye’nin küresel olarak entegre büyük şirketlerini tamamlayıcı olarak uluslararası ölçekte rekabetçi bir KOBİ sektörünün genişlemesini sağlayabilir. Kamu sektörünün ve özellikle de özel sektörün Ar-Ge harcamaları mevcut şirketlerin üretkenliklerini arttırabilir ve yeni yenilikçi şirketlerin oluşmasını teşvik edebilir. Türkiye hâlâ yurt dışından öncü teknolojileri kabul ederek yüksek bir büyüme potansiyeline sahip olmakla birlikte, birçok Avrupa ülkesi ile toplam çıktının yüzde 27’sini ve istihdamın yüzde 80’ini oluşturan KOBİ’ler arasında ürün ve proses yenilikçiliğini arttırma zorluğunu paylaşmaktadır.

27. Daha derin ve daha geniş fi nansal piyasalar yatırımları ve rekabetçiliği teşvik edecektir. Türkiye’nin fi nansal sistemi 2001 krizinden bu yana derinleşmiştir ve fi nansal sistem varlıkları 2010 itibariyle GSYH’nin yüzde 105’i kadardır. Bununla birlikte, banka dışı fi nansal kuruluşların sayısı ve çeşidi nispeten yüksek olmasına rağmen, bankacılık sektörünün zaten nispeten yüksek olan piyasa payı artmıştır. Öte yandan, son zamanlardaki kazanımlara rağmen, hem aktifl erin hem de pasifl erin vade profi li kısa vadeli yapıdadır –mevduatların ortalama vadesi yaklaşık 45 gündür ve kredilerin yaklaşık yarısının kalan vadesi Haziran 2011 sonu itibariyle bir yıl veya daha kısadır. Türkiye’de bankacılık hizmetlerinden yararlanma seviyesi hâlâ nispeten düşüktür ve kredilerin GSYH’ye oranı yaklaşık yüzde 50’dir.

28. Türkiye’nin fi nansal hizmetler kapsama oranı kırsal bölgelerde ve kadınlara ait işletmeler arasında özellikle düşüktür. Finansmana erişimin arttırılması, hem çiftçilerin hem de tarımsal ürün işleme şirketlerinin–özellikle KOBİ segmentindekiler- üretim varlıklarını geliştirebilmeleri, AB’deki rakipleri ile rekabet edebilmeleri ve Avrupa Birliği’nin gıda güvenliği standartlarına uyum sağlayabilmeleri için kritik öneme sahiptir. Türkiye’de kadınların sahibi olduğu şirketler kayıtlı KOBİ’lerin neredeyse yüzde 40’ını oluşturmaktadır ve bunların sadece yüzde 15’i fi nansmana erişebilmektedir. Bankacılık ortamı kadınları bankalardan fi nansman temin etmeye teşvik etmemektedir.

29. Tarımda ve kırsal alanlarda üretkenlik ve rekabetçilik artmaktadır, ancak bu artış diğer sektörlere ve kentsel bölgelere göre daha yavaştır —ve Hükümet politikaları ve programları, kırsal rekabetçilik, kırsal alanlarda istihdam yaratma ve kırsal alanlardan kentsel alanlara göç gibi zorlukları ele almayı amaçlıyor. Türkiye ihracat potansiyeline sahip bazı ürünlerin üretiminde lider konumdadır; ancak sınırlı teknik kapasite ve insan kapasitesi ile Türkiye’nin tarımsal ürün ihracatı için en büyük potansiyel pazar olan AB’nin gıda güvenliği standartlarına uyumsuzluk Türkiye’nin tarımsal işletme sektörünün gelişmesini kısıtlamaktadır. Tarım politikaları tarım sektörünü AB standartlarına uyumlaştırmayı amaçlamaktadır ve bu çerçevede tarımsal işletmelerin modernizasyonu üzerinde özellikle odaklanılmaktadır. Hükümet, gıda sektörü de dahil olmak üzere kırsal alanlarda yapılacak özel sektör yatırımları ile kırsal alanlarda fırsatlar yaratmayı amaçlayan Ar-Ge ve insan kaynakları yatırımlarını destekleyen ve verimliliği, rekabet gücünü ve piyasaya erişimi arttırmayı sağlayan önlemlere yönelik politikalar geliştirmeyi amaçlamaktadır. Hükümet ayrıca enerji, tarım, çevre ve iklim değişikliği zorluklarını ele almak amacıyla su yönetiminin güçlendirilmesi için de çalışmalar yapmaktadır. Olası Hükümet müdahaleleri arasında, gıda işleme sektörünün modernizasyonuna yönelik programlar; arazi konsolidasyonunun yenilikçi bir şekilde rasyonelleştirilmesi; ve su havzası yönetimine ve stratejik bölgesel kalkınmaya ilişkin entegre yaklaşımlar yer alabilir.

Eşitliği ve Kamu Hizmetlerini İyileştirme Zorluğu

30. Ortalama sosyal sonuçlarda iyileşme kaydedilmesine rağmen, çok küçük yaşlarda başlayan ve okul çağında daha da pekişen büyük eşitsizlikler mevcuttur. Türkiye’nin Beşeri Kalkınma Endeksi (HDI) 2005 yılında 0,671 iken 2011 yılında 0,699’a yükselmiştir ve bu değer endeksi OECD ortalamasının altında olmasına rağmen Türkiye’yi yüksek Beşeri kalkınma grubuna yerleştirmiştir. Bununla birlikte, Türkiye’nin eşitsizliğe göre düzeltilmiş Beşeri Gelişim Endeksi (IHDI) —sağlık, eğitim ve gelir ölçülerindeki eşitsizliklere göre düzeltilmiş endeks— nominal HDI değerinden yüzde 23 daha düşüktür. Bu eşitsizliğin büyük bir bölümü bireylerin kendi kontrollerinin dışındaki faktörler ile açıklanmaktadır: varlık eşitsizliğinin üçte biri doğum yeri ve anne-babanın eğitim durumu gibi faktörler ile açıklanmaktadır. Fırsat eşitsizliği nesilden

11

nesle geçmektedir, dolayısıyla çok küçük yaşlardan itibaren ortaya çıkarak yoksul çocukların yaşamda başarılı olma şanslarını sınırlamaktadır: düşük fırsat grubundaki 0-5 yaş arası çocukların yüzde 29’u büyüme geriliği yaşarken (yetersiz beslenmenin bir göstergesi olan yaşa göre çok düşük boy) bu oran yüksek fırsat grubunda yüzde 3’tür.12 Benzer farklılıklar çocuk bakımında ve okul öncesi eğitimden yararlanmada da görülebilmektedir. Okul sistemi bu farklılıkları daha da pekiştirmektedir ve sonuçta eğitim başarısında ve öğrenme sonuçlarında da farklılıklara yol açmaktadır.

31. Hükümet tüm çocuklara güçlü bir temel sağlayarak eşitsizliklerin erken aşamada düzeltilmesi amacıyla erken çocukluk eğitimini (EÇE) yaygınlaştırmayı planlamaktadır. Türkiye’de çocukların bir yıl daha fazla okul öncesi eğitim almasını sağlamak, ailelerin gelirlerini yüzde 8 arttırabilir, yoksul ailelerin sayısını yüzde 11 azaltabilir ve kadınların işgücüne katılımını yüzde 9 yükseltebilir. 2014 yılına kadar 5 yaş grubundaki çocuklar arasında evrensel okullaşmayı sağlamaya yönelik bir plan uygulanmaktadır.13 Bu plana dayalı olarak, erken çocukluk eğitiminin daha da yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi amacı, kamu fi nansmanının arttırılması;dezavantajlı çocuklara ve geri kalmış illere yönelik hedefl i kaynakların sağlanması; eğitim standartlarını ve bu standartların izlenmesini ve uygulanmasını sağlamaya yönelik bir mekanizma içeren bir kalite güvence sistemi; ve bu gruplara ulaşma yönündeki hükümet çabaları özel sektör ve STK’lar ile tamamlanarak desteklenebilir.

32. Hükümet, fırsat eşitliğinin sağlanmasına ve tüm çocuklara temel becerilerin sunulmasına yardımcı olmak için öğretmen kalitesini ve düşük performansa sahip okullarda sunulan eğitim hizmetlerini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de 15 yaşındaki ortalama bir öğrenci, ortalama bir OECD öğrencesine göre yaklaşık bir tam okul yılı geridedir. Bununla birlikte, performans okullar ve bölgeler arasında değişiklik göstermektedir: Fen ve Anadolu liselerindeki öğrenciler OECD düzeylerinde bir performansa sahip iken, diğer okullardaki öğrenciler (ki bunlar toplam öğrenci sayısının yüzde 75’ini oluşturmaktadır) daha düşük bir performansa sahiptir. Bu eşitsizliklerin kökü kısmen orta öğretime giriş sınavında ve bunun yarattığı özel dershane sisteminde yatmaktadır. Hükümet bu sistemi gözden geçirmekte ve dershanelere duyulan ihtiyacı ortadan kaldırmayı hedefl emektedir. Hizmet içi öğretmen eğitimini yaygınlaştırmaya ve iyileştirmeye yönelik çalışmalar devam etmektedir. Eğitim sisteminin ve öğrenme sonuçlarının iyileştirilmesine yönelik diğer kilit zorluklar ve fırsatlar arasında; fi nansmanı maliyetlere göre tahsis eden, dezavantajlı okullara daha ilave kaynaklar sağlayan ve tüm düzeylerde okullara fi nansal özerklik ve hesap verebilirlik sağlayan daha nesnel ve şeffaf bir eğitim fi nansman sisteminin geliştirilmesi yer almaktadır.14

33. Eğitim ve sağlıkta fırsat eşitliği alanında iyileşme kaydedilmiştir, ancak ekonomik fırsatlara erişim konusunda çok büyük eşitsizlikler mevcuttur. 0-5 yaş arası erkek ve kız çocuklar arasında aşılama ve büyüme geriliği bakımından neredeyse hiçbir fark bulunmamaktadır. Anne ölüm oranı keskin bir şekilde düşürülmüştür. Neredeyse tüm kız ve erkek çocuklar ilköğretime devam etmektedir; ancak 2011 yılı itibariyle ortaöğretimde kızların okullaşma oranı erkeklerin okullaşma oranında 6 puan daha düşüktür (sırasıyla yüzde 66 ve yüzde 72). Bununla birlikte, kadınların sadece dörtte biri çalışırken (çalışan erkeklerin oranı yüzde 67), çalışan kadınların yüzde 60’ı kayıt dışı sektörde çalışmakta (erkeklerde bu oran yüzde 37), ve şirketlerin sadece yüzde 9’u üst düzey kadın yöneticiye sahiptir. Gençler arasında bile kadınların yüzde 48,1’i ne okula gitmekte ne de çalışmaktadır (bu oran erkeklerde yüzde 21,6). Kadınların daha fazla ve daha iyi işlere erişimini sağlamak ve girişimcilik fırsatlarını arttırmak, Türkiye’deki toplam üretken istihdamı arttıracaktır. Çalışan kadınların oranında 6 puanlık bir artış, geliri yüzde 7 yükseltebilir ve yoksulluğu yüzde 15 düşürebilir.

12 Düşük fırsat grubu kırsal alanlarda yaşayan çocukları, anne-babasının eğitim düzeyi ilkokul mezunu veya daha düşük olan çocukları ve evde konuşulan ana dilin Türkçe olmadığı aileleri içermektedir. Yüksek fırsat grubu kentsel alanlarda yaşayan çocukları, annesinin eğitim düzeyi en az ortaöğretim babasının en az yüksek öğretim mezunu olan çocukları ve evde konuşulan ana dilin Türkçe olduğu aileleri içermektedir. Daha fazla bilgi için, bakınız; Türkiye: Fırsat Eşitliği ve Erken Çocukluk Gelişimi (Dünya Bankası, Rapor No. 48627-TR, Şubat 2010).

13 Türkiye: Fırsat Eşitliği ve Erken Çocukluk Gelişimi (Dünya Bankası, Rapor No. 48627-TR, Şubat 2010).14 Okul karneleri, okul hesap verebilirliğini arttırmanın araçlarından birisi olabilir.

12

34. Türkiye’nin Sağlıkta Dönüşüm Programı 2003 yılından bu yana sağlık hizmetlerine erişim ve sağlık hizmetlerinin kalitesi bakımlarından önemli kazanımlar sağladı ve genel sağlık sonuçlarında kümülatif iyileşmelere yol açtı.15 Aile hekimliği modeli tüm ülkede uygulamaya girmiş durumdadır ve Genel Sağlık Sigortası nüfusun büyük bir kısmını kapsamaktadır16. Hem iç faktörler (sosyal güvenlik ve sağlık hizmetleri kapsama oranlarındaki artışlar) hem de dış faktörler (yeni ve pahalı teknolojilere olan talepteki artış, yaşlanan nüfus ve bulaşıcı olmayan hastalıklarının insidansındaki artış) önümüzdeki yıllarda sağlık hizmetlerinin maliyetlerini yukarı çekecektir. Global harcama tavanları kısa vadede sağlık harcamalarının kontrol altına alınmasına yardımcı olmuştur, ancak sağlık harcamalarının altında yatan faktörlerin ele alınması sağlık sisteminin uzun vadeli sürdürülebilirliğini daha da güçlendirebilir. Hükümet, bu yüksek performansı sürdürebilmek için, sağlık harcamalarında verimliliği arttırmaya yönelik ilave reformlar üzerinde çalışmaktadır. Bunlar arasında, temel yardım paketinin gözden geçirilmesi, hizmet sağlayıcılara yapılan ödemelerinde ve maliyet kontrol mekanizmalarında iyileşme sağlanması (tüm hastanelerde yataklı ve ayaklı hasta hizmetlerine yönelik tanı ilişkili grup ödemelerinin yaygınlaştırılması gibi önlemler yoluyla ); ilaç politikalarının ve hastane özerkliğinin güçlendirilmesi; ve özellikle Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar gibi stratejik alanlarda aile hekimlerinin sistemin bekçileri olarak hareket etmelerine yönelik teşviklerin uygulamaya konulması yer almaktadır.

35. Türkiye’nin 2008 yılında uygulamaya koyduğu sosyal güvenlik reformu kamu emeklilik sistemlerinin kapsamını iyileştirmiştir ve önemli tasarrufl ar sağlaması beklenmektedir - ancak yine de bunlar emeklilik sisteminin uzun vadede dengesini sağlamak için yetersizdir. Türkiye’de emeklilik harcamaları, genç nüfusu yansıtan şekilde yüksek gelirli OECD ülkelerine göre hâlâ daha düşük düzeydedir (GSYH’nin yüzde 7’si). Bununla birlikte, emeklilik harcamalarının yarıdan fazlası bütçe transferleri yoluyla fi nanse edilmektedir. Bunun sebebi, kamudan emekliliğe hak kazanma koşullarının cömert olması (erken emeklilik, düşük asgari hizmet yılı) nedeniyle, genç ve artan bir nüfusa sahip bir ülke için sistemin bağımlılık oranının yüksek olmasıdır (faydalanıcı başına iki kişiden daha az kişi katkıda bulunuyor). 2008 yılında yapılan reform ile emeklilik parametrelerinde düzenleme yapılarak emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilmiş, prim ödeme süresi arttırılmış ve tahakkuk oranı düşürülmüştür. Ancak bu düzenlemeler birkaç onyılı kapsayan bir süre içerisinde kademeli olarak uygulamaya konulacaktır ve bu artan kapsamın ve yaşlanan nüfusun 2050 yılına kadar GSYH’nin yüzde 3’ü düzeyinde kalması beklenen emeklilik sistemi açıkları üzerindeki etkilerini karşılamak için çok yavaştır. Emeklilik sisteminin uzun vadeli sürdürülebilirliğini iyileştirmek için, kamu emeklilik sistemlerinde ilave parametrik düzeltmelerin yapılması, kayıtlı işgücüne katılımın arttırılması ve özel emeklilik sistemlerinin yaygınlaştırılması gerekecektir. Sosyal güvenlik açıklarını azaltmaya yönelik mevcut çabalar, daha iyi izleme, uygulama ve bilinçlendirme yoluyla kayıt dışılığın azaltılması ve sağlık harcamalarının kontrol altına alınması üzerinde odaklanmaktadır.

36. Hükümet entegre bir sosyal yardım sistemini geliştirmek ve refah yardımı alanların yoksulluktan kurtarılmasına yönelik hedefl i sosyal yardımları arttırmak için adımlar atıyor. Son yıllarda sosyal yardım harcamaları hızlı bir şekilde yükselmiştir, ancak uluslararası standartlara göre hala düşük düzeydedir (GSYH’nin yüzde 1,2’si). Sosyal yardım programları arasındaki koordinasyon geçmişte sınırlı ölçüde olmuştur. Haziran 2011 seçimlerinden sonra, Hükümet merkezi yönetim tarafından sağlanacak tüm sosyal yardımların sorumluluğunu yeni kurulan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na verdi. Hükümet, yardımların daha etkili bir şekilde hedefl enebilmesi amacıyla tek bir gelir testi uygulamasını içeren yeni bir Entegre Sosyal Yardım Bilgi Sistemi uygulamaktadır. Çalışabilecek durumda olan tüm sosyal yardım faydalanıcılarının İŞKUR’a kaydolması gerekmektedir.

37. Hem sektörlerde (sağlık ve sosyal yardım gibi) hem de daha geniş anlamda merkezi yönetim düzeyinde kamu mali yönetim sisteminin reformunda elde edilen başarılar temel alınarak, Türkiye şu anda uygulama sorunları ve reformların kamunun diğer sektörlerine yaygınlaştırılması üzerinde odaklanmaktadır. Merkezi düzeyde, Hükümet Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu ile oluşturulan sistemler ile ilgili olarak beş yılda edinilen deneyimleri esas alarak kanunda değişiklikler yapmayı 15 Örneğin, 2005 ile 2010 yılları arasında anne ölüm oranı 100.000 canlı doğumda 29’dan 16,4’e düşmüştür. Aynı dönemde bebek ölüm oranı da

1.000 canlı doğumda 25’ten 10,1’e düşmüştür.16 Ocak 2012’den itibaren, primsiz sağlık sigortası (eskiden Yeşil Kart olarak biliniyordu) kapsamında vatandaşlara sunulan sağlık hizmetlerinin

maliyeti SGK’nın bilançolarında görülecek ve SGK’ya genel bütçeden aktarılacak ödeneklerden karşılanacak.

13

planlamaktadır. Hükümet’in önceliklerinden birisi planlar, programlar ve bütçeler arasındaki bağları güçlendirmek olacaktır —örneğin mevcut bütçe kanunu ile uyumlu program esaslı bir bütçe sınıfl andırmasına geçiş gibi yollarla. Diğer alanlar arasında, yeni dış ve iç denetim çerçevesinin tam olarak uygulanması; iç denetim fonksiyonunun tamamen entegre edilmesi; ve taahhüt izleme sisteminde iyileştirmeler yapılması yer almaktadır. Ayrıca, Hükümet birçok yerel yönetimin kapasitesinin zayıf olması gibi sebeplerle bugüne kadarki ilerlemenin planlanandan geride kaldığı yerel yönetimlere yönelik kamu mali yönetim ve hesap verebilirlik çerçevesindeki reformları genişletmeyi ve derinleştirmeyi planlamaktadır. Hükümet aynı zamanda bir yandan kamu iktisadi teşebbüslerinin şeffafl ığını, hesap verebilirliğini ve verimliliğini arttırırken aynı zamanda KİT’lerin faaliyet gösterdiği pazarlara özel sektör girişini ve yatırımlarını teşvik etmek amacıyla KİT’lere yönelik yeni bir yönetişim çerçevesi hazırlamayı planlamaktadır.

38. Hükümet, bir yandan mali disiplini korurken aynı zamanda kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi üzerinde odaklanarak Türkiye’nin merkeziyetçilikten uzaklaşma gündemini ilerletmeyi planlamaktadır. Hükümet, 2012 Yılı Programında yerel yönetimlerin öz kaynakları ile ilgili yeni bir mevzuat hazırlamak istediğini açıklamıştır. Bu çalışma, yönetim düzeyleri arasındaki mali ilişkilerde reform yapmaya yönelik daha önceki çabaları tamamlayıcı nitelikte olacaktır.

Metin Kutusu 1: Ekonomik Büyümenin Temelini Oluşturacak Yönetişimin Uygulanması Genel anlamda, Türkiye birçok yönetişim göstergesi bakımından diğer üst orta gelirli ülkelerin ve Avrupa ve Orta Asya bölgesindeki ülkelerin önündedir. Yönetişim zorluklarının ele alınmasına yönelik uygun bir yasal çerçevenin uygulamaya konulması için önemli atılımlar yapılmıştır. Bununla birlikte, uygulama sorunları ve daha genel anlamda sivil toplumun bilgiye erişimi ve bilgiyi kullanımı bakımlarından sorular mevcuttur1. Bu metin kutusu, yetkililerin ve Dünya Bankası’nın geçmişte işbirliği yaptığı ve bu işbirliği stratejisi döneminde de birlikte çalışmaya devam etmeyi planladığı alanlar üzerinde odaklanarak kamu ve özel sektördeki yönetişim zorluklarının bir özetini sunmaktadır:Yönetişim ve Kamu Sektörü: • Kamu Mali Yönetim Performansı: 2010 yılında gerçekleştirilen bir karşılaştırma çalışması, iç kontrol ve denetim sistemleri ile

taahhütlerin izlenmesi de dahil olmak üzere aşağı akım bütçe yönetiminde iyileştirilmesi gereken alanları vurgulamıştır. Çalışmada ayrıca dış denetimin modernizasyonu alanındaki ilerlemenin,kamu mali yönetim sisteminin diğer alanlarında kaydedilen ilerlemenin gerisinde kaldığı belirtilmiştir. 2010 yılında yürürlüğe giren yeni, Sayıştay Kanunu, Sayıştay’ın yetkilerini tüm kamu sektörünü kapsayacak şekilde genişletmekte, uluslararası standartlara uygun fi nansal denetim ve performans denetim uygulamalarını getirmekte ve daha iyi kontrole yönelik yasal dayanağı sağlamaktadır.

• Yolsuzlukla Mücadele Yasal Çerçevesi: 2010 yılında, önleyici ve bilinç düzeyini yükseltici önlemler üzerinde odaklanan ulusal bir Yolsuzlukla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı kabul edilmiştir. Ceza Kanunu ile kamu ihale, kamu mali yönetim, bilgi edinme hakkı ve malvarlığı beyanı ile ilgili mevzuat kapsamında spesifi k hükümlerin kabul edilmesi yasal çerçeveyi güçlendirmiştir. Kamu İhale Kurumu, Etik Kurulu, İç Denetim Koordinasyon Kurulu ve daha özerk bir Gelir İdaresi Başkanlığı gibi, kurumlar yoluyla uygulama çabaları geliştirilmiştir. Vergi idaresi, gümrük ve işletme ruhsatlarının verilmesi ile ilgili prosedürlerin daha etkin hale getirilmesi verimliliği arttırmış ve yolsuzluk fırsatlarını azaltmıştır. Yargı Reformu ve Kayıt Dışılıkla Mücadele Stratejileri hazırlanmış ve uygulamayı takip etmek üzere eylem planları oluşturulmuştur.

Yönetişim ve Özel Sektör: • Ruhsatlandırma Prosedürleri: Türkiye etkin ve şeffaf ruhsatlandırma prosedürlerinin sunulması bakımından benzer ülkelerin

gerisinde kalmıştır. Ürün pazarı düzenlemesi ile ilgili OECD göstergeleri, Türkiye’deki idari prosedürlerin bulanıklığını koruduğunu ve piyasaya yeni girecek aktörler için yüksek giriş bariyerleri uygulamaya devam ettiğini göstermektedir. Örneğin, AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında, Türkiye’de şirket kuruluşu için tamamlanması gereken adımlar daha fazladır, kamu ve özel sektör kuruluşları ile daha fazla etkileşim gerektirmektedir, tescil işlemlerinin tamamlanması için daha fazla zaman ve para gerekmektedir, ve bilgi edinme ve ruhsat alma için başvurulacak tek bir irtibat noktası (tek durak ofi s) bulunmamaktadır. Öte yandan, Dünya Bankası’nın 2008-2009 İşletme Anketine göre, üst düzey yöneticilerin kamu düzenlemelerinin gerektirdiği işlemler için harcadığı zamanın payı, Türkiye’de ortalama yüzde 27 iken, Avrupa ve Orta Asya bölgesinin genelinde ortalama yüzde 15’tir.

• Kurumsal Yönetişim ve Sözleşme Yürütme: Haziran 2012’de yürürlüğe girecek yeni Ticaret Kanununun uygulanması ve bürokrasiyi azaltmaya yönelik olarak atılacak ilave adımlar Türkiye’de kurumsal yönetişimin iyileştirilmesinde önemli bir rol oynayacaktır. Yeni Kanunun temel yaklaşımı, Türk şirketlerinin mali durumlarına duyulan güvenin arttırılması ve böylelikle küresel rekabet güçlerinin arttırılması amacıyla daha şeffaf kurumsal yönetişim ilkelerinin uygulamaya konulmasıdır. Kanun dört temel direğe dayanmaktadır: Şeffafl ık, Hesap Verebilirlik, Düzenleyici Yenilikçilik ve Adillik. Türkiye’nin bu reform sonrasında Dünya Bankası’nın İş Yapma Kolaylığı derecelendirmelerinde puanını yükselteceği tahmin edilmektedir.

1 Küresel Dürüstlük birimi tarafından Türkiye’de yönetişim ile ilgili ayrıntılı bir rapor kısa süre önce hazırlanmıştır. Karşılaştırma için ihtiyaç duyulacak verilere Uluslararası Şeffafl ık Örgütü’nün yıllık raporlarından, Bertelsmann Dönüşüm Endeksinden ve Dünya Bankası Enstitüsü Yönetişim Göstergelerinden ulaşılabilir. İş ortamı ve İşletme Performansı Anketi özel sektör perspektifi nden yönetişim sorunları ile ilgili bilgiler sunmaktadır. Bu metin kutusu, yukarıda belirtilen kaynaklara ve başka kamu kaynaklarına dayanmaktadır.

14

Sürdürülebilir Kalkınmayı Derinleştirme Zorluğu

39. Türkiye, son on yıl içerisinde hız kazanan temel enerji sektörü reformunu esas alarak, bir yandan iklim değişikliğini azaltırken diğer yandan daha güvenilir ve verimli bir enerji arzı sağlamaya yönelik olarak harekete geçmiştir. Küresel kriz sırasında yaşanan geçici bir yavaşlamadan sonra, ekonomik büyümedeki yeniden sıçramayı yansıtan bir şekilde, özellikle elektrik (2010 yılında yüzde 7 artan) olmak üzere enerji talebi hızlı bir şekilde artmaya devam etmektedir. Türkiye 2008 ve 2011 yılları arasında önemli bir yeni üretim kapasitesi ilave etmiştir -11,400 MW. Bununla birlikte, gelecekteki talep artışının yıllık yüzde 6,5-7,5 arasında olacağı tahmin edilmektedir ve tahminler büyük ölçekli üretim yatırımlarının yapılmaması halinde, ortalama hidrolojik koşullar altında Türkiye’nin 2015/16’da arz açıkları yaşamaya başlayabileceğini göstermektedir. Bu alandaki zorluklar arasında şunlar bulunmaktadır:

i. İthalat bağımlılığı: Enerji ithalatı (çoğunlukla petrol ve gaz) Türkiye’nin toplam ithalatının yüzde 20’den fazlasını ve cari açığının yaklaşık yüzde 50’sini oluşturmaktadır. Şu anda toplam elektrik üretiminin neredeyse yarısı doğal gazdan sağlanmaktadır ve doğal gaz yüzde 31 ile birincil enerji arzında en yüksek paya sahiptir (daha sonra yüzde 28 ile petrol gelmektedir). Dolayısıyla, Türkiye’nin ithal gaza olan bağımlılığı enerji güvenliği risklerini arttırabilir -hem miktar hem de fi yat bakımından. Özellikle yenilenebilir enerji kaynakları yoluyla olmak üzere enerji arzının daha fazla çeşitlendirilmesi bu ithalat bağımlılığının zaman içinde azaltılmasına yardımcı olabilir.

ii. Daha fazla hidroelektrik enerji için yasal ve düzenleyici çerçevenin güçlendirilmesi: Türkiye 140 TWh olarak tahmin edilen ve yaklaşık yüzde 40’ını kullandığı hidroelektrik potansiyelinin tamamını kullanmayı hedefl iyor. Yeni projeler için potansiyel kümülatif çevresel etkilerin ve baraj güvenliği sorunlarının ele alınması gerekmektedir.

iii. Daha fazla rüzgar enerjisi için iletim şebekesi yatırımları: Türkiye, 2010 itibariyle 1.300 MW’ın biraz üzerinde rüzgar enerjisi üretim kapasitesini 2023 yılına kadar 20.000 MW’a ulaştırmayı hedefl emektedir. Rüzgar enerjisinin üretimi dağınık bir dağılıma sahiptir, yapım süresi kısadır ve elektrik üretimi kesintili bir şekilde ve önemli değişkenlikler ile gerçekleşir. Dolayısıyla, iletim sistemi ile ilgili zorluk, hala büyük ölçüde test edilmemiş ruhsatlandırma ve SmartGrid (Akıllı Şebeke) uygulamaları gibi şebeke bağlantı mekanizmalarının büyük ölçekli bir şekilde uygulanmasıdır.

iv. Enerji verimliliği yoluyla iklim değişikliğinin azaltılması: Türkiye’nin ekonomisi nispeten enerji yoğun bir ekonomidir – GSYH’nin her 1.000 doları için 0,26 ton petrol eşdeğeri (tpe) enerji harcanmaktadır (2008 itibariyle OECD ortalaması 0,18’dir). Yakın zamanda hazırlanan bir Dünya Bankası çalışmasında17 sadece sanayi ve bina sektörlerinde, toplam enerji tasarrufu potansiyelinin yaklaşık yüzde 27 veya 15,1 milyon ton (yıllık enerji ithalatının yaklaşık yüzde 20’si) olduğu tahmin edilmektedir. Dolayısıyla, enerji verimliliğinin sistematik olarak takip edilmesi bir önceliktir ve Türkiye’nin enerji güvenliği, makro/mali istikrar, rekabet gücü, iklim değişikliğinin azaltılması ve çevresel sürdürülebilirlik için kritik öneme sahiptir. Hükümet enerji verimliliğinin teşvik edilmesi için gerekli yasal, düzenleyici/fi yatlandırma ve kurumsal önlemlerden birçoğunu almıştır ve özel hedefl i kredi hatları yoluyla bu yatırımların fi nansmanını desteklemektedir.

40. Doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi ve doğanın korunması, iklim değişikliğine uyum ile birlikte Türkiye için önemi giderek artan uzun vadeli zorluklardır. Türkiye’nin sahip olduğu doğal kaynaklar, enerji kullanımındaki artış, sanayi, ulaşım, turizm ve tarımdan kaynaklanan giderek artan baskı ile yüz yüze kalmaktadır ve bu durum su stresine, toprak erozyonuna ve kirliliğe yol açmaktadır. Aynı zamanda, Türkiye coğrafi konumu ve durumu ile doğal kaynak tabanının hassasiyeti sebebiyle Avrupa ve Orta Asya bölgesinde iklim değişkenliğine ve değişikliğine karşı en fazla kırılgan olan ülkelerden birisidir. Sorunlar arasında şunlar yer almaktadır: su stresi (Türkiye zaten halihazırda uluslararası standartlara göre

17 Türkiye’de Enerji Tasarrufu Potansiyelinin Kullanılması (Dünya Bankası, Rapor No. 52210-TR, Ocak 2011).

15

su stresi olan bir ülke olarak kabul edilmektedir);18 ve ciddi toprak bozunumu (Türkiye’nin yüzölçümünün yüzde 59’dan fazlası ciddi erozyona maruz kalmıştır ve ormanlar eskiden yüzde 70’lik bir alanı kaplarken şu anda yüzde 26’lık bir alanı kaplamaktadır). Türkiye çevre ve ormancılık sektörlerinde bir dizi düzenleyici ve kurumsal reformu zaten ele almaya başlamıştır ve altyapı, kirlilik azaltma ve ağaçlandırma yatırım programlarına öncelik vermektedir. Bu zorlukları ele almaya yönelik önlemler artık Hükümet için bir öncelik haline gelmektedir. AB ile Çevre faslı üzerindeki müzakereler Aralık 2009’da açılmıştır.

41. Şehirler Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma gündeminde ön planda yer alan bir konudur. Türkiye’de şehirleşmenin hızı, 1950’lerde sadece 4 milyon kişinin (nüfusun yüzde 25’i) şehirlerde yaşadığı ve tarımın hakim olduğu bir ekonomiyi, nüfusunun yüzde 70’inden fazlasının şehirlerde yaşadığı küresel ölçekte rekabetçi bir endüstriyel ekonomiye dönüştürmüştür. Şehirler insan sermayesini, yenilikçiliği ve bilgi birikimini şehir merkezlerinde bir araya getirerek bu ekonomik dönüşümü sağlamış olmakla birlikte, aynı zamanda yeni sürdürülebilirlik zorluklarını da beraberinde getirmiştir. Örneğin, son 30 yıl içerisinde motorizasyon oranları on kattan fazla artarak (1.000 kişi başına 15 araçtan, 1.000 kişi başına 190 araca), büyüyen metropol alanlarına tıkanıklık maliyetleri getirmişlerdir. Konut açığı kiraları yükseltmiş, hizmetlerin yetersiz olduğu riskli alanlarda gecekondulaşmaya yol açmış ve deprem risklerine karşı kırılgan standart altı konutlar yapılmıştır. Türkiye’deki şehirlerin sürdürülebilirliğinin arttırılabilmesi için daha uzun vadeli planlama perspektifl eri önemli olacaktır. Aynı zamanda, daha iyi arazi kullanım planlaması ve yatırımların yaşam döngüsü bazında maliyetlendirmesine geçiş de önemli olacaktır –bunların başlangıç maliyetleri daha yüksek olabilmekle birlikte, uzun vadede daha fazla ekonomik fayda getireceklerdir. Hükümet’in yeni yayınlanan Ulusal Entegre Kentsel Gelişim Stratejisi (KENTGES 2011) bu ileriye dönük kentsel planlama ilkelerini yansıtmaktadır.

42. Türkiye özellikle deprem olmak üzere doğal afetlere karşı kırılgandır. Ülkenin yüksek riskli bağlamı içerisinde, İstanbul Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde bulunması, yüksek nüfusu, ve ticari/endüstriyel yoğunluğu sebebiyle depreme karşı en kırılgan şehirdir. Hükümet ulusal acil durum yönetim sisteminin ve İstanbul’daki yerel sistemin güçlendirilmesi bakımından ilerleme kaydetmiştir. Ayrıca, İstanbul’daki kamu binalarının depreme karşı güçlendirilmesine yönelik geniş kapsamlı proje, uluslararası ölçekte saygı gösterilen bir örnektir. Bununla birlikte, İstanbul’daki deneyimin ülkenin diğer yüksek riskli bölgelerinde de tekrarlanabilmesi ve mevcut etki azaltma eylemlerinin özel ve ticari binaları da kapsayacak şekilde genişletilebilmesi için yapılması gereken çok şey bulunmaktadır. İklim değişikliği gibi uzun vadeli etkilere karşı hazırlık da dahil olmak üzere afet riskinin azaltılması Türkiye’nin kentsel gelişim gündeminin odak konularından birisidir.

18 Türkiye’nin yenilenebilir su kaynaklarının yıllık kişi başına yaklaşık 1.500 m3 olduğu tahmin edilmektedir ve iklim değişikliği ve kaynakların kötü kullanımı sebebiyle gelecekte daha da düşmesi beklenmektedir.

17

Önceki Ülke İşbirliği Stratejisi

43. 2008-11 MY CPS döneminde, Türkiye bir yandan küresel ekonomik krizin etkilerini başarılı bir şekilde atlatırken aynı zamanda önemli kalkınma sonuçları elde etmiştir ve Dünya Bankası burada bir katalizör rolü oynamıştır. Türkiye’nin genel anlamda güçlü ekonomik performansının kalbinde sağlam hükümet politikaları yatmaktadır. Dünya Bankası Grubu ile işbirliği içerisinde gerçekleştirilen politikalar, programlar ve projeler, somut kalkınma sonuçları üretmiştir. Örneğin, 2002 ile 2010 yılları arasında elektrik iletim kapasitesi ve puant kapasite yüzde 60 artmıştır. Sağlık sisteminin kapsama oranının ve verimliliğinin arttırılması ülke genelinde sağlık sonuçlarının iyileşmesini sağlamış ve uluslararası takdir toplamıştır. İstanbul Valiliği’nin şehrin depreme karşı dayanıklılığının arttırılması ve afet müdahale ve hazırlık kapasitesinin arttırılması konusunda kaydettiği ilerleme uluslararası alanda örnek olarak gösterilmektedir. CPS’in çoğu kilometre taşı başarılmış veya kısmen başarılmıştır (bakınız CPS Tamamlama Raporu, Ek 3).

44. Önceki CPS döneminde, Türkiye’nin IBRD, IFC ve MIGA ile işbirliği stratejik odaklı olmakla birlikte -küresel kriz sırasında Dünya Bankası Grubu’nun zamanlı bir şekilde arttırdığı fi nansal katkı ve bilgi hizmetleri ile birlikte- büyüklüğü, önemi ve gücü artmıştır:

a) Artan fi nansman: Türkiye 2011 MY sonu itibariyle 12,9 milyar ABD$ tutarındaki henüz ödenmemiş taahhüdü ile IBRD’nin ikinci en büyük borçlu ülkesi haline gelmiştir. CPS kapsamındaki toplam yeni IBRD fi nansman taahhüdü 7,6 milyar ABD$ olmuştur –başlangıçta öngörülen 6,2 milyar ABD$ tutarındaki taahhüde göre 1,4 milyar ABD$’lık artış küresel mali krizin etkilerinin giderilmesine yardımcı olmak için arttırılan fi nansal desteği yansıtmaktadır. IFC 45 proje için 2 milyar ABD$ tutarında fi nansman sağlamıştır: yüzde 41’i altyapı sektöründe, yüzde 38’i fi nansal sektörde; ve yüzde 21’i imalat, tarımsal işletme, sağlık ve eğitim sektörlerinde. Türkiye şu anda MIGA’nın ikinci en büyük müşterisidir –toplam yükümlülüğü 2008 MY sonunda 671,8 milyon ABD$ iken 2011 MY sonu itibariyle 951 milyon ABD$’na yükselmiştir.

b) Kapsamlı talep odaklı bilgi hizmetleri ve teknik yardım: IBRD’nin geniş analitik ve istişari çalışmalar (AAA) programı Türkiye’nin politika ve reform önceliklerinin desteklenmesi üzerinde odaklanmıştır. Birçoğu Hükümet ile ortaklaşa ve diğer kalkınma ortakları ile işbirliği içerisinde hazırlanan toplam 52 bilgi ürünü hazırlanmıştır. Ele alınan konular arasında, kamu mali yönetim çalışması, kayıt dışılık ve tasarrufl ar, enerji sektörü reformu ve düzenlemesi, gıda güvenliği ve havza yönetimi, eğitimin kalitesi, kadınların istihdamı, cinsiyet sertifi kalandırma çalışması, fırsat eşit(siz)liği, yatırım ortamı, rekabet ve iş ortamının düzenlemesi, ve şirket tahvilleri, piyasasının geliştirilmesi yer almaktadır.

45. CPS’in esnek çerçevesi Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’yi stratejinin başlangıçtaki kapsamının da ötesinde sonuçlar elde etmesi için desteklemesini sağlamıştır. Dünya Bankası Grubu, Türkiye’nin ilave destek talebini karşılayabilmiş ve bir yandan uzun vadeli kalkınma öncelikleri üzerindeki odağı korurken aynı zamanda yeni ortaya çıkan acil zorlukların ele alınabilmesi için analitik çalışmaların ve fi nansmanın bileşiminde ve sıralamasında uyarlama yapabilmiştir. CPS aynı zamanda Türkiye ve Dünya Bankası Grubu’nun iklim değişikliği ve çevresel yönetim alanında yeni bir işbirliği başlatmasına olanak tanımıştır. Başlangıçtaki strateji iklim değişikliği ve çevre alanlarında program faaliyetlerini ayrıntılı bir şekilde içermiyordu, ancak daha sonra bu alanda işbirliğinin geliştirilmesi için olanak tanımıştır. Bu işbirliği daha sonra hem analitik çalışmalar hem de fi nansman yoluyla gelişmiştir ve yeni CPS kapsamında daha da artması beklenmektedir.

IV. TÜRKİYE-DÜNYA BANKASIGRUBU İŞBİRLİĞİ

18

46. Dünya Bankası Grubu’nun tüm stratejik sektörlerdeki olanaklarının arttırılması işbirliğini güçlendirmiştir. Özel sektörün geliştirilmesi ile ilgili çalışma iyi bir örnektir. IBRD yatırım ortamı değerlendirmeleri (ICA) ve Türkiye’de şirket tahvilleri piyasasının geliştirilmesi ile ilgili bir yol haritasının hazırlanması gibi yollarla orta ve uzun vadeli,politika konuları üzerinde odaklanabilmiştir. IFC altyapı projeleri üzerinde odaklanmış, özel fi nansal kuruluşlar yoluyla 1,6 milyar ABD$’lık bir kaynağı harekete geçirmiş, ve şirketlerin rekabet güçlerini arttırmalarına ve Balkanlar, Rusya, Gürcistan, Tunus ve Mısır gibi uluslararası pazarlara açılmalarına yardımcı olmuştur. Hem IBRD hem de IFC, fi nansmana acil bir şekilde ihtiyaç duyulan küresel kriz sırasında KOBİ’lere ve ihracatçılara sağladıkları fi nansmanı arttırmışlardır —ve böylece geniş anlamda tamamlayıcı bir müşteri tabanına hizmet etmişlerdir. MIGA da özel sektörü desteklemiş ve dışarıya açılmayı amaçlayan Türk şirketlerine yardımcı olmuştur – önceki CPS’in kapanış tarihi itibariyle bu gibi yatırımlara garanti sağlayan beş adet aktif proje mevcuttu.

2008-11 MY Ülke İşbirliği Stratejisi Tamamlama Raporundan Çıkarılan Dersler

47. Ders 1: Bilgi ve fi nansman operasyonlarını bir araya getirerek uzun vadeli stratejik hedefl eri destekleyen bir politika diyalogunun sistematik bir şekilde geliştirilmesi ve sürdürülmesi reformların desteklenmesi bakımından hayati öneme sahiptir. Büyük ölçekli politika reformlarını ve yasal reformları uygulamak zaman alır; dolayısıyla iyi sonuçların elde edilebilmesi için esneklik ve sabır kritiktir. Ticaret Kanunu (hazırlanması yedi yıl sürmüştür) ile ilgili olarak yapılan işbirliği, önceki CPS’ten uzun vadeli işbirliğinin değerinin bir örneğini sunmaktadır. Başarıyı arttırmak için, analitik çalışmalar ile politika fi nansmanının ulusal kalkınma planlarına ve orta vadeli programlara tam olarak entegrasyonu kritik öneme sahiptir. Çalışmaların, belirli bir sıra ile birbirini destekleyen modüler müdahaleler şeklinde program odaklı olarak yapılandırılması özellikle etkili olmaktadır.

48. Ders 2: Bir önceki CPS döneminde başlayan çevre ve iklim değişikliği ile ilgili yeni taahhüt, stratejik giriş noktalarını dikkatli bir şekilde tespit etmenin ve ülke öncelikleri değiştikçe ortaya çıkan fırsatları yakalamanın önemini ve değerini ortaya koymaktadır. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu 2008-11 MY CPS kapsamında çevre konusunu bir eksen olarak kullanmama konusunda anlaşmaya varmışlardı ve bu durum 2004-2007 döneminde çevre gündemindeki ilerlemenin sınırlı düzeyde olmasını yansıtıyordu. 2008-11 CPS döneminde Türkiye’nin inisiyatifi nde bu konuda olası bir çalışmayı yeniden düşünmeyi kararlaştırmışlardı. 2009 yılında Türkiye’nin Kyoto Protokolü’ne katılması ve AB müktesebatının Çevre faslı ile ilgili müzakerelerin açılması, bu konuda yeni bir taahhüt için bir fırsat ve giriş noktası sunmuştur. Bu fırsat, Türkiye ile Dünya Bankası Grubu’nun enerji alanındaki işbirliğinden doğmuştur. Elektrik DPL dizisi, Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Güvenliği (ESES) DPL olarak genişletilmiştir ve üç bileşen üzerinde kurgulanmıştır: enerji, iklim değişikliği ve çevresel sürdürülebilirlik. Bu çalışma, 2012 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansına (Rio+20) hazırlık çalışmalarında işbirliği yapılmasını sağlamıştır. IFC artan elektrik talebini karşılamaya yönelik düşük karbonlu çözümler elde etmek için Türkiye’nin serbestleştirme programına sağladığı destekten yararlanmıştır.

49. Ders 3: İzleme ve değerlendirme üzerindeki odağın, Türk yetkililer tarafından da memnuniyetle karşılanarak güçlendirilmesi, Türkiye – Dünya Bankası Grubu işbirliğinin daha da geliştirilmesi için bir araç olmuştur. Türkiye ve Dünya Bankası, izleme ve değerlendirmeyi ve Hükümet ile Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen programların sonuç odağını güçlendirmede işbirliği yapmak için birbirini takip eden program odaklı Ortak Portföy İlerleme Raporu (JPPR) hazırlamaktadır. Dünya Bankası aynı zamanda IDF fi nansmanı ile izleme ve değerlendirme konusunda teknik yardım sağlamıştır ve Türkiye ile Dünya Bankası CPS dönemindeki birçok göreve özgü İzleme ve Değerlendirme faaliyetlerinde işbirliği yapmıştır. Bu kapsamda, Dünya Bankası’nın kendi İzleme ve Değerlendirme yaklaşımının güçlendirilmesi amacıyla tüm AAA çalışmalarına sonuç çerçevelerinin dahil edilmesine yönelik özel çabalar da yer almaktadır.

19

50. Ders 4: Bazı alanlarla Türkiye’nin Dünya Bankası Grubu ile işbirliği içerisinde gerçekleştirdiği politikalar ve reformlar uluslararası alanda takdir kazanmıştır. Bunun örnekleri arasında sağlık, enerji piyasasının geliştirilmesi ve afet riski yönetimi yer almaktadır. Bu deneyim, bu CPS döneminde bu gibi Türkiye-Dünya Bankası Grubu işbirliği çabalarının daha da ileri götürülmesi için bir temel sunmaktadır. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, hem bölgedeki diğer ülkeler ile hem de küresel olarak bilgi paylaşımını sağlamak ve kalkınmaya katkıda bulunmak için birlikte çalışarak işbirliği yapmayı planlamaktadır.

51. Dünya Bankası Grubu, üç kolunu (IBRD, IFC ve MIGA) daha da etkin hale getirerek Türkiye ile olan işbirliğinde daha etkili olmaya devam edecektir. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, önceki CPS döneminde Dünya Bankası Grubu’nun tüm parçalarının Türkiye’deki müşterilerine tamamlayıcı fi nansman ve hizmetler sağladığı bir alan olan özel sektörü destekleme alanındaki yaklaşımlarını sürdürmeyi beklemektedir.

Paydaş İstişareleri ve Müşteri Ülke Anketi

52. 2011 yılında yeni CPS hazırlıkları kapsamında gerçekleştirilen Müşteri Ülke Anketi, Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’deki çalışmaları ile ilgili çok çeşitli görüşler ortaya koymuştur. Ankete katılanların Türkiye – Dünya Bankası Grubu işbirliği için tespit ettiği kalkınma öncelikleri, eğitim (özellikle beceriler üzerinde odaklanarak); çevre ve doğal kaynak yönetimi; istihdam; enerji; ve afete hazırlık olmuştur19. Bu tercihler, bu CPS’te belirlenen öncelikler ve CPS Tamamlama Raporunda sunulan analizler ile geniş anlamda tutarlıdır. Kalkınma öncelikleri şu şekilde belirlenmiştir: kırsal kalkınma; kayıtlı sektörde istihdam olanaklarının arttırılması; özel sektör büyümesi ve yatırımları için fırsatların arttırılması; okul öncesi eğitime erişim; ve ekonomik büyüme. Kırsal kalkınma hariç olmak üzere, bu sektör öncelikleri büyük ölçüde bir önceki CPS kapsamında yapılan çalışmaları yansıtmaktadır. Öte yandan, anketin katılımcıları Dünya Bankası’nın Türkiye’deki en büyük zayıfl ığı olarak süreçlerin yavaşlığını ve karmaşıklığını belirtmiştir ve kamu dışındaki paydaşlar ile etkileşimi iyileştirilmesi gereken bir alan olarak tespit etmiştir. Katılımcılar ayrıca Dünya Bankası Grubu’nun çalışmalarının Türkiye’de yoksulluğu azaltmada özellikle etkili olmadığını algılamaktadır.

53. Dünya Bankası Grubu, bu CPS’i hazırlarken muhatapları ve sivil toplum temsilcileri ile biçimlendirilmiş istişareler ve çalıştaylar gerçekleştirmiştir. Dünya Bankası Grubu’nun hem kamuda hem de sivil toplum tarafındaki muhatapları ile düzenli olarak gerçekleştirdiği istişare sürecine ek olarak, Ankara, Erzurum ve İstanbul’da toplantılar gerçekleştirilmiştir. Genel anlamda tüm tarafl ardan alınan geri bildirimler teşvik edici olmuştur ve hem Dünya Bankası’nın bugüne kadar Türkiye’de yapmış olduğu çalışmaların etkililiği ile ilgili gerçekçi bir vizyon sunmuş hem de işbirliğinin gelecekteki yönelimleri (yeni CPS ve sonrası için) ile ilgili değerli girdiler sağlamıştır. Bu CPS kapsamında, Türkiye ile olan işbirliğini daha da güçlendirmek ve yapılan çalışmaların müşteri taleplerini giderek daha iyi bir şekilde karşılayabilmesini sağlamak için, Dünya Bankası Grubu Türkiye’deki sivil toplum ve daha geniş penceredeki muhatapları ile birlikte çalışmaya ve onları dinlemeye devam edecektir.

19 Türkiye’nin cevap oranı yüzde 32’dir.

21

2012-15 MY Ülke İşbirliği Stratejisinin Stratejik Amaçları

54. Bu işbirliği stratejisinin amacı, Türkiye’nin hızlı, sürdürülebilir, içerici ve çevreye saygılı büyümesine katkıda bulunmaktır. Türkiye reform programının uygulanmasına yol gösteren bir dizi açık stratejik kalkınma çerçevelerine sahiptir. En önemli orta-uzun vadeli programlar, Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)20, Orta Vadeli Program ve Katılım Öncesi Ekonomik Program (2011-13)’dır; Hükümet’in Yıllık Programları bunları tamamlamaktadır. CPS tasarımı bu programlarda belirlenen öncelikleri yansıtmaktadır ve değişikliklere cevap verme esnekliğine sahiptir. Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’deki desteğinin temel kriteri; kalkınma zorluklarının ele alınmasına yardımcı olacak fi nansman, analiz, danışmanlık ve uygulama desteği ile karşılaştırma ölçütleri sunmaya ve politika ve programların geliştirilmesine ve uygulanmasına yardımcı olmaya yönelik küresel bilgi paylaşımı yoluyla sağlanacak ‘stratejik katma değer’dir.

55. CPS üç ana stratejik amaca sahiptir: rekabet gücünün ve istihdamın arttırılması, eşitliğin ve kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi, ve sürdürülebilir kalkınmanın derinleştirilmesi. Bu amaçlara ulaşmak için, Türkiye Hükümeti, özel sektör, sivil toplum ve Dünya Bankası Grubu, dört yıllık CPS dönemi boyunca aşağıdaki on sonucu elde etmeye yönelik olarak birlikte çalışmayı planlamaktadır:

Şekil 3: Türkiye CPS 12-15 MY: Stratejik Amaçlar ve CPS Sonuç Alanları

20 2014 yılından itibaren başlayacak olan Onuncu Kalkınma Planı hazırlanmaktadır.

V. SONUÇ ALANLARI

22

56. Esnek bir CPS tasarımı. CPS’in sonuç çerçevesi, dört yıllık CPS döneminin tamamı boyunca Dünya Bankası Grubu ile Türkiye arasındaki işbirliğinin kalkınma sonuçlarını tanımlamaktadır. Bu CPS sonuçları somut hükümet hedefl erine sağlanacak olan katkıları temsil etmektedir. CPS sonuçlarının başarılması yolunda kaydedilecek ilerlemenin izlenebilmesi için bazı spesifi k kilometre taşları belirlenmiştir. Bu kilometre taşları, çoğunlukla analitik ve istişari çalışmalar ve DPL fi nansmanı yoluyla öngörülen işbirliğini ve mümkün olduğu ölçüde bazı alanlarda planlanan Dünya Bankası Grubu fi nansmanlı yatırımların uygulamasına dayalı nicel hedefl eri yansıtmaktadır. Kilometre taşlarının kapsamı 2012-13 MY dönemi üzerinde odaklanmaktadır. 2014-15 MY döneminin kilometre taşları CPS İlerleme Raporu ile belirlenecektir ve böylelikle değişen önceliklere göre dönem ortası uyarlamalar mümkün olacaktır. Bu program odaklı yaklaşımın uygulayıcı kuruluşların sahiplendiği gerçekçi ve doğrulanabilir kilometre taşlarının oluşturulmasını sağlaması beklenmektedir.

57. Kapsamlı bir analitik ve istişari çalışma (AAA) programı, Türkiye-Dünya Bankası Grubu işbirliğinin merkezi bir özelliği olmaya devam edecektir. Bilgi hizmetleri ve teknik yardım, kaliteli analizlerin, küresel deneyimlerin ve uygulama desteğinin sağlanması yoluyla değer katar. Hükümet’in AAA faaliyetlerine verdiği yüksek değeri yansıtan bir şekilde, IBRD’nin Türkiye’ye yönelik toplam çalışma programı bütçesi içerisinde AAA harcamalarının payı geçtiğimiz dört yıllık dönemde istikrarlı bir şekilde yükselmiştir. Yeni CPS kapsamında, Türkiye ve Dünya Bankası, maliyet paylaşımı seçenekleri de dahil olmak üzere geniş kapsamlı ve güçlü bir AAA programının sürdürülmesine yönelik modaliteleri araştırmayı ve tespit etmeyi beklemektedir.

58. Dünya Bankası Grubu fi nansman programı. Hükümet’in yüksek düzeydeki IBRD fi nansmanının sürdürülmesi talebine cevap olarak, 2012-15 MY Ülke İşbirliği Stratejisi, 4,45 milyar ABD$ civarında bir IBRD fi nansman programı öngörmektedir. Gösterge niteliğindeki bir fi nansman programı Tablo 3’te sunulmuştur. Toplam tutarlar, diğerlerinin yanında, hükümetin talep ve performansı, ülkedeki ve küresel ölçekteki ekonomik ve fi nansal gelişmeler, IBRD’nin fi nansman kapasitesi ve CPS döneminde diğer ülkelerin talepleri gibi faktörlere bağlı olacaktır. 2014-15 MY dönemine ilişkin IBRD fi nansman programı CPS İlerleme Raporu hazırlandığı zaman son halini alacaktır. IFC’nin Türkiye’deki kendi yatırım programının yıllık bazda 425-500 milyon ABD$ düzeyinde veya CPS dönemi boyunca toplam 1,7-2 milyar ABD$ düzeyinde kalması beklenmektedir. IFC’nin yıllık olarak fi nansal sektöre 200-230 milyon ABD$, altyapı sektörüne 130-150 milyon ABD$, imalat, tarımsal işletme ve hizmet sektörlerine 90-120 milyon ABD$ düzeyinde yatırım yapması beklenmektedir. IFC danışmanlık çalışmalarını sürdürülebilir enerji ve cinsiyet fi nansmanı üzerinde odaklandırmaya devam edecektir.

Stratejik Amaç 1: Rekabet Gücünün ve İstihdamın Arttırılması

Dünya Bankası Grubu aşağıdaki sonuçlara katkıda bulunacaktır:Sonuç 1: Makroekonomik ve fi nansal istikrarın sürdürülmesi ve ihracatın, yurt içi tasarrufl arın ve dışsal

etkilere karşı dayanıklılığın güçlendirilmesi Sonuç 2: Özellikle kadınlar ve gençler için olmak üzere istihdamın arttırılması ve kayıt dışı istihdamın

azaltılması Sonuç 3: Yatırım ve iş ortamının iyileştirilmesi; fi nansmana erişimin derinleştirilmesi ve genişletilmesi

59. Sonuç 1: Makroekonomik ve fi nansal istikrarın sürdürülmesi ve ihracatın, yurt içi tasarrufl arın ve dışsal etkilere karşı dayanıklılığın güçlendirilmesi. Hükümet’in orta vadeli programında, güçlü ekonomik politika ve reformların sürdürülmesine dayalı olarak önümüzdeki dört yıllık dönemde sağlam bir büyüme öngörülmektedir. Bununla birlikte, güçlü büyümenin yan ürünü olarak yeni kırılganlıklar ortaya çıkmıştır. Bunların yakın vadede ortadan kaybolması olası değildir ve geçmişteki ani yükseliş ve düşüş döngülerinin önlenebilmesi için bunların dikkatli bir şekilde yönetilmesi önemli olacaktır. Üretkenliği, istihdamı arttırmaya ve uzun vadeli mali tasarrufl arı sağlamaya yönelik devam etmekte olan ve planlanan reformların uygulanması da kritik öneme sahip olacaktır. Bu reformlar arasında şunlar bulunmaktadır: Yeni ticaret kanununun ve borçlar kanunun uygulanması; kıdem tazminatı reformu ve istihdamda esnekliğin arttırılması da dahil olmak üzere

23

planlanan ikinci aşama işgücü piyasası reformlarının uygulanması; iş ortamının iyileştirilmesi; ve şirketler kesiminin üretkenliğini ve kârlılığını kademeli olarak arttırılmasına yardımcı olacak yeni özelleştirmelerin gerçekleştirilmesi.

60. Sonuç 2: Özellikle kadınlar ve gençler için olmak üzere istihdamın arttırılması ve kayıt dışı istihdamın azaltılması. Dünya Bankası, özellikle işgücü piyasasının esnekliğini ve çalışanlar için sağlanan korumayı, işgücü piyasası ile beceriler ve eğitim arasındaki uyumu, gençler ve kadınlar gibi hassas grupların istihdam edilebilirliğini arttırmak ve kayıt dışılığı azaltmak üzerinde odaklanması beklenen yeni kapsamlı Ulusal İstihdam Stratejisinin uygulanması da dahil olmak üzere Hükümet’in işgücü piyasası reformu ve istihdam yaratma gündemini desteklemeye devam etmeyi planlamaktadır. Dünya Bankası Grubu Hükümet’in becerilerin geliştirilmesi üzerinde odaklanan iyi tasarlanmış istihdam aktivasyon programlarının yaygınlaştırılması yoluyla özellikle beceri seviyesi düşük gençlerin ve kadınların kayıtlı istihdama dahil edilmesi olmak üzere üretken istihdamı arttırma çabalarını desteklemeyi amaçlamaktadır. Büyüme, rekabet gücü ve istihdam ile ilgili olarak planlanan yeni program odaklı DPL dizilerinin işgücü piyasasının esnekliğini ve çalışanlara sağlanan korumayı arttırmaya ve kayıt dışı istihdamı azaltmaya yönelik politika eylemleri içermesi beklenmektedir. AAA çalışmalarının, Ulusal İstihdam Stratejisinin geliştirilmesini ve uygulanmasını; İşgücü ile ilgili ESW, Program Odaklı Eğitim ESW gibi çalışmalar yoluyla eğitim ve öğretim girişimlerini; ve teknik yardımları (örneğin Program Odaklı Beşeri Gelişim Teknik Yardımı) desteklemesi beklenmektedir. Dünya Bankası Grubu’nun aynı zamanda mesleki eğitim programlarının etkililiği ile ilgili olarak Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ile birlikte çalışmaya devam etmesi beklenmektedir.

61. Sonuç 3: Yatırım ve iş ortamının iyileştirilmesi; fi nansmana erişimin derinleştirilmesi ve genişletilmesi. Devam etmekte olan İkinci KOBİ’ler için Finansmana Erişim Projesinin (2010 MY;) temel amacı, üretim faaliyetlerinin arttırılmasına ve istihdam yaratılmasına katkıda bulunabilmek için Türkiye’deki küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin orta ve uzun vadeli fi nansmana erişimlerini genişletmek ve derinleştirmektir. Dördüncü İhracat Finansmanı Aracılık Kredisi (2008 MY), ihracat yapan özel sektör işletmelerine orta ve uzun vadeli işletme ve yatırım fi nansmanı sağlayarak ihracatı desteklemekte ve fi nansal aracıların geliştirilmesi yoluyla fi nansal sektörün şirketlere fi nansman sağlama olanağını arttırmaktadır. Önerilen CPS kilometre taşlarının ve bunlara ulaşmaya yardımcı olacak faaliyetlerin aşağıdakileri içermesi beklenmektedir:

• Ulusal rekabet politika çerçevesi ile ilgili olarak, Türkiye Rekabet Kurumu ile olan politika diyaloğunu yansıtan bir gözden geçirmenin, büyüme, rekabet gücü ve istihdamı destekleyen planlanan program odaklı DPL yoluyla geliştirilmesi ve tamamlanması.

• Örneğin bir “tek durak ofi s” gibi bir sadeleştirilmiş ruhsat ve izin idaresinin uygulamaya konulması veya daha geniş anlamda (tartışma aşamasındadır) teknik yardım (örneğin Yatırım Ortamı ve Rekabetçilik Teknik Yardımı) sonuçlarını yansıtan bir ulusal düzenleyici reform stratejisinin oluşturulması. Düzenleyici reform stratejisi şunları kapsayacaktır: (a) yeni düzenlemelerin uygulamaya konulması için Düzenleyici Etki Analizinden resmi olarak yararlanılması, (b) paydaşlar ile yapılacak resmi istişareler gibi yollarla düzenleyici sürecin şeffafl ığının arttırılması; ve (c) Türkiye için spesifi k izlenebilir hedefl erin yer aldığı iyi tanımlanmış bir idari sadeleştirme programının uygulamaya konulması.

• Gelecekteki politikalar için bilgi girdisi sağlamak amacıyla, örneğin 2010 ICA raporuna dayalı olarak bölgesel Yatırım Ortamı Değerlendirmelerinin (ICA) uygulanmasını ve fi nansmanını yansıtacak şekilde özel sektörün karşı karşıya olduğu zorlukların ve fırsatların bölgesel boyutlarının tespit edilmesi.

• Ar-Ge harcamalarının verimliliğini arttırmaya ve özel sektörün Ar-Ge çalışmalarındaki rolünü arttırmaya yönelik reformlar üzerinde odaklanan politika diyaloğunu, analizleri ve teknik yardım çalışmalarını yansıtacak şekilde, kamu araştırmalarının ticarileştirilmesine ve özel sektör araştırmaları için sağlanan teşviklerin yeniden dengelenmesine yardımcı olacak bir yasal çerçeve için politika seçeneklerinin geliştirilmesi21.

21 Türkiye 2023 yılına kadar Ar-Ge harcamalarını GSYH’nin yüzde 3’ü düzeyine, özel sektör Ar-Ge harcamalarını da GSYH’nin yüzde 2’si düzeyine yükseltmeyi hedefl emektedir. (Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 23. toplantısında kabul edilen karar). 2010 yılında (mevcut son rakamın ait olduğu yıl) Ar-Ge harcamaları GSYH’nin yüzde 0,84’ü düzeyindeydi.

24

• Finansal aracıların daha uzun vade profi line sahip yatırım projelerini değerlendirme kapasitelerinin geliştirilmesi yoluyla KOBİ’lerin ve ihracatçıların daha uzun vadeli fi nansmana erişimlerinin arttırılması: IBRD KOBİ’lere (tarımsal işletme ve mikro işletmeler gibi spesifi k sektörler üzerinde odaklanarak) ve ihracatçılara yönelik kredi hatlarını fi nanse etmeye devam etmeyi planlamaktadır. IFC 2012-15 MY döneminde fi nansal sektöre 800 milyon ABD$’dan fazla yatırım yapmayı ve şu konular üzerinde odaklanmayı planlamaktadır: (a) yetersiz hizmet alan sektörler ve bölgeler üzerinde odaklanarak fi nansal içermenin sağlanması – tarımsal işletmelerin üretim varlıklarının geliştirilmesi gibi; (b) bankaların kadınlara ait KOBİ’ler üzerinde odaklanmasını sağlayarak cinsiyet çalışmalarının fi nansmanı; (c) Türkiye şirket tahvilleri piyasasının geliştirilmesi gibi yeni fi kirlerin ve ürünlerin geliştirilmesi; ve (d) Güney-Güney işbirliği. Gerekli olması halinde, IFC Türkiye’ye talep odaklı ve diğer uluslararası fi nans kuruluşları ile aktif koordinasyon içerisinde hızlı bir şekilde yaygınlaştırılabilecek hızlı ve eşgüdümlü krize müdahale desteği sağlayabilecektir.

• Banka dışı yükümlülükler için yatırımcı tabanının genişletilmesi, banka düzenleyicilerin sistem risklerini değerlendirme kapasitelerinin arttırılması ve fi nansal aracılığın derinleştirilmesi ile ilgili teknik yardım (örneğin Finansal Sektörü Geliştirme Teknik Tardımı) sonuçları yansıtılarak fi nansal sektörün etkililiğinin arttırılması.

62. Yönetişim ve kamu mali yönetim sistemleri ile ilgili reformlar için Türkiye’ye sağlanan destek, Dünya Bankası Grubu’nun Yönetişim ve Yolsuzlukla Mücadele (GAC) gündeminin bir parçasını oluşturmaktadır. Banka’nın yönetişim konusundaki yaklaşımı, hem Türkiye’ye sağladığı desteklerin kalkınma etkililiğini doğrudan bir şekilde arttırmayı hem de Türkiye’nin ülke sistemlerini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Dünya Bankası’nın GAC gündeminin uygulanmasında ülke sahiplenmesi ve liderliği hayati öneme sahip olduğundan dolayı, müşteri talebi bu alandaki çalışmalarda belirleyici olmaya devam edecektir. Bu bakımdan, Hükümet’in KİT’lere yönelik yeni yönetişim çerçevesi için sağlanacak destek özellikle önemli olacaktır ve önceki CPS kapsamında yapılan çalışmalar için tamamlayıcı nitelikte olacaktır.

Stratejik Amaç 2: Eşitliğin ve Kamu Hizmetlerinin İyileştirilmesi

Dünya Bankası Grubu aşağıdaki sonuçlara katkıda bulunacaktır:Sonuç 4: Erken çocukluk eğitiminin kalitesinin ve kapsamının arttırılması Sonuç 5: Daha etkili ve fi nansal açıdan sürdürülebilir bir sağlık sistemi; başka ülkeler Türkiye’nin

başarılı deneyimlerinden dersler çıkarmak istediklerini ifade etmişlerdir Sonuç 6: Fırsat Eşitliği doğrultusunda ilerleme kaydedilmesi Sonuç 7: Kamu hizmetlerinin ve yönetişimin iyileştirilmesi

63. Sonuç 4: Erken çocukluk eğitiminin (EÇE) kalitesinin ve kapsamının arttırılması. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, CPS faaliyetlerinin, herkes için fırsat eşitliği temel hedefi doğrultusunda erken çocukluk eğitiminin kapsamının genişletilmesine ve iyileştirilmesine katkıda bulunmasını planlamaktadır. Türkiye’de erken çocukluk eğitiminin yaygınlaştırılmasına ve iyileştirilmesine yönelik bir programın geliştirilmesi ve uygulanması için sağlayacağı destek, 2014 yılına kadar 5 yaş grubu çocuklar arasında evrensel okullaşmayı sağlamada kaydedilen ilerlemeyi esas alacaktır ve bu doğrultuda bir dizi program odaklı analitik çalışma, teknik destek ve fi nansman operasyonunu içerebilecektir. Hükümet’in erken çocukluk eğitimi programının, sağlam bir kalite güvence sistemini ve muhtemelen dezavantajlı çocuklara ve geri kalmış illere sağlanacak hedefl i kaynakları içermesi beklenmektedir.

64. Sonuç 5: Daha etkili ve fi nansal açıdan sürdürülebilir bir sağlık sistemi; başka ülkeler Türkiye’nin başarılı deneyimlerinden dersler çıkarmak istediklerini ifade etmişlerdir. Dünya Bankası Grubu, Sağlık Bakanlığı 2010-14 Stratejik Planında açıklanan ve Türkiye’de sağlık hizmetlerinin kapsama oranını, etkililiğini ve fi nansal sürdürülebilirliğini arttırmayı amaçlayan Sağlıkta Dönüşüm Programını desteklemeyi planlamaktadır. Devam etmekte olan Sağlıkta Dönüşüm ve Sosyal Güvenlik Reformu APL2, Sosyal Güvenlik

25

Kurumu’nun (SGK) ve Sağlık Bakanlığı’nın (SB) hizmet sağlayıcı ödemelerinde ve sağlık sistemlerinin performansında yapılacak reformların oluşturulmasındaki ve uygulanmasındaki etkililiğini arttırmaya ve bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesine ve kontrol altına alınmasına yönelik çıktıya dayalı fi nansman pilot uygulamasına yönelik sağlanan destekler yoluyla bu sonuçlara katkıda bulunmaktadır. CPS faaliyetlerinin; Sağlık Bakanlığı’na liderlik fonksiyonlarını gerçekleştirmesi için kapasite oluşturma desteği sağlanmasını, aile hekimliği programını güçlendirme çalışmalarının devam ettirilmesini, hizmet sağlayıcı ödeme sistemlerinde iyileştirme yapılmasını ve ilaç harcamaları ile rasyonel ilaç kullanımı üzerinde odaklanılmasını içermesi beklenmektedir. Hazırlanacak çalışmaların ve sağlanacak teknik desteğin (örneğin Sağlık ile ilgili Program Odaklı ESW –aile hekimliği modelinin değerlendirilmesi, pozitif teşviklerin etki değerlendirmesi, ilaçların rasyonel kullanımı, ve yardım paketi ile hastalık yükünün değerlendirilmesi) Dünya Bankası Grubu katılımının birer unsuru olması beklenmektedir. Bu gündemin, potansiyel olarak sonuca dayalı kullandırımların yapılacağı bir operasyon ile desteklenmesi beklenmektedir. Sağlıkta Dönüşüm Programı halihazırda küresel bir “iyi uygulama” reformu olarak kabul edilmektedir ve CPS kapsamında bu deneyimin bölgede ve küresel ölçekte paylaşılmasına yönelik modalitelerin araştırılması beklenmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın ‘Sağlıkta Kamu-Özel Sektör Ortaklığı Programı’ ve SB stratejik planı büyük kentsel alanların dışında parasal açıdan karşılanabilir hizmetlerin sunulmasını amaçlamaktadır. IFC bu amacı sağlık şirketleri için özel fi nansman ürünlerinin tasarlanması yoluyla desteklemeyi planlamaktadır.

65. Sonuç 6: Fırsat Eşitliği doğrultusunda ilerleme kaydedilmesi. CPS programı, Hükümet’in kadınların ekonomik fırsatlara erişimini –özellikle de kayıtlı istihdam ve girişimcilik fırsatlarına erişimini- arttırmaya yönelik çabalarını desteklemeyi planlamaktadır. Yeni CPS kapsamında, Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, 2009 yılında tamamlanan Kadınların İşgücüne Katılımı Çalışmasının22 da katkısıyla kamu ve politika yapıcılar arasındaki başlatılan tartışmanın kazandırdığı ivmeyi devam ettirmeyi planlamaktadır. Analitik çalışmaların ve Teknik Yardım faaliyetlerinin, aşağıdaki sonuçların elde edilmesine yardımcı olacak çabaları desteklemesi beklenmektedir: (i) beceri seviyesi düşük kadınların kayıtlı istihdama dahil edilmesi; (ii) parasal açıdan karşılanabilir çocuk bakımına erişim; (iii) işyerinde Fırsat Eşitliğinin arttırılması; ve, (iv) kadın girişimciliğinin arttırılması. Hükümet ve özel sektör, beceri seviyesi düşük kadınlar için istihdam aktivasyon programlarının yaygınlaştırılmasını planlamaktadır. Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen ve halen uygulaması devam etmekte olan cinsiyet sertifi kalandırma programı, Fırsat Eşitliğinin istihdamda fırsat eşitliğine yönelik içselleştirilmiş bir iş uygulaması olarak kabul edilmesini sağlayacaktır. Bu CPS döneminde pilot uygulamanın tamamlanması ve modelin ülke çapında yaygınlaştırılması beklenmektedir. Ayrıca, özel sektörde Fırsat Eşitliği üzerinde odaklanan bir çalışma planlanmaktadır. IFC, kayıtlı KOBİ’lerin neredeyse yüzde 40’ını oluşturan kadınlara ait işletmelere daha iyi hizmet sunmak amacıyla kadınları banka fi nansmanından yararlanmaya teşvik etmeyi istemektedir. Türkiye’de “Kadınlara Yönelik Bankacılık Hizmetlerini” teşvik etmek için, IFC Türkiye’deki bankaların kadınlara ait KOBİ’lere daha fazla ulaşabilmelerini sağlayacak bir platform oluşturacaktır. IFC ilgilenen fi nansal kuruluşlara yatırım ve danışmanlık hizmetlerinden oluşan bir paket sunacak ve kadınlara ait işletmeler üzerinde odaklanmaya teşvik edecektir.

66. Sonuç 7: Kamu hizmetlerinin ve yönetişimin iyileştirilmesi. Dünya Bankası Grubu, analitik çalışmalar ve teknik yardım ile kamu harcama ve mali yönetimindeki program odaklı çalışmalarını sürdürmeyi planlamaktadır. Dünya Bankası Grubu desteği, Kamu Harcama Gözden Geçirmesi (2012 MY) kapsamında ulaştırma sektörü için sağlanacak politik tavsiyelerini ve Vatandaş Karnesi sistemi üzerindeki çalışmaların sürdürülmesini içermektedir. Dünya Bankası Grubu aynı zamanda Türkiye Hükümeti’nin yerel yönetimlerin mali yönetimlerini ve mali durumlarını güçlendirmek ve KİT’ler arasında yönetişimin iyileştirilmesi yönündeki çabalarını desteklemek için Hükümet ile yakın bir şekilde çalışmayı planlamaktadır. Eğitim hizmetleri alanında, daha güçlü yönetişim mekanizmaları da dahil olmak üzere eğitime erişimin, eğitim kalitesinin ve eşitliğin iyileştirilmesi yoluyla CPS’in Hükümet’in öğrenme standartlarını iyileştirme çabalarını desteklemesi beklenmektedir. Aşağıda belirtilen çabaları desteklemeye yönelik çalışmalar ve teknik yardım faaliyetleri planlanmaktadır: (i) fi nansmanı (girdilere göre değil) maliyetlere göre dağıtan daha nesnel ve şeffaf bir eğitim fi nansman sisteminin geliştirilmesi; (ii) dezavantajlı okullara ilave kaynak 22 Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı: Eğilimler, Belirleyiciler ve Politika Çerçevesi (Dünya Bankası, Rapor No. 48508-TR, Kasım 2009).

26

sağlanması; (iii) okul mali özerkliğinin arttırılması; ve (iv) okul ve öğretmen yönetişiminin ve hesap verebilirliğinin arttırılması (örneğin öğretmen karneleri yoluyla). Devam etmekte olan Orta Öğretim Projesi (2015 MY) kapsamındaki Okul Geliştirme Programının, Türkiye’nin dört bir yanındaki dezavantajlı okullara 3.500 adet hibe sağlaması beklenmektedir. IFC, mevcut piyasa oynamalarının ve birçok geleneksel fi nans bankasının piyasadan çekilmesinin sonucunda ortaya çıkan önemli fi nansman boşlukları göz önüne alındığında ulaştırma sektöründe giderek daha fazla rol oynamanın fırsatlarını araştıracaktır. IFC, borç ve öz sermaye desteği ve başka fi nansal kuruluşlardan kaynakların harekete geçirilmesi yoluyla özel sektörün otoyolların ve köprülerin fi nansmanına ve işletimine katılımını desteklemeyi planlamaktadır.

Stratejik Amaç 3: Sürdürülebilir Kalkınmanın Derinleştirilmesi

Dünya Bankası Grubu aşağıdaki sonuçlara katkıda bulunacaktır:Sonuç 8: Güvenilir ve verimli enerji arzının arttırılması; yenilenebilir enerji kaynaklarının daha fazla

kullanılması ve uygulanmakta olan iklim eylemlerinin arttırılması Sonuç 9: Çevre yönetiminin ve iklim değişikliğine uyumun güçlendirilmesi Sonuç 10: Türkiye’deki şehirlerin sürdürülebilirliğinin arttırılması

67. Sonuç 8: Güvenilir ve verimli enerji arzının arttırılması; yenilenebilir enerji kaynaklarının daha fazla kullanılması ve uygulanmakta olan iklim eylemlerinin arttırılması. 2012-15 MY döneminde, Türkiye ve Dünya Bankası Grubu enerji, çevre ve iklim değişikliği konularını entegre bir şekilde ele almaya devam edecektir —bu 2008-11 MY CPS kapsamında başarısı kanıtlanmış bir yaklaşımdır. Kilometre taşları arasında şunlar bulunmaktadır: (i) en az 10.000 MW’lık yeni üretim kapasitesinin devreye alınması, elektrik arz/talep dengesizliklerinin azaltılması/önlenmesi ve/veya yeni gaz ithalat sözleşmelerinin yapılması yoluyla enerji güvenliğinin arttırılması, (ii) yenilenebilir enerji yatırımlarının arttırılarak 2009 yılında yüzde 19 olan yenilenebilir enerji üretiminin toplam üretim içindeki payının 2015 yılına kadar yüzde 30’a veya daha yüksek bir seviyeye çıkarılması yoluyla yenilenebilir enerji kapasitesinin arttırılması, (iii) sağlanacak teknik yardım desteği ile İklim Değişikliği Eylem Planının uygulanması, (iv) Enerji Verimliliği Stratejisinin kabulü, ve (v) sera gazı salımları için piyasa bazlı bir mekanizmanın kabulü. Özel Sektör Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Projesi (2009 MY), özel sektör mülkiyetindeki ve işletmesindeki tesislerde yerli kaynaklara dayalı enerji üretimini ve talep tarafı enerji verimliliğini arttırmaya ve bu şekilde sera gazı salımlarının azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Devam etmekte olan Güneydoğu Avrupa Enerji Topluluğu Projesi (2011 MY) Türkiye’deki elektrik iletim sisteminin güvenilirliğini ve kapasitesini arttıracak ve Türkiye’nin yenilenebilir enerjiyi sisteme entegre etme yeteneğini geliştirecektir. Bu kilometre taşlarına ulaşabilmek için planlanan veya olası enerji sektörü CPS faaliyetleri şunları içermektedir:

i. Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji üzerinde odaklanarak AAA çalışmalarının sürdürülmesi.ii. Program Odaklı Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Sektörü (ESES) DPL dizisi kapsamında

üçüncü bir operasyonun uygulanması. ESES DPL 3 programı, elektrik ve gaz sektörlerinin yeniden yapılandırılmaya devam edilmesi; elektrik piyasasının geliştirilmeye devam edilmesi, yenilenebilir enerji, Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planı ve AB’nin Büyük Yakma Tesisleri Direktifi nin ulusal mevzuata aktarılması konuları etrafında kurgulanmıştır.

iii. Yenilenebilir enerjinin geliştirilmesi, özel şirketlerde, bina sektöründe ve elektrik üretiminde enerji verimliliğinin arttırılması yoluyla enerji güvenliğini ve sera gazı salımlarının sınırlandırılmasını desteklemek; Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) yenilenebilir enerjiyi ulusal elektrik sistemine entegre etmesine yardımcı olmak; yenilenebilir enerji üretiminin dağıtım sistemine entegre edilmesine yardımcı olmak; ve/veya gaz depolama tesisi için yeterli fi nansman sağlanması amacıyla yatırım fi nansmanı temin edilmesi.

iv. Türkiye’nin Dünya Bankası tarafından yönetilen Piyasa Hazırlık Ortaklığına katılımı, görüş alışverişinde bulunma ve yaklaşık 15 orta gelirli ülkenin deneyimlerinden dersler çıkarma fırsatı sunmaktadır.

27

v. Karmaşık enerji sektörü reformları ve programları için sağlanan AB IPA (Katılım Öncesi Yardım Aracı) hibe desteği, muhtemelen 2012 yılında yaklaşık 11,8 milyon Avro (tatmin edici bir proje fi şine bağlı olarak) civarında bir başlangıç fi nansmanı ile Dünya Bankası Grubu tarafından yönetilen analitik ve teknik yardım çalışmalarından yararlanabilir. Böyle bir girdi reform hızının korunmasına yardımcı olacak ve Çok Yıllı Gösterge Niteliğindeki Planlama Dokümanında enerji sektörü öncelikleri olarak belirtilen elektrik ve gaz piyasasının geliştirilmesi, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerjinin entegrasyonu alanlarında kurumsal kapasiteleri güçlendirecektir.

vi. IFC aynı zamanda sürdürülebilir enerji, yenilenebilir enerji (örneğin jeotermal, hidro, rüzgar) ve gaz dağıtım projeleri için sağlanacak fi nansmanı ön plana çıkarmayı düşünmektedir. IFC, alternatif yatırımlar ile elde edilemeyecek yüksek kalkınma etkileri yaratacak ve önemli sera gazı emisyon azaltımları sağlayacak projeler ve IFC’nin bir harekete geçirme rolü oynayabileceği projeler üzerinde odaklanacaktır. IFC Varlık Yönetim Şirketi ve yeni Küresel Altyapı Fonu yoluyla yüksek maliyetli sermaye yatırımlarını desteklemenin fırsatlarını araştıracaktır.

68. Sonuç 9: Çevre yönetiminin ve iklim değişikliğine uyumun güçlendirilmesi. Sürdürülebilir ve adil kaynak yönetimi ve çevre koruma için sağlanacak Dünya Bankası Grubu desteğinin, AB çevre müktesebatının uygulanması ve Türkiye’nin çevresel açıdan sürdürülebilir büyümeye yatırım yapabilmesi için sahip olduğu seçeneklerin (sürdürülebilir muhasebe, karbon piyasaları, tarım ve su yönetimi gibi iklime duyarlı sektörlerde iklim değişikliğine uyum, orman yönetimi, ve Ulusal Havza Yönetim Stratejisinin tamamlanması gibi) araştırılması üzerinde odaklanması beklenmektedir. Dünya Bankası Grubu AAA çalışmaları yoluyla Türkiye’nin Rio+20 Konferansındaki pozisyonunun formülasyonuna destek sağlamayı planlamaktadır. Su Havzaları Yönetimi ile ilgili program odaklı AAA çalışmasının devamı kapsamında, nehir havzalarında yer alan su kullanan tesisler için kümülatif etki değerlendirmelerinin mevcut mevzuata entegre edilmesine yönelik bir metodolojinin, etkili izleme ve değerlendirme araçlarının geliştirilmesi, ve sosyal, çevresel ve ekonomik kriterler kullanılarak yatırımların daha etkili bir şekilde hedefl enmesi beklenmektedir. Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Sektörü (ESES) Kalkınma Politikası Kredi dizisi kapsamındaki son operasyonunun, çevre politikalarının uygulanmasını kapsaması beklenmektedir —örneğin, ilgili AB mevzuatı ile daha fazla uyumlaşmanın sağlanması, çevresel izin ve yaptırım süreçlerinin güçlendirilmesi, ve yeni ekonomik araçların geliştirilmesi ve kullanımı gibi.

69. Sonuç 10: Türkiye’deki şehirlerin sürdürülebilirliğinin arttırılması. CPS Sürdürülebilir Şehirler Programı yoluyla Türkiye’nin kentleşme zorluğuna karşı müdahalelerini desteklemeyi öngörmektedir. Sürdürülebilir Şehirler Programının, Entegre Kentsel Gelişim Stratejisi ve Eylem Planını (2010-2023) esas alarak, hükümetin, sivil toplumun, fi nansman kuruluşlarının ve benzeri ortaklar ile Dünya Bankası Grubu’nun aşağıdakileri desteklemeye yönelik çok sektörlü bir şekilde birlikte çalışmasına yönelik şemsiye bir çerçeve sağlaması beklenmektedir: (i) kentsel ulaşım, konut ve arazi piyasaları gibi kentsel gelişim alanlarında bir risk değerlendirmesini de içeren politika analizi ve danışmanlığı; şehir yönetiminin iyileştirilmesi; toplulaşma ve bölgesel gelişmenin yükseltilmesi, kentsel/kırsal alan bağlantılarının geliştirilmesi, ve şehirlerin fi nansmanı; (ii) kamu kurumlarının, şehir yönetimlerinin ve yurt içindeki fi nansman kuruluşlarının şehirlerin fi nansal kapasitelerini değerlendirme ve güçlendirme kapasitelerinin oluşturulması; (iii) şehir sürdürülebilirliğinin ve yaşanabilirliğinin izlenmesine yönelik küresel deneyimlerden yararlanılması; ve (iv) şehirlerde çevre ve enerji verimliliği yatırımlarına yönelik muhtemelen İller Bankası aracılığıyla yatırım fi nansmanı sağlanması. Sürdürülebilir Şehirler Programı zaman içinde gelişirken, başka faaliyet alanları ve mekanizmaları da dahil edilebilir. Banka ile birlikte, IFC fi nansal yönetim kapasitesinin oluşturulması ve proje hazırlık ve yönetim standartlarının iyileştirilmesi amacıyla belediye düzeyinde destek sağlayarak Sürdürülebilir Şehirler Programına katkıda bulunacaktır. IFC bunun için hem Avro hem de yerel para birim cinsiden doğrudan birinci derece krediler de dahil olmak üzere çok çeşitli ürünlerden yararlanarak, yerel bankalar aracılığıyla, kaynaklarını bir portföy yaklaşımı ve Avro cinsiden krediler için kur riskinden korunma yoluyla kanalize edebilir. IFC yetersiz hizmet alan belediyeler için fi nansmana erişim imkanlarını çoğaltmak amacıyla yerel bankalar ile işbirliği yapmayı planlamaktadır. Dünya Bankası ve IFC/Kamu-Özel Altyapı Danışmanlığı

28

Fonu, belediye düzeyinde fi nansal ve çevresel sürdürülebilirliğin ve kamu hizmetlerinin verimliliğinin arttırılabilmesi amacıyla Türkiye’nin merkezi hükümetine ve yerel yönetimlerine teknik yardım sağlamaya yönelik ortak bir girişim başlatmıştır. İstanbul’da sürdürülmekte olan afet riskini azaltma ve acil durum hazırlık programı bu kapsamda ayrıntılı bir değerlendirmeden geçirilecektir. Bu bilgilere dayalı olarak, Türkiye’nin afet riskini azaltma programının genişletilmesi konusu tartışılacaktır.

70. Dünya Bankası Grubu CPS dönemi boyunca seçilen kırsal kalkınma zorluklarının ele alınmasında yapılabilecek olası bir işbirliği imkanını Türk muhatapları ile birlikte araştırmayı planlamaktadır. Araştırılacak alanlar arasında şunlar yer almaktadır: kırsal rekabet gücünün güçlendirilmesine ve kırsal bölgelerden kentlere göçün yönetilmesine yönelik politikalar; tarımsal işletmelerin modernizasyonu da dahil olmak üzere yenilikçi kırsal yatırımların geliştirilmesine yönelik teknik yardım ve olası bir fi nansman; ve havza yönetimi, arazi birleştirme, yerel ekonomik kalkınma için sürdürülebilir turizm, ve tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum gibi alanlarda teknik yardım. Devam etmekte olan diyalog ve analitik ve istişari çalışmalar esas alınarak, CPS İlerleme Raporunda 2014-15 MY CPS programına dahil edilebilecek ilave spesifi k faaliyetler tespit edilebilir.

Tablo 3: 2012-15 MY Dönemi için Öngörülen IBRD Finansman ProgramıMY12 MY13 MY14 MY15

Proje Adı MilyonABD$ Proje Adı Milyon

ABD$ Proje Adı MilyonABD$ Proje Adı Milyon

ABD$

Kalkınma Politikası Finansmanı (DPL)

Üçüncü Program Odaklı Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Sektörü DPL

600Program Odaklı DPL Büyüme, Rekabet Gücü ve İstihdam

600 DPL (tbd) 350 0

DPL Ara Toplam 600 DPL Ara Toplam 600 DPL Ara Toplam 350 DPL Ara Toplam 0

Yatırım Finansmanı

Özel Sektör Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ek Finansmanı

500 Özel Sektör Enerji Verimliliği 200 Finansmana erişim alanı: KOBİ veya ihracatçılar

KOBİ’lerin Finansmana Erişimi (Gıda Güvenliği)

200 Eğitim/İstihdam alanları

Sağlık Projesi 200 Sürdürülebilir Şehirler/Afet/Su Havzası/Enerji alanları

Ödenek kararlaştırılacak 100

Yatırım Ara Toplam 500 Yatırım Ara Toplam 700 Yatırım Ara Toplam 700 Yatırım Ara Toplam 1,000

Toplam 1,100 Toplam 1,300 Toplam 1050 Toplam 1,000

Toplam zarf, milyon ABD$: 4,450Not: 2014-15 MY IBRD Finansman Programı gösterge niteliğinde olup CPS İlerleme Raporu zamanında kesinleştirilecektir

Ortak Bir İşbirliği Alanı: Türkiye’nin Deneyimlerinin, Sonuçlarının, Bilgi ve Kapasitesinin Paylaşılması

71. Türkiye’nin kalkınma başarısı ve bazı ekonomik ve sosyal reformları uluslararası alanda ilgi ve takdir kazanmıştır. Türkiye aynı zamanda uluslararası kalkınma işbirliğinin belirli unsurlarının genişletilmesi ve güçlendirilmesi ile de giderek daha fazla bir şekilde ilgilenmektedir. Türkiye ve Dünya Bankası birlikte Türkiye’nin deneyimlerini yurt dışında paylaşmanın yollarını araştırmaktadır. Özellikle ilgilenilen alanlar arasında sağlık sektörü reformu ve afet önleme ve risk azaltma çalışmaları yer almaktadır (bakınız Metin Kutusu 2). Dünya Bankası’nın kalkınma deneyimlerinin paylaşılmasındaki “katma değeri”, küresel ağının genişliği ve gücü ile birlikte önde gelen bir uluslararası kalkınma kuruluşu olarak ve uluslararası en iyi uygulamaların doğrulanmasında üstlendiği “dürüst aracı” rolü sayesinde sahip olduğu güvenilirliktir. İlk adım olarak Türkiye ile komşuları arasındaki ticaret ilişkilerinin araştırılması için çalışma başlatılmıştır.

29

Türkiye’den, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinden, ve Kafkaslar bölgesinden ekipler Türkiye’nin başarısının bölgesel ölçekte paylaşılmasında Dünya Bankası’nın sağlayabileceği destekler ile ilgili fırsatları belirlemişlerdir. Kullanılabilecek diğer Dünya Bankası araçları arasında; Dünya Bankası Enstitüsü’nden (WBI) sağlanabilecek destekler, Güney-Güney Deneyim Paylaşımı Vakıf Fonu (SSTF), Bilgi Platformları Girişimi ve Küresel Uzman Ekipleri bulunmaktadır.

Metin Kutusu 2: Türkiye’nin Deneyimlerini Paylaşmak —İki Başarı Hikayesi

Etkili Afet Riski Azaltımı ve Yönetimi: İstanbul Deneyimi İstanbul Valiliği 2005 yılında İstanbul’un olası depremlere hazırlanabilmesi için İstanbul Deprem Riski Azaltma ve Acil Durum Hazırlık Projesini (ISMEP) başlatmıştır. Proje, önleyici yatırımlar (özellikle okulların ve hastanelerin depreme karşı güçlendirilmesi veya yeniden inşası) ve programlar (örneğin yaygın kamuoyu bilinçlendirme kampanyaları) ile afet müdahale yatırımlarını (modern ekipman ve iletişim sistemleri donatılmış oldukça gelişmiş bir teknolojiye sahip afet yönetim merkezi) ve bina yönetmeliklerinin ve arazi kullanım planlarının daha iyi bir şekilde uygulanması –ve Türkiye’de bir ilk olarak kültürel miras niteliğindeki binaların sayısallaştırılmış bir envanterinin ve binaların depreme karşı güçlendirilmesine yönelik pilot projelerin hazırlanması- gibi destekleyici önlemleri bir araya getirmesi bakımından yenilikçi bir yaklaşıma öncülük etmiştir. Başlangıçta 550 milyon ABD$ tutarındaki bir IBRD kredisi ile desteklenen projeye, Uluslararası Finans Kuruluşları tarafından toplam 969,8 milyon Avro (yaklaşık 1,3 milyar ABD$) tutarında fi nansman sağlanmıştır. İstanbul Valiliği, Başbakanlık Afet Yönetim Başkanlığı’nın desteği ile ve İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) vasıtasıyla halihazırda deneyimlerini bölgedeki komşuları ve dünyanın diğer ülkeleri ile paylaşmaktadır ve CPS dönemi boyunca bu faaliyetleri yaygınlaştırmaya ve güçlendirmeye devam etmeyi planlamaktadır. Planlanan faaliyetler arasında, proje metodolojisinin, kılavuz ilkelerinin ve yayınlarının tanıtılması; eğitim modülleri, eğitim materyalleri veya eğitici eğitimleri yoluyla eğitim hizmetlerinin sağlanması; kamuoyu kampanya modellerinin oluşturulması; çalıştaylar, seminerler ve konferanslar; yerinde incelemeler; ve ihtiyaç değerlendirmelerine dayalı olarak özelleştirilmiş proje tasarım, uygulama ve yaygınlaştırma faaliyetleri yer almaktadır.

Sağlık Sektörü Reformu: Herkese Karşılanabilir Genel Sağlık Sigortası ve Kaliteli Sağlık Hizmetleri Sunulması 2003 yılından bu yana uygulanmakta olan Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) yoluyla Türkiye’nin sağlık sektörünün ve sağlık hizmetleri sisteminin dönüşümü birçok ülkenin dikkatini çekmiştir ve Türkiye bu anlamda bazı ülkeler ile işbirliği anlaşmaları yapmıştır. Sağlık Bakanlığı Stratejik Planının hedefl erinden birisi, başarılı deneyimini sistematik bir şekilde paylaşmak ve sağlık politikalarının ve sağlık hizmetleri sistemlerinin tasarımı ve uygulanması ile ilgili olarak diğer ülkeler ve ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile yapılan işbirliğini genişletmek ve güçlendirmektir. Spesifi k olarak, Sağlık Bakanlığı (i) uluslararası kuruluşlar ile olan projelerin sayısını ve kalitesini yükseltmeyi, (ii) yeni işbirliği anlaşmaları yapmayı, (iii) uluslararası kuruluşlar ile birlikte yapılan çalışmalarda kendi verimliliğini ve etkililiğini arttırmayı, (iv) üçüncü ülkelere yönelik projeler ve programlar uygulamayı, ve (v) çerçeve anlaşmalar kapsamında Türkiye’ye gelen yabancılara yönelik eğitim ve araştırma faaliyetleri gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Komşu ülkeler, Balkan, Orta Asya, Orta Doğu ülkeleri, Afganistan, Pakistan, Afrika ülkeleri ve ilgilenen diğer ülkeler potansiyel ortaklardır. Sağlık Bakanlığı’nın başarı hikayesini paylaşacağı bazı öncelikli alanlar arasında, sağlık sistemi analizi, eğitim programlarının geliştirilmesi, ve SDP ve spesifi k konular ile ilgili sunumların ve eğitim materyallerinin hazırlanması yer almaktadır.

31

2012-15 İşbirliği Stratejisinin Uygulanması

Programın Yönetilmesi

72. Analitik ve İstişari Çalışmalar (AAA) Türkiye ile Dünya Bankası arasındaki işbirliğinde merkezi bir öneme sahiptir ve daha da artması beklenmektedir —program odaklı çok yıllı çalışmalar; ‘ayrı’ tek yıllık çalışmalar; ve “tam zamanında” çalışmalar ile. Yeni CPS kapsamında, Ekonomik ve Sektörel Çalışmaların (ESW) ve teknik yardım faaliyetlerinin iki şekilde fi nanse edilmesi beklenmektedir. Dünya Bankası’nın çekirdek AAA çalışmaları devam edecek olmakla birlikte, Türkiye ve Dünya Bankası AAA programının maliyet paylaşımlı faaliyetler ile desteklenmesinin yollarını araştıracaktır. Türkiye-Dünya Bankası işbirliğinin bir unsuru olarak maliyet paylaşımının Hükümet’in ilave görevleri seçmesine, tasarlamasına ve uygulamasına olanak tanıması beklenmektedir.

73. Finansman çerçevesi 2012-15 MY CPS döneminde 4,45 milyar ABD$ düzeyinde bir fi nansman öngörmektedir. Kalkınma Politikası Finansmanı (DPL) politika danışmanlı ve desteği ile esnek fi nansmanı bir araya getirmesi bakımından kanıtlanmış bir geçmişe sahiptir ve önemli bir rol oynamaya devam etmesi beklenmektedir. Aynı zamanda, genel fi nansman zarfının bir parçasını oluşturan yatırım fi nansmanının oranının da yükselmesi beklenmektedir. Önceki CPS’ten çıkarılan dersleri yansıtan bir şekilde, IBRD fi nansmanının zamanlamasının ve bileşiminin esnek bir şekilde yönetilmesi ve böylelikle genel zarf içerisinde değişen küresel koşullara ve ülke önceliklerine cevap olarak fi nansman araçları ve çalışma alanları arasında çeşitlenen bir fi nansmana olanak tanıması beklenmektedir. Önümüzdeki CPS döneminde, Türkiye ve Dünya Bankası aynı zamanda Sonuca Odaklı Program gibi yeni yatırım fi nansmanı araçlarının kullanım imkanlarını araştırmayı istemektedir.

74. IFC Türkiye’deki programını maksimum kalkınma etkisi elde edilecek şekilde tasarlamayı amaçlamaktadır. IFC’nin yatırım hacminin artması beklenmemekle birlikte, stratejisi esnektir ve Dünya Bankası’nın orta gelirli ülkelere yönelik yaklaşımı ile tutarlıdır. IFC, rekabetçilik gündemi ve istihdam yaratma üzerinde odaklanan ülke ihtiyaçları doğrultusunda müdahale alanlarını, ürünlerini ve araçlarını uyarlamayı amaçlamaktadır. IFC ekonominin daha az hizmet alan segmentlerini hedefl eyerek Mikro, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji, belediyeler ve ülkenin daha yoksul bölgeleri gibi alanlarda fi nansman sağlamayı planlamaktadır. IFC, Güney-Güney yatırımlarını teşvik etmeyi ve Türk şirketlerinin bölgede ve dünyanın diğer bölgelerinde yatırım yapmasını desteklemeyi amaçlamaktadır.

75. Türkiye – Dünya Bankası Grubu işbirliği, Türkiye’nin kalkınma programının sadece küçük bir bölümünü kapsamaktadır. Dolayısıyla, Dünya Bankası Grubu fi nansmanı, Türkiye’nin toplam dış fi nansmanının sadece küçük bir oranını oluşturmaktadır23. Yeni CPS kapsamında, Dünya Bankası Grubu katkılarının temel olarak katalizör desteği şeklinde olması hedefl enmektedir. Doğrudan atıf imkansız olmamakla birlikte genellikle zorlayıcı olacaktır -ancak yine de Türkiye’nin Dünya Bankası hizmetlerine yönelik devam eden yüksek talebi bu katkının katma değeri için eksik ve dolaylı bir gösterge sunabilir. Bu değerlendirmede, fi nansal risk yönetimi ile ilgili hususlar ve bütçe sınırlamaları göz önüne alındığında, IBRD hizmetlerine olan talebin IBRD’nin sağlayabileceği yeni fi nansman ve bilgi hizmetlerinin düzeyini zaten aşmaya devam ettiği önemle dikkate alınmalıdır.

23 2008-11 MY döneminde ortalama olarak 1,9 milyar ABD$ yeni taahhüt miktarına ve 1,71 milyar ABD$ kullandırım miktarına ulaşan Dünya Bankası Grubu fi nansmanının ölçeği, Türkiye’nin 2010 itibariyle 321,4 milyar ABD$ olarak gerçekleşen toplam kamu borcuna göre oldukça küçüktür ve Türkiye’nin ortalama kamu dış borçlanmasının (2007-2010 arasında 8,43 milyar ABD$) yüzde 23’ünü ve 2007-2009 dönemindeki ortalama yıllık toplam gayrisafi dış borcunun (266 milyar ABD$) yüzde 1’den azını oluşturmuştur.

VI. UYGULAMA

32

Kredi Portföyü ve Bekleyen Kredi Yönetimi 76. IBRD’nin portföyünün yoğun ve stratejik odaklı olmaya devam etmesi beklenmektedir. Kredi portföyünü yoğunlaştırmaya ve odağını arttırmaya yönelik olarak yapılan çabalar sonucunda, daha az sayıda ancak daha büyük çaplı operasyonlar ortaya çıkmıştır. Ortalama yatırım kredisi büyüklüğü 2008 MY’da 245 milyon ABD$ iken, 2011 MY sonu itibariyle 339 milyon ABD$’na yükselmiştir. Ocak 2012 itibariyle, Türkiye portföyünde 14 adet proje bulunmakta ve net taahhüt miktarı 5,56 milyar ABD$’dır –2007 MY sonu itibariyle 24 proje bulunmaktaydı ve net taahhüt miktarı 5,67 milyar ABD$ idi. Hükümet ile birlikte yapılan uyumlu çabalar ve ortak portföy yönetimi sayesinde portföy kalitesi yükselmeye devam etmiştir. Uygulama sorunlarına yönelik takip edilen proaktif bir yaklaşım sayesinde, sorunlu proje sayısı önemli ölçüde düşmüştür – 2009 MY sonunda beş projeden 2012 MY ilk yarısı itibariyle bir projeye. Proje uygulamasında kaydedilen iyi ilerleme, 2011 MY sonu itibariyle yüzde 32’lik ve 2012 MY ilk yarısı itibariyle yüzde 20’lik bir kullandırım oranı olarak kendini göstermiştir.77. Gerçekleştirilecek bir satın alma gözden geçirmesi yoluyla, satın alma konusunda verimliliğin arttırılması ve ulusal ihale mevzuatı ile Dünya Bankası satın alma prosedürleri arasındaki farklılıklardan kaynaklanan zorlukların aşılması planlanmaktadır. Önerilen gözden geçirme, Banka’nın ulusal mevzuat kapsamındaki yasaklamaları Ocak 2011 Satın Alma Kılavuzlarında belirtilen çerçevede tanımasına yardımcı olacaktır ve ulusal kuralları anlamasını sağlayacaktır. Ulusal ihale mevzuatı, ulusal olarak yasaklı şirketler ile sadece ulusal rekabetçi ihalelere değil aynı zamanda uluslararası rekabetçi ihalelere de katılmasını yasakladığından dolayı, satın alma süreçlerinin itibar ve uygulama ile ilgili çözülmesi zor riskler yaratması tehlikesi söz konusudur. Planlanan Satın Alma Gözden Geçirmesinde bu konunun incelenmesi ve sistemik çözümlerin araştırılması beklenmektedir. Sağlık ve eğitim sektörlerinde gerçekleştirilebilecek sonuca dayalı potansiyel projeler göz önünde bulundurularak, Dünya Bankası Hükümet ile satın alma konusunda bir diyalog süreci başlatacak ve bu gibi operasyonlarda proje hazırlama ve uygulama için esas alınacak satın alma değerlendirmeleri gerçekleştirecektir.Kalkınma Ajansları ve Ortakları ile birlikte Çalışmak 78. Sivil toplum ile iyi ve geniş kapsamlı ilişkiler Türkiye-Dünya Bankası Grubu işbirliğinin önemli bir parçasını oluşturmaya devam etmektedir. Dünya Bankası, bir önceki CPS döneminde başlatılan ve sivil toplumun Sağlıkta Dönüşüm Projesi ve İSMEP gibi projelerin hazırlık ve uygulama aşamalarına katıldığı çalışmaları sürdürerek, ilişkilerini genişletmek ve derinleştirmek istemektedir. Dünya Bankası, Türkiye Yatırım Danışma Konseyi ve TBMM ile birlikte çalışarak ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) gibi sivil toplum kuruluşlarının katılımını sağlamanın yeni yöntemlerini geliştirerek birleştirici gücünü kullanmaya devam etmeyi amaçlamaktadır. Bu CPS’in geliştirilmesi sürecinde sivil toplum ile birlikte gerçekleştirilen istişarelerin de ötesinde, Dünya Bankası akademik kuruluşlar, düşünce kuruluşları, özel sektör dernekleri, işletmeler ve STK’lar ile olan ilişkilerin etkiliğini en üst düzeye çıkarmanın yollarını araştıracaktır. 79. Kalkınma ortakları ile güçlü ve iyi bir ilişkinin sürdürülmesi. Dünya Bankası IMF ile yakın bir şekilde çalışmaya devam ederek makroekonomik konularda ve daha geniş bağlamdaki çeşitli yapısal konularda uzmanlık birikimini paylaşacaktır.Ankara’da UNDP ve UNICEF ile yakın çalışma ilişkilerini devam ettirmeyi istemektedir. Türkiye, Dünya Bankası Grubu ve Avrupa Birliği, bir yandan çok tarafl ı ilişkilerini güçlendirirken, “Avrupa 2020” ile uyumlaşmayı daha da güçlendirmek için yakın bir işbirliği içerisinde çalışmaktadır. AB Komisyonu ile Dünya Bankası’nın Avrupa ve Orta Asya’dan Sorumlu Başkan Yardımcılığı arasında düzenli toplantılar planlanmaktadır; bu toplantıların ilki AB İstihdam Genel Müdürlüğü ile Ekim 2010’da gerçekleştirilmiştir ve ikincisinin Mart 2012’de gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Üç tarafl ı kurumsal işbirliğinin yeni bir aşaması, enerji gibi önemli sektörlerde daha yakın operasyonel işbirliği için yeni fırsatlar sunabilir. Örneğin, Avrupa Birliği ve Türkiye’nin Avrupa Birliği Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile yapılan bir çalışma sonucunda, Dünya Bankası’nın enerji ile ilgili teknik ve analitik yardımı için 2012 AB IPA fi nansmanı kapsamında yaklaşık 10 milyon Avro’luk bir fi nansman programlanmaktadır. Dünya Bankası Grubu ayrıca iki tarafl ı ortaklar ile ilişkileri geliştirmek de istemektedir – Dünya Bankası’nın özel sektör ekibi tarafından 2012 mali yılında İngiltere Dış İşleri Bakanlığı (FCO) ile idari prosedürlerin sadeleştirilmesi ile ilgili olarak yürütülen pilot proje esas alınarak. IFC, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası ve Kreditanstalt für Wiederaufbau Bankengruppe (Alman Kalkınma Bankası) gibi diğer uluslararası kredi kuruluşları ile yakın bir şekilde çalışmayı sürdürmek istemektedir.

33

80. Bu CPS ile hedefl enen sonuçlar ekonomik ve dış risklere tabidir. Artan küresel belirsizlikler ve Avrupa’da ve diğer gelişmiş ekonomilerde kötüleşen ekonomik büyüme ve istikrar beklentileri; Türk ihracatçılar için küresel talep, üretim artışı ve buna bağlı olarak mali performans, ve Türkiye’nin yatırımlarını fi nanse edecek uluslararası özel sermaye akışları bakımlarından aşağı yönlü riskler doğurmaktadır. En temel makroekonomik risk, sermaye akışlarının tersine dönmesidir; böyle bir durumda, cari açığın yüksek düzeyi ve fi nansmanın kısa vadeli bileşimi göz önüne alındığında, büyümede önemli bir yavaşlama yaşanabilir. Aynı zamanda küresel fi nansal sistemde daha fazla sistemik bozulma riski de mevcuttur ve bunun Türkiye ekonomisi üzerinde potansiyel olarak ciddi dalgalanma etkileri olabilir. Küresel ekonominin daha fazla bozulması gibi en ciddi riskleri azaltmanın anahtarı sağlam makroekonomik yönetimde–ve özellikle de cari açığın kontrol altına alınıp azaltılmasına yönelik önlemlerde- yatmaktadır. Orta vadede, üretkenliğin arttırılması, ihracatın genişletilip çeşitlendirilmesi, yurt içi tasarrufl arın arttırılması, enerji verimliliğinin arttırılması ve enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, Türkiye’nin dış fi nansmana olan bağımlılığını azaltmanın anahtarları olacaktır. 81. Dünya Bankası tarafından desteklenen programlar yoluyla azaltılmış olsa da, doğal afet riskleri hâlâ mevcuttur. Türkiye depremlere karşı özellikle hassas bir konumdadır ve ülkenin yüksek riskli bağlamı içerisinde, İstanbul Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde bulunması, yüksek nüfusu, ve ticari/ endüstriyel yoğunluğu sebebiyle depreme karşı en kırılgan şehirdir. En son Van’da yaşanan trajik depremin gösterdiği gibi, sismik aktivite ile ilgili risklere karşı hazırlıklı olmak ve bu riskleri azaltmak Türkiye’nin önündeki en önemli kalkınma zorluklarından birisidir ve Dünya Bankası Grubu ile Türk yetkililer yeni CPS döneminde de bu konudaki mevcut diyaloğu sürdürmeyi planlamaktadır.82. Uygulama Riskleri. Hükümet’in Dokuzuncu Kalkınma Planını destekleyen CPS’in uygulanması için reform programı üzerinde sosyal uzlaşıya ve kurumsal kapasiteye ihtiyaç duyulmaktadır. Reform programının birçok unsurunun karmaşıklığı ve sosyal etkileri, ilgili tüm tarafl ar arasında uzlaşı sağlanmasını gerektirmektedir. Bununla birlikte, bu süreçlerin uygulanmaması halinde reform uygulaması daha sorunlu olacaktır. Dünya Bankası tarafından desteklenen projelerin hazırlık ve uygulama aşamaları üzerinde ülkedeki muhataplar ile sistematik bir politika diyaloğu ve yapılacak analitik ve istişari çalışmalar ülkenin reform sürecini destekleyebilir. Özellikle izleme ve değerlendirme alanında olmak üzere kurumsal kapasite oluşturma, politika ve projelerin uygulamasını güçlendirir.

VII. RİSKLER

34

Tür

kiye

– D

ünya

Ban

kası

Gru

bu Ü

lke

İşbi

rliğ

i Str

atej

isi 2

012-

15 M

Y: S

onuç

Çer

çeve

si

Stra

teji

k Te

ma

1: R

ekab

et G

ücün

ün v

e İs

tihd

amın

Art

tırı

lmas

ıC

PS’in

Kat

kıda

Bul

undu

ğu Ü

lke

Kal

kınm

a So

nuçl

arı

CPS

Pro

gram

ının

Kil

omet

re T

aşla

rı v

e Ç

ıktı

ları

Dün

ya B

anka

sı G

rubu

Pro

gram

ı

Ülk

e D

üzey

inde

ki G

öste

rgel

er:

• 20

15 y

ılına

kad

ar o

rtal

a yü

zde

4,5’

lik e

kono

mik

büy

üme.

• 20

10 y

ılınd

a yü

zde

43 o

lan

istih

dam

ora

nını

n 20

15 y

ılınd

a yü

zde

45’e

yük

selti

lmes

i.•

İŞK

UR

’un

(Tür

kiye

İş K

urum

u) m

esle

ki e

ğitim

kur

ları

nın

kaps

amın

ın g

eniş

letil

mes

i ve

uyum

lulu

ğunu

n ar

ttır

ılmas

ı.•

2008

yılı

nda

2,44

ola

n “G

iriş

imci

liğin

Önü

ndek

i Eng

elle

r” O

ECD

Ürü

n Pa

zarı

Düz

enle

me

Gös

terg

esin

in d

üşür

ülm

esi.

• 20

10 y

ılınd

a yü

zde

43 o

lan

iş s

ektö

rünü

n ar

aştır

ma

ve g

eliş

tirm

e ha

rcam

alar

ında

ki p

ayın

ın y

ükse

ltilm

esi.

•

2010

yılı

nda

yüzd

e 23

ola

n K

OBİ

kre

dile

rini

n or

anın

ın a

rttır

ılmas

ı ve

2010

yılı

nda

GSY

H’n

in y

üzde

5,5

’i dü

zeyi

nde

olan

fi na

nsal

yat

ırım

cı ta

banı

büy

üklü

ğünü

n

(s

igor

tacı

lık v

arlık

ları

, yat

ırım

fonl

arı v

e öz

el e

mek

lilik

fonl

arı)

yüks

eltil

mes

i.So

nuç

1: M

akro

ekon

omik

ve

fi nan

sal

isti

krar

ın s

ürdü

rülm

esi v

e ih

raca

tın,

yur

t iç

i tas

arru

fl arı

n ve

dış

sal e

tkil

ere

karş

ı da

yanı

klıl

ığın

güç

lend

iril

mes

i: •

Büyü

me,

istih

dam

, rek

abet

güc

ü ve

ta

sarr

uf p

oliti

kala

rını

içer

en O

rta

Vad

eli

Prog

ram

ın u

ygul

anm

ası.

• 20

10 y

ılınd

a yü

zde

13,9

ola

n yu

rt iç

i ta

sarr

ufl a

rın

oran

ının

yük

selti

lmes

i.•

2010

yılı

nda

yüzd

e 29

,1 o

lan

(WBG

pe

rson

eli h

esap

lam

alar

ı) ta

rım

dış

ı is

tihda

mda

kay

ıt dı

şılık

ora

nını

n dü

şürü

lmes

i.K

amu

borc

u se

viye

leri

nin

düşü

rülm

eye

deva

m e

dilm

esi.

�

Tica

ret s

onuç

ları

ve

ticar

etin

önü

ndek

i kıs

ıtlar

ın

şirk

et d

üzey

inde

ki a

naliz

i de

dahi

l olm

ak ü

zere

, tic

aret

in re

kabe

t güc

ü ve

böl

gese

l tic

aret

in

ente

gras

yonu

ile

ilgili

AA

A’d

a be

lirle

nen

şeki

lde

polit

ika

seçe

nekl

erin

in g

eliş

tirilm

esi.

�

Serm

aye

Piya

sası

Kur

ulu

tara

fında

n ha

zırl

anm

akta

ol

an u

lusa

l fi n

ansa

l eği

tim s

trat

ejis

i bak

ımın

dan

hane

halk

ı fi n

ansa

l oku

ryaz

arlığ

ı ile

ilgi

li bi

r ka

rşıla

ştır

ma

anke

ti de

dah

il ol

mak

üze

re, H

üküm

et

ve D

ünya

Ban

kası

Gru

bu’n

un T

asar

rufl a

r ile

ilg

ili C

EM’d

e (2

011

MY

) bel

irtil

en ş

ekild

e yu

rt iç

i ta

sarr

ufl a

rın

artt

ırılm

asın

a yö

nelik

pol

itika

lar i

le

ilgili

gör

üşm

eler

in s

ürdü

rmes

i ve

uygu

lam

ası.

�

Kam

u ha

rcam

alar

ının

ver

imlil

iğin

i art

tırm

aya

yöne

lik p

oliti

ka s

eçen

ekle

rini

n ge

liştir

ilmes

i.

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

Prog

ram

Oda

klı K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

- B

üyüm

e, R

ekab

et

Güc

ü ve

İstih

dam

(13

MY

)•

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si –

dah

a so

nra

belir

lene

cek

(201

4 M

Y)

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u H

arca

ma

ve M

ali Y

önet

im 4

–

Gen

el K

amu

Har

cam

a G

özde

n G

eçir

mes

i (20

12 M

Y)

• ES

W T

icar

et il

e ilg

ili Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

u 1

& 2

(201

2 M

Y v

e 20

13 M

Y)

• ES

W Y

eni Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

u (d

aha

sonr

a be

lirle

nece

k) (2

013

MY

)•

Fina

nsal

Oku

ryaz

arlık

Tek

nik

Yar

dım

ı (Ta

sarr

uf il

e ilg

ili

Prog

ram

Oda

klı Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

unun

dev

amı

nite

liğin

de) (

2012

MY

)•

B

ölge

sel A

AA

: Tür

kiye

, Kaf

kasl

ar v

e M

aşre

k Bö

lges

inde

Böl

gese

l

T

icar

et –

Eko

nom

ik E

nteg

rasy

on (2

013

MY

)So

nuç

2: Ö

zell

ikle

kad

ınla

r ve

genç

ler i

çin

olm

ak ü

zere

isti

hdam

ın a

rttı

rılm

ası v

e ka

yıt d

ışı i

stih

dam

ın a

zalt

ılm

ası:

• 20

11 y

ılınd

a yü

zde

21 o

lan,

İŞK

UR

m

esle

ki e

ğitim

kur

slar

ında

eği

tim d

üzey

i lis

enin

altı

nda

olan

gen

çler

in v

e ka

dınl

arın

or

anın

ın y

ükse

ltilm

esi.

• 20

08 y

ılınd

a yü

zde

3,46

ola

n Tü

rkiy

e’ni

n İs

tihda

m K

orum

a M

evzu

atı E

ndek

si

puan

ının

düş

ürül

mes

i.•

IFC

’nin

reel

sek

tör p

ortf

öy ş

irke

tleri

nin

yakl

aşık

70.

000

kişi

lik is

tihda

m s

ağla

mas

ı.

�

Ulu

sal İ

stih

dam

Str

atej

isin

in u

ygul

anm

asın

a de

stek

sa

ğlan

mas

ı ve

bu k

apsa

mda

: (i)

önce

den

fi nan

se

edile

n kı

dem

tazm

inat

ı hes

apla

rını

n uy

gula

may

a ko

nulm

ası y

önün

de il

erle

me

kayd

edilm

esi;

(ii)

işsi

zlik

sig

orta

sını

n ka

psam

a or

anın

ın a

rttır

ılmas

ı; (ii

i) ya

rı z

aman

lı, s

abit

süre

li ve

geç

ici i

şler

in

önün

deki

cay

dırı

cı e

tken

leri

n az

altıl

mas

ı.�

Be

ceri

sev

iyes

i düş

ük g

ençl

ere

ve k

adın

lara

yö

nelik

istih

dam

akt

ivas

yon

prog

ram

ları

nın

mal

iyet

etk

ililiğ

inin

art

tırılm

asın

a yö

nelik

pol

itika

se

çene

kler

inin

gel

iştir

ilmes

i.�

Be

ceri

sev

iyes

i düş

ük g

ençl

ere

ve k

adın

lara

yö

nelik

istih

dam

akt

ivas

yon

prog

ram

ları

nın

yayg

ınla

ştır

ılmas

ı.�

K

ayıt

dışı

lığı a

zaltm

ak iç

in, d

enet

imin

ko

ordi

nasy

onun

u iy

ileşt

irm

eye

yöne

lik ö

nlem

leri

de

içer

en y

eni K

ayıt

Dış

ılık

Eyle

m P

lanı

nın

uygu

lanm

ası.

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• TF

SIE

F (E

tki D

eğer

lend

irm

e iç

in İs

pany

ol V

akıf

Fonu

): M

esle

ki

Eğiti

m P

rogr

amla

rını

n Et

ki D

eğer

lend

irm

esi (

2010

MY

)G

öste

rge

Fina

nsm

an:

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si -

Büyü

me,

Rek

abet

G

ücü

ve İs

tihda

m (2

013

MY

)•

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si –

dah

a so

nra

belir

lene

cek

(201

4 M

Y)

• Eğ

itim

/İst

ihda

m A

lanl

arı (

2014

-15

MY

) •

IFC

Ree

l sek

tör v

e fi n

ansa

l sek

tör y

atır

ımla

rı

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W P

rogr

am O

dakl

ı İst

ihda

m Ç

alış

mas

ı 1: İ

ş D

öngü

sü Y

oluy

la

İşgü

cü P

iyas

alar

ının

Yön

etilm

esi (

2013

MY

)•

ESW

Pro

gram

Oda

klı İ

stih

dam

Çal

ışm

ası 2

: Bec

eri S

eviy

esi

Düş

ük G

ençl

erin

ve

Kad

ınla

rın

Akt

ivas

yonu

(201

3 M

Y)

• ES

W P

rogr

am O

dakl

ı İst

ihda

m Ç

alış

mas

ı 3: İ

şgüc

ü H

arek

etlil

iği

(201

4 M

Y)

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Beş

eri G

eliş

im T

ekni

k Y

ardı

mı 1

& 2

(201

2 M

Y

ve 2

013

MY

)•

Türk

iye

İş K

urum

u’nu

n (İ

ŞKU

R) M

esle

ki E

ğitim

Pro

gram

ları

nın

Etki

Değ

erle

ndir

mes

i (20

12 M

Y)

• M

esle

ki E

ğitim

e IF

C D

este

ği

Ek 1

35

Stra

tejik

Tem

a 1:

Rek

abet

Güc

ünün

ve

İsti

hdam

ın A

rttı

rılm

ası

CPS

’in K

atkı

da B

ulun

duğu

Ülk

e K

alkı

nma

Sonu

çlar

ıC

PS P

rogr

amın

ın K

ilom

etre

Taş

ları

ve

Çık

tılar

ıD

ünya

Ban

kası

Gru

bu P

rogr

amı

Sonu

ç 3

: Ya

tırım

ve

iş o

rtam

ının

iy

ileşt

irilm

esi;

fi nan

sman

a er

işim

in

deri

nleş

tirilm

esi v

e ge

nişl

etilm

esi:

(a) Y

atır

ım v

e iş

ort

amın

ın iy

ileşt

irilm

esi:

• İm

alat

sek

törü

ndek

i bir

şir

ketin

bir

iş

letm

e ru

hsat

ı alm

ası i

çin

geçe

n gü

n sa

yısı

nın

62’d

en d

üşür

ülm

esi (

2010

ICA

). •

İş Y

apm

a K

olay

lığı r

apor

unda

Yat

ırım

cı

Kor

uma

Güc

ü En

deks

inde

ki 5

,7 o

lan

puan

ın y

ükse

ltilm

esi (

2012

Rap

oru)

.

(b) F

inan

sman

a er

işim

in iy

ileşt

irilm

esi:

• IBR

D fi

nans

man

ında

n ya

rarl

anan

şi

rket

leri

n ih

raca

t art

ışın

ın s

ektö

rdek

i ih

raca

t art

ışın

a gö

re s

ıfırd

an b

üyük

olm

ası.

• IBR

D fi

nans

man

ında

n ya

rarl

anan

K

OBİ

’leri

n sa

tış a

rtış

ının

enfl

asy

ona

göre

dü

zelti

lmiş

hal

inin

sıfı

rdan

büy

ük o

lmas

ı. • I

BRD

fi na

nsm

anın

dan

yara

rlan

an

fi nan

sal k

urul

uşla

r içi

n ga

yris

afi t

akip

teki

kr

edi o

ranı

nın

bank

acılı

k se

ktör

ünün

or

tala

mas

ını g

eçm

emes

i (20

01 s

onu

itiba

riyl

e yü

zde

2,7,

BD

DK

).• I

FC y

erel

fi na

nsal

ara

cıla

r yol

uyla

yak

laşı

k 10

0.00

0 K

OBİ

müş

teri

sine

ve

120.

000

çiftç

iye

fi nan

sman

sağ

lana

cağı

nı ta

hmin

et

mek

tedi

r.

(a)

Yatır

ım v

e iş o

rtam

ı:�

“Te

k du

rak

ofi s

ler”

yol

uyla

sad

eleş

tirilm

iş ru

hsat

id

ares

inin

uyg

ulam

aya

konu

lmas

ı �

Ulu

sal r

ekab

et p

oliti

ka ç

erçe

vesi

nin

fonk

siyo

nel

ince

lem

esin

in ta

mam

lanm

ası.

� K

amu

araş

tırm

alar

ının

tica

rile

ştir

ilmes

ine

ve

özel

ara

ştır

mal

ara

yöne

lik te

şvik

leri

n ye

nide

n de

ngel

enm

esin

e yö

nelik

bir

yas

al ç

erçe

ve iç

in p

oliti

ka

seçe

nekl

erin

in g

eliş

tirilm

esi.

� G

elec

ekte

ki p

oliti

kala

r içi

n bi

lgi g

irdi

si s

ağla

mak

üz

ere

özel

sekt

örün

önü

ndek

i zor

lukl

arın

ve

fırsa

tları

n bö

lges

el b

oyut

ları

nın

tesp

it ed

ilmes

i

(b)

Fina

nsm

ana

erişi

m

� B

anka

cılık

Düz

enle

me

ve D

enet

lem

e K

urum

u’nu

n pi

yasa

risk

leri

ni iz

lem

e ka

pasi

tesi

nin

geliş

tirilm

esi

� F

inan

sal a

racı

ları

n da

ha u

zun

vade

pro

fi lin

e sa

hip

yatır

ım p

roje

leri

ni d

eğer

lend

irm

e ka

pasi

tesi

nin

geliş

tirilm

esi

� Ö

zel m

enku

l kıy

met

lere

yön

elik

yat

ırım

cı ta

banı

nın

geliş

tirilm

esin

e yö

nelik

pol

itika

eyl

emle

rini

n ka

bul

edilm

esi /

uyg

ulan

may

a ba

şlan

mas

ı

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• K

OBİ

’ler i

çin

Fina

nsm

ana

Eriş

im P

roje

si –

I (2

006

MY)

• D

ördü

ncü

İhra

cat F

inan

sman

ı Ara

cılık

Kre

disi

(EFI

L IV

) (20

08

MY)

• K

OBİ

’ler i

çin

Fina

nsm

ana

Eriş

im P

roje

si –

II (2

010

MY)

• M

IGA

Fin

ansa

l sek

tör p

roje

sine

gar

anti

sağl

anm

ası

G

öste

rge

Fina

nsm

an:

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si -

Büyü

me,

Rek

abet

G

ücü

ve İs

tihda

m (2

013

MY)

• K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

– d

aha

sonr

a be

lirle

nece

k (2

014

MY)

• K

OBİ

’leri

n Fi

nans

man

a Er

işim

i (G

ıda

Güv

enliğ

i) (2

013

MY)

• Fi

nans

man

a Er

işim

Ala

nı: K

OBİ

’ler v

eya

İhra

catç

ılar (

2014

-15

MY)

• IF

C E

nerji

sek

törü

ndek

i yat

ırım

ları

•

IFC

Kır

sal a

lanl

arda

ki y

atır

ımla

rın

fi nan

sman

ı •

IFC

Şir

ket t

ahvi

lleri

piy

asas

ının

gel

iştir

ilmes

i •

IFC

Sek

üriti

zasy

on y

apıs

ının

kul

lanı

mı

• IF

C T

arım

sal i

şlet

mel

ere

ve y

enile

nebi

lir e

nerji

pro

jele

rine

ku

lland

ırılm

ak ü

zere

ban

kacı

lık s

ektö

rüne

uzu

n va

deli

fi nan

sman

sağ

lanm

ası

• IF

C G

üney

-Gün

ey p

roje

leri

ne d

este

k •

IFC

Kıs

a va

deli

fi nan

sman

ve

ticar

et

• IF

C F

inan

sal a

racı

lar y

oluy

la K

OBİ

’lere

fi na

nsm

an d

este

ği

• IF

C S

iste

mik

ban

kacı

lık s

ektö

rü ri

skin

i aza

ltmay

a yö

nelik

öz

serm

aye

yatır

ımla

rı

• IF

C S

iste

mik

açı

dan

önem

li ba

tılı b

anka

ları

n Tü

rkiy

e’de

ki b

ağlı

orta

klık

ları

na d

este

k D

evam

Ede

n ve

Gös

terg

e A

AA

Çal

ışm

alar

ı:•

Tekn

ik Y

ardı

m –

Böl

gese

l Yat

ırım

Ort

amı D

eğer

lend

irm

eler

ini

içer

en “

Yatır

ım O

rtam

ı ve

Reka

betç

ilik”

(201

2 M

Y)•

Tekn

ik Y

ardı

m –

Fin

ansa

l Sek

törü

n G

eliş

tirilm

esi (

FY12

)•

WBI

Ort

ak M

ENA

/EC

A/W

BI b

ilgi p

ayla

şım

gir

işim

i: ‘T

ekno

loji

Edin

imi,

Yeni

likçi

lik v

e G

iriş

imci

lik N

asıl

Sağl

anır

?’

Ek 1

36Ek

1

Stra

tejik

Tem

a 2:

Eşi

tliğ

in v

e K

amu

Hiz

met

leri

nin

İyile

ştir

ilmes

iC

PS’in

Kat

kıda

Bul

undu

ğu Ü

lke

Kal

kınm

a So

nuçl

arı

CPS

Pro

gram

ının

Kilo

met

re T

aşla

rı v

e Ç

ıktıl

arı

Dün

ya B

anka

sı G

rubu

Pro

gram

ı

Ülk

e D

üzey

inde

ki G

öste

rgel

er:

• 20

11 y

ılınd

a yü

zde

30 o

lan

okul

önc

esi e

ğitim

de o

kulla

şma

oran

ının

201

4 yı

lında

yüz

de 7

0’e

yüks

eltil

mes

i • S

osya

l Güv

enlik

Kur

umu’

nun

ilaç

harc

amal

arın

ın to

plam

daki

pay

ının

201

0 yı

lında

ki y

üzde

41,

6 dü

zeyi

nden

201

4 yı

lında

yüz

de 3

7,5’

e dü

şürü

lmes

i yol

uyla

sağ

lıkta

kay

nak

dağı

lımın

ın iy

ileşt

irilm

esi

• Sağ

lık B

akan

lığı’n

ın 2

015

yılın

a ka

dar y

enid

en y

apıla

ndır

ılara

k sa

dece

sağ

lık s

ektö

ründ

e lid

erlik

fonk

siyo

nlar

ı üze

rind

e od

akla

nmas

ı.•

Yüzd

e 27

,6 o

lan

kadı

nlar

ın iş

gücü

ne k

atılı

m o

ranı

nın

(TÜ

İK, 2

010)

yük

selti

lmes

i.•

Ort

aöğr

etim

deki

oku

llaşm

a or

anın

daki

6 p

uanl

ık c

insi

yet f

arkı

nın

(201

0 iti

bari

yle)

öne

mli

ölçü

de a

zaltı

lmas

ı.So

nuç

4: E

rken

çoc

uklu

k eğ

itim

inin

(EÇ

E)

kalit

esin

in v

e ka

psam

ının

art

tırılm

ası:

• G

öste

rge

proj

e ta

sarı

mın

a da

yalı

olar

ak

belir

lene

cek.

�

ESW

’nin

sağ

laya

cağı

bilg

iler ı

şığı

nda

erke

n ço

cukl

uk

eğiti

min

in y

aygı

nlaş

tırılm

asın

a ve

iyile

ştir

ilmes

ine

yöne

lik b

ir p

rogr

amın

gel

iştir

ilmes

i. �

Er

ken

çocu

kluk

eği

timi i

çin,

açı

k eğ

itim

sta

ndar

tları

ve

bu

stan

dart

ları

n iz

lenm

esin

e ve

uyg

ulan

mas

ına

yöne

lik m

ekan

izm

alar

ı içe

ren

kalit

e gü

venc

esi

sist

emin

in u

ygul

amay

a ko

nulm

ası.

�

Kay

nakl

arın

dez

avan

tajlı

çoc

ukla

ra v

e er

ken

çocu

kluk

eği

timi k

ayıt

oran

ları

nın

düşü

k ol

duğu

ill

ere

yönl

endi

rilm

esin

e yö

nelik

mek

aniz

mal

arın

uy

gula

may

a ko

nulm

ası.

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

Eğiti

m/İ

stih

dam

Ala

nlar

ı (20

14-1

5 M

Y)

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W P

rogr

am O

dakl

ı Eği

tim Ç

alış

mas

ı: Fi

nans

man

ve

Hes

ap

Ver

ebili

rlik

1&

2 (2

012

MY

ve 2

013

MY)

Sonu

ç 5:

Dah

a et

kili

ve fi

nans

al a

çıda

n sü

rdür

üleb

ilir b

ir s

ağlık

sis

tem

i; ba

şka

ülke

ler T

ürki

ye’n

in b

aşar

ılı

dene

yim

leri

nden

der

sler

çık

arm

ak

iste

dikl

erin

i ifa

de e

tmiş

lerd

ir:

• Sa

ğlık

Bak

anlığ

ı’nın

201

5 yı

lına

kada

r ye

nide

n ya

pıla

ndır

ılara

k sa

dece

sağ

lık

sekt

örün

de li

derl

ik fo

nksi

yonl

arı ü

zeri

nde

odak

lanm

ası.

• Tü

m k

amu

hast

anel

erin

in k

amu

hast

ane

birl

ikle

ri o

lara

k te

şkila

tland

ırılm

ası v

e gl

obal

büt

çede

n pe

rfor

man

s söz

leşm

eler

ine

göre

öde

me

yapı

lmas

ı.

�

Sağl

ık B

akan

lığı’n

ın li

derl

ik fo

nksi

yonl

arın

ı yer

ine

getir

me

kapa

site

sini

n ar

ttırı

lmas

ı. �

Bi

r yan

dan

mal

iyet

leri

kon

trol

altı

na a

lırke

n ay

nı

zam

anda

kal

iteli

sağl

ık h

izm

etle

rini

n su

nulm

asın

ı sa

ğlay

acak

pol

itika

seç

enek

leri

nin

geliş

tirilm

esi/

kabu

lü. S

eçen

ekle

r ara

sınd

a şu

nlar

yer

ala

bilir

: (i)

Sosy

al G

üven

lik K

urum

u’nu

n sa

ğlık

har

cam

alar

ı ka

tego

rile

rind

e gl

obal

har

cam

a ta

vanl

arın

ın

belir

lenm

esin

e yö

nelik

mek

aniz

mal

arın

revi

zyon

u;

(ii) t

üm S

B ha

stan

eler

inde

yat

aklı

ve a

yakt

a ha

sta

hizm

etle

ri iç

in ta

nıya

iliş

kin

grup

(DRG

) öde

mel

eri;

(iii)

ilaç

harc

amal

arın

ın a

zaltı

lmas

ı ve

ilaçl

arın

ra

syon

el k

ulla

nım

ının

teşv

ik e

dilm

esi;

ve (i

v) a

ile

heki

mle

ri a

rası

nda

önle

yici

müd

ahal

eler

ile

ilişk

ili

teşv

ikle

rin

kade

mel

i ola

rak

uygu

lam

aya

konu

lmas

ı. �

Tü

rkiy

e’ni

n sa

ğlık

refo

rmun

daki

den

eyim

leri

nin

bölg

edek

i ve

düny

adak

i baş

ka ü

lkel

er il

e pa

ylaş

ılmas

ı – H

üküm

et il

e gö

rüşü

lüyo

r.

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• Sa

ğlık

ta D

önüş

üm v

e So

syal

Güv

enlik

Ref

orm

Pro

jesi

APL

2

(200

9 M

Y)•

TF G

PF (Y

önet

işim

Ort

aklık

Fon

u): S

ağlık

ta D

önüş

üm v

e So

syal

G

üven

lik R

efor

mu

(200

9 M

Y)•

TF ID

F (K

urum

sal G

eliş

im F

onu)

: Tek

Sağ

lık S

trat

ejis

i Pla

nlam

ası

ve E

kono

mik

Ana

lizi İ

çin

Kur

umsa

l Kap

asite

Güç

lend

irm

e (2

011

MY)

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

Sağl

ık P

roje

si (2

013

MY)

•

IFC

Sağ

lık ş

irke

tleri

ne d

este

k D

evam

Ede

n ve

Gös

terg

e A

AA

Çal

ışm

alar

ı: •

ESW

Pro

gram

Oda

klı S

ağlık

Çal

ışm

ası:

Aile

Hek

imliğ

i (20

12 M

Y)

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Sağ

lık Ç

alış

mas

ı: İla

ç (2

013

MY)

• W

BI fa

aliy

etle

ri

37Ek

1

Stra

tejik

Tem

a 2:

Eşi

tliğ

in v

e K

amu

Hiz

met

leri

nin

İyile

ştir

ilmes

iC

PS’in

Kat

kıda

Bul

undu

ğu Ü

lke

Kal

kınm

a So

nuçl

arı

CPS

Pro

gram

ının

Kilo

met

re T

aşla

rı v

e Ç

ıktıl

arı

Dün

ya B

anka

sı G

rubu

Pro

gram

ı

Sonu

ç 6:

Fır

sat E

şitli

ği d

oğru

ltusu

nda

ilerl

eme

kayd

edilm

esi:

• 20

15 s

onun

a ka

dar e

n az

20

şirk

ete

yeni

Fır

sat E

şitli

ği S

ertifi

kas

ı ver

ilmes

i. Ba

şlan

gıç

düze

yi: 2

011

yılı

itiba

riyl

e sı

fır.

• K

adın

ları

n sa

hibi

old

uğu

ilave

900

küç

ük

ve o

rta

büyü

klük

teki

işle

tmey

e gö

re

fi nan

sal d

este

ğin

ayar

lanm

ası.

• IF

C ta

rafın

dan

fi nan

sman

sağ

lana

n K

OBİ

’ler y

oluy

la k

adın

lara

ait

900

KO

Bİ’n

in d

este

klen

mes

i ile

kad

ınla

rın

işgü

cüne

kat

ılım

ının

art

tırılm

ası.

�

İşye

rind

e Fı

rsat

Eşi

tliği

ni te

şvik

etm

eye

yöne

lik

cins

iyet

ser

tifi k

alan

dırm

a pr

ogra

mın

ın g

eliş

tirile

rek

Tem

muz

201

2’ye

kad

ar 1

1 şi

rket

te u

ygul

anm

ası.

�

Aşa

ğıda

ki y

olla

rla

kadı

nlar

ın k

ayıtl

ı ist

ihda

mın

ı ar

ttırm

aya

yöne

lik p

oliti

ka s

eçen

ekle

rini

n ge

liştir

ilmes

i (i)

esne

k sö

zleş

mel

er; (

ii) is

tihda

m

aktiv

asyo

n pr

ogra

mla

rı; v

e (ii

i) ço

cuk

bakı

m

hizm

etle

rine

eri

şim

.�

Ya

tırım

ort

amın

da k

adın

ları

n ön

ünde

ki e

ngel

leri

n te

spit

edilm

esi.

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

IFC

Cin

siye

t fi n

ansm

anı

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W P

rogr

am O

dakl

ı İst

ihda

m Ç

alış

mas

ı 2: B

ecer

i Sev

iyes

i D

üşük

Gen

çler

in v

e K

adın

ları

n A

ktiv

asyo

nu (2

013

MY)

• Te

knik

Yar

dım

–Ö

zel S

ektö

rde

Fırs

at E

şitli

ği 1

&2

(201

2 M

Y ve

20

13 M

Y)•

Türk

iye

İş K

urum

u’nu

n (İŞ

KU

R) M

esle

ki E

ğitim

Pr

ogra

mla

rını

n Et

ki D

eğer

lend

irm

esi (

2012

MY)

Sonu

ç 7

: Kam

u hi

zmet

leri

nin

ve

yöne

tişim

in iy

ileşt

irilm

esi:

• Eğ

itim

in fi

nans

man

ı, öğ

retm

en

polit

ikal

arı,

okul

öze

rkliğ

i ve

hesa

p ve

rebi

lirliğ

i ala

nlar

ında

Tür

kiye

’nin

, Eğ

itim

Son

uçla

rı iç

in S

iste

m

Değ

erle

ndir

me

ve K

arşı

laşt

ırm

a (S

ABE

R)

sonu

çlar

ı ile

ölç

ülen

dur

umun

un d

iğer

ül

kele

re g

öre

iyile

şmes

i. Ba

şlan

gıç

duru

mu

2012

’de

belir

lene

cekt

ir.

• 201

0 PE

FA p

uanl

arı g

ibi i

ncel

enm

eler

e da

yalı

olar

ak b

ütçe

nin,

şef

fafl ı

ğın

ve

hesa

p ve

rebi

lirliğ

in a

rtm

ası.

• V

atan

daş

Kar

nesi

ne d

ayal

ı ola

rak

kam

u ku

rum

ları

ara

sınd

a da

ha fa

zla

puan

al

mak

için

güç

lü b

ir re

kabe

t olu

şmas

ı. Ba

şlan

gıç

duru

mu:

1 p

ilot b

eled

iye

(Man

isa)

. Hed

ef: 6

bel

ediy

e.

• KİT

’lerd

e yö

netiş

imin

iyile

ştir

ilmes

i iç

in y

eni b

ir K

İT ç

erçe

ve m

evzu

atın

ın

hazı

rlan

mas

ı.

�

Kam

u ku

rum

ları

nda

fi nan

sal y

önet

im v

e yö

netiş

imin

iyile

ştir

ilmes

i am

acıy

la a

şağı

daki

ler

üzer

inde

oda

klan

an p

oliti

ka s

eçen

ekle

rini

n ge

liştir

ilmes

i:

• Eğ

itim

: (i)

nesn

el v

e şe

ffaf b

ir e

ğitim

fi na

nsm

an

sist

emin

in g

eliş

tirilm

esi (

ii) o

kulla

rın

mal

i öz

erkl

iğin

in a

rttır

ılmas

ı; ve

(iii)

eği

tim s

iste

min

in

tüm

düz

eyle

rind

e he

sap

vere

bilir

liğin

art

tırılm

ası.

• Ye

rel y

önet

imle

rin

fi nan

sal y

önet

im y

apıs

ı ve

mal

i du

rum

u.•

Kam

u ik

tisad

i teş

ebbü

sler

inde

yön

etiş

im.

• U

laşt

ırm

a se

ktör

ü ha

rcam

alar

ı. �

V

atan

daş

Kar

nesi

form

atın

ın h

azır

lanm

ası v

e M

anis

a Be

ledi

yesi

nin

2012

ank

etin

i ken

disi

nin

fi nan

se e

tmes

i.�

O

kul G

eliş

tirm

e Pr

ogra

mı (

OG

P) k

apsa

mın

da

Haz

iran

201

2’ye

kad

ar 3

.500

dez

avan

tajlı

oku

la y

eni

hibe

leri

n sa

ğlan

mas

ı.

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• O

rta

Öğr

etim

Pro

jesi

(200

5 M

Y)•

TF G

PF (Y

önet

işim

Ort

aklık

Fon

u): Y

eni K

amu

Mal

i Yön

etim

Ç

erçe

vesi

nde

TBM

M v

e TB

MM

Büt

çe K

omis

yonu

için

Kap

asite

O

luşt

urm

a (2

009

MY)

• TF

IDF

(Kur

umsa

l Gel

işim

Fon

u): İ

ç D

enet

im iç

in K

apas

ite

Olu

ştur

ma

• TF

SA

FE (H

esap

Ver

ebili

rliğ

in v

e İti

bari

Ort

amın

G

üçle

ndir

ilmes

i): S

ayış

tay’

ın Ü

st D

enet

im F

onks

iyon

unun

G

eliş

tirilm

esi

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

IFC

Ula

ştır

ma

lojis

tiği y

atır

ımla

rı

• IF

C B

eled

iyel

erin

fi na

nsm

anı

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u H

arca

ma

ve M

ali Y

önet

im

Çal

ışm

ası 3

– K

amu

Ula

ştır

ma

Har

cam

alar

ı Göz

den

Geç

irm

esi

(201

2 M

Y)•

ESW

Pro

gram

Oda

klı K

amu

Har

cam

a ve

Mal

i Yön

etim

Ç

alış

mas

ı 4 –

Gen

el K

amu

Har

cam

alar

ı (20

12 M

Y)•

ESW

Pro

gram

Oda

klı E

ğitim

Çal

ışm

ası:

Fina

nsm

an v

e H

esap

V

ereb

ilirl

ik 1

&2

(201

2 M

Y ve

201

3 M

Y)•

ESW

Pro

gram

Oda

klı K

amu

Har

cam

a ve

Mal

i Yön

etim

Ç

alış

mas

ı 4 –

dev

amı (

2013

MY)

• Te

knik

Yar

dım

- K

İT’le

rde

Yöne

tişim

(201

2 M

Y)

38Ek

1

Stra

tejik

Tem

a 3:

Sür

dürü

lebi

lir K

alkı

nman

ın D

erin

leşt

irilm

esi

CPS

’in K

atkı

da B

ulun

duğu

Ülk

e K

alkı

nma

Sonu

çlar

ıC

PS P

rogr

amın

ın K

ilom

etre

Taş

ları

ve

Çık

tılar

ıD

ünya

Ban

kası

Gru

bu P

rogr

amı

Ülk

e D

üzey

inde

ki G

öste

rgel

er:

• 20

11 U

lusa

l İkl

im D

eğiş

ikliğ

i Eyl

em P

lanı

nın

uygu

lanm

ası.

• U

ygul

anan

ve

plan

lana

n po

litik

a ve

önl

emle

r son

ucun

da b

irin

cil e

nerji

yoğ

unlu

ğunu

202

3 yı

lına

kada

r 201

1 yı

lına

göre

yüz

de 2

0 az

alta

rak

ener

ji ve

rim

liliğ

inin

art

tırılm

ası h

edefi

doğ

rultu

sund

a ile

rlem

e ka

yded

ilmes

i.•

2013

yılı

ndan

önc

e on

ayla

naca

k Su

Kan

unu

kaps

amın

da s

u ka

ynak

ları

yön

etim

inin

iyile

ştir

ilmes

i yol

uyla

iklim

değ

işik

liğin

e uy

umun

iyile

ştir

ilmes

i.•

Türk

iye’

nin

şehi

rler

inin

sür

dürü

lebi

lirliğ

inin

art

tırılm

ası;

başa

rım

lar E

nteg

re K

ents

el G

eliş

im S

trat

ejis

i ve

Eyle

m P

lanı

na (K

ENTG

ES) g

öre

ölçü

lece

k.

Sonu

ç 8

: G

üven

ilir v

e ve

rim

li en

erji

arzı

nın

arttı

rılm

ası;

yeni

lene

bilir

ene

rji

kayn

akla

rını

n da

ha fa

zla

kulla

nılm

ası v

e uy

gula

nmak

ta o

lan

iklim

eyl

emle

rini

n ar

ttırı

lmas

ı: •

201

5 yı

lına

kada

r en

az 1

0.00

0 M

W

yeni

üre

tim k

apas

itesi

nin

ekle

nmes

iyle

gü

veni

lir v

e ve

rim

li en

erji

arzı

nın

arttı

rılm

ası.

• 20

09 y

ılınd

a yü

zde

18 o

lan

yeni

lene

bilir

en

erji

kayn

akla

rınd

an e

lekt

rik

üret

imin

in

topl

am e

lekt

rik

üret

imi i

çind

eki p

ayın

ın

2015

yılı

nda

%30

vey

a da

ha y

ükse

ğe

çıka

rılm

ası.

• IFC

’nin

por

tföy

şirk

etle

ri y

oluy

la 2

015

MY’

na k

adar

yak

laşı

k 6

mily

on e

lekt

rik

tüke

ticis

ine

ulaş

mas

ı Baş

lang

ıç d

üzey

i: 20

11 M

Y iti

bari

yle

2,6

mily

on tü

ketic

i.

�

Ener

ji V

erim

liliğ

i Str

atej

isin

in k

abul

edi

lmes

i.�

M

evcu

t bin

alar

da e

nerji

ver

imlil

iğin

i art

tırm

a ey

lem

pla

nını

n 20

14 y

ılına

kad

ar g

eliş

tirilm

esi.

�

İk

lim D

eğiş

ikliğ

i Eyl

em P

lanı

nın

uygu

lanm

aya

başl

anm

ası.

�

Sera

gaz

ı sal

ımla

rına

yön

elik

piy

asa

esas

lı m

ekan

izm

anın

kab

ul e

dilm

esi.

�

Türk

iye’

nin

ener

ji ve

rim

liliğ

inin

ve

yeni

lene

bilir

en

erjin

in a

rttır

ılmas

ı ve

“ikl

im e

ylem

inin

” ol

ası b

ir

odak

ala

nı o

lara

k ka

bulü

yol

uyla

‘sür

dürü

lebi

lir

kalk

ınm

a’ v

izyo

nunu

n uy

gula

nmas

ına

yöne

lik

polit

ika

seçe

nekl

erin

in g

eliş

tirilm

esi.

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• G

az S

ektö

rü G

eliş

tirm

e Pr

ojes

i (20

06 M

Y)•

Elek

trik

Dağ

ıtım

Reh

abili

tasy

on P

roje

si (2

007

MY)

• Ö

zel S

ektö

r Yen

ilene

bilir

Ene

rji v

e En

erji

Ver

imlil

iği P

roje

si (2

009

MY)

• G

üney

doğu

Avr

upa

Ener

ji To

plul

uğu

(EC

SEE)

APL

6 Pr

ojes

i (20

11 M

Y)•

TF C

TF (T

emiz

Tek

nolo

ji Fo

nu):

Öze

l Sek

tör Y

enile

nebi

lir E

nerji

ve

Ener

ji V

erim

liliğ

i Pr

ojes

i (20

09 M

Y)•

TF IF

C G

eoFu

nd (J

eote

rmal

Ene

rji G

eliş

tirm

e Pr

ogra

mı):

Tek

nik

Yard

ım (2

011

MY)

• TF

PM

R (P

iyas

a H

azır

lık O

rtak

lığı):

Kar

bon

Piya

sala

rı G

iriş

imle

ri

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

Üçü

ncü

Prog

ram

Oda

klı Ç

evre

sel S

ürdü

rüle

bilir

lik v

e En

erji

sekt

örü

(ESE

S) K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

(201

2 M

Y)•

Öze

l Sek

tör Y

enile

nebi

lir E

nerji

ve

Ener

ji V

erim

liliğ

i Ek

Fina

nsm

anı (

2012

MY)

• Ö

zel S

ektö

r Ene

rji V

erim

liliğ

i (20

13 M

Y)•

IFC

Sür

dürü

lebi

lir e

nerji

fi na

nsm

anı

• IF

C Y

enile

nebi

lir e

nerji

pro

jele

rine

fi na

nsm

an (j

eote

rmal

, hid

ro v

e rü

zgar

)•

IFC

Gaz

dağ

ıtım

pro

jele

rine

fi na

nsm

an

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• Te

knik

Yar

dım

– E

nerji

Ver

imlil

iği v

e Ye

nile

nebi

lir E

nerji

(201

3 M

Y)•

Bölg

esel

AA

A: M

aşre

k El

ektr

ik Ş

ebek

eler

inin

Sen

kron

izas

yonu

na Y

önel

ik B

ekle

ntile

rin

Değ

erle

ndir

ilmes

i ve

Yol H

arita

sı (d

aha

sonr

a be

lirle

nece

k)

Sonu

ç 9

: Çev

re y

önet

imin

in v

e ik

lim

deği

şikl

iğin

e uy

umun

güç

lend

irilm

esi:

• “Ç

evre

Kan

unu

Uya

rınc

a A

lınm

ası

Ger

eken

İzin

ler v

e Ru

hsat

lar

Yöne

tmel

iğin

e” ta

bi tü

m ş

irke

tleri

n yü

zde

50’s

inin

, ser

tifi k

alı ç

evre

gör

evlil

eri

istih

dam

etm

esi.

• Su

hav

zası

yön

etim

inin

iyile

ştir

ilmes

i: (a

) Su

Çer

çeve

Dir

ektifi

nde

bel

irtil

en

esas

lar d

ikka

te a

lınar

ak T

ürki

ye’n

in

25 n

ehir

hav

zası

için

kor

uma

eyle

m

plan

ları

nın

hazı

rlan

mas

ı.Ba

şlan

gıç

Dur

umu:

200

9 yı

lında

4 h

avza

; H

edef

: 201

2 so

nuna

kad

ar e

n az

20

havz

a.

Dur

um: 2

011

sonu

itib

ariy

le 1

5 ha

vza.

(b) S

u ha

vzas

ı ısl

ahın

a ta

bi tu

tula

n al

anın

ar

ttırı

lmas

ı: G

öste

rge

proj

e ta

sarı

mın

a da

yalı

olar

ak b

elir

lene

cek.

�

AB

ile Ç

evre

fasl

ı üze

rind

eki m

üzak

erel

er 2

009

yılın

da a

çılm

ıştır

ve

deva

m e

tmek

tedi

r.�

Ç

evre

sel E

tki D

eğer

lend

irm

e ile

ilgi

li ol

arak

97

/11/

EC v

e 20

03/3

5/EC

say

ılı d

irek

tifl e

r ile

de

ğişt

irile

n 85

/337

/EEC

say

ılı d

irek

tifi n

ulu

sal

mev

zuat

a ak

tarı

lmas

ı ve

uygu

lanm

ası.

�

ÇED

yön

etm

eliğ

inin

uyg

ulan

mas

ı yol

uyla

çev

rese

l ka

rar v

erm

e sü

reci

nde

şeffa

fl ığı

n ve

hal

kın

katıl

ımın

ın a

rttır

ılmas

ı. Ç

ED k

arar

ları

nın

Çev

re v

e Şe

hirc

ilik

Baka

nlığ

ı’nın

web

site

sind

e aç

ıkla

nmas

ı.�

İl

müd

ürlü

kler

inde

çev

rese

l izi

nler

in v

erilm

esi,

izle

nmes

i ve

dene

timi i

le il

gili

ente

gre

bir s

iste

min

ku

rulm

ası.

�

Ulu

sal S

u H

avza

ları

Yön

etim

Str

atej

isin

in Y

ükse

k Pl

anla

ma

Kur

ulu

tara

fında

n ka

bul e

dilm

esi v

e uy

gula

nmay

a ba

şlan

mas

ı. �

M

evzu

atın

, neh

ir h

avza

ları

nda

su k

ulla

nan

tesi

sler

iç

in k

ümül

atif

etki

değ

erle

ndir

mes

ini i

çere

cek

şeki

lde

günc

elle

nmes

i.

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• A

nado

lu S

u H

avza

ları

Reh

abili

tasy

on P

roje

si +

GEF

Pro

jesi

(200

4 M

Y)•

TF G

EF3

Tam

Ölç

ekli

Proj

e: T

ürki

ye A

nado

lu S

u H

avza

ları

Reh

abili

tasy

on P

roje

si (2

005

MY)

• TF

PRO

FOR

(Orm

an P

rogr

amı):

Tür

kiye

’de

Su H

avza

sı R

ehab

ilita

syon

Yat

ırım

ları

nın

Hed

efl e

nmes

ine

Des

tek

(200

9 M

Y)G

öste

rge

Fina

nsm

an:

• Ü

çünc

ü Pr

ogra

m O

dakl

ı Çev

rese

l Sür

dürü

lebi

lirlik

ve

Ener

ji se

ktör

ü (E

SES)

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si (2

012

MY)

• Sü

rdür

üleb

ilir Ş

ehir

ler/

Afe

t / S

u H

avza

sı /

Ene

rji A

lanl

arı (

2014

-15

MY)

• IF

C M

aden

cilik

sek

törü

nde

Türk

iye’

nin

sını

r böl

gele

rind

eki k

üçük

ara

ma

şirk

etle

rine

öz

serm

aye

yatır

ımla

rı

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W R

io+2

0/D

aha

Tem

iz Ü

retim

(201

2 M

Y)•

ESW

Yen

i Ülk

e Ek

onom

ik M

emor

andu

mu

(dah

a so

nra

belir

lene

cek)

(201

3 M

Y)•

Tekn

ik Y

ardı

m -

Gıd

a G

üven

liği P

rogr

am O

dakl

ı Tek

nik

Yard

ım Ç

alış

mas

ı (20

12 M

Y)•

Tekn

ik Y

ardı

m -

Ulu

sal A

fet R

iski

ni A

zaltm

a Ç

alış

mas

ı (20

12 M

Y)

• Te

knik

Yar

dım

- U

lusa

l Su

Hav

zası

Yön

etim

(201

2 M

Y)

39Ek

1

Stra

tejik

Tem

a 3:

Sür

dürü

lebi

lir K

alkı

nman

ın D

erin

leşt

irilm

esi

CPS

’in K

atkı

da B

ulun

duğu

Ülk

e K

alkı

nma

Sonu

çlar

ıC

PS P

rogr

amın

ın K

ilom

etre

Taş

ları

ve

Çık

tılar

ıD

ünya

Ban

kası

Gru

bu P

rogr

amı

Sonu

ç 1

0: T

ürki

ye’d

eki ş

ehir

leri

n sü

rdür

üleb

ilirl

iğin

in a

rttır

ılmas

ı:•

Bele

diye

Hiz

met

leri

Pro

jesi

ka

psam

ında

ki d

ört p

ilot i

lde

ilave

42

0.00

0 ki

şini

n da

ha s

u te

min

i, çö

p to

plam

a ve

kan

aliz

asyo

n gi

bi te

mel

ken

tsel

hiz

met

lere

er

işim

inin

sağ

lanm

ası.

• D

ört p

ilot ş

ehri

n, e

nerji

ve

rim

liliğ

inin

art

tırılm

ası,

karb

on

salım

ları

nın

azal

tılm

ası v

e/ve

ya fi

nans

al s

ürdü

rüle

bilir

liğin

ar

ttırı

lmas

ı yol

uyla

Sür

dürü

lebi

lir

Şehi

rler

End

eksi

per

form

ans

hede

fl eri

ni k

arşı

lam

ası.

• İs

tanb

ul B

üyük

şehi

r Bel

ediy

esi

sını

rlar

ı içe

risi

ndek

i top

lam

en

az 7

50 k

amu

bina

sını

n bü

yük

bir

depr

eme

karş

ı güç

lend

irilm

esi/

yeni

den

inşa

sı -

201

1 iti

bari

yle

595

bina

.

�

Aşa

ğıda

ki a

maç

lar i

çin

kilit

ken

tsel

al

anla

r ile

ilgi

li pr

ogra

mın

gel

iştir

ilmes

i ve

tart

ışılm

ası:

(i) k

ents

el u

laşı

m v

e ko

nut

olan

akla

rını

n iy

ileşt

irilm

esi;

(ii) ş

ehir

lerd

e fi n

ansa

l kap

asite

de

dahi

l olm

ak ü

zere

ka

pasi

te o

luşt

urm

anın

yay

gınl

aştır

ılmas

ı; (ii

i) ul

usla

rara

sı d

eney

imle

re d

ayal

ı ol

arak

şeh

irle

rin

sürd

ürül

ebili

rliğ

inin

ve

yaş

anab

ilirl

iğin

in iz

lenm

esi;

ve (i

v)

şehi

rler

deki

çev

re v

e en

erji

veri

mlil

iği

yatır

ımla

rını

n İll

er B

anka

sı a

racı

lığıy

la

fi nan

se e

dilm

esi.

�

Şehi

rler

in e

nerji

ver

imlil

iği s

tand

artla

rını

bi

na iz

inle

rine

ve

inşa

at ru

hsat

ları

na d

ahil

etm

eler

i kon

usun

da d

este

klen

mes

ine

yöne

lik p

oliti

ka s

eçen

ekle

rini

n ge

liştir

ilmes

i.�

20

13 y

ılına

kad

ar b

eş ö

ncel

ikli

ildek

i (A

nkar

a, A

ntal

ya, İ

stan

bul,

İzm

ir v

e G

azia

ntep

) en

az 4

mily

on p

arse

l içi

n ta

pu

ve k

adas

tro

bilg

i sis

tem

leri

nin

sayı

sal

olar

ak e

rişi

lebi

lir h

ale

getir

ilmes

i. �

Ş

ehir

leşm

e po

litik

asın

ın g

eliş

tirilm

esin

in

dest

ekle

nmes

i.�

Tü

rkiy

e’ni

n sa

nayi

sek

törl

erin

de

daha

tem

iz ü

retim

e ge

çiş

vizy

onun

un

uygu

lanm

ası i

çin

polit

ika

seçe

nekl

erin

in

geliş

tirilm

esi.

Dev

am E

den

Fina

nsm

an:

• Be

ledi

ye H

izm

etle

ri P

roje

si (2

005

MY)

+ E

k Fi

nans

man

(201

0 M

Y)•

İsta

nbul

Dep

rem

Ris

kini

Aza

ltma

ve A

cil D

urum

Haz

ırlık

Pro

jesi

(200

5 M

Y)

+ Ek

Fin

ansm

an (2

010

MY)

•

Tapu

ve

Kad

astr

o M

oder

niza

syon

Pro

jesi

(200

8 M

Y)•

MIG

A İs

tanb

ul M

etro

su d

a da

hil o

lmak

üze

re a

ltyap

ı pro

jele

rine

gar

anti

sağl

anm

ası

• TF

GFD

RR (K

üres

el A

fet A

zaltm

a ve

Yen

iden

Yap

ıland

ırm

a Fo

nu):

Afe

t Ri

skin

i Aza

ltma

ve H

azır

lık (2

009

MY)

• TF

PPI

AF

(Kam

u-Ö

zel A

ltyap

ı Dan

ışm

a Fo

nu):

Sürd

ürül

ebili

r Şeh

irle

r (B

eled

iye

Kre

di D

erec

elen

dirm

e İş

lem

leri

nin

Yapı

land

ırm

ası)

Gös

terg

e Fi

nans

man

:•

Sürd

ürül

ebili

r Şeh

irle

r/ A

fet /

Su

Hav

zası

/ E

nerji

Ala

nlar

ı (20

14-1

5 M

Y)•

IFC

Bel

ediy

e fi n

ansm

anı

Dev

am E

den

ve G

öste

rge

AA

A Ç

alış

mal

arı:

• ES

W S

ürdü

rüle

bilir

Şeh

irle

r 1&

2 (2

012

MY

ve 2

013

MY)

40

MAKROEKONOMİK EK

Son Ekonomik Gelişmeler24

1. GSYH’nin yüzde 5,7 küçüldüğü ve bankalar için oldukça maliyetli bir yeniden sermayelendirme işleminin gerçekleştirildiği 2001 bankacılık krizinden sonra, Türkiye uyumlu yapısal reformlardan oluşan bir süreç başlatmıştır. Reformlar oldukça geniş kapsamlıydı ve maliye yönetimini ve kamu mali yönetimini iyileştirmeyi, bankacılık denetleme fonksiyonunun güçlendirilmesini, kapsamlı bir sosyal güvenlik reformunun uygulamaya konulmasını, makroekonomik yönetim çerçevesinin yeniden yapılandırılmasını amaçlıyordu ve bu çerçevede bağımsız bir TCMB’nin enfl asyon hedefl emesinden sorumlu olması öngörülüyordu.

2. Geçtiğimiz on yıllık dönemde Türkiye’nin makroekonomik politikaları ve yapısal reformları sağlam bir ekonomik büyüme sağlamıştır. 2001 ile 2010 arasında reel GSYH yüzde 50 artmıştır ve 1990’larda yüzde 4 olan ortalama büyüme oranı 2003-07 döneminde neredeyse yüzde 7 olmuştur. 2008-2009 küresel krizinin sonrasında büyüme oranı tekrar hızla yükselmeye başlamıştır ve 2010 yılında yüzde 9, 2011 yılının ilk üç çeyreğinde ise yüzde 9,6 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılından bu yana kişi başına gelir neredeyse üç kat yükselmiş ve şu anda 10.067 ABD$ düzeyindedir. 2004-2010 döneminde kamu sektörünün ortalama faiz dışı dengesi GSYH’nin yüzde 2,8’i oranında gerçekleşmiştir ve 2008-09 küresel krizi sonrasında hafi f bir artış olmakla birlikte gayrisafi kamu borcunun GSYH’ye oranı 2002 yılında yüzde 73,4 iken 2010 yılında yüzde 45’e düşürülmüştür. Enfl asyon yüzde 70’ler gibi yüksek bir düzeyde iken yüzde 10’un altına düşürülmüştür. Sağlıklı ihracat artışı (2004-10 döneminde yıllık yüzde 13) dışsal kırılganlıkların sınırlanmasına katkıda bulunmuştur. Güçlü rezerv oluşumu ile birlikte, tüm önemli kredi derecelendirme kuruluşlarının 2008 sonrasındaki not artırımları ve görünüm revizyonları ülkenin beklentilerindeki iyileşmeleri göstermiştir. En son olarak, Eylül 2011’de S&P Türkiye’nin yerel para birimi cinsindeki puanını bir derece yükselterek BBB- olarak belirlemiştir. Kasım 2011’de Fitch Türkiye’nin ülke kredi notu görünümünü pozitiften durağana çevirirken kredi notunu BB+ olarak korudu; bu makroekonomik istikrar ile yaklaşan yakın vadeli riskleri yansıtmaktadır (bakınız aşağıdaki bölüm).

3. Hükümet 2008-2009 küresel krizi sırasında genişlemeci makroekonomik politikalar benimsemiştir. 2009 yılında Türkiye’nin GSYH’si kısa süreli ancak keskin bir şekilde düşmüştür (yüzde 4,8); bu yatırımcı ve tüketici güveninin güçlü bir kötüleşmesinin ve dış talepte ve sermaye girişlerinde bir düşüşün yansımasıdır. İhracat daha az etkilenmesine rağmen ithalatın iç talepteki keskin yavaşlama ya tepki vermesi sonucunda cari açıkta önemli bir azalma olmuştur. 2008 yılında GSYH’nin yüzde 2,3’ü (17 milyar ABD$) düzeyinde olan yabancı doğrudan yatırım önemli bir şekilde yavaşlayarak 2009 yılında yüzde 1,1’e (6,9 milyar ABD$) düşmüştür. İşsizlik Şubat 2009’da 2008’in aynı ayına göre yüzde 35’lik bir artışla yüzde 16,1’e ulaşarak rekor kırdı. Yetkililer bankacılık sektöründe güveni ve likiditeyi korumak için hızlı bir şekilde harekete geçtiler (rezerv gerekliliklerinin düşürülmesi, ve “kör aracı” kredi olanağının sunulması gibi yollarla) ve bir dizi istihdam önlemleri ile birlikte mali teşvikleri uygulamaya koydular. Ekim 2008 ile Kasım 2009 arasında, gecelik faiz oranları kümülatif olarak 10,25 puan düşürülmüştür. Genel kamu mali açığı, temel olarak otomatik istikrar sağlayıcı önlemlerin (Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan bütçe transferlerinin GSYH’nin yaklaşık yüzde 1,8’i kadar arttırılması gibi) devreye sokulması sebebiyle 2008 yılındaki GSYH’nin yüzde 1,6’sı düzeyinden 2009 yılında yüzde 5,5’e yükselmiştir. Genişlemeci politikaların da etkisiyle, işsizlik oranı 2009 ortasında zirveye çıkmıştır ve GSYH 2009’un son çeyreğinde toparlanmaya başlamıştır.

4. Küresel likidite ve Türkiye’nin sağlıklı bilançoları sayesindeki hızlı kredi artışının25 ve yüksek sermaye girişlerinin de etkisiyle, Türkiye’nin GSYH’sı 2010 yılında yüzde 9 ve 2011 yılının ilk üç çeyreğinde yüzde 9,6 oranında büyümüş ve 2009 resesyonu atlatılmıştır. GSYH şu anda kriz öncesindeki zirve düzeyinden neredeyse yüzde 10 daha yüksektir. Son iki yıl içerisindeki büyümenin başlıca itici güçleri, tarihi düzeyde düşük faiz oranlarının etkisiyle özel sektörün yatırım talebi ve iç tüketim olmuştur. 2010 yılında ekonomik büyüme yüzde 9 olarak gerçekleşmiştir ve bu büyümede özel tüketim ve özel yatırımlar önemli bir paya sahip olmuştur (her biri yaklaşık 5 puanlık bir paya sahip olmakla birlikte, net ihracat negatif bir 24 Son ekonomik gelişmelerin bir grafi k gösterimi için, bakınız Şekil 2-15.25 Yıllık baza getirilmiş haftalık kredi artışı Ocak 2011’de yüzde 50 ile zirveye ulaşmıştır.

Ek 2

41

katkıda bulunmuştur; bakınız Tablo 1). Yurt içi tasarrufl arın çok düşük olması ve bunun yanında Türkiye’nin bilançolarının sağlıklı olması ve bazı ileri ekonomilerdeki parasal gevşemeler gibi etkenlerle, büyüme ithalatı fi nanse etmeye yönelik kısa vadeli sermaye girişlerine dayalı olmuştur (çoğunluklu bankacılık sistemi aracılığıyla), bu arada Yabancı Doğrudan Yatırım (YDY) ise düşük düzeyde kalmıştır. Bu durumda cari açığın artmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuştur.

5. Yüksek orandaki ithalat artışı (özellikle sermaye mallarının ve ara malların ithalatı) Türkiye’nin cari açığında hızlı bir yükselişe sebep olmuştur ve 2009 yılında son sekiz yıllık dönemin en düşük seviyesinde iken 2011 yılında tarihi derecede yüksek düzeylere ulaşmıştır. 2009 yılında 14 milyar ABD$ (GSYH’nin yüzde 2,3’ü) olan cari açık, 2010 yılında 47,1 milyar ABD$’na (GSYH’nin yüzde 6,4’ü) ve Kasım 2011 itibariyle son 12 aylık bazda 77,8 milyar ABD$’na (GSYH’nin yüzde 9,8’i) yükselmiştir. Ayrıca, cari açığın fi nansman bileşiminde kötüleşme yaşanmıştır; toplam girişlerde yabancı doğrudan yatırımların payı 2007’deki yüzde 45 düzeyinden 2011 yılında yüzde 18’e düşmüştür (Şekil 1). Ticaret açığının önemli bir kısmı enerjiden kaynaklanıyor olmakla birlikte (son yıllarda GSYH’nin ortalama yüzde 5’i), enerji dışı denge kötüleşmeye önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Özel sektör cari açığın büyük bir kısmını oluşturmuş ve buna paralel olarak özel sektörün dış borcu da 2008 yılındaki 188 milyar ABD$ düzeyinden 2011 yılında 202,2 milyar ABD$’na yükselmiştir. Cari açık fi nansmanının yüksek düzeyi ve kısa vadeli yapısı yakın gelecekte devam edecek gibi görünmektedir. Bununla ilişkili olarak, küresel fi nansal piyasalarda artan riskten kaçınma eğiliminin Türkiye’yi etkilemesi halinde, büyümede önemli bir yavaşlama riski de ortaya çıkacaktır.

Şekil 1. Sermaye Girişlerinin Bileşimi

-10000

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 (Oca-Eki)

YDY

milyon ABD$

Kaynak: TCMB.

6. İşgücüne katılım oranının yükselmesinin etkisiyle de olsa, işsizlik oranı kriz öncesi seviyelerin altına inmiştir ancak hâlâ yüksektir. Şubat 2009’da yüzde 16’yı aşarak zirveye ulaşan mevsimsel olarak düzeltilmiş işsizlik oranı istikrarlı bir şekilde düşerek Ekim 2011’de yüzde 9,1 olarak gerçekleşmiş ve kriz öncesi düzeylerin de altına inmiştir. Bununla birlikte, Türkiye’deki açık işsizlik mutlak bazda yüksektir ve Türkiye işgücü piyasası düşük aktivite oranları ve yüksek kayıt dışı istihdam oranları ile karakterizedir. 2010 itibariyle çalışma çağındaki (15-64 yaş) kadınlar arasındaki istihdam oranı OECD ve Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasında en düşük orandır. Ayrıca, her ne kadar kayıt dışı istihdam biraz azalsa da bunların yaklaşık yüzde 40’ı da kayıt dışı sektörde çalışmaktadır.

Ek 2

42

Tablo 1: Bazı Makroekonomik Göstergeler (2005-2011) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Tah.

Büyüme (%) 8.4 6.9 4.7 0.7 -4.8 9.0 8.0

Büyümeye Katkı Oranları (yüzde)

Tüketim 5.8 4.1 4.4 0.0 -0.8 5.0 6.3

Özel 5.6 3.3 3.8 -0.2 -1.6 4.7 5.5

Gayrisafi Sabit Sermaye Oluşumu 3.9 3.2 0.8 -1.5 -4.5 6.0 4.8

Özel 3.1 3.1 0.6 -2.0 -4.4 5.4 4.4

Net İhracat -1.4 -0.3 -1.2 1.9 2.7 -4.4 -3.0

İhracat 1.9 1.6 1.8 0.7 -1.3 0.9 1.4

İthalat -3.3 -1.9 -3.0 1.2 4.0 -5.2 -4.4

Stok Değişimi 0.1 -0.1 0.6 0.3 -2.3 2.4 -0.1

GSYH (milyar ABD$) 481.5 526.4 648.6 742.1 616.7 734.9 791.5

Tüketim (GSYH’nin %’si olarak) 83.1 82.5 83.8 82.3 85.8 85.3 86.2Yatırım (GSYH’nin %’si olarak) 20.4 22.4 21.4 22.1 15.3 20.2 23.0Yurt İçi Tasarruf (GSYH’nin %’si olarak) 15.9 16.6 15.5 16.8 13.2 13.9 13.3Kredi Artışı (%) 56.8 40.2 27.9 29.8 7.1 33.7 29.5İşsizlik Oranı (%) 10.6 10.2 10.3 11.0 14.0 11.9 9.8*

TÜFE Enfl asyonu (%) (dönem sonu) 7.7 9.7 8.4 10.1 6.5 6.4 10.5*

Genel Kamu Geliri/GSYH, % 32.9 34.8 33.6 32.9 34.6 35.5 36.9

Genel Kamu Gideri/GSYH, % 33.0 33.4 33.8 34.6 40.1 38.4 38.1

Genel Kamu Dengesi/GSYH, % -0.1 1.4 -0.2 -1.6 -5.5 -2.9 -1.2

Kamu Sektörü Faiz Dışı Fazlası/GSYH, % 5.0 4.5 3.2 1.6 -1.0 0.8 1.2

Gayrisafi Kamu Borcu/GSYH1 54.1 48.2 42.2 42.9 48.9 45.0 40.2

Gayrisafi Dış Borç /GSYH 35.3 39.5 38.5 37.8 43.6 39.5 41.3

İhracat Artışı (f.o.b.) 16.3 16.4 25.4 23.1 -22.6 11.5 18.5*

İthalat Artışı (c.i.f.) 19.7 19.5 21.8 18.8 -30.2 31.7 29.8*

Cari Açık (milyar ABD$) 22.3 32.2 38.4 42.0 14.0 47.1 77.2*

Cari Açık/GSYH (%) 4.6 6.1 5.8 5.7 2.3 6.4 9.8

Rezervler (milyar ABD$) (altın dahil) 50.2 60.7 74.7 72.9 74.8 86.0 88.2*

Rezervler (ithalat ayı olarak) 5.2 5.2 5.3 4.3 6.4 5.6 4.4*

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, TCMB, TÜİK, seçilen 2011 değişkenleri için Banka tahminleri.1 Hazine Müsteşarlığı tanımlı gayrisafi kamu borcu, AB tanımlı genel kamu borç stokundan farklılık göstermektedir. Bu fark, AB tanımlı borcun aşağıdaki düzeltme kalemlerinden kaynaklanmaktadır: (i) sıfır kuponlu menkul kıymetlerin üzerinde yazılı değer üzerinden kaydedilmesi; (ii) TÜFE endeksli tahviller için enfl asyon değişiminin dahil edilmesi; (iii) Hazine tarafından tedavüle sürülen bozuk paraların dahil edilmesi; ve farklı kamu kurumlarının elinde bulundurduğu devlet tahvillerinin çıkarılması, (iv) KİT’lerin borç stoklarının çıkarılması. *gerçekleşen

7. Yüksek büyüme temel mali dengedeki iyileşmelerin devam etmesini sağladı; ancak faiz dışı harcamalar hâlâ kriz öncesi seviyelerin üzerinde. 2009 yılında GSYH’nin yüzde 5,5’i düzeyinde olan genel kamu mali açığı 2011 yılında tahmini olarak yüzde 1,2’ye düşmüştür ve kamu borcunun GSYH’ye oranı 2008 yılında kriz ile ilişkili olarak yaşanan artıştan sonra tekrar aşağı yönlü olarak seyretmeye başlamıştır. Mali açıktaki azalma vergi gelirlerinin güçlü döngüsel yapısını yansıtmaktadır, ancak uygulamaya konulan kapsamlı bir vergi yeniden yapılandırma programı ve faiz giderlerindeki azalma da buna katkıda bulunmuştur. Bununla birlikte, faiz dışı giderler kriz öncesi düzeylerin önemli ölçüde üzerindedir ve bunun temel sebepleri yüksek sermaye yatırımları, ücret ve emeklilik maaşı giderleridir. Son yıllarda yapısal bir gevşeme olmuştur

Ek 2

43

ve 2007 yılında yapısal faiz dışı fazla GSYH’nin yüzde 1,3’ü kadar iken, 2011 yılında tahmini olarak GSYH’nin yaklaşık yüzde 1’i kadar bir açık gerçekleşmiştir.

8. Zor politika ödünleşimleri ile karşı karşıya kalan TCMB ‘alışılmışın dışında’ bir politika uygulamış ve 2011 yılının sonlarında sıkılaştırıcı bir konuma geçmiştir. Zayıf bir küresel ekonomi ve 2010 yılındaki yüksek sermaye girişlerinden ve Lira üzerindeki yukarı yönlü baskıdan 2011 yılında azalan sermaye girişlerine ve Lira üzerindeki aşağı yönlü baskıya geçiş, zor ekonomik politika ödünleşimleri ortaya koymuştur. 2010 yılının sonlarında, hızla artan sermaye girişleri karşısında TCMB ‘alışılmışın dışında’ bir para politikası benimseyerek gecelik faiz oranlarını düşürmüştür. Bunun amacı, bir yandan yurt içi kredileri kısmaya yönelik olarak rezerv gerekliliklerini arttırırken aynı zamanda portföy yatırımcılarını lira cinsinden varlıklarda kısa vadeli ‘faiz arbitrajı’ pozisyonu almaktan caydırmaktı. Bunun sonucunda lira önemli ölçüde zayıfl arken, Haziran 2011’de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından makro-ihtiyati çerçevede önlemlerin uygulamaya konulması ile birlikte kredi artışında bir yavaşlama başlamıştır. Küresel ekonomi ile ilgili endişeleri ve yurt içinde bir yavaşlamanın ilk göstergelerini dikkate alan TCMB, Ağustos 2011 başında politika faiz oranını 50 baz puan düşürdü.

9. Enfl asyonda yaşanan artış (temel olarak Kasım 2010’dan bu yana kümülatif olarak yüzde 30’a ulaşan değer kaybının bir yansıması olarak) karşısında, TCMB Ekim 2011 ortalarından itibaren para politikasında bir sıkılaşmaya gitmiştir. TCMB, diğerlerinin yanında gecelik borç verme oranlarını düşürmüş ve yüksek miktarlı döviz satış ihalelerine ve doğrudan müdahalelere başlamıştır. Sonuç olarak, Aralık 2010’da yüzde 6,5 olan bankalar arası gecelik faiz oranı Aralık 2011’de yüzde 11,2’ye yükselmiştir ve yine aynı dönemde gösterge niteliğindeki devlet tahvili faiz oranı yüzde 7,11’den yüzde 11,04’e yükselmiştir.

10. Türkiye’nin EMBI ülke farkı toplam yükselen piyasa endeksini aşmayı sürdürmüştür. Kriz sonrasındaki 889 baz puan düzeyinden (27 Ekim 2008) Kasım 2009 sonu itibariyle 265 baz puana düşmüş ve neredeyse kriz öncesi seviyelere dönmüştür. Kasım 2010 ortasında Türkiye’nin EMBI farkı 159 baz puana düşmüş, ancak Kasım 2011 sonu itibariyle tekrar 352 baz puana yükselmiştir (ancak yine de yükselen piyasalar için geçerli olan 413 baz puanlık EMBI küresel farkının altındadır).

Orta Vadeli Ekonomik Beklentiler

11. Büyümenin 2012 yılında önemli ölçüde yavaşlaması ve orta vadede toparlanarak yıllık yaklaşık yüzde 5 seviyelerine ulaşması beklenmektedir. Yıllık bazdaki haftalık kredi artış oranı Aralık 2011 ortasında yüzde 23’e düşmüştür ve bu oran Ocak 2011’de ulaştığı zirve olan yüzde 50 düzeyinin yarısından daha azdır. Kredi artışındaki yavaşlama ve iç ve dış talepteki düşüş ile birlikte, büyümenin 2011 yılının son çeyreğinde yavaşladığı ve yıllık büyümeyi yüzde 8’ler civarına çektiği tahmin edilmektedir. Reel GSYH artışının 2012 yılında yavaşlayarak yaklaşık yüzde 3 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. 2012 sonrasındaki orta vadeli makroekonomik görünüm daha olumludur ve Hükümet’in Orta Vadeli Programı doğrultusunda özel sektörün başını çektiği güçlü bir iç talep ile birlikte yıllık yaklaşık yüzde 5’lik bir GSYH artışı öngörülmektedir. Öngörülen bu büyüme orta vadede yüzde 5-6 civarındaki cari açığı fi nanse etmeye yönelik sermaye girişlerine dayanmaktadır.

12. Bu büyüme seyri Türkiye’nin henüz tamamlanmamış yapısal reform gündemindeki ilerlemenin sürdürülmesi koşuluna dayandırılmıştır. Bu reformlar arasında yeni ticaret kanununun ve borçlar kanununun uygulanması; işgücü piyasası reformu; uzun vadeli mali tasarrufl arı arttırmaya yönelik önlemler; ve elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının daha fazla kullanılması ve enerji verimliliğinin arttırılması yoluyla ithal yakıta olan bağımlılığın azaltılmasına yönelik önlemler yer almaktadır. Yapısal reformların, artan rekabet gücünün ve küresel büyümedeki artışın etkisiyle ve yükselen yurt içi tasarrufl arın desteğiyle, cari açığın dönem sonrasındaki yıllarda daralması beklenmektedir.

13. OVP mali dengelerde kademeli iyileşmeler öngörmektedir. Kamu sektörü tarafında, Tablo 2 2009 yılında yüzde 1,0 olan kamu sektörü faiz dışı açığının 2014 yılında yüzde 1,4’lük bir faiz dışı fazlaya

Ek 2

44

dönüşeceğini göstermektedir. Buna paralel olarak, 2009 yılında yüzde 5,5 açık veren genel kamu dengesinin 2014 yılında yüzde 0,5’lik bir açık vermesi öngörülmektedir. Mevcut küresel ekonomik belirsizlikler göz önüne alındığında, yetkililerin ihtiyatlı kalmaya devam etmesi ve mali politikadan sapmaları önlemeleri gerekmektedir. Bu, mevcut değişken ortamda hızlı bir şekilde artabilecek risklerin sınırlanmasına, yatırımcı güveninin güçlendirilmesine ve toplam talebin ılımlı düzeylerde tutulmasına yardımcı olacaktır.

14. 2012-14 dönemindeki mali uyarlamalar temel olarak harcama önlemlerinden gelecektir. 2009 yılında yaklaşık yüzde 40 düzeyinde olan genel kamu harcamalarının GSYH içindeki payının 2014 yılında yaklaşık olarak yüzde 36,8’e düşeceği ve borçlanma gereksinimi azaltacağı öngörülmektedir. OVP döneminde harcamalarda öngörülen azalmanın, (temel olarak mal ve hizmet harcamalarındaki kısıntı yoluyla) cari harcamalardaki azalmadan ve (dengesindeki iyileşmeden dolayı) Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılacak cari transferlerdeki azalmadan kaynaklanması öngörülmektedir.

Tablo 2: Orta Vadeli Makroekonomik Projeksiyonlar ve Hedefl er2012 2013 2014 2015 2016

Büyüme (%) 2.9 4 5 5 5

Büyümeye Katkı Oranları (yüzde)Tüketim 2.5 3.2 3.6 3.4 3.3 Özel 2.3 2.9 3.3 3.3 3.2

Gayrisafi Sermaye Oluşumu 1 1.7 2.2 2.3 2.3

Özel 0.8 1.2 1.9 2.1 2.2

Net İhracat -0.5 -0.9 -0.8 -0.7 -0.6 İhracat 1.7 1.5 2 2.1 2.4 İthalat -2.2 -2.4 -2.8 -2.8 -3TÜFE Enfl asyonu (%) (dönem sonu) 7 5.2 5 5 5Genel Kamu Gelirleri/GSYH, % 36.4 36.5 36.3 36 36Genel Kamu Giderleri/GSYH, % 37.4 37.2 36.8 36.5 36.4Genel Kamu Dengesi/GSYH, % -1 -0.7 -0.5 -0.5 -0.4Kamu Sektörü Faiz Dışı Dengesi/GSYH, % 1.3 1.1 1.4 1.7 1.9

Gayrisafi Kamu Borcu/GSYH1 38.4 37 35.2 33.2 31.2

Gayrisafi Dış Borç/GSYH 42.6 43.0 42.6 41.8 41.1

Cari Açık (milyar ABD$) 63.7 66 66.4 64.9 61.1Cari Açık/GSYH (%) 7.6 7.3 6.9 6.3 5.6

Rezervler (milyar ABD$) (altın dahil) 90.4 91.9 95.1 97.1 100.81 Dünya Bankası uzmanlarının toplam kamu borç stokuna (OVP’da belirtilen AB tanımlı genel kamu borç stoku ile uyumlu olarak) ve gayrisafi dış borç stokuna ilişkin tahminleri.Kaynak: Dünya Bankası Uzmanları Projeksiyonları

15. Dış fi nansman ihtiyaçları 2012-16 döneminde yüksek düzeyini sürdürecektir (Tablo 3). Türkiye, özelleştirme çabaları ve birleşme ve edinim potansiyeli göz önüne alındığında daha fazla YDY çekecek bir pozisyonda olmalıdır. Başlangıçtaki net YDY girişinin 2012 yılında 13 milyar ABD$’na ve 2016 yılında 18,1 milyar ABD$’na yükselmesi öngörülmektedir. Benzer şekilde, net portföy akışlarının da devam eden Eurobond ihraçları ve iş piyasanın fi nansmanı arttırma potansiyeli ile tutarlı olarak pozitif olacağı varsayılmaktadır. Bununla birlikte, burada varsayılandan (100 ABD$) daha yüksek petrol fi yatlarının belirli bir süre devam etmesi ilave dış fi nansman gereklilikleri doğuracaktır - bu önümüzdeki dönemde yakından takip edilmesi gereken bir risktir. Petrol fi yatlarındaki 10 ABD$’lık bir artış cari açığı GSYH’nin tahmini olarak yüzde 0,4-0,5’i kadar yükseltecektir ve büyüme oranının 0,2-0,3 puan daha düşük gerçekleşmesine yol açacaktır.

Ek 2

45

Tablo 3: Dış Finansman Projeksiyonları (milyar ABD$) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Gayrisafi fi nansman gereksinimi 82.9 61.2 92.9 118.6 102.5 102.3 101.3 95.8 89.9

Cari açık 42.0 14.0 47.1 77.2 63.7 66.0 66.4 64.9 61.1

Eurobond geri ödemeleri 3.4 1.9 2.6 1.7 2.5 1.6 3.3 3.8 4.6Orta ve uzun vadeli borç amortismanı 37.5 45.3 43.2 39.7 36.3 34.7 31.6 27.0 24.3

Kamu sektörü 5.4 3.9 5.3 5.7 5.2 4.0 3.9 3.3 3.2 Banka dışı özel sektör 24.9 33.8 31.2 27.1 20.1 22.7 20.8 16.9 14.8 Bankalar 7.2 7.6 6.7 6.9 11.0 8.0 6.9 6.8 6.3 Sermaye girişleri 81.9 61.3 105.7 116.7 103.1 103.8 102.0 96.9 92.9YDY (net) 17.0 6.9 7.6 13.4 13.0 16.5 17.1 17.8 18.1Portföy (net) -5.0 0.2 16.1 22.2 17.1 22.3 25.4 29.5 33.9Genel kamu 8.9 4.8 6.7 4.9 6.2 4.8 4.7 4.0 3.8Banka dışı özel sektör (Orta ve Uzun Vade) 47.7 24.4 25.1 29.7 25.1 29.5 27.0 22.0 19.2

Bankalar (Orta ve Uzun Vade) 8.1 6.0 7.6 12.3 17.0 12.0 10.4 10.2 9.5Net Hata ve Atlamalar 4.1 4.1 2.7 12.2 0.8 0.0 0.0 0.0 0.0Kısa vadeli girişler (net) 1.1 14.9 39.8 22.1 23.8 18.7 17.4 13.4 8.4Rezerv değişimi 1.1 -0.1 -12.8 1.8 0.5 -1.5 -0.7 -1.1 -3.0Çevirme Oranı (%) Varsayımları Merkezi yönetim 163.3 123.6 127.2 85.3 120.0 120.0 120.0 120.0 120.0 Şirketler (OUV) 191.4 72.2 80.5 109.6 125.0 130.0 130.0 130.0 130.0 Bankalar (OUV) 112.9 78.6 114.1 177.6 155.0 150.0 150.0 150.0 150.0Kaynak: Hazine Müsteşarlığı ve TCMB (2011’e kadar), Dünya Bankası Uzmanlarının Projeksiyonları

16. Baz senaryodaki olumlu görünüme rağmen, bir dizi dış ve iç faktör önümüzdeki dönem için Avrupa borç krizinin yayılma etkilerinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere yüksek riskler ortaya koymaktadır. Türkiye’nin dış fi nansmana olan bağımlılığı ülkeyi ani yükseliş ve ani düşüş döngülerine maruz bırakmıştır. Zayıfl ayan küresel ekonomik görünüm ve giderek ağırlaşan uluslararası fi nansman sıkıntıları, Türkiye’ye de yayılma potansiyeline sahiptir. Avro bölgesinde krizin derinleştiği ve buna bağlı olarak güvenli limanlara kaçış sebebiyle yükselen piyasalara sermaye akışlarının durduğu bir senaryoda, Türkiye’nin yeniden bir resesyona girmesi olasıdır.

17. Böyle bir senaryoda, baz senaryoya göre, kamu borcu yükselecektir. Kamu borcu sürdürülebilirlik analizi, Türkiye’nin borç yükünün sürdürülebilirliğinin önündeki risklerin baz senaryoda orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Makroekonomik baz senaryoya göre, 2010 itibariyle GSYH’nin yüzde 45’i düzeyinde olan gayrisafi kamu borcunun 2015 yılında yüzde 33,2’ye düşeceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, yukarıda açıklanan aşırı olumsuz senaryoya göre, faiz oranları yükselecek, kurda değer kaybı olacak, GSYH küçülecek ve mali performans kötüleşecektir. Sonuç olarak, kamu borcunun GSYH’ye oranı 2013 yılında yüzde 44,4’e yükselecek (başlangıç düzeyine göre 7,4 puan daha yüksek), daha sonra aşağı yönlü bir seyir izleyerek 2016 yılında yüzde 39’a düşecektir.

Ek 2

46

Şekil 2. Kamu Borcunun Sürdürülebilirliği

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

2011 2012 2013 2014 2015 2016 Baz Olumsuz

GSYH %

18. Dış borç dinamikleri de ciddi derecede olumsuz bir şoka karşı kırılgandır. 2002 ile 2005 yılları arasında önemli bir düşüşle yüzde 56,2’den yüzde 35,3’e indikten sonra, dış borç 2011 sonu itibariyle yüzde 41,3 seviyesindedir. Baz senaryoda dış borç oranının 2012 sonuna kadar yüzde 42,6’ya yükseleceği ve 2016 sonuna kadar yüzde 41,1’e düşeceği tahmin ediliyor. Bununla birlikte, dış borç sürdürülebilirlik analizi, sermaye akışlarında ani bir durma olması halinde dış borcun GSYH’ye oranının yüzde 41,3’ten 2014 yılında yüzde 48’e yükseleceğini gösteriyor (baz duruma göre 5,3 puan daha yüksek) (Şekil 3). Dış borç oranındaki artışın hızı daha sonra yavaşlayacak ve 2016’da yüzde 48,6 olarak gerçekleşecektir.

Şekil 3. Dış Borç Sürdürülebilirliği

Ek 2

30

35

40

45

50

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Baz Olumsuz

GSYH %

47

2000’li Yılların Büyüme Hikayesi:

Şek. 4. Türkiye son yıllarda güçlü bir şekilde büyüdü. Şek. 5. Ticaretteki canlılık bunu destekledi.

Şek. 6. Ayrıca düşen enfl asyon da katkıda bulundu. Şek. 7. Büyüme kamu borcunun düşmesine yardımcı oldu.

Şek. 8. Diğer faktörlerin yanında, güçlü kredi artışı Şek. 9. … cari açığı yükseltti.

Ek 2

RReel GGSYYH AArtıışı: 220011-20010Reel GSYH Artışı: 2001-2010

TTÜFFE EEnflaasyoonuTÜFE Enfl asyonu

Yılllık BBazdda KKreddi AArtışşı (%%)Yıllık Bazda Kredi Artışı (%)

Gayyrisafi KKammu BBorccu (GGSYYH %%’ssi)Gayrisafi Kamu Borcu (GSYH %’si)

CCarri Deengee (GSYHH %%’si))Cari Denge (GSYH %’si)

İtthalat v

İh

ve İh

hraca

hrac

at En

at E

ndeks

Ende

si

eksle

İth

eri:

halat

200

Ende

01-2

eksi

010İthalat ve İhracat Endeksleri: 2001-2010

İhracat Endeksi İthalat Endeksi

48

Küresel Mali Kriz Sonrası Toparlanma:

Şek. 10. Kamu harcamalarında geçici bir artış … Şek. 11. … politika faiz oranının düşürülmesi…

Şek. 12. … ekonomide güvenin tazelenmesi … Şek. 13. … ve kredi artışının yükselmesi…

Şek. 14. … işsizliğin kriz öncesi seviyelerin altına Şek. 15. … aynı zamanda cari açık hızla yükseldidüşürülmesine yardımcı oldu. ve kırılganlıkları keskin bir şekilde arttırdı.

Ek 2

TCCMBB Poolitikka FFaiz OraanıTCMB Politika Faiz Oranı

AAylıık Cari AAçıkk (mmilyoon AABDD$)Aylık Cari Açık (milyon ABD$)İşssizlikk Oranıı

İşsizlik Oranı

GGelirr ve

Gel

Gid

lir

der ((GSYYH

Gide

%’

er

si)Gelir ve Gider (GSYH %’si)

Gelir Gider

Tüke

Tük

etici

ketic

güve

ci ve

en en

e Şir

ndeks

rket

si

tler kesi

Re

imi g

el se

güv

ektör

eni

güveen enndekksi

Tüketici ve Şirketler kesimi güveni

Tüketici güven endeksi Reel sektör güven endeksi TTüketici kkrediisi ar

K

rtışı

Kredii Arrtışı

Şirk

(%)

ketle

)

r Kesimi kreddi arttışı

Kredi Artışı (%)

Tüketici kredisi artışı Şirketler Kesimi kredi artışı

49

TÜRKİYE: ÜLKE İŞBİRLİĞİ STRATEJİSİ TAMAMLAMA RAPORU Dünya Bankası Grubu 2008-11 MY26

I. GİRİŞ VE GENEL BAKIŞ 1. Türkiye ile Dünya Bankası Grubu arasındaki 2008-11 MY Ülke İşbirliği Stratejisi küresel mali krizin etkili olduğu bir ortamda uygulanmıştır. Küresel ekonominin kötüye gitmesi Türkiye önemli ölçüde etkiledi, ancak ekonomi hızlı ve güçlü bir şekilde toparlandı. Türkiye’nin küresel kriz öncesindeki sağlam büyüme performansı, küresel kriz sırasındaki dayanıklılığı ve küresel kriz sonrasında tekrar hızlı bir şekilde büyümeye başlaması, 2001 yılındaki krizden bu yana uygulanan ve bugün de devam ettirilen güçlü ekonomik yönetime ve temel ve yapısal reformlara dayanmaktadır —bunların hepsinde Dünya Bankası Grubu’nun desteği vardır. 2. CPS döneminde Türkiye Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD), Uluslararası Finans Kurumu (IFC) ve Çok Tarafl ı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) ile olan işbirliğini genişletmiş ve güçlendirmiştir. Bu CPS dönemindeki toplam 7,6 milyar ABD$ tutarındaki yeni IBRD fi nansmanı —küresel krizin etkilerinin ortadan kaldırılmasına yönelik fi nansal destekteki artış sebebiyle başlangıçta öngörülen 6,2 milyar ABD$’lık miktara göre 1,4 milyar ABD$’lık artış— sonucunda, Türkiye 12,9 milyar ABD$’lık kalan borç miktarı ile Haziran 2011 itibariyle IBRD’nin ikinci en büyük borçlusu olmuştur. Toplam yeni IFC fi nansmanı 2,0 milyar ABD$ olarak gerçekleşmiştir ve taahhüt edilen portföyü yüzde 82 büyümüştür. Türkiye MIGA’nın ikinci en büyük müşterisidir; 2008 itibariyle 671,8 milyon ABD$ düzeyindeki toplam yükümlülüğü yüzde 42’lik bir artışla 2011 MY sonu itibariyle 951 milyon ABD$’na yükselmiştir. 3. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu CPS döneminin ortasında stratejide uyarlama yapmıştır. Ülke İşbirliği Stratejisi İlerleme Raporunda (CPSPR) açıklanan değişiklik, Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’yi mali krize karşı müdahalelerinde ve sürdürülebilir büyümenin tekrar başlatılmasında desteklemesine olanak tanımıştır. Uyarlanan CPS, makroekonomik dayanıklılık ve istikrarın sağlanması; özellikle Türkiye’deki istihdamın yaklaşık yüzde 80’ini oluşturan küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) olmak üzere özel sektöre sağlanan orta vadeli kredileri arttırılması; ve sürdürülebilir ekonomik büyüme ve istihdam yaratma için gerekli temeli oluşturacak orta vadeli yapısal reformlar üzerinde odaklanıyordu —ayrıca CPSPR ile çevre ve iklim değişikliği de yeni odak alanları olarak getirilmişti. IFC stratejisini, müşterilerinin krizden ayakta çıkabilmelerine ve rekabet güçlerini arttırmalarına ve aynı zamanda istihdamı korumalarına ve yeni işler yaratmalarına yardımcı olmak için yeniden uyarladı. 4. Bu öz değerlendirme, 2008-11 MY CPS’in başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Hem programın sonuç matrisinde belirtilen CPS sonuçlarını etkilemedeki performansı hem de Dünya Bankası Grubu’nun CPS dönemindeki program tasarım ve uygulama yönetim performansı tatmin edici olarak değerlendirilmiştir. Bunun sebepleri şunlardır:• Tüm CPS kilometre taşlarına ulaşılmış veya kısmen ulaşılmıştır (ayrıntılar için bakınız aşağıdaki Bölüm

III). Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen sağlam politikalar ve reformlar, Türkiye’nin genel anlamdaki güçlü ekonomik performansına katkıda bulunmuştur —küresel kriz sebebiyle iki yıl ara veren hızlı büyüme; makroekonomik ve mali istikrar; ve artan istihdam. Ayrıca, Dünya Bankası Grubu’nun desteği ve işbirliği ile gerçekleştirilen politikalar programlar ve projeler kilit CPS alanlarında somut kalkınma sonuçları üretmiştir. Örneğin, elektrik iletim ve puant kapasitesi 2002 ile 2010 arasında yüzde 60 artmıştır. Sağlık sisteminin kapsadığı nüfusun ve verimliliğinin artması, ülke çapında sağlık sonuçlarını iyileştirmiştir ve bu başarı uluslararası takdir kazanmıştır. İstanbul Valiliği’nin, şehrin depremlere karşı dayanıklılığının güçlendirilmesi ve afetlere hazırlık ve müdahale kapasitesinin arttırılması konusunda kaydettiği ilerleme uluslararası ölçekte bir rol model olarak kabul edilmektedir.

26 CPS Tarihi: 25 Ocak 2008 (Rapor No. 42026 TR). Kurul’da görüşülme tarihi: 28 Şubat 2008. CPS İlerleme Raporu Tarihi: 3 Aralık 2009 (Rapor No. 51689-TR). Ina-Marlene Ruthenberg, Ben Welch ve Türkiye Ülke Ekibi tarafından hazırlanmıştır. George Konda IFC katkılarına, ve Franciscus Johannes Linden MIGA katkılarına liderlik etmiştir. 26 Ekim 2011.

Ek 3

50

• CPS’in açık tasarımı, esnek dönem ortası uyarlama özelliği ve etkili uygulaması, tüm hedefl ere ve kilometre taşlarına 2008-09 küresel mali krizinin oldukça zorlu bağlamında bile en azından kısmen de olsa ulaşılmasını sağlamıştır. Tam olarak ulaşılamamakla birlikte kısmen ulaşılan hedefl er ve kilometre taşları; özel yatırımların arttırılması, ihracatın rekabet gücünün arttırılması ve istihdamın arttırılması gibi kriz etkilerine karşı özellikle hassas alanlarda yoğunlaşmaktadır.

• CPS başlangıçta öngörülen kapsam ve hedefl erin de ötesinde sonuçlar sağlamıştır. Dünya Bankası Grubu, küresel krize karşı müdahalelerde Türkiye ile yakın bir şekilde birlikte çalışmıştır. Türkiye’nin enerji reformlarına sağlanan destek büyüyerek yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılması alanlarında işbirliğine dönüşmüştür. Türkiye, Temiz Teknoloji Fonu’ndan (CTF) yararlanan ilk ülke olmuştur. Temiz enerji ve iklim değişikliği konularında birlikte yapılan çalışmalar ve su havzalarının yönetimi ve AB çevre düzenlemeleri ile uyumlaşma konularında özel olarak sağlanan bilgi hizmetleri, 2012-15 CPS çerçevesinde bu bağlamda bir sürdürülebilirlik ekseninin ele alınmasına yol açmıştır.

II. ÜLKE HEDEFLERİ DOĞRULTUSUNDA KAYDEDİLEN İLERLEME Türkiye GSYH artışında etkileyici bir sıçrama ile birlikte küresel mali krizden çıkmıştır.

Cari açık bir kırılganlık oluşturmaya devam etmektedir. 5. Türkiye, Dokuzuncu Kalkınma Planında27 ve 2010 BKH raporunda belirtilen Binyıl Kalkınma Hedefl erinde ortaya konulan kalkınma hedefl erine ulaşmada önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Türkiye’nin kişi başına düşen geliri 2002 yılında bu yana neredeyse üç kat artarak 10.000 ABD$’nı aşmıştır28. Aşırı yoksulluk ortadan kaldırılmıştır; ilköğretim ve anne sağlığı hedefl erine ulaşılmıştır; bebek ölüm oranlarının düşürülmesinde ve çevresel sürdürülebilirliğin yükseltilmesinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir; ve Türkiye şu anda kalan diğer Binyıl Kalkınma Hedefl erine 2015 yılına kadar ulaşma yolunda ilerlemektedir29. Yavaş olmakla birlikte AB ile uyumlaşma süreci ilerlemektedir —AB müktesebatının 13 faslı üzerinde müzakereler açılmıştır ve 1 (Bilim ve Araştırma) fasıl geçici olarak kapatılmıştır. Türkiye 2003 yılında 67 milyon ABD$ olan net resmi kalkınma yardımlarını 2010 yılında 967 milyon ABD$’na yükseltmiştir30. 6. Türkiye’nin ekonomik istikrarı artmış ve kredi notları yükselmiştir,31 ancak yine de ülkenin cari açığı kritik bir kırılganlık oluşturmaya devam etmektedir. Kriz öncesinde, 2003-2007 arası ortalama yüzde 7’yi bulan hızlı ekonomik büyüme sonrasında, 2009 yılında GSYH yüzde 4,8 küçüldü ve Şubat 2009’da işsizlik oranı yüzde 16,1 (gençler arasında yüzde 29) ile zirveye çıktı. Bununla birlikte, Türkiye ekonomisi hızlı ve güçlü bir şekilde toparlanarak 2010 yılında yüzde 9 ve 2011 yılının ilk yarısında yüzde 10,2 büyüdü; işsizlik oranı Mayıs-Ağustos 2011’de yüzde 9,2 ile kriz öncesi seviyelere indi. Sağlam büyümeye tekrar hızlı bir şekilde geçilmesi, sağlıklı ve ihtiyatlı makroekonomik yönetimin ve iddialı ekonomik reformların Türkiye’yi uluslararası ölçekte önde gelen ekonomilerden birisi haline getiren on yıllık büyüme başarısını 2010’dan itibaren devam ettirmiştir. AB tanımlı gayrisafi kamu borcunun oranı 2001 yılında yüzde 77,9 iken 2010 yılında yüzde 42,2’ye düşmüştür (küresel kriz sırasındaki geçici artış sonrasında bile). Hükümet’in faiz dışı fazlası 2006 yılında GSYH’nin yüzde 5,3’ü düzeyinde iken 2010 yılında yüzde 0,7’ye düşmüştür; ve faiz dışı fazlanın 2011 yılında artması beklenmektedir32. Bu geniş çaplı başarılara rağmen, hâlâ aşılması gereken zorluklar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi cari açıktır. Haziran 2011 itibariyle 12 aylık cari açık 74,6 milyar ABD$’na ulaşmıştır, ve Haziran 2011 itibariyle yıllık baza getirilmiş cari açık GSYH’nin yüzde 9,3’üne ulaşmıştır —kredi, ithalat ve çıktı artışındaki soğumanın ilk işaretleri henüz yansımamıştır. Cari açığın yüzde 60’tan fazlası Türkiye’nin yapısal olarak enerji ithalatına olan bağımlılığını yansıtmaktadır. Neredeyse 27 Türkiye’nin Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013) bu stratejik amaçları listelemektedir: rekabet gücünün arttırılması, istihdamın arttırılması,

insani gelişimin ve sosyal dayanışmanın güçlendirilmesi, bölgesel kalkınmanın sağlanması, ve kamu hizmetlerinde kalitenin ve verimliliğin arttırılması.

28 TÜİK’e göre, kişi başına düşen GSYH 2002 yılında 3.492 ABD$, 2010 yılında 10.079 ABD$’dır.29 Diğer Binyıl Kalkınma Hedefl eri arasında; evrensel ilköğretim (Hedef 2), cinsiyet eşitliği ve kadınların yetkinleştirilmesi (Hedef 3); çocuk ölüm

oranının düşürülmesi (Hedef 4); HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklar (Hedef 6); çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması (Hedef 7); ve kalkınma için küresel ortaklık (Hedef 8) yer almaktadır.

30 Kaynak: OECD DAC istatistikleri. 31 2007 sonunda, S&P, Moody’s ve Fitch’in derecelendirmeleri sırasıyla BB-, Ba3 ve BB idi. 17 Ağustos 2011 itibariyle, BB, Ba2 ve BB+’ya

yükseldiler.32 Kaynak: TCMB Genel Kamu Dengesi.

Ek 3

51

yarısının kısa vadeli sermaye girişleri ile fi nanse edildiği düşünüldüğünde, yüksek cari açık özellikle bir kırılganlık oluşturmaktadır.7. Finansal sektör kriz sırasında dayanıklılığını ispatlamıştır; fi nansal piyasalar yavaş bir şekilde derinleşmektedir ancak orta ve uzun vadeli kredi hâlâ kıttır. CPS döneminin ve küresel krizin öncesi olan 2007 yılına göre bugün kredi piyasaları daha güçlüdür ve fi nansal hizmetlerin kapsamı daha geniştir. 2008-09 sonrasında banka kredileri önemli ölçüde artmıştır; 2010 itibariyle ekonomideki toplam kredilerin GSYH içindeki payı yüzde 48’dir – 2006 yılında GSMH’nın yüzde 32’si düzeyindeydi33. Bununla birlikte, kredi portföylerinin vade profi li iyileşmekle birlikte, Haziran 2011 sonu itibariyle banka kredilerinin yaklaşık yüzde 50’si bir yıldan az bir kalan vadeye sahiptir. Diğer fi nansman şekilleri de paralel bir şekilde genişlemiştir: kiralama, faktöring ve tüketici fi nansmanı varlıkları 2006 yılında 20 milyar TL iken, 2010 itibariyle yüzde 80’in üzerinde bir artışla 36,4 milyar TL’ye ulaşmıştır. Bankalar tarafından ihraç edilen tahviller neredeyse on kat artmıştır; Temmuz 2011 itibariyle tedavüldeki şirket tahvillerinin miktarı 14,3 milyar TL’dir.8. İş ortamına yönelik bir reform programı devam etmektedir, ancak 2008-2009’da keskin bir şekilde düşen ticaret performansı kısmen zayıf dış talep sebebiyle yavaş bir şekilde iyileşmektedir. İhracat artışı 2010 yılının sonlarında ve 2011 yılının başlarında zayıf talep (özellikle Avrupa’daki) sebebiyle yavaşlamıştır34. Yabancı doğrudan yatırım girişleri de kriz sırasında önemli ölçüde azalmıştır35. 2010 yılındaki önemli artışlara rağmen, henüz kriz öncesi seviyelere ulaşmamıştır. Krizden önce başlatılan iş ortamı reformları tekrar başlamıştır. 2010 ve 2011 yıllarında yatırım ortamını modernleştirmeye ve AB düzenlemeleri ile daha fazla uyumlu hale getirmeye yönelik kapsamlı düzenlemeler kabul edilmiştir —temel reformlar içeren ve şirketler kesimi ve ticaret için “yeni bir anayasa” olarak nitelendirilebilecek yeni bir Ticaret Kanunu; yeni bir Borçlar Kanunu; yeni bir Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu; ve yeni Devlet Yardımlarının İzlenmesine ve Denetlenmesine ilişkin Kanun gibi. 9. İstihdam ve işgücü piyasası reformu tamamlanmamıştır. Hükümet reformları iki ayrı pakete ayırmıştır. 2008 yılında kabul edilen İşgücü Paketi ile ücret dışı işgücü maliyetleri düşürülmüş ve sosyal güvenlik primi işveren payında 5 puanlık bir indirim yapılmıştır. Bu düzenlemeler vergi yüklerini hafi fl etmiş, istihdam sağlamanın fi nansal olmayan maliyetlerini düşürmüş ve Aktif İşgücü Piyasası Politikalarının (ALMP) yaygınlaştırılmasını desteklemiştir. Şubat 2011’de çıkarılan Torba Kanun ile yarı zamanlı çalışmanın önündeki, caydırıcı etkenler azaltılmıştır. Hükümet’in 2011-2013 Orta Vadeli Programında, işgücü piyasasının esnekliğini arttırmaya ve işçilere daha fazla koruma sağlanmasına yönelik reformları içeren yeni bir kapsamlı istihdam stratejisinin kabulü ve uygulanması öngörülmektedir. 10. Türkiye’nin enerji reformları etkileyici sonuçlar vermiştir. Etkili yönetim ve düzenleme, enerji güvenliğini ve konutlara ve şirketlere güvenilir enerji arzını arttırmıştır. 2006 yılında 176 TWh olan yıllık üretim, 2010 yılında 210 TWh’a ulaşmıştır. 2008 yılından bu yana elektrik tarifeleri tüm maliyetleri yansıtmaktadır. 2006 yılında yüzde 3 olan özel sektörün dağıtımdaki payı 2010 yılında yüzde 44’e ulaşmıştır. Yenilenebilir enerji kapasitesi ve yatırımları artmıştır: özel sektöre ait yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinde üretilen elektrik miktarı dokuz kat artmıştır -2002 yılında 1.490 GWh iken 2010 yılında 14.002 GWh olmuştur. 2007 yılında çıkarılan Enerji Verimliliği Kanunu enerji verimliliği çalışmalarına yeni bir ivme kazandırmıştır.

Sosyal sonuçlar iyileşmiştir 11. Sağlık sonuçları iyileşmiştir. Eğitime ve sosyal güvenliğe erişim artmıştır. Hükümet verilerine göre, 2005 yılında 100.000 canlı doğumda 28,5 olan anne ölüm oranı 2010 yılında 16,4’e düşmüştür; yine aynı dönemde bebek ölüm oranı ise 1.000 canlı doğumda 25’ten 10,1’e düşmüştür —bebek ölüm oranı diğer OECD üyelerine göre hâlâ yüksek olmakla birlikte bu büyük bir başarıdır. Eğitime erişim önemli ölçüde iyileşmiştir: ilköğretimde okullaşma neredeyse evrenseldir, ve orta öğretimde okullaşma ve tamamlama oranları da yükselmektedir (ayrıntılar için, bakınız paragraf 28). Yüzde 30 olan okul öncesi eğitimde okullaşma oranı hızla yükselmektedir, ancak benzer gelir düzeyine sahip ülkeler ile karşılaştırıldığında düşük kalmaktadır.

33 TÜİK 2006 yılında GSMH’yi hesaplıyordu, artık GSYH’yi hesaplıyor.34 2011-2013 OVP ile hedefl er 2011 için 127 milyar ABD$, 2012 için 143,5 milyar ABD$ ve 2013 için 160 milyar ABD$ olarak revize edildi.35 Gayrisafi YDY: 22 milyar ABD$ (2007), 19,5 milyar ABD$ (2008), 8,4 milyar ABD$ (2009) ve 8,9 milyar ABD$ (2010).

Ek 3

52

Tüketime (gıda ve gıda dışı) dayalı yoksulluk36 2002 yılında yüzde 27 iken 2008 yılında yüzde 17’ye düşmüştür; küresel kriz sırasında hafi f bir artışla yüzde 18’e yükselmekle birlikte, 2010-2011 döneminde yine düşüşünü sürdürdüğü tahmin edilmektedir.

Kamu sektörü yönetimi ve hizmet sunumu hem kalite hem de şeffafl ık bakımından iyileşiyor 12. Kamu sektörü yönetimi iyileşmiştir. Başarılı araçlar arasında orta vadeli proje ve bütçeler, stratejik planlar ve performans programları yer almaktadır. Türkiye’nin sistematik bir şekilde uyguladığı kamu mali yönetim reformları, özellikle ulusal düzeyde olmak üzere hükümet bütçelerinin kapsamlılığını, şeffafl ığını, hesap verebilirliğini ve güvenilirliğini arttırmıştır. Aynı zamanda tüm merkezi kamu idaresi çapında kamu sektörünün ve kamu hizmet sunumunun kapasitesini, şeffafl ığını ve etkililiğini de güçlendirmiştir.13. Belediyelerin sürdürülebilir bir şekilde geliştirilmesi kilit bir öneme sahiptir; afet riski yönetiminde sağlanan iyileşme bir başarıdır. Türkiye’nin şehirleşme oranı yüzde 65’e ulaşmıştır. 2011 yılında çıkarılan İller Bankası A.Ş. Kanunu, belediyelerin altyapı fi nansmanının ve etkili yerel fi nansal yönetim sistemlerinin geliştirilmesinde önemli bir başarıdır. Türkiye’nin 2010-2023 dönemini kapsayan yeni Entegre Kentsel Gelişim Stratejisi ve Eylem Planı, mekansal planlama ve altyapı önceliklendirme de dahil olmak üzere şehirlerin geliştirilmesi için kapsamlı bir yaklaşım ortaya koymaktadır. Türkiye afet yönetim sisteminin geliştirilmesi bakımından önemli atılımlar yapmıştır. İstanbul Deprem Riski Azaltma ve Acil Durum Hazırlık Projesi bu alanda uluslararası ölçekte önde gelen bir örnek olarak gösterilmektedir.

III. ÜLKE İŞBİRLİĞİ PROGRAMININ KALKINMA SONUÇLARI

Eksen 1: Rekabetçilik ve İstihdam Fırsatları Makroekonomik istikrar ve ekonomik büyüme sürdürülmüştür.

14. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, CPS’i makroekonomik dayanıklılık ve istikrar, özellikle KOBİ’ler olmak üzere özel sektöre orta vadeli kredileri sağlanması ve büyümenin ve istihdam yaratmanın temelini oluşturacak orta vadeli yapısal reformlar üzerinde odaklanacak şekilde uyarlayarak küresel ekonomik krize cevap vermiştir. CPS programının uygulanması, Türkiye’nin sağlam ve sağlıklı ekonomik büyüme sağlamasına, mali performansını iyileştirmesine ve enfl asyon oranını düşürmesine (CPS döneminin sonu olan Haziran 2011 itibariyle yüzde 6,2’ye düşmüştür) destek ve katkı sağlamıştır. 15. Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye ile olan işbirliğinin merkezinde dört adet program odaklı kalkınma politikası kredi dizisi ile birlikte rekabetçilik, istihdam, kamu sektörü, enerji, çevresel sürdürülebilirlik ve krize karşı müdahale üzerinde odaklanan paralel program odaklı AAA çalışmaları yer almaktadır37. Dört adet DPL dizisi ile toplam 4,4 milyar ABD$ tutarında IBRD fi nansmanı sağlanmıştır. Daha önemlisi, DPL dizileri ve paralel AAA çalışmaları, Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye ile makroekonomik politika ve orta vadeli yapısal reformlar konusundaki işbirliğinin ve ortak çalışmalarının kilit araçlarını oluşturmuştur. 11 adet IBRD ve 45 adet IFC yatırım projesi ile ekonomik büyüme de desteklenmiştir.

Özel yatırımlar, ihracatın rekabet gücü ve fi nansal sektör performansı küresel mali krizin etkilerini hissetmiştir, ancak dayanıklı olduğunu göstermiştir.

16. İhracatçı şirketlere ve KOBİ’lere sağlanan fi nansman da dahil olmak üzere özel sektör kredileri kriz sırasında küçüldükten sonra hızla artışa geçmiştir. 2009 yılında reel bazda düz bir seyir izleyen toplam krediler 2010 yılında yüzde 33,9 artmıştır; KOBİ kredileri ise yüzde 50,6 artmıştır. CPS döneminin tamamı boyunca, KOBİ’lere sağlanan krediler yüzde 64 artmıştır. 2007-2010 döneminde özellikle KOBİ kredileri olmak üzere toplam kredilerdeki artış özellikle dikkat çekmektedir; çünkü küresel kriz özellikle KOBİ’ler olmak

36 Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’deki uygulamasına paralel olarak, bu Tamamlama Raporunda Türkiye Hükümeti’nin belirlediği yoksulluk sınırı kullanılmıştır.

37 CPS dönemindeki Kalkınma Politikası Kredileri: Rekabetçilik ve İstihdam DPL 2 (CEDPL2) – 500 milyon ABD$. (CEDPL 1 bir önceki CAS kapsamında yer alıyordu.) Program Odaklı Kamu Sektörü DPL 2 (PPDPL) – 400 milyon ABD$ (PPDPL 1 bir önceki CAS kapsamında yer alıyordu.); Adil Büyüme ve

İstihdamın Yeniden Tesisi (REGE) DPL 1 – 1,3 milyar ABD$; ve REGE DPL 2 – 700 milyon ABD$. Küresel kriz karşısında, PPDPL dizisi, kalan CEDPL gündeminin kilit unsurlarını da içeren REGE dizisi olarak devam ettirilmiştir.

Program Odaklı Elektrik DPL (PEDPL) 1 – 800 milyon ABD$- ve Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Sektörü (ESES) DPL 2 -700 milyon ABD$. İklim değişikliğini ve çevreyi de kapsadıktan sonra kredi dizisinin adı değiştirilmiştir (PEDPL yerine ESES olmuştur).

Ek 3

53

üzere özel sektöre sağlanan kredileri keskin bir şekilde azaltmıştır. Bununla birlikte, vadeler kademeli bir şekilde uzamakla birlikte, krediler hâlâ büyük ölçüde kısa vadelidir; bu durum uzun vadeli fi nansman kıtlığını yansıtmaktadır. 2010 Yatırım Ortamı Değerlendirmesi ankete katılan şirketlerin çoğunluğunun (özellikle KOBİ’ler olmak üzere) fi nansmana erişim ile ilgili sorunların büyümelerinin önünde bir engel teşkil ettiğini bildirmiştir. Türkiye’de KOBİ’ler toplam yatırımın neredeyse yarısını, toplam perakende satışın üçte ikisini ve toplam ihracatın yaklaşık yüzde 60’ını oluşturmaktadır. Hem IBRD hem de IFC fi nansmanı Türkiye’deki özel sektörün kriz sırasında üretimlerini, ihracatlarını ve istihdamlarını sürdürmelerine yardımcı olmuştur. IBRD tarafından sağlanan kredi hatları ihracatçı şirketlerin ve KOBİ’lerin desteklenmesini hedefl emiştir. IBRD’nin AAA programında kredi hatlarının sonuçlarının değerlendirilmesine yönelik bir değerlendirme yer almıştır —bu değerlendirme KOBİ’lere yönelik iki kredi hattının, tahmini olarak 9.300 kişilik istihdam yaratılmasına katkıda bulunduğunu ve ikinci ihracat fi nansmanı aracılık kredisinden (EFIL II) yararlanan şirketlerin ihracatlarını CPS döneminde yüzde 117 arttırdıklarını göstermiştir. KOBİ kredi hatlarında, kullandırılan kaynakların ortalama yüzde 25’inin yetersiz hizmet alan bölgelere sağlanması yönünde bir koşul yer almıştır. IFC desteği ise kısa vadeli ticaret fi nansmanı ve borç çevirme, ihracat yoluyla risk çeşitlendirme, portföy fi nansal kuruluşları ve özel sermaye yatırımları yoluyla mikro işletmelere ve KOBİ’lere fi nansman sağlanması, ve başka fi nansal kuruluşlardan uzun vadeli kaynakların harekete geçirilmesi üzerinde odaklanmıştır (1,73 milyar ABD$). IFC’nin müşterisi olan bankalar mikro işletmelere ve KOBİ’lere 10 milyar ABD$’nın üzerinde kredi sağlamaktadır ve portföy şirketleri 16.000’i kadın olmak üzere 68.000 kişiyi istihdam etmektedir.17. Yatırım ortamı, ihracatın rekabet gücü, teknoloji kullanımı ve yenilikçilik yavaş bir iyileşme göstermektedir; daha fazla ilerleme kaydedilmesi bir önceliktir. CPS programında, iş ve yatırım ortamı reformlarını desteklemek üzere kapsamlı analitik ve istişari hizmetler ile politika esaslı fi nansman yer almıştır —yatırım ortamı değerlendirmeleri, İş Ortamı ve İşletme Performansı Anketleri (BEEPS), KOBİ’lerin geliştirilmesi ile ilgili bir çalışma, ve İkinci, Rekabetçilik ve İstihdam Kalkınma Politikası Kredisi (CEDPL) ve Adil Büyüme ve İstihdamın Yeniden Tesisi Kalkınma Politikası Kredisi (REGE DPL) dizileri kapsamında sağlanan krediler dahil olmak üzere. Program, küresel kriz sırasında yatırım ortamı reformlarının hızının korunmasına yardımcı olmuştur. Dünya Bankası Grubu’nun desteği ile, Ticaret Kanunu ve Devlet Yardımlarının İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanun gibi önemli reformların kabulü de dahil olmak üzere önemli ilerleme kaydedilmiştir. Bununla birlikte,kilometre taşlarına ulaşmadaki ilerleme yavaş olmuştur. 2010 yılında yeni bir Kamu-Özel Sektör Ortaklığı Kanun tasarısı hazırlanmıştır (bu arada 3996 sayılı YİD Kanunu değiştirilmiştir ve ikincil mevzuat YİD modeline dayalı otoyol projelerinin önünü açmak için buna göre revize edilmiştir); yeni Fikri Mülkiyet Hakları mevzuatı uygulamasının hâlâ AB standartlarına yükseltilmesi gerekmektedir ve Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesi ve uygulanması zaman alacaktır. Yeni bir sermaye piyasaları kanununun hazırlıkları devam etmektedir. IBRD ve IFC, bir şirket tahvilleri piyasasının geliştirilmesi konusunda Sermaye Piyasası Kurulu’na destek sağlanması için birlikte çalışmaktadır. Bu arada, IFC fi nansmanı Türk şirketlerinin rekabet güçlerinin yeni teknolojiler (örneğin enerji verimliliği ve daha temiz üretim) ile arttırılmasına ve Türk şirketlerinin bölgesel ve küresel alanda genişlemesine (Balkanlar’da, Rusya’da, Gürcistan’da, Haiti’de, Tunus’ta, Mısır’da ve Arjantin’de 350 milyon ABD$’nın üzerinde fi nansmanın sağlandığı 15 proje) yardımcı olmuştur. MIGA da bu alanda yoğun bir şekilde çalışmıştır. Türkiye’de 5 adet proje (4 altyapı ve 1 fi nans) 38 gerçekleştirilmiştir ve bunların toplam gayrisafi yükümlülüğü 1,02 milyar ABD$’nı bulmaktadır. İstanbul’un Anadolu yakasındaki ilk yeraltı metro sistemi MIGA’nın yeni garanti aracı ile desteklenmiştir. MIGA, Irak’ta bir Türk yatırımcı tarafından gerçekleştirilen bir imalat yatırımını desteklemek için de bir garanti sağlamıştır; bununla birlikte MIGA’nın Türkiye dışındaki Türk yatırımları için sağladığı garantilerin toplam gayrisafi yükümlülüğü 29 milyon ABD$’na ulaşmıştır -5 aktif proje için.

Türkiye’nin düşük istihdam oranı ve yüksek kayıt dışılık düzeyi hâlâ çözülmeyi bekleyen bir zorluktur 18. Türkiye’nin düşük istihdam oranları ve yüksek kayıt dışılık seviyeleri, üretken istihdamı arttırmaya yönelik politikaları birinci öncelik haline getirmiştir. Çoğu hükümet ve diğer kalkınma ortakları ile birlikte gerçekleştirilen bir dizi analiz ve istişari çalışmalar ile, işgücü vergileri, kayıt dışı ekonomi, kadınların işgücüne katılımı ve gençlerin istihdamı konularında kilit politika tavsiyeleri oluşturulmuştur. PPDPL-REGE DPL dizisi kapsamındaki IBRD fi nansmanı, Türkiye’nin ücret dışı işgücü maliyetlerinin düşürülmesi ve becerilerin 38 Bandırma Limanı (2 proje), ve İstanbul’daki Otogar- Bağcılar-İkitelli-Olimpiyat Köyü ve Kadıköy-Kartal-Kaynarca metro projeleri.

Ek 3

54

geliştirilmesi üzerinde odaklanan 2008 yılındaki işgücü piyasası reformunun ilk aşamasını desteklemiştir. Yürütülen Teknik Yardım çalışmaları, krize müdahale amaçlı bir istihdam paketinin hazırlanmasını; Aktif İşgücü Piyasası Politikalarının (ALMP) genişletilmesini ve iyileştirilmesini;39 ve yakında yayınlanacak olan Ulusal İstihdam Stratejisinin geliştirilmesini desteklenmiştir.

Enerji arzı daha güvenilir ve daha verimlidir. 19. Türkiye enerji reformlarının uygulanması ve enerji güvenliğinin arttırılması alanında etkileyici bir geçmiş performansa sahiptir. CPS döneminde, Türkiye enerji stratejisini güncellemiştir ve maliyetleri yansıtan bir fi yatlandırmaya geçmiştir. IBRD’nin sağladığı fi nansman ve bilgi faaliyetleri, tarife reformunu, özelleştirmeyi, enerji piyasasının serbestleştirilmesini ve düzenlenmesini, elektrik üretim rehabilitasyon ve iletim yatırımlarını, ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş.’nin (TEİAŞ) güçlendirilmesini desteklemiştir. IFC enerji sektöründeki 5 proje için yaklaşık 2,2 milyar ABD$ tutarında bir yatırım yapmıştır (560 milyon ABD$ kendi fi nansmanı ve 1,6 milyar ABD$ başka kredi kuruluşlarının harekete geçirilmesi yoluyla). Elektrik sektörü, IFC’nin altyapı yatırımlarının çoğunluğunu oluşturmuştur. IFC yatırımları, Türkiye’nin özelleştirilen ilk iki dağıtım şirketinden biri de dahil olmak üzere özel sektörün elektrik dağıtımına katılması ve özellikle temiz enerji projeleri olmak üzere yeni üretim projeleri yoluyla arz güvenliği üzerinde odaklanmıştır40. 20. Yenilenebilir enerji kullanımının ve enerji verimliliğinin arttırılması Türkiye için hayati öneme sahiptir. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımları enerji arz güvenliğini arttırmakta; enerji ithalatını, dolayısıyla cari açığı azaltmaya yardımcı olmakta; ve sera gazı salımlarını azaltarak iklim değişikliği etkilerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Kısacası bu yatırımlar dört yönlü bir kazanım sağlamaktadır. Türkiye-Dünya Bankası Grubu işbirliği, yenilenebilir enerji kullanımının ve enerji verimliliğinin arttırılması üzerinde odaklanmıştır ve CPS döneminde Türkiye yenilenebilir enerjiye yönelik açık bir yasal-düzenleyici çerçeve oluşturmuş; enerji verimliliği mevzuatını uygulamış; ve yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğini yeni Ulusal İklim Değişikliği Stratejisine kilit bileşenler olarak dahil etmiştir. Sonuç olarak, Türkiye özellikle rüzgar ve küçük HES’ler olmak üzere yenilenebilir enerjinin geliştirilmesine yönelik önemli düzeyde özel yatırım çekebilmiştir. Kapsamlı IBRD bilgi hizmetleri ve PEDPL-ESES DPL dizileri yeni mevzuatı ve reformları desteklemiştir. Dünya Bankası Grubu fi nansmanı, özellikle rüzgar enerjisi ve küçük HES’ler olmak üzere yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği41 alanında yapılan yatırımlara yönelik yerel kuruluşlar aracılığıyla kullandırılan IBRD fi nansmanını içermektedir. IBRD ve IFC Temiz Teknoloji Fonu (CTF) ile işbirliği yapmıştır. IFC aynı zamanda ilk sınırlı başvurulu rüzgar santrali fi nansmanını başlatmıştır, güneş teknolojisi gibi yeni teknolojilere yapılacak özel sektör yatırımlarının zeminini oluşturmuştur, uluslararası oyuncular ile yerel ortaklar arasında ortak girişimleri kolaylaştırmıştır ve Mart 2011’de IFC’nin sürdürülebilir yatırımları teşvik etmeye yönelik daha geniş çaplı çabası kapsamında “Türkiye’de Sürdürülebilir Yatırım” raporunu yayınlamıştır. 21. İklim değişikliğinin ele alınması bir öncelik haline geliyor. Türkiye 26 Ağustos 2009 tarihinde Kyoto Protokolü’ne taraf oldu ve Hükümet ile Dünya Bankası Grubu Türkiye’nin iklim değişikliğinin etkilerini azaltma ve uyum sağlama çalışmalarında işbirliği yapmaya başladılar. Türkiye’nin sera gazı salımlarının yüzde 70’ten fazlası enerji sektöründen kaynaklandığından dolayı, iklim değişikliği etkilerinin azaltılması “yeşil ve temiz” enerji yatırımları ve reformları ile yakından ilişkilidir. Bu ilişki Türkiye’nin yeni Ulusal İklim Değişikliği Stratejisinde ve yakında yayınlanacak olan Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planında yansıtılmaktadır. Dünya Bankası, sağladığı danışmanlık hizmetleri ve Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Sektörü (ESES) DPL II kredisi yoluyla Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planını desteklemiştir. IFC enerji verimliliği ve daha temiz üretim üzerinde odaklanan yeni teknolojilere yatırım yapacak müşteri şirketlerini desteklemiştir. Ayrıca, IFC’nin enerji sektöründeki yatırımları yenilenebilir enerji projeleri üzerinde de odaklanmıştır42. Türkiye’nin Avrupa ve Orta Asya bölgesinde iklim değişikliğinden en fazla

39 2007 yılında 33.000 olan ALMP faydalanıcı sayısının 2011 yılında 400.000 olması beklenmektedir.. 40 Enerjisa, Project Finance Euromoney Dergisi tarafından 2008 yılında “Avrupa’da Yılın Enerji Portföy Finansmanı” ve EMEA Finance Dergisi

tarafından 2008 yılında “En İyi Enerji Anlaşması” ödülüne layık görülmüştür. 41 Bu CPS kapsamındaki IBRD Kredi Hatları şunladır: Dördüncü İhracat Finansmanı Aracılık Kredisi (EFIL IV), 2008; KOBİ’ler için Finansmana

Erişim – Ek Finansman, 2009 ; Özel Sektör Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği, 2009; KOBİ’ler için Finansmana Erişim – İkinci Ek Finansman, 2010; KOBİ’ler için Finansmana Erişim II, 2010; ve Dördüncü İhracat Finansmanı Aracılık Kredisi (EFIL IV) Ek Finansman, 2011.

42 Sadece Enerjisa projesinin tek başına 20.000 MWh’ın üzerinde temiz enerji üretmesi beklenmektedir; bu Türkiye’nin enerji ihtiyacının neredeyse yüzde 10’unu oluşturmaktadır ve 2014 yılına kadar CO2 salımlarını yıllık yaklaşık 1,15 milyon ton azaltması beklenmektedir.

Ek 3

55

etkilenecek ülkelerden birisi olması beklendiğinden dolayı, iklim değişikliğine uyum orta vadede giderek daha fazla önem kazanacaktır.

Eksen 2: Adil Beşeri ve Sosyal Kalkınma Sosyal güvenlik sistemi güçlendirildi ve daha adil hale getirildi.

22. Türkiye’nin sağlık ve sosyal güvenlik reformu ile (Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 2066 yılında kabul edildi, 2008 yılında değiştirildi ve kanunun çoğu 1 Ekim 2008’de yürürlüğe girdi) genel sağlık sigortası sistemi oluşturuldu, sistemin yoksulları daha fazla kapsaması sağlandı, ve emeklilik sisteminde temel reformlar yapıldı. 1992 yılında oluşturulan Yeşil Kart sistemi asgari bir miktarın (kanunla belirlenen) altında kazanan ve herhangi bir kamu sigortası bulunmayanlar için sağlık hizmetlerine ücretsiz erişim imkanı tanımaktadır. 2004 yılında Yeşil Kart programı 6,852 milyon kişiyi kapsarken, 2009 yılında bu rakam 9,4 milyon kişiye ulaşmıştır. Genel sağlık sigortasının uygulamaya konulması ile birlikte, nüfus içinde bir sağlık sigortası olanların payı önemli ölçüde artmıştır (2005 yılında yüzde 85 iken 2010 yılında yüzde 96,2 olmuştur). 5510 sayılı kanunun Geçici 12. Madde hükümleri uyarınca tüm Yeşil Kart sahiplerinin 2012 yılına kadar kapsama dahil olması beklenmektedir. Sağlık ve sosyal güvenlik reformu aynı zamanda memur, işçi ve Bağkur emeklilerini daha iyi bir şekilde uyumlaştırarak emeklilik sistemini uzun vadede mali sürdürülebilirliğe sahip olacağı bir sürece sokmuştur.23. Sosyal yardım programlarının bütünleştirilmesi için bazı başlangıç adımları atılmıştır. Sosyal yardım harcamaları hızlı bir şekilde artmasına rağmen, 2009 itibariyle GSYH’nin yüzde 1,2’si düzeyinde kalmıştır. Haziran 2011 seçimlerinden sonra, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı adında yeni bir Bakanlık kurulmuştur ve tüm sosyal yardımlar tek bir çatı altında toplanmıştır. Entegre bir sosyal yardım bilgi sistemi geliştirilmiş ve işler hale getirilmiştir. 24. Dünya Bankası Grubu, sosyal yardım reformunun desteklenmesinde ve eşitlik ve içermenin iyileştirilmesine yönelik çabalarda Türkiye ile yakın bir işbirliği yapmıştır. PPDPL ve REGE DPL dizileri ve paralel politika diyalogu, analizler ve danışmanlık hizmetleri sosyal güvenlik ve genel sağlık sigortası reformunu, mevcut sosyal güvenlik programlarını Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bünyesinde birleştirmeye yönelik idari reformu ve kriz müdahale önlemlerini desteklemiştir. İkinci Özelleştirme Sosyal Destek Projesi (PSSP2) kamu iktisadi teşekküllerinin (KİT) özelleştirilmesinin olumsuz sosyal ve ekonomik etkilerini azaltarak özelleştirme programına yardımcı olmuştur. Analitik çalışmalar, teknik yardım ve yakın politika diyalogu kapsamında, ekonomik yavaşlamanın refah etkileri, işgücü aktivasyon politikaları, emeklilik programları ve Yeşil Kart programı değerlendirmeleri yapılmıştır.25. Biri kadınların işgücüne katılımı (Hükümet ile birlikte) ve diğeri fırsat eşitliği hakkında olmak üzere yapılan iki önemli çalışma, yeni analizler sunarak, kamuoyu tartışmalarını ilerleterek ve politikalar için bilgi girdisi sağlayarak Türkiye’deki kilit sosyal politika konularında yeni bir çığır açmıştır. Kadınların işgücüne katılımı çalışmasında, kadınların işgücüne katılım oranının yüzde 29’a çıkarılması (Türkiye’nin 9. Kalkınma Planındaki hedef oran) ve işgücü piyasasına yeni girenlerin tam zamanlı işler bulmaları halinde yoksulluk oranının yüzde 15,5’e düşürülebileceği bulunmuştur. Fırsat eşitliği çalışmasında, çocuklar arasında erken yaşlardan itibaren büyük demografi k fırsat eşitsizliklerinin bulunduğu ortaya konulmuştur ve erken çocukluk gelişiminin, fırsat eşitliğini arttırmaya, büyümeyi güçlendirmeye ve yoksulluğu azaltmaya yönelik etkili bir araç olabileceği savunulmuştur. Çalışmaların bulguları, Dünya Bankası Grubu ve Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF) tarafından ortaklaşa gerçekleştirilen bir Erken Çocukluk Gelişimi (EÇG) konferansında ele alınmıştır. Daha sonra, Erken Çocukluk Gelişimi (EÇG) ile ilgili bir yuvarlak masa toplantısı ve kaliteli EÇG hizmetlerinin yaygınlaştırılması ile ilgili bir çalışma gerçekleştirilmiştir —UNICEF ile işbirliği içerisinde ve Hükümet’in evrensel okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılmasına yönelik öncelikli programının desteği ile.

Türkiye’nin sağlık sistemi daha etkili hale geldi 26. Türkiye’nin Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesini sağlamıştır. Program sayesinde erişim, fi nansal koruma, hizmet kapsamı ve hasta memnuniyeti gibi göstergelerde iyileşme sağlanmıştır. SDP kapsamında Aralık 2010’da tamamlanan Aile Hekimliği uygulamasının yaygınlaştırılması çalışması ülke çapında hasta memnuniyet düzeylerini yükseltmiş ve sağlık hizmetlerine erişimi arttırmıştır. Aile hekimliğinin uygulandığı illerde ortalama hasta memnuniyet oranı 2004 yılında yüzde 69 iken, 2008 yılında yüzde 86 olmuştur.

Ek 3

56

27. Sağlıkta Dönüşüm Programının güçlü bir şekilde uygulanmasına yönelik Dünya Bankası Grubu desteği, genel sağlık sigortasının uygulamaya konulmasına ve sağlık sisteminin performansının ve fi nansal sürdürülebilirliğinin iyileştirilmesine yönelik olarak PPDPL-REGE DPL dizisi kapsamında sağlanan destek için tamamlayıcı nitelikte olmuştur. IBRD’nin SDP için sağladığı destek sağlık sigortasının kapsamının arttırılması, aile hekimliğinin yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi, hastane özerkliğinin arttırılması ve performans yönetiminin güçlendirilmesi üzerinde odaklanmıştır. IBRD’nin sağladığı destek kapsamında iki adet Uyarlanabilir Program Kredisi —Sağlıkta Geçiş Projesi ve Sağlıkta Dönüşüm ve Sosyal Güvenlik Reformu Projesi—ve bunlara paralel olarak sağlanan danışmanlık hizmetleri ve teknik yardımlar yer almıştır. 2008 yılında Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ile ortaklaşa hazırlanan bir çalışmada sağlık sisteminin performansı değerlendirilmiş ve reformların derinleştirilmesine yönelik analitik temel sağlanmıştır. Dünya Bankası Enstitüsü (WBI) sağlık sektörü reformu ve sürdürülebilir fi nansman ile ilgili olarak politika yapıcıların ve paydaşların birlikte çalışmalarını sağlamıştır. IFC toplam tutarı 50 milyon ABD$’nı bulan iki yatırım ile özel sektör katılımını desteklemiştir. Türkiye’nin önde gelen bir fi nansal kiralama şirketine sağlanan bir kredi yoluyla, IFC 550 adet KOBİ sağlık projesini desteklemiştir. Ayrıca, sıkıntılı durumdaki önemli bir sağlık hizmet sağlayıcısına yapılan sermaye yatırımları yoluyla, IFC sınır bölgelerinde ve yetersiz hizmet alan bölgelerde kaliteli özel sağlık hizmetlerine karşılanabilir fi yatlar ile erişimin arttırılmasını sağlamıştır.

Eğitim sistemi, büyüyor, bir reform sürecinden geçiyor ve işgücü talebine karşı hassasiyetini arttırıyor 28. Eğitim reformları okula erişimin ve eğitim başarısının arttırılmasını sağlamıştır. İlköğretimde şu anda neredeyse evrensel okullaşma sağlanmıştır (2010-2011 eğitim-öğretim yılında yüzde 98). CPS döneminde orta öğretim okullaşma ve tamamlama oranları da önemli ölçüde yükselmiştir: 2006-2007 yılında yüzde 57 olan okullaşma oranı 2010-2011 yılında yüzde 69’a yükselmiştir, tamamlama oranı aynı dönemde yüzde 45’ten yüzde 51’e yükselmiştir43. Hükümet’in 2014 yılına kadar 5 yaş grubundaki çocuklar arasında evrensel okullaşma sağlamaya yönelik programını yaygınlaştırması ile birlikte, ilköğretim öncesindeki okullaşma oranları hızla yükselmektedir. Bölgesel eşitsizlikler ve cinsiyet eşitsizlikleri hâlâ önemini korumaktadır. Örneğin, 2010-2011 yılında okul öncesi eğitimde okullaşma oranı Hakkari’de yüzde 13 iken Amasya’da yüzde 59’dur ve kızların ortaöğretimdeki okullaşma oranı erkeklerin oranından 6 puan daha düşüktür (kızlar için yüzde 66, erkekler için yüzde 72). Türkiye’nin, 15 yaş grubundaki çocukların eğitim başarılarının değerlendirildiği Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programındaki (PISA) sonuçları, 2009 yılında 2006 yılına göre önemli ölçüde iyileşmiştir; bunun sebeplerinden birisi ilköğretimdeki yeni eğitim müfredatıdır. Bununla birlikte, 15 yaş grubundaki ortalama bir çocuk hâlâ ortalama ve OECD öğrencisinin bir tam okul yılı gerisindedir. 29. Türkiye’nin Dünya Bankası Grubu ile eğitim alanındaki işbirliği, kalite ve eşitliğin arttırılması üzerinde odaklanmıştır. IBRD tarafından desteklenen Orta Öğretim Projesi (OÖP), yeni bir ortaöğretim müfredatının geliştirilmesi ve orta öğretimin kalite ve uyumunun arttırılmasına yönelik ulusal bir mesleki rehberlik ve danışmanlık sisteminin geliştirilmesi çalışmalarını içermiştir —mesleki eğitim ve öğretim için bir ulusal yeterlilik çerçevesinin geliştirilmesi ve hizmet içi öğretmen eğitiminin geliştirilmesi ile birlikte. Dezavantajlı okulların kalitesini yükseltmek için, OÖP kapsamında bir okul hibeleri programı uygulamaya konulmuş ve okullar için değişik bir fi nansman modelinin pilot uygulaması yapılmıştır: kaynaklar öğrenci sayısına göre dağıtılmaktadır ve okullar bu kaynakların kullanımında özerkliğe sahip olmaktadır. Yapılan analitik ve istişari çalışmalar kapsamında, temel eğitimde kalite ve eşitliğin arttırılması ve erken çocukluk eğitimi ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiştir.

Eksen 3: Kaliteli Kamu Hizmetlerinin Etkin Sunumu Kamu harcama yönetim sistemi iyileşmiştir. Kamu sektöründe yönetişim güçlendirilmiştir.

30. Haziran 2010’da gerçekleştirilen Kamu Mali Yönetim Performansı (PFPM) karşılaştırma çalışmasına göre, Türkiye’nin kamu sektörünün genişliği, şeffafl ığı, hesap verebilirliği ve güvenilirliği artmıştır. Türkiye merkezi hükümet kurumlarının, sistemlerinin ve kamu sektöründe şeffafl ık ve performans ile ilgili kanunlarının çoğunda reform yapmıştır. 2006 yılında çıkarılan Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununun (KMYK) CPS dönemi boyunca etkili bir şekilde uygulanması yoluyla ilgili kurumlara mali yönetim ve iç 43 Burada ortaöğretim tamamlama oranı, 20-24 yaş grubunda en az ortaöğretimi tamamlamış olanların oranı olarak tanımlanmıştır. Veriler İşgücü

Anketinden alınmıştır.

Ek 3

57

kontrol yetki ve sorumluluğu verilmiştir. Buna göre, mali kontrol ve iç ve dış denetim yapıları önemli ölçüde iyileşmiştir. Aralık 2010’da Sayıştay Kanunu’nun yürürlüğe konulması ile birlikte, Sayıştay’ın tüm genel hükümet kurumlarını denetleme yetkisi genişletilmiştir ve yapısı KMYK kanunu ile uyumlu hale getirilmiştir. 31. Kamu sektörü reformu alanında Türkiye ile Dünya Bankası Grubu’nun işbirliği kapsamında hem analitik ve istişari hizmetler hem de fi nansman yer almıştır. Hükümet ve TBMM ile birlikte uygulanan program odaklı kamu harcama ve kamu mali yönetim analitik çalışması ve teknik yardımı ile PPDPL-REGE DPL dizisi kapsamında sağlanan fi nansal destek Ulusal Kalkınma Planı ile yakın bir şekilde entegre edilmiştir. Bunların program odaklı tasarımı, tamamen uygulanması ve sunulması için genellikle birkaç yıl gerektiren karmaşık kamu sektörü yasal ve düzenleyici reformlarının desteklenmesinde etkili olduğunu kanıtlamıştır. Bunların iki örneği, tüm genel kamu kurumlarında mali kontrol ve iç denetim için strateji geliştirme birimlerinin kurulması ve Maliye ve Sağlık Bakanlıklarının SDP kapsamındaki program harcamalarını takip edebilmesi için spesifi k kodların geliştirilmesidir. TCDD Demiryolları Yeniden Yapılandırma Projesi kalkınma amaçlarına ulaşmıştır; işletme gelirleri ve işletme gelirlerinin giderlere oranı ticari açıdan sürdürülebilir seviyelere yükselmiştir. Bir kanun tasarısı hazırlıkları devam etmekle birlikte, TCDD’nin hukuki statüsü değişmemiştir.32. Yönetişimin yargı ile ilgili yönlerindeki ilerleme yavaş olmuştur. Şubat 2011’de yeni bir Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu kabul edilmiştir ve Hükümet arabuluculuk ile ilgili bir kanun tasarısını TBMM Adalet Komisyonu’na yeniden sunmayı planlamaktadır. Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) ile, mahkemelerin yüzde 100’ünde online bağlantı kurulmuştur. Yargı Reformu Stratejisi ve Eylem Planı 2009 yılında kabul edilmiş ve yayınlanmıştır. Bölgesel Temyiz Mahkemeleri 15 merkezde (İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Konya, Samsun, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Sakarya, Gaziantep, Antalya, Kayseri, Trabzon ve Van) kurulmuştur ancak henüz faaliyete geçmemiştir. Bununla birlikte, tüm bu mahkemelerin başsavcıları Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından atanmıştır. Yargı süreçlerinin verimliliği ile ilgili reform yavaş ilerlemektedir ve Türkiye’nin bu alanda Dünya Bankası katkısı için talebi oldukça sınırlı olmuştur.

Yerel hizmet sunumunda ve afetlere hazırlık durumunda iyileşme kaydedilmiştir. 33. Belediye reformunda ilerleme kaydedilmiştir. Yerel yönetimlere yapılan toplam bütçe transferlerinin vergi gelirleri içindeki payı, 2007 yılında yüzde 9 iken 2010 yılında yüzde 10’a yükselmiştir (yerel düzeyde kalkınmayı destekleyen BELDES ve KÖYDES programları dahil edildiğinde, yerel yönetimlere bütçe transferleri aynı dönemde yüzde 10’dan yüzde 11’e yükselmiştir). 2011 yılında kabul edilen İller Bankası A.Ş. Kanunu, belediye altyapı fi nansmanı ve etkili yerel mali yönetim sistemleri bakımından oldukça önemli bir gelişme olmuştur. Kadastro modernizasyonu alanında ilerleme kaydedilmiştir. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) uluslararası uygulamalara ve standartlara uygun gayrimenkul değerleme politikası üzerinde çalışmaya başlamıştır ve 24 kurum şu anda sayısal kadastro bilgilerine online olarak erişebilmektedir -18 olan hedef geçilmiştir. IBRD’nin İller Bankası vasıtasıyla belediye altyapı yatırımlarına sağladığı başarılı destek sonucunda, sonuçların daha da yaygınlaştırılması amacıyla 2010 yılında bir ek fi nansman sağlanmıştır. IFC’nin İstanbul Metrosu için yaptığı yatırım, Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’de alt-ulusal düzeyde devlet garantisi olmadan sağladığı ilk fi nansmandır ve kentsel gelişim sektöründe özel sektör katılımı için bir öncü projesi haline gelmiştir. Bu, Türkiye’de belediyelere daha fazla mali güç ve bağımsızlık sağlanması bakımından önemli bir adım olarak görülmektedir. Başlangıçtaki CPS amaçlarının ötesinde, Türkiye ve Dünya Bankası Grubu “Sürdürülebilir Şehirler” konusunda bir çalışma başlatmıştır ve Türkiye yeni bir Entegre Kentsel Gelişim Stratejisi ve Eylem Planı (2010-2023) kabul etmiştir —strateji mekansal planlama ve altyapı önceliklendirme de dahil olmak üzere şehirlerin geliştirilmesi konusunda kapsamlı bir yaklaşım öngörmektedir. 34. İstanbul’un afete hazırlık durumunda kaydettiği iyileşmeler uluslararası bir başarı öyküsüdür. Özellikle okullar, hastaneler ve yurtlar olmak üzere kamu binalarının depreme karşı güçlendirilmesi için yatırımlar yapılmıştır. Tespit edilen 1.576 kamu binasından 496’sının güçlendirme çalışmaları Dünya Bankası, AYB ve Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası’nın ortak fi nansmanı ile Şubat 2011’de tamamlanmıştır. İstanbul Deprem Riski Azaltma Acil Durum Hazırlık Projesi (ISMEP) kapsamında Küresel Afet Azaltma ve Yeniden Yapılandırma Fonu ve Dünya Bankası Enstitüsü ile de işbirliği yapılmıştır. Başbakanlık bünyesinde, daha önce dağınık bir durumda olan kurumsal sorumlulukları ulusal düzeyde tek bir çatı altında toplayan bir Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı kurulmuştur.

Ek 3

58

IV. DÜNYA BANKASI GRUBU PERFORMANSI Ülke İşbirliği Tasarımı

35. CPS, Türkiye’nin değişen kalkınma önceliklerine dayalı, tamamen uyumlu ve uyarlanabilir olacak şekilde tasarlanmıştır. Esnek CPS tasarımı küresel mali kriz sırasında test edilmiş ve başarılı olduğu kanıtlanmıştır –strateji dönem ortası ilerleme gözden geçirmesinde (CPSPR) uyarlanmıştır. DPL desteği artmıştır ve ekonomik büyümeyi ve istihdam yaratmayı desteklemeye (REGE DPL dizisi)44 yönelik orta vadeli yapısal reformlar ve makroekonomik istikrar üzerinde odaklanmıştır. Müşteri talebi karşısında IBRD CPS döneminde toplam fi nansmanı 7,6 milyar ABD$’na yükseltmiştir; 2010 mali yılında 3 milyar ABD$ taahhüt edilmiştir. Buna paralel olarak, IFC küresel kredi kısıtlarını göz önünde bulundurarak kısa vadeli borçlarını çeviren müşteri şirketler üzerinde odaklanmış, ticaret fi nansmanı gibi çok fazla ihtiyaç duyulan alanlarda kısa vadeli fi nansman sağlamış ve diğer fi nansal kuruluşlardan uzun vadeli kaynaklar harekete geçirmiştir (1,73 milyar ABD$). 36. CPS, ulusal politikalar için bilgi girdisi ve destek sağlamak üzere tasarlanan danışmanlık hizmetleri ve ulusal ölçekteki büyük programlara ve seçilen spesifi k projelere katkıda bulunan Dünya Bankası Grubu fi nansmanı ile Türkiye’nin Dokuzuncu Kalkınma Planını destekleyecek şekilde tasarlanmıştır. Finansmanın ve bilgi hizmetlerinin birlikte sunulması, desteğin hedefl i, etkili ve zamanlı bir şekilde sunulmasını sağlamıştır. Program odaklı AAA ve DPL araçlarının yaygın bir şekilde kullanımı, IBRD’nin geniş kapsamlı kalkınma hedefl eri ve programları için birkaç yılı kapsayan bir dönemde özelleştirilmiş, tutarlı ancak esnek destek sağlayabilmesine olanak tanımıştır. Büyük hacimli kredi hatları (3’ü Ek Finansman olmak üzere 6 adet Dünya Bankası Grubu operasyonu ile toplam 2,35 milyar ABD$) CPS programının kendine özgü bir özelliğidir ve Dünya Bankası Grubu fi nansmanının kapsamının geniş ve kullandırımının hızlı olmasını sağlamaktadır.45 Bu tasarım tercihleri, ülke taleplerini ve Türkiye ile Dünya Bankası Grubu’nun maksimum DBG “katma değerinin” sağlanabileceği alanların ortak bir değerlendirmesini yansıtmaktadır. Doğal olarak, Türkiye-Dünya Bankası Grubu işbirliği Türkiye’nin kalkınma programının sadece küçük bir bölümünü kapsamaktadır ve Dünya Bankası Grubu’nun sağladığı fi nansman Türkiye’nin toplam dış fi nansmanının sadece küçük bir oranını oluşturmaktadır46. Dolayısıyla, Dünya Bankası Grubu’nun katkısı temel olarak katalizör şeklinde olmuştur; doğrudan atıf imkansız olmamakla birlikte genellikle zorlayıcı olacaktır ancak yine de Türkiye’nin Dünya Bankası hizmetlerine yönelik devam eden yüksek talebi bu katkının katma değeri için eksik ve dolaylı bir gösterge sunabilir. Finansal risk yönetimi ile ilgili hususlar ve bütçe sınırlamaları göz önüne alındığında, IBRD hizmetlerine olan talep IBRD’nin sağlayabileceği yeni fi nansman ve bilgi hizmetlerinin düzeyini zaten aşmaya devam etmektedir. 37. Genel olarak, CPS sonuç çerçevesi ilerleme ve performansın ölçülmesine yönelik faydalı bir yapı olmuştur. Sonuç çerçevesindeki kilometre taşlarına ulaşılmıştır. Sonuçların hedefl ere göre incelenmesinde, başlangıçta belirlenen bazı kilometre taşlarının ve hedefl erin kriz sonucunda ülke ve program öncelikleri değiştiğinden dolayı daha az anlamlı hale geldiği göz önünde bulundurulmalıdır. Dolayısıyla, CPS’in eğitim sistemini iyileştirme ve eğitimin işgücü piyasası talebine karşı hassasiyetini arttırma hedefi ne (Eksen 2C) daha dar bir anlamda olsa da büyük ölçüde ulaşıldığı değerlendirilmektedir. Benzer şekilde, özel yatırımlarının ve ihracatta rekabet gücünün arttırılması ve daha derin ve daha geniş bir fi nansal sektör (Eksen 1B) hedefi doğrultusunda ilerleme kaydedilmiştir, ancak yatırım ortamının modernizasyonuna yönelik mevzuat ancak 2010 sonlarında ve 2011 başlarında çıkarılmıştır. Kamu-Özel Sektör Ortaklığı ve ifl as ile ilgili yeni kanunlar çıkarılmadığından dolayı, kilometre taşlarına ulaşma yolundaki ilerleme beklenenden yavaş olmuştur, bu eksendeki genel hedefl ere kısmen ulaşıldığı değerlendirilmektedir. Aynı zamanda, Dünya Bankası Grubu desteği CPS kapsamında başlangıçta öngörülenlerin ötesinde ilave sonuçların elde edilmesine de katkıda bulunmuştur. Bunlar yukarıda açıklanmaktadır.44 REGE-DPL, küresel krizin etkilerinin yönetiminden, mali konsolidasyona ve paylaşılan büyümeye geçiş üzerinde odaklanmıştır ve aşağıdaki

amaçlara katkıda bulunmuştur: (1) ekonomik yönetim; (2) kamu mali yönetimi; (3) karşılanabilir evrensel sağlık hizmetleri ve eğitime erişimin arttırılması; (4) istihdam; (5) yatırım ortamının iyileştirilmesi; ve (6) özellikle KOBİ’ler için olmak üzere fi nansal aracılığın arttırılması.

45 Dünya Bankası Grubu’nun Bağımsız Değerlendirme Grubu (IEG) iki ihracat fi nansmanı kredisinin sonuçlarını (EFIL II ve III) yüksek düzeyde tatmin edici olarak derecelendirmiştir.

46 2008-11 MY döneminde ortalama olarak 1,9 milyar ABD$ yeni taahhüt miktarına ve 1,71 milyar ABD$ kullandırım miktarına ulaşan Dünya Bankası Grubu fi nansmanının ölçeği, Türkiye’nin 2010 itibariyle 321,4 milyar ABD$ olarak gerçekleşen toplam kamu borcuna göre oldukça küçüktür ve Türkiye’nin ortalama kamu dış borçlanmasının (2007-2010 arasında 8,43 milyar ABD$) yüzde 23’ünü ve 2007-2009 dönemindeki ortalama yıllık toplam gayrisafi dış borcunun (266 milyar ABD$) yüzde 1’den azını oluşturmuştur.

Ek 3

59

CPS Uygulaması 38. IBRD’nin portföyü büyüktür, odaklıdır ve önemli ölçüde iyileşme kaydetmiştir. Kullandırım oranları istikrarlı bir şekilde artarak, 2008 mali yılında yüzde 20 iken 2011 yılında yüzde 31 olmuştur. CPS döneminin büyük kısmında neredeyse yüzde 100 olarak devam eden yüzde 94’lük gerçekleşme oranı ve proaktif portföy yönetimi (yüzde 67) ile birlikte, 2011 MY sonu itibariyle sadece bir sorunlu proje kalmıştır (2010 MY sonunda 3 adet ve 2011 MY ortasında 4 adet sorunlu proje bulunmaktaydı). Tek sorunlu proje, borçlunun talebi üzerine Temmuz 2011’de iptal edilen İstanbul Belediye Altyapı Projesidir (Kredi No. 4866-TU).39. 2008-11 MY dönemindeki IFC fi nansmanı 2 milyar ABD$’lık taahhüt ile 45 projeye yayılmıştır -2004-07 MY döneminde 1,55 milyar ABD$’lık taahhüt ve 35 proje vardı. IFC aynı zamanda özel sektöre yardımcı olmak amacıyla özel fi nansal kuruluşlar yoluyla 1,73 milyar ABD$ tutarında bir kaynağı harekete geçirmiştir. Hedefl enen alanlar arasında ihracatçılar, mikro işletmeler ve KOBİ’ler, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, daha temiz üretim ve enerji güvenliği, sağlık, altyapı, ticaret fi nansmanı ve bölgede ve dünyada yatırım yapan Türk şirketlerinin desteklenmesi yer almıştır.40. Türkiye’nin kilit politika ve reform öncelikleri üzerinde odaklanan kapsamlı bir analitik ve istişari (AAA) çalışmalar programının uygulanması CPS’in başarısında merkezi bir rol oynamıştır. IBRD’nin AAA programı kapsamında, birçoğu Hükümet ile ortaklaşa ve akademik kuruluşlar, Birleşmiş Milletler kuruluşları ve diğer kalkınma ortakları ile işbirliği içerisinde hazırlanan 52 önemli bilgi ürünü yer almıştır. Ele alınan konular; kamu mali yönetimi, kayıt dışılık ve tasarrufl ardan enerji sektörü reformu ve düzenlemesine, gıda güvenliğine, su havzaları yönetimine, eğitimin kalitesine, kadınların istihdamına ve cinsiyet sertifi kalandırmasına, fırsat eşit(siz)liğine, yatırım ortamına, rekabet ve iş ortamı düzenlemesine, ve şirket tahvilleri piyasasının geliştirilmesine kadar çeşitlilik göstermiştir. Program aynı zamanda Ağustos 2007 ve Haziran 2011’de yeni gelen Hükümetler için taslak mevzuatın ve reform seçeneklerinin odaklı ve zamanlı analizlerini ve politika notlarını da içermiştir. Türkiye’deki muhatapların bu bilgi hizmetlerine olan güçlü talebi, kökleri talebe odaklı seçim ve tasarımlarında, işbirliği içerisinde hazırlanmalarında, çok çeşitli paydaşlar ile bulgular ve sonuçlar üzerinde yapılan tartışmalarda ve bilgi faaliyetleri için sonuç çerçevelerinin giderek daha fazla kullanımında yatan katma değerlerinin bir kanıtıdır. 41. Sivil toplum ile iyi ilişkiler. Sivil toplum, Sağlıkta Dönüşüm Programı ve İSMEP gibi projelerin hazırlık ve uygulama aşamalarına katılmıştır. Dünya Bankası Grubu, akademik kuruluşlar, düşünce kuruluşları, özel sektör dernekleri ve işletmeleri, ve TÜSİAD (Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği) ve KAGİDER (Türkiye Kadın Girişimciler Derneği) gibi çok çeşitli sivil toplum kuruluşu ile birlikte çalışmaktadır. Dünya Bankası Grubu birleştirici bir rol oynamıştır: TBMM ile birlikte çalışarak Dünya Su Forumunu desteklemiştir ve 2009 Yıllık Toplantılarını İstanbul’da gerçekleştirmiştir. Dünya Bankası Grubu’nun birleştirici gücünün spesifi k bir örneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi ve UNDP ile birlikte gerçekleştirilen insani gelişme diyaloğu. CPSCR’ın hazırlanması sürecinde, Dünya Bankası Grubu CPS döneminde yapılan çalışmalar ile ilgili düşünceleri tartışmak ve rapora girdi elde etmek amacıyla sivil toplum kuruluşları ile birlikte çalışmıştır.42. Kalkınma ortakları ile güçlü işbirliği. Dünya Bankası Grubu makroekonomik konularda Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yakın bir işbirliği içerisinde çalışmaktadır ve emeklilik sistemi, enerji sektörü ve çeşitli diğer yapısal konular hakkındaki deneyimini paylaşmaktadır. Ankara’da AB, UNDP ve UNICEF ile yakın bir ilişki sürdürmektedir. Dünya Bankası Grubu’nun özel sektör ekibinin (ECSPF) idari prosedürleri sadeleştirmeye yönelik bir pilot projenin fi nansmanı için İngiltere Dışişleri Bakanlığı’ndan 100.000 £’lik bir kaynağı harekete geçirmesi özellikle belirtilmesi gereken bir başarıdır ve Dünya Bankası Grubu için Türkiye’de bir ilktir. IFC Türkiye’deki diğer uluslararası fi nansal kuruluşlar ile işbirliğini arttırmıştır. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile Temiz Teknoloji Fonu hakkında bir ülke çalışma planı yapılmıştır; IFC’nin Ana İşbirliği Anlaşmasına dayalı olarak Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası ile ilk kez bir sendikasyon kredisi sağlanmıştır; FMO ile ortaklaşa bir şekilde bir müşteri bankaya tali kredi sağlanmıştır; ve enerji verimliliği ve mikro işletmelere ve KOBİ’lere fi nansman sağlanması hakkındaki iki projede KfW ile işbirliği yapılmıştır.

Ek 3

60

43. 2011 Ülke Anketi Dünya Bankası’nın çalışmaları ile ilgili çok çeşitli görüşler ortaya koymuştur. Yüzde 32’lik bir yanıt oranı ile, katılımcılar eğitimi (beceriler), çevre ve doğal kaynak yönetimini, istihdamı, enerjiyi ve afet hazırlık çalışmalarını, Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’deki işbirliğinin kilit kalkınma öncelikleri olarak belirlemiştir. Bu tercih, CPS ve bu CPSCR’daki analizler ile geniş anlamda tutarlıdır. Sektör öncelikleri şu şekilde tespit edilmiştir: kırsal kalkınma, kayıtlı sektörde iş olanaklarının arttırılması, özel sektör büyümesi/yatırımları için fırsatların arttırılması, okul öncesi eğitime erişim, ve makroekonomik büyüme. Kırsal kalkınma hariç olmak üzere, bunlar büyük ölçüde bu CPS kapsamında gerçekleştirilen çalışmaları yansıtmaktadır. Öte yandan, katılımcılar süreçlerin karmaşıklığını ve yavaşlığını Dünya Bankası Grubu’nun Türkiye’deki çalışmalarının en büyük zayıfl ığı olarak belirtmiştir ve kamu dışındaki paydaşlar ile etkileşimi iyileştirilmesi gereken kilit alan olarak tespit etmiştir. Ayrıca, katılımcılar arasında Dünya Bankası Grubu’nun çalışmalarının yoksulluğu azaltmada özellikle etkili olmadığı yönünde bir algı mevcuttur.

V. ÇIKARILAN KİLİT DERSLER VE ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEME İLİŞKİN TAVSİYELER 44. Bilgi ve fi nansman araçlarını bir araya getiren ve uzun vadeli stratejik hedefl eri destekleyen bir politika diyaloğunun sistematik olarak geliştirilmesi ve sürdürülmesi reformların desteklenmesi bakımından hayati öneme sahiptir. Önemli politika reformlarının ve yasal reformların uygulanması zaman alabilir; dolayısıyla esneklik ve sabır başarıya ulaşmada kritik öneme sahiptir. Ticaret Kanunu (hazırlanması yedi yıl sürmüştür) ile ilgili olarak yapılan işbirliği uzun vadeli ortak çalışmanın değerini gösteren bir örnektir. Başarıyı arttırmak için, analitik çalışmalar ile politika fi nansmanının ulusal kalkınma planlarına ve orta vadeli programlara tam olarak entegre edilmesi çok önemlidir. Çalışmaların, sıralı bir şekilde birbirine dayanan modüler müdahaleler şeklinde program odaklı olarak yapılandırılması özellikle etkili olmuştur.45. Çevre ve iklim değişikliği alanlarındaki ortak çalışmanın hikayesi: geri çekil, stratejik giriş noktalarını belirle ve ülke öncelikleri değiştikçe açılan fırsatları yakala. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, 2004-2007 döneminde çevre gündeminde kaydedilen ilerlemenin sınırlı olması sebebiyle, 2008-11 MY CPS kapsamında çevre konusunu bir eksen olarak kullanmama konusunda bir anlaşmaya varmıştı; 2008-11 CPS döneminin sonlarına doğru Türkiye’nin inisiyatifi ile bu alanda olası bir işbirliğinin tekrar değerlendirilmesi kararlaştırılmıştı. Daha sonra, 2009 yılında Türkiye’nin Kyoto Protokolüne katılması ve AB müktesebatının Çevre faslı üzerindeki müzakerelerin açılması, çevre ve iklim değişikliği ile ilgili yeni bir ortak çalışma için bir fırsat ve giriş noktası sağladı. Bu yeni ortak çalışma, Türkiye ile Dünya Bankası Grubu’nun enerji alanındaki işbirliğinden doğdu. Elektrik DPL dizisi, ESES DPL dizisi olarak üç bileşeni kapsayacak şekilde genişletildi: enerji, iklim değişikliği ve çevresel sürdürülebilirlik. Bu çalışma, 2012 Sürdürülebilir Kalkınma Konferansına (Rio+20) hazırlık sürecinde işbirliği yapılmasını sağladı. IFC artan elektrik talebine cevap vermeye yönelik düşük karbonlu çözümler sağlamak için Türkiye’nin serbestleştirme programına desteğinden yararlandı. 46. İzleme ve Değerlendirme ve sonuçlar üzerindeki odağın güçlendirilmesi olumlu karşılandı ve faydalı oldu. Türkiye ve Dünya Bankası Grubu, hükümet ve Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen programlar için izleme değerlendirmenin ve sonuç odağının güçlendirilmesinde işbirliği yapmıştır - birbirini izleyen program odaklı JPPR, IDF fi nansmanı ile izleme ve değerlendirme konusunda teknik yardım ve başka birçok göreve özgü izleme ve değerlendirme faaliyetleri yoluyla. Sonuç çerçevelerinin tüm AAA faaliyetlerine dahil edilmesi için özel bir çaba sarf edilmiştir. İzleme ve değerlendirme ile güçlü sonuç odağının ortak bir örneği, İŞKUR ile mesleki eğitim konusunda yapılan çalışmadır. 47. Başarının paylaşılması. Türkiye’nin Dünya Bankası Grubu ile işbirliği içerisinde uyguladığı bazı politika ve reformlar kendi alanlarında yapılan çalışmalar için önde gelen örnekler oluştur. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunmaktadır: (1) Sağlıkta Dönüşüm Programı; (2) enerji piyasasının geliştirilmesi, ve (3) afet riski yönetimi. Bu deneyimler Türkiye ile Dünya Bankası Grubu arasında önümüzdeki 2012-15 CPS döneminde bilgi paylaşımı ve hem bölgesel hem de küresel ölçekte diğer ülkeler ile birlikte kalkınmaya katkıda bulunmak bakımından gerçekleştirilecek işbirliği için bir temel oluşturmaktadır.

Ek 3

61Ek

3

CPS

Tam

amla

ma

Rap

oru

Sonu

ç M

atri

si (2

6 Ek

im 2

011)

2008

-11

MY

CPS

uyg

ulam

asın

ın o

rtak

bir

bul

gusu

, Tür

kiye

’nin

Dün

ya B

anka

sı G

rubu

’nun

des

teği

ile

Türk

iye-

WBG

işbi

rliğ

inin

kili

t ala

nlar

ında

ulu

slar

aras

ı iyi

uyg

ulam

a k

abul

edi

lebi

lece

k so

nuçl

ar e

lde

ettiğ

idir

. Örn

ekle

r ara

sınd

a şu

nlar

bul

unm

akta

dır:

(1) S

ağlık

ta D

önüş

üm P

rogr

amı;

(2) e

nerji

piy

asas

ının

gel

iştir

ilmes

i, ve

(3) a

fet r

iski

yön

etim

i. Bu

den

eyim

ler T

ürki

ye il

e D

ünya

Ba

nkas

ı Gru

bu a

rası

nda

önüm

üzde

ki 2

012-

15 C

PS d

önem

inde

bilg

i pay

laşı

mı v

e he

m b

ölge

sel h

em d

e kü

rese

l ölç

ekte

diğ

er ü

lkel

er il

e bi

rlik

te k

alkı

nmay

a ka

tkıd

a bu

lunm

ak b

akım

ında

n ge

rçek

leşt

irile

cek

işbi

rliğ

i içi

n bi

r tem

el o

luşt

urm

akta

dır.

Ekse

n 1:

Rek

abet

çilik

ve

İstih

dam

Fır

satla

rı

1A. M

akro

ekon

omik

İstik

rarı

n ve

Eko

nom

ik B

üyüm

enin

Sür

dürü

lmes

iC

PS’in

Etk

iledi

ği K

ilit U

lusa

l Son

uçla

r ve

Gös

terg

eler

(ola

sı W

BG k

atkı

sı g

öz ö

nüne

alın

mad

an)

CPS

dön

emin

de W

BG’n

in E

tkile

diği

Kilo

met

re T

aşla

rı/G

öste

rgel

er

(WBG

faal

iyet

leri

nin

olas

ı kat

kısı

göz

önü

ne a

lınar

ak)

• Sağ

lıklı

mak

ro p

oliti

kala

r sür

dürü

lebi

lir k

amu

borc

u ve

sağ

lam

bir

dış

poz

isyo

n sa

ğlam

ıştır

.�

Gen

el k

amu

mal

i aç

ığı

2010

yılı

nda

GSY

H’n

in y

üzde

3,7

’sin

e dü

ştü,

gay

risa

fi ka

mu

borc

unun

GSY

H iç

inde

ki p

ayı i

se 2

010

itiba

riyl

e yü

zde

45’e

indi

. Kri

zin

etki

si se

bebi

yle

mal

i he

defl e

rin

ve k

amu

borc

u he

defl e

rini

n re

vize

edi

lmes

i ger

ekm

iştir

ve

2011

-13

Ort

a V

adel

i Pr

ogra

m 2

013

yılın

a ka

dar

gene

l kam

u m

ali a

çığı

nın

GSY

H’n

in y

üzde

1,1

’ine

indi

rilm

esin

i ve

AB

tanı

mlı

kam

u bo

rcun

un o

ranı

nın

yüzd

e 36

,8’e

düş

ürül

mes

ini ö

ngör

mek

tedi

r.

• A

AA

bul

gula

rına

day

andı

rıla

n et

kili

ekon

omik

pol

itika

diy

alog

u.�

Baş

arıld

ı: P

rogr

am o

dakl

ı A

AA

(an

aliti

k ve

ist

işar

i ça

lışm

alar

) et

kili

bir

polit

ika

diya

logu

sa

ğlad

ı. Bu

kap

sam

da ik

i pro

gram

oda

klı Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

u (C

EM)

hazı

rlan

dı:

biri

Kay

ıt D

ışılı

k, d

iğer

i Ta

sarr

ufl a

r ve

Büy

üme

hakk

ında

. Ü

ç yı

l bo

yunc

a Pr

ogra

m O

dakl

ı K

amu

Har

cam

a ve

Mal

i Yön

etim

çal

ışm

alar

ı yür

ütül

dü.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

Oda

klı D

PL (R

EGE

DPL

). O

nay

Tari

hi: 0

3/23

/201

0.

• İk

inci

Adi

l Büy

üme

ve İs

tihda

mın

Yen

iden

Tes

isi P

rogr

am O

dakl

ı DPL

(REG

E D

PL II

). O

nay

Tari

hi: 5

/5/2

011.

• İk

inci

Pro

gram

Oda

klı Ç

evre

sel S

ürdü

rüle

bilir

lik v

e En

erji

Sekt

örü

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si (E

SES

II).

Ona

y Ta

rihi

: 6/1

5/20

10.

• Bi

rinc

i Pro

gram

Oda

klı E

lekt

rik

Sekt

örü

DPL

. Ona

y Ta

rihi

: 06/

11/2

009.

Kap

anış

Tar

ihi:

08/3

1/20

03. I

CR:

08/

31/2

003.

• Re

kabe

tçili

k ve

İstih

dam

DPL

(CED

PL).

Ona

y Ta

rihi

: 06/

28/2

007.

ICR:

03/

16/2

009.

IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Tatm

in E

dici

.•

İkin

ci R

ekab

etçi

lik v

e İs

tihda

m D

PL (C

EDPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 12/

16/2

008.

ICR:

04/

28/2

010.

IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Tatm

in E

dici

.•

İkin

ci P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u Se

ktör

ü K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

(PPD

PL II

). O

nay

Tari

hi: 0

6/19

/200

8.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

AA

A v

e Bi

lgi F

aaliy

etle

ri:

• Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

u: K

ayıt

Dış

ılık

– Se

bepl

eri,

Sonu

çlar

ı ve

Polit

ikal

ar. A

IS im

za: 0

9/16

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/30

/200

9.•

Prog

ram

Oda

klı Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

u: K

ayıt

Dış

ılık

ile il

gili

Ulu

slar

aras

ı Den

eyim

ler.

AIS

imza

: 11/

01/2

007.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

30/2

008.

•

Ülk

e Ek

onom

ik M

emor

andu

mu:

Tas

arru

fl ar v

e Sü

rdür

üleb

ilir B

üyüm

e. A

IS im

za: 0

5/28

/201

0. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/30

/201

0•

Ülk

e Ek

onom

ik M

emor

andu

mu:

Tas

arru

fl ar v

e Sü

rdür

üleb

ilir B

üyüm

e II

. AIS

imza

: 10/

21/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

30/2

011

• Ü

lke

Ekon

omik

Mem

oran

dum

u II

– Y

ükse

k Bü

yüm

enin

Sür

dürü

lmes

i: Se

çile

n K

onul

ar. A

IS im

za: 0

4/04

/200

6. M

üşte

riye

Tes

lim: 1

1/26

/200

7.

1B. Ö

zel Y

atır

ımla

rın

ve İh

raca

tın R

ekab

et G

ücün

ün A

rttır

ılmas

ı; Fi

nans

al S

ektö

rün

Der

inle

ştir

ilmes

i ve

Gen

işle

tilm

esi

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nun

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

Öze

l sek

tör:

• İhr

acat

art

ış h

ızı y

ıllık

yüz

de 1

1,2’

ye y

ükse

lmiş

tir. B

aşla

ngıç

sev

iyes

i yüz

de 8

,5 id

i.�

İhra

cat a

rtış

hız

ı 200

7, 2

008,

200

9 ve

201

0 yı

lları

nda

sıra

sıyl

a yü

zde

25,4

, yüz

de 2

3,1,

yüz

de

-22,

6 ve

yüz

de 1

1,6

olm

uştu

r. K

rizi

n et

kile

ri s

ebeb

iyle

, 201

1-20

13 O

VP’

de h

edefl

er 2

011

yılı

için

127

mily

ar A

BD$,

201

2 yı

lı iç

in 1

43,5

mily

ar A

BD$

ve 2

013

yılı

için

160

mily

ar A

BD$

olar

ak re

vize

edi

lmiş

tir.

• Güç

lü Y

DY

giri

şini

n sü

rdür

ülm

esi.

Başl

angı

ç D

urum

u: Y

ıllık

ort

alam

a 12

,1 m

ilyar

ABD

$. 2

006

Ger

çekl

eşm

e: 2

0,1

mily

ar A

BD$.

� G

ayri

safi

YDY,

22

mily

ar A

BD$

(200

7), 1

9,5

mily

ar A

BD$

(200

8), 8

,4 A

BD$

(200

9) v

e 8,

9 m

ilyar

ABD

$ (2

010)

ola

rak

gerç

ekle

şmiş

tir. Y

DY

giri

şler

i kür

sel m

ali k

rizd

en e

tkile

nmiş

tir.

Hük

ümet

yen

i hed

efl e

ri h

enüz

açı

klam

amış

tır.

• 200

7 yı

lında

GSY

H’n

in y

üzde

0,7

1’i (

2006

yılı

nda

GSY

H’n

in y

üzde

0,8

’i) d

üzey

inde

ola

n A

r-G

e ha

rcam

alar

ının

201

3 yı

lında

yüz

de 2

’ye

yüks

eltil

mes

i. �

2009

: Ar-

Ge

harc

amal

arın

GSY

H’n

in y

üzde

0,8

5’i d

üzey

inde

.

• İhr

acat

çı ş

irke

tler v

e K

OBİ

’ler i

çin

orta

vad

eli fi

nan

sman

ın a

rttır

ılmas

ı.�

Başa

rıld

ı. 20

07 il

e 20

10 a

rası

nda,

Öze

l Sek

töre

sağ

lana

n to

plan

kre

dile

r yü

zde

99,2

, KO

Bİ’le

re

sağl

anan

kre

dile

r yü

zde

63,9

yük

selm

iştir

. N

ot:

Türk

iye

Bank

acılı

k Se

ktör

ü H

esap

Pla

nı

ihra

catç

ılara

sağ

lana

n fi

nans

man

ı ayr

ı bir

kal

em h

alin

de g

öste

rmem

ekte

dir.

� 20

10 y

ılınd

a to

plam

kre

dile

rin

yıllı

k ar

tış o

ranı

yüz

de 3

3,9

olur

ken,

KO

Bİ’le

re k

ulla

ndır

ılan

kred

ileri

n ar

tış o

ranı

yüz

de 5

0,6

olm

uştu

r. N

ot:

Türk

iye

Bank

acılı

k Se

ktör

ü H

esap

Pla

nı

ihra

catç

ılara

sağ

lana

n fi

nans

man

ı ayr

ı bir

kal

em h

alin

de g

öste

rmem

ekte

dir.

• Ban

ka ta

rafın

dan

dest

ekle

nen

ulu

slar

aras

ı diy

aloğ

un, d

anış

man

lık ç

alış

mal

arın

ın v

e ça

lışta

ylar

ın

sağl

adığ

ı bilg

i gir

disi

ile

etki

li bi

r Kam

u-Ö

zel S

ektö

r Ort

aklığ

ı mev

zuat

ının

haz

ırla

nmas

ı.�

Kıs

men

Baş

arıld

ı. 20

07 y

ılınd

a ha

zırl

anan

kan

un t

asla

ğı,

2010

yılı

nda

ilgili

tüm

bak

anlık

lar

tara

fında

n in

cele

ndi

ve n

ihai

bir

tas

arı

hazı

rlan

dı.

Bu a

rada

, 39

96 s

ayılı

YİD

Kan

unu

deği

ştir

ilmiş

tir v

e ik

inci

l mev

zuat

YİD

mod

elin

e da

yalı

otoy

ol p

roje

leri

nin

önün

ü aç

mak

için

bu

na g

öre

revi

ze e

dilm

iştir

(20

11/1

807

sayı

lı Ba

kanl

ar K

urul

u K

arar

ı).

62Ek

3

Fina

nsal

Sek

tör:

• Kre

di p

iyas

alar

ının

güç

lend

irilm

esi y

oluy

la T

ürki

ye’d

e öz

el s

ektö

rün

fi nan

sman

a er

işim

inin

ar

ttırı

lmas

ı. H

edef

: 200

6 yı

lında

GSM

H’n

in y

üzde

31,

7’si

düz

eyin

de o

lan

topl

am k

redi

leri

n,

2011

yılı

na k

adar

yüz

de 3

5’le

re y

ükse

ltilm

esi.

� 2

010:

Top

lam

kre

dile

rin

GSY

H iç

inde

ki p

ayı y

üzde

48

olar

ak g

erçe

kleş

miş

tir. N

ot: T

ÜİK

ar

tık G

SMH

yer

ine

GSY

H h

esap

lam

akta

dır.

• Tür

kiye

’de,

Ban

ka D

ışı

Fina

nsal

Kur

uluş

var

lıkla

rı (

kira

lam

a va

rlık

ları

ve

sigo

rta

şirk

eti

varl

ıkla

rı/t

opla

m fi

nans

al s

ektö

r va

rlık

ları

) ile

ölç

ülen

ba

nka

dışı

fi na

nsm

anın

gel

iştir

ilmes

i yo

luyl

a fi n

ansa

l hiz

met

leri

n ka

psam

ının

gen

işle

tilm

esi.

� 20

06 y

ılınd

a 19

,7 m

ilyar

TL

olan

kir

alam

a, fa

ktör

ing

ve tü

ketic

i fi n

ansm

anı v

arlık

ları

, 201

0 yı

lında

36,

4 m

ilyar

TL’

ye y

ükse

lmiş

tir. 2

006

yılın

da 1

7 m

ilyar

TL

olan

sig

orta

cılık

sek

törü

va

rlık

ları

Mar

t 201

1 so

nu it

ibar

iyle

36,

6 m

ilyar

TL’

ye y

ükse

lmiş

tir.

• AB

mük

tese

batı

ile u

yum

lu F

ikri

Mül

kiye

t Hak

ları

mev

zuat

ının

haz

ırla

nmas

ı.�

Kıs

men

Baş

arıld

ı: Ya

sal ç

erçe

ve m

evcu

t anc

ak ö

zelli

kle

Sına

i Mül

kiye

t Hak

ları

ala

nınd

a ol

mak

üz

ere u

ygul

aman

ın A

B st

anda

rtla

rına

yük

selti

lmes

i ger

ekiy

or. K

ilit y

asa

uygu

layı

cı k

urum

ları

n ve

Pat

ent

Enst

itüsü

’nün

kap

asite

sini

n gü

çlen

diri

lmes

i ger

ekiy

or. K

amu-

özel

sek

tör

işbi

rliğ

ini

iyile

ştir

mey

e ve

ara

ştır

mal

arın

tica

rile

ştir

ilmes

ine

yöne

lik ö

nlem

lere

hâl

â ih

tiyaç

duy

uluy

or.

• Gir

iş v

e çı

kışl

arı k

olay

laşt

ırm

aya

ve a

yakt

a ka

lan

şirk

etle

rin

büyü

mel

erin

in ö

nünd

eki e

ngel

leri

n ka

ldır

ılmas

ına

yöne

lik y

atır

ım o

rtam

ı ref

orm

ları

nın

uygu

lanm

ası.

Örn

eğin

; a)

mev

zuat

da

dahi

l ol

mak

üze

re ifl

as

refo

rmu;

b) A

B ile

uyu

mlu

dev

let y

ardı

mla

rı m

evzu

atın

ın o

nayl

anm

ası v

e c)

iş

yapm

anın

kol

ayla

ştır

ılmas

ı yol

uyla

işle

tmel

erin

kay

ıtlı h

ale

getir

ilmes

i.�

Kıs

men

Baş

arıld

ı: D

evle

t Yar

dım

ları

nın

İzle

nmes

ine

ve D

enet

lenm

esin

e D

air K

anun

201

1 yı

lının

baş

ları

nda

onay

land

ı. H

üküm

et, “

zam

an v

ergi

sini

” az

altm

aya

yöne

lik b

ir d

üzen

leyi

ci

refo

rm s

trat

ejis

inin

gel

iştir

ilmes

i ile

ilgi

li bi

r Tek

nik

Yard

ım k

onus

unda

Ban

ka il

e or

tak

bir

çalış

ma

yürü

tüyo

r. A

dale

t Bak

anlığ

ı, m

evcu

t eks

iklik

lerd

en b

azıla

rını

n gi

deri

lmes

ine

yöne

lik

olar

ak ifl

as

mev

zuat

ında

yap

ılaca

k de

ğişi

klik

ler i

çin

bir t

asla

k ha

zırl

adı ,

anc

ak o

nay

süre

ci iç

in

henü

z bi

r tak

vim

bel

irle

nmiş

değ

il.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Ele

ktri

k Se

ktör

ü D

PL. O

nay

Tari

hi: 0

6/11

/200

9.•

Adi

l Büy

üme

ve İs

tihda

mın

Yen

iden

Tes

isi P

rogr

am O

dakl

ı DPL

(REG

E D

PL).

Ona

y Ta

rihi

: 03/

23/2

010.

•

İkin

ci A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

Oda

klı D

PL (R

EGE

DPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 5/5

/201

1.•

Reka

betç

ilik

ve İs

tihda

m (C

EDPL

). O

nay

Tari

hi: 0

6/28

/200

7. IC

R: 0

3/16

/200

9. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Ta

tmin

Edi

ci.

• İk

inci

Rek

abet

çilik

ve

İstih

dam

DPL

(CED

PL II

). O

nay

Tari

hi: 1

2/16

/200

8. IC

R: 0

4/28

/201

0. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Ta

tmin

Edi

ci.

• İk

inci

İhra

cat F

inan

sman

ı Ara

cılık

Kre

disi

(EFI

L II

). O

nay

Tari

hi: 0

1/13

/200

4. IC

R: 0

2/07

/200

8. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Yü

ksek

Düz

eyde

Tat

min

Edi

ci.

• Ü

çünc

ü İh

raca

t Fin

ansm

anı A

racı

lık K

redi

si (E

FIL

III).

Ona

y Ta

rihi

: 05/

17/2

005.

ICR:

12/

23/2

009.

IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Yüks

ek D

üzey

de T

atm

in E

dici

.•

Dör

dünc

ü İh

raca

t Fin

ansm

anı A

racı

lık K

redi

si (E

FIL

IV).

Ona

y Ta

rihi

: 05/

22/2

008.

• D

ördü

ncü

İhra

cat F

inan

sman

ı Ara

cılık

Kre

disi

– E

k Fi

nans

man

(EFI

L IV

AF)

. Ona

y Ta

rihi

: 03/

17/2

011.

• K

üçük

ve

Ort

a Bü

yükl

ükte

ki İş

letm

eler

için

Fin

ansm

ana

Eriş

im. O

nay

Tari

hi: 0

6/08

/200

6.•

Küç

ük v

e O

rta

Büyü

klük

teki

İşle

tmel

er iç

in F

inan

sman

a Er

işim

- Ek

Fina

nsm

an. O

nay

Tari

hi: 0

6/19

/200

7.•

Küç

ük v

e O

rta

Büyü

klük

teki

İşle

tmel

er iç

in F

inan

sman

a Er

işim

- Ek

Fina

nsm

an. O

nay

Tari

hi: 1

2/09

/200

8.•

Küç

ük v

e O

rta

Büyü

klük

teki

İşle

tmel

er iç

in F

inan

sman

a Er

işim

- Ek

Fina

nsm

an. I

I. O

nay

Tari

hi: 1

2/15

/200

9.•

Küç

ük v

e O

rta

Büyü

klük

teki

İşle

tmel

er iç

in F

inan

sman

a Er

işim

Kre

di H

attı

- II.

Ona

y Ta

rihi

: 06/

15/2

010.

• Ö

zel S

ektö

r Yen

ilene

bilir

Ene

rji v

e En

erji

Ver

imlil

iği P

roje

si. O

nay:

05/

28/2

009.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

AA

A v

e Bi

lgi F

aaliy

etle

ri:

• Ö

zel S

ektö

rde

Fırs

at E

şitli

ğini

n Te

şvik

Edi

lmes

i. A

IS im

za: 1

2/15

/201

0. P

rogr

am b

irin

ci a

şam

asın

ın ta

mam

lanm

ası

- pilo

t uyg

ulam

alar

ın ta

sarı

mı v

e ba

şlat

ılmas

ı: 06

/30/

2011

.•

Yatır

ım O

rtam

ı Değ

erle

ndir

mes

i: K

rizd

en Ö

zel S

ektö

r Önc

ülüğ

ünde

Büy

ümey

e G

eçiş

. AIS

imza

: 01/

27/2

009.

Müş

teri

ye T

eslim

: 03/

24/2

010.

• 20

10 Y

atır

ım O

rtam

ı Değ

erle

ndir

mes

inin

Dev

amı N

iteliğ

inde

Tek

nik

Yard

ım. A

IS im

za: 0

9/27

/201

0. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/29

/201

1.•

Şirk

et B

orçl

arı T

asfi y

e Ç

erçe

vesi

. AIS

imza

: 11/

09/2

009.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

28/2

010.

• K

redi

Hat

ları

Son

uç D

eğer

lend

irm

esi.

AIS

imza

: 08/

16/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

28/2

011.

• Şi

rket

Tah

ville

ri P

iyas

asın

ın G

eliş

tirilm

esi –

Önc

elik

ler v

e Zo

rluk

lar.

AIS

imza

: 07/

20/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

29/2

010.

• K

OBİ

’leri

n Bü

yüm

esi i

çin

Koş

ulla

rın

İyile

ştir

ilmes

i - F

inan

sman

ve

Yeni

likçi

lik. A

IS im

za: 0

9/14

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 1

2/03

/201

0.•

Kür

esel

Eko

nom

ik K

rizi

n Tü

rkiy

e’ni

n Şi

rket

ler K

esim

i Üze

rind

eki E

tkile

ri. A

IS im

za: 1

2/30

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/22

/200

9.•

Yeni

likçi

lik N

otu:

Ulu

sal Y

enili

kçili

k Si

stem

i Ark

a Pl

an N

otu.

AIS

imza

: 09/

19/2

007.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

30/2

008.

• İk

inci

Nes

il K

amu-

Öze

l Sek

tör O

rtak

lığı P

roje

leri

için

Pol

itika

ları

n, K

urum

sal v

e Ya

sal Ç

erçe

veni

n G

eliş

tirilm

esi:

AIS

imza

: 01/

25/2

007.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

02/2

008.

•

Ulu

sal Y

enili

kçili

k ve

Tek

nolo

ji Si

stem

i: So

n İle

rlem

eler

ve

Dev

am E

den

Zorl

ukla

r. A

IS im

za:

07/2

1/20

08. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/29

/200

9.

• Re

kabe

t Güc

ü iç

in U

lusa

l Yen

ilikç

ilik

ve T

ekno

loji

Polit

ikas

ı - 2

. AIS

imza

: 12/

30/2

009.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

11/2

010.

Hen

üz y

ayın

lanm

adı.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IF

C ç

alış

mal

arı:

•

Yere

l ban

kala

r ile

bir

likte

mik

ro iş

letm

eler

e ve

KO

Bİ’le

re 4

00 m

ilyon

ABD

$’nı

n üz

erin

de fi

nans

man

sağ

lanm

ası (

5 pr

oje)

; kır

sal a

lanl

ar ü

zeri

nde

odak

lanı

lmış

tır.

• K

redi

piy

asas

ının

cid

di b

ir ş

ekild

e da

rald

ığı b

ir d

önem

de, r

ekab

etçi

lik v

e ih

raca

t yol

uyla

risk

çeş

itlen

dirm

e iç

in 2

00 m

ilyon

ABD

$’nı

n üz

erin

de fi

nans

man

sağ

lanm

ası

(7 y

erel

şir

ket).

• Ti

care

tin fi

nans

man

ı ve

sürd

ürül

ebili

r ene

rji fi

nans

man

ı içi

n 3

yere

l ban

kaya

fi na

nsm

an s

ağla

nmas

ı.•

İki k

onte

ynır

elle

çlem

e te

sisi

, bir

öze

l sek

tör d

oğal

gaz

dağ

ıtım

şebe

kesi

(IFC

’nin

alty

apı s

ektö

ründ

e sa

ğlad

ığı i

lk T

L kr

edi)

ve b

ir p

etro

l dep

olam

a ve

iske

le te

sisi

dah

il ol

mak

üze

re a

ltyap

ı sek

törl

erin

e 16

0 m

ilyon

A

BD$’

nın

üzer

inde

fi na

nsm

an s

ağla

nmas

ı (4

pro

je).

• Tü

rkiy

e dı

şınd

a ya

tırım

yap

an T

ürk

şirk

etle

rine

des

tek:

200

8-11

MY

döne

min

de I

FC T

ürk

şirk

etle

rini

n Ba

lkan

lar’d

a, R

usya

’da,

Gür

cist

an’d

a, H

aiti’

de,

Tunu

s’ta

, H

indi

stan

’da,

Mıs

ır’d

a ve

Arja

ntin

’de

gerç

ekle

ştir

diği

13

proj

e iç

in 3

50 m

ilyon

ABD

$’nı

n üz

erin

de y

atır

ım y

apm

ıştır

.Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

MIG

A ç

alış

mal

arı:

• To

plam

gay

risa

fi yü

küm

lülü

ğü 1

,02

mily

ar A

BD$’

nı b

ulan

5 p

roje

(4 a

ltyap

ı ve

1 fi n

ans)

. •

Türk

iye

dışı

nda

(Irak

’ta) i

ş ya

pan

bir

Türk

şir

ketin

e de

gar

anti

sağl

anm

ıştır

; MIG

A’n

ın T

ürki

ye d

ışın

da y

apıla

n Tü

rk y

atır

ımla

rı iç

in s

ağla

dığı

gar

antil

erin

topl

am g

ayri

safi

yükü

mlü

lüğü

29

mily

on A

BD$’

na

ulaş

mış

tır (4

akt

if pr

oje)

.

63Ek

3

1C: İ

stih

dam

ın A

rttır

ılmas

ı

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nin

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

İstih

dam

ın A

rttır

ılmas

ı:• İ

şgüc

ü pi

yasa

sını

n es

nekl

iğin

i ar

ttıra

n ve

işç

ileri

n et

kili

bir

şeki

lde

koru

nmas

ını

sağl

ayan

iş

gücü

piy

asas

ı ref

orm

u ka

nunu

nun

çıka

rılm

ası.

� 20

10 v

e 201

1 yıll

arın

da H

üküm

et A

ktif

İşgü

cü P

iyas

ası P

oliti

kala

rını

gen

işle

tmey

e dev

am et

ti ve

mes

leki

eği

timin

kal

itesi

ni v

e uy

umlu

luğu

nu a

rttır

may

a yö

nelik

ref

orm

lar

uygu

lam

aya

koyd

u. Ş

ubat

201

1’de

çık

arıla

n “T

orba

Kan

un”

esne

k sö

zleş

mel

er y

apıla

bilm

esin

e ve

yen

i iş

e al

ımla

ra s

ağla

nan

hede

fl i d

este

kler

in u

zatıl

mas

ına

yöne

lik b

azı

deği

şikl

ikle

r ge

tirdi

. İş

gücü

piy

asas

ının

esn

ekliğ

ini a

rttır

may

a ve

işçi

leri

n ko

runm

asın

a yö

nelik

refo

rmla

r içe

ren

kaps

amlı

bir i

stih

dam

str

atej

isi h

azır

lanm

ıştır

.

• KİT

’leri

n öz

elle

ştir

ilmes

i se

bebi

yle

işte

n çı

karı

lan

en a

z 3.

000

işçi

nin,

200

7-20

11 d

önem

inde

İşç

i Ye

rleş

tirm

e H

izm

etle

ri k

apsa

mın

da k

adro

lu iş

lere

yer

leşt

irilm

esi.

� K

ısm

en

Başa

rıld

ı: Ba

zı

işçi

ler

şu

anda

İş

çi

Yerl

eştir

me

Hiz

met

leri

ka

psam

ında

de

stek

be

klem

ekte

dir.

• Ban

ka ta

rafın

dan

dest

ekle

nen

AA

A ç

alış

mal

arın

ın iş

gücü

piy

asas

ı ile

ilgi

li po

litik

alar

a bi

lgi g

irdi

si

sağl

amas

ı.�

Başa

rıld

ı: A

nalit

ik ç

alış

mal

ar iş

gücü

ver

gile

ri, k

ayıt

dışı

eko

nom

i, ka

dınl

arın

işgü

cüne

kat

ılım

ı ve

gen

çler

in is

tihda

mı g

ibi k

onul

arı e

le a

lmış

tır. P

rogr

am O

dakl

ı Beş

eri G

eliş

im T

ekni

k Ya

rdım

ça

lışm

ası

kaps

amın

da,

Akt

if İş

gücü

Piy

asas

ı Po

litik

alar

ı, iş

gücü

piy

asas

ı dü

zenl

emel

eri,

istih

dam

ile

ilgili

kri

z ön

lem

leri

ve

etki

değ

erle

ndir

me

ile il

gili

kapa

site

gel

iştir

me

konu

ları

nda

danı

şman

lık h

izm

etle

ri s

ağla

nmış

tır.

Bu ç

alış

man

ın s

undu

ğu b

ulgu

lar

ve p

oliti

ka s

eçen

ekle

ri,

kam

u ve

kam

u dı

şı p

ayda

şlar

ara

sınd

aki p

oliti

ka ta

rtış

mal

arı i

çin

bilg

i gir

disi

sağ

lam

ıştır

.

• İşg

ücü

mal

iyet

leri

nin

azal

tılm

asın

a ve

işg

ücü

piya

sası

nın

esne

kliğ

inin

ve

işçi

ler

için

sağ

lana

n ko

rum

anın

art

tırılm

asın

a yö

nelik

önl

emle

rin

uygu

lanm

ası

�

Kıs

men

Baş

arıld

ı: B

irin

ci a

şam

a iş

gücü

piy

asas

ı re

form

ları

ile

ücr

et d

ışı

işgü

cü m

aliy

etle

ri

işve

renl

er i

çin

istih

dam

ın fi

nan

sal

olm

ayan

mal

iyet

leri

düş

ürül

dü (

örne

ğin

mes

leğe

özg

ü is

tihda

m k

otal

arın

ın v

eya

ben

zer

yasa

l kı

sıtla

r) v

e A

ktif

İşgü

cü P

iyas

ası

Polit

ikal

arın

ın

geni

şlet

ilmes

ine

olan

ak t

anın

dı.

İkin

ci a

şam

a iş

gücü

piy

asas

ı re

form

ları

(kı

sa s

ürel

i ve

yar

ı za

man

lı ça

lışm

a, i

şsiz

lik s

igor

tası

, kı

dem

taz

min

atı,

ve b

enze

ri h

usus

ları

n el

e al

ındı

ğı)

hâlâ

be

kliy

or, v

e bu

refo

rmla

rı d

a iç

eren

kap

sam

lı bi

r ist

ihda

m s

trat

ejis

inin

haz

ırlık

ları

sür

üyor

. �

CPS

Ba

şarı

ları

nın

Öte

sind

e:

Hük

ümet

ek

onom

ik

yava

şlam

a ka

rşıs

ında

, m

esle

ki

eğiti

m

yayg

ınla

ştır

ılmas

ı (2

008’

de 3

0.00

0 fa

ydal

anıc

ıdan

201

0’da

yak

laşı

k 21

0.00

0 fa

ydal

anıc

ıya)

, ka

mud

a ça

lıştır

ma

ve ü

cret

süb

vans

iyon

ları

gib

i ön

lem

leri

içe

ren

birk

aç a

det

istih

dam

pa

ketin

i uy

gula

may

a ko

ydu.

Kri

z so

nras

ında

Akt

if İş

gücü

Piy

asas

ı Po

litik

alar

ının

(A

LMP)

ya

ygın

laşt

ırılm

asın

a ve

kal

itesi

nin

yüks

eltil

mes

ine

yöne

lik ç

abal

ar d

evam

etti

(Hük

ümet

200

7 yı

lında

33.

000

olan

ALM

P fa

ydal

anıc

ı sa

yısı

nı 2

011’

de 4

00.0

00’e

çık

mas

ını

bekl

emek

tedi

r; m

esle

ki e

ğitim

hiz

met

sağ

layı

cıla

rı i

çin

kalit

e de

ğerl

endi

rmes

inin

uyg

ulam

aya

konu

lmas

ı).

IBRD

bu

prog

ram

ları

des

tekl

emiş

tir.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

Oda

klı (

REG

E) D

PL. O

nay

Tari

hi: 0

3/23

/201

0.

• İk

inci

Adi

l Büy

üme

ve İs

tihda

mın

Yen

iden

Tes

isi P

rogr

am O

dakl

ı DPL

(RE

GE

DPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 5/5

/201

1.•

Reka

betç

ilik

ve İs

tihda

m D

PL (C

EDPL

). O

nay

Tari

hi: 0

6/28

/200

7. IC

R: 0

3/16

/200

9. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Ta

tmin

Edi

ci.

• İk

inci

Rek

abet

çilik

ve

İstih

dam

DPL

(CED

PL II

). O

nay

Tari

hi: 1

2/16

/200

8. IC

R: 0

4/28

/201

0. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Ta

tmin

Edi

ci.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

AA

A v

e Bi

lgi F

aaliy

etle

ri:

• İŞ

KU

R M

esle

ki E

ğitim

Tek

nik

Yard

ımı.

AIS

imza

: 11/

03/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

22/2

010

ve il

gili

Vak

ıf Fo

nu A

IS im

za ta

rihi

: 02/

19/2

009.

Müş

teri

ye T

eslim

: 02/

16/2

010

• Tü

rkiy

e’de

Kad

ınla

rın

İşgü

cüne

Kat

ılım

ı: Eğ

ilim

ler,

Belir

leyi

cile

r ve

Polit

ika

Çer

çeve

si,.

AIS

imza

: 04/

10/2

008.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

30/2

009.

• Tü

rkiy

e’ni

n G

elec

ek N

esill

erin

e Ya

tırım

Yap

mak

: Oku

ldan

İşe

Geç

iş v

e Tü

rkiy

e’ni

n K

alkı

nmas

ı. A

IS im

za: 0

7/01

/200

6. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

2/06

/200

8.•

Türk

iye’

de İş

gücü

Ver

gile

rini

n İs

tihda

m Ü

zeri

ndek

i Etk

ileri

nin

ve S

osya

l Güv

enlik

Fon

ları

nın

Den

gele

rini

n Ta

hmin

Edi

lmes

i. A

IS im

za: 0

4/29

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/06

/200

8.Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IFC

ve

MIG

A ç

alış

mal

arı:

• Tü

m fa

aliy

etle

r ist

ihda

mın

art

tırılm

asın

a ka

tkıd

a bu

lunm

uştu

r.

64Ek

3

1D: G

üven

ilir v

e V

erim

li En

erji

Arz

ı

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nin

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

• Dah

a iy

i ta

lep

yöne

timi

ve ü

retim

in a

rttır

ılmas

ı yo

luyl

a el

eckt

rik

arz

güve

nliğ

inin

art

tırılm

ası.

Başl

angı

ç D

urum

u: 2

006

yılın

da y

ıllık

176

TW

h ür

etim

.�

Yıllı

k ür

etim

200

8 yı

lında

198

TW

h ve

201

0 yı

lında

210

TWh

olm

uştu

r.

• Mal

iyet

leri

n el

ektr

ik t

arife

leri

ne t

am o

lara

k ya

nsıtı

lmas

ı. Ba

şlan

gıç

Dur

umu:

tük

etic

ilere

yan

sıtıl

an

elek

trik

mal

iyet

leri

nin

oran

ı- 20

06 it

ibar

iyle

yüz

de 9

1.�

200

8 yı

lında

n bu

yan

a m

aliy

etle

rin

yüzd

e 10

0’ü

yans

ıtılm

akta

dır.

• 200

6 yı

lında

yüz

de 1

5,1

olan

dağ

ıtım

sis

tem

i tek

nik

kayı

plar

ının

aza

ltılm

ası.

� D

ağıtı

m si

stem

i kay

ıpla

rı 2

008

yılın

da y

üzde

14,

4’e

düşü

rülm

üştü

r, da

ha so

nra

2010

yılı

nda

yüzd

e 18

,6’y

a yü

ksel

miş

tir. K

alan

(he

nüz

özel

leşt

irilm

emiş

) da

ğıtım

şir

ketle

ri k

ayıp

-kaç

ak o

ranl

arın

ın

yüks

ek o

lduğ

u şi

rket

ler o

lduğ

u iç

in b

u ra

kam

baş

lang

ıçta

ki ra

kam

dan

daha

yük

sekt

ir.

• Ele

ktri

k da

ğıtım

ve

üret

im s

ektö

rler

ine

özel

sek

tör

katıl

ımın

ın a

rttır

ılmas

ı. Ba

şlan

gıç

Dur

umu:

200

6 iti

bari

yle

elek

trik

üre

timin

in y

üzde

55’

ini ö

zel s

ektö

r ge

rçek

leşt

iriy

ordu

ve

piya

sanı

n yü

zde

3’ün

e öz

el d

ağıtı

m ş

irke

tleri

hiz

met

ver

iyor

du.

� 20

10 y

ılı it

ibar

iyle

, üre

timin

yüz

de 5

5’i ö

zel s

ektö

r üre

tim ş

irke

tleri

tara

fında

n ge

rçek

leşt

irild

i ve

özel

dağ

ıtım

şir

ketle

rini

n da

ğıttı

ğı e

lekt

rik

oran

ı piy

asan

ın y

akla

şık

yüzd

e 44

’üne

ula

ştı.

(Not

: Ele

ktri

k Pi

yasa

sını

n G

eliş

tirilm

esi.

Başl

angı

ç D

urum

u –

Piya

sada

sat

ılan

elek

triğ

in to

plam

ile

tilen

ele

ktri

k iç

inde

ki p

ayı:

2004

itib

ariy

le y

üzde

0)

� 20

10 y

ılınd

a el

ektr

iğin

yüz

de 2

4’ü

piya

sa y

oluy

la s

atıld

ı.

• Tar

ife b

elir

lem

e mek

aniz

mal

arın

ın, m

aliy

etle

rin

tam

amın

ın a

ra v

e son

kul

lanı

cı ta

rife

leri

ne y

ansı

tılm

asın

a ol

anak

tanı

yaca

k şe

kild

e re

vize

edi

lmes

i.�

Başa

rıld

ı: M

ekan

izm

a Şu

bat 2

008’

de o

nayl

andı

ve

Tem

muz

200

8’de

yür

ürlü

ğe g

irdi

.

• Ana

litik

ça

lışm

alar

ın

bilg

i gi

rdis

i ve

en

erji

prog

ram

ı fi n

ansm

anı

ile

arz

güve

nliğ

i ön

lem

leri

nin

uygu

lanm

ası:

örne

ğin

arz

ve ta

lep

tara

fı en

erji

veri

mlil

iğin

in a

rttır

ılmas

ı; ye

nile

nebi

lir e

nerji

üre

timin

in

arttı

rılm

ası;

CPS

dön

emin

de k

apas

ite m

ekan

izm

alar

ının

uyg

ulam

aya

konu

lmas

ı.�

Başa

rıld

ı: A

nalit

ik ç

alış

mal

ar H

üküm

et’i

etki

li bi

r şe

kild

e bi

lgile

ndir

miş

tir v

e en

erji

prog

ram

ı fi n

ansm

anı y

enile

nebi

lir en

erji

üret

imin

in a

rttır

ılmas

ı ve e

nerji

ver

imlil

iği y

atır

ımla

rını

n de

stek

lenm

esi

üzer

inde

oda

klan

mış

tır.

• Piy

asa

işle

yişi

ile

ve

üret

im,

iletim

ve

dağı

tım ş

ebek

eler

inin

reh

abili

tasy

onu

ile i

lgili

dan

ışm

anlık

hi

zmet

leri

nin

katk

ısıy

la T

ürki

ye’d

e el

ektr

ik p

iyas

asın

ın v

e el

ektr

ik si

stem

leri

nin

oper

asyo

nel e

tkili

liğin

in

arttı

rılm

ası (

ölçü

t: ni

hai p

iyas

a ku

ralla

rını

n on

ayla

nmas

ı ve

daha

son

ra C

PS d

önem

inde

uyg

ulan

mas

ı).�

Kıs

men

Baş

arıld

ı: Su

nula

n ve

dev

am e

den

danı

şman

lık h

izm

etle

rini

n ka

tkıs

ıyla

ope

rasy

onel

etk

ililiğ

in

arttı

rıld

ığı t

ahm

in e

dilm

ekte

dir.

Piya

sa k

ural

ları

EPD

K ta

rafın

dan

onay

land

ı. G

ün ö

nces

i piy

asas

ı tes

t ed

ildi v

e 1

Ara

lık 2

011’

de b

aşla

tılm

ası p

lanl

anm

akta

dır.

• Ene

rji v

erim

liliğ

i kan

unun

un u

ygul

anm

aya

başl

anm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Uyg

ulam

a ba

şlad

ı, çe

şitli

yön

etm

elik

ler

onay

land

ı. D

anış

man

lık h

izm

etle

rini

n sa

ğlad

ığı

bilg

i gir

disi

ile,

bu

alan

da te

mel

düz

enle

yici

kur

uluş

ola

n Eİ

E’ni

n en

erji

veri

mlil

iği i

le il

gili

yetk

ileri

ve

kap

asite

si g

üçle

ndir

iliyo

r. B

anka

yat

ırım

kre

dile

ri k

ilit

sana

yi s

ektö

rler

inde

ene

rji v

erim

liliğ

ini

dest

ekliy

or.

• [Is

ıtma

veri

mlil

iğin

i gös

term

eye

yöne

lik p

ilot j

eote

rmal

pro

gram

. Önc

elik

ler d

eğiş

tiğin

den

dola

yı d

önem

or

tası

nda

bu g

öste

rge

çıka

rılm

ıştır

– a

rtık

bir

CPS

am

acı d

eğild

ir.]

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• İk

inci

Pro

gram

Oda

klı Ç

evre

sel S

ürdü

rüle

bilir

lik v

e En

erji

Sekt

örü

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si (E

SES

DPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 6/1

5/20

10.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Ele

ktri

k se

ktör

ü D

PL. O

nay

Tari

hi: 0

6/11

/200

9.•

Reka

betç

ilik

ve İs

tihda

m D

PL (C

EDPL

). O

nay

Tari

hi: 0

6/28

/200

7. IC

R: 0

3/16

/200

9. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Ta

tmin

Edi

ci.

• İk

inci

Rek

abet

çilik

ve

İstih

dam

DPL

(CED

PL II

). O

nay

Tari

hi: 1

2/16

/200

8. IC

R: 0

4/28

/201

0. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: Ta

tmin

Edi

ci.

• Ö

zel S

ektö

r Yen

ilene

bilir

Ene

rji v

e En

erji

Ver

imlil

iği P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

5/28

/200

9.•

Yeni

lene

bilir

Ene

rji P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

3/25

/200

4. IC

R: 3

/10/

2010

. IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Yüks

ek D

üzey

de T

atm

in E

dici

.•

İkin

ci G

üney

doğu

Avr

upa

Ener

ji To

plul

uğu

APL

(ESC

EE A

PL II

). O

nay

Tari

hi: 0

4/04

/200

5. IC

R: 0

8/04

/201

1.

• Ü

çünc

ü G

üney

doğu

Avr

upa

Ener

ji To

plul

uğu

APL

(ESC

EE A

PL II

I). O

nay

Tari

hi: 0

3/24

/200

6. IC

R: 0

8/04

/201

1.•

Altı

ncı G

üney

doğu

Avr

upa

Ener

ji To

plul

uğu

APL

(ESC

EE A

PL V

I). O

nay

Tari

hi: 0

8/20

/201

0.

• U

lusa

l İle

tim Ş

ebek

esi P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

6/11

/199

8. K

apan

ış T

arih

i: 12

/31/

2007

. IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Yüks

ek D

üzey

de T

atm

in E

dici

.•

Elek

trik

Üre

tim R

ehab

ilita

syon

ve

Yeni

den

Yapı

land

ırm

a Pr

ojes

i. O

nay

Tari

hi: 0

6/06

/200

6. IC

R 04

/28/

2010

. •

Elek

trik

Dağ

ıtım

Reh

abili

tasy

on P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

4/19

/200

7.

• G

az S

ektö

rü G

eliş

tirm

e Pr

ojes

i. O

nay

Tari

hi: 1

1/29

/200

5.Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IBR

D A

AA

ve

Bilg

i Faa

liyet

leri

:•

Ener

ji V

erim

liliğ

i Değ

erle

ndir

mes

i: ‘E

nerji

Tas

arru

fu P

otan

siye

linin

Kul

lanı

lmas

ı’. A

IS im

za: 0

7/31

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

2/08

/201

0.•

Prog

ram

Oda

klı E

nerji

Sek

törü

Çal

ışm

ası.

AIS

imza

: 11/

20/2

008.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

23/2

008.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Ene

rji S

ektö

rü Ç

alış

mas

ı (Tü

rkiy

e En

erji

Stra

tejis

i). A

IS im

za: 0

2/05

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/23

/200

8.•

Tekn

ik Y

ardı

m: E

SMA

P –

Elek

trik

Piy

asas

ı Ope

rasy

onla

rını

n D

este

klen

mes

i. A

IS im

za: 0

2/20

/200

7. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

8/25

/201

0.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IF

C ç

alış

mal

arı:

• 5

proj

e ka

psam

ında

yap

ılan

yakl

aşık

560

mily

on A

BD$

tuta

rınd

aki e

nerji

arz

güv

enliğ

i yat

ırım

ları

ve

1,6

mily

ar A

BD$

tuta

rınd

a ha

reke

te g

eçir

ilen

fi nan

sman

ile

yakl

aşık

3.3

00 M

W k

urul

u gü

ç iç

in d

este

k sa

ğlan

mış

tır –

küçü

k H

ES’le

r ve

rüzg

ar s

antr

alle

ri d

ahil

olm

ak ü

zere

. Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

Ort

ak IB

RD

ve

IFC

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• Te

miz

Tek

nolo

ji Fo

nu (C

TF)

Çık

arıla

n K

ilit D

ersl

er v

e So

nrak

i CPS

için

Tav

siye

ler:

Bilg

i ve

fi nan

sman

ara

çlar

ını b

ir a

raya

get

iren

ve

uzun

vad

eli s

trat

ejik

hed

efl e

ri d

este

kley

en b

ir p

oliti

ka d

iyal

ogun

un s

iste

mat

ik o

lara

k ge

liştir

ilmes

i ve

sürd

ürül

mes

i ref

orm

ları

n de

stek

lenm

esi b

akım

ında

n ha

yati

önem

e sa

hipt

ir. Ö

nem

li po

litik

a re

form

ları

nın

ve y

asal

refo

rmla

rın

uygu

lanm

ası z

aman

ala

bilir

; dol

ayıs

ıyla

esn

eklik

ve

sabı

r baş

arıy

a ul

aşm

ada

kriti

k ön

eme

sahi

ptir

. Tic

aret

Kan

unu

(haz

ırla

nmas

ı yed

i yı

l sür

müş

tür)

ile

ilgili

ola

rak

yapı

lan

işbi

rliğ

i uzu

n va

deli

orta

k ça

lışm

anın

değ

erin

i gös

tere

n bi

r örn

ektir

. Baş

arıy

ı art

tırm

ak iç

in, a

nalit

ik ç

alış

mal

ar il

e po

litik

a fi n

ansm

anın

ın u

lusa

l kal

kınm

a pl

anla

rına

ve

orta

va

deli

prog

ram

lara

tam

ola

rak

ente

gre

edilm

esi ç

ok ö

nem

lidir

. Çal

ışm

alar

ın, s

ıral

ı bir

şek

ilde

birb

irin

e da

yana

n m

odül

er m

üdah

alel

er ş

eklin

de p

rogr

am o

dakl

ı ola

rak

yapı

land

ırılm

ası ö

zelli

kle

etki

li ol

muş

tur.

65Ek

3

Ekse

n 2:

Adi

l Beş

eri v

e So

syal

Gel

işim

2A: S

osya

l Güv

enlik

Sis

tem

inin

Etk

ililiğ

inin

Art

tırılm

ası v

e G

elir

Dağ

ılım

ının

, Sos

yal İ

çerm

enin

ve

Yoks

ullu

kla

Müc

adel

enin

İyile

ştir

ilmes

i

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nin

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

• Yen

i sos

yal s

igor

tala

r ve

gene

l sağ

lık s

igor

tası

kan

unun

un b

aşar

ılı b

ir ş

ekild

e uy

gula

nmas

ının

da

gös

terd

iği g

ibi s

osya

l güv

enlik

sis

tem

inin

uzu

n va

deli

sürd

ürül

ebili

rliğ

inin

art

tırılm

ası.

� M

evzu

at k

abul

edi

ldi

ve u

ygul

amay

a ko

nuld

u. E

mek

lilik

sis

tem

inin

uzu

n va

deli

mal

i de

nges

i iyi

leşe

cek.

• Em

eklil

ik s

iste

min

de e

şitli

ğin

artm

ası:

İşçi

lere

, mem

urla

ra v

e Ba

ğkur

’lula

ra y

önel

ik e

mek

lilik

pa

ram

etre

leri

nin

birl

eştir

ilmes

i.�

Tam

amen

uyg

ulan

dı.

• Sağ

lıkta

yok

sulla

ra e

tkili

bir

fi na

nsal

kor

uma

sağl

anm

ası:

prim

siz

sağl

ık s

igor

tası

için

yen

i bir

he

defl e

me

sist

emin

in (

gelir

tes

ti gi

bi)

uygu

lam

aya

konu

lmas

ı, uy

gula

nmas

ı, ve

201

1 yı

lında

kı

rılg

an n

üfus

un e

n az

yüz

de 5

0’si

ne u

laşm

ası.

� H

edefl

em

e se

çene

kler

i ile

ilgi

li te

knik

gör

üşm

eler

baş

ladı

. 551

0 sa

yılı

Kan

un u

yarı

nca,

tüm

ye

şil k

art s

ahip

leri

201

2 yı

lına

kada

r ge

nel s

ağlık

sig

orta

sı k

apsa

mın

a gi

rece

k ve

pri

mle

ri

devl

et ta

rafın

dan

karş

ılana

cak.

• Açı

k bi

r yö

netim

yet

kisi

ne

ve y

eter

li bü

tçe

fi nan

sman

ına

sahi

p ko

ordi

ne b

ir s

osya

l yar

dım

si

stem

inin

olu

ştur

ulm

ası.

� Tü

m so

syal

yar

dım

ları

tek

bir ç

atı a

ltınd

a to

play

an y

eni “

Aile

ve S

osya

l Pol

itika

lar B

akan

lığı”

ku

ruld

u.

• Rev

ize

edile

n so

syal

sig

orta

lar

ve g

enel

sağ

lık s

igor

tası

kan

unun

un k

abul

edi

lmes

i ve

yürü

rlüğ

e ko

nulm

ası.

� Ba

şarı

ldı.

• Eşg

üdüm

lü b

ir so

syal

yar

dım

sist

emi o

luşt

uran

sosy

al y

ardı

mla

r kan

unun

un y

ürür

lüğe

kon

ulm

ası.

� Kıs

men

Baş

arıld

ı: Eş

güdü

mlü

bir

sos

yal y

ardı

m s

iste

mi o

luşt

uran

bir

sos

yal y

ardı

mla

r kan

unu

yürü

rlüğ

e ko

nulm

ası,

anca

k en

tegr

e bi

r sos

yal y

ardı

m s

iste

min

in o

luşt

urul

mas

ına

yöne

lik ik

i ön

emli

adım

atıl

dı: (

i) tü

m y

ardı

mla

r art

ık y

eni k

urul

an A

ile v

e So

syal

Pol

itika

lar B

akan

lığı

büny

esin

de te

k bi

r çat

ı altı

nda

yöne

tiliy

or, v

e (ii

) bir

Ent

egre

Sos

yal Y

ardı

m B

ilgi S

iste

mi

(SO

YBİS

) gel

iştir

ildi v

e fa

aliy

ete

soku

ldu.

• Kır

ılgan

gru

plar

ara

sınd

a so

syal

sig

orta

kap

sam

ının

art

tırılm

ası.

� Ba

şarı

ldı.

Zoru

nlu

sigo

rta

prog

ram

ları

nın

ve y

oksu

llar

aras

ında

yeş

il ka

rt p

rogr

amın

ın

kaps

amın

ın g

eniş

letil

mes

i so

nucu

nda,

bir

sağ

lık s

igor

tası

kap

sam

ında

bul

unan

nüf

us o

ranı

20

10 y

ılınd

a yü

zde

96,2

’ye

yüks

eldi

(200

5 yı

lında

yüz

de 8

6 id

i).

Yeşi

l kar

t sah

iple

rine

yön

elik

etk

ili b

ir g

elir

test

i sis

tem

inin

gel

iştir

ilmes

i ve

uygu

lam

aya

konu

lmas

ı.�

Kıs

men

Baş

arıld

ı. C

PS d

önem

inde

bir

gel

ir t

esti

uygu

lam

aya

konu

lmam

ış o

lmak

la b

irlik

te,

yeni

kur

ulan

Aile

ve

Sosy

al P

oliti

kala

r Ba

kanl

ığı’n

ın S

OYB

İS y

oluy

la g

eliş

tirdi

ği b

ir g

elir

te

sti

kulla

nıla

rak

Oca

k 20

12’d

en

itiba

ren

prim

siz

sağl

ık

sigo

rtas

ı fa

ydal

anıc

ıları

te

spit

edilm

eye

başl

anac

aktır

. Yeş

il K

art p

rogr

amı y

oksu

llar

için

iyi b

ir ş

ekild

e he

defl e

nmiş

tir: Y

eşil

Kar

t sa

hipl

erin

in y

üzde

71’

i nü

fusu

n en

yok

sul

yüzd

e 25

’lik

kesi

min

de y

er a

lmak

tadı

r ve

uy

gunl

uğun

u ka

ybed

enle

r iç

in y

ardı

mla

rın

kesi

lmes

ine

yöne

lik id

ari k

ontr

ol m

ekan

izm

alar

ı ol

uştu

ruld

u.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

Oda

klı D

PL (R

EGE

DPL

). O

nay

Tari

hi: 0

3/23

/201

0.

• İk

inci

Adi

l Büy

üme

ve İs

tihda

mın

Yen

iden

Tes

isi P

rogr

am O

dakl

ı DPL

(REG

E D

PL II

). O

nay

Tari

hi: 5

/5/2

011.

• İk

inci

Pro

gram

Oda

klı K

amu

Sekt

örü

Gel

iştir

me

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si (P

PDPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 06/

19/2

008.

•

Öze

lleşt

irm

e So

syal

Des

tek

Proj

esi (

PSSP

2).

Ona

y Ta

rihi

: 06/

14/2

005.

ICR:

04/

29/2

010.

IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Tatm

in E

dici

.Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IBR

D A

AA

ve

Bilg

i Faa

liyet

leri

:•

Prog

ram

Oda

klı B

eşer

i Gel

işim

Tek

nik

Yard

ım P

rogr

amı.

AIS

imza

: 10/

20/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

24/2

011.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Sos

yal G

üven

lik v

e İş

gücü

Tek

nik

Yard

ım P

rogr

amı.

AIS

imza

: 11/

20/2

008.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

22/2

009.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Sos

yal S

igor

ta D

anış

man

lığı T

ekni

k Ya

rdım

Pro

gram

ı. A

IS im

za: 1

1/06

/200

7. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/02

/200

8.•

Prog

ram

Oda

klı R

efah

ve

Sosy

al P

oliti

ka T

ekni

k Ya

rdım

Pro

gram

ı. A

IS im

za: 1

1/01

/200

7. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

5/28

/200

9.•

Ekon

omik

Yav

aşla

man

ın S

osya

l Etk

ileri

nin

Değ

erle

ndir

ilmes

i. A

IS im

za: 1

1/09

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/29

/201

0.

66Ek

3

2B: S

ağlı

k Si

stem

inin

Dah

a Et

kili

Hal

e G

etir

ilm

esi

CPS

’in E

tkil

ediğ

i Kil

it U

lusa

l Son

uçla

r ve

Gös

terg

eler

CPS

dön

emin

de W

BG

’nin

Etk

iled

iği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

• Sağ

lık h

izm

etle

rini

n te

knik

ver

imlil

iğin

in v

e da

ğılım

ver

imlil

iğin

in a

rttır

ılmas

ı. Ö

zelli

kle:

(i)

önl

eyic

i ve

tem

el s

ağlık

hiz

met

leri

içi

n ya

pıla

n ha

rcam

alar

ın t

opla

m s

ağlık

har

cam

alar

ı iç

inde

ki p

ayın

ın 2

006

yılın

daki

yüz

de 2

5 dü

zeyi

nden

201

1 yı

lında

yüz

de 3

0 ve

ya d

aha

yüks

ek

bir

düze

ye ç

ıkar

ılmas

ı; (ii

) 20

06 y

ılınd

a yü

zde

64 o

lan

(yüz

de 6

5 id

i, dü

zelti

ldi)

hast

anel

erin

do

lulu

k yü

zdes

inin

en

az 1

0 pu

an y

ükse

ltile

rek

2011

yılı

nda

yüzd

e 75

’e ç

ıkar

ılmas

ı. �

2009

itib

ariy

le: (

i) ön

leyi

ci v

e te

mel

sağ

lık h

izm

etle

ri iç

in y

apıla

n ha

rcam

alar

ın p

ayı y

üzde

27

’ye

yüks

eldi

, ve

(ii) h

asta

nele

rin

dolu

luk

oran

ı yüz

de 6

3 ile

ner

edey

se a

ynı k

aldı

.

• Aile

hek

imliğ

inin

ve

güçl

endi

rilm

iş t

oplu

m s

ağlığ

ı hi

zmet

leri

nin

Türk

iye’

nin

en a

z 15

ilin

de

uygu

lanm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Aile

Hek

imliğ

i (A

H)

sist

emi ü

lke

çapı

nda

uygu

lanm

aya

başl

andı

ve

13 A

ralık

201

0 iti

bari

yle

tüm

ülk

e nü

fusu

nu (7

2,5

mily

on) k

apsa

mak

tadı

r. 2

005

yılın

da 1

00.0

00 c

anlı

doğu

mda

28

,5 o

lan

anne

ölü

m o

ranı

, 201

0 yı

lında

16,

4’e

düşt

ü (B

inyı

l Kal

kınm

a H

edefl

eri

nin

anne

ölü

m

oran

ı ile

ilgi

li he

defi n

e şi

mdi

den

ulaş

ıldı),

ve

2005

yılı

nda

1.00

0 ca

nlı d

oğum

da 2

5 ol

an b

ebek

öl

üm o

ranı

200

8 yı

lında

17’

ye d

üştü

(200

9 ve

201

0 yı

lında

dah

a fa

zla

iyile

şme

gözl

endi

). �

CPS

Baş

arıla

rını

n Ö

tesi

nde:

Gen

el s

ağlık

sig

orta

sınd

a ön

emli

ilerl

eme

kayd

edild

i: bi

r sa

ğlık

si

gort

asın

ın k

apsa

mın

da o

lan

nüfu

s or

anı 2

005

yılın

da y

üzde

86

iken

201

0 yı

lında

yüz

de 9

6,2’

ye

yüks

eldi

.Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IBR

D P

ortf

öyü

ve F

inan

sman

Faa

liyet

leri

:•

İkin

ci P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u Se

ktör

ü K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

(PPD

PL II

). O

nay

Tari

hi: 0

6/19

/200

8.

• Sa

ğlık

Sek

törü

nde

Geç

iş A

PL. O

nay

Tari

hi: 0

5/20

/200

4. IC

R: 0

7/14

/201

0.•

Sağ

lıkta

Dön

üşüm

ve

Sosy

al G

üven

lik R

efor

mu

Proj

esi A

PL II

. Ona

y Ta

rihi

: 06/

11/2

009.

Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IBR

D A

AA

ve

Bilg

i Faa

liyet

leri

:•

Türk

iye’

nin

sağl

ık s

ektö

ründ

e ve

rim

lilik

ve

mal

iyet

leri

n ko

ntro

l altı

na a

lınm

ası.

AIS

imza

: 09/

22/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

9/20

11.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Sağ

lık Ç

alış

mas

ı. A

IS im

za: 1

0/09

/200

7. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

8/15

/200

8.•

Sağl

ık S

ektö

rü K

urum

sal D

eğer

lend

irm

esi.

AIS

imza

: 02/

23/2

007.

Müş

teri

ye T

eslim

: 03/

05/2

008.

• H

asta

ne S

ektö

ründ

e Pe

rfor

man

sa D

ayal

ı Öde

me

(TF)

. AIS

imza

: 03/

10/2

008.

Müş

teri

ye T

eslim

: 07/

30/2

009.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IF

C ç

alış

mal

arı:

• İk

i ade

t pro

jeye

yap

ılan

50 m

ilyon

ABD

$ tu

tarı

ndak

i yat

ırım

ile

özel

sek

törü

n sa

ğlık

sek

törü

ne k

atılı

mın

a de

stek

sağ

land

ı. Ö

nde

gele

n bi

r kir

alam

a şi

rket

ine

sağl

anan

bir

kre

di y

oluy

la IF

C 5

50

KO

Bİ d

ağlık

pro

jesi

ni d

este

kled

i. Sı

kınt

ılı b

ir d

urum

daki

öne

mli

bir s

ağlık

hiz

met

sağ

layı

cısı

na y

apıla

n se

rmay

e ya

tırım

ları

yol

uyla

, IFC

Tür

kiye

’nin

sın

ır b

ölge

leri

nde

ve y

eter

siz

hizm

et a

lan

bölg

eler

de k

alite

li öz

el s

ağlık

hiz

met

leri

ne k

arşı

lana

bilir

fi ya

tlar i

le e

rişi

min

art

tırılm

asın

ı sağ

lam

ıştır

.

2C: E

ğiti

m S

iste

min

in G

eliş

tiri

lmes

i ve

Eğit

imin

İşgü

cü T

aleb

ine

Duy

arlı

lığı

nın

Art

tırı

lmas

ı

CPS

’in E

tkil

ediğ

i Kil

it U

lusa

l Son

uçla

r ve

Gös

terg

eler

CPS

dön

emin

de W

BG

’nin

Etk

iled

iği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

• Ort

aöğr

etim

ta

mam

lam

a/er

işim

or

anın

ın

(20-

24

yaş

genç

ler

aras

ında

) yü

zde

50’y

e yü

ksel

tilm

esi.

Başl

angı

ç D

urum

u: 2

006

yılın

da y

üzde

44,

7.�

2009

yılı

nda,

ort

aöğr

etim

tam

amla

ma/

eriş

im o

ranı

yüz

de 5

2’ye

ula

şara

k (İ

şgüc

ü A

nket

i) C

PS d

önem

i içi

n be

lirle

nen

hede

fi aş

tı.

• Eği

timin

ka

lites

inin

ve

öğ

renc

i ba

şarı

sını

n iy

ileşt

irilm

esi:

2006

ile

20

09

aras

ında

PI

SA

sonu

çlar

ında

iyi

leşm

e sa

ğlan

mas

ı (b

aşla

ngıç

: ort

alam

a pu

an -

424

) ve

öğr

enci

ler

aras

ında

ki

eşits

izlik

leri

n az

altıl

mas

ı.�

2006

ile

2009

ara

sınd

a PI

SA p

uanl

arın

da ö

nem

li iy

ileşm

e ka

yded

ilmiş

tir. O

rtal

ama

Oku

ma

puan

ı 447

’den

464

’e; M

atem

atik

pua

nı 4

24’te

n 44

5’e;

ve

Fen

puan

ı 424

’ten

454’

e yü

ksel

miş

tir.

Oku

ma

test

inde

1. y

eter

lilik

düz

eyin

in a

ltınd

aki

öğre

nci

oran

ı yü

zde

11’d

en y

üzde

6’y

a dü

şürü

lmüş

tür.

• Esn

ek,

mod

üler

ve

yete

rlili

k es

aslı

yaşa

m b

oyu

öğre

nme

stra

tejis

inin

gel

iştir

ilmes

i ve

uy

gula

nmas

ı.�

Yaş

am b

oyu

öğre

nme

stra

tejis

i Haz

iran

200

9’da

yay

ınla

nmış

tır. O

ÖP

kaps

amın

da, r

eviz

e ed

ilen

orta

öğre

tim m

üfre

datı

9. v

e 12

. sın

ıfl ar

ara

sınd

aki

öğre

ncile

r iç

in d

ört

ana

ders

te

uygu

lanm

ıştır

.

• Rev

ize

edile

n or

taöğ

retim

müf

reda

tının

9. v

e 12

. sın

ıfl ar

ara

sınd

aki ö

ğren

cile

r iç

in d

ört a

na d

erst

e uy

gula

nmas

ı.�

Başa

rıld

ı.

• Ulu

sal m

esle

ki re

hber

lik v

e da

nışm

anlık

sis

tem

inin

gel

iştir

ilmes

i ve

uygu

lanm

ası.

� Ba

şarı

ldı.

OÖ

P ka

psam

ında

ulu

sal

mes

leki

reh

berl

ik v

e da

nışm

anlık

sis

tem

i ge

liştir

ildi

ve

uygu

land

ı.

• [Y

aban

cı

dil

öğre

tmen

leri

ne

yöne

lik

eğiti

m

prog

ram

ının

ta

sarl

anm

ası,

uygu

lanm

ası

ve

değe

rlen

diri

lmes

i.�

CPD

dön

em o

rtas

ında

önc

elik

ler d

eğiş

tiği i

çin

göst

erge

çıka

rılm

ıştır

– ar

tık b

ir C

PS a

mac

ı değ

ildir

–

Ort

a Ö

ğret

im P

roje

si (

OÖ

P) y

enid

en y

apıla

ndır

ılmış

tır v

e ar

tık y

aban

cı d

il öğ

retm

enle

rini

n eğ

itim

ine

ilişk

in b

ir b

ileşe

n iç

erm

emek

tedi

r.]

• Eği

timin

kal

itesi

ile

ilgili

ola

rak

ulus

al ta

rtış

mal

ara

bilg

i gir

disi

sağ

lanm

ası.

� Ba

şarı

ldı.

2006

ile

200

9 ar

asın

da P

ISA

pua

nlar

ında

öne

mli

iyile

şmel

er k

ayde

dild

i. O

rtal

ama

Oku

ma

puan

ı 447

’den

464

’e; M

atem

atik

pua

nı 4

24’te

n 44

5’e;

ve

Fen

puan

ı 424

’ten

454’

e yü

ksel

di.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• İk

inci

Pro

gram

Oda

klı K

amu

Sekt

örü

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si (P

PDPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 06/

19/2

008.

•

Ort

a Ö

ğret

im P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

3/15

/200

5.•

Tem

el E

ğitim

Pro

jesi

APL

2. O

nay

Tari

hi: 0

7/16

/200

2. IC

R: 0

2/29

/200

8. IE

G s

onuç

der

ecel

endi

rmes

i: O

rta

Düz

eyde

Tat

min

Edi

ci.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

AA

A v

e Bi

lgi F

aaliy

etle

ri:

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Eği

tim Ç

alış

mas

ı: Er

ken

Çoc

uklu

k Eğ

itim

i. A

IS im

za: 1

1/02

/201

0. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/30

/201

1.•

Prog

ram

Oda

klı E

ğitim

Çal

ışm

ası:T

ürki

ye’d

e T

emel

Eği

timde

Kal

ite v

e Eş

itliğ

in A

rttır

ılmas

ı: Z

orlu

klar

ve

Seçe

nekl

er. A

IS im

za: 0

1/31

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim:0

6/23

/201

0.

67Ek

3

Çık

arıla

n K

ilit D

ersl

er v

e So

nrak

i CPS

için

Tav

siye

ler:

İzle

me

ve D

eğer

lend

irm

e ve

son

uçla

r üze

rind

eki o

dağı

n gü

çlen

diri

lmes

i olu

mlu

kar

şıla

ndı v

e fa

ydal

ı old

u. T

ürki

ye v

e D

ünya

Ban

kası

Gru

bu, H

üküm

et v

e D

ünya

Ban

kası

Gru

bu ta

rafın

dan

dest

ekle

nen

prog

ram

lar i

çin

izle

me

değe

rlen

dirm

enin

ve

sonu

ç od

ağın

ın g

üçle

ndir

ilmes

inde

işbi

rliğ

i yap

mış

tır -

bir

biri

ni iz

leye

n pr

ogra

m o

dakl

ı JPP

R, ID

F fi n

ansm

anı i

le iz

lem

e ve

değ

erle

ndir

me

konu

sund

a te

knik

yar

dım

ve

başk

a bi

rçok

gör

eve

özgü

izle

me

ve d

eğer

lend

irm

e fa

aliy

etle

ri y

oluy

la. S

onuç

çer

çeve

leri

nin

tüm

AA

A fa

aliy

etle

rine

dah

il ed

ilmes

i içi

n öz

el b

ir ç

aba

sarf

edi

lmiş

tir.

İzle

me

ve d

eğer

lend

irm

e ile

güç

lü s

onuç

oda

ğını

n or

tak

bir ö

rneğ

i, İŞ

KU

R ile

mes

leki

eği

tim k

onus

unda

yap

ılan

çalış

mad

ır.

Ekse

n 3:

Kal

iteli

Kam

u H

izm

etle

rini

n Et

kin

Sunu

mu

3A:

Kam

u H

arca

mal

arı Y

önet

im S

iste

min

in R

asyo

nelle

ştir

ilmes

i ve

İyi Y

apıla

ndır

ılmas

ı

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nin

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

• Say

ışta

y’a

tüm

gen

el k

amu

kuru

mla

rını

den

etle

me

ve fi

nan

sal

ve p

erfo

rman

s de

netim

i ya

pma

yetk

isi v

erilm

esi.

� A

ralık

201

0’da

kab

ul e

dile

n Sa

yışt

ay K

anun

u Sa

yışt

ay’ın

yet

kile

rini

gen

işle

tmek

te v

e ya

pısı

nı K

amu

Mal

i Yön

etim

ve

Kon

trol

Kan

unu

ile u

yum

lu h

ale

getir

mek

tedi

r.

• Kam

u se

rmay

e bi

riki

min

in v

erim

liliğ

inin

ve

ekon

omik

öm

rünü

n ar

ttırı

lmas

ı.�

2007

yılı

nda

GSY

H’n

in y

üzde

0,2

’si d

üzey

inde

ola

n to

plam

mer

kezi

yön

etim

bak

ım v

e on

arım

gid

erle

ri, 2

010

yılın

da G

SYH

’nin

yüz

de 0

,3’ü

ne y

ükse

ldi.

• Kam

u M

ali Y

önet

im v

e K

ontr

ol K

anun

unun

etk

ili u

ygul

amas

ının

sür

dürü

lmes

i.�

Tam

amen

uyg

ulan

dı.

• Fin

ansa

l kon

trol

leri

n ve

iç v

e dı

ş de

netim

yap

ıları

nın

iyile

ştir

ilmes

i.�

2006

yılı

nda

çıka

rıla

n K

amu

Mal

i Yö

netim

ve

Kon

trol

Kan

unu

fi nan

sal

kont

rol

ve i

ç de

netim

fonk

siyo

nlar

ını m

erke

zi y

önet

im k

urum

ları

ndan

ilgi

li ku

rum

lara

dev

retm

ekte

dir.

Bu d

üzen

lem

e şu

and

a ta

m o

lara

k uy

gula

nmak

tadı

r ve

önem

li bi

r iyi

leşm

e sa

ğlam

akta

dır.

• TC

DD

(D

emir

yolla

rı Ş

irke

ti) i

şlet

me

gelir

leri

nin

ticar

i ol

arak

sür

dürü

lebi

lir s

eviy

eler

e çı

karı

lmas

ı.�

Trafi

kte

n el

de e

dile

n iş

letm

e ge

lirle

ri 2

007

ile 2

010

aras

ında

513

mily

on T

L’de

n 65

7 m

ilyon

TL

’ye

çıka

rılm

ıştır

. İşl

etm

e or

anı (

işle

tme

gide

rler

inin

işle

tme

gelir

leri

ne o

ranı

) da

ayn

ı dö

nem

de m

arjin

al b

ir d

üzey

de y

ükse

lmiş

tir –

yüzd

e 3,

14’te

n yü

zde

3,17

’ye.

• Yen

i Say

ışta

y K

anun

unun

kab

ul e

dilm

esi v

e uy

gula

may

a ko

nulm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Mev

cut k

abul

edi

ldi v

e uy

gula

nmay

a ba

şlan

dı.

• Tüm

mer

kezi

yön

etim

kur

umla

rınd

a st

rate

ji ge

liştir

me

başk

anlık

ları

nın

faal

iyet

e ge

çmes

i ve

tüm

m

erke

zi y

önet

im k

urum

ları

nın

stra

tejik

pla

nlar

ını t

amam

lam

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Fin

ansa

l kon

trol

ve

iç d

enet

imde

n so

rum

lu s

trat

eji g

eliş

tirm

e bi

rim

leri

tüm

mer

kezi

yö

netim

kur

umla

rınd

a ol

uştu

ruld

u ve

faa

liyet

e ge

çti.

Stra

tejik

pla

nlar

sad

ece

tüm

mer

kezi

yö

netim

kur

umla

rınd

a de

ğil,

aynı

zam

anda

yer

el y

önet

imle

rde

ve K

İT’le

rde

de ta

mam

land

ı.

• Sağ

lıkta

Dön

üşüm

Pro

gram

ı ka

psam

ında

Mal

iye

Baka

nlığ

ı’nın

ve

Sağl

ık B

akan

lığı’n

ın p

rogr

am

harc

amal

arın

ı tak

ip e

tmes

ine

olan

ak ta

nıya

cak

spes

ifi k

kodl

arın

uyg

ulan

mas

ı.�

Başa

rıld

ı.

• TC

DD

’nin

tica

ri b

ir k

urul

uş o

lara

k hu

kuki

ve

işle

tme

açıla

rınd

an y

enid

en y

apıla

ndır

ılmas

ı.�

Başa

rıla

mad

ı. TC

DD

kan

un t

asar

ısı

hazı

rlan

ma

aşam

asın

da o

lduğ

u iç

in,

CPS

dön

emin

de

TCD

D’n

in

huku

ki

stat

üsü

deği

ştir

ilem

emiş

tir.

Proj

e ka

psam

ında

, TC

DD

ta

rafın

dan

ticar

i m

uhas

ebe

ve d

enet

im p

rose

dürl

erin

in e

nteg

re e

dilm

esi v

e ba

şka

kuru

msa

l gel

işm

eler

için

adı

mla

r at

ılmış

tır, a

ncak

yas

al r

efor

m o

lmad

an b

u iç

önl

emle

rin

etki

liliğ

i sı

nırl

ı dü

zeyd

e ka

lmak

tadı

r. Pr

ojen

in 2

009

yılın

da y

enid

en y

apıla

ndır

ılmas

ında

n bu

yan

a tic

arile

şme

ile il

gili

başk

a bi

r ad

ım

atılm

amış

tır.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• A

dil B

üyüm

e ve

İstik

rarı

n Ye

nide

n Te

sisi

Pro

gram

Oda

klı D

PL (R

EGE

DPL

). O

nay

Tari

hi: 0

3/23

/201

0.

• İk

inci

Adi

l Büy

üme

ve İs

tikra

rın

Yeni

den

Tesi

si P

rogr

am O

dakl

ı DPL

(REG

E D

PL II

). O

nay

Tari

hi: 5

/5/2

011.

• İk

inci

Pro

gram

Oda

klı K

amu

Sekt

örü

Kal

kınm

a Po

litik

ası K

redi

si (P

PDPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 06/

19/2

008.

Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IBR

D A

AA

ve

Bilg

i Faa

liyet

leri

:•

İkin

ci P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u H

arca

ma

ve M

ali Y

önet

im Ç

alış

mas

ı. A

IS im

za: 0

7/20

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/28

/201

0.

• TB

MM

ve

Sayı

ştay

için

Fin

ansa

l Yön

etim

Tek

nik

Yard

ım P

rogr

amı:

AIS

imza

: 02/

09/2

009.

Müş

teri

ye T

eslim

: 04/

12/2

010.

•

Bele

diye

Fin

ansm

anı v

e Bö

lges

el K

alkı

nma

Çal

ışta

yı. A

IS im

za: 0

3/31

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/26

/200

8.•

Prog

ram

Oda

klı B

eled

iye

Fina

nsm

anı v

e Bö

lges

el K

alkı

nma

Çal

ışm

ası.

AIS

imza

: 01/

28/2

008.

Müş

teri

ye T

eslim

: 05/

28/2

009.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Kam

u H

arca

ma

ve M

ali Y

önet

im Ç

alış

mas

ı. A

IS im

za: 0

8/07

/200

8. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/30

/200

9.

68Ek

3

3B: K

amu

Sekt

örün

de Y

önet

işim

in G

üçle

ndir

ilmes

i

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nin

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

• Yar

gıla

ma

süre

cini

n ve

yas

al v

e ku

rum

sal y

apıla

rın

kalit

esin

in y

ükse

ltilm

esi y

oluy

la h

ızlı,

ad

il ve

güv

enili

r bir

yar

gı s

iste

min

in s

ağla

nmas

ı.

� Ya

rgı

Refo

rmu

Stra

tejis

i ve

Eyl

em P

lanı

Bak

anla

r K

urul

u ta

rafın

dan

kabu

l ed

ilmiş

ve

yayı

nlan

mış

tır.

• Huk

uk si

stem

inde

alte

rnat

if ih

tilaf

çöz

üm y

önte

mle

ri y

oluy

la h

ukuk

i iht

ilafl a

rın

hızl

ı, ba

sit

ve e

tkili

bir

şek

ilde,

düş

ük m

aliy

etle

ve

yarg

ı mak

amla

rını

n iş

yük

ü az

altıl

arak

çöz

ülm

esi.

� A

rabu

lucu

luk

Kan

un T

asar

ısı

Türk

iye

Büyü

k M

illet

Mec

lisi

Ada

let

Kom

isyo

nu’n

a ye

nide

n su

nula

cak.

• Hiz

met

leri

n el

ektr

onik

ort

ama

akta

rılm

ası

ve y

argı

kur

umla

rı i

le d

iğer

kam

u ku

rum

ları

ar

asın

da b

ilgi p

ayla

şım

ının

sağl

anm

ası y

oluy

la, y

argı

hiz

met

leri

nde

veri

mlil

iğin

art

tırılm

ası

ve y

argı

sür

ecin

in h

ızla

ndır

ılmas

ı.�

Önü

müz

deki

yıll

arda

Ulu

sal

Yarg

ı A

ğı P

roje

si (

UYA

P) i

le e

-Dev

let

proj

esin

in e

nteg

re

edilm

esi b

ekle

nmek

tedi

r..

• Yen

i Huk

uk M

uhak

emel

eri U

sulü

Kan

unun

un ç

ıkar

ılmas

ı.�

Başa

rıld

ı: Ye

ni H

ukuk

Muh

akem

eler

i Usu

lü K

anun

u Şu

bat 2

011’

de k

abul

edi

ldi.

• En

az 3

Böl

gese

l Tem

yiz

Mah

kem

esin

in k

urul

mas

ı ve

tam

ola

rak

faal

iyet

e ge

çmes

i.�

Kıs

men

Baş

arıld

ı: Bö

lges

el T

emyi

z M

ahke

mel

eri 1

5 m

erke

zde

(İs

tanb

ul, B

ursa

, İzm

ir, A

nkar

a,

Kon

ya, S

amsu

n, A

dana

, Erz

urum

, Diy

arba

kır,

Saka

rya,

Gaz

iant

ep, A

ntal

ya, K

ayse

ri, T

rabz

on v

e V

an) k

urul

du a

ncak

hen

üz fa

aliy

ete

geçm

edi.

Anc

ak tü

m b

u m

ahke

mel

erin

baş

savc

ıları

Hak

imle

r ve

Sav

cıla

r Yük

sek

Kur

ulu

tara

fında

n at

andı

.

• Ulu

sal Y

argı

Ağı

Pro

jesi

nin

(UYA

P) u

ygul

anm

ası i

le b

irlik

te C

PS d

önem

inin

son

una

kada

r m

ahke

mel

erin

en

az y

üzde

95’

inde

onl

ine

bağl

antı

sağl

anm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Mah

kem

eler

in y

üzde

100

’ünd

e on

line

bağl

antı

mev

cut.

• Mah

kem

eler

üze

rind

e od

akla

nara

k ya

rgı h

izm

etle

rini

n da

ha h

ızlı

ve d

aha

veri

mli

sağ

lanm

asın

a yö

nelik

ola

rak

yarg

ı ref

orm

unun

der

inle

ştir

ilmes

i içi

n po

litik

a ön

erile

rini

n ha

zırl

anm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Yarg

ı Ref

orm

u St

rate

jisi v

e Ey

lem

Pla

nı 2

009

yılın

da B

akan

lar K

urul

u ta

rafın

dan

kabu

l edi

lmiş

ve

yayı

nlan

mış

tır. E

ylem

Pla

nını

n uy

gula

nmas

ı bel

irle

ne ta

kvim

e uy

gun

olar

ak

ilerl

emek

tedi

r. Ba

kanl

ık s

trat

ejiy

i gün

celle

mey

e yö

nelik

çal

ışm

a ba

şlat

mış

tır.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• A

dil B

üyüm

e ve

İstik

rarı

n Ye

nide

n Te

sisi

Pro

gram

Oda

klı D

PL (R

EGE

DPL

). O

nay

Tari

hi: 0

3/23

/201

0.

• İk

inci

Adi

l Büy

üme

ve İs

tikra

rın

Yeni

den

Tesi

si P

rogr

am O

dakl

ı DPL

II (R

EGE

DPL

II).

Ona

y Ta

rihi

: 5/5

/201

1.•

İkin

ci P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u Se

ktör

ü K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

(PPD

PL II

). O

nay

Tari

hi: 0

6/19

/200

8.

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

AA

A v

e Bi

lgi F

aaliy

etle

ri:

• Ya

rgı R

efor

mu

Tekn

ik Y

ardı

mı.

AIS

imza

: 12/

17/2

008.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

30/2

010.

•

Yarg

ı Ref

orm

u Te

knik

Yar

dım

ı. A

IS im

za: 0

5/27

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/11

/200

9.

69Ek

3

3C: Y

erel

Hiz

met

Sun

umun

un v

e A

fete

Haz

ırlık

Dur

umun

un İy

ileşt

irilm

esi

CPS

’in E

tkile

diği

Kili

t Ulu

sal S

onuç

lar v

e G

öste

rgel

erC

PS d

önem

inde

WBG

’nin

Etk

iledi

ği K

ilom

etre

Taş

ları

/Gös

terg

eler

Bele

diye

Gel

iştir

me:

• Be

ledi

ye k

ayna

klar

ının

dah

a ve

rim

li ku

llanı

lmas

ını s

ağla

mak

am

acıy

la, y

eter

li iş

letm

e ve

bak

ım

ve e

kono

mik

açı

dan

uygu

lana

bilir

önc

elik

li al

tyap

ı pro

jele

rini

n he

defl i

bir

şek

ilde

tam

amla

nmas

ı gi

bi k

amu

harc

ama

yöne

timi r

efor

mla

rını

n uy

gula

nmas

ı.�

Yere

l yön

etim

lere

topl

am b

ütçe

tran

sfer

inin

ver

gi g

elir

leri

için

deki

pay

ı 200

7 ile

201

0 yı

lları

ar

asın

da y

üzde

9’d

an y

üzde

10’

a yü

ksel

miş

tir. (

yere

l düz

eyde

kal

kınm

ayı d

este

kley

en

BELD

ES v

e K

ÖYD

ES p

rogr

amla

rı d

ahil

edild

iğin

de, y

erel

yön

etim

lere

büt

çe tr

ansf

erle

ri a

ynı

döne

mde

yüz

de 1

0’da

n yü

zde

11’e

yük

selm

iştir

).

• Ye

rel m

ali y

önet

im s

iste

mle

rini

n; k

ayna

klar

ın ta

kibi

, hiz

met

düz

eyle

rini

n iz

lenm

esi v

e be

ledi

ye

ve ç

evre

alty

apıs

ına

serm

aye

yatır

ımla

rını

n pr

ogra

mla

nmas

ı ba

kım

ları

ndan

u

lusl

arar

ası

uygu

lam

alar

ve

stan

dart

lar i

le u

yum

lu o

lmas

ının

sağ

lanm

ası.

� 20

11 y

ılınd

a ka

bul e

dile

n İll

er B

anka

sı A

.Ş. K

anun

u, b

eled

iye

alty

apı fi

nan

sman

ı ve

etki

li ye

rel

mal

i yö

netim

sis

tem

leri

bak

ımın

dan

oldu

kça

önem

li bi

r ge

lişm

e ol

muş

tur.

Yeni

kan

un İ

ller

Bank

ası’n

ın g

eçm

iş 6

yıld

a ge

rçek

leşt

irdi

ği d

ahili

refo

rmla

rın

çoğu

nu b

ir a

raya

get

irm

ekte

dir.

• Ye

rel

yöne

timle

rin

Haz

ine’

ye o

lan

vade

si g

eçm

iş b

orçl

arın

ın a

zaltı

lmas

ı. (2

007

itiba

riyl

e 4,

215

mily

ar T

L ol

arak

tahm

in e

dilm

ekte

dir)

. �

Vad

esi g

eçm

iş b

orçl

ar 2

007

ile 2

010

aras

ında

nom

inal

baz

da 5

,976

mily

ar T

L’de

n 7,

790

mily

ar

TL’y

e yü

ksel

di. G

SYH

’ye

oran

ola

rak

borç

lar s

abit

düze

yde

kald

ı –yü

zde

0,7.

• M

ali

olan

akla

rın

sını

rlı

oldu

ğu a

lanl

arda

ki s

orun

ları

n çö

zülm

esi

amac

ıyla

yer

el h

izm

etle

re v

e be

ledi

ye fi

nans

man

ına

özel

sek

tör k

atılı

mın

ın a

rttır

ılmas

ı.� F

atur

alam

a,

tahs

ilat,

saya

ç ok

uma

ve

bakı

m

gibi

ba

zı

hizm

etle

r öz

el

yükl

enic

ilere

ya

ptır

ıldığ

ında

n do

layı

baz

ı iş

letm

e ve

bak

ım a

lanl

arın

da a

rtış

kay

dedi

lmiş

tir.

Kad

astr

o/Ta

pu:

• M

ahke

mel

erde

kad

astr

o ih

tilafl

arı

nın

azal

tılm

ası.

� Bu

gös

terg

e Ta

pu v

e K

adas

tro

Gen

el M

üdür

lüğü

’nün

(TK

GM

) 20

10-1

4 St

rate

jik P

lanı

çe

rçev

esin

de g

özde

n ge

çiri

lmek

tedi

r. H

azir

an 2

011

için

bir

dön

em o

rtas

ı gö

zden

geç

irm

e pr

ogra

mla

nmış

tır. N

isan

201

0’da

, TK

GM

ver

i ta

banı

ndak

i to

plam

ars

a sa

yısı

içi

nde

ihtil

afl ı

arsa

ları

n pa

yını

n yü

zde

2,5

oldu

ğunu

bild

irm

iştir

. İyi

leşm

eler

bir

kaç

fakt

öre

bağl

ıdır

; örn

eğin

(a

) kam

u ar

azile

ri d

e da

hil o

lmak

üze

re k

ırsa

l ala

nlar

ın d

aha

fazl

a ka

psan

mas

ı; (b

) ölç

ümle

rde

daha

iyi

tek

nolo

ji ku

llanı

mı;

ve (

c) k

adas

tro

yeni

lem

eler

i sı

rası

nda

topl

uluk

ları

n da

ha i

yi

bilg

ilend

irilm

esi.

• Gay

rim

enku

l bilg

ileri

nin

gene

l e-D

evle

t pro

gram

ına

ente

gre

edilm

esi.

� 24

kuru

m şu

and

a sa

yısa

l kad

astr

o bi

lgile

rine

onl

ine

olar

ak e

rişe

bilm

ekte

dir v

e 18

kur

um h

edefi

ge

çilm

iştir

. (ka

ynak

: TK

GM

)

• Kad

astr

o M

oder

niza

syon

u ka

psam

ında

ga

yrim

enku

l de

ğerl

eme

polit

ikas

ının

ul

usla

rara

sı

stan

dart

lar v

e uy

gula

mal

ar il

e uy

umla

ştır

ılmas

ı.�

TKG

M u

lusl

arar

ası s

tand

artla

ra u

ygun

gay

rim

enku

l değ

erle

me

polit

ikas

ı üze

rind

e ça

lışm

aya

başl

amış

tır.

Afe

te H

azır

lık:

• Afe

t yön

etim

i ile

ilgi

li ku

rum

sal s

orum

lulu

klar

ı dah

a et

kin

hale

get

irilm

esi.

� Fa

rklı

kuru

mla

r ar

asın

daki

dağ

ınık

fon

ksiy

onla

rın

birl

eştir

ilmes

ine

ve U

lusa

l Afe

t Yö

netim

i ve

Aci

l Dur

um B

aşka

nlığ

ı’nın

kur

ulm

asın

a ili

şkin

kan

un H

azir

an 2

009’

da ç

ıkar

ılmış

tır. İ

kinc

il m

evzu

at v

e da

hili

yeni

den

teşk

ilatla

ndır

ma

çalış

mal

arı

başa

rılı

bir

şeki

lde

tam

amla

nmış

tır.

Kur

umun

aci

l dur

umla

rı y

önet

me

kapa

site

si a

rtm

ıştır

.

Bele

diye

Gel

iştir

me:

• Y

erel

mal

i dis

iplin

i sağ

laya

cak

Bele

diye

Gel

irle

ri K

anun

unun

çık

arılm

ası.

� Baş

arıla

mad

ı: Be

ledi

yele

rin

kend

i faa

liyet

leri

nden

üre

ttikl

eri g

elir

ler i

le il

gili

mev

zuat

hen

üz h

azır

lanm

adı

• İl Ö

zel İ

dare

leri

ve

Bele

diye

ler

için

yen

i gel

ir p

ayla

şım

ı kan

unun

un ç

ıkar

ılara

k m

erke

zi y

önet

imde

n ye

rel

yöne

timle

re g

elir

tran

sfer

leri

nin

arttı

rılm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

Kan

un T

emm

uz 2

008’

de ç

ıkar

ıldı.

Yere

l yön

etim

lere

topl

am b

ütçe

tran

sfer

inin

ver

gi g

elir

leri

iç

inde

ki p

ayı

2007

ile

201

0 yı

lları

ara

sınd

a yü

zde

9’da

n yü

zde

10’a

yük

selm

iştir

. (y

erel

düz

eyde

ka

lkın

may

ı de

stek

leye

n BE

LDES

ve

KÖ

YDES

pro

gram

ları

dah

il ed

ildiğ

inde

, yer

el y

önet

imle

re b

ütçe

tr

ansf

erle

ri a

ynı d

önem

de y

üzde

10’

dan

yüzd

e 11

’e y

ükse

lmiş

tir).

• Hed

efl e

nen

bele

diye

lerd

e be

ledi

ye a

ltyap

ısın

ın k

alite

sini

n iy

ileşt

irilm

esi (

ölçü

t: su

tem

ini,

kana

lizas

yon

ve

katı

atık

hiz

met

leri

nin

2 m

ilyon

vey

a da

ha fa

zla

kulla

nıcı

ya h

izm

et v

erec

ek ş

ekild

e ge

nişl

etilm

esi)

� [B

aşar

ıldı:

başl

angı

çta y

anlış

bel

irle

nen

hede

fl er d

üzel

tildi

kten

sonr

a]. B

eled

iye H

izm

etle

ri P

roje

si, 8

70.0

00

kişi

nin

su te

min

ine

eriş

ebilm

esi i

çin

yapı

lan

bağl

antıl

arı fi

nan

se e

tti, k

atılı

mcı

bel

ediy

eler

in b

azıla

rınd

a su

sist

emin

deki

kay

ıpla

rı y

üzde

30’

lara

kad

ar a

zaltt

ı, ve

kan

aliz

asyo

n si

stem

leri

ni 3

00.0

00’d

en fa

zla

kişi

yi

kaps

ayac

ak ş

ekild

e ge

nişl

etti.

Top

lam

nüf

usu

75.0

00 o

lan

ve d

aha

önce

kat

ı atık

düz

enli

depo

lam

a te

sisi

bu

lunm

ayan

iki b

eled

iyey

e ye

ni te

sisl

erle

tam

amen

hiz

met

ver

ilmey

e ba

şlan

dı.

• İs

tanb

ul’d

a he

defl e

nen

kam

u te

sisl

erin

in b

üyük

bir

dep

rem

e ka

rşı g

üçle

ndir

ilmes

i. �

İsta

nbul

Bel

ediy

esi b

u ça

lışm

aya

Dün

ya B

anka

sı il

e de

vam

etm

eme

kara

rı a

ldığ

ında

n do

layı

bu

göst

erge

ar

tık g

eçer

li de

ğild

ir –

art

ık b

ir C

PS a

mac

ı de

ğil.

Yol

alty

apıs

ının

dep

rem

e ka

rşı

güçl

endi

rilm

esi

için

ön

erile

n ça

lışm

a uy

gula

nmam

ıştır

.K

adas

tro/

Tapu

: •

Mah

kem

eler

deki

kad

astr

o ih

tilafl

arı

nın

sayı

sını

n dü

şürü

lmes

i (he

defl e

nen

odak

ala

nlar

da g

ayri

men

kulle

r iç

inde

ki ih

tilafl

ı ol

anla

rın

payı

nın

200

7 ile

201

3 ar

asın

da y

üzde

4’te

n yü

zde

2’ye

düş

ürül

mes

i).�

Başa

rıld

ı: 20

10 so

nu it

ibar

iyle

, kad

astr

o ih

tilaf

ı bul

unan

gay

rim

enku

lleri

n pa

yı y

üzde

2,5’

e düş

ürül

müş

tür;

2013

hed

efi n

e ul

aşm

a yo

lund

a ba

şarı

lı bi

r şek

ilde

ilerl

enm

ekte

dir.

•

Ara

zi

idar

esin

in

otom

asyo

nu

yolu

yla,

ga

yrim

enku

l de

ğerl

eme,

ve

rgile

ndir

me

ve

kent

sel

geliş

imin

iy

ileşt

irilm

esi.

� K

ısm

en B

aşar

ıldı:

Hük

ümet

, öze

l sek

tör k

urul

uşla

rı, a

kade

mik

kur

uluş

lar v

e si

vil t

oplu

m te

msi

lcile

rind

en

oluş

an

bazı

ko

mis

yonl

ar

oluş

turu

lmuş

tur.K

omis

yonl

ar

çalış

mal

arın

ı ta

mam

lam

ıştır

(g

ünce

llem

e be

klen

mek

tedi

r). D

eğer

lem

e ve

ver

gile

ndir

me

ile il

gili

kuru

msa

l çer

çeve

üze

rind

e an

laşm

aya

varı

lmış

tır

ve T

KG

M’n

in r

olü

açık

lığa

kavu

ştur

ulm

uştu

r. TK

GM

hük

ümet

bün

yesi

nde

kaps

amlı

bir

istiş

are

pros

edür

ü ba

şlat

mış

tır v

e ba

zı y

aban

cı k

urum

lar

ile g

örüş

alış

veri

şi y

apılm

ıştır

. Pol

itika

gel

iştir

me

ve

pilo

t uyg

ulam

adak

i ile

rlem

enin

hız

land

ırılm

ası g

erek

mek

tedi

r.• 2

0 ild

e kı

rsal

ara

zi p

arse

lleri

nin

kada

stro

har

itala

rını

n, b

elge

li m

ülk

sahi

pler

inin

tap

ular

ının

ve

elek

tron

ik

kada

stro

kay

ıtlar

ının

olm

ası.

� B

aşar

ıldı.

• Ort

ofot

o ha

rita

lar d

a da

hil o

lmak

üze

re 4

0.00

0 ki

lom

etre

kare

lik a

ltlık

har

itanı

n ha

zırl

anm

ası.

� Ba

şarı

ldı:

46.0

00

kilo

met

reka

reni

n üz

erin

de

altlı

k ha

rita

ha

zırl

anm

ıştır

. 20

10

sonu

nda

78.3

97

kilo

met

reka

relik

altl

ık h

arita

içi

n sö

zleş

me

yapı

lmış

tır,

80.0

00 k

m2 ’l

ik a

ltlık

har

ita 2

011

sonu

na k

adar

ta

mam

lana

cak.

• En

az 4

mily

on p

arse

lin s

ayıs

al o

lara

k ye

nile

nmes

i ve

günc

elle

nmes

i.�

Kıs

men

Baş

arıld

ı. 9

01.

205

pars

el 2

010

sonu

nda

sözl

eşm

eye

bağl

andı

ve

heps

i 20

11 s

onun

a ka

dar

tam

amla

naca

k.

Büyü

k pa

rsel

ler

TKG

M

bütç

esin

den

fi nan

se

edild

i. İla

ve

pars

elle

r hü

küm

etin

öz

ka

ynak

ları

ndan

fi na

nse

edild

i.A

fete

Haz

ırlık

: • İ

stan

bul i

linde

400

oku

lun

ve h

asta

neni

n gü

çlen

diri

lmes

i.�

Başa

rıld

ı. İs

tanb

ul il

inde

öze

llikl

e ok

ulla

r, ha

stan

eler

ve

yurt

lar

olm

ak ü

zere

kam

u bi

nala

rını

n de

prem

e ka

rşı g

üçle

ndir

ilmes

i içi

n ya

tırım

lar y

apıld

ı. G

üçle

ndir

ilmes

i ger

ektiğ

i bel

irle

nen

1.57

6 ka

mu

bina

sınd

an

496’

sını

n (4

58 o

kul v

e 6

hast

ane)

güç

lend

irm

esi Ş

ubat

201

1 iti

bari

yle

tam

amla

ndı –

Dün

ya B

anka

sı, A

YB

ve A

vrup

a K

onse

yi K

alkı

nma

Bank

ası fi

nan

sman

ı ile

.

70Ek

3

Bu s

onuc

a ka

tkıd

a bu

luna

n IB

RD

Por

tföy

ü ve

Fin

ansm

an F

aaliy

etle

ri:

• A

dil B

üyüm

enin

ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

Oda

klı D

PL (R

EGE

DPL

). O

nay

Tari

hi: 0

3/23

/201

0.

• İk

inci

Adi

l Büy

ümen

in v

e İs

tihda

mın

Yen

iden

Tes

isi P

rogr

am O

dakl

ı DPL

(REG

E D

PL II

). O

nay

Tari

hi: 5

/5/2

011.

• İk

inci

Çev

rese

l Sür

dürü

lebi

lirlik

ve

Ener

ji Se

ktör

ü K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

(ESE

S D

PL II

). O

nay

Tari

hi: 6

/15/

2010

.•

İkin

ci P

rogr

am O

dakl

ı Kam

u Se

ktör

ü K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Kre

disi

(PPD

PL II

). O

nay

Tari

hi: 0

6/19

/200

8.

• İs

tanb

ul D

epre

m R

iski

ni A

zaltm

a ve

Aci

l Dur

um H

azır

lık. O

nay

Tari

hi: 0

5/26

/200

5.•

İsta

nbul

Dep

rem

Ris

kini

Aza

ltma

ve A

cil D

urum

Haz

ırlık

: Ek

Fina

nsm

an. O

nay

Tari

hi: 0

4/21

/201

1.•

Bele

diye

Hiz

met

leri

. Ona

y Ta

rihi

: 06/

23/2

005.

• Be

ledi

ye H

izm

etle

ri: E

k Fi

nans

man

. Ona

y Ta

rihi

: 05/

06/2

010.

• İs

tanb

ul B

eled

iye

Alty

apı P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

6/28

/200

7.•

Tapu

ve

Kad

astr

o M

oder

niza

syon

Pro

jesi

. Ona

y Ta

rihi

: 05/

01/2

008.

• Ta

rım

Ref

orm

u U

ygul

ama

Proj

esi.

Ona

y Ta

rihi

: 07/

12/2

001.

Kap

anış

Tar

ihi:

12/3

1/20

08. I

CR:

11/

24/2

009.

IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Ort

a D

üzey

de T

atm

in E

dici

• A

nado

lu S

u H

avza

ları

Reh

abili

tasy

on P

roje

si. O

nay

Tari

hi: 0

6/01

/200

4. K

apan

ış T

arih

i: 06

/30/

2012

. IEG

son

uç d

erec

elen

dirm

esi:

Ort

a D

üzey

de T

atm

in E

dici

.•

Dem

iryo

lları

Yen

iden

Yap

ıland

ırm

a Pr

ojes

i. O

nay

Tari

hi: 0

6/09

/200

5.•

Kuş

Gri

bi v

e İn

sana

Tes

ir E

den

Salg

ın H

azır

lık v

e M

üdah

ale.

Ona

y Ta

rihi

: 04/

24/2

006.

• M

ontr

eal P

roto

kolü

Kap

sam

ında

Ozo

n Ta

baka

sını

İnce

lten

Mad

dele

rin

Kul

lanı

mın

ın A

zaltı

lmas

ı Pro

jesi

-2. 0

5/10

/199

5. K

apan

ış T

arih

i: 12

/31/

2007

. IC

R: 0

6/24

/200

8. IE

G s

onuç

de

rece

lend

irm

esi:

Tatm

in E

dici

. Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IBR

D A

AA

ve

Bilg

i Faa

liyet

leri

:•

Prog

ram

Oda

klı S

ürdü

rüle

bilir

lik T

ekni

k Ya

rdım

ı/Ç

evre

ve

Doğ

al K

ayna

k Yö

netim

i. A

IS im

za: 1

0/09

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/29

/201

0.•

Çev

rese

l Sür

dürü

lebi

lirlik

Pro

gram

Oda

klı K

redi

Dış

ı Tek

nik

Yard

ım 2

. AIS

imza

: 09/

09/2

010.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

29/2

011.

• Pr

ogra

m O

dakl

ı Gıd

a G

üven

liği T

ekni

k Ya

rdım

ı. A

IS im

za: 0

2/23

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

7/19

/201

0.•

Prog

ram

Oda

klı G

ıda

Güv

enliğ

i Tek

nik

Yard

ımı.

AIS

imza

: 09/

02/2

011.

Müş

teri

ye T

eslim

: 06/

30/2

011.

• Su

Diy

aloğ

u: A

IS im

za: 0

2/06

/200

9. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/17

/200

9.•

İsta

nbul

Fin

ans

Not

u. A

IS im

za: 0

5/09

/200

5. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

4/30

/200

8.•

Fina

nsal

Ara

cılık

ve

Prog

ram

Oda

klı O

pera

syon

lard

a K

orum

a Ö

nlem

leri

Pol

itika

ları

nın

Uyg

ulan

mas

ı. A

IS im

za: 0

9/27

/201

0. M

üşte

riye

Tes

lim: 0

6/30

/201

1.Bu

son

uca

katk

ıda

bulu

nan

IFC

çal

ışm

alar

ı: •

İsta

nbul

Met

ro y

atır

ımı,

Türk

iye’

de a

lt-ul

usal

düz

eyde

dev

let g

aran

tisi o

lmad

an s

ağla

nan

ilk fi

nans

man

olm

ası b

akım

ında

n bi

r san

cak

gem

isi p

roje

dir.

Çık

arıla

n K

ilit D

ersl

er v

e So

nrak

i CPS

için

Tav

siye

ler:

Çev

re v

e ik

lim d

eğiş

ikliğ

i ala

nlar

ında

ki o

rtak

çal

ışm

anın

hik

ayes

i: ge

ri ç

ekil,

str

atej

ik g

iriş

nok

tala

rını

bel

irle

ve

ülke

önc

elik

leri

değ

iştik

çe a

çıla

n fı

rsat

ları

yak

ala.

Tür

kiye

ve

Dün

ya B

anka

sı

Gru

bu, 2

004-

2007

dön

emin

de ç

evre

gün

dem

inde

kay

dedi

len

ilerl

emen

in s

ınır

lı ol

mas

ı seb

ebiy

le, 2

008-

11 M

Y C

PS k

apsa

mın

da ç

evre

kon

usun

u bi

r eks

en o

lara

k ku

llanm

ama

konu

sund

a bi

r an

laşm

aya

varm

ıştı;

200

8-11

CPS

dön

emin

in s

onla

rına

doğ

ru T

ürki

ye’n

in in

isiy

atifi

ile

bu a

land

a ol

ası b

ir iş

birl

iğin

in te

krar

değ

erle

ndir

ilmes

i kar

arla

ştır

ılmış

tı. D

aha

sonr

a, 2

009

yılın

da T

ürki

ye’n

in

Kyo

to P

roto

kolü

ne k

atılm

ası v

e A

B m

ükte

seba

tının

Çev

re fa

slı ü

zeri

ndek

i müz

aker

eler

in a

çılm

ası,

çevr

e ve

iklim

değ

işik

liği i

le il

gili

yeni

bir

ort

ak ç

alış

ma

için

bir

fırs

at v

e gi

riş

nokt

ası s

ağla

dı. B

u ye

ni o

rtak

çal

ışm

a, T

ürki

ye il

e D

ünya

Ban

kası

Gru

bu’n

un e

nerji

ala

nınd

aki i

şbir

liğin

den

doğd

u. E

lekt

rik

DPL

diz

isi,

ESES

DPL

diz

isi o

lara

k üç

bile

şeni

kap

saya

cak

şeki

lde

geni

şlet

ildi:

ener

ji, ik

lim

deği

şikl

iği v

e çe

vres

el s

ürdü

rüle

bilir

lik. B

u ça

lışm

a, 2

012

Sürd

ürül

ebili

r Kal

kınm

a K

onfe

rans

ına

(Rio

+20)

haz

ırlık

sür

ecin

de iş

birl

iği y

apılm

asın

ı sağ

ladı

. IFC

art

an e

lekt

rik

tale

bine

cev

ap v

erm

eye

yöne

lik d

üşük

kar

bonl

u çö

züm

ler s

ağla

mak

için

Tür

kiye

’nin

ser

best

leşt

irm

e pr

ogra

mın

a de

steğ

inde

n ya

rarl

andı

.

71Ek

3

Plan

lana

n Fi

nans

man

Pro

gram

ı ve

Ger

çekl

eşm

eler

: 200

8-11

MY

2008

-11

MY

CPS

Pla

nlar

ı20

08-1

1 M

Y C

PS G

erçe

kleş

mel

eri

FYPr

oje

Mily

on A

BD$

M

ilyon

ABD

$IB

RD

IBR

D20

08

MY

Üç

alan

dan

biri

nde

Kal

kınm

a Po

litik

ası F

inan

sman

ı:K

alkı

nma

Polit

ikas

ı Fi

nans

man

ı•

Prog

ram

Oda

klı K

amu

Sekt

örü

Gel

iştir

me

(PPD

PL)

•

İkin

ci P

rogr

am O

dakl

ı Pr

ogra

m O

dakl

ı Kam

u Se

ktör

ü G

eliş

tirm

e (P

PDPL

II)

400

• Re

kabe

tçili

k ve

İstih

dam

(CED

PL)

500-

800

• En

erji

Ya

tırı

m F

inan

sman

ı Seç

enek

leri

:

Yatı

rım

Fin

ansm

anı

•

Tapu

ve

Kad

astr

o M

oder

niza

syon

20

0•

Tapu

ve

Kad

astr

o M

oder

niza

syon

203

• İh

raca

t Fin

ansm

anı A

racı

lık K

redi

si (E

FIL)

300-

500

• D

ördü

ncü

İhra

cat F

inan

sman

ı Ara

cılık

Ek

Fina

nsm

anı (

EFIL

IV)

600

• Be

ledi

ye M

oder

niza

syon

II30

0

A

ra T

opla

m1,

300-

1800

Ara

Top

lam

1,20

320

09

MY

Üç

alan

dan

biri

nde

Kal

kınm

a Po

litik

ası

Fina

nsm

anı :

Kal

kınm

a Po

litik

ası

Fina

nsm

anı

•

Prog

ram

Oda

klı K

amu

Sekt

örü

Gel

iştir

me

(PPD

PL)

• Re

kabe

tçili

k ve

İstih

dam

(CED

PL)

600-

900

• İk

inci

Rek

abet

çilik

ve

İstih

dam

(CED

PL II

)50

0

• En

erji

•

Biri

nci P

rogr

am O

dakl

ı Ele

ktri

k Se

ktör

ü (P

EDPL

)80

0

Yatı

rım

Fin

ansm

anı S

eçen

ekle

ri :

Yatı

rım

Fin

ansm

anı

• Ö

zel S

ektö

r Yen

ilene

bilir

Ene

rji v

e En

erji

Ver

imlil

iği

•

Öze

l Sek

tör Y

enile

nebi

lir E

nerji

ve

Ener

ji V

erim

liliğ

i50

0

• En

erji

Yatır

ımla

rı

• En

erji

Arz

Güv

enliğ

i Sek

tör Y

atır

ımla

rı

900-

1,20

0

•

Sağl

ık R

efor

mu

ve S

osya

l Güv

enlik

II /

Sağl

ık (G

SS U

ygul

ama)

•

Sağl

ık R

efor

mu

ve S

osya

l Güv

enlik

II75

G

erçe

kleş

en İl

ave

Proj

eler

:

• K

OBİ

’ler i

çin

Fina

nsm

ana

Eriş

im (E

k Fi

nans

man

)20

0

Ara

Top

lam

1,50

0-2,

000

Ara

Top

lam

2,07

5

2008

-09

MY

Ara

Top

lam

ı 2,

800-

3,90

020

08-0

9 M

Y A

ra T

opla

mı

3,27

8

72Ek

3

2008

-11

MY

CPS

Pla

nlar

ı20

08-1

1 M

Y C

PS G

erçe

kleş

mel

eri

FYPr

oje

Mily

on A

BD$

M

ilyon

ABD

$IB

RD

IBR

D20

10

MY

2 al

anın

bir

inde

ki v

eya

her i

kisi

ndek

i Kal

kınm

a Po

litik

ası

Fina

nsm

anı:

Kal

kınm

a Po

litik

ası F

inan

sman

ı

• A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i DPL

1,50

0-2,

000

• A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

O

dakl

ı DPL

(REG

E)1,

300

• Ç

evre

sel S

ürdü

rüle

bilir

lik v

e En

erji

Sekt

örü

(ESE

S)

• İk

inci

Pro

gram

Oda

klı

Çev

rese

l Sür

dürü

lebi

lirlik

ve

Ener

ji Se

ktör

ü D

PL (E

SES

II)

700

Yatı

rım

Fin

ansm

anı S

eçen

ekle

ri:

Yatı

rım

Fin

ansm

anı

• K

üçük

ve

Ort

a Bü

yükl

ükte

ki İş

letm

eler

için

Fi

nans

man

a Er

işim

(Ek

Fina

nsm

an)

•

Küç

ük v

e O

rta

Büyü

klük

teki

İşle

tmel

er iç

in

Fina

nsm

ana

Eriş

im (E

k Fi

nans

man

II)

250

• K

üçük

ve

Ort

a Bü

yükl

ükte

ki İş

letm

eler

için

Fi

nans

man

a Er

işim

– II

3,00

0 •

Küç

ük v

e O

rta

Büyü

klük

teki

İşle

tmel

er iç

in

Fina

nsm

ana

Eriş

im –

II

500

• Be

ledi

ye H

izm

etle

ri (E

k Fi

nans

man

)

• Be

ledi

ye H

izm

etle

ri (E

k Fi

nans

man

)24

0

• En

erji

Arz

Güv

enliğ

i Sek

tör Y

atır

ımı

• So

syal

Kor

uma

İnsa

n Se

rmay

esi

Subt

otal

2,00

0-5,

000

Ara

Top

lam

2,99

020

11

MY

2 al

anın

bir

inde

ki v

eya

her i

kisi

ndek

i Kal

kınm

a Po

litik

ası

Fina

nsm

anı :

Kal

kınm

a Po

litik

ası F

inan

sman

ı

• A

dil B

üyüm

e ve

İstih

dam

ın Y

enid

en T

esis

i Pro

gram

O

dakl

ı DPL

700

• İk

inci

Adi

l Büy

üme

ve İs

tihda

mın

Yen

iden

Tes

isi

Prog

ram

Oda

klı D

PL (

REG

E II

) 70

0

• Ç

evre

sel S

ürdü

rüle

bilir

lik v

e En

erji

Sekt

örü

(ESE

S) II

Yatı

rım

Fin

ansm

anı S

eçen

ekle

ri :

Yatı

rım

Fin

ansm

anı

• D

ördü

ncü

İhra

cat F

inan

sman

ı Ara

cılık

(EFI

L IV

) Ek

Fina

nsm

an

• D

ördü

ncü

İhra

cat F

inan

sman

ı Ara

cılık

(EFI

L IV

) Ek

Fina

nsm

an30

0

• G

üney

doğu

Avr

upa

Ener

ji To

plul

uğu

(EC

SEE)

APL

6 [

Ener

ji A

rz G

üven

liği S

ektö

r Yat

ırım

ı ]72

2 •

Gün

eydo

ğu A

vrup

a En

erji

Topl

uluğ

u (E

CSE

E)

A

PL 6

[ En

erji

Arz

Güv

enliğ

i Sek

tör Y

atır

ımı ]

220

• Be

ledi

ye H

izm

etle

ri (E

k Fi

nans

man

)

• So

syal

Kor

uma

İnsa

n Se

rmay

esi

G

erçe

kleş

en İl

ave

Proj

eler

:

• İs

tanb

ul D

epre

m R

iski

ni A

zaltm

a ve

Aci

l Dur

um

Haz

ırlık

(ISM

EP) E

k Fi

nans

man

15

0

Ara

Top

lam

1,42

2A

ra T

opla

m1,

370

2010

-11

MY

Ara

Top

lam

ı 2,

000-

3,00

0

2010

-11

MY

Ara

Top

lam

ı 4,

360

2008

-11

MY

Topl

amı

4,00

0-7,

500

20

08-1

1 M

Y To

plam

ı7,

638

73Ek 3

Planlanan Finansman Dışı Hizmetler ve Gerçekleşmeler: 2008-11 MY2008-11 MY CPS Planları 2008-11 MY CPS Gerçekleşmeleri

2008 MY

Ülke Ekonomik Memorandumu (CEM II): Yüksek Büyümenin Sürdürülmesi

Ülke Ekonomik Memorandumu (CEM II): Yüksek Büyümenin Sürdürülmesi

Program Odaklı Ülke Ekonomik Memorandumu: Kayıt Dışılık ile ilgili Uluslararası Deneyimler

Program Odaklı Ülke Ekonomik Memorandumu: Kayıt Dışılık ile ilgili Uluslararası Deneyimler

Türkiye’nin Gelecek Nesillerine Yatırım Yapmak: Okuldan İşe Geçiş ve Türkiye’nin Kalkınması (Gençlerin İstihdamı – İSTİHDAM ve Politika olarak planlanmıştı)

Türkiye’nin Gelecek Nesillerine Yatırım Yapmak: Okuldan İşe Geçiş ve Türkiye’nin Kalkınması

Sağlık Sektörü Entegre İtibari Değerlendirmesi Sağlık Sektörü Entegre İtibari Değerlendirmesi

Yenilikçilik Notu: Ulusal Yenilikçilik Sistemi Arka Plan Notu (Teknoloji, kabul, araştırma ve geliştirme, ve yenilikçilik olarak planlanmıştı)

Yenilikçilik Notu: Ulusal Yenilikçilik Sistemi Arka Plan Notu

İstanbul Belediye Geliştirme İstanbul Finans Notu Program Odaklı Enerji Sektörü Çalışması - Teknik Yardım Program Odaklı Enerji Sektörü Çalışması - Teknik Yardım

Program Odaklı Sosyal Güvenlik ve İşgücü Teknik Yardımı( (1) Program Odaklı Sosyal Sigorta ve (2) Program Odaklı Refah ve Sosyal Politika olarak planlanmıştı)

Program Odaklı Sosyal Güvenlik ve İşgücü Teknik Yardımı

Kamu-Özel Sektör Ortaklığı Danışmanlık Çalışması ve Teknik Yardım

Kamu-Özel Sektör Ortaklığı Danışmanlık Çalışması ve Teknik Yardım (İkinci Nesil KÖO için Politika, Kurumsal ve Yasal Çerçevenin Geliştirilmesi)

Politika Notları ve Hükümet ile Diyalog - Teknik Yardım Politika Notları ve Hükümet ile Diyalog - Teknik Yardım (teslim edildi ancak SAP’de kaydedilmedi)

Belediye Mali Yönetim ve Bölgesel Kalkınma Çalıştayı – Teknik Yardım

Belediye Mali Yönetim ve Bölgesel Kalkınma Çalıştayı – Teknik Yardım

Yatırım Ortamı Değerlendirmesi (2010 MY’da teslim edildi) İlave Gerçekleşen Ürünler:

Eğitimin Kalitesi (2010 MY’da teslim edildi ) Türkiye’de İşgücü Vergilerinin İstihdam Üzerindeki Etkilerinin ve Sosyal Güvenlik Fonlarının Dengelerinin Tahmin Edilmesi (bir önceki CPS’te İşgücü Vergileri Çalışması olarak planlanmıştı)

2009 MY

Ülke Ekonomik Memorandumu: Kayıt Dışılık – Sebepler, Sonuçlar ve Politikalar

Ülke Ekonomik Memorandumu: Kayıt Dışılık – Sebepler, Sonuçlar ve Politikalar

Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı: Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımında Eğilimler

Türkiye’de Sağlık Sistemlerinin Gözden Geçirilmesi - OECD ile ortaklaşa (Sağlık Sektörü Değerlendirmesi olarak planlanmıştı)

Türkiye’de Sağlık Sistemlerinin Gözden Geçirilmesi - OECD ile ortaklaşa

Ulusal Yenilikçilik ve Teknoloji Sistemi: Son İlerlemeler ve Devam Eden Zorluklar (Program Odaklı Teknoloji ve Yenilikçilik olarak planlanmıştı)

Ulusal Yenilikçilik ve Teknoloji Sistemi: Son İlerlemeler ve Devam Eden Zorluklar

Program Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim Program Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim

Su Sektörü Diyaloğu/Dünya Su Forumu – Teknik Yardım Su Sektörü Diyaloğu/Dünya Su Forumu – Teknik Yardım

Program Odaklı Refah ve Sosyal Politika – Teknik Yardım Program Odaklı Refah ve Sosyal Politika – Teknik Yardım

Program Odaklı Enerji Sektörü Çalışması - Teknik Yardım Program Odaklı Enerji Sektörü Çalışması - Teknik YardımYargı Reformu – Teknik Yardım Yargı Reformu – Teknik Yardım İlave Gerçekleşen Ürünler:

Türkiye’de Yaşam Şansları: Gelecek Nesiller için Fırsatların Çoğaltılması Program Odaklı Sosyal Güvenlik ve İşgücü Teknik Yardımı

Program Odaklı Belediye Finansmanı ve Bölgesel Kalkınma Teknik Yardımı

74 Ek 3

2008-11 MY CPS Planları 2008-11 MY CPS Gerçekleşmeleri2010 MY

Büyüme CEM: Tasarrufl ar ve Sürdürülebilir Büyüme I Büyüme CEM: Tasarrufl ar ve Sürdürülebilir Büyüme I

Ekonomik Yavaşlamanın Refah Etkisi ve İstihdam için Politika Seçenekleri

Ekonomik Yavaşlamanın Refah Etkisi ve İstihdam için Politika Seçenekleri

Yatırım Ortamı Değerlendirmesi: Krizden Özel Sektör Öncülüğünde Büyümeye Geçiş ( Yatırım Ortamı Değerlendirmesi ve İşletme Anketi olarak planlanmıştı)

Yatırım Ortamı Değerlendirmesi: Krizden Özel Sektör Öncülüğünde Büyümeye Geçiş

Program Odaklı Teknoloji ve Yenilikçilik Program Odaklı Teknoloji ve Yenilikçilik

Program Odaklı Eğitim: Eğitimin Kalitesi Türkiye’de Temel Eğitimde Kalite ve Eşitliğin Arttırılması: Zorluklar ve Seçenekler

Program Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim - Teknik Yardım

İkinci Program Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim Çalışması (PPER2) Teknik Yardımı ve TBMM ve Sayıştay için Finansal Yönetim Teknik Yardımı

Yargı Reformu – Teknik Yardım Yargı Reformu - Teknik Yardım

Program Odaklı Beşeri Gelişim – Teknik Yardım Program Odaklı Beşeri Gelişim - Teknik Yardım

İŞKUR Mesleki Eğitim Teknik Yardımı İŞKUR Mesleki Eğitim Teknik Yardımı

Enerji Tasarrufu Potansiyelinin Kullanılması – Teknik Yardım (Enerji Verimliliği Değerlendirmesi olarak planlanmıştı)

Enerji Tasarrufu Potansiyelinin Kullanılması – Teknik Yardım

Program Odaklı Enerji Sektörü Teknik Yardımı Elektrik Piyasaları için Kapasite Oluşturma – Teknik Yardım

Program Odaklı Gıda Güvenliği Teknik Yardımı Program Odaklı Gıda Güvenliği Teknik Yardımı

Şirket Yeniden Yapılandırma /Tasfi ye Reformu – Teknik Yardım

Tartışma Arka Plan Notu: Şirket Yeniden Yapılandırma /Tasfi ye Reformu – Teknik Yardım

Program Odaklı Çevresel Sürdürülebilirlik Teknik Yardımı: (i) sektör rekabetçiliği ve AB müktesebatı, (ii) Ulusal Havza Yönetimi


Krizin Etkilerini Değerlendirmeye Yönelik İşletme Anketi – Teknik Yardım

Küresel Ekonomik Krizin Türkiye’deki Şirketler Kesimi Üzerindeki Etkisi - Teknik Yardım

Program Odaklı Belediye Finansmanı - Teknik Yardım (sunulmadı)

KOBİ’lerin Gelişiminin Sağlanması (2011 MY’da sunuldu) İlave Gerçekleşen Ürünler

Ekonomik Yavaşlamanın Sosyal Etkilerinin Değerlendirilmesi

2011 MY

Ülke Ekonomik Memorandumu: Tasarrufl ar ve Sürdürülebilir Büyüme II

Ülke Ekonomik Memorandumu: Tasarrufl ar ve Sürdürülebilir Büyüme II

Program Odaklı Eğitim Program Odaklı Eğitim : Erken Çocukluk Gelişimi

KOBİ’lerin Gelişiminin Sağlanması KOBİ’lerin Gelişiminin Sağlanması

Program Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim 2012 MY’da sunulacak

İŞKUR Mesleki Eğitim Teknik Yardımı İŞKUR Mesleki Eğitim Teknik Yardımı

Program Odaklı Beşeri Gelişim - Teknik Yardım Program Odaklı Beşeri Gelişim - Teknik Yardım



Program Odaklı Gıda Güvenliği Teknik Yardımı Program Odaklı Gıda Güvenliği Teknik Yardımı

İlave Gerçekleşen Ürünler

Şirket Tahvilleri Piyasasının Geliştirilmesi – Öncelikler ve Zorluklar

Türkiye’nin Sağlık Sektöründe Verimlilik ve Maliyet Kısıtları

Finansal Aracılık ve Program Odaklı Operasyonlarda Koruma Önlemleri Politikalarının Uygulanması - Teknik Yardım

Yatırım Ortamı Değerlendirmesi – takip Teknik Yardım TA

Özel Sektörde Fırsat Eşitliğinin Teşvik Edilmesi – Teknik Yardım

Kredi Hattı Etki Değerlendirmesi – Teknik Yardım

75

Bir bakışta Türkiye

Kilit Kalkınma GöstergeleriTürkiye

Avrupa & Orta Asya

ÜstOrtaGelir

(2010)

Nüfus, yıl ortası (milyon)Yüzölçümü (bin kilometrekare)Nüfus artışı (%)Kentsel nüfus (toplam nüfusun %’si)

72.8784 1.369

40423,549

0.364

1,00248,659

0.975

Gayrisafi Milli Gelir (Atlas yöntemi, milyar ABD$)Kişi başına Gayrisafi Milli Gelir (Atlas yöntemi, ABD$)Kişi başına Gayrisafi Milli Gelir (SAGP, uluslararası $)

722,3 9,930

13,500

2,7466,793

12,609

7,5157,502

12,440GSYH artışı (%)Kişi başına GSYH artışı (%)

9.07.6

-5.8 -6.1

-2.6 -3.4

(en son tahmin, 2004–2010)

Yoksulluk oranı, günde 1,25$ bazında (SAGP, %)Yoksulluk oranı, günde 2,00 $ bazında (SAGP, %) Doğumda yaşam beklentisi (yıl)Bebek ölüm oranı (1.000 canlı doğumda)Çocuklarda yetersiz beslenme (5 yaş altı çocukların %’si)

39

72194

49

7019..

..

..7219..

Yetişkin okuryazarlığı, erkek (15+ yaş grubunun %’si)Yetişkin okuryazarlığı, kadın (15+ yaş grubunun %’si) İlköğretimde brüt okullaşma, erkek (yaş grubunun %’si)İlköğretimde brüt okullaşma, kız (yaş grubunun %’si)

9685

10198

9997

10098

9491

111110

İyileştirilmiş su kaynağına erişim (nüfusun %’si)İyileştirilmiş kanalizasyon tesislerine erişim (nüfusun %’si)

9990

9589

9584

Net Yardım Akışları 1980 1990 2000 2010

(milyon ABD$)Net ODA ve resmi yardım 954 1,202 327 1,362En büyük 3 donör (2008 yılında): Avrupa Birliği Kurumları Japonya Fransa

-25

33

-2432465

187144

8

787211155

Yardım (GSMG’in %’si)Kişi başına düşen yardım (ABD$)

1.422

0.822

0.15

0.219

Uzun Vadeli Ekonomik Eğilimler

Tüketici Fiyatları (yıllık %’lik değişim)GSYH zımni defl atörü (yıllık %’lik değişim)

..93.0

60.358.2

54.949.2

8.66.3

Döviz kuru (yıllık ortalama, 1 ABD$ karşılığı)Ticaret haddi endeksi (2000 = 100)

0.096

0.0109

0.6100

1.592

1980-1990 1990-2000 2000-2010(ortalama yıllık artış, %)

Nüfus, yıl ortası (milyon)GSYH (milyon ABD$)

44.1 68,789

54.1 150,676

63.6266,568

72.8735,657

2.05.3

1.63.9

1.34.7

(GSYH’nin Yüzdesi)TarımSanayi İmalatHizmetler

26.5 23.8 17.3 49.7

18.132.222.749.8

11.331.522.557.2

9.626.717.763.8

1.27.27.35.2

1.34.74.74.0

1.65.25.15.0

Hanehalkı nihai tüketim harcamasıGenel yönetim nihai tüketim harcamasıGayrisafi sermaye oluşumu

77.0 11.6 18.2

68.711.024.5

70.511.720.8

71.314.319.9

..

..

..

3.54.64.7

5.04.16.7

Mal ve Hizmetler ihracatıMal ve Hizmetler ithalatıGayrisafi tasarruf

5.211.9

..

13.417.6

..

20.123.1

..

21.126.6

..

..

..

..

11.110.8

..

5.88.2..

Not: İtalik olarak verilen rakamlar, belirtilenler dışındaki yıllar içindir. 2010 verileri ön verilerdir. Grup verileri 2009 yılına aittir. “..” verinin mevcut olmadığını gösterir.a. Yardım verileri 2009 yılına aittir.

Development Economics, Development Data Group (DECDG).

2/7/12

Ek A2

95 05

76

Ödemeler ve Ticaret Dengesi 2000 2010(milyon ABD$)Toplam mal ihracatı (fob) 27,775 113,883Toplam mal ithalatı (cif) 54,503 185,544Net mal ve hizmetler ticareti -10,682 -41,410

Cari işlemler dengesi -9,823 -47,101 GSYH’nin yüzdesi olarak -3.7 -6.4

İşçi dövizleri ve çalışan tazminatları (alındılar) 4,560 948

Rezervler, altın dahil 26,106 85,961

Merkezi Hükümet Maliyesi

(GSYH’nin %’si olarak)Cari gelir (hibeler dahil) 18.1 22.2 Vergi geliri 15.9 19.1Cari gider 26.5 22.5

Genel fazla/açık -8.0 -3.2

En yüksek marjinal vergi oranı (%) Bireysel 45 35 Kurumsal 33 20

Dış Borç ve Kaynak Akışları

(milyon ABD$)Kullanılan ve ödenmeyen toplam borç 116,646 293,872Toplam borç servisi 20,684 58,688Borç hafi fl etme (HIPC, MDRI) - -

Toplam borç (GSYH’nin yüzdesi) 43.8 39.9Toplam borç servisi (ihracatın %’si) 39.0 36.6

Yabancı doğrudan yatırım (net giriş) 982 7,955Portföy sermayesi (net giriş) 489 2,827

Özel Sektör Gelişimi 2000 2010

İş kurmak için gereken zaman (gün) - 6İş kurma maliyeti (Kişi başı GSMG’nin %’si) - 17.2Mülkiyet tescili için gereken zaman (gün) - 6

İş yapmanın önündeki başlıca engeller 2000 2010 (ankete katılan yöneticilerin yüzdesi) Vergi oranları .. 37.6 Ekonomik ve düzenleyici politik belirsizliği .. 31.1

Borsa değeri (GSYH’nin %’si) 26.1 41.7Banka sermaye-aktif oranı (%) 6.1 13.4

Teknoloji ve Altyapı 2000 2009

Asfalt yol (toplamın %’si) 34.0 ..Sabit hat ve mobil telefon aboneleri (100 kişide) 52 106İleri teknoloji ihracatı (imalat ürünleri ihracatının %’si) 4.9 1.9

Çevre

Tarım arazisi (toplam arazi alanının %’si) 53 51Orman alanı (toplam arazi alanının yüzdesi) 13.2 14.7Milli koruma alanları (toplam arazi alanının yüzdesi) .. ..

Kişi başına düşen tatlı su kaynağı (m3) 3,319 3,109Tatlı su çekimi (milyar m3) 42.0 ..

Kişi başına CO2 salımı (mt) 3.2 4.0

Birim enerji tüketimi başına GSYH (kg petrol eşdeğeri başına 2005 SAGP $) 8.2 9.1

Kişi başına enerji tüketimi (kg petrol eşdeğeri) 1,149 1,232

Dünya Bankası Grubu portföyü 2000 2009

(milyon ABD$)

IBRD Toplam Kullanılan ve Ödenmeyen Borç 3,634 9,769 Kullanımlar 1,291 2,281 Anapara geri ödemeleri 486 662 Faiz ödemeleri 237 304

IDA Toplam Kullanılan ve Ödenmeyen Borç 101 48 Kullanımlar 0 0 Toplam borç servisi 7 6

IFC (mali yıl) Toplam kullanılan ve ödenmeyen portföy 1,089 1,914 IFC’nin kendi hesabı 619 1,305 Kullanımlar - IFC’nin kendi hesabına 110 140 Portföy satışları, ön ödemeler ve geri ödemeler - IFC’nin kendi hesabına 96 107

MIGA Brüt yükümlülük 195 612 Yeni garantiler 0 0

Not: İtalik olarak verilen rakamlar, belirtilenler dışındaki yıllar içindir. 2010 verileri ön verilerdir. 2/7/12”..” verinin mevcut olmadığını gösterir. “–” gözlemin geçerli olmadığını gösterir.


Ek A2

77

Binyıl Kalkınma Hedefl eri

1990 ile 2015 arasında ulaşılacak bazı hedefl er(tahminler gösterilen tarihe en yakındır, +/- 2 yıl) TürkiyeHedef 1: Aşırı yoksulluk ve yetersiz beslenme oranlarının yarıya indirilmesi 1990 1995 2000 2009Yoksulluk oranı, günde 1,25$ bazında (SAGP, nüfusun %’si) .. 2,1 <2 2.7Yoksulluk oranı, ulusal yoksulluk sınırı (nüfusun yüzdesi) .. .. 27.0 18.1En yoksul beşte birlik kesimin gelir veya tüketim payı (%) .. 5,8 5,6 5,7Yetersiz beslenme prevalansı (5 yaş altı çocukların %’si) .. 9,0 7,0 ..

Hedef 2: Çocukların ilköğretimi tamamlamalarının sağlanmasıİlköğretimde okullaşma (net, %) 90 89 92 95İlköğretim tamamlama oranı (ilgili yaş grubunun %’si) 88 89 .. 93Ortaöğretimde okullaşma (brüt, %) 47 57 70 92Gençlik okuryazarlık oranı (15-24 yaş grubunun yüzdesi) 93 .. .. 98

Hedef 3: Eğitimde cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi ve kadınların yetkinleştirilmesiİlk ve orta öğretimde kızların erkeklere oranı (%) 81 81 83 93Tarım dışı sektörde istihdam edilen kadınlar (tarım dışı istihdamın yüzdesi) 16 17 19 22Kadınların mecliste sahip olduğu sandalye sayısının oranı (%) 1 2 4 9

Hedef 4: 5 yaş altı ölüm oranının üçte iki oranında azaltılması5 yaş altı ölüm oranı (1.000 kişide) 84 62 42 20Bebek ölüm oranı (1.000 canlı doğumda) 69 52 36 19Kızamığa karşı bağışıklıklandırma (aşılanan bir yaş grubunun oranı, %) 78 65 87 97

Hedef 5: Anne ölüm oranını dörtte üç oranında azaltmakAnne ölüm oranı (modellenmiş tahmin, 100.000 canlı doğumda) 68 51 39 23Uzman sağlık personeli eşliğinde doğum (toplamın yüzdesi) .. 76 81 95Doğum Kontrol Prevalansı (15-49 yaş kadınların yüzdesi) 63 63 64 73

Hedef 6: HIV/AIDS ve diğer önemli hastalıkların durdurulması ve yayılımının tersine çevrilmesiHIV prevalansı (15-49 yaş grubunun yüzdesi) 0,1 0,1 0,1 0,1Tüberküloz insidansı (100.000 kişide) 58 58 46 29DOTS kapsamında tespit edilen tüberküloz vakaları (%) 75 65 59 77

Hedef 7: Temel ihtiyaçlara sürdürülebilir erişimi olmayan kişilerin oranının yarıya indirilmesiİyi su kaynağına erişim (nüfusun yüzdesi) 85 89 93 99İyi sanitasyon olanaklarına erişim (nüfusun yüzdesi) 84 85 87 90Orman arazisi (toplam arazi alanının yüzdesi) 12,6 .. 13,2 14,7Milli koruma alanları (toplam arazi alanının yüzdesi) .. .. .. ..CO2 salımı (kişi başına metrik ton) 2,7 2,9 3,2 4,0Birim enerji kullanımı başına GSYH (her bir kg petrol eşdeğeri için, sabit 2005 SAGP, $) 8,3 8,3 8,2 9,1

Hedef 8: Kalkınma için küresel ortaklığın geliştirilmesiSabit telefon hattı aboneleri (100 kişide) 12,2 21,4 27,7 22,1Cep Telefonu Aboneleri (100 kişide) 0,1 0,7 24,3 83,9İnternet kullanıcıları (100 kişide) 0,0 0,1 3,8 35,3Kişisel bilgisayarlar (100 kişide) 0,5 1,5 3,8 6,1

Not: İtalik olarak verilen rakamlar, belirtilenler dışındaki yıllar içindir. “..” verinin mevcut olmadığını gösterir. 3.1.12


Ek A2

78

Türkiye - Banka Portföy Performans ve Yönetiminin Seçilen Göstergeleri* Ocak 2012 itibariyle

Gösterge 2009 2010 2011 2012 f

Portföy DeğerlendirmesiUygulamadaki Proje Sayısı a 21 18 16 14Ortalama Uygulama Süresi (yıl) b 3.2 3.8 4.7 5.3Sorunlu Projelerin Yüzdesi -sayıya göre a, c 23.8 16.7 6.3 7.1Sorunlu Projelerin Yüzdesi -miktara göre a, c 21.8 13.3 5.9 1.9Risk altındaki projelerin yüzdesi -sayıya göre a, d 23.8 16.7 6.3 7.1Risk altındaki projelerin yüzdesi -miktara göre a, d 21.8 13.3 5.9 1.9Kullandırım Oranı (%) e 22.3 26.4 31.0 21.6Portföy Yönetimi Yıl içinde JPPR (evet/hayır) Evet Evet Evet EvetDenetleme Kaynakları (toplam, ABD$, 000) 2,485 2,627 2,336 508Ortalama Denetleme (ABD$, 000 / proje) 92 109 117 32

Açıklayıcı Bilgiler 1980 MY’dan bu yana

Son BeşMY

IEG tarafından değerlendirilen projeler-sayıya göre 127 14IEG tarafından değerlendirilen projeler-miktara göre (milyon ABD$) 17,505.8 2,998.9

IEG tarafından U veya HU olarak derecelendirilen proje yüzdesi – sayıya göre 25.8 7.7

IEG tarafından U veya HU olarak derecelendirilen proje yüzdesi – miktara göre 23.1 9.4

Notlar:a. Portföy Yönetimi Yıllık Raporunda gösterildiği gibi (cari MY dışında).b. Banka’nın ülke portföyündeki projelerin ortalama yaşı. c. Kalkınma amaçları (DO) ve/veya uygulamadaki ilerleme (IP) bakımından U/HU olarak derecelendirilen projelerin yüzdesid. Yıl içindeki kullandırımların, yıl başında Banka’nın portföyündeki kullandırılmayan bakiyeye oranı: Sadece yatırım projeleri. e. Portföy Geliştirme Programında tanımlandığı gibi. f. 2012 MY rakamları eksik mali yılı temsil etmektedir. * Tüm aktif projeleri ve mali yıl içinde portföyden çıkan projeleri de içeren Kullandırım Oranı dışında, tüm göstergeler

Portföydeki aktif projeler içindir.

Ek B2

79

Türkiye – Gösterge IBRD Kredi Programı Şubat 2012 itibariyle

StratejikAmaç Proje Adı

IBRDMilyonABD$

StratejikÖdüller(Y/O/D)

UygulamaRiskleri(Y/O/D)

2012 MY Projeleri 1,100

SA1, SA3SA3

Üçüncü Program Odaklı Çevresel Sürdürülebilirlik ve Enerji Sektörü DPLÖzel Sektör Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Ek Finansman

600500

YO

DO

2013 MY Projeleri 1,300

SA1SA3SA1SA2

Program Odaklı DPL - Büyüme, Rekabetçilik ve İstihdamÖzel Sektör Enerji VerimliliğiKOBİ’lerin Finansmana Erişimi (Gıda Güvenliği)Sağlık ProjesiDiğer (tahsis edilecek)

600200200200100

YOOY

DOOD

2014-2015 MY Proje Temaları 2,050

SA1SA1SA2SA3

DPL - daha sonra belirlenecek Finansmana Erişim Alanı: KOBİ veya İhracatçılar Eğitim/İstihdam Alanları Sürdürülebilir Şehirler/Afet/Su Havzası/Enerji Alanları

350

1,700

YOYO

DODO

Notlar:Son yıllara ait program CPS İlerleme Raporu yoluyla belirlenecek.Stratejik Amaçlar (SA)SA1 Rekabetçiliğin ve İstihdamın Arttırılması SA2 Eşitliğin ve Kamu Hizmetlerinin İyileştirilmesi SA3 Sürdürülebilir Kalkınmanın Derinleştirilmesi Stratejik Ödüller ve Uygulama Riskleri Y: Yüksek; O: Orta; D: Düşük

Ek B3

80

Türkiye - IFC Yatırım Operasyonları ProgramıOcak 2012 itibariyle

2009 2010 2011 2012*Orijinal Taahhütler (milyon ABD$)

IFC ve Katılımcılar 351.7 437.4 1,246.4 227.2Sadece IFC’nin kendi hesabına 351.7 427.4 459.1 227.2

Sektörlere göre Orijinal Taahhütler (%) - Sadece IFC hesabıKonaklama ve Turizm Hizmetleri 3.9Tarım ve Ormancılık 2.8Toplu Yatırım Araçları 3.2Elektrik Enerjisi 20.3 17.5 35.9Finans ve Sigortacılık 4.0 64.8 55.1 100.0Yiyecek ve İçecek 3.6Sağlık 5.4Sanayi ve Tüketici Ürünleri 5.3Metal Dışı Maden Ürünleri İmalatı 16.5Birincil Metaller 8.5 0.6Kağıt ve Selüloz 11.4Nakliye ve Depolama 22.2 4.7Temel Kamu Hizmetleri 14.2

100.0 100.0 100.0 100.0

Yatırım Araçlarına göre Orijinal Taahhütler (%) - Sadece IFC hesabıSermaye 2.9 15.8 9.4 1.4Garanti 4.0 5.1 8.4 43.6Kredi 71.8 76.7 71.3 55.0Kredi Benzeri 21.3 2.3 10.9 0.0

100.0 100.0 100.0 100.0* Veriler 01 Ocak 2012 itibariyledir.

Ek B3

81

Türkiye – Gösterge Niteliğindeki Kredi Dışı Hizmetlerin Özeti Şubat 2012 itibariyle

Devam Eden ve Planlanan Faaliyetler TamamlamaMY

HedefKitle Amaç

Ekonomik ve Sektör Çalışması (ESW)Ticaret ile ilgili Ülke Ekonomik Memorandumu 1 MY12 G, B, P, O KG, PD, PSProgram Odaklı Sağlık 1: Aile Hekimliği MY12 G, D, B, P KG, PD, PSProgram Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim 3 - Ulaştırma PER MY12 G, B, P, O KG, PDProgram Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim 4 - Genel PER MY12 G, B, P, O KG, PDProgram Odaklı Eğitim: Finansman ve Hesap Verebilirlik 1 MY12 GD, B, P KG, PD, PSRio+20/Daha Temiz Üretim MY12 G, D, B, P KG, PD

Sürdürülebilir Şehirler 1 MY12 G, D, B, P KG, PD, PSTicaret ile ilgili Ülke Ekonomik Memorandumu 2 MY13 G, B, P, O KG, PD, PSYeni Ülke Ekonomik Memorandumu (CEM) (daha sonra belirlenecek) MY13 G, B, P, O KG, PD, PSProgram Odaklı Sağlık 2: İlaç MY13 G,D, B, P KG, PD, PSProgram Odaklı Kamu Harcama ve Mali Yönetim 4 - devamı MY13 G, B, P, O KG, PD, PSProgram Odaklı İstihdam 1: İş Döngüsü Yoluyla İşgücü Piyasalarının Yönetilmesi MY13 G, D, B, P KG, PD, PSProgram Odaklı İstihdam 2: Beceri Seviyesi Düşük Gençlerin ve Kadınların Aktivasyonu MY13 G, D, B, P KG, PD, PSProgram Odaklı Eğitim: Finansman ve Hesap Verebilirlik 2 MY13 GD, B, P KG, PD, PSSürdürülebilir Şehirler 2 MY13 G, D, B, P KG, PD, PSProgram Odaklı İstihdam 3: İşgücü Hareketliliği MY14 G, D, B, P KG, PD, PS

Teknik Yardım (TY)Program Odaklı İnsani Gelişim 1 MY12 G PS, KGFinansal Okuryazarlık MY12 G, O PSGıda Güvenliği Program Odaklı TY MY12 G PSUlusal Su Havzaları Yönetimi MY12 G PSFinansal Sektörün Geliştirilmesi 1 MY12 G, O PSYatırım Ortamı ve Rekabetçilik - Bölgesel Yatırım Ortamı Değerlendirmeleri dahil MY12 G KG, PSUlusal Afet Riski Azaltma MY12 G PSÖzel Sektörde Cinsiyet Eşitliği 1 MY12 O PSKİT’lerde Yönetişim MY12 G KGÖzel Sektörde Cinsiyet Eşitliği 2 MY13 O PSProgram Odaklı İnsani Gelişim 2 MY13 G PS, KGEnerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji MY13 G, O PS

Etki DeğerlendirmeİŞKUR’un Meslekli Eğitim Programları için Etki Değerlendirmesi MY12 G PS, KG

Türkiye’yi Önemli Ölçüde Kapsayan Bölgesel AAA ÇalışmalarıMaşrek Elektrik Şebekelerinin Senkronizasyonu için Beklentilerin ve Yol Haritasının Değerlendirilmesi Daha Sonra G, B, P KG, PD, PSBölgesel Ticaret - Türkiye, Kafkaslar ve Maşrek Bölgesinde Ekonomik Entegrasyon MY13 G, D, B, P KG, PD, PS

Notlar:Son yıllara ait program CPS İlerleme Raporu yoluyla belirlenecek.En son tamamlananların bir listesi için CPS Tamamlama Raporuna bakınız (Ek 3))Hedef Kitle: Hükümet (G); Donör (D); Dünya Bankası Grubu (B); Kamuoyu (P); Diğer (O)Amaç: Bilgi Üretimi (KG); Kamuoyu Tartışması (PD); Sorun Çözme (PS)

Ek B4

82

Türkiye’nin Sosyal Göstergeleri

Son Tek Yıl Aynı bölge/gelir grubu

1980-85 1990-95 2003-10 Avrupa &Orta Asya

Üst - OrtaGelir

NÜFUSToplam Nüfus, yıl ortası(milyon) 50.7 61.2 73.7 404.2 1,001.7 Büyüme oranı (%, dönemin yıllık ortalaması) 2.5 1.7 1.3 0.2 0.9Kentsel Nüfus(nüfusun %’si) 53.0 62.1 76.3 64.0 74.9Toplam doğum oranı (kadın başına doğum) 3.6 2.7 2.1 1.8 2.0

YOKSULLUK (Nüfusun %’si)

Ulusal kişi endeksi .. .. 18.1 .. .. Kentsel kişi endeksi .. .. 8.9 .. .. Kırsal kişi endeksi .. .. 38.7 .. ..GELİRKişi başına düşen GSMH (ABD$) 1,250 2,720 8,720 6,793 7,502Tüketici fi yatları endeksi (2000=100) 0 2 141 141 127Gıda fi yatları endeksi (2000=100) 0 6 336 .. ..GELİR/TÜKETİM DAĞILIMIGini endeksi .. 49.0 41.5 .. ..En düşük 1/5’lik kesim (gelir veya tüketimin %’si) .. 4.9 5.6 .. ..En yüksek 1/5’lik kesim (gelir veya tüketimin %’si) .. 54.9 47.6 .. ..SOSYAL GÖSTERGELERKamu Harcaması Sağlık (GSYH’nin %’si) .. 1.8 6.1 3.9 3.8 Eğitim (GSYH’nin %’si) 1.8 2.3 4.0 4.1 4.3İlköğretimde net okullaşma oranı (yaş grubunun %’si) Toplam 85 89 98 92 93 Erkek .. 92 98 93 93 Kız .. 86 98 92 92İyileştirilmiş su kaynağına erişim (nüfusun %’si) Toplam .. 89 99 95 95 Kentsel .. 95 100 98 98 Kırsal .. 79 96 89 86Aşılama Oranı (12-33 aylık çocukların %’si) Kızamık 61 65 97 96 93 DPT 55 67 96 95 93Çocuklarda yetersiz beslenme (5 yaş altı çocukların %’si) .. 9 4 .. ..Doğumda ortalama yaşam beklentisi (yıl) Toplam 62 68 74 70 72 Erkek 60 65 72 66 69 Kız 64 70 77 75 75Ölüm Oranı Bebek (1.000 canlı doğumda) 85 52 19 19 19 5 yaş altı (1.000 çocukta) 107 62 20 21 22 Yetişkin (15-59) Erkek (1.000 kişide) .. .. 149 286 201 Kadın (1.000 kişide) .. .. 83 123 122 Anne (modellenmiş, 100.000 canlı doğumda) .. 70 23 32 82Uzman sağlık personeli eşliğinde doğum (%) .. 76 95 97 96

Not: 0 veya 0.0, sıfır veya gösterilen birimin yarısından az anlamına gelir. Net okullaşma oranı: ISCED76’dan ISCED97’ye geçiş sebebiyle 1997 ile 1998 arasında seride kesinti var. Aşılama: birinci yaş öncesinde veya anketten önce herhangi bir zamanda aşılanan 12-23 aylık çocukları kapsar.

Dünya Kalkınma Göstergeleri veri tabanı, Dünya Bankası – 15 Nisan 2011.

Ek B5

83

Türkiye – Kilit Ekonomik Göstergeler

Gerçekleşme Tahmin Projeksiyon

Gösterge 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013Ulusal hesaplar (GSYH’nin %’si olarak)Gayrisafi Yurtiçi Hasılaa 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Tarım 11 10 9 9 9 10 9 9 9 Sanayi 29 29 28 28 26 27 27 28 28 Hizmetler 61 62 63 64 65 64 64 63 63Toplam Tüketim 84 83 84 83 86 86 86 83 83Gayrisafi yurt içi sabit yatırım 21 22 22 20 17 19 22 22 22 Kamu yatırımı 3 3 3 3 3 4 2 2 2 Özel yatırım 18 19 18 17 14 15 20 20 20İhracat (GNFS)b 22 23 22 24 23 21 22 24 25İthalat (GNFS) 25 28 27 28 24 27 31 30 30Gayrisafi yurt içi tasarruf 16 17 16 17 14 14 14 17 17Gayrisafi milli tasarruf c 16 16 16 16 13 14 13 15 15Memorandum kalemleriGayrisafi yurt içi hasıla 482,980 529,936 647,851 735,190 615,722 735,657 791,516 839,788 898,654(cari fi yatlarla, milyon ABD$)Kişi başına GSMH (ABD$, Atlas yöntemi) 6,480 7,460 8,440 9,280 9,050 9,990 10,470 11,016 11,511Reel yıllık büyüme oranları (%, 87 fi yatlarından hesaplanmıştır)Gayrisafi yurt içi hasıla, piyasa fi yatları ile 8,4 6,9 4,7 0,7 -4,8 9,0 8,0 2,9 4,0 Gayrisafi yurt içi gelir 8,3 5,7 5,1 -0,1 -4,3 8,3 6,6 2,3 4,4Reel yıllık büyüme oranları (%, 87 fi yatlarından hesaplanmıştır) Gayrisafi yurt içi hasıla, piyasa fi yatları ile 7,0 5,5 3,3 -0,7 -6,0 7,6 6,7 2,3 3,0 Toplam tüketim 5,7 3,7 4,2 -1,4 -2,3 4,7 6,0 1,9 2,8 Özel tüketim 6,4 3,3 4,1 -1,6 -3,5 5,4 5,9 1,8 2,6Ödemeler Dengesi (milyon ABD$) İhracat (GNFS)b 105,122 119,161 144,291 175,871 143,113 155,371 182,473 196,324 221,206 Mal, FOB 78,365 93,612 115,361 140,800 109,647 120,902 143,491 147,301 162,433 İthalat (GNFS)b 122,941 146,606 177,860 211,581 151,214 -196,781 253,638 250,135 271,702 Mal, FOB 111,445 134,669 162,213 193,821 134,497 177,347 232,897 242,252 264,193 Kaynak Dengesi -17,819 -27,445 -33,569 -35,710 -8,101 -41,410 -71,165 -53,811 -50,496 Net cari transferler 1,454 1,908 2,243 2,113 2,299 1,448 1,734 7,797 7,310 Cari işlemler dengesi -22,204 -32,193 -38,434 -41,959 -13,991 -47,101 -77,157 -63,745 -65,992 Net özel yabancı doğrudan yatırım 8,967 19,261 19,941 16,955 6,858 7,629 13,440 12,954 16,448 Uzun vadeli krediler (net) 12,856 28,609 26,824 22,624 -10,302 11,226 2,839 25,515 26,644 Resmi -652 705 1,445 2,274 3,123 3,832 782 386 -506 Özel 13,507 27,903 25,379 20,350 -13,425 7,394 2,057 25,129 27,150 Diğer sermaye (net, hata ve atlamalar dahil) 18,228 -9,563 -299 1,323 17,546 42,225 59,089 25,735 25,822 Rezervlerde değişimd -17,847 -6,114 -8,032 1,057 -111 -13,979 1,789 -459 -2,922Memorandum kalemleriKaynak dengesi (GSYH’nin %’si) -3,7 -5,2 -5,2 -4,9 -1,3 -5,6 -9,0 -6,4 -5,6Reel yıllık artış oranları ( 1987 fi yatları) Mal ihracatı (FOB) 9,7 12,4 11,3 6,6 -7,8 6,3 1,0 16,2 13,1 Birincil .. .. 7,3 16,4 21,1 -4,8 -6,4 6,4 7,0 İmalatçılar .. .. 11,8 5,2 -12,1 8,6 3,2 18,1 14,3 Mal İthalatı (CIF) 11,9 10,0 11,1 -1,0 -13,3 21,3 12,1 5,1 14,5

(devam ediyor)

Ek B6

84

Türkiye – Kilit Ekonomik Göstergeler(devamı)


Gösterge 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kamu Maliyesi (GSYH’nin %’si, piyasa fi yatları ile)e

Cari gelir 32,9 34,8 33,6 32,9 34,6 35,4 36,9 36,4 36,5

Cari gider 33,0 33,4 33,8 34,6 40,1 38,3 38,1 37,4 37,2

Cari işlemler fazlası (+) veya açığı (-) -0,1 1,4 -0,2 -1,7 -5,5 -2,9 -1,2 -1,0 -0,7

Sermaye gideri 2,2 2,4 2,0 2,5 2,7 3,4 3,6 3,6 3,5

Dış fi nansman -0,3 -0,1 -0,3 0,4 0,6 0,7 3,2 2,9 3,3

Parasal Göstergeler

M2/GSYH 41,1 43,3 45,6 49,9 56,4 57,8 57,8 57,8 57,8

M2 Artışı (%) 38,5 23,0 17,0 23,4 13,3 18,9 19,9 10,2 10,3

Özel sektör kredi artışı / 73,7 115,8 81,9 76,4 41,3 88,3 89,5 84,4 84,9

Toplam kredi artışı (%)

Fiyat Endeksleri (1987 = 100)

Mal ihracatı fi yat endeksi 123,6 128,0 144,3 166,6 139,8 146,6 170,0 162,0 156,9

Mal ithalatı fi yat endeksi 124,1 134,9 147,9 177,5 142,8 155,0 177,2 171,3 163,1

Mal ticaret haddi endeksi 99,7 94,9 97,6 93,9 97,9 94,6 95,9 94,6 96,2

Reel döviz kuru (ABD$/YPB) 114,0 112,9 122,0 123,0 114,7 127,3 130,6 128,9 127,3

Reel Faiz Oranları

Tüketici Fiyatları Endeksi (% değişim) 8,2 9,6 8,7 10,4 6,3 8,6 12,4 7,0 5,2

GSYH defl atörü (% değişim) 7,1 9,3 6,2 12,0 5,3 6,3 11,0 7,5 5,0

a. Faktör maliyetinde GSYH b. “GNFS”: “mallar ve faktör dışı hizmetler.”c. Resmi sermaye hibeleri hariç olmak üzere net karşılıksız transferleri içerir.d. IMF kaynakları kullanımı dahil.e. Konsolide merkezi hükümet.f. “YPB”: Yerel Para Birimi. ABD$/YPB oranındaki artış değerlenmeyi gösterir.Yuvarlamalar sebebiyle yüzdeler toplandığında tam 100 sonucunu vermeyebilir..

Ek B6

85Ek B7

Türkiye – Kilit Risk Göstergeleri


Gösterge 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kullanılan ve Ödenmemiş 169,919 207,736 249,478 280,367 268,374 289,387 327,140 356,286 383,932

Toplam Borç (TDO) (milyon ABD$)a

Net kullandırım (milyon ABD$)a 9,316 27,811 36,149 26,487 -10,408 -688 1,598 22,995 20,778

Toplam Borç Servisi (TDS) 36,803 40,070 48,685 53,798 58,789 55,703 48,212 45,110 33,357

(milyon ABD$)a

Borç ve borç servisi göstergeleri %

TDO/MHİ b 155.0 166.6 164.2 152.2 179.9 180.4 180.6 177.7 169.1

TDO/GSYH 35.2 39.2 38.5 38.1 43.6 39.3 41.3 42.8 43.1

TDS/XGS 33.6 32.1 32.0 29.2 39.4 34.7 26.6 22.5 14.7

İmtiyazlı/TDO 2.5 2.1 2.4 2.6 3.3 3.4 3.3 3.4 3.3

IBRD risk göstergeleri (%)

IBRD Borç Servisi/kamu Borç Servisi 4.7 6.0 6.0 6.4 7.8 6.6 6.7 6.7 7.5

Tercih Edilen kreditör BS/kamu 47.1 51.0 40.9 25.3 19.7 29.4 33.1 27.6 20.8

BS (%) c

IBRD BS/MHİ 0.9 0.9 0.7 0.5 0.6 0.5 0.5 0.5 0.5

IBRD TDO (milyon ABD$) d 5,829 6,854 7,541 8,046 9,769 11,563 11,835 12,259 12,891

Garantilerin şimdiki

değeri (milyon ABD$)

IBRD portföyünün payı (%) 5 6 7 7 9 11 12 12 12

IDA TDO (milyon ABD$)d 71 65 59 54 48 42 36 31 26

IFC (milyon ABD$)f 1,058 1,274 1,417 1,875 1,970 2,122 2,507 2,866 3,185

Krediler 853 1,082 929 1,292 1,403 1,329 1,600 1,896 2,196

Sermaye ve sermaye benzeri /c 205 192 488 584 567 793 907 969 989

MIGA

MIGA garantileri (milyon ABD$) 135 135 135 672 612 667 953

a. Kamu borçlarını ve devlet garantili borçları, özel garantisiz borçları, IMF kredileri kullanımını, ve net kısa vadeli sermayeyi içerir.b. “MHİ” işçi dövizleri de dahil olmak üzere mal ve hizmet ihracatı anlamına gelir.c. Tercih edilen kreditörler IBRD, IDA, bölgesel çok tarafl ı kalkınma bankaları, IMF, ve Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) olarak tanımlanmıştır.d. Garantilerin şimdiki değerini içerir e. Sermaye ve sermaye benzeri kredileri ve sermaye araçlarını içerir. f. IFC’nin Taahhüt Edilen Portföyü, MY sonu itibariyle dünya ve bölge proje tahsislerine göre düzeltilmiştir.

86Ek

B8

Türk

iye

– O

pera

syon

lar P

ortf

öyü

(IBR

D/I

DA

ve

Hib

eler

)O

cak

2012

itib

ariy

le

Kap

anan

Pro

jele

r

168

IBR

D/I

DA

a/M

ilyon

ABD

$

Topl

am K

ulla

ndır

ılan(

Akt

if)3,

189.

2

ger

i öde

nen

167.

3To

plam

Kul

land

ırıla

n (K

apal

ı)10

,718

.2

ger

i öde

nen

6,15

1.3

Topl

am K

ulla

ndır

ılan

(Akt

if+ K

apal

ı)13

,907

.4

ger

i öde

nen

6,31

8.6

Topl

am K

ulla

nılm

ayan

(Akt

if)2,

414.

5To

plam

Kul

lanı

lmay

an (K

apal

ı)6.

2To

plam

Kul

lanı

lmay

an (A

ktif+

Kap

alı)

2,42

0.7

Akt

if P

roje

ler

Son

PSR

Den

etle

me N

otu

Orij

inal

Tut

ar, M

ilyon

ABD

$Be

klen

en v

e Ger

çekt

enK

ulla

ndırı

mla

rA

rası

ndak

i Far

k /b

Proj

e Kod

uPr

oje A

dıK

alkı

nma

Am

açla

rıU

ygul

amad

aki

İlerle

me

Mal

i Yıl

IBRD

IDA

HİB

Eİp

tal

Kulla

nıl

may

an.

Orij

.Re

vize

P070

950

Ana

dolu

Su

Hav

zala

rı R

ehab

ilita

syon

SS

2004

20.0

4.3

0.7

3.8

P075

094

Ana

dolu

Su

Hav

zala

rı R

ehab

ilita

syon

(GEF

)S

S20

047.

00.

70.

3P0

8188

0Be

ledi

ye H

izm

etle

riS

S20

0551

5.0

257.

9-0

.550

.7P0

7732

8D

emir

yolla

rı Y

enid

en Y

apıla

ndır

ma

MS

MS

2005

184.

769

.161

.154

.1P0

6614

9O

rta

Öğr

etim

MS

MU

2005

104.

035

.931

.831

.8P0

7835

9İs

tanb

ul D

epre

m R

iski

ni A

zaltm

a ve

Aci

l Dur

um H

azır

lıkS

S20

0555

0.0

188.

66.

720

.3P0

9376

5G

az S

ektö

rü G

eliş

tirm

eM

SM

S20

0632

5.0

243.

020

6.3

P082

822

KO

Bİ’le

r içi

n Fi

nans

man

a Er

işim

SS

2006

696.

99.

1-4

50.3

-311

.6P0

9680

1El

ektr

ik D

ağıtı

m R

ehab

ilita

syon

MS

MS

2007

269.

417

7.4

129.

6P1

0628

4Ta

pu v

e K

adas

tro

Mod

erni

zasy

onM

SM

S20

0820

3.0

134.

812

4.6

P096

858

Dör

dünc

ü İh

raca

t Fin

ansm

anı A

racı

lık K

redi

si (E

FIL

IV)

SS

2008

900.

035

6.9

-94.

9P1

0217

2Sa

ğlık

ta D

önüş

üm v

e So

syal

Güv

enlik

Ref

orm

u (A

PL2)

SS

2009

75.1

50.4

5.2

P112

578

Öze

l Sek

tör Y

enile

nebi

lir E

nerji

ve

Ener

ji V

erim

liliğ

iH

SS

2009

1,00

0.0

529.

1-2

21.9

P118

308

KO

Bİ’le

r içi

n Fi

nans

man

a Er

işim

-IIS

S20

1050

0.0

177.

3-2

14.4

P110

841

Gün

eydo

ğu A

vrup

a En

erji

Topl

uluğ

u (E

CSE

E) A

PL6

SS

2011

220.

018

4.3

Gen

el S

onuç

5,56

3.1

7.0

4.3

2,41

5.2

-412

.6-1

54.8

a/ K

ulla

ndır

ım v

erile

ri a

yın

ilk h

afta

sını

n so

nund

a gü

ncel

lenm

ekte

dir.

b/ B

ugün

e ka

dar h

edefl

ene

n ku

lland

ırım

lar e

ksi d

eğer

lend

irm

e za

man

ında

tahm

in e

dild

iği ş

ekliy

le b

ugün

e ka

dar g

erçe

kleş

en k

ulla

ndır

ımla

r.

87Ek

B8

Türk

iye

- IFC

: Taa

hhüt

Edi

len

ve K

ulla

ndır

ılan-

Öde

nmem

iş Y

atır

ım P

ortf

öyü

Oca

k 20

12 it

ibar

iyle

(Mily

on A

BD$)

Taah

hüt

Kur

uluş

Taah

hüt E

dile

nK

ulla

ndır

ılan

ve Ö

denm

emiş

Mal

i Yıl

Kıs

a A

dıK

redi

Serm

aye

**Se

rmay

e Ben

zeri

*GT/

RM

Kat

ılım

cıK

redi

Serm

aye

**Se

rmay

e Ben

zeri

*GT/

RM

Kat

ılım

cı20

08A

KO

19.0

19.0

2003

/04/

10/

11A

kban

k15

0.0

150.

020

10A

kene

rji65

.010

.065

.010

.019

99/2

011/

12

Alte

rnat

ifban

k25

.050

.025

.050

.020

08A

rkas

Gro

up19

.41.

519

.420

09/1

0A

ssan

Alu

min

yum

19.7

24.3

10.0

19.7

24.3

10.0

2008

Ata

teks

25.0

25.0

2006

/07

Ave

a30

.960

.430

.960

.420

01/2

007

Banv

it25

.025

.020

08D

elta

Pet

role

um36

.036

.020

11D

eniz

Bank

AS

65.9

65.9

2008

/201

1En

erjis

a29

3.8

1,14

6.4

0.0

206.

151

4.5

2010

Eura

sia

Cap

ital

13.2

1.9

1997

/98/

2006

/ 10

Fina

ns L

easi

ng46

.446

.411

/12/

2007

Fina

nsba

nk A

.S.

142.

614

2.6

2002

Gun

kol

4.6

0.0

4.6

0.0

2009

IZG

AZ

43.5

43.5

6/7/

2005

Inte

rcity

0.9

0.9

2009

Ista

nbul

MM

I56

.356

.320

07/

08/

09K

ucuk

calik

17.3

17.3

1991

/199

8/20

06K

ula

5.2

5.2

2009

May

See

d7.

27.

220

04M

etek

san

Sist

em1.

71.

719

98/2

002/

06/0

9M

oder

n K

arto

n35

15.0

2.0

3515

.02.

019

92N

ASC

O0.

00.

020

08Po

suda

24.0

24.0

2009

Roto

r Ele

ktri

k63

.663

.620

11SE

DA

S74

.774

.774

.774

.720

06/0

7Sa

nko

Gro

up50

.036

.450

.036

.420

07/1

0Sa

rten

20.2

20.2

2008

/09/

10/1

1/12

Seke

r Ban

k82

.937

.637

.582

.920

.437

.519

98/2

002/

08So

ktas

20.3

20.3

2006

/07

Stan

dard

Pro

fi l16

.73.

816

.73.

820

10TC

E Eg

e20

.020

.019

64/

67/

69/

72/

75/

77/

80/

83/

90/

93/

2005

/ 12

TSK

B50

.050

2011

Tam

ek G

ida

14.1

8.5

1979

/ 83

/ 84

/ 89

/ 90

/ 91

/ 93

/ 96

/ 99

/ 05

/ 09

Trak

ya C

am28

.030

.019

.630

.019

95/9

9/20

03/0

5/08

Turk

Eko

n Ba

nk12

1.5

28.5

121.

528

.520

02Tu

rkis

h PE

F0.

40.

120

07Tu

rkis

h PE

F II

33.1

28.1

2011

/12

UH

G25

.025

.020

07U

nitim

13.1

12.0

13.1

12.0

1999

/200

0U

zel

3.8

1.6

3.8

1.6

2005

YUC

E1.

21.

219

97/9

8/20

08/

10/

11Ya

pi K

redi

Lea

se88

.888

.820

12Ya

pi K

redi

Ban

k75

.068

.475

.068

.4D

ünya

ve

Bölg

esel

Pro

je T

ahsi

sler

i20

04BT

C P

ipel

ine

34.3

34.3

2010

Eura

sian

2.6

2.6

2010

Kor

dsa

Bras

il12

.512

.520

10Ru

ssia

n H

otel

1.4

2010

Rus

Hot

el K

ali

3.2

2010

Rus

Hot

el S

amar

a4.

120

10Ru

s H

otel

Yar

o3.

020

09TA

V T

uni.

Equi

ty7.

07.

0To

plam

Por

tföy

1,34

2.6

267.

761

5.5

107.

41,

360.

01,

318.

223

2.5

527.

810

5.9

728.

1

* Gar

anti

ve R

isk

Yöne

tim Ü

rünl

erin

i bel

irtir

.**

Ser

may

e Be

nzer

i, he

m k

redi

hem

de

serm

aye

türl

erin

i içe

rir.

Tuz

Tuz

Göl

üG

ölü

Hoy

ran

Hoy

ran

Göl

üG

ölü

Bays

ehir

Bays

ehir

Göl

üG

ölü

Aks

ehir

Aks

ehir

Göl

üG

ölü

Çoru

h

Mur

at

Kura

Firat

Saka

rya

Devr

ez Ki

zil

Ceke

rek

Kizil

Seyhan

Göksu

Ceyh

an

Kelki

t

Kuz

ey A

nado

lu D

ag

lari

Toro

s D

agla

ri

Kara

man

Kara

man

Kony

aKo

nya

Aks

aray

Aks

aray

Nig

deN

igde

Nev

sehi

rN

evse

hir

Kays

eri

Kays

eri

Mal

atya

Mal

atya

Adi

yam

anA

diya

man

Elaz

igEl

azigTu

ncel

iTu

ncel

i

Erzi

ncan

Erzi

ncan

Bing

ölBi

ngöl

Mus

Mus

Bitli

sBi

tlis

Diy

arba

kir

Diy

arba

kir

Batm

anBa

tman

Siirt

Siirt

Sirn

akSi

rnak

Mar

din

Mar

din

Hak

kari

Hak

kari

Van

Van

Agr

iA

gri

Igdi

rIg

dir

Erzu

rum

Erzu

rum

Kars

Kars

Artv

inA

rtvin

Rize

Rize

Güm

üsha

neG

ümüs

hane

Bayb

urt

Bayb

urt

Gire

sun

Gire

sun

Toka

tTo

kat

Siva

sSi

vas

Am

asya

Am

asya

Kasta

mon

ouKa

stam

onou

Çank

iriÇa

nkiri

Kara

bük

Kara

bük

Bolu

Bolu

Saka

rya

Saka

rya

(Ada

paza

ri)(A

dapa

zari)

Koca

eli

Koca

eli

(Izm

it)(Iz

mit)

Bile

cik

Bile

cik Es

kise

hir

Eski

sehi

r

Küta

hya

Küta

hya

Burs

aBu

rsa

Yalo

vaYa

lova

Istan

bul

Istan

bul

Teki

rdag

Teki

rdag

Edirn

eEd

irne

Kirk

lare

liKi

rkla

reli

Çana

kkal

eÇa

nakk

ale

Balik

esir

Balik

esir

Man

isaM

anisa

Izm

irIz

mir

Usa

kU

sak

Ayd

inA

ydin

Den

izli

Den

izli

Burd

urBu

rdur

Ispar

taIsp

arta

Afy

onA

fyon

Ant

alya

Ant

alya

Mug

laM

ugla

Kirik

kale

Kirik

kale

Çoru

mÇo

rum Yo

zgat

Yozg

at

Kirs

ehir

Kirs

ehir

Ada

naA

danaOsm

aniy

eO

sman

iye

Kahr

aman

Kahr

aman

Mar

as M

aras

Gaz

iant

epG

azia

ntep

Kilis

Kilis

Sanl

iurfa

Sanl

iurfa

Ard

ahan

Ard

ahan

AN

KARA

AN

KARA

Aras

Düz

ceD

üzce

SY

RIA

N A

RA

BS

YR

IAN

AR

AB

REP

UB

LIC

REP

UB

LIC

IRA

QIR

AQ

AR

MEN

IAA

RM

ENIA

GEO

RG

IAG

EOR

GIA

BU

LGA

RIA

BU

LGA

RIA

RU

SS

IAN

FED

ERA

TIO

NR

US

SIA

N F

EDER

ATI

ON AZE

R-A

ZER-

BAIJA

NBA

IJAN

AZE

R.A

ZER.

To

To

Batu

mi

Batu

mi

To

To

Kiro

vaka

nKi

rova

kan

ToToM

aku

Mak

u ToToSa

lmas

Salm

as

ToToO

roum

ieh

Oro

umie

h

ToToD

ahuk

Dah

ukTo

Dam

irTo

Dam

irKa

buKa

buToTo

Al H

asak

ahA

l Has

akah

ToToA

lepp

oA

lepp

o

ToToBu

rgas

Burg

asToTo

Kurd

zhal

iKu

rdzh

ali

Kara

man

Kony

a

Aks

aray

Nig

de

Nev

sehi

rKa

yser

i

Mal

atya

Adi

yam

an

Elaz

igTunc

eli

Erzi

ncan

Bing

ölM

us

Bitli

s

Diy

arba

kir

Batm

anSi

irt

Sirn

akM

ardi

n

Hak

kari

Van

Agr

iIg

dir

Erzu

rum

Kars

Artv

in

Rize

Trab

zon

Güm

üsha

neBa

ybur

t

Gire

sun

Ord

u

Toka

t

Siva

s

Am

asya

Sam

sun

Sino

p

Kasta

mon

ou

Çank

iri

Kara

bük

Barti

nZo

ngul

dak Bo

lu

Düz

ce

Saka

rya

(Ada

paza

ri)

Koca

eli

(Izm

it)

Bile

cik Es

kise

hir

Küta

hya

Burs

a

Yalo

va

Istan

bul

Teki

rdag

Edirn

eKi

rkla

reli

Çana

kkal

e

Balik

esir

Man

isaIz

mir

Usa

k

Ayd

in

Den

izli

Burd

urIsp

arta

Afy

on

Ant

alya

Mug

la

Kirik

kale

Çoru

m Yozg

at

Kirs

ehir

Icel

(Mer

sin)

Ada

na

Hat

ay (A

ntak

ya)

Osm

aniy

e

Kahr

aman

Mar

as

Gaz

iant

ep

Kilis

Sanl

iurfa

Ard

ahan

AN

KARA

SY

RIA

N A

RA

BR

EPU

BLI

C

IRA

Q

ISLA

MIC

REP.

OF

IRA

N

AR

MEN

IA

GEO

RG

IA

BU

LGA

RIA

RU

SS

IAN

FED

ERA

TIO

N AZE

R-BA

IJAN

AZE

R.

GREECE

GREECE

Tuz

Göl

ü

Hoy

ran

Göl

üBa

yseh

irG

ölü

Aks

ehir

Göl

ü

Lake

Van

Çoru

h

Mur

at

Kura

Aras

Firat

Tigr

is

Eu

phra

tes

Saka

rya

Devr

ez Ki

zil

Ceke

rek

Kizil

Seyhan

Göksu

Ceyh

an

Kelki

t

Bla

ck

Sea

Med

iter

rane

an

Sea

Sea

ofM

arm

ara

Gul

f of

Ant

alya

Istan

bul S

trait

(Bos

phor

us)

Çana

kkal

eSt

rait

(Dar

dane

lles)

To

Batu

mi

To

Kiro

vaka

n

ToM

aku To

Salm

as

ToO

roum

ieh

ToD

ahuk

To D

amir

Kabu

ToA

l Has

akah

ToA

lepp

o

To L

adhi

qiya

h

ToBu

rgas

ToKu

rdzh

ali

ToKo

mat

ini

Kuz

ey A

nado

lu D

ag

lari

Toro

s D

agla

ri

Agr

i Dag

i(5

166

m)

26°E

28°E

30°E

32°E

34°E

36°E

38°E

42°E

44°E

30°E

28°E

32°E

34°E

36°N

38°N

40°N

42°N

40°N

42°N

TURK

EY

This

map

was

pro

duce

d by

the

Map

Des

ign

Uni

t of T

he W

orld

Ban

k.

The

boun

darie

s, c

olor

s, d

enom

inat

ions

and

any

oth

er in

form

atio

nsh

own

on th

is m

ap d

o no

t im

ply,

on

the

part

of T

he W

orld

Ban

kG

roup

, any

judg

men

t on

the

lega

l sta

tus

of a

ny te

rrito

ry, o

r an

yen

dors

emen

t or

acce

ptan

ce o

f suc

h bo

unda

ries.

050

150

100

050

100

150

Mile

s

200

Kilo

met

ers

IBRD 33501R2

JULY 2008

TUR

KEY

PRO

VIN

CE

CA

PITA

LS*

NAT

ION

AL

CA

PITA

L

RIV

ERS

MA

IN R

OA

DS

RAILR

OA

DS

PRO

VIN

CE

BOU

ND

ARI

ES*

INTE

RNAT

ION

AL

BOU

ND

ARI

ES

*Pro

vinc

e na

mes

are

the

sam

e as

thei

r ca

pita

ls.

Kapak Tasarımı: Çağrı Öner

DÜNYA BANKASIhttp://[email protected]

tÜrkİye cumhurİyetİ’ne yÖnelİk dÜnya bankasi Ülke ......ele alınmasına yardımcı olacak...

Documents