thich nhat hanh cud uwaznoci

7/31/2019 Thich Nhat Hanh Cud Uwaznoci

1/40

THICH NHAT HANH

Cud wanoci

ZEN W SZTUCE CODZIENNEGO YCIA

prosty podrcznik medytacji

1


2/40

SPIS TRECIDo czytelnika 3

Podstawowy trening 3

Zmywanie dla zmywania 4

Filianka w twoich rkach 4

Jedzenie mandarynki 5Podstawowy trening 5

Chodzenie po ziemi jest cudem 6

Siedzenie 6

Jednoczenie si z oddechem 7Odmierzanie i obserwowanie oddechu 8

Spokojne oddychanie 9

Liczenie oddechw 10

Kada czynno jest rytuaem 10Dzie Uwagi 10Kamyk 12

wiadomo umysu 13Stranik czy mapi cie 14Jedno jest wszystkim, wszystko jest jednym: pi skadnikw 15Wyzwolenie od cierpienia 16

Podr na falach narodzin i mierci 17Drzewko migdaowe przed twoim domem 17Gos wzbierajcej fali 19Medytacja ujawnia i leczy 19

Woda przejrzystsza i trawy zielesze 20Trzy cudowne odpowiedzi 20

Suba 24wiczenia medytacyjne 24, Pumiech, gdy budzisz si rano 24,Pumiech w wolnych chwilach 24, Pumiech, gdy suchasz muzyki 24,Pumiech, gdy jeste zdenerwowany 24, Pene rozlunienie w pozycjilecej 25, Pene rozlunienie w pozycji siedzcej 25, Gbokie oddychanie25, Mierzenie oddechu krokami 25, Liczenie oddechw 25, Podanie zaoddechem podczas suchania muzyki 25, Podanie za oddechem podczasrozmowy 26, Podanie za oddechem 26, Otwieranie si na uczucie radoci26, wiadomo pozycji ciaa 26, Parzenie herbaty 26, Zmywanie naczy 26,Pranie ubra 27, Sprztanie domu 27, Kpiel - bez popiechu 27, Kamyk 27,Dzie penej wiadomoci 27, Medytacja o wspzalenoci 28, Ty sam 28, Twj

szkielet 28, Twoja prawdziwa twarz zanim si urodzie 29, Ukochana osoba, ktraumara 29, Pustka 29, Wspczucie dla osoby, ktrej najbardziej nienawidziszlub ktr gardzisz 29, Cierpienie spowodowane brakiem mdroci 30,Dziaanie w duchu nieprzywizywania si 30, Nieprzywizywanie si 31,Kontemplacja nierezygnacji 31,

James Forest

Nhat Hanh: Patrze oczami wspczucia 31

2


3/40

Do Czytelnika

Serdeczne przyjcie przez polskiego Czytelnika wydanej przez naszAgencj ksiki Thich Nhat Hanha KADY KROK NIESIE POKJ umocnio nas wprzewiadczeniu, e powinnimy wyda jeszcze jedn ksik tego autora.

Wybralimy CUD UWANOCI.Podczas gdy KADY KROK NIESIE POKJ wprowadza w niepowtarzalnyklimat prostoty pojmowania codziennego ycia z perspektywy buddyzmuzen, o tyle CUD UWANOCI stanowi opis wicze wprowadzajcych wpraktyk medytacji w yciu codziennym, dziki ktrej stan umysu zen moesta si udziaem kadego Czytelnika. Mindfulness to wanie ten stan azarazem proces dochodzenia do niego.

Dugo zastanawialimy si nad tym, jak odda to pojcie w jzyku polskim.Zbliajc si do jego sanskryckiego rda - sattipathana - naleaoby mwio penej przytomnoci". Poniewa istot sprawy jest tu uwaga, skierowalimysi w terminologicznych poszukiwaniach w t stron. Ale mindfulness nie ozna-

cza uwagi w potocznym znaczeniu tego sowa, polegajcej na skierowaniuzmysw i umysu na konkretny obiekt. Mamy tu bowiem do czynienia zbezrefleksyjn uwag obejmujc zarwno obiekty zewntrzne" jak iumys" uwaajcego. Zespoowi redakcyjnemu spodobao si rzadkie judzi sowo uwano. Tumaczka, za przychylaa si do pozostawienia wpolskim tytule tej ksiki sowa uwaga.

Wprowadzajc Czytelnika w ten jzykowy dylemat jestem przekonany, epo przeczytaniu i gbokim przeyciu ju pierwszych rozdziaw tej piknej imdrej ksiki odnajdzie on i tak swj wasny jzyk, w ktrym zawrzeunikalne dowiadczenie jej lektury.

J.S.

Podstawowy trening

Wczoraj odwiedzi mnie Allen z synem Joeyem. Jak ten chopiec szybkoronie! Ma ju siedem lat i pynnie mwi po francusku i angielsku. Mwinawet slangiem, ktrego nauczy si na ulicy. Tutejsze metody wychowawczerni si bardzo od sposobu, w jaki wychowujemy dzieci w moim kraju. Tutajrodzice wierz, e wolno jest niezbdna dla prawidowego rozwojudziecka". W cigu dwch godzin naszego spotkania Allen cay czas musiaobserwowa syna, gdy ten bawi si, krzycza i cigle nam przerywa, tak ewaciwie nie moglimy porozmawia. Daem chopcu kilka ilustrowanychksieczek dla dzieci, zaj si nimi przez krtk chwil, po czym odrzuci iznowu zacz nam przeszkadza. On po prostu domaga si, by nieustanniezwracano na niego uwag.

Pniej Joey ubra si i wybieg, by pobawi si z synem ssiada. SpytaemAllena: Czy atwo jest y w rodzinie?" Allen nie odpowiedzia wprost.Przyzna, e w cigu ostatnich kilku tygodni od narodzin Any nie mg

spokojnie przespa duszej chwili, bo Sue budzi go w nocy. Sama jest zbytzmczona, wic prosi, by sprawdza, czy Ana oddycha. Wstaj, przygldam

3


4/40

si dziecku, po czym znw zasypiam. Czasami ten rytua powtarza si dwalub trzy razy w cigu nocy".

Spytaem te: Czy ycie w rodzinie jest atwiejsze od ycia w samotnoci?"Allen rwnie nie odpowiedzia. Zrozumiaem. Zadaem mu inne pytanie:Wielu ludzi sdzi, e jeli masz rodzin, to czujesz si mniej samotny ibezpieczniejszy. Czy to prawda?" Allen pokiwa gow i co wymamrota, aleja zrozumiaem...

Po chwili zacz: Odkryem sposb, by mie wicej czasu dla siebie. Wprzeszoci zwykem patrze na czas, jak gdyby by podzielony na czci.Jedna cz bya zarezerwowane dla Joeya, inna - dla Sue, jeszcze inna - narne prace domowe. Dopiero pozostay czas traktowaem jako swj -mogem czyta, pisa, zajmowa si prac badawcz, pj na spacer.

Teraz staram si ju nie dzieli czasu na czci. Uwaam czas Joeya i Sueza swj czas. Kiedy pomagam Joeyowi w lekcjach, szukam sposobw, bytraktowa jego czas jako swj. Gdy wsplnie z nim rozwizuj zadania, dzielz nim chwil i staram si wzbudziw sobie zainteresowanie tym, co w danym

momencie robimy. Czas powicony synowi staje si moim czasem. To samodzieje si w stosunku do Sue. Musz powiedzie, e teraz mamnieograniczon ilo czasu dla siebie!"

Allen umiecha si mwic. Byem zaskoczony. Wiedziaem, e nie nauczysi tego z ksiek. Odkry to w codziennym yciu.

Zmywanie dla zmywania

Trzydzieci lat temu, kiedy byem jeszcze nowicjuszem w klasztorze Tu Hieu,zmywanie naczy nie naleao do przyjemnych zaj. W czasie gdy wszyscymnisi wracali do klasztoru, bo zblia si okres intensywnej medytacji, dwch

z nich musiao gotowa i zmywa po - bywao - ponad stu innych. Nie byomyda. Uywalimy popiou oraz ryowych i kokosowych usek. Zmywanietakiej iloci misek byo trudn prac, zwaszcza zim, gdy woda byalodowata. Dzisiaj w kuchni mamy pyny do mycia, specjalne gbki doszorowania i biec wod. atwiej znale przyjemno w zmywaniu. Monazrobi to szybciej, by potem usi i rozkoszowa si herbat. Potrafi do-ceni pralk, chocia pior rcznie swoje rzeczy, ale automatycznazmywarka - to ju troch za wiele!

Podczas zmywania naczy powinnimy by tylko zmywaniem naczy, cooznacza, e zmywajc powinnimy by w peni wiadomi faktu, e zmywamynaczynia. Na pierwszy rzut oka moe to wydawa si troch gupie: dlaczego

przywizywa tyle znaczenia do tak prostej czynnoci? Ale o to waniechodzi. Fakt, e jestem tu i zmywam naczynia, jest cudown rzeczywistoci.Jestem cakowicie sob, podajc za oddechem, wiadomy swej obecnoci iwiadomy swoich myli i czynnoci. Niemoliwe jest wtedy, bym miota sinieprzytomnie tam i z powrotem jak butelka unoszona przez fale oceanu.

Filianka w twoich rkach

W Stanach Zjednoczonych mam bliskiego przyjaciela, Jima Foresta. Gdy osiem lattemu spotkaem go po raz pierwszy, pracowa w Katolickim Stowarzyszeniuna Rzecz Pokoju. Odwiedzi mnie ostatniej zimy. Zazwyczaj po kolacjinajpierw zmywam naczynia, a dopiero potem siadam, by napi si zewszystkimi herbaty. Pewnego wieczoru Jim chcia mnie wyrczy, wic

4


5/40

powiedziaem: Dobrze, ale jeli chcesz zmywa naczynia, musisz wiedzie,jak to si robi". Jim zareagowa obruszony: Nie artuj! Mylisz, e nie wiem,jak si zmywa naczynia?" Odparem: S dwa sposoby zmywania. Pierwszy -to zmywanie naczy, po to by je umy i drugi - by je zmywa". Jim byzachwycony i odrzek: Wybieram ten drugi sposb: zmywanie dlazmywania". Od tamtej pory Jim ju wie, jak zmywa naczynia. Uczyniem goodpowiedzialnym za t prac w cigu caego tygodnia.

Kiedy zmywamy i mylimy o herbacie, ktra na nas czeka - to pieszymysi, eby sprztn naczynia, tak jak gdyby nam przeszkadzay. Wtedy niemona powiedzie, e zmywamy dla zmywania". Co wicej, nie yjemy wchwili, w ktrej to wykonujemy. Waciwie jestemy zupenie niezdolni dotego by stojc przy zlewie urzeczywistnia cud ycia. Jeli nie umiemyzmywa naczy, to wszystko wskazuje, e rwnie nie bdziemy umieli piherbaty. Podczas picia bdziemy myleli o innych rzeczach, ledwie zdajcsobie spraw, e trzymamy w rkach filiank. W ten sposb bdziemywsysani w przyszo, niezdolni do prawdziwego przeycia nawet jednej

minuty.

Jedzenie mandarynki

Pamitam, kiedy przed laty po raz pierwszy podrowaem z Jimem poStanach Zjednoczonych, usiedlimy pod drzewem, by odpocz. Jedlimymandarynk. Jim zacz mwi o tym, co bdziemy robili w przyszoci. Gdytylko zaczlimy omawia jaki wspaniay, podniecajcy plan, Jim tak sizatopi w marzeniach, e dosownie zapomnia, co teraz robi. Oderwaczstk mandarynki i zanim j pogryz, ju nastpn wkada do ust. Niezdawa sobie sprawy z tego, co je. Wystarczyo, e mu powiedziaem: Poknijten kawaek, ktry ju masz w ustach" i Jim nagle zrozumia...

To byo tak, jak gdyby do tej pory wcale nie jad mandarynki, a jelicokolwiek jad - to plany na przyszo.

Mandarynk mona podzieli na czstki. Jeli potrafisz zje jedn czstk,bdziesz umia zje cay owoc. Jim zrozumia. Wolno opuci rk i skupi sina kawaku, ktry mia w ustach. Pogryz go uwanie i dopiero potem signpo nastpny.

Pniej, gdy Jima uwiziono za dziaalno przeciwko wojnie, martwiem

si, jak on znosi cztery wizienne ciany i napisaem do niego list: Pamitaszmandarynk, ktr razem jedlimy? Twj pobyt w wizieniu jest jak ona.Jedz go i bd jednym z nim. Jutro ju go nie bdzie".

Podstawowy trening

Ponad trzydzieci lat temu, gdy przekroczyem prg klasztoru, mnisi wrczylimi ma ksieczk The Essential Discipline for Daily Use (Podstawowytrening na codzie), napisan przez buddyjskiego mnicha DocThe z klasztoru Bao Son, ipowiedzieli, ebym nauczy si jej na pami. Bya to cienka ksieczka. Niemiaa wicej ni czterdzieci stron, lecz zawieraa wszystkie zalecenia Doc

The, ktre stosowa do przebudzenia umysu podczas wykonywania rnychczynnoci. Kiedy rano budzi si, pierwsz jego myl byo: Przed chwil

5


6/40

obudziem si, mam nadziej, e wszyscy ludzie dojd do wielkiejwiadomoci i bd widzie z doskona jasnoci". Kiedy my rce, myla:Kiedy myj rce, mam nadziej, ze wszyscy ludzie bd mieli czyste rce,gotowe do przyjcia rzeczywistoci". Na ksieczk skadaj si tylko tegorodzaju sentencje. Celem ich jest pomoc pocztkujcym w praktycemedytacji, tak by umieli utrzyma peni wiadomoci. Mistrz zen Doc Thepomg nam - modym nowicjuszom we wzgldnie atwy sposb praktykowawszystko to, o czym naucza Sutra Penej wiadomoci. Zawsze gdy wkadaszszat, zmywasz naczynia, idziesz do azienki, skadasz mat, nosisz wiadra zwod czy myjesz zby, moesz powtarza jedn z sentencji Doc The, byutrzymywa rozszerzon wiadomo.*

Sutra Penej wiadomoci powiada: Praktykujcy medytacj, gdy chodzimusi by wiadomy, e chodzi. Kiedy siedzi, musi by wiadomy tego, esiedzi. Kiedy ley, musi by wiadomy, e ley... Niezalenie od pozycji, jakprzyjmuje jego ciao, praktykujcy musi by jej wiadom. Tak praktykujc,yje w bezporedniej i nieustannej wiadomoci ciaa..." Jednake uprzytom-

nianie sobie pozycji ciaa nie wystarcza. Musimy by wiadomi kadegooddechu, kadego ruchu, kadej myli i uczucia - wszystkiego, co ma z namijakikolwiek zwizek.Co jest celem instrukcji tej Sutry? Jak znale czas na wiczenie koncentracji?Jeli spdzamy cay dzie na praktykowaniu, to gdzie jest czas na budowaniealternatywnego spoeczestwa?W jaki sposb Allen godzi prac, odrabianie lekcji z Joeyem i pranie pieluchAny z praktyk penej Uwagi?

Chodzenie po ziemi jest cudem

Allen wiedzia, e ma nieograniczony czas" od kiedy zacz uwaa czasspdzony z Joeyem i Sue za swj. By moe tylko wydaje mu si, e manieograniczon ilo czasu". Allen moe straci ten czas, poniewa chwilamizapomina traktowa czas Joeya jak wasny. Dzieje si tak dlatego, e bymoe momentami pragnie, by czas ten szybciej min lub niecierpliwi si,mylc, e go marnuje. Wynika std, e jeli Allen naprawd pragnienieograniczonej iloci czasu", musi nieustannie utrzymywa w wiadomocimyl: To jest mj czas". Nieuniknienie zakcamy nasz umys rnymimylami, wic jeli chcemy utrzyma yw wiadomo (w tekcie bdziepojawia si termin Uwaga", pisany du liter, na okrelenie utrzymywaniaywej, penej wiadomoci tego, co wydarza si na zewntrz" i wewntrz"

nas w chwili obecnej), musimy praktykowa wanie teraz w codziennym na-szym yciu, a nie tylko podczas sesji medytacyjnych.

Kiedy idziesz ciek do wioski, praktykuj Uwag. Kiedy idziesz ciekobronit z dwch stron kpami zielonych traw, moesz - praktykujcUwag -dowiadcza tej cieki. Mona praktykowa poprzez utrzymywaniejednej myli: Id ciek prowadzc do wioski". Czy wieci soce, czy padadeszcz, czy cieka jest sucha, czy mokra, utrzymuj t jedn myl, lecz nie

* Budda naucza, ze powinno si uywa oddechu w celu osignicia koncentracji Sutra, ktra mwi ostosowaniu oddechu w celu utrzymania penej uwagi, to Sutra Anapanasati Sutra ta bya przeoona iskomentowana w III w n e przez wietnamskiego mistrza zen Khuong Tang Hoi, pochodzcego zerodkowej Azji Anapana znaczy oddech" i Sati - uwaga" Tang Hoi przetumaczy to jako strzeenieumysu". Sutra Anapanasati traktuje o oddechu pomocnym w utrzymaniu uwagi. Sutra o oddechupodtrzymujcym uwag jest sto osiemnast sutr w zbiorze sutr zwanym Majhima Nika-ya i podajeszesnacie sposobw posugiwania si oddechem.

6


7/40

powtarzaj cige tego samego jak maszyna. Mechaniczne mylenie jestprzeciwne ywej wiadomoci. Jeli naprawd bdziemy w stanie penej wia-domoci, kiedy podamy ciek do wioski, wtedy kady nasz krok wydanam si nieskoczonym cudem, a rado otworzy nasze serca jak kwiaty,umoliwiajc wejcie do wiata rzeczywistoci. Lubi chodzi samotniewiejskimi drkami wrd ryowych pl i dziko rosncej trawy, stawiajcstopy z pen Uwag i wiedzc, e stpam po wspaniaej ziemi. W takichchwilach istnienie staje si cudown i tajemnicz rzeczywistoci. Zwyko siuwaa za cud chodzenie po powierzchni wody czy unoszenie si wpowietrzu, ale myl, e prawdziwym cudem jest chodzenie po ziemi.Kadego dnia uczestniczymy w cudzie, z ktrego nawet nie zdajemy sobiesprawy: niebieskie niebo, biae chmury, zielone licie, czarne, ciekawskieoczy dziecka - nasze wasne oczy. Wszystko jest cudem.

Siedzenie

Mistrz zen Doc The powiada, e gdy siedzimy w medytacji, powinnimysiedzie prosto, przywoujc myl: Siedzenie tutaj jest jak siedzenie namiejscu Bodhi". Miejsce Bodhi jest miejscem, gdzie siedzia Budda, kiedyosign owiecenie. Jeli kady moe zosta Budd i Buddami s wszyscy ciniezliczeni ludzie, ktrzy osignli owiecenie, to wielu siedziao w tymwanie miejscu, w ktrym ja teraz siedz. Poczucie siedzenia w tym samymmiejscu, w ktrym siedzia Budda, wywouje w nas uczucie szczcia, a sie-dzenie w peni Uwagi oznacza samo przez si, e stalimy si Budd. PoetaNguyen Cong Tru dowiadczy tego, gdy usiad i nagle uwiadomi sobie, einni siedzieli w tym miejscu przed wiekami i bd siedzieli w czasach, ktrenadejd:

Do miejsca, w ktrym siedz dzisiaj,'Wieki temu inni przychodzili, by si.Minie tysic lat - wci bd przybywa.Kto jest tym, co piewa, a kto tym, co sucha?

Miejsce to i chwile w nim spdzone stay si ogniwem czcym w wiecznejrzeczywistoci. Zajci, aktywni ludzie nie znajduj czasu na spacer isiedzenie pod drzewem. Trzeba opracowywa plany, rozmawia z ssiadami,rozwizywa tysice trudnych spraw; mamy duo wanych zada, musimystawia czoa problemom, skupiajc uwag na pracy - zawsze czujni i gotowi,

by sprawnie i inteligentnie wyj z kadej sytuacji.Mona by spyta: jak wic praktykowa Uwag?Odpowied moja brzmi: Koncentruj si na pracy, bd czujny i gotowy

radzi sobie sprawnie i mdrze z kad sytuacj, ktra powstanie. Jest topena Uwaga. Nie ma powodu, dla ktrego Uwaga miaaby si rni odkoncentrowania si na pracy, bycia czujnym i robienia tego, conajwaciwsze. Potrzebujemy spokoju serca i samokontroli, jeli chcemy, ebynasze wysiki przynosiy dobre rezultaty. atwo zauway, e jeli tracimysamokontrol i pozwalamy niecierpliwoci i zoci zakci nasz prac, toodbieramy tej pracy jakkolwiek warto.

Uwaga jest cudem, dziki ktremu poznajemy siebie i przywracamy yciu.Wyobra sobie magika, ktry rozcina swe ciao na czci i umieszcza kad znich w innym miejscu - rce na poudniu, ramiona na wschodzie, nogi na

7


8/40


9/40

sytuacjach jest trudniejsze ni w samotnoci, ale jeli mimo to bdzieszpraktykowa, rozwiniesz w sobie zdolno utrzymywania o wiele wikszejkoncentracji. Jedna z ludowych piosenek wietnamskich mwi: Najtrudniejpraktykowa Drog do domu, potem w tumie i w kocu w pagodzie".Utrzymywanie uwagi staje si wyzwaniem dopiero w absorbujcych,wymagajcych aktywnoci sytuacjach!

Odmierzanie i obserwowanie

oddechu

Podczas sesji medytacyjnych, ktre zaczem prowadzi dla nie-Wietnamczykw, zwykle podaj kilka prostych, wyprbowanych przez siebiemetod. Proponuj pocztkujcym sposb ledzenia dugoci oddechu".Prosz, eby kto pooy si na plecach na ziemi, a reszta uczestnikwstana wok lecego tak, bym mg zademonstrowa im kilka prostychzjawisk:

1) Chocia wdychanie i wydychanie jest prac puc i klatki piersiowej, torwnie brzuch bierze w tym udzia. Brzuch podnosi si wraz z wypenianiemsi puc. Na pocztku oddechu brzuch unosi si, ale po dwch trzecichdugoci wdechu zaczyna opada.

2) Dlaczego? Midzy klatk piersiow a brzuchem znajduje si przepona.Jeli wdychasz prawidowo, powietrze wypenia najpierw doln cz puc.Zanim grna cz puc wypeni si powietrzem, przepona naciska wkierunku brzucha powodujc jego wypchnicie. Kiedy powietrze wypenigrn cz puc, klatka piersiowa unosi si i powoduje opadnicie brzucha.

3) Z tego powodu ludzie kiedy twierdzili, e oddech bierze pocztek wppku i koczy si w nozdrzach.

Dla osb pocztkujcych bardzo pomocna przy praktykowaniu oddychaniajest pozycja leca. Wane jest, by nie robi tego zbyt intensywnie, gdyduy wysiek moe okaza si niebezpieczny dla puc, zwaszcza kiedy sosabione wieloletnim nieprawidowym oddychaniem. Na pocztkupraktykujcy powinien pooy si na plecach na cienkiej macie lub kocu, zrkami luno spoczywajcymi wzdu ciaa. Nie kad poduszki pod gow.Skup uwag na wydechu i na czasie jego trwania. Mierz go, liczc powoli wmyli: jeden, dwa, trzy... Po kilku razach poznasz dugo" swego wydechu,na przykad wynosi ona 5. Teraz sprbuj przeduy wydech o jeden lub dwa,tak e jego dugo wyniesie 6 lub 7. Zacznij wydycha liczc od 1 do 5.Kiedy dojdziesz do 5, zamiast wdychania sprbuj przeduy wydech do 6

lub 7.W ten sposb lepiej oprnisz puca z powietrza. Kiedy skoczysz wydech,

przerwij na chwil, by puca same mogy zaczerpn powietrza. Nie czynicadnego wysiku pozwl im zaczerpn tyle powietrza, ile zechc. Zwyklewdech bdzie krtszy" od wydechu. Stale licz w myli, mierzc dugowdechu i wydechu. Praktykuj tak przez kilka tygodni - w pozycji lecejutrzymuj 'wiadomo wszystkich wdechw i wydechw. (Jeli masz zegar,ktry gono tyka, to moe ci on pomc w ledzeniu dugoci wdechu iwydechu).

Nie ustawaj w mierzeniu oddechu, rwnie kiedy chodzisz, siedzisz czy

stoisz, a zwaszcza kiedy jeste na dworze. Kiedy chodzisz, kroki mogodmierza oddech. Mniej wicej po miesicu rnica midzy dugociwydechu a wdechu zmniejszy si, a w kocu wdech i wydech zrwnaj si.

9


10/40

Jeli dugo wydechu wynosi 6, to dugo wdechu te bdzie 6.Przerwij natychmiast, jeli odczuwasz zmczenie, ale nawet gdy nie czujesz

si le, nie wicz zbyt dugo - wystarczy od 20 do 30 oddechw. Gdypoczujesz choby lekkie zmczenie, wr do normalnego oddychania.Zmczenie jest wspaniaym mechanizmem w naszym ciele i najlepiejdoradzi, czy powinnimy kontynuowa czy tez odpocz. Do mierzenia odde-chu mona uy liczenia lub jakiego miego rytmicznego zdania. Jelidugo oddechu wynosi 6, mona powtarza sze sw lub sylab, np.: Spo-kj w mo-im ser-cu". Jeli dugo oddechu wynosi 7: Cho-dz po mo-krejtra-wie". Buddysta moe powtarza: Przyj-mu-j schro-nie-nie w Bud-dzie", achrzecijanin - Oj-cze Nasz, kt-ry jest w nie-bie". Podczas chodzenia kadykrok moe przypada na jedno sowo lub sylab.

Spokojne oddychanie

Twj oddech powinien by lekki, rwny i pynny jak strumyk pyncy przezpiasek. Powinien by bardzo spokojny, tak spokojny i cichy, by osobasiedzca obok ciebie nawet go nie usyszaa. Powinien pyn wdzicznie jakrzeka, jak w wodny lizgajcy si w wodzie, a nie wi si jak acuchchropowatych szczytw grskich czy gna na podobiestwo galopujcegokonia. Opanowa oddech znaczy kontrolowa ciao i umys. Zawsze wicmona stosowa technik obserwowania oddechu, gdy bdziemy rozproszenii napotkamy trudnoci w utrzymaniu nad sob kontroli.

Z chwil gdy sidziesz, by medytowa, zacznij obserwowa oddech. Napocztku oddychaj normalnie, potem stopniowo zwalniaj oddech, a staniesi spokojny, rwny i wystarczajco dugi. Cay czas - od chwili gdyusidziesz, a do momentu, gdy oddech uspokoi si i wyduy - bd

wiadomy wszystkiego, co w tobie zaistnieje.Jak gosi buddyjska Sutra Penej wiadomoci: Gdy robisz dugi wdech,bd wiadomy: robi dugi wdech. Gdy robisz dugi wydech - robi dugiwydech. Gdy robisz krtki wdech - robi krtki wdech i gdy robisz krtkiwydech - robi krtki wydech. Dowiadczajc w peni jednoci ciaa i od-dechu, bd wdycha(a). Dowiadczajc w peni jednoci ciaa i oddechu,bd wydycha(a). Uspokajajc ciao i oddech, bd wdycha(a). Uspokajajcciao i oddech, bd wydycha(a)".Po 10-20 minutach myli twoje uspokoj si jak staw, ktrego tafli niezakca najmniejsza nawet fala.

Liczenie oddechw

Uspokajanie i wyrwnywanie oddechu zwane jest metod podania za oddechem,obserwowania oddechu lub jednoczenia si z oddechem. Jeli z pocztkuwyda ci si to trudne, moesz zastpi t metod liczeniem oddechw. Gdywdychasz, licz w myli jeden" i gdy wydychasz, te licz jeden". Wdychaj,licz dwa". Wydychaj, licz dwa". Licz tak az do dziesiciu, po czym zacznijznw od jeden". Takie liczenie jest jak sznur, ktry przywizuje uwag dooddechu. wiczenie to jest punktem wyjcia dla procesu stawania sinieustannie wiadomym oddychania. Jednake bez utrzymywania Uwagiszybko pogubisz si w liczeniu. Kiedy zgubisz si, po prostu wr do jeden" iprbuj, dopki prawidowo nie policzysz. Kiedy ju naprawd bdziesz umiaskupi uwag na liczeniu, bdzie to oznaczao, e osigne punkt, w ktrym

10


11/40

moesz porzuci metod liczenia i przej do koncentrowania si tylko nasamym oddechu.

W momentach, kiedy jeste zdenerwowany i rozproszony i trudno cipraktykowa utrzymywanie Uwagi, wracaj do oddechu: jednoczenie si zoddechem samo w sobie jest Uwag. Oddech jest cudownym sposobemutrzymywania przytomnoci umysu.

Jak gosz zasady jednej ze wsplnot religijnych: Nie bdmy wrdrozproszonych myli i tego, co nas otacza. Uczmy si praktyki oddychania,aby odzyska kontrol nad ciaem i umysem i aby praktykowa Uwag orazrozwin koncentracj i mdro".

Kada czynno jest rytuaem

Wyobramy sobie wysoki mur, z ktrego rozciga si wspaniay widok. Niewiadomo, jak na ten mur si wdrapa. Jedynie cienka nitka zwisa po obustronach muru, przewieszona przez jego szczyt. Kto bystry wpadnie napomys, eby przywiza sznurek do jednego koca nitki, obejdzie mur ipocignie nitk -a wraz z ni sznurek, przecigajc go tym samym na drugstron. Nastpnie do sznurka przywie lin i w ten sam sposb przecigniej przez mur. Majc jeden koniec liny przywizany po jednej stronie muru idrugi koniec zwisajcy po jego drugiej stronie, z atwoci mona wdrapasi na gr.

Nasz oddech jest jak ta delikatna nitka, ale gdy wiemy, jak si nimposuy, moe sta si wspaniaym narzdziem, ktre pomoe nam pokonasytuacj - mogoby si wydawa - bez wyjcia. Oddech jest pomostemczcym ciao i umys, jest elementem godzcym ciao z umysem iumoliwiajcym ich jedno. Sprzymierzony jest zarwno z ciaem, jak i z

umysem i jest narzdziem, ktre moe je zjednoczy, przynoszc obuwiato, spokj i cisz.Wielu ludzi twierdzi, i to samo mona znale w licznych ksikach, e z

prawidowego oddychania pyn ogromne korzyci. Zauwaaj, e jeelioddycha si waciwie, to osiga si wielk ywotno: oddech rozwija puca,wzmacnia krew i odywia kady organ. Mwi te, e waciwe oddychaniejest waniejsze od poywienia. I wszystko to prawda.

Kiedy byem ciko chory. Przez kilka lat zaywaem lekarstwa ipoddawaem si zabiegom medycznym, ale moje zdrowie nie polepszao si.Postanowiem wic szuka pomocy w oddychaniu i dziki temu siwyleczyem.

Oddech jest narzdziem. Oddech sam w sobie jest peni wiadomoci.Uycie go jako narzdzia moe przynie ogromne korzyci, ale nie monatraktowa tych korzyci jako celu samego w sobie. S to jedynie produktyuboczne urzeczywistnienia Uwagi.

W mojej maej grupie medytacyjnej dla nie-Wietnamczykw jest wielumodych ludzi. Powiedziaem im, e bdzie dobrze, jeeli kady z nich bdziemedytowa godzin dziennie, ale to nie wystarczy. Powinnimy praktykowamedytacj, gdy chodzimy, gdy stoimy, gdy leymy, siedzimy i pracujemy,podczas zmywania naczy, mycia rk, zamiatania podogi, picia herbaty,rozmowy z przyjacimi i jakichkolwiek innych czynnoci. By moe podczas

zmywania naczy bdziesz myle o herbacie, starajc si jak najszybciejskoczy zmywanie, po to by w kocu usi i j wypi. Oznacza to, e jesteniezdolny y w czasie, gdy myjesz naczynia. Kiedy zmywasz naczynia, musi

11


12/40

to by najwaniejsz rzecz w yciu. Tak samo gdy pijesz herbat, picieherbaty musi by najwaniejsze w yciu, i kiedy korzystasz z toalety, niech tote bdzie najwaniejsze. Rbanie drzewa jest medytacj i noszenie wody tejest medytacj. Bd uwany przez ca dob, nie tylko w czasie jednej go-dziny przeznaczonej na formaln medytacj, modlitw czy czytanie sutr.Kad czynno musimy wykonywa uwanie. Kada czynno jest rytuaem,ceremoni. Podnoszenie filianki herbaty do ust te jest rytuaem. Czy soworytua" jest zbyt uroczyste? Uywam tego sowa, eby potrzsn tob ipomc ci zrozumie, e wiadomo to sprawa ycia i mierci.

Dzie Uwagi

Naley praktykowa Uwag kadego dnia i o kadej porze. atwiej topowiedzie ni uczyni. Dlatego te proponuj tym, ktrzy przychodz nasesje medytacyjne, by zarezerwowali sobie jeden dzie w tygodniu icakowicie powicili go praktyce bycia uwanym. Oczywicie, w zasadziekady dzie powinien by naszym dniem i kada godzina - nasz godzin, alefaktem jest, e tylko niewielu z nas osigno ten punkt. Czsto wydaje sinam, e rodzina, praca i spoeczestwo okradaj nas z czasu. Nalegam wic,by kady z nas przeznaczy dla siebie jeden dzie w tygodniu. Na przykadsobot.

Jeli bdzie to sobota, wtedy sobota musi by cakowicie twoim dniem -dniem, nad ktrym bdziesz cakowicie panowa i w ktrym ty bdzieszpanem. Sobota stanie si dwigni, ktra przybliy ci zwyczaj praktykowaniaUwagi. W naszej grupie pracujcej na rzecz pokoju i w subie spoecznejkady ma prawodo takiego dnia, niezalenie od tego, jak piln prac waniewykonuje W przeciwnym razie szybko pogubimy si w yciu penym

zmartwie i aktywnoci i bdziemy coraz mniej efektywni Jakikolwiek dziewybierzemy, traktujmy go jako dzie Uwagi.Po ustaleniu dnia Uwagi wymyl sobie sposb, ktry bdzie przypomina ci

w chwili przebudzenia, ze to jest wanie ten dzie Moesz powiesi nasuficie lub na cianie kartk z napisem Uwaga" czy gazk sosny -cokolwiek, co przypomni ci, gdy tylko otworzysz rano oczy, ze dzisiejszydzie jest dniem Uwagi Dzisiaj - to twj dzie Pamitajc o tym, moeumiechniesz si umiechem, ktry potwierdzi, ze jeste uwany -umiechem, ktry zasila t Doskona Uwag.

Lec jeszcze w ku, zacznij powoli poda za oddechem - wolnym,dugim i wiadomym oddechem Potem powoli wsta z ka (zamiast - jak

zwykle - z niego wyskoczy), wspierajc Uwag kadym ruchem. Kiedy juwstaniesz, umyj zby i twarz i przystp do wszystkich zwykych porannychczynnoci, wykonujc kady ruch spokojnie, bez napicia i uwanie Podajza oddechem, bd wiadomy oddechu i nie dopuszczaj do rozproszeniamyli Kady ruch powinien by spokojny Odmierzaj kroki spokojnym, dugimoddechem i utrzymuj pumiech na twarzy.

Powi przynajmniej p godziny na kpiel. Kp si powoli, utrzymujcUwag, tak aeby po skoczeniu tej czynnoci poczu si lekki i odwieony.Pniej moesz zabra si do prac porzdkowych, jak zmywanie naczy,odkurzanie, sprztanie ze stou, szorowanie podogi w kuchni i

porzdkowanie ksiek na pce. Cokolwiek bdziesz robi, rb to powoli i zatwoci, z pen Uwag. Nie czy niczego, po to by jak najszybciej mie toza sob. Staraj si wykonywa kad prac w sposb zrelaksowany i

12


13/40

cakowicie uwany. Ciesz si tym i czuj si jednym ze swoj prac. Bez tegodzie Uwagi straci warto. Jeli bdziesz pracowa uwanie, szybko znikniepojawiajce si uczucie, e czynnoci te s przykre i uciliwe. We przykadz mistrzw zen. Niezalenie od tego, jakiego zadania si podejmuj i jakiewykonuj ruchy, zawsze czyni to wolno i rwno, bez niechci.

Zaleca si pocztkujcym w praktyce, by utrzymywali przez cay dzienastrj ciszy. To nie znaczy, e w dniu Uwagi nie powinno si wcale mwi.Mona mwi, a nawet piewa, lecz jeli mwisz lub piewasz, rb to zcakowit Uwag, zwaajc na to, co mwisz lub piewasz, ale ograniczajmwienie i piewanie do minimum. Oczywicie mona jednoczenie piewa ipraktykowa Uwag, dopki jest si wiadomym czynnoci piewania i tego,o czym si piewa. Pamitaj jednak, e gdy sia twej medytacji jest jeszczesaba, w czasie piewu i rozmowy o wiele atwiej rozproszy Uwag.

Ugotuj sobie obiad. Gotuj i zmywaj naczynia utrzymujc Uwag. Zaparz herbat,usid i pij uwanie -rano, po sprztniciu domu i po poudniu, kiedyskoczysz prac w ogrodzie lub nacieszysz oczy widokiem chmur lub

nazrywasz kwiatw. Daj sobie na to duo czasu. Nie pij herbaty jak kto, ktopoyka j podczas krtkiej przerwy w pracy. Pij powoli i z szacunkiem - wolno,rwno, bez wybiegania w przyszo - tak jak Ziemia z wolna obraca siwok wasnej osi. yj chwil obecn. Tylko ta chwila jest yciem. Nieprzywizuj si do przyszoci. Nie martw si sprawami, ktre masz dozaatwienia. Nie myl, e musisz wsta i cokolwiek zrobi.

Bd pczkiem spokojnie rozkwitajcym na ywopocie,Bd umiechem, czstk cudownego istnienia.Stj tu. Nie ma potrzeby odchodzi.Ten kraj rodzinny jest pikny

Jak kraj rodzinny naszego dziecistwa,Nie krzywd go, prosz, i piewaj dalej...

(Motyl nad polem zotych kwiatw gorczycy")

Wieczorem moesz czyta sutry i przepisywa z nich rne fragmenty,moesz pisa listy do przyjaci lub robi cokolwiek, co sprawia ciprzyjemno, a co wykracza poza normalne twoje obowizki w cigutygodnia. I cokolwiek robisz, rb to wiadomie. Zjedz skromn kolacj, gdypniej, okoo godziny 22 lub 23 atwiej ci bdzie medytowa z pustymodkiem. Po medytacji wyjd na wiee, wieczorne powietrze i przejd si

powoli, wiadomie podajc za oddechem i odmierzajc krokami jegodugo. Potem wr do domu i pjd spa, wci utrzymujc Uwag.Niezwykle istotne jest, eby kady z nas mg sobie pozwoli raz w tygodniuna dzie Uwagi. Dzie taki jest bardzo wany, a jego wpyw na reszt dni-nieoceniony. (Dziesi lat temu, dziki praktykowaniu dnia Uwagi, Chu Van iinne nasze siostry i bracia z Zakonu Tiep Hien zdoali przej przez bardzotrudny czas.) Wiem, e zauwaysz znaczce zmiany w swoim yciu ju potrzech miesicach praktykowania raz w tygodniu dnia Uwagi. Dzie Uwagizacznie przenika do pozostaych dni, sprawiajc, e w kocu bdziesz yuwanie przez cay tydzie. Przekonany jestem, e rwnie docenisz znaczenie tej

praktyki.

Kamyk

13


14/40

Dlaczego medytacja ma tak due znaczenie? Przede wszystkim kady z naspotrzebuje dowiadczenia cakowitego odpoczynku. Nawet przespawszy canoc, nie odpoczywamy w peni. Gdy krcisz si i obracasz w czasie snu,napinasz minie twarzy, nisz - to jeszcze nie jest wypoczynek! Dobrpozycj do wypoczynku i praktyki oddychania jest leenie na plecach zrkami i nogami wycignitymi, lecz nie usztywnionymi, bez poduszki podgow. Jednak w pozycji tej atwo zasn. Pozycja leca mniej sprzyja gbo-kiej medytacji ni pozycja siedzca. Siedzc mona odpocz cakowicie iwej szybciej w stan gbokiej medytacji i uwolni si od niepokojw ikopotw, ktre zakcaj i blokuj wiadomo.

Wrd czonkw naszego ruchu w Wietnamie jest wielu, ktrzy potrafisiedzie w pozycji lotosu -z lew stop uoon na prawym udzie i praw sto-p na udzie lewym. Niektrzy siedz w plotosie - z lew stop na udzieprawym lub z praw stop na udzie lewym. W paryskiej grupie medytacyjnejs osoby, ktre czuj niewygod w obu tych pozycjach. Pokazaem im wic,jak siedzie na sposb japoski - opierajc si na kolanach z poladkami

spoczywajcymi na pitach. Dziki podoeniu poduszki pod stopy monasiedzie tak nawet ponad ptorej godziny. Jednake kady moe nauczy sisiedzie w plotosie, chocia na pocztku bywa to bolesne. Po kilkutygodniach praktyki pozycja ta stopniowo stanie si wygodniejsza. Wpocztkowym okresie, kiedy bl jest przykry, zmieniaj pozycje i uoenie ng.Jeli kto wybiera pozycj lotosu lub plotosu, musi siedzie na poduszcetak, aby obydwa kolana dotykay podogi. W ten sposb uzyskujemy trzypunkty kontaktu ciaa z podog, co daje maksymaln stabilno.

Wyprostuj plecy - to bardzo wane. Szyja i gowa powinny tworzy liniprost z krgosupem. Nie usztywniaj si. Wzrok zogniskuj na cianie lub pod-odze pod ktem 45. Jeli to moliwe, utrzymuj pumiech na twarzy.

Teraz zacznij poda za oddechem i rozlunia minie. Skoncentruj si nautrzymaniu prostego krgosupa i na jednoczeniu si z oddechem. Innymirzeczami zupenie si nie przejmuj. Pu wszystko.

Umiechnij si pumiechem, co pomoe ci rozluni minie twarzynapite zmartwieniami. Gdy pojawi si pumiech, wszystkie minie twarzyzaczn si relaksowa. Im duej pumiech goci na twej twarzy, tym lepiej- jest to ten sam umiech, ktrym umiecha si Budda.U lew rk - wewntrzn stron do gry -w prawej doni. Rozlunijwszystkie minie rk, palcw, ramion i ng. Pu wszystko. Bd jak rolinayjca na powierzchni wody, pynca z prdem rzeki, podczas gdy korytorzeczne pozostaje niewzruszone. Nie lgnij do niczego, bd tylko z oddechemi umiechem.Zaleca si, by pocztkujcy siedzieli nie duej ni 20-30 minut. W tym czasieatwo mona dowiadczy cakowitego odpoczynku. Technika dochodzenia dotego odpoczynku polega na dwch rzeczach: na obserwowaniu oddechu iporzucaniu myli i uczu, ktre si pojawi. Rozlunij wszystkie minie. Pookoo 15 minutach mona osign gbokie wyciszenie wypenionespokojem i radoci. Utrzymuj t cisz i spokj.Niektrzy ludzie dowiadczaj medytacji jako cikiej pracy i pragn, by czasjak najszybciej min i by mogli w kocu odpocz. Oznacza to, e niepotrafi siedzie waciwie. Jeli siedzi si prawidowo, to wanie w tej

pozycji mona odpry si i osignspokj. Czsto bywa pomocne wyobraenie sobie kamyka rzuconego do

14


15/40

rzeki.Sid w pozycji, ktra najbardziej ci odpowiada -w lotosie lub plotosie.

Wyprostuj plecy i przywoaj pumiech. Oddychaj wolno i gboko, podajza oddechem, jednoczc si z nim. Pu wszystko. Wyobra sobie, e jestekamykiem wrzuconym do rzeki. Kamie bez wysiku przenika wod, przez nicnie zatrzymywany, przebywszy moliwie najkrtsz drog, opada na dno.Jeste jak ten kamyk, ktry pozwoli sobie na to, by wszystko porzuci iwpa do wody. W centrum twego istnienia jest oddech. Nie obchodzi ci, ileczasu kamyk bdzie potrzebowa, by dotrze do piaszczystego dna rzeki. Gdypoczujesz si jak kamyk, ktry osiad na dnie, to zaczniesz odkrywa ca-kowity spokj. Ju ci nic nie popycha i nie cignie.

* * *

Jeli nie potrafisz znale przyjemnoci w spokoju tej wanie chwili - gdysiedzisz, wtedy i przyszo przepynie obok ciebie jak rzeka, ktrej biegu niejeste w stanie powstrzyma. Nie bdziesz zdolny do przeywania jej, gdystanie si teraniejszoci. Rado i spokj s moliwe wanie w tej godzinie,kiedy siedzisz. Jeli nie moesz znale ich tutaj, to nie znajdziesz ich nigdzie.Nie biegnij za mylami jak cie za swym rdem. Nie go myli. Znajdrado i spokj wanie w tej chwili - teraz.Ten czas jest twoim czasem. Miejsce, gdzie siedzisz -twoim miejscem.Wanie tu, na tym miejscu i w tym momencie moesz dowiadczyowiecenia. Do tego nie trzeba siedzie pod specjalnym drzewem w odlegejkrainie. Praktykuj przez kilka miesicy, a zaczniesz poznawa gbok iodwieajc rado.Stopie trudnoci, jaki napotykasz w siedzeniu, zaley od tego, ile czasu

dziennie powicasz praktyce Uwagi i od tego, czy siedzisz regularnie. Kiedytylko moliwe, z przyjacimi czy z krewnymi organizuj godzinne siedzenie,na przykad od godziny 22 do 23. Kady, kto zechce, moe doczy do wasna p godziny lub nawet na ca godzin.

wiadomo umysu

Czy w medytacji chodzi jedynie o relaks? Celem medytacji jest co znaczniegbszego. Odprenie jest punktem wyjcia, gdy dopiero wtedy monadozna spokoju serca i jasnoci umysu i dalej podrowa na drodzemedytacji.

Oczywicie by zapanowa nad naszym umysem i uspokoi myli, musimyte przyglda si uwanie naszym uczuciom i wraeniom zmysowym ijednoczy si z nimi. eby opanowa umys, musisz praktykowa jegoobserwacj. Musisz nauczy si, jak rozpoznawa pojawiajce si uczucia imyli. Mistrz zen Thuong Chieu pisa: Jeli praktykujcy dobrze pozna swjumys, bdzie mia wyniki przy nieduym wysiku, lecz jeli nie - to wszystkiejego starania pjd na marne". Jeli chcesz pozna swj umys, masz tylkojedn drog: obserwuj i rozpoznawaj wszystko, co w nim powstaje. Trzeba torobi przez cay czas, w codziennym yciu, a nie tylko w godzinachmedytacji.

Rne uczucia i myli mog pojawi si podczas medytacji. Zakc j, jelinie bdziesz utrzymywa uwagi, skupiajc si na oddechu. Oddech jednak niejest tylko rodkiem, ktry odwodzi ci od bujania w obokach. Oddech

15


16/40

jednoczy ciao z umysem i otwiera bramy mdroci. Jeli pojawi si jakiemyli lub uczucia, to nie naley ich odpdza; gdy bdziesz nadalkoncentrowa si na oddechu, to odejd w sposb naturalny. Jeli nie chodzi oto, by odgania myli, martwi si nimi, ba si ich czy nienawidzi - comamy z nimi zrobi? Po prostu przyj ich obecno. Na przykad, kiedypojawi si uczucie smutku, niezwocznie rozpoznaj je: Wanie pojawio siwe mnie uczucie smutku". Jeli dalej bdziesz czu smutek, bd go wiadom:Uczucie smutku wci jest we mnie". Jeli powstanie myl: Jest pno, amimo to ssiedzi strasznie haasuj", rozpoznaj t myl. Jeli nie ustpuje,dalej zdawaj sobie z niej spraw. W ten sam sposb nazywaj rne uczucia imyli, ktre bd w tobie powstaway. Ogromnie wane jest, by adneuczucie i adna myl nie pozostaa nie zauwaona i nie nazwana. Bd jakstranik bramy cesarskiej, ktry zarejestruje kadego, kto przejdzie gwnymkorytarzem.

Gdy nie ma w tobie adnego uczucia ani myli, zarejestruj to. Praktykujcw ten sposb staniesz si w peni wiadomy swych uczu i myli w chwili

obecnej. Wkrtce zapanujesz nad umysem. Na tym etapie mona jupoczy technik utrzymywania uwagi na oddechu z uwag skupion nauczuciach i mylach.

Stranik czy mapi cie?

Gdy praktykujesz medytacj, nie daj si wcign w sida rozrnianiamidzy dobrym" a zym", gdy w ten sposb wywoujesz w sobie walk.Jeli pojawi si w tobie jaka pozytywna myl, zauwa j: Pozytywna mylpojawia si we mnie". I gdy powstanie negatywna myl, rwnie j uznaj:Negatywna myl pojawia si we mnie". Nie zajmuj si ni duej, ale te nie

prbuj pozby si jej, bez wzgldu na to, jak bardzo jej nie lubisz. Wystarczyuzna, e ona jest. Jeeli oddalisz si, to musisz wiedzie, e si oddalie, ajeeli zostae, to bd wiadom, e cigle tu jeste. Na tym poziomiewiadomoci niczego ju nie bdziesz musia si ba.

Kiedy uyem porwnania ze stranikiem, by moe wyobrazie sobiegwny korytarz z par drzwi -przy wejciu i przy wyjciu, z twoim umysemjako stranikiem. Zauwaasz wejcie wszystkich uczu i myli, a takewidzisz gdy wychodz. Porwnanie to ma jednak wad: sugeruje, e ci, cowchodz i wychodz, s inni ni stranik. W rzeczywistoci nasze myli iuczucia to my. One s czci nas. Mamy skonno, by traktowa je, aprzynajmniej niektre z nich, jako wrogie siy, ktre przeszkadzaj w

koncentracji i zakcaj jasno umysu. Lecz naprawd, kiedy zocimy si,to my sami jestemy zoci. Kiedy jestemy szczliwi, to my sami jestemyszczciem. Kiedy mamy jakie myli, to my sami jestemy tymi mylami.Jestemy jednoczenie stranikiem i gociem. Jestemy zarwno umysem,jak i obserwatorem tego umysu. Zatem odganianie myli lub terozkoszowanie si ni jest nieistotne. Wane jest, by by wiadomym tejmyli. Obserwowanie umysu nie uprzedmiotawia go, nie wprowadzarozrnienia na podmiot i przedmiot. Umys nie chwyta umysu ani te go nieodpycha. Moe jedynie obserwowa sam siebie. To nie jest obserwowaniejakiego przedmiotu znajdujcego si na zewntrz i niezalenego od

obserwatora.Przypomnij sobie koan mistrza zen Bach Ana, ktry spyta: Jaki jest dwikjednej klaszczcej doni?" Innym przykadem moe by dowiadczanie

16


17/40

smaku. Co oddziela smak od kubka smakowego? Umys dowiadcza siebiebezporednio w sobie. To jest bardzo wane, i tak w Sutrze Penejwiadomoci Budda uywa sformuowania: wiadomo uczucia w uczuciu,wiadomo umysu w umyle". Niektrzy twierdz, e Budda taksformuowa te zdania, by podkreli sowa uczucia" i umys", ale sdz, enie cakiem uchwycili intencj Buddy. wiadomo uczucia w uczuciu jestwiadomoci uczucia bezporednio w chwili dowiadczania go, a zpewnoci nie kontemplacj jakiego obrazu tego uczucia, ktry stwarzamy,eby nada uczuciu cechy obiektywnego, samodzielnego bytu. Sowa,ktrymi si posugujemy, sprawiaj, e brzmi to jak zagadka lub paradoks.wiadomo uczucia w uczuciu jest umysem dowiadczajcym wiadomociumysu w umyle. Obiektywno zewntrznego obserwatora w badaniachjest metod naukow, ale nie jest metod medytacyjn. Oto dlaczegoporwnanie stranika i goci zawodzi we waciwym przedstawieniu uwanejobserwacji umysu.

Umys jest jak mapa hutajca si raz na tej gazi, raz na tamtej,

skaczca wrd drzew - gosi Sutra. Po to by mapy w nagym ruchu niestraci z oczu, musimy nieustannie na ni patrze, a nawet stawa sijednym z ni. Umys kontemplujcy siebie jest jak przedmiot wraz ze swoimcieniem - przedmiot nie moe oddzieli si od cienia. Dwoje jest jednym. Do-kdkolwiek umys pody, cigle bdzie w swoim jarzmie. W Sutrze powtarzasi zdanie: Uwi map", odnoszce si do panowania nad umysem.Wyobraenie mapy jest tylko metafor. Kiedy ju umys bdzie stale ibezporednio wiadomy sam siebie, nie bdzie wicej podobny do mapy. Niema dwch umysw, jednego skaczcego z gazi na ga i drugiegopodajcego za pierwszym, by go zapa.

Kto, kto praktykuje medytacj, zwykle ma nadziej wejrze w sw natur

i osign przebudzenie. Jednak gdy zaczynasz medytowa, nie oczekujniczego. Zwaszcza nie oczekuj, e podczas siedzenia ujrzysz Budd czy jakiobraz ostatecznej rzeczywistoci".

Przez pierwsze sze miesicy staraj si tylko rozwija si koncentracjioraz budowa spokj wewntrzny i pogodn rado. Pozbdziesz siniepokoju, dowiadczysz wytchnienia i uspokoisz swj umys. Poczujesz siodwieony, bdziesz mia wyraniejszy i janiejszy ogld spraw, a mio wtobie pogbi si i wzmocni.

Siedzenie w medytacji jest pokarmem tak dla ducha, jak i dla ciaa. Dzikisiedzeniu ciao nabywa harmonii, staje si lejsze i spokojniejsze. Droga wio-dca od obserwacji umysu do wejrzenia we wasn natur nie bdzie zbytwyboista. Kiedy ju bdziesz umia uspokoi umys i kiedy ju uczucia i mylinie bd ci przeszkadza, znajdziesz si w punkcie, w ktrym umyszadomowi si w umyle. Twj umys zapanuje nad sob w bezporedni iwspaniay sposb i nie bdzie ju oddzielania podmiotu od przedmiotu. Gdybdziesz pi herbat, zaniknie pozorna rnica midzy pijcym i herbat.Picie herbaty stanie si bezporednim i cudownym dowiadczeniem, wktrym nie istnieje rnica midzy podmiotem i przedmiotem.

Umys rozproszony jest rwnie umysem, tak jak fale na wodzie nieprzestaj by wod. Kiedy umys zapanuje nad sob, wwczas bdzcyumys staje si prawdziwym umysem. Prawdziwy umys jest naszym

prawdziwym ja, jest Budd: czyst jednoci, ktrej nie mona zudniepodzieli na odrbne, rne ja stworzone przez pojcia i mow. Nie chc

17


18/40

jednak wiele mwi na ten temat.

Jedno jest wszystkim,

wszystko jest jednym:

pi skadnikw

Chciabym powici troch miejsca na omwienie metod, ktrymi moeszsi posuy, by uwolni si od ograniczonego widzenia i strachu i osignwielkie wspczucie. Bd to rozwaania o wspzalenoci, nietrwaoci iwspczuciu.

Kiedy siedzisz medytujc, po wyciszeniu umysu zacznij kontemplowawspzaleno rnych przedmiotw. Medytujc nie rozmylaj o filozofiiwspzalenoci, lecz wnikaj umysem w sam umys. Dziki sile koncentracjiodsaniasz prawdziw natur kontemplowanego przedmiotu.

Przypomnij sobie prost, star prawd: podmiot wiedzy nie moe istnieniezalenie od przedmiotu wiedzy. Widzie znaczy widzie co. Sysze - tosysze co. By zym - to by zym na co. Nadzieja jest nadziej na co.Mylenie jest myleniem o czym. Bez przedmiotu wiedzy (czego), nieistnieje podmiot wiedzy. Praktykujcy skupia si w medytacji na umyle,przez co moe zobaczy wzajemn zaleno podmiotu i przedmiotu wiedzy.Kiedy praktykujemy bycie jednym z oddechem, wtedy wiedza o oddechu jestumysem. Kiedy praktykujemy bycie jednym z ciaem, wtedy wiedza o cielejest umysem. Kiedy praktykujemy bycie jednym z przedmiotami na zewntrznas, wtedy wiedza o tych przedmiotach rwnie jest umysem. Kontemplujcnatur wspzalenoci wszystkiego, kontemplujemy umys.

Kady przedmiot umysu sam w sobie jest umysem. Buddyzm nazywaprzedmioty umysu dharmami i porzdkuje je w piciu kategoriach:

1. formy fizyczne i cielesne2. uczucia

3. wraenia zmysw4. funkcje umysu5. wiadomoTe pi kategorii nosi nazw piciu skadnikw. Pita kategoria,

wiadomo, zawiera w sobie jednak wszystkie inne kategorie i stanowipodstaw ich istnienia.

Kontemplacja wspzalenoci jest gbokim wejrzeniem we wszystkiedharmy, by przenikn ich prawdziw natur, zobaczy je jako cz wielkiejrzeczywistoci i przekona si, e ta wielka rzeczywisto jest niepodzielna.

Nie mona jej poci na kawaki, ktre istniayby samodzielnie.Pierwszym przedmiotem kontemplacji jest nasza wasna osoba, zbir piciuskadnikw, ktre s w nas. Kontemplujemy wanie tu i teraz pi skad-nikw, ktre nas tworz.

Bd wiadomy formy ciaa, uczu, wrae, funkcji umysu i wiadomoci.Obserwuj te przedmioty", a zobaczysz, e kady z nich ma bliski zwizek zewiatem na zewntrz ciebie: gdyby ten wiat nie istnia, to zbir piciuskadnikw te nie mgby istnie.

Rozwa przykad stou. Istnienie stou jest moliwe dziki istnieniu rzeczy,ktre moglibymy nazwa wiatem nie-stou": jest to las, w ktrym roso

drzewo i zostao cite, stolarz, ruda elaza, ktra przybraa form gwodzi irub i niezliczona ilo innych elementw, ktre maj zwizek ze stoem -rodzice i przodkowie stolarza, soce i deszcz, dziki ktrym mogo wyrosn

18


19/40

drzewo.Jeli uchwycisz rzeczywisto stou, wwczas zobaczysz, e w samym stole

obecne s wszystkie te rzeczy, o ktrych zwyklimy myle jako o wiecienie-stou". Gdyby zabra nie-stoowe" elementy i zwrci je ich rdu -gwodzie rudzie elaza, drzewo lasowi, stolarza jego rodzicom - st przes-taby istnie.

Kto, kto patrzc na st, widzi wszechwiat, jest w stanie zobaczy Drog.Medytuj w ten sam sposbnad zbiorem piciu skadnikw, z ktrych si ska-dasz. Medytuj nad nimi, a zobaczysz rzeczywisto jednoci we wasnym ja izobaczysz, e twoje ycie i ycie wszechwiata s jednym. Jeli piskadnikw wrci do rde, ja przestanie istnie. W kadej sekundzie wiatpodtrzymuje istnienie piciu skadnikw. Ja nie rni si od zbioru piciuskadnikw. Skadniki te odgrywaj rwnie zasadnicz rol w formowaniu,tworzeniu i niszczeniu wszystkiego we wszechwiecie.

Wyzwolenie od cierpienia

Ludzie zazwyczaj dziel rzeczywisto na czci i w ten sposb odbierajsobie moliwo ujrzenia wspzalenoci wszystkich zjawisk. Zobaczy jednowe wszystkim i wszystko w jednym oznacza przeamanie olbrzymiej bariery,ktra zawa nasz percepcj rzeczywistoci - bariery, ktr buddyzmnazywa przywizaniem do faszywego obrazu siebie.

Przywizanie do faszywego widzenia siebie oznacza przekonanie oobecnoci niezmiennych, samodzielnie istniejcych bytw. Przekraczajcfaszywe widzenie, wyzwalamy si od wszelkiego strachu, blu i niepokoju.Kiedy bodhisattwa Quan Am, ktra bya wielkim rdem natchnienia dladziaaczy pokojowych w Wietnamie, wejrzaa w rzeczywisto piciu

skadnikw, doznajc pustki ja, wyzwolia si od cierpienia, blu zwtpienia izoci. To samo moe by udziaem kadego z nas. Jeli bdziemy wytrwale iusilnie kontemplowali pi skadnikw, my rwnie wyzwolimy si odcierpienia, lku i przeraenia.

By y jako czstka wielkiego ycia wszechwiata, musimy usunwszelkie przeszkody. Czowiek nie podruje prywatnie poprzez czas iprzestrze, oddzielony od reszty wiata grub skorup. ycie stu lub stutysicy istnie odizolowanych w ten sposb nie tylko nie jest yciem, ale niejest nawet moliwe. W naszym yciu obecnych jest bardzo wiele zjawisk, takjak my jestemy obecni w wielu zjawiskach. Jestemy yciem, a ycie jestbezkresne. Mona powiedzie, e yjemy tylko wtedy, gdy przeywamy

cierpienia i radoci innych ludzi. Cierpienia innych staj si naszymcierpieniem, a szczcie innych - naszym szczciem. Jeli nasze ycie niema granic, to pi skadnikw, stanowicych nasze ja, te jestnieograniczone.

Nietrway charakter wszechwiata, wzloty i upadki ycia nie bd wicejnami powodowa. Gdy zobaczymy wspzaleno wszystkiego i gboko wni wejrzymy, nic ju nie bdzie w stanie nas pognbi. Jestemy wyzwoleni.Powinnimy by wiadomi wspzalenoci wszystkiego stale, a nie tylko wwybranym czasie medytacji. wiadomo ta winna towarzyszy wszystkimcodziennym czynnociom. Musimy nauczy si dostrzega, e osoba

siedzca naprzeciwko nas to my sami i e my - to ta osoba. Musimy prze-kona si, e wszystkie zdarzenia - obecne i przysze -'maj wsplnepochodzenie i wzajemnie od siebie zale.

19


20/40

Podr na falach narodzin i mierci

Nie mog pomin problemu ycia i mierci. Wielu ludzi, wrd nich sporomodziey, pracuje na rzecz pokoju i suy innym, ofiarowujc miowszystkim tym, ktrzy cierpi. Zawsze s wiadomi faktu, e najwaniejszymproblemem jest problem ycia i mierci, lecz czsto nie zdaj sobie sprawy,

e ycie i mier nie s niczym innym jak dwiema stronami tej samejrzeczywistoci. Gdy to sobie uwiadomimy, nabierzemy odwagi, by spotkasi z nimi twarz w twarz.

Kiedy miaem zaledwie dziewitnacie lat, starszy mnich poleci mikontemplowa wyobraenie zwok na cmentarzu. Byo to dla mnie bardzotrudne i czuem opr w medytacji. Teraz tego ju tak nie odczuwam. Wtedywydawao mi si, e ten temat medytacji dobry jest dla starszych mnichw.Od tamtej pory widziaem wielu modych onierzy, lecych nieruchomo -jeden obok drugiego - niektrzy trzynasto-, czternasto- i pitnastoletni. Niebyli przygotowani ani gotowi na mier. Dzi rozumiem, e jeli kto nie wie,

jak umiera, nie wie te jak y, gdy mier jest czci ycia. Wanieprzed dwoma dniami Mobi powiedziaa mi, e sdzi, i dwadziecia lat towystarczajcy wiek, by kontemplowa zmarego. Ona sama skoczyadopiero dwadziecia jeden lat.

Musimy spojrze mierci w oczy, zobaczy j i zaakceptowa, tak samo jakpatrzymy na ycie i akceptujemy je.

Buddyjska Sutra Penej wiadomoci mwi te o medytacji nad zmarym:medytuj nad rozkadem ciaa, nad tym jak puchnie i sinieje, jak zjadane jestprzez robaki, a tylko resztki krwi i ciaa pozostanna kociach; medytuj takdo momentu, kiedy zobaczysz tylko biae koci, ktre te powoli bdkruszy si i w kocu obrc si w proch. Medytuj w ten sposb, wiedzc, e

twoje ciao ulegnie temu samemu procesowi. Nie ustawaj w kontemplacji,pki nie poczujesz ciszy i spokoju, pki umys twj i serce nie ucisz si i nieuspokoj, a umiech nie pojawi si na twarzy. W ten sposb, pokonujcniech i strach, zobaczysz, jak niezmiernie cenne jest ycie i jak wartaprzeycia jest kada sekunda. I nie tylko swoje ycie bdziesz postrzega jakocenne, ale te ycie wszystkich, kadej istoty, kadej rzeczywistoci. Niebdziemy ju wicej podlegali zudzeniu, e aby przey, trzeba niszczyycie innych. Zobaczymy, e ycie i mier s jedynie dwiema stronami yciai e bez nich obu ycie nie jest moliwe - tak jak moneta ma dwie strony ibez nich nie moe zaistnie. Bdziemy mogli wznie si ponad narodziny imier i wiedzie, jak y i jak umrze. Sutra powiada, e bodhisattwowie,ktrzy wejrzeli w natur wspzalenoci, przezwyciajc ograniczonysposb widzenia wiata, wchodz w narodziny i mier jak kto, kto wypywaw morze ma dk, a fale nie zalewaj go ani nie zatapiaj.

Niektrzy twierdz, e buddyjskie widzenie rzeczywistoci jestpesymistyczne. Jednak mylenie o tym w kategoriach pesymizmu czy optymizmunadmiernie upraszcza prawd. Najwaniejsze to postrzega rzeczywisto tak,jak ona jest. Postawa pesymistyczna nigdy nie przyniesie spokoju ani te niewywoa pogodnego umiechu, ktry zakwita na ustach bodhisattww iwszystkich ktrzy osigaj Drog.

Drzewko migdaowe przed twoim domemWspomniaem o kontemplowaniu wspzalenoci. Oczywicie naley

20


21/40

traktowa wszystkie metody stosowane w poszukiwaniu prawdy raczej jakorodki, a nie cel sam w sobie czy prawd absolutn. Medytacja nadwspzalenoci wszystkiego ma na celu zniesienie przeszkd, wynikajcychz rozrniania, bymy mogli wej w kontakt z powszechn harmoni ycia.Celem medytacji nie jest stworzenie jakiego systemu filozoficznego - filozofiiwspzalenoci. Hermann Hesse w powieci Siddhartha nie by tegowiadomy, wic jego Siddhartha wypowiada si na temat filozofiiwspzalenoci w sposb, ktry uderza nas naiwnoci. Autor przedstawiaobraz wspzalenoci, gdzie wszystko jest wzajemnie powizane -system, wktrym wszystko musi przystawa do bezbdnie dziaajcego ukaduwzajemnej zalenoci, w ktrym nie mona rozwaa problemu wyzwoleniana tym wiecie.

Zgodnie z nasz tradycj rzeczywisto posiada trzy natury: wyobraenie,wspzaleno i ostateczn doskonao. Zacznijmy od rozwaenia wspza-lenoci. Patrzymy na wiat nieuwani, peni uprzedze, poprzez zasonzwodniczych pogldw i opinii. Jest to widzenie rzeczywistoci poprzez

wyobrani. Wyobraenia rzeczywistoci nie s t rzeczywistoci. Polegajone na zudzeniu, e rzeczywisto jest zbiorem pooddzielanych czstekposzczeglnych bytw i jani. By ujrze wiat takim, jaki jest, naley medy-towa o naturze wspzalenoci i wzajemnego powizania zjawisk wprocesie tworzenia i zniszczenia. Rozwaanie jest sposobem kontemplacji, anie podstaw jakiej doktryny filozoficznej. Jeli kto trzyma si kurczowosystemu poj, to utyka w miejscu. Medytacja o wspzalenoci ma pomczgbi rzeczywisto, po to bymy stali si jednym z ni, a nie wpadli wpuapk filozoficznych spekulacji lub rozwaa na temat technikmedytacyjnych. Tratwa suy temu, eby przepyn na drugi brzeg, a nietemu, by i naokoo, dwigajc j na plecach. Palec wskazujcy na ksiyc

jest jedynie palcem, a nie ksiycem, na ktry wskazuje.Dymy do ostatecznej doskonaoci - rzeczywistoci uwolnionej od

wszystkich faszywych opinii zrodzonych z wyobrani. Rzeczywisto jestrzeczywistoci. Przekracza wszelkie pojcia. adna koncepcja nie moe jejopisa - nawet pojcie wspzalenoci nie jest odpowiednie. Aby nieprzywiza si do filozoficznych idei i nie da si zapa w sida doktryny otrzech naturach, nasza nauka mwi tez o trzech nie-naturach. I to jest istotnauki buddyjskiej mahajany.

Kiedy medytujcy spostrzega rzeczywisto w jej ostatecznej doskonaoci,osiga poziom mdroci zwany nie rozrniajcym umysem - cudown jed-noci, w ktrej nie ma ju rozrnienia midzy podmiotem i przedmiotem.To nie jest jaki odlegy, nieosigalny stan. Kady z nas, dziki wytrwaoci wpraktyce, moe go dowiadczy. Mam przed sob - na biurku stos podasierot proszcych o wsparcie*. Tumacz kilka z nich dziennie. Zanim zacznpisa, patrz w oczy dziecka z fotografii i przygldam si jego rysom iwyrazowi twarzy. Czuj gbok wi rodzc si midzy mn a kadymdzieckiem i dowiadczam jednoci z nim. Kiedy pisz te sowa do ciebie,uwiadamiam sobie, ze jedno, ktrej dowiadczaem podczas tumaczeniapoda, jest rodzajem nie rozrniajcego umysu. Nie ma ju ja, ktrepracuje, by pomc dzieciom, nie ma ju dziecka, ktre dostaje mio i

* Wietnamska Buddyjska Delegacja Pokojowa zajmowaa si pomoc finansow dla rodzin wWietnamie, ktre przyjy sieroty. Kady z ofiarodawcw ze Stanw Zjednoczonych paci 6dolarw miesicznie na rzecz jedne) z takich rodzin.

21


22/40

pomoc. Dziecko i ja stanowimy jedno: nikt nie wspczuje, nikt nie prosi opomoc, nikt nie pomaga. Nie ma zada, nie ma pracy spoecznej dowykonania, nie ma wspczucia ani szczeglnej mdroci. W takich chwilachjest tylko nie rozrniajcy umys.

Kiedy postrzegamy ostateczn doskonao wiata, drzewko migdaowe,ktre ronie przed domem, odsania przed nami cudown peni. Drzewkomigdaowe samo w sobie jest prawd, rzeczywistoci, twoim ja. Ilu ludzi,ktrzy przeszli przed domem, naprawd widziao drzewko migdaowe? Serceartysty jest wraliwsze i, miejmy nadziej, popatrzy na drzewko w gbszysposb, ni czyni to inni. Poniewa serce artysty jest szerzej otwarte, juistnieje pewna jedno pomidzy nim a drzewkiem. Liczy si twoje serce.Jeli jest otwarte i wolne od faszywych opinii, odkryjesz istnienie intymnegozwizku midzy tob i drzewkiem. Drzewko migdaowe bdzie gotowe odkrysi przed tob w caej doskonaoci. Zobaczy drzewko znaczy zobaczyDrog. Jeden z mistrzw zen poproszony o wytumaczenie cudu rzeczywisto-ci rzek, wskazujc na cyprys: Spjrz na cyprys, ktry tam ronie".

Gos wzbierajcej fali

Kiedy twj umys jest wyzwolony, serce wypenia si wspczuciem:wspczuciem dla siebie, e dowiadczae niezliczonych cierpie, gdy niebye jeszcze zdolny uwolni si od faszywych opinii, nienawici, niewiedzy izoci; i wspczuciem dla innych, ktrzy nie poznawszy prawdy pozostaj wniewoli faszywych osdw, nienawici i niewiedzy i nadal przyczyniajcierpie sobie i innym. Teraz patrzysz na siebie i na innych oczamiwspczucia, jak wity, ktry syszy pacz wszystkich stworze wewszechwiecie i ktrego gos jest gosem kadego, kto widzi doskona peni

rzeczywistoci. Tak jak sutra buddyjska syszy gos Bodhisattwy Wspczucia:Przecudowny gos, gos tego, ktryna woanie wiata odpowiada,Szlachetny gos, gos wzbierajcej faliprzewyszajcej wszystkie dwiki w wiecie -Do niego dostrjmy nasze umysy.

Oddalmy wszelkie zwtpienie i medytujmyo czystej i witej naturze tego,ktry zwaa na pacz i jki wiata -

Bo na niej polegamy w cikich chwilachblu, rozpaczy, upadku i mierci.

Doskonay w zasugach, patrzcy nawszystkie odczuwajce istotyoczami wspczucia i bezgraniczniepowikszajcy ocean dobrodziejstw -Bodhisattwa, ktremu winnimy odda pokon.

Praktykuj, patrzc na wszystkie istoty oczami penymi wspczucia - takapraktyka zwana jest medytacj nad wspczuciem.

Powiniene medytowa nad wspczuciem w czasie przeznaczonym namedytacj i zawsze, kiedy pracujesz dla innych. Niezalenie od tego, gdzie

22


23/40

jeste albo, dokd zmierzasz, utrzymuj w pamici wite wezwanie: Patrz nawszystkie istoty oczami wspczucia".

Jest wiele tematw i technik medytacji, tak wiele, e nie mona ich wszystkichopisa. Wspomniaemo niektrych z nich - tych prostych i podstawowych.Dziaacz na rzecz pokoju jest jak kady czowiek i musi zwyczajnie y.Praca stanowi tylko cz ycia, ale jest take yciem, jednak wtedy tylko,gdy wykonuje si j uwanie. W przeciwnym razie mona sta si podobnymdo kogo, kto yje jak umary. Musimy zapali wasn pochodni, by inaprzd. Jestemy powizani z ludmi, ktrzy nas otaczaj: jeli wiemy, jaky uwanie, jeli wiemy, jak chroni i dba o wasny umys i serce, to dzikitemu nasze siostry i bracia te bd wiedzieli, jak y wiadomie.

Medytacja ujawnia i leczy

Medytacja w pozycji siedzcej z utrzymywaniem uwagi skupionej na ciele iumyle moe by spokojna i zrelaksowana. Ten spokj i odprenie rni sizasadniczo od leniwego, na wp przytomnego stanu umysu podczasodpoczynku lub drzemki. Siedzenie w leniwej pprzytomnoci - dalekiej odbycia uwanym - jest jak siedzenie w ciemnej jaskini. W stanie Uwagijestemy nie tylko odpreni i szczliwi, ale te obecni i czujni. Medytacjanie jest ucieczk, ale pogodnym spotkaniem z rzeczywistoci. Osobapraktykujca Uwag powinna by nie mniej przytomna ni kierowcasamochodu. Jeli praktykujcy nie bdzie obudzony, to pogry si wrozproszeniu i nieuwadze i, jak ospay kierowca, moe spowodowagrony wypadek. Bd uwany, jak gdyby chodzi na wysokich szczudach -jeden niewaciwy krok i ju leysz na ziemi. Bd jak redniowieczny rycerzpozbawiony broni, poruszajcy si w gszczu mieczy; jak lew stawiajcy

wolne, delikatne, lecz pewne kroki. Tylko dziki takiej czujnoci moeszurzeczywistni cakowite przebudzenie.Osobom pocztkujcym w medytacji polecam metod rozpoznawania:

rozpoznawanie bez osdzania. Uczucia - czy to wspczucie czy irytacj -naley przyjmowa, rozpoznawa i traktowa jednakowo, gdy wszystkie snami. Mandarynka, ktr jem - to ja. Gorczyca, ktr siej - to ja. Siej jcaym sercem i umysem. Myj ten czajniczek z tak uwag, jakbym kpamaego Budd lub Jezusa. Wszystko, co robimy, powinnimy tak samouwanie traktowa. W stanie penej wiadomoci wszystko jest wite: iwspczucie, i zdenerwowanie, i gorczyca, i czajnik.

Metoda czystej obserwacji i rozpoznawania moe by zbyt trudna, gdy

owadnici jestemy smutkiem, niepokojem, nienawici czy namitnoci.Jeli tak si zdarzy, medytuj nad stanem twojego umysu. Taka medytacjaujawnia i leczy. Smutek lub niepokj, nienawi lub namitno poddanemedytacji ujawniaj sw natur, co prowadzi do zdrowienia i wyzwolenia.Smutek (lub cokolwiek, co powoduje bl) moe posuy do wyzwolenia zudrki i cierpienia, tak jak mona za pomoc ciernia usun cier tkwicy wciele. Powinnimy traktowa niepokj, bl, nienawi i namitno agodnie iz szacunkiem, nie stawiajc im oporu, lecz godzc si z nimi i wnikajc w ichnatur poprzez medytacj nad wzajemn zalenoci. Mona szybko nauczysi, jak wybiera temat medytacji, ktry najlepiej odpowiada danej sytuacji.

Takie tematy, jak wspzaleno, wspczucie, ja, pustka, nieprzywizywanie si maj moc ujawniania rde cierpienia i uzdrawiania.Moemy zrobi postpy w takiej medytacji wtedy, gdy rozwiniemy ju

23


24/40

pewn si koncentracji, ktr osigniemy, praktykujc utrzymywanie uwagiw codziennym yciu, obserwujc i rozpoznajc wszystko, co si wydarza wnas i wok nas. Przedmioty medytacji musz by w nas zakorzenione.Chodzi o co innego ni filozoficzna spekulacja. Przedmiot medytacjipowinien by jak potrawa, ktra wymaga dugiego gotowania. Wkadamy jdo garnka, przykrywamy i rozpalamy ogie. Garnek - to my sami, a ciepokonieczne do gotowania jest si koncentracji. Drewno na opa czerpiemy znieustannego praktykowania Uwagi. Bez dostatecznej temperatury jedzenienigdy si nie ugotuje, ale gdy ju bdzie gotowe, odsoni przed nami swprawdziw natur i doprowadzi do wyzwolenia.

Woda przejrzystsza i trawy zielesze

Budda powiedzia kiedy, e problem ycia i mierci sam w sobie jestproblemem wiadomoci. yje si w peni tylko wtedy, gdy jest si w staniepenej wiadomoci. W Sutrze Samyutta Nikaya Budda opowiada owydarzeniu, ktre miao miejsce w maym miasteczku:

Do miasteczka przyjechaa synna tancerka i uliczki zaroiy si od ludzi,ktrzy biegli, by j zobaczy. W tym samym czasie przez miasteczkoprowadzono skazaca. Nis on misk po brzegi wypenion olejem. Z caychsi musia koncentrowa si na tym, by ani troch jej nie przechyli, bo gdybycho jedna kropla oleju wylaa si na ziemi, stranik mia niezwoczniedoby miecza i ci nieszczsnemu gow. W tym miejscu Budda Gautamaprzerwa i spyta: Jak sdzicie? Czy skazaniec zdoa utrzyma ca uwagskupion na misce oleju i nie skusi si, by rzuci okiem na sawn tancerklub na haaliwy, kbicy si tum i biegncych ludzi, ktrzy w kadej chwilimogli go potrci?"

Inna opowie Buddy odkrya przede mn wag praktyki wiadomoci ja -to znaczy chronienia i dbania o ja bez zajmowania si nadmiernie innymi, costanowi nawyk umysu i rodzi niech i niepokj.

Budda opowiada:Bya kiedy para akrobatw: nauczyciel - biedny wdowiec i maa

dziewczynka o imieniu Meda - jego uczennica. Wystpowali na ulicach, ebyzarobi na jedzenie. Uywali dugiej bambusowej tyczki. Nauczyciel trzymaj na czubku gowy, a Meda powoli wdrapywaa si na wierzchoek. Gdy byaju na kocu tyczki, nauczyciel obnosi j wok placu.

Obydwoje musieli si bardzo koncentrowa, by utrzyma rwnowag iunikn upadku. Pewnego dnia nauczyciel zaproponowa: Posuchaj, Medo!

Ja bd uwaa na ciebie, a ty - na mnie i w ten sposb bdziemy sobiepomaga w utrzymaniu koncentracji i rwnowagi, i unikniemy wypadku, iwtedy z pewnoci zarobimy dosy, eby kupi jedzenie. Maa dziewczynkabya mdra i powiedziaa: Drogi mistrzu, myl, e bdzie lepiej dla kadegoz nas, jeli bdziemy uwaali na siebie samych. Uwaa na siebie samegoznaczy uwaa na nas dwoje. Jestem pewna, e w ten sposb unikniemywypadkw i bdziemy mieli co je". Budda rzek: Dziewczynka miaaracj".

Jeli jeden czonek rodziny praktykuje Uwag, to caa rodzina staje sibardziej wiadoma. Ta jednak osoba stale przypomina pozostaym o

wiadomym yciu. Jeli w klasie jest ucze yjcy w peni wiadomoci towywiera wpyw na pozostaych.We wsplnotach pracujcych na rzecz pokoju te musimy stosowa t

24


25/40

zasad. Nie przejmuj si, gdy ludzie wok ciebie nie robi wszystkiego, coley w ich mocy. Uwaaj na siebie. Pracujc najlepiej jak potrafisz, bdzieszzachca innych, by te tak postpowali. Zdolno penego zaangaowaniasi w to, co si robi, wymaga nieustannego bycia uwanym. Tylko przezpraktykowanie Uwagi mona odnale siebie i osign rado i spokj.Jedynie dziki takiej praktyce bdziemy zdolni patrze na kadego czowiekaoczami mioci i z otwartym sercem.

Wanie zaproszono mnie na herbat do mieszkania na dole. Stoi tampianino nalece do jednej z osb, ktra pomaga nam w pracy. Gdy Kirsten(ktra przyjechaa tu z Holandii) nalewaa mi herbat, spojrzaem na stertpoda, ktre tumaczya i spytaem: Moe by przerwaa na chwil i zagraaco dla mnie?" Kirsten z ochot odoya prac, siada do pianina i zagraautwr Chopina, ktry znaa od dziecka. Byy tam takty mikkie i melodyjneoraz inne - gone i szybkie. Pies Kirsten lea pod stoem i gdy napiciemelodii gwatownie roso, zaczyna szczeka i skomle. Widziaem, e takamuzyka go drani i chce j przerwa. Kirsten otacza psa du troskliwoci

jak dziecko. I pewnie jest on bardziej wraliwy na muzyk ni wikszodzieci. By moe zareagowa tak, gdy jego uszy wyapuj inne fale ni uszyludzi. Kirsten graa dalej, na prno usiujc uspokoi psa. Skoczya, poczym wybraa utwr Mozarta. Bya to muzyka lekka i harmonijna. Teraz pieslea cicho i spokojnie. Skoczywszy gra, Kirsten usiada obok mnie ipowiedziaa: Czsto, gdy gram utwr Chopina, ktry jest zbyt gony, piescignie mnie za nogawk i chce mnie zmusi, bym odesza od pianina.Natomiast gdy gram Bacha lub Mozarta, uspokaja si".

Kirsten wspomniaa, e w Kanadzie niektrzy ludzie graj Mozartarolinom. Rosn one wtedy szybciej, a ich kwiaty zwracaj si w kierunku,skd dobiega muzyka. Inni przez jaki czas codziennie eksperymentowali z

utworami Mozarta na polach pszenicy i yta. Zaobserwowali, e tam zboarosy szybciej ni gdzie indziej.

Gdy Kirsten mwia, pomylaem o salach konferencyjnych, gdzie ludziedyskutuj i spieraj si, gdzie pada wiele gniewnych i penych urazy sw. Wtakim miejscu kwiaty prawdopodobnie przestayby rosn.

Przyszed mi na myl ogrd uprawiany przez mnicha yjcego w peniwiadomoci. Roliny s tamzawsze wiee i zielone, odywiane spokojem iradoci ogrodnika. Kto w staroytnoci powiedzia:

Kiedy rodzi si Mistrz,woda w rzece staje si przejrzystsza,a trawy rosn zielesze.

Na pocztku kadego zebrania lub dyskusji naleaoby praktykowawiadome oddychanie albo posucha muzyki.

Trzy cudowne odpowiedzi

Na zakoczenie chciabym przytoczy krtkie opowiadanie Tostoja o trzechpytaniach cesarza. Tostoj nie zna imienia tego cesarza...

Pewien cesarz pomyla kiedy, e gdyby tylko zna odpowied na trzy

pytania, nie bdziby w adnej sprawie: Jaki czas jest najodpowiedniejszy dlakadego dziaania? Z jakimi ludmi wsppracowa? Co jest najwaniejsze do

25


26/40


27/40

Teraz ty odpocznij, a ja bd kopa". Cesarz jednak nie przerywa pracy.Mina godzina, potem druga, w kocu soce zaczo chowa si za gry.Odoy opat i rzek: Czy odpowiesz na moje pytania? Jeli nie moesz dami odpowiedzi, prosz, powiedz, a wrc do domu".

Pustelnik podnis gow i odezwa si: Syszysz? Kto tam biegnie".Cesarz odwrci si. Ujrzeli czowieka z bia brod, wyaniajcego si z lasu.Bieg jak szalony. Przyciska rce do zakrwawionego brzucha. Kierowa siprosto na cesarza i w kocu upad przed nim nieprzytomny. Gdy cesarz ipustelnik cignli ubranie z nieznajomego, ujrzeli gbokie cicie. Cesarzstarannie przemy ran, po czym zabandaowa j wasn koszul, ktra wcigu paru minut nasikna krwi. Wypuka j wic i powtrnie opatrzyzranione miejsce. Czyni to wielokrotnie, dopki krew nie przestaa broczy zbrzucha.

W kocu ranny odzyska przytomno i spragniony poprosi o wod. Cesarzzbieg do strumienia i wrci z dzbanem penym wieej wody. Tymczasemsoce zupenie zaszo i zaczo wia nocnym chodem. Pustelnik pomg

cesarzowi wnie czowieka do chaty i uoy go na ku. Ranny przymknoczy i lea spokojnie. Cesarz, wyczerpany dug wspinaczk i kopaniemziemi, opar si o drzwi i zasn. Kiedy si obudzi, soce ju wzeszo. Przezchwil nie wiedzia, gdzie jest i co tu robi. Spojrza na ko i zobaczy, elecy tam czowiek te rozglda si zmieszany. w przyjrza si baczniecesarzowi, po czym sabo wyszepta: Prosz, przebacz mi".

C takiego uczynie, e powinienem ci przebaczy?" - zapyta cesarz.Wasza Wysoko, nie znasz mnie, lecz ja znam ciebie. Byem twym

zawzitym wrogiem i przysigem zemci si na tobie, gdy w czasieostatniej wojny zabie mego brata i zaje moje dobra. Kiedy dowiedziaemsi, e idziesz sam w gry do pustelnika, postanowiem zaskoczy ci w

drodze powrotnej i zabi. Czekaem dugo, ale nie nadchodzie, wicopuciem kryjwk, by ci odnale. Zamiast ciebie napotkaem ludzi ztwego orszaku. Rozpoznali mnie i zadali t ran. Na szczcie zdoaem ucieci przybiegem tutaj. Gdyby nie ty, z pewnoci ju bym nie y. Miaemzamiar zabi ci, tymczasem ty ocalie mnie przed mierci. Wstydz si ijestem ci wdziczny bardziej ni sowa mogyby to wyrazi. Jeli przeyj,lubuj suy ci przez reszt ycia i naka mym dzieciom i wnukom, by tetak czyniy. Prosz, przebacz mi".

Cesarz nie posiada si z radoci, widzc, e tak atwo pojedna si z byymwrogiem. Nie tylko mu wybaczy, ale te przyrzek przysa swego nadwor-nego lekarza i sucego, by opiekowali si nim a do cakowitegowyzdrowienia. Wyda rozkaz subie, by zabrano rannego do domu i wrci dopustelnika, chcc prosi go po raz ostatni o odpowied na trzy pytania.Pustelnik wanie rzuca ziarno w skopan wczoraj ziemi. Zatrzyma si ispojrza na cesarza:

Masz ju odpowiedzi na twoje pytania".Jake to?" cesarz nie rozumia.Wczoraj, gdyby nie ulitowa si nad mym wiekiem i nie pomg mi

skopa grzdek, zostaby zaatakowany w drodze powrotnej. aowabywtedy bardzo, e nie pozostae ze mn. Zatem najwaniejszym czasem byczas, kiedy kopae ziemi, najwaniejsz osob byem ja i najwaniejszym

zajciem pomaganie mi. Pniej, kiedy zraniony czowiek dobieg tutaj,najwaniejszym czasem by czas, ktry spdzie, opatrujc jego ran.

27


28/40

Gdyby nie zrobi tego, umarby i straciby szans pogodzenia si z nim.Podobnie, to on by najwaniejsz osob i najwaniejszym zajciem -opatrywanie rany. Pamitaj, e jest tylko jeden najwaniejszy czas, a ten czas- to teraz. Chwila teraniejsza jest jedynym czasem, jaki mamy. Najwa-niejsz osob jest zawsze ta, z ktr wanie przebywasz, ktra stoi przedtob, bo kto wie, czy jeszcze z kimkolwiek si spotkasz... Najwaniejszymzajciem jest czynienie szczliwym tego, kto znajduje si obok ciebie,albowiem samo to stanowi cel ycia".

Opowiadanie Tostoja brzmi jak zaczerpnite z buddyjskich pism. Mwimyo subie spoecznej, sueniu ludzkoci, innym, ktrzy s gdzie daleko, odziaaniu na rzecz pokoju w wiecie. Czsto jednak zapominamy, e przedewszystkim musimy y dla tych, ktrzy znajduj si obok nas. Jeli nieumiesz suy swej onie czy mowi, dziecku lub rodzicom, jak bdzieszsuy spoeczestwu? Jeli nie potrafisz uszczliwi swego dziecka, jakmoesz oczekiwa, e uczynisz szczliwym kogo innego? Jeli my z ruchupokojowego lub jakiejkolwiek suebnej wsplnoty nie bdziemy kocha i

pomaga sobie nawzajem, to kogo pokochamy i komu pomoemy? Czypracujemy dla ludzi, czy tylko dla dobrego imienia jakiej organizacji?

Suba

Suba dla pokoju potrzebuje pracy kadego. Sowo suba" jest bardzorozlege. Zacznijmy od suby w skromniejszej skali - od rodziny,wspuczniw i przyjaci, od naszej wsplnoty. Musimy y dla nich, bo jelinie bdziemy y dla nich, to - dla kogo mamy y?

Tostoj jest witym, a buddyci nazwaliby go bodhisattw. Czy cesarz sammg ujrze znaczenie i kierunek ycia? Jak moemy y w chwili obecnej,

wanie teraz, z ludmi, ktrzy nas otaczaj, niosc ulg w cierpieniach iczynic szczliwszym ich ycie? Jak? Oto odpowied: musimy praktykowaUwag. Zasada, ktr Tostoj pokazuje, wydaje si atwa, lecz jeli chcemywprowadzi j w czyn, musimy posuy si metod Uwagi, ktra pomoenam w szukaniu i znalezieniu Drogi.

W przeciwiestwie do wielu autorw - pisz jedynie o tym, co przeyem iczego dowiadczyem. Mam nadziej, e ta ksika cho troch pomoe tobiei twoim przyjacioom na drodze poszukiwania - drodze powrotu do jednoci.

wiczenia medytacyjne

Oto niektre z wicze medytacyjnych, ktre czsto stosowaem. Wybraemje z rnych metod, ktra najbardziej odpowiaday mojej sytuacji ipreferencjom. Ty te wybierz te, ktre najbardziej ci si podobaj iodpowiadaj twemu ja. Poszczeglne metody bd miay rn warto dlarnych osb. Chocia wiczenia te s wzgldnie atwe, stanowi podstawdo dalszej praktyki.

Pumiech,gdy budzisz si rano

Powie gazk lub cokolwiek innego - moe to by kartka z napisem

umiech" - na suficie lub cianie, w miejscu, na ktre pada twj wzrok, gdybudzisz si rano. Znak ten bdzie dla ciebie przypomnieniem. Zanim

28


29/40

wstaniesz z ka, wykorzystaj te chwile, by zaj si oddechem. Wdychaj iwydychaj agodnie trzy razy, cay czas utrzymujc pumiech na twarzy.Podaj za oddechem.

Pumiech w wolnych chwilach

Czy siedzisz czy stoisz, umiechaj si pumiechem. Popatrz na dziecko, nali, na obraz wiszcy na cianie lub cokolwiek innego, co jest wzgldnienieruchome i umiechnij si. Zrb trzy wdechy i wydechy. Utrzymujpumiech i traktuj punkt, na ktrym skupiasz uwag jak sw prawdziwnatur.

Pumiech, gdy suchasz muzyki

Suchaj muzyki przez dwie lub trzy minuty. Zwracaj uwag na sowa, melodi,rytm i uczucia. Umiechaj si, obserwujc, jak wdychasz i wydychaszpowietrze.

Pumiech,gdy jeste zdenerwowany

Gdy poczujesz zdenerwowanie, natychmiast wywoaj pumiech na twarzy.Z tym umiechem zrb trzy spokojne wdechy i wydechy.

Pene rozlunienie w pozycji lecej

Po si na plecach, najlepiej na pododze. Nie uywaj materaca i poduszek.U ramiona luno wzdu ciaa, nogi wyprostuj i lekko rozsu. Utrzymuj

pumiech. Lekko wdychaj i wydychaj, skupiajc uwag na oddechu.Rozlunij wszystkie minie. Niech kady misie bdzie tak luny, jak gdybyby kawakiem mikkiego, zwiewnego jedwabiu suszcego si na wietrze.Poddaj si cakowicie, utrzymuj uwag na oddychaniu i pumiechu.Wyobra sobie, e jeste kotem, lecym przed ciepym kominkiem - twojeminie s lune i nie stawiaj oporu dotykowi. Le tak przez czas 15 penychoddechw.

Pene rozlunienie w pozycji siedzcej

Usid w lotosie lub plotosie, lub ze skrzyowanymi nogami, albo na

pitach, albo te na krzele ze stopami spoczywajcymi na pododze.Umiechnij si. Wdychaj i wydychaj cay czas z pumiechem na twarzy.Poddaj si cakowicie.

Gbokie oddychanie

Po si na plecach. Oddychaj rwno i agodnie, skupiajc uwag na ruchubrzucha. Gdy wdychasz, pozwl brzuchowi unie si, by powietrze mogowej do dolnej czci puc. Gdy grna cz puc zacznie wypenia sipowietrzem, klatka piersiowa uniesie si, a brzuch zacznie opada. Nie forsujsi. Obserwuj tak 10 oddechw. Wydech bdzie duszy ni wdech.

Mierzenie oddechu krokami

29


30/40

Spaceruj bez popiechu po ogrodzie, wzdu rzeki lub wiejsk drk.Oddychaj swobodnie. Ustal iloci krokw dugo oddechu - wdechu iwydechu. Licz dugo oddechu przez kilka minut. Zacznij wydua wydecho jeden krok. Nie zmuszaj si do duszego wdechu. Niech bdzie naturalny.Obserwuj uwanie wdech, aby zobaczy, czy ma tendencj do wyduaniasi. Postpuj w ten sposb przez czas 10 oddechw.

Teraz wydu wydech o jeszcze jeden krok. Sprawd, czy wdech rwniewydua si o jeden krok czy nie. Wydu wdech tylko wtedy, gdy sprawi ci toprzyjemno. Zrb 20 takich oddechw, po czym zacznij oddychanormalnie. Po piciominutowej przerwie moesz rozpocz od nowa praktykwyduania oddechw. Zawsze gdy poczujesz si cho troch zmczony,przerywaj wiczenie. Po kilku sesjach wyduonego oddychania wdech iwydech zaczn wydua si jednakowo. Praktykuj nie duej ni przez 10 do20 oddechw.

Liczenie oddechw

Usid w lotosie lub plotosie albo pjd na spacer. Bd wiadomoddychania i licz w myli wdechy i wydechy: wdycham, jeden; wydycham,jeden; wdycham, dwa; wydycham, dwa...". Pamitaj o oddychaniu z brzucha.Dolicz do dziesiciu, po czym wr do jeden". Zawsze, gdy pogubisz si wliczeniu, zaczynaj od pocztku.

Podanie za oddechem podczas suchania muzyki

Posuchaj muzyki. Oddychaj dugim, lekkim i rwnym oddechem. Obserwuj,jak oddychasz i rejestruj kade poruszenie i uczucie rodzce si podwpywem muzyki. Suchaj caym sob i nie przestawaj by obecny. Bd

panem siebie i oddechu.

Podanie za oddechem podczas rozmowy

Utrzymuj dugi, lekki i rwny oddech. Podaj za oddechem, gdy suchaszsiebie i przyjaci. Postpuj tak, jak przy suchaniu muzyki.

Podanie za oddechem

Usid w pozycji lotosu lub plotosu lub id na spacer. Zacznij wdychaagodnie i naturalnie (z brzucha"), wiadomy oddychania: wdychamnormalnie", wydycham normalnie". Zrb w ten sposb trzy wdechy iwydechy. Przy czwartym oddechu przedu wdech, mwic w mylach: robidugi wdech", po czym przedu wydech: robi dugi wydech". I tak postpujprzez trzy pene oddechy.Teraz podaj za oddechem, zwaajc na kady ruch brzucha i klatkipiersiowej. Obserwuj jak po-wietrze wchodzi i wychodzi. Bd wiadomy i mw w myli: wdycham ipodam za wdechem od jego pocztku do koca; wydycham i podam za

wydechem od jego pocztku do koca". Zrb 20 takich oddechw, potemoddychaj normalnie. Po 5 minutach powtrz wiczenie. Pamitaj opumiechu.

30


31/40

Otwieranie si na uczucie radoci

Sid w pozycji lotosu lub polotosu. Pamitaj o pumiechu. Podaj zaoddechem. Gdy twj umys i ciao uspokoj si, bardzo lekko wdychaj i wydy-chaj, powtarzajc w mylach: wdycham, a ciao i oddech (ciao-oddech) slekkie i radosne; wydycham, a ciao i oddech (ciao-oddech) s lekkie i rados-

ne". Zrb w ten sposb trzy wdechy i wydechy, pozwalajc powsta myli:oddycham i sprawiam, e cae moje ciao staje si lekkie, spokojne iradosne". Po trzech kolejnych oddechach zacznij mwi w myli: wdycham,a moje ciao i umys s radoci i spokojem; wydycham, a moje ciao i umyss radocii spokojem". Kontynuuj w ten sposb od 5 do 30 minut lub przez godzin, wzalenoci od moliwoci i czasu, jakim dysponujesz. Pocztek i zakoczeniewiczenia powinny by agodne i zrelaksowane. Na zakoczenie rozmasujoczy, twarz i nogi. Nie piesz si ze wstawaniem.

wiadomo pozycji ciaa

To wiczenie mona robi w kadym miejscu i czasie. Zacznij od skupienia sina oddechu. Oddychaj spokojnie i gbiej ni zazwyczaj. Bd wiadomyuoenia ciaa w kadej sytuacji: podczas spaceru, stania, leenia czysiedzenia. Powiniene wiedzie, gdzie jeste czy dokd idziesz. Zdawaj sobiespraw, po co przyjmujesz dan pozycj. Na przykad: moesz bywiadomy, e stoisz na zielonym zboczu, by odwiey si, by obserwowaoddech lub po prostu sta. Jeli twoja pozycja nie suy niczemu, to rwnie ztego zdawaj sobie spraw.

Parzenie herbaty

Przygotuj czajniczek herbaty dla siebie lub dla gocia. Wszystkie ruchywykonuj powoli, z pen wiadomoci. Niech ci nie umknie aden szczeg.Bd wiadomy najmniejszego gestu. Zobacz, e rka chwyta ucho czajnika,e nalewasz aromatyczn, ciep herbat do filianki. Cay czas bd obecny.Oddychaj agodnie i gbiej ni zwykle. Jeli twj umys oderwie si od tego,co robisz w tej chwili, przywoaj wiadomo oddychania.

Zmywanie naczy

Zmywaj bez wysiku, tak jakby kada miska bya przedmiotem kontemplacji.Traktuj kad misk z szacunkiem i czci. Podaj za oddechem, by uchroniumys przed rozproszeniem. Nie pracuj w popiechu, by jak najprdzej mieto za sob. Niech zmywanie naczy bdzie najwaniejsz rzecz w yciu.Zmywanie jest medytacj. Jeli nie umiesz zmywa, utrzymujc penwiadomo, to siedzc w ciszy, te nie bdziesz umia medytowa.

Pranie ubra

Nie pierz zbyt wiele na raz. Wybierz tylko trzy lub cztery rzeczy. Znajdnajwygodniejsz pozycj, aby unikn blu plecw. Pierz nie napinajc si.

Koncentruj si na kadym ruchu rk i ramion. Zwracaj uwag na mydo iwod. Kiedy skoczysz pranie i pukanie, twj umys i ciao powinny poczusi czyste i wiee. Nie zapominaj o pumiechu i skupiaj si na oddychaniu,

31


32/40

zawsze gdy zaczniesz buja w obokach.

Sprztanie domu

Podziel prac na ukadanie rzeczy i ksiek, mycie ubikacji, szorowanieazienki, zamiatanie podogi i odkurzanie. Przeznacz odpowiedni ilo czasu

na poszczeglne czynnoci. Poruszaj si powoli - trzy razy wolniej ni zwykle.Cakowicie skoncentruj si na tym, co robisz. Na przykad, gdy kadzieszksik na pce, popatrz na ni, uwiadom sobie, co to za ksika oraz eteraz stawiasz j wanie w tym miejscu na pce. Obserwuj, jak twoja rkasiga po ksik i chwyta j. Utrzymuj uwag na oddechu, zwaszcza kiedytwoje myli zaczynaj bdzi.

Kpiel - bez popiechu

Pozwl sobie na 30-45 minut kpieli. Nawet przez sekund nie piesz si.Niech wszystkie ruchy bd lekkie i wolne - od chwili gdy zaczniesz

przygotowywa kpiel, a do momentu gdy zaoysz czyste ubranie.Zwaaj na kady ruch. Skup uwag na wszystkich czciach ciaa - bezwyrniania i obawy. Przygldaj si strukom wody na powierzchni ciaa. Gdyskoczysz, twj umys powinien by tak spokojny i lekki jak twoje ciao.Podaj za oddechem. Wyobra sobie, e jest lato i znajdujesz si w czystej ipachncej wodzie lotosowego stawu.

Kamyk

Kiedy siedzisz nieruchomo i oddychasz, pomyl, e jeste kamykiem, ktryopada na dno przezroczystego strumienia. Poddajesz si opadaniu, a potem

nieruchomiejesz na mikkim, piaszczystym dnie strumienia. Medytuj dalej okamyku, a twj umys i ciao cakowicie uspokoj si - jak kamykspoczywajcy na piasku. Utrzymuj spokj i rado przez p godziny, staleobserwujc oddech. adna myl o przeszoci czy przyszoci nie moeodcign ci od obecnej chwili. Wszechwiat istnieje w tym momencie -teraz. adne pragnienie nie zakca tego momentu spokoju- nawet pragnienie, by zosta Budd czy wyzwoli wszystkie istoty. Pamitaj,e sta si Budd i wyzwoli wszystkie istoty mona jedynie dzikinieskazitelnemu spokojowi i ciszy chwili obecnej.

Dzie penej wiadomoci

Wybierz jeden dzie w tygodniu, dzie, ktry najbardziej odpowiada twojejsytuacji. Zapomnij o pracy, ktr wykonujesz w pozostae dni. Nie planuj ad-nych spotka i nie zapraszaj przyjaci. Wykonuj tylko proste czynnoci jaksprztanie, gotowanie, pranie i odkurzanie.

Kiedy ju mieszkanie bdzie czyste i schludne i wszystkie rzeczypoukadane, we kpiel, robic wszystko wolniej ni zwykle. Pniej zaparz iwypij herbat. Moesz czyta sutry lub pisa listy do przyjaci. Nastpnie idna spacer i praktykuj oddychanie. Gdy czytasz lub piszesz, utrzymuj penwiadomo, nie pozwl, eby czytany tekst lub list odcign ci w

inne miejsce. Bd wiadom, co czytasz i co piszesz. Postpuj w ten samsposb, gdy suchasz muzyki lub rozmawiasz z przyjacielem. Wieczorem

32


33/40

zjedz lekki posiek - moe to by tylko owoc lub szklanka soku owocowego.Przed pjciem do ka usid i medytuj przez godzin. W cigu dnia wyjddwa razy na pgodzinny lub czterdziestopiciominutowy spacer. Zamiastczyta w ku, wicz relaks przez 5 lub 10 minut. Bd panem swego od-dechu. Oddychaj agodnie (oddech nie powinien by zbyt dugi), obserwujcwznoszenie si i opadanie brzucha i klatki piersiowej. Zamknij oczy. Kadyruch w cigu tego dnia powinien by przynajmniej dwa razy wolniejszy nizwykle.

Medytacja o wspzalenoci

Znajd jakie swoje zdjcie z okresu dziecistwa. Usid w lotosie lubplotosie. Zacznij obserwowa oddech. Po 20 oddechach skup uwag nazdjciu lecym przed tob. Odtwrz i przeyj na nowo piskadnikw, ktretworzyy ci w momencie, gdy zrobiono to zdjcie: fizyczne cechy twojegociaa, uczucia, wraenia, czynnoci umysu i wiadomo. Cigle obserwujoddech. Nie pozwl, by wspomnienia zawadny tob. Medytuj tak przez 15minut. Pamitaj o pumiechu. Skieruj uwag na siebie w chwili obecnej.Bd wiadomy ciaa, uczu, wrae, czynnoci umysu i wiadomoci wchwili obecnej. Zobacz pi skadnikw, ktre ksztatuj ci teraz. Spytaj:Kim jestem?" Pytanie wino tkwi w tobie gboko jak ziarno zasiane gbokow mikkiej ziemi i podlane obficie. Nie naley traktowa Kim jestem?" jakoabstrakcyjnego pytania - poywki dla dyskursywnego intelektu. Niechpytanie: Kim jestem?" nie ogranicza si do mylenia, lecz niech obejmiecao piciu skadnikw. Nie prbuj znale intelektualnej odpowiedzi. Medy-tuj przez 10 minut, utrzymujc lekki i gboki oddech, ktry uchroni ci przedodpywaniem w filozoficzne rozwaania.

Ty sam

Usid sam w ciemnym pokoju lub noc nad rzek, lub tam gdzie znajdzieszsamotno. Zacznij wiadomie oddycha. Pomyl: Wska palcem na siebiesamego", po czym zamiast wskaza na siebie, wska palcem w przeciwnymkierunku. Medytuj nad obrazem siebie na zewntrz twej fizycznej formy,obecnym przed tob - w drzewach, w trawie, liciach i w rzece. Zauwa, ejeste we wszechwiecie i e wszechwiat jest w tobie: jeli wszechwiatistnieje, to istniejesz ty; jeli ty istniejesz, to istnieje wszechwiat. Nie manarodzin. Nie ma mierci. Nie ma przychodzenia. Nie ma odchodzenia.

Utrzymuj pumiech i obserwuj oddech. Medytuj tak przez 10-20 minut.

Twj szkielet

Po si na ku, na macie albo na trawie, przyjmujc wygodn pozycj. Nieuywaj poduszek. Koncentruj si na oddechu. Wyobra sobie, e wszystko, cozostao z twojego ciaa, to biay szkielet lecy w ziemi. Utrzymuj pumiechi podaj za oddechem. Wyobra sobie, e dawno umare i zostaepochowany. Mino osiemdziesit lat. Twoje ciao rozoyo si i przestaoistnie, pozosta tylko szkielet. Przyjrzyj mu si. Zobacz dokadnie kocigowy, plecw, eber, bioder, ng, ramion i palcw. Pamitaj o pumiechu,

oddychaj lekko, utrzymuj spokojne serce i umys. Zdaj sobie spraw z tego,e szkielet nie jest tob. Twoja fizyczna forma nie jest tob. Bd jednym z

33


34/40

yciem. yj wiecznie w drzewach i trawie, w innych ludziach, w ptakach izwierztach, w niebie i w falach oceanu. Szkielet jest tylko jedn czciciebie. Ty nie jeste jedynie fizyczn form czy nawet uczuciami, mylami,czynnociami i wiedz. Medytuj tak 20-30 minut.

Twoja prawdziwa twarz zanim si urodzie

Obserwuj oddech siedzc w lotosie lub plotosie. Skoncentruj si na chwili,w ktrej zaczyna si twoje ycie: A". Wiedz, e to jest take pocztek twejmierci. Zobacz, e zarwno ycie, jak i mier pojawiaj si w tym samymczasie: jedno istnieje dlatego, e istnieje drugie. Nie byoby ycia, gdyby niebyo mierci. One nie walcz ze sob, ale s wzajemnie zalene - jedno oddrugiego. Zobacz, e jeste jednoczenie yciem i mierci, e s one dwomaaspektami tej samej rzeczywistoci. Skoncentruj si nastpnie na punkciekocowym twego ycia: B" - zwanym mylnie mierci. Zobacz, e to jestkoniec przejawiania si zarwno ycia, jak i mierci.Zdaj sobie spraw, e nie ma rnicy przed A" i po B". Szukaj swejprawdziwej twarzy w czasie przed A" i po B".

Ukochana osoba, ktra umara

Usid wygodnie na krzele lub po si na ku. Bd wiadomyoddychania. Medytuj nad ciaem ukochanej osoby, ktra zmara - moe parmiesicy temu, moe przed laty. Ciao rozoyo si i zosta jedynie szkieletspoczywajcy spokojnie w ziemi. Ty yjesz. Istnieje twoje ciao, dowiadczaszuczu, wrae, myli i wiadomoci. Myl o waszym wzajemnymoddziaywaniu w przeszoci i obecnie. Utrzymuj pumiech i wiadomy

oddech. Medytuj tak przez 15 minut.Pustka

Usid w pozycji lotosu lub plotosu. Zacznij regulowa oddech. Kontemplujnatur pustki w zbiorze piciu skadnikw: formy cielesnej, uczu, wrae,funkcji umysu i wiadomoci. Rozwaaj kolejne skadniki, wszystkie onezmieniaj si, s nietrwae i bez ja. Podobnie jak wszystkie zjawiskapodlegaj prawu wspzalenoci. Zbliaj si i oddalaj jak chmury, ktre tocz si, to rozwiewaj nad szczytami gr. Ani nie lgnij do piciu skadnikw,ani te nie odrzucaj ich. Pamitaj, e lubienie i nielubienie nale do zbioru

piciu skadnikw. Jasno zobacz, e zbir ten nie ma ja i jest pusty oraz to, ejednoczenie jest cudowny, tak cudowny jak wszystkie zjawiska wewszechwiecie, jak wszechobecne ycie. Sprbuj zobaczy, e piskadnikw nie podlega procesowi tworzenia i niszczenia, gdy one same sostateczn rzeczywistoci. Zdaj sobie spraw, e przemijanie jest pojciem,nie-ja jest pojciem, a zobaczysz, e pustka rwnie jest pusta i eostateczna rzeczywisto pustki nie rni si od ostatecznej rzeczywistocipiciu skadnikw. (Nie naley robi tego wiczenia, jeli sumiennie niewykonao si piciu poprzednich. Czas potrzebny na nie moe si waha - odgodziny do dwch, w zalenoci od osoby).

Wspczucie dla osoby, ktrej najbardziej nienawidziszlub ktr gardzisz

34


35/40

Usid spokojnie. Pamitaj o oddechu i pumiechu. Przywoaj obraz osoby,ktra przyczynia ci najwicej cierpie. Przyjrzyj si cechom, ktrychnienawidzisz i ktrymi gardzisz lub ktre najbardziej ci odpychaj. Sprbujzbada, co czyni t osob szczliw, a co przynosi jej cier

thich nhat hanh cud uwaznoci

Documents