the study musculoskeletal disorders among workers in...

รายงานผลการศกษา

ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงาน กลมวสาหกจชมชนประเภทผาและศลปประดษฐ

ในเขต 4 The Study Musculoskeletal Disorders among Workers

in Community Enterprises within Regional Area 4

โดย

นางสาวโสภาพรรณ จรนรตศย

กลมโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

ส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 ราชบร กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

-ค-

กตตกรรมประกาศ

การศกษาครงนส าเรจลลวงดวยดดวยความรวมมอของผท างานในวสาหกจชมชน ประเภท

ผา เครองแตงกายและศลปประดษฐทกทาน ทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม รวมทงใหขอมล

สนบสนนตางๆทเปนประโยชนอยางยงในการศกษาวจย ผศกษาวจยตองขอขอบพระคณเปนอยางยง

นอกจากนตองขอบพระคณ เจาหนาทระดบจงหวดในพนทเขต 4 ทเกยวของทกทาน กลาวคอ เจาหนาทของ

กลมงานทรบผดชอบงานดานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมในระดบจงหวด อ าเภอ และต าบล

เจาหนาทของส านกงานพฒนาชมชนระดบจงหวด อ าเภอและต าบลทชวยใหขอมลและใหความอนเคราะห

ประสานงาน พรอมอ านวยความสะดวก ในการเกบขอมล และทส าคญตองขอขอบพระคณ ทาน

ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดราชบร ทใหค าปรกษา รวมถงเจาหนาทของกลมงาน

โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดราชบร ทรวมเกบ

ขอมลและชวยเหลอใหการศกษาครงนส าเรจดวยด

ผศกษาวจย

-ก- บทคดยอ

โครงการศกษาภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงานกลมวสาหกจชมชน ประเภทผา และศลปประดษฐในเขต 4

การศกษาครงน มวตถประสงคเพอประเมนขนาด ลกษณะปญหาความผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานกลมวสาหกจชมชนประเภทผา เครองแตงกาย และศลปประดษฐ รวมถงปจจยทมผลตอภาวะดงกลาว ในผท างานวสาหกจชมชนกลมตวอยางจ านวน 259 คน เกบขอมลและน ามาวเคราะหโดยใชสถต คาความถ รอยละ และคา Chi-square ผลการศกษา กลมวสาหกจชมชนทงสองประเภทมสมาชกกลมเฉลย 25 คน รอยละ 55 มสถานะเปนกลมผผลตชมชน ลกษณะการท างาน มทงท างานทกลมและน าชนงานไปท าทบาน ผท างานในวสาหกจชมชน รอยละ 71.8 มอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในชวง 1 ปทผานมาโดยเปนกลมทท าเปนอาชพหลกรอยละ 59.6 อวยวะทพบเปนมาก คอ ไหล หลงสวนบน หลงสวนลาง เขา มอและขอมอ ขนกบลกษณะงานของกลมตางๆ ในแตละประเภทวสาหกจ อาการทเปนสวนใหญ มอาการเจบ/ปวด ชา/ไมมความรสก แตระดบความรนแรงครงท มอาการมากทสด มอาการระดบทถอวาอยในระดบรนแรง คอ ระดบ 3 -5 รอยละ 58 ทงนการดแลตนเองเมอมปญหาสวนใหญ ใชการบบนวด(รอยละ 40.3)และมผท างานเพยงรอยละ 17.2 ทมความเหนวาอาการ/ความผดปกตดงกลาวสามารถปองกนและแกไขได เมอศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานบคคล สภาพการท างาน ปจจยเสยง กบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนท างานพบวา อาย ระดบการศกษา อายงาน การออกก าลงกาย สวนสภาพการท างาน การท างานในจดคงทตลอดเวลา การท างานในทาทตองเกรงกลามเนอ ตองออกแรงมากกวาความความสามารถทม งานตองใชสมาธ งานท าใหมความเครยดอยางมาก รวมถงการเคลอนไหวโดยใชมอ/แขนอยในทาซ า นอกจากนนสภาพแวดลอม ประเดนความสงของพนทหนางานเตยเกนไป เกาอเตยเกนไป ไมมการจดความเปนระเบยบเรยบรอยในบรเวณท างาน และการไมมการจดเวลาพกในชวงเชา-บาย มความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 0.05 แมวาปจจบนปญหาความรนแรงจะยงไมมากนก แตแนวโนมการเพมจ านวนของแรงงานในกลมนสงขนปญหา ปญหาจงนาจะสงขนดวย ประกอบกบกลมแรงงานยงขาดความรในการดแลตนเอง จงควรใหความรอยางงายๆในการดแลตนเองเพอเปนการสงเสรมสขภาพแกกลมอาชพดงกลาว ผนวกไปกบการสงเสรมดานอนๆทรฐด าเนนการอย ผลกดนกฎหมายการคมครองแรงงานใหครอบคลมการคมครองสขภาพกลมแรงงานดงกลาว รวมถงการศกษาเชงลกเพอปรบสภาพการท างาน หรอมการปรบใชอปกรณเขาชวยเพอลดความเสยงในทาทางการท างาน

-ข- Abstract

The Study on Musculoskeletal Disorders among Workers in Community Enterprises within Regional Area 4

This study is to evaluate musculoskeletal disorder (MSD) situation and its causal factors among workers in 2 kinds of community enterprises namely : clothes and art products , within regional area 4.Thesampled population in this study were 259 workers.Data were collected and analyzed by statistics such as frequency, percentage and chi-square. The results were found that 55%of studied enterprises were community industry. Both community enterprises had 25 members as an average. Jobs were done both in a workplace of the group and at home. About 71.8 % of those who worked with community enterprises were found to have MSD during the past 1 year which 59.6 % are workes as their main occupation . Most of MSD occurrences were at shoulder,upper back,low back, knee,hand and wrist depending on job characteristics.Most reported symptoms were pain , numbness and no sensation. Most severed symptom reported in the study was level 3-5 among 58 % of the studied group.When problems occurred, they were relieved by body massage (40.3 %) . However , only 17.2 % of the studied group understood that MSDs could be prevented.When personal factors and job factors were correlated with MSDs among the studied group , it was revealed that personal factors : age ; educational background ; work duration ; exercise , job factors : static work ; static muscular effort ; heavy workload ;work with high concentration ; stressful job ; repetitive job , and working conditions : too low working height ; too low chair; poor housekeeping ; no rest period during work were statistical significantly related at confidential level of 0.05. Even though the severity of MSD was found not high at present, the trend of this kind of workers has still increased. It was concerned in the study that most community enterprise workers had not enough knowledge in self care at work. Therefore, recommendations from the study are as follows:(1)education on health promotion with simple self care among those workers should be supported together with other program , (2) labour protection law should cover community enterprise workers, and (3) more specific study to improve working conditions and mechanical aids should be carried out to reduce risk of working postures.

-ง- สารบญ

หนาท บทคดยอ -ภาษาไทย ก -ภาษาองกฤษ ข กตกรรมประกาศ ค สารบญ สารบญตาราง ฉ สารบญภาพ ช บทท 1 บทน า 1 หลกการและเหตผล 1 วตถประสงคการศกษา 2 ขอบเขตการศกษา 2 นยามศพท 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 กรอบแนวคด 3 บทท 2 ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ 4 วสาหกจชมชน 4 เออรโกโนมกสและความผดปกตของกลามเนอและกระดก 5 งานวจยทเกยวของ 20 บทท 3 วธด าเนนการศกษา 23 รปแบบการศกษา 23 ประชากรและกลมตวอยาง 23 เครองมอทใชในการวจย 24 การเกบรวบรวมขอมล 24 การวเคราะหขอมล 25 บทท 4 ผลการศกษา 26 สวนท 1 ขอมลกลมวสาหกจชมชน 26 สวนท 2 ขอมลของกลมผท างานในวสาหกจชมชน 31 สวนท 3 การศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานบคคล ลกษณะกลม 46 สภาพการท างาน ปจจยเสยงกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดก ในคนท างาน

-จ- บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ 56 เอกสารอางอง 62 ภาคผนวก ภาคผนวก ก แบบส ารวจสถานประกอบการ 64 ภาคผนวก ข แบบสอบถามคนท างาน 67

-ฉ- สารบญตาราง

หนาท ตารางท 1 แสดงทาทางการท างานแบบไมเคลอนทท าใหสวนของรายกายเมอยลา 8 ตารางท 2 แสดงการหมนขอตอของรางกายในมมทท าใหเกดความเมอยลา 14 ตารางท 3 แบบประเมนทใชในการวเคราะหงานทางเออรโกโนมกส 16 ตารางท 4 เครองมอวดตาง ๆทใชใน การวเคราะหงาน 18 ตารางท 5 จ ำนวนและรอยละของกลมวสำหกจชมชนแยกตำมประเภท 27 ตารางท 6 จ านวนและรอยละของกลมวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลทวไปและ 28 ประเภทวสาหกจชมชน ตารางท 7 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามปจจยเสยง 30 ในการท างานและประเภทวสาหกจชมชน ตารางท 8 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลทวไป 31 และประเภทวสาหกจ ตารางท 9 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามประวตสขภาพ 32 และประเภทวสาหกจ ตารางท10 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมล 34-35 ประวตสขภาพและประเภทวสาหกจชมชน ตารางท 11จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมจ าแนกตามขอมลผลการ 36-40 ส ารวจอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานและ ประเภทวสาหกจชมชน ตารางท12 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามสภาพการท างาน 42-45 และประเภทวสาหกจชมชน ตารางท13 ผลการศกษาความสมพนธระหวางลกษณะของวสาหกจชมชนกบอาการ/ 46-47 ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน ตารางท 14 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยของบคคลกบอาการ/ความผดปกต 48-50 ของกลามเนอและกระดกของคนงาน ตารางท 15 ผลการศกษาความสมพนธระหวางสภาพการท างานกบอาการ/ความผดปกต 51-53 ของกลามเนอและกระดกของคนงาน ตารางท 16 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบอาการ/ความผดปกตของ 54-55 กลามเนอและกระดก ของคนงาน

-ช- สารบญภาพ

หนาท ภาพท 1 ล าดบการเกดอาการปวดกลามเนอจนอวยวะไมสามารถท างานได 12

บทท 1 1.หลกการและเหตผล

สบเนองจากนโยบายทสนบสนนโครงการ หนงต าบลหนงผลตภณฑ เพอมงเนนใหมการพฒนาระบบการผลตระดบรากหญาและรกษาภมปญญาสวนทองถนไว ท าใหมการขยายตวของวสาหกจดงกลาวอยางมากมาย ในพนทเขตสาธารณสขท 4 อนประกอบดวยจงหวด กาญจนบร นครปฐม ประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร สมทรสงคราม สมทรสาคร กมลกษณะเชนเดยวกบพนทอนๆ จากการรายงานสถานการณขอมลขาวสารดานโรคจากการประกอบอาชพป 2547 มจ านวนกลมแรงงานนอกระบบ อยถง 544 กลม แยกตามประเภทผลตภณฑ 5 กลม คอ ประเภทอาหารเครองดม เครองประดบ ผาและเครองแตงกาย ศลปประดษฐ กระจายในแตละจงหวด อยางไรกด แนวคดของโครงการดงกลาว เนนการสรางอาชพเพอยกระดบฐานะความเปนอยของคนในชนบท โดยการผลตสนคาชมชน ภาคราชการและหนวยงานเอกชน สงเสรมสนบสนนการตลาด เพอมงหวงใหชมชนผลตผลตภณฑท าใหคนในชมชนมรายไดทมนคงตอเนอง โดยเนนกระบวนการมสวนของชมชน ซงเมอพจารณาความมงหวงดงกลาว จะเหนวายงไมไดระบการดแลดานสขภาพของกลมดงกลาวไว ทงนผท างานหนงต าบล หนงผลตภณฑ ถอเปนกลมแรงงานนอกระบบซงถงแมปจจบน กระทรวงแรงงานจะเรมทผลกดนใหมการก าหนดกฏหมายในการคมครองกลมแรงงานดงกลาวอย แตในทางปฏบตยงไมมการน ามาใช ทงๆทลกษณะงานในกลมแรงงานนอกระบบมความคลายคลงกบภาคอตสาหกรรม ไมวาจะเปนมการน าสารเคมมาใชในขบวนการหรอเปนวตถดบ มเครองจกรยอมจะเกดอนตรายตอสขภาพในการท างานได เปนตน ทส าคญงานทท าสวนใหญ เปนการท างานประเภทหตถกรรมทใชฝมอมากกวาแรงงาน โอกาสทจะพบปญหาดานเออรโกโนมกส ไมวาจะเปนผลจากทาทางการท างาน การท างานซ าๆ ฯลฯ จงนาจะเกดขน มผลใหเกดความผดปกตของระบบกลามเนอและกระดกจากการท างานไดสง โดยเฉพาะในกลมประเภท ผา เครองแตงกาย และศลปประดษฐ ทเปนกลมทมมากในพนทเขต 4 เชนกน จากขอมลการรายงานผลการด าเนนงานเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม พ.ศ. 2547 ดานโรคจากการประกอบอาชพ ในจงหวดเปาหมายรวม 16 จงหวด พบวากลมโรคกระดก กลามเนอมจ านวนผปวยมากเปนอนดบท 2 ของกลมโรคอนๆ และพบวาโรคปวดหลงจากอาชพมการรายงานสงทสด อยางไรกดการสบคนปญหาดานเออรโกโนมกสในกลมแรงงานนอกระบบยงไมมการเกบรวบรวมขอมลการเจบปวยแยกไว ดงนนเพอใหทราบสถานการณขอมลการเจบปวยของแรงงานในกลมดงกลาว และทราบความรนแรงของปญหารวมถงประเภท/กลมทพบการเจบปวย รวมถงอาการความเจบปวยเกยวกบภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกทพบ เพอสามารถใชเปนขอมลในการวางแผนในการดแลและจดการเพอปองกนและลดปญหาทอาจเกดขนได ทางคณะผวจยจงสนใจท าการศกษาเรองนขน

-2- 2.วตถประสงค 2.1 เพอประเมนขนาดและลกษณะปญหาความผดปกตของกลามเนอและกระดกจากการท างานของคนท างานประเภทวสาหกจชมชน 2.2 เพอศกษาปจจยดานเออรโกโนมกสทมผลตอปญหาความผดปกตของกลามเนอและกระดกจากการท างานของคนงานกลมวสาหกจชมชน 2.3 เพอน าผลการศกษาทไดไปออกแบบในการปรบปรงสภาพการท างานใหเหมาะสมตอไป 3.ขอบเขตการศกษา การศกษาครงนครอบคลมผท างานในวสาหกจชมชนในพนท เขต 4 รวม 7 จงหวด 2 ประเภท คอ ประเภทผา/ เครองแตงกาย และศลปประดษฐ 4.นยามศพท ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกจากการท างาน หมายถง การปวดเมอย เจบปวดและความเสอมของกลามเนอ กระดก รวมไปถงขอตอ เอน และเนอเยออนๆทอยใกลเคยง มสาเหตจากการออกแรงท างานมาก การท างานในทาทางทไมเปนธธรรมชาตและการท างานในลกษณะซ าซากรวมถงการมสภาพแวดลอมในการท างานไมเหมาะสม เชน อณหภมสงหรอต าเกนไป ความสนสะเทอน วสาหกจชมชน หมายถง ภาคการผลตของชมชนทเกดจากการรวมตว รวมกลมของคนในชมชน ซงอาจเปนกลมอาชพ กลมเกษตร กลมแมบาน สหกรณ กลมชมชน เปนตน มารวมกนผลตผลตภณฑชมชน หรอขายบรการ หรอกจกรรมตางๆของชมชน โดยมวตถประสงคเนนเรองคณภาพชวตและสวสดการมากกวาธรกจ ในการผลตหรอบรการใชปจจยทองถน คอ ภมปญญา แรงงาน วตถดบ และความเขมแขงของประชาคมหรอชมชน เออรโกโนมกซ หมายถง ศาสตรทวาดวยการจดสภาพการท างานใหเหมาะสมกบคนท างาน หรอการศกษาคนในสงแวดลอมการท างาน เพอดผลกระทบทอาจเกดขนจากการท างานนนๆ และจะไดปรบปรงแกไขสภาพการท างานใหเหมาะสมยงขน เพอประสทธภาพทดในการท างาน กลมผผลตชมชน หมายถง กลมคนทรวมกลมกนทงทจดทะเบยนอยางเปนทางการ และไมมการจดทะเบยน ไดแก กลม ชมรม สมาคม สหกรณ มลนธ โดยทสมาชกในกลมมการรวมกนผลต บรหารจดการ และรบผลประโยชน SME หรอ กลมผผลตวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ไดแก วสาหกจทมจ านวนการจางงาน มลคาสนทรพยถาวร หรอทนจดทะเบยนทช าระแลวตามจ านวนทก าหนดในกฎกระทรวง

-3- 5.ผลทคาดวาจะไดรบ 1.ทราบสถานการณปญหาความผดปกตของกลามเนอและกระดกในกลมผท างานในวสาหกจชมชนประเภทผา /เครองแตงกาย และศลปประดษฐ 2.ผท างานในกลมวสาหกจชมชนประเภทผา/ เครองแตงกาย และศลปประดษฐไดรบค าแนะน าและสามารถปรบสภาพการท างานใหเหมาะสม เพอลดภาวะการเจบปวยจากปญหาดานกลามเนอและกระดก 3.หนวยงานทรบผดชอบทราบขอมลเบองตนทสามารถน าไปประกอบการก าหนดแนวทางในการดแลและปรบสถานงานและทาทางการท างานใหเหมาะสม 6.กรอบแนวคด ปจจยบคคล

- เพศ - อาย - ระดบการศกษา - ประวตการท างาน - ระยะเวลาการท างาน - ประวตสขภาพ - อนๆ

ปจจยเสยง ภาวะสขภาพ - ลกษณะงาน - ลกษณะของสถานงาน ผท างานในวสาหกจชมชน ความผดปกตของ - ลกษณะสภาพแวดลอมทเกยวของ กลมเปาหมาย กลามเนอและกระดก - ลกษณะการจดการ

-4- บทท 2

ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ 1. วสาหกจชมชน

1.1 ความหมายของ “ผลตภณฑ และวสาหกจชมชน”

ผลตภณฑ หมายถง สนคา บรการ และกจกรรมตาง ๆ เชน การรกษาสงแวดลอม

การแสดงศลปะ การน าเสนอประเพณ วฒนธรรม ภมปญญาชาวบาน ตลอดจนการทองเทยวในเชงอนรกษ หรอเชงนเวศน เปนตน

วสาหกจชมชน หมายถง ภาคการผลตของชมชนทเกดจากการรวมตวรวมกลมของคนใน ชมชน ซงอาจเปนกลมอาชพ กลมเกษตร กลมแมบาน สหกรณ กลมชมชน เปนตน มารวมกนผลตผลตภณฑชมชน หรอขายบรการ หรอกจกรรมตาง ๆ ของชมชน โดยมวตถประสงคเนนเรองคณภาพชวตและสวสดการมากกวาธรกจ ในการผลตหรอบรการใชปจจยทองถน คอ ภมปญญาแรงงาน วตถดบ และความเขมแขงของประชาคม หรอชมชน ( คณะกรรมการอ านวยการ หนงต าบล หนงผลตภณฑ แหงชาต ,2544)

1. 2. การจดกลมและประเภทผลตภณฑ

แนวทางเบองตนในการจดกลมและเลอกสรรผลตภณฑตามโครงการ “หนงต าบล หนงผลตภณฑ” เปน 3 กลม คอ 1. กลมสนคา

- อาหาร : ผลตผลทางการเกษตรทบรโภคสด และผลตภณฑอาหารแปรรป ทงอาหารแปรรปทพรอมบรโภค หรออาหารแปรรปกงส าเรจรป รวมถงอาหารแปรรปทใชเปนวตถดบส าหรบอตสาหกรรมตอเนอง เชน น าพรก

- ผา และเครองแตงกาย : ผาทอและผาถกจากเสนใยธรรมชาต หรอเสนใยธรรมชาตผสมเสนใยสงเคราะห ผลตภณฑประเภทเสอผา เครองประดบตกแตงรางกายจากวสดทกประเภท

- จกสาน : รายการเครองจกสานทกชนด ทกประเภท หตถกรรมประเภทจกสาน

- ศลปประดษฐ : ส งประดษฐ ทสะทอนวถ ชวต ภ ม ปญญาทองถน และวฒนธรรมทองถน

- เครองใชและของประดบตกแตง : ผลตภณฑประเภทเครองเรอน เครองใชส านกงาน เครองตกแตงบาน เครองใชสอยตางๆ

-5- 2. กลมวฒนธรรม สถานท และบรการ

- ศลปวฒนธรรม : รายการทใชภมปญญา ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ การละเลนพนบาน และงานเทศกาลตาง ๆ

- สถานท แหลงทองเทยว : รายการสถานททองเทยว ธรรมชาตสภาพแวดลอม โบราณสถาน

- การบรการ : รายการทใหบรการแกผใชบรการทเปนผลผลตขน หรอการผลต อาท ชางตาง ๆ ราน (ศนย) จ าหนายสนคา รานจ าหนายอาหาร

3. อน ๆ รายการทไมสามารถจดเขาประเภท 1 และ 2 ไดอยางชดเจน (คณะกรรมการอ านวยการหนงต าบล หนงผลตภณฑ แหงชาต,2547) 2. เออรโกโนมกสและความผดปกตของกลามเนอและกระดก 2.1 ความหมายของเออรโกโนมกซ องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) ใหค าจ ากดความไววา เปนการประยกตใชวชาการทางดานชววทยามนษย และวศวกรรมใหเขากบคนงาน และสงแวดลอมในการท างานเพอใหคนงานเกดความพงพอใจในการท างานและไดผลผลตสงสด Occupational Safety and Administration (OSHA) ไดใหค าจ ากดความของเออรโกโนมกสวา เปนการศกษาการออกแบบความตองการทเกดจากงาน ซงสมพนธกบความสามารถและขอจ ากดของมนษยทงทางรางกายและจตใจ คอ พยายาม ปรบงานใหเหมาะกบคน มากกวาปรบคนใหเหมาะกบงาน โดยมหลกการทจะปองกนการท างานดวยทาทางการท างานทไมเหมาะสมหรอไมปลอดภย เพอลดแนวโนมการเกดความเมอยลา นอกจากนนยงมการใหค านยามอกมากมาย แตโดยสรป เออรโกโนมกซ หมายถง ศาสตรทวาดวยการจดสภาพการท างานใหเหมาะสมกบคนท างาน หรอการศกษาคนในสงแวดลอมการท างาน เพอดผลกระทบทอาจเกดขนจากการท างานนนๆ และจะไดปรบปรงแกไขสภาพการท างานใหเหมาะสมยงขน เพอประสทธภาพทดในการท างาน 2.2 วตถประสงคของเออรโกโนมกซ จากแนวคดดานอาชวอนามย วตถประสงคของเออรโกโนมกซ คอ

- เพอเพมประสทธภาพ และประสทธผลในการท างาน ซงจะรวมไปถงการเพมความสะดวกสบายในการใชอปกรณเครองมอ การลดขอผดพลาดในการท างานและการเพมผลผลต

-6- - เพอเพมคณคาของชวตคน รวมไปถงการพฒนาความปลอดภย การลดความ

เมอยลา และความเครยดจากการท างาน การเพมความสบายในการท างาน การยอมรบของผใชผลตภณฑสวนใหญ การเพมความพอใจในงานทท า และการปรบปรงคณภาพชวตของผปฏบตงาน

2.3 ปจจยเสยงทางเออรโกโนมกส 1.ทาทางการท างาน ( POSTURE ) 2. ความถในการท างาน (FREQUENCY) 3.แรงทใช ( FORCE) 4.น าหนกชนงาน ( WEIGHT) 5.ระยะเวลา ( DURATION) 6.เครองมอ เครองจกร ( TOOL/ MACHINE) 7.สภาพแวดลอม (ENVIRONMENT) 2.4 ผลกระทบของปญหาเออรโกโนมกซตอสขภาพ

ผลกระทบจากการออกแบบเครองมอ เครองจกร และสภาพแวดลอมในการท างาน รวมถงวธการท างานหรอทาทางในการท างานทไมเหมาะสม กอใหเกดผลตอคน เกดผลกระทบตอสขภาพ อนไดแก ความเครยด ความลา และความผดปกตของระบบกลามเนอและกระดก ฯลฯ จรล( 2539 ) สรปวา ตวงานมผลกระทบตอบคคลผท างานใน 2 ประเดนหลก คอ 1.ผลกระทบดานจตวทยา (Psychological demand) เปนสงทเกดจากลกษณะของเนองานทบคคลตองท าตามก าหนดระยะเวลาในแตละวน ผลกระทบตอสขภาพจตนขนอยกบความหนกเบาของงานทตองท า (workload) และความยงยากในการตดสนใจด าเนนการในแตละเรอง 2.ผลกระทบดานกายภาพ (Physical demand) เปนผลกระทบทเกดจากวธการท างานและลกษณะงานของแตละบคคล บางงานเปนงานนงอยกบท มการเคลอนไหวของรางกายไมมากนก เนองจากระบบงานถกก าหนดใหด าเนนการไดเองโดยอตโนมต ในขณะทบางงานรางกายอาจตองมการเคลอนไหวมากจนเกนความจ าเปน หรออาจมการเคลอนไหวอยางไมถกตอง การจดระบบงานและวสดอปกรณในการท างานไมถกสดสวนจะมผลกระทบโดยตรงตอสขภาพของผท างาน

2.5 การท างานทใชกลามเนอ การเคลอนไหวของรางกายอาศยระบบกลามเนอทกระจายอยท วไป กลามเนอแตละมดประกอบไปดวย เสนใยกลามเนอ ( muscle fibers) จ านวนมากมาย สวนปลายของกลามเนอจะรวมไปกบเอน ทงนเสนใยกลามเนอแตละเสนประกอบไปดวยโปรตนแตละชนด ทส าคญ คอ

-7- actin หรอ myosin ซงชวยท าใหกลามเนอหดตว โปรตนทงสองชนดนอยในรปของเสนใยทจะเลอนไถลเขาซอนกนในขณะทมการหดตวของกลามเนอ เสนใยกลามเนอแตละเสนทหดตวจะไดแรงขนาดหนง และแรงของกลามเนอ 1 มด กเปนผลรวมของแรงทไดจากเสนใยแตละเสนทถกกระตนใหหดตวนนเอง ในขณะทกลามเนอหดตวจะเกดพลงงานกลขนซงเปลยนแปลงมาจากพลงงานเคมทสะสมอยทกลามเนอนน พลงงานถกปลดปลอยออกมาโดยปฏกรยาทางเคมทเกดขนในโมเลกลของ actin และ myosin ซงเปนผลใหเกดการเลอนต าแหนงของโปรตนทงสองชนดนเกดเปนการหดตวของกลามเนอ ซงแหลงพลงงานทใช คอ สารประกอบฟอสเฟต พลงงานสงซงจะปลอยพลงงานออกมาจ านวนมาก หลงจากนนกจะกลบสสภาวะพลงงานสงไดตามเดมโดยใชพลงงานจาก กลโคส ไขมน และโปรตน กลโคสเปนน าตาลทส าคญทสดในกระแสเลอด และเปนแหลงพลงงานหลกทถกใชในงานทตองใชพลงงานมากกมาๆ ในขณะท ไขมน และโปรตนจะเปนแหลงพลงงานหลกทถกใชขณะพกหรอขณะท างานทใชพลงงานปานกลาง กลโคสจะผานออกจากกระแสโลหตเขาไปในเซลรางกาย แลวแปรสภาพไปเปนกรดไพรวค ซงในขณะทรางกายมออกซเจนเพยงพอกจะท าปฏกรยาไดเปนน าและคารบอนไดออกไซด และปลอยพลงงานออกมามากมาย ในกรณทรางกายขาดออกซเจน กรดไพรวคจะถกเปลยนไปเปนกรดแลคตคซงมบทบาทส าคญท าใหเกดความเมอยลาของกลามเนอและปลอยพลงงานออกมาไดนอยกวา การออกแรงโดยใชกลามเนอ แบงไดเปน 2 ประเภท คอ ประเภทเคลอนไหว (dynamic effort ) และ ประเภทอยกบท ( static effort ) ในทาตางๆ ขณะทกลามเนอท างานเคลอนไหวไปมา กลามเนอจะไดรบทงน าตาลและออกซเจนในเลอดปรมาณมาก และยงขบของเสยซง คอกรดแลคตกออกไปไดดวย ในทางตรงกนขามขณะทกลามเนอตองออกแรงมากอยกบทนน กลามเนอจะไมไดรบน าตาลและออกซเจนจากเลอดแตจะไดจากสวนทกลามเนอมสะสมอยเทานน ผลเสยทตามมากคอกรดแลคตกไมสามารถถกก าจดออกไปได เมอสะสมมากเขากจะไปกระตนปลายประสาทรบความรสกเจบทกลามเนอ เปนสาเหตของความเจบปวดในอาการปวดเมยยกลามเนอได ผลของการท างานแบบอยกบท กคอ ยงออกแรงอยกบทมากขนเทาไรความลาของรางกายกยงเกดขนไดเรวเทานน ดงตารางท 1 ตวอยางการท างานแบบ static

- งานทตองกมโคงไปขางหนาหรอดานขาง - การยกของไวในมอ - การท างานทตองยนมอไปขางหนาตามแนวนอน - การยนอยกบทเปนเวลานาน - การดนหรอดงวตถหนก - การเอนศรษะไปขางหนาหรอขางหลง - การยกไหลเปนเวลานาน

-8- ตารางท 1 แสดงทาทางการท างานแบบไมเคลอนทท าใหสวนของรายกายเมอยลา

ทาทางการท างานทอยกบท สวนของรางกายทปวดเมอย ทายน เทา, ขา และเสนเลอดขอดทขา ทานงตรง ไมมพนกพง กลามเนอหลง (Erector spinae) นงเกาอสงเกนไป เขา นอง เทา นงเกาอต า ไหล คอ (Trapeziuos, Rhomboideus, Levator

scapulae) นง - ยน กมล าตวไปขางหนา หลงสวนบนเอว หมอนรองกระดกเสอม

(Lumbar region, Erector spinae) ยนแขนไปขางหนา, ขางหลงและลงขางลาง ไหล ตนแขน (ไหลอกเสบ) กมหรอเงยศรษะ คอ หมอนรองกระดกเสอม หยบจบของดวยทาไมถกตอง ตนแขน เอนอกเสบ ทมา: E.Grandjean,Fitting the Task to the Man ,1988

2.6 ความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงรางเนองจากการท างาน ความผ ดปก ตของกล าม เน อและกระ ดก โครง ราง เน อ งจากก ารท างาน (Musculoskeletal Disorders, MSDs) หมายถง ความผดปกตของเนอเยอโครงรางของรางกาย ไดแก กระดก กลามเนอ ขอตอ เอนกลามเนอ (tendon) และเอนกระดก (ligament) รวมถงเสนประสาทซงมกพบวามความเกยวของกบการท างานในสภาพแวดลอมหรอสภาพการท างานซงเปนปจจยทกอใหเกดความผดปกตนน และปญหานมกเกดจากการไดรบอนตรายสะสมเรอรง อาท จากการเคลอนไหวซ า ๆ หรอทาทางการท างานทไมเหมาะสมใน แตละวนเปนระยะเวลายาวนาน สงผลใหเกดอาการเจบปวด เฉพาะทและจ ากดการเคลอนไหว เปนสาเหตใหความสามารถในการท างานลดนอยลง นอกจากน การท ากจกรรมตาง ๆ ยงกระตนใหเกดอาการทรนแรงขน และเนองดวยในสภาพความเปนจรงสาเหตของการเกดโรคนอาจจะไมใชสาเหตจากการท างานโดยตรงในหลาย ๆ กรณ การวนจฉยโรคจงไมสามารถชชดลงไปไดวาสาเหตของการเกดโรคนเกดจากปจจยใดปจจยหนง แตมกเกดจากหลาย ๆ ปจจยทเปนสาเหตรวมกน ในทางการแพทยจงจดใหโรคหรอความผดปกตนเปนโรคอนเกยวเนองจากการท างาน (work-related disease) นอกจากการเรยกความผดปกตในกลมนวา MSDs แลว ยงมชออน ๆ ทเรยกกลมความผดปกตน ไดแก ความผดปกตจากการบาดเจบสะสมเรอรง (Cumulative Trauma Disorders,

-9- CTDs) การบาดเจบจากการเคลอนไหวซ า ๆ (Repetitive Strain Injury, OOS) หรอกลมอาการทเกดจากการออกแรงเกนก าลงในการท างาน (Occupational Overuse Syndrome, OOS) ซ งความหมายในทางปฏบตไมมความแตกตางกน ความผดปกตเหลานแบงออกไดเปน 2 กลมคอ กลมทเกดอาการแลวหายได (reversible MSD) และกลมทเกดอาการแลวเปนถาวร (persistent MSD) กลมทเกดอาการแลวหายไดจะกนเวลาสน มอาการปวดเฉพาะททกลามเนอและเอนนน และจะหายเมอเลกท างาน ส าหรบกลมอาการทเปนถาวรนนนอกจากจะปวดกลามเนอและ เอนนนแลว ยงลกลามไปถงขอตอและเนอเยอทอยใกลเคยงอกดวย เมอหยดงานอาการนกยงไมหายยงคงปวดตอเนองไปอก เนองจากการอกเสบและการเสอมของเนอเยอทตองท างานหนก ปญหาน พบมากในกลมคนงานผสงอายและคนงานทตองท างานกบเครองจกรเดมเปนระยะเวลานานเปนป โดยเฉพาะเมออปกรณควบคมเครองจกรอยสงหรอต าเกนไป ปญหาความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงรางจะทวความรนแรงขนไปอก ถายงคงท างานแบบเดมไปเรอย ๆ โดยไมมการปรบปรงสภาพการท างาน และจะน าไปสการอกเสบเรอรงของเอนหรอแมกระทงการเสยรปรางของขอ ความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงรางเนองจากการท างาน ดงทไดกลาวแลวในตอนตนวาการท างานออกแรงกลามเนอในลกษณะงานแบบสถตย เปนสาเหตใหเกดความลาและความเจบปวดเฉพาะทได และถาตองท างานซ าเชนเดยวกนทก ๆ วน เปนระยะเวลานานกอาจเกดความเจบปวดถาวรและความเสอมของกลามเนอนน โดยอาจรวมไปถงขอตอ เอน และเนอเยออน ๆ ทอยใกลเคยง จากรายการศกษาวจยหลายฉบบ พบการท างานของกลามเนอแบบสถตยมความสมพนธกบความเสยงตอ 1. โรคขออกเสบ (arthritis) เนองจากแรงเคนเชงกล (mechanical stress) 2. การอกเสบของเอนหรอปลอกหมเอน (tendinitis/peritendinitis) 3. การอกเสบของสวนทตดหรอเชอมตอกบเอนกลามเนอ 4. โรคขอเสอมเรอรง (arthrosis) 5. กลามเนอเกรงและเจบปวด 6. ความผดปกตของหมอนรองกระดกสนหลง 2.7 สาเหตของการเกดความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงราง (MSDs) สาเหตหรอปจจยเสยงตอการเกดMSDs สามารถแบงออกเปน 2 กลมใหญ ๆ กลาวคอ ปจจยบคคลและปจจยงาน

1.ปจจยบคคล (personal factors) ไดแก 1.1 เพศ เปนปจจยทมผลตอความสามารถในการปฏบตงาน โดยเฉพาะอยางยงการยกเคลอนยายวสดหรองานทตองออกแรง ในกรณทไดรบการฝกฝนกลามเนอเทา ๆ กน เพศหญงมกมกลามเนอทเลกกวา จะสามารถออกแรงไดประมาณรอยละ 70 ของเพศชาย

-10- 1.2 อาย ความแขงแรงของรางกายจะลดนอยลงตามอายทมากขน เมออาย 65 ป ความแขงแรงจะลดลงเหลอเพยงรอยละ 75 ของความแขงแรงทเคยมอยเดม อยางไรกตาม ความแขงแรงทลดลงนนจะเปนไปอยางชา ๆ สวนความช านาญหรอประสบการณในการท างานทเกดขนกจะชวยทดแทนสมรรถภาพรางกายทลดลงไปได 1.3 การขาดการออกก าลงกาย ในรายทไมมการออกก าลงกายอยางสม าเสมอจะท าใหขาดความแขงแรงและความยดหยนของรางกาย นบเปนการเพมความเสยงตอปญหาดงกลาว 1.4 การสบบหร การไหลเวยนของโลหตทลดลงแมเพยงเลกนอย กสงผลใหสารอาหารในกระแสเลอดไมเพยงพอตอการเกดเมตาบอลซมตามปกตของเซลลหมอนรองกระดกเสยแลว การสบบหรมผลใหการไหลเวยนของโลหตลดลงได และสงผลกระทบตอระบบการไหลเวยนเลอดโดยรอบหมอนรองกระดกดวย การสงผานสารอาหาร เชน ออกซเจน กลโคส หรอซลเฟต เขาไปยงหมอนรองกระดกถกท าใหลดลงหลงจากการสบบหรเพยง 20-30 นาท ซงอธบายไดถงอตราการปวดหลงสวนบนเอว (low-back pain) ทพบสงกวาในกลมคนทสบบหร เมอเปรยบเทยบกบกลมคนทไมสบบหร (Rydevik and Holm, 1992) 1.5 ความจ าเปนพเศษ ในบางกรณคนงานอาจมความจ าเปนพเศษบางอยาง เชน การกลบมาท างานหลงจากลาปวย หรอลางานไปนาน การตงครรภ ความทพพลภาพบางอยาง รวมถงโรคประจ าตว ซงเพมความเสยงตอปญหาดงกลาว 2. ปจจยงาน (job foctors) แบงออกไดเปนปจจยดานกายภาพและปจจยดานสงคมจตวทยา 2.1 ปจจยดานกายภาพ ไดแก

- การออกแรงเกนก าลง (overload) - การออกแรงกลามเนอแบบสถตย (static load) - การท างานทตองการความเทยงตรงแมนย า (precision) - การท างานทตองใชสายตาเพงมอง (visual demand) - ทาทางการท างานทไมเหมาะสม (unnatural posture) - การท างานซ า ๆ (repetitive) - ระยะเวลาในการท างาน (work period) - ความเคนเชงกล (mechanical stress) - สงแวดลอมในการท างาน ไดแก ความสนสะเทอน ความเยนจด

2.2 ปจจยดานสงคมจตวทยา ไดแก ปจจยตางๆ ทท าใหเกดความเครยดจากการท างาน มผลใหเกดความตงตวของกลามเนอทงขณะพกและขณะท างานเพมขน

-11- Kromer (1989) ไดกลาวถงสงทควรหลกเลยง 7 ประการ เพอปองกนการปวดเมอยรางกาย คอ 1. งานทท าซ าซาก ( งานทท าซ า ๆ (repetition work) หมายถงกจกรรมใดๆ ทมรอบของการท างานใหเสรจ 1 หนวย ในเวลานอยกวาหรอเทากบ 2 นาท ซงท าซไอยเชนเดมตลอดกะการท างาน ส าหรบงานทซ าซากมากๆจะมรอบของการท างานนอยกวาหรอเทากบ 30 วนาท ) 2. งานทตองใชก าลงหรอออกแรงนาน ๆ หรอซ า ๆ กน มากกวา 30% ของความแขงแรงของกลามเนอของคนงานในการท างานนน 3. ท างานในทาทางทกอใหเกดการปวดเมอยไดเรว 4. ท างานในทาเดยวนาน ๆ 5. ท างานกบเครองมอทท าใหสวนใดสวนหนงหรอทงรางกายสน 6. ท างานทสวนใดสวนหนงของรางกายสมผสกบความเยน 7. การท างานทมลกษณะงานผสมผสานกนทง 6 อยางขางตน ทงนล าดบการเกดอาการปวดกลามเนอจนอวยวะไมสามารถท างานได เปนดงแผนภาพท 1 และการหมนขอตอของรางกายในมมทท าใหเกดความเมอยลา เปนดงตารางท 2

-12- การออกแรงท างาน

แผนภาพท 1 ล าดบการเกดอาการปวดกลามเนอจนอวยวะไมสามารถท างานได

กลามเนอท างานซ าซากหรอท างานนานเกนไป

กลามเนอลา มการสะสมของเสยในกลามเนอ

การขาดโลหตหลอเลยง ท าใหบวม รอน

ปวดกลามเนอ

ปวดเกรง

ขอตอเคลอนไหว ไมสะดวก

1. ปฏกรยาของเสนใยกลามเนอ (Fibrous reaciton)

2. การหดตวของกลามเนอ 3. ขอตอเคลอนไหวล าบาก

4. ลดความแขงแรงของกลามเนอ 5. เอนเคลอนไหวล าบาก

อวยวะสวนนนไมสามารถใชงานได

ปวดกลามเนอ รนแรง ลดความแขงแรง และการท างาน

ของกลามเนอ

ระคายตอเอน

เอนอกเสบ

ปวดเอน

ไขขออกเสบ

ปวดขอเรอรง

-13- 2.8 ปจจยทางดานเออรโกโนมกส ทมผลตอลกษณะปญหาความผดปกตของกลามเนอและ

กระดก คอ 1. ปจจยทางดานสภาพสงแวดลอมในการท างานกบภาวะผดปกต

2. ปจจยทางดานการบรหารจดการกบภาวะผดปกต 3. ปจจยทางดานการจดองคกรการท างาน 4. ขอมลลกษณะทวไปของคนงาน (เพศ, อายงาน, กลมอาย, หนาททท างาน) 5. ปจจยของลกษณะทาทางการท างาน 2.9 ลกษณะการเคลอนไหวรางกาย 1.การเคลอนไหวเชงเสนโคง (Angular Movement) มอย 4 แบบ คอ 1.1 Flexion หรอการงอเขา คอ การเคลอนไหวสวนของรางกายทท าใหมมขอตอ กระดกลดลง 1.2 Extension หรอการเหยยดออก คอการเคลอนไหวสวนของรางกายทท าใหมมของขอตอเพมขน 1.3 Abduction หรอการกางออก คอการเคลอนไหวสวนของรางกายในทางดานขางทออกหางจากเสนกงกลางของรางกาย 1.4 Adduction หรอ การหบเขา คอการเคลอนไหวสวนของรางกายในทางดานขางทเขามาหาเสนกงกลางของรางกาย 2. การเคลอนไหวเชงวงกลม ( Circular Movement) มอย 2 แบบ คอ 2.1 การหมน ( rotation) คอการเคลอนไหวสวนของรางกายรอบๆแกนตามยาวของกระดกของสวนของรางกาย 2.2 การหมนควง ( circumduction) คอการหมนสวนของรางกายเปนรปคลายวงกลมหรอรปกรวย เปนการเคลอนไหวแบบลกผสม คอ รวมเอาการเคลอนไหวแบบ extension , Flexion , Abduction , Adduction ตวอยางของการเคลอนไหวอวยวะตางๆ ทไมควรเกดขนบอยครงจนท าใหเกดภาวะเครยดเกรงลา เชน

มอและขอมอ : extension การงอมอและนวยอนกลบมาดานหลงของมอ Flexion การงอมอและนวหอยลงดานหนา Radial deviation การหกขอมอใหเบยงออกไปทางดานหวแมมอ Ulnar deviation การหกขอมอใหเบยงออกไปทางดานนวกอย Pronation การหมนมอและแขนแบบหมนออกทางดานนวกอย Supination การหมนมอและแขนแบบหมนเขาทางดานนวกอย

-14- ตารางท 2 แสดงการหมนขอตอของรางกายในมมทท าใหเกดความเมอยลา

ขอตอของรางกาย ทาทางทท าใหลา ขอเทา กระดกปลายเทาขนเตมท

กดปลายเทาลงเตมท ขอเขา งอเขามมนอยกวา 90 องศา

เหยยดเขาตรง ไมเคลอนไหวเขา สะโพก (ทานง) ท ามมมากกวา 110 องศา หรอนอยกวา 80 องศา

หลง งอหรอเอยงขางการเกน 20 องศา

คอ หมนคอ

เอยงไปดานขาง หรอแหงนเกน 20 องศา ไหล ยกไหล

กางศอกออกจากล าตวเกน 45 องศา บดแขนไปขางหลง

ขอศอก งอท ามมระหวางตนแขนกบปลายแขนนอยกวา 80 องศา หรอกางออกมากกวา 120 องศา

ปลายแขน ออกแรงหมนหรอบดใหฝามอคว าหรอหงาย

ขอมอ บดขอมอมากวา 45 องศา บดขอมอเขา

งอขอมอเขามากวา 30 องศา กระดกขอมอขนมากวา 15 องศา

นวมอ กางนวออกแยกหางกนเกน 1 นว เกรงนว หยก

-15- 2.10 การประเมนปญหาเออรโกโนมกส การประเมนปญหาเออรโกโนมกส เปนกระบวนการส ารวจปจจยทสามารถสงผลกระทบตอสขภาพของผปฏบตงานทางดานเออรโกโนมกสและศกษาปจจยเสยงทงหมดทส ารวจพบเพอทราบสาเหตของปญหาและใหไดมาตรการการควบคมปจจยเสยงอยางเหมาะสม ซงควรไดมการรวบรวมขอมลตางๆ เพอศกษาสาเหตของปญหา วธการรวบรวมขอมลอาจใชวธการตางดงตอไปนรวมกนหรอวธใดวธหนง

- การสงเกตทวไป - แบบสอบถาม/การสมภาษณ - การวเคราะหโดยใชกลองบนทกวดโอเทป - การถายภาพ - การวาดภาพ - การประเมนความสามารถของพนกงาน - การวดปจจยเสยง

ส าหรบแบบประเมนทใชในการวเคราะหงานทางเออรโกโนมกส มตวอยางทนยมใชรวมถงเครองมอวดเพอวเคราะหงานเปน ดงตารางท 3 ,4

-16- ตารางท 3 แบบประเมนทใชในการวเคราะหงานทางเออรโกโนมกส

แบบประเมน ลกษณะและวธใช การประยกต ขอด - ขอเสย

Abnomal Index

ใชสอบถามความรสกจากผปฏบตงาน โดยตรง บอกออกมาเปนระดบคะแนน 0-9

ใชในการส ารวจปญหาเบองตน โดยสรปจากขอมลคนกลมใหญ ใชไดกบลกษณะงานทกประเภท

สะดวกรวดเรว สามารถใชกบคนจ านวนมาก ๆ ใหรายละเอยดนอยบางครงไมพอทจะใชในการปรบปรงงาน

Posture Targerting

ใชวเคราะหทาทางการท างานเทยบกบ แนวดง ใชบนทกคามมทเกดขนจาก ทาทางในการท างานของสวนตางของ รางกาย แบงออกเปน 10 สวน

เหมาะใชในการฝกฝนและความเขาใจเรองการเคลอนไหว มากกวาใชในงานจรง

ไมเสยคาใชจายมากแตอาจเสยเวลาในการบนทกผล แตมความคาดเคลอนงาย ไมเหมาะกบงานทมการเคลอนไหว รางกายมาก

Job strain Index

ถกพฒนาโดย Moore และ Garg (1955) เพอใชประเมนความเสยงของมอและขอมอ เปนวธการส ารวจการท างานดวยตาและเทยบขอมลออกมาเปนคะแนน ซงจะบอกถงระดบของความเสยง

ใชกบงานทมการใชมอ และขอมอ แบบซ า ๆ เชน งานเยบผา ท ารองเทา ช าแหละเนอสตว งานประกอบ เปนตน

ใชสะดวก แตอาจคลาดเคลอนไดงาย ขนอยกบความช านาญของผประเมนเปนหลก

-17- ตารางท 3 (ตอ) แบบประเมนทใชในการวเคราะหงานเออรโกโนมกส

แบบประเมน ลกษณะและวธใช การประยกต ขอด - ขอเสย

OWAS (the Ovako Working Posture Analyzing System)

ถกพฒนาใชในประเทศฟนแลนด เพอประเมนทาทางการท างานใน อตสาหกรรมผลตเหลก

ใชประเมนทาทางการท างานเพอพจารณาวาทาทางดงกลาวมความเหมาะสมหรอควรไดรบการแกไขเรงดวนเพยงใด บอกระดบความเสยงเพอการเฝาระวง

ใชไดสะดวกและรวดเรว งายทจะเรยนรแตทาทางทและภาระงานทใชถกประเมนอยางกวาง ๆ รายละเอยดอาจไมเพยงพอ เชน ลกษณะการใชแรงจากกลามเนอ

RULA (Rapid upper limb assessment)

ใชประเมนทาทางการท างานดวยระดบคะแนน โดยแยกเปนซงจะบอกถง ความเสยงของปญหาทางดานการยศาสตรโดยเฉพาะ MSDs

ถกออกแบบส าหรบการประเมนระดบปญหาทางการยศาสตรทเกยวกบใชไดกบงานหลากหลายแบบ โดยเฉพาะงานทมการใชแรงของไหล แขน และมอ การนงท างาน หรอยนควบคมเครองจกร

ไมไดใชการวดจากเครองมอ เปนการคาดคะเนจากสายตา ดงนนอาจเกดความ คลาดเคลอนงาย ตองอาศยการฝกฝนและความช านาญของผวเคราะห

Body discomfort ใชประเมนความรสกผปฏบตงาน โดยพจารณาแยกเปนสวนตาง ๆ ของรางกาย ใหเปนระดบคะแนนของความเมอยลา อาการปวด เปนตน

ใชเปนแบบประเมนเบองตนในงานทกประเภท ในการหาต าแหนงของรางกายทมความเสยงตอปญหาทางการยศาสตร น ามาประกอบรวมกบวเคราะหรวมกบลกษณะงาน และสถานงาน

ขอมลอาจเกดการล าเอยงจากผประเมน ไดงาย ขนอยกบเทคนคของผใช

-18- ตารางท 4 เครองมอวดตาง ๆทใชใน การวเคราะหงาน

เครองมอ ลกษณะและวธใช การประยกต ขอด - ขอเสย

เครองมอวดการเคลอนไหว (Motion Analyzer)

วดการเปลยนระยะทาง มม ความเรว ความเรง ระหวางสวนตาง ๆ ของรางกาย ขณะเคลอนไหว ใชขอมลในการค านวณทางชวกลศาสตร หาแรงกระท าตออวยวะตาง ๆ ของรางกาย

งานแบบพลวต มการทเคลอนไหวตอเนอง เชน งานยกของ นยมใชในงาน วทยาศาสตรการกฬา การวเคราะห Gait analysis

ยงยาก แตใหความถกตองกวาการกะ ดวยสายตา ตองการปรบเทยบใชเวลาในการตดตง ไมมขอมลการใชพลงงาน

เครองมอวดการเปลยนแปลงทางไฟฟาของกลามเนอ (EMG)

เครองมอบนทกสญญาณทางไฟฟาจากกลามเนอ ผานทางตวรบสญญาณ เพอประเมนการใชแรงของกลามเนอ รวมถงวเคราะหความลา จากรปแบบและผลของสญญาณ

ใชไดทงในงานทเปนแบบสถตและพลวตบางครงใชรวมกบเครองมอวดการ เคลอนไหว เพอหาแรงกระท าภายใน

การวดยงยาก ผวดตองมความช านาญ ในการตดเครองมอ ตองปรบเทยบและ ถกรบกวนจากสญญาณตาง ๆ ไดงาย บางครงไมเหมาะในภาคสนาม

เครองวดพสยการเคลอนไหว (Electrogoniometer)

ใชวดการเคลอนไหวของรางกายหามม ความเรวและความเรงบรเวณขอตอของรางกาย เชน ขอมอ ขอศอก ไหล หลง เขา ฯลฯ

ใชในงานทมการเคลอนไหวมาก มการ บดงอหรอหมนของขอตอตาง ๆ

ตองตดกบรางกายบางครงรบกวน การเคลอนไหวและการท างาน

-19- ตารางท 4 (ตอ) เครองมอวดตาง ๆ ทใชในการวเคราะหงาน

เครองมอ ลกษณะและวธใช การประยกต ขอจ ากด

เครองมอวดอตราการเตนหวใจ (Heart Rate Monitor)

มตวรบสญญาณตดกบรางกายเพอจบสญญาณการเตนของหวใจสามารถบนทกผลไดตอเนอง ขอมลใชประเมนภาระงานโดยรวมและใชประเมนการใชพลงงาน

งานทใชแรงของรางกายมาก มการเคลอนไหวมาก ท างานทอณหภมสงหรองานทมการใชกลามเนอในภาวะสถตสงตอเนองนาน ๆ

สญญาณถกรบกวนงายการเตนหวใจมความไว การวดในระยะสน ๆ มาก อาจไมสามารถประเมนผลได

เครองมอวดการใชออกซเจน (Oxygen consumption analyzer)

วดปรมาณการใชออกซเจนจากอากาศทหายใจเขาและออก ดความตองการใช พลงงานทางออม

เชนเดยวกบเครองวดอตราการเตนหวใจ การวดยงยาก รบกวน กอความร าคาญ ผถกวดการทดสอบภาคสนามอาจรบกวนการท างาน

-20- 3.งานวจยทเกยวของ การศกษาปญหาการปวดเมอยระบบกลามเนอและกระดกจากการท างานเปนปญหาทพบบอยในทกอาชพ กลาวคอ จากการศกษาของ อษาพร (2537) ในกลมพยาบาลไทย พบวา พยาบาลไทยรอยละ 89.2 มปญหาการปวดเมอยในระบบกลามเนอและกระดก อวยวะทปวดมากทสด คอ สนหลงสวนลาง( รอยละ 64.5) ปจจยทมความสมพนธกบหลงสวนลาง ไดแก อาย การออกก าลงกาย ต าแหนงหนาท ระยะเวลาการท างานในอาชพพยาบาล จ านวนวนทปฏบตงานใน 1 สปดาห และกจกรรมการท างานในแตละวน สมพศ(2539) ศกษาการปรบปรงสถานทท างานเพอลดความเมอยหลาในกลมคนงาน หญงเยบจกรอตสาหกรรม โดยส ารวจอาการปวดเมอยกลามเนอในรอบ 6 เดอนทผานมา ของกลมคนงานหญง จ านวน 86 คน พบวามอาการปวดเมอยกลามเนอ รอยละ 97 โดยปวดไหลมากทสด รองลงมาคอนอง รอยละ 52.23 เมอมการปรบปรงบรเวณทท างาน โดยจดเกาอทมพนก ปลอก นวมหมแปนเขา และทวางเทาซาย เมอเปรยบเทยบความรสกเมอยหลาตามสวนตางๆของรางกาย พบวา เมอท างานในบรเวณทท างานทปรบปรงแลวจะปวดนองและหลงลดลง สวนอาการปวดเมอยตามสวนอนๆของรางกายไมแตกตางกน จากผลการศกษาของ ธวชชย ( 2539) พบวากจกรรมการยกคนไข และกมหลงเพอฉดยาคนไขเปนกจกรรมทท าใหปวดหลงมากทสด ในการศกษาในกลมพยาบาลโรงพยาบาลชลบร และใหขอเสนอแนะวา ควรจดหาอปกรณชวยยกคนไขและบ ารงรกษาอปกรณตางๆใหอยในสภาพด ชฎายทธ ,ณรงค ( 2540) ส ารวจสมรรถภาพกลามเนอคนงานโรงงานท าอฐหรอกระเบองดนเผา พบวา คนงานสวนใหญมสมรรถภาพกลามเนอแตละมดแขงแรง กลามเนอทออนแอทสด คอ กลามเนอมอ โดยปจจยทมความสมพนธกบการเกดกลามเนอออนแอ คอ การยกไหล การเกรงกลามเนอ อายงาน อาย การกมตวขณะท างาน เพศ ระยะเวลาท างานวนตอวน และระดบการศกษา การศกษาของ สวรรณา (2540) พบวา บรเวณทมความชกของอาการปวดมากในผ ท างานลกษณะยนเปนเวลานาน ม 4 บรเวณ คอ กลามเนอนอง ขอเทา กลามเนอหลง และขอเขา คดเปนรอยละ 76.9,50.0,39.9และ29.6 ตามล าดบ และพบวา ปจจยทางดานอาย และระยะเวลายนไมมผลกระทบตอความชกของอาการปวดทบรเวณใดบรเวณหนง วกรม,สสธร (2541) ส ารวจปจจยเสยงทมผลตอความผดปกตของระบบกลามเนอและกระดกและขอตอเนองจากการท างาน ในคนงานโรงงานอตสาหกรรม จ านวน 300 แหง พบวา มอาการปวดหลงสวนลาง มากทสด คอ รอยละ 52.4 เมอศกษาปจจยทเกยวของ พบวา ลกษณะ/ทาทางในการท างาน สงผลโดยตรงตอ การมอาการปวดเมยยตามสวนตางๆ

-21- ณรงคและคณะ (2547) ศกษาสภาพการท างานและความชกของกลมอาการปวดกลามเนอและกระดกในผประกอบอาชพกรดยางพารา ในจงหวดตรง พบวา ผประกอบอาชพกรดยางพาราเปนกลมทมความชกสงของอาการปวดหลงและปวดระบบกลามเนอและขอของรยางคบนโดยเฉพาะชวงงานหนก มสภาพการท างานและอปกรณการประกอบอาชพทไมเหมาะสมตองท างานกะดก มฐานะยากจน และไมชอบหรอไมพงพอใจในงาน เกษราวลย และคณะ (2547) ศกษาวจยในพนทภาคอสาน 14 หมบาน จากกลมทอผา ใน 4 จงหวด คอ ขอนแกน มหาสารคาม อดรธาน และชยภม พบวานโยบาย หนงต าบล หนงผลตภณฑ เกยวกบการทอผาสงผลกระทบตอสขภาพคนท างานในเชงลบ คอ มอาการเจบปวยทเกดจากลกษณะการท างานทไมถกทา เชน ปวดเมอยตามตว ปวดหลง ปวดขา และปวดเทาทเหยยบกทอผา ธเนศ และคณะ (2547) ศกษาความชกและปจจยในการท างานทมความสมพนธกบการปวดเมอยระบบกลามเนอ และกระดกในกลมพยาบาลในโรงพยาบาลจฬาฯ พบวา ความชกของการเกดอาการทางระบบกลามเนอและกระดกโครงรางในบรเวณหลงสวนลาง ในบคลากรทางการพยาบาลชวงระยะเวลา 1 ป มถงรอยละ 56.3 ทมอาการอยางสม าเสมอ ผลการศกษาของ NIOSH ป 1981 -1994 ถงปจจยทเกยวของในการบาดเจบทหลงจากการท างาน ทอาจเกดจากการยกสงของ ดงนคอ ปจจยดานลกษณะของผปฏบตงาน คอ ความแขงแรงของรางกาย อาย เพศ การรบร ความเขาใจ การตดสนใจ พฤตกรรมในการท างาน การฝกฝนและการเรยนร ประสบการและทาทางการยกของ ปจจยดานลกษณะของสงของ คอ น าหนก ขนาดและรปราง การจบยด การกระจายน าหนก ปจจยลกษณะของงานและสถานงาน คอ ความถ ความตอเนอง ระยะการพก สถานในการท างานและการจดวาง สงแวดลอม อณหภม แสง เสยง ปจจยดานลกษณะองคกร คอ การจดการดานความปลอดภย การท างานรวมกนเปนทม การก าหนดตารางการท างานและกะท างาน การหมนเวยนงานในองคกร Hsin และคณะ(2005) ศกษาความชกของการเกดความผดปกตของกลามเนอและกระดกสวนบนในคนงานโรงงานอตสาหกรรมตางๆในประเทศใตหวน พบวา เกดปญหาในสวนคอ ไหล และมอมากกวา หลงสวนบนและขอสอก สวนปจจยทเกยวของในแรงงานชายคอเงอนไข/สภาพการท างาน ขณะทปญหาของลกษณะงานและความสมพนธระหวางบคคลเปนปญหาในแรงงานหญง Torsten และคณะ (1996) ศกษาในพนกงานขาย จ านวน 1,306 คน ในประเทศเดนมารก และวเคราะหสหสมพนธ พบวา งานทมปรมาณงานมาก มความสมพนธกบอาการปวด คอและไหล งานทหนก ขาดการสมพนธกบเพอนรวมงาน มความสมพนธกบการเกดการปวดหลง การไมหมนเวยนงาน การไมมการควบคมการท างานนอกเวลา และงานทแขงขนสง มความสมพนธกบ

-22- การปวดคอ โดยสรป ปจจยทางจตวทยาสงคมและทางกายภาพมความสมพนธกบอาการทางกลามเนอและกระดกและลกษณะของบคคล รวมถงแนวโนมทรสกวางานหนกเกนไปมอทธพลตอความชกของอาการดงกลาวอยางมนยส าคญทางสถต

-23- บทท 3

1.รปแบบการวจย การศกษาครงน เปนการวจยแบบภาคตดขวาง (Cross Sectional Study ) เกบขอมลในผท างานกลมวสาหกจชมชนประเภทผา/ เครองแตงกาย และศลปประดษฐ ในพนทเขตสาธารณสขท 4 เพอประเมน ขนาด ความรนแรงดานภาวะความผดปกตของกลามเนอและกระดกของผท างานในวสาหกจชมชน รวมถงปจจยทมความสมพนธกบการเกดอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานกลมดงกลาว 2.ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร : ผประกอบอาชพทมอายตงแต 15 ปขนไป ท างานในกลมวสาหกจชมชนประเภท ผา เครองแตงกาย และศลปประดษฐ จากทะเบยนกลมคดสรรสดยอดของหนงต าบล หนงผลตภณฑป 2546 ในพนท 7 จงหวด คอ กาญจนบร นครปฐม ราชบร เพชรบร ประจวบฯ สมทรสงคราม สมทรสาคร ทมจ านวนสมาชกกลมอยางนอย 5 คนและท างานอยในกลมอยางตอเนอง กลมตวอยาง : สมตวอยาง แบบทราบคาความนาจะเปน แบบ Multi –stage Sampling จากประชากร ค านวณจ านวนตวอยาง โดยใชสตรส าเรจ ของ เครกกและมอรแกน ไดขนาดตวอยางรวม 294 คน แยกกลมเปน ประเภทผา เครองแตงกาย จ านวน 124 คน แยกตามลกษณะงานเปน

- ผาทอดวยมอ จ านวน 52 คน

- เยบเสอผาส าเรจรป จ านวน 45 คน

- ผาเพนท,งานถก จ านวน 18 คน

- อนๆ จ านวน 9 คน ประเภท ศลปประดษฐ จ านวน 170 คน แยกตามลกษณะงานเปน

- เขยนลวดลาย จ านวน 54 คน

- ประดษฐดอกไม จ านวน 37 คน

- งานปน จ านวน 7 คน

- อนๆ จ านวน 72 คน

-24- 3.เครองมอทใชในการวจย

การประเมนขนาดและลกษณะปญหาทมผลตอความผดปกตของกลามเนอและกระดกจากการท างานของคนงานกลมวสาหกจชมชน ใช 1.แบบสอบถามคนท างาน ใชแบบสอบถามทส านกโรคจากการประกอบอาชพและสง-แวดลอมสรางขนเพอใชในการประเมนขนาดและความรนแรงของปญหาความผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนท างาน โดยปรบในสวนทเกยวของกบลกษณะของกลมวสาหกจชมชน ทงนรายละเอยดของ แบบสอบถามประกอบดวย ประวตสวนบคคล ประวตสขภาพ ประวตการท างาน การส ารวจอาการหรอความผดปกต แบบประเมนสภาพการท างาน 2. แบบส ารวจ/สอบถามสถานประกอบการและประเมนความเสยงในการท างาน รายละเอยดประกอบดวย ลกษณะของวสาหกจชมชน อาท ประเภทวสาหกจ จ านวนสมาชก สถานะกลม วตถดบทใชในการผลต ขนตอนการท างาน ปจจยเสยงตอปญหาระบบกลามเนอและกระดกจากการท างาน เปนตน

4.การเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม มขนตอนดงน

4.1 ประสานหนวยงานในพนททเกยวของ คอ ส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานพฒนาชมชนจงหวดเพอขอทราบทะเบยนรายชอ ทตงของกลมวสาหกจชมชนเปาหมาย รวมถงสถานอนามยในพนท พรอมนดหมายกลมวสาหกจชมชนเปาหมาย และผท างานเพอขอใหมการสาธตวธการท างานประกอบการพดคยดวย 4.2 ส ารวจและเกบขอมลภาคสนามตามเครองมอและจ านวนตวอยาง ทก าหนดไวตามหลกสถต โดยแบบส ารวจคนท างาน เกบขอมลจากการสอบถามผท างานในวสาหกจชมชน สวนแบบส ารวจและสอบถามสถานประกอบการ เกบขอมลจากประธาน/เจาของ/ผสามารถใหขอมลกลมได พรอมทงตรวจสอบความถกตองของขอมลทงหมด เพอจะไดน ามาวเคราะหและแจกแจงขอมลตอไป 5. การวเคราะหขอมล น าขอมลทเกบรวบรวมไดมาวเคราะหดวยวธทางสถตดวยโปรแกรมส าเรจรป SPSS เพอวเคราะหขอมลทางคอมพวเตอรตอไป ทงนสถตทใชในการวเคราะหมดงน

5.1 ขอมลทวเคราะหไดจากการตอบขอมล ของผท างานในวสาหกจชมชน และการส ารวจ/สอบถามประธานหรอผใหค าตอบของกลม/เจาของสถานประกอบการ วเคราะหโดยใชสถต คารอยละ ความถ

-25- 5.2 ขอมลวเคราะหความสมพนธระหวางลกษณะของวสาหกจชมชน คอ ประเภทวสาหกจ ชมชน ลกษณะงาน การรบงานไปท าทบานในกลมผท างานในวสาหกจชมชนทท าเปนอาชพหลก กบการมอาการ/ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานในวสาหกจชมชน ใชวเคราะหโดยใชคา ไค-สแคว (Chi-square) 5.3 ขอมลวเคราะหความสมพนธระหวาง อายของผท างาน ระดบการศกษา ประวตการท างาน ระยะเวลาท างาน อายงาน การออกก าลงกาย/การเลนกฬา ลกษณะของกจวตรในชวตประจ าวน ในกลมผท างานในวสาหกจชมชนทท าเปนอาชพหลก กบการมอาการ/ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานในวสาหกจชมชน ใชวเคราะหโดยใชคา ไค-สแคว (Chi-square) 5.4 ขอมลวเคราะหความสมพนธระหวาง สภาพการท างานในกลมผท างานในวสาหกจชมชนทท าเปนอาชพหลกและตอบแบบสอบถามวา “ ใช” กบการมอาการ/ภาวะความผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานในวสาหกจชมชน ใชวเคราะหโดยใชคาไค-สแคว (Chi-square) 5.5 ขอมลวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยเสยงในกลมผท างานในวสาหกจชมชนท

ท าเปนอาชพหลกและตอบแบบสอบถามวา “ ใช” กบการมอาการ/ภาวะความผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานในวสาหกจชมชน ใชวเคราะหโดยใชคา ไค-สแคว (Chi-square)

-26- บทท 4

ผลการศกษา ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงานกลมวสาหกจชมชนประเภทผา/เครองแตงกายและศลปะประดษฐจากการเกบขอมลในกลมตวอยาง จ านวน 270 ราย ตดทงตามเกณฑคดออก เนองจากมประวตอบตเหต หรอเปนโรคทมผลตอความผดปกตของกลามเนอและกระดกของผท างานจ านวน 11 ราย คงเหลอกลมตวอยางจ านวน 259 ราย ซงสามารถสรปผลการศกษาไดดงน สวนท 1 ขอมลกลมวสาหกจชมชน 1.1ขอมลทวไป 1.2 ขอมลปจจยเสยง สวนท 2 ขอมลของกลมผท างานในวสาหกจชมชน 2.1 ขอมลทวไป 2.2 ประวตสขภาพ 2.3 ประวตการท างาน 2.4 การส ารวจอาการและความผดปกต 2.5 การประเมนสภาพการท างาน สวนท 3 ศกษาความสมพนธระหวางปจจยตางๆกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานคอ 3.1 ปจจยของบคคล ลกษณะของกลมวสาหกจชมชน 3.2 สภาพการท างาน 3.3 ปจจยเสยงในการท างาน สวนท 1 ขอมลกลมวสาหกจชมชน 1.1 ขอมลทวไปของกลมวสาหกจชมชน ผลการศกษาในกลมวสาหกจชมชน รวม 40 กลม จ านวนรวม 259 คน แยกเปนกลมวสาหกจชมชนประเภทผาและเครองแตงกายจ านวน 19 กลม จ านวนกลมตวอยางรอยละ 49.4 ซงแยกตามลกษณะงานเปนกลม ทอผาดวยมอ เยบผาส าเรจรป/กระเปา/รองเทา งานถก/เพนท กลมอนๆ และกลมศลปประดษฐ จ านวน 21 กลม กลมตวอยางรอยละ 50.6 ซงแยกตามลกษณะงานเปนกลม เขยนลวดลาย ประดษฐ งานปน กลมอนๆ ดงตารางท 5 เมอพจารณาถงจ านวนสมาชกกลม พบวากลมวสาหกจชมชน รอยละ 40 มสมาชกกลมอยระหวาง 21 -30 คน ซงเปนลกษณะเดยวกนในกลมวสาหกจประเภทผาและเครองแตงกาย คอ รอยละ 52.6 อยในชวงดงกลาว โดยเฉพาะกลมทอผาดวยมอ สวนประเภทศลปประดษฐ รอยละ 47.6 มจ านวนสมาชกในชวง 11 –20 คน ส าหรบสถานะกลมรอยละ 55 เปนผผลตชมชน มการจดตงเปนกลม มประธาน มสมาชกกลม ซงประกอบดวย ประชาชนทอาศยอยในชมชน และต าแหนงอนๆ

-27- กลมวสาหกจชมชนประเภทผาและเครองแตงกาย รอยละ 68.4 เปนผผลตชมชน แตยงพบวา กลมตดเยบเสอผามากกวาครงหนง มสถานะเปน SME สวนวสาหกจชมชนประเภทศลปประดษฐ รอยละ 57.11 เปน SME ซงเปนสถานประกอบการขนาดกลางและขนาดเลกทมเจาของเปนผบรหาร ทพบมาก คอ กลมเขยนลวดลายในการเครองเบญจรงคและเซรามกส สวนสถานทท างาน พบวาทงสองกลมมอาคารโรงเรอน ทสรางขนเฉพาะส าหรบใชในการท างานเปนสวนใหญ(รอยละ60) ซงมกไดรบการสนบสนนในรปงบประมาณหรอสงกอสรางทงจากหนวยงานตางๆ ทงหนวยงานของรฐและองคกรเอกชน สวนทไมมโรงเรอนเฉพาะกจะใชพนทบรเวณใตถนบานหรอบรเวณสวนของบานของประธานกลม สถานทสาธารณะของชมชนหรอท าทบานของสมาชกเองเปนทท างาน การบรหารจดการของกลมนน ประเภทผาและเครองแตงกาย มทงลกษณะมผน ากลมไมก าหนดกฏระเบยบปฏบต และกลมทมการก าหนดกฎระเบยบปฏบต อาท การนดประชม การเรยกหน ฯลฯ รวมถงลกษณะไมมการรวมกลมเจาของเปนผบรหารพบวามจ านวนใกลเคยงกน สวนประเภทศลปประดษฐ สวนใหญ (รอยละ 57.1 ) ไมมการรวมกลมอาจเปนเพราะมสถานะกลมเปน SME สวนมาก ส าหรบการด าเนนกจการมทงการท างานเฉพะทกลม การน าชนงานไปท าทบาน มากกวาครง (รอยละ 50) จะท าทงสองลกษณะ(ตารางท 6 ) นอกจากนนในเรองการดแลความปลอดภย ไมวาจะเปน อปกรณ เครองจกร การปรบปรงสภาพแวดลอมการท างาน การเตอนและระงบภยฉกเฉน การฝกอบรม/เผยแพรความรดานความปลอดภยและอาชวอนามยแกผท างาน มเพยงกลมเดยวเทานนทมการด าเนนการเรองดงกลาว ตารางท 5 จ านวนและรอยละของกลมวสาหกจชมชนแยกตามประเภท

ประเภทวสาหกจชมชน จ านวนกลม (กลม)

จ านวนสมาชก จ านวน(คน) รอยละ

1.ประเภทผาและเครองแตงกาย 1.1 ทอผาดวยมอ 8 45 35.16 1.2 เยบผาส าเรจรป / กระเปา / รองเทา 6 39 30.47 1.3 งานถก, เพนท 2 21 16.41 2. ประเภทศลปประดษฐ 2.1 เขยนลวดลาย (เซรามก, เครองเบญจรงค) 6 48 36.64 2.2 ประดษฐ (ดอกไม) 2 10 7.63 2.3 งานปน 4 18 13.74 2.4 อน ๆ 9 55 41.98

รวม 21 131 100

-28- ตารางท 6 จ านวนและรอยละของกลมวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลทวไปและประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล

ประเภทวสาหกจชมชน รวม ผา/เครองแตงกาย ศลปประดษฐ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1.จ านวนสมาชกในกลม 1 -10 คน 3 15.8 3 14.3 6 15.0 11- 20 คน 3 15.8 10 47.6 13 32.5 21 -30 คน 10 52.6 6 28.6 16 40.0 30 คน ขนไป 3 15.8 2 9.5 5 12.5 2.สถานะของกลม - ผผลตชมชน 13 68.4 9 42.9 22 55.0 - SME 6 31.6 12 57.1 18 45.0 3.สถานทท างาน - มอาคารโรงเรอนเฉพาะ 13 68.4 11 52.4 24 60.0 -ไมมอาคารโรงเรอนเฉพาะ 6 31.6 10 47.6 16 40.0 4.การบรหารจดการของกลม - มผน ากลมแตไมก าหนดปฏบต 7 36.8 4 19.0 11 27.5 - มผน ากลมและก าหนดระเบยบปฏบต 6 31.6 5 23.8 11 27.5 - ไมมการรวมกลม 6 31.6 12 57.1 18 45.0 5.ลกษณะการด าเนนกจการ - น าชนงานไปท าทบาน 1 5.3 7 33.3 8 20.0 - ท าทกลมฯ 7 36.8 5 23.8 12 30.0 - ทงสองอยาง 11 57.9 9 42.8 20 50.0

รวม 19 47.5 20 52.5 40 100

-29- 1.2.. ปจจยเสยง ผลจากการเกบขอมลเพอประเมนปจจยเสยงในการท างาน ดานสภาพแวดลอมในการ

ท างาน การบรหารจดการ และการจดองคในการท างาน โดยการเกบขอมลจ านวนผท างานตามปจจยเสยงในการท างานทงในกลมวสาหกจชมชนทมสถานทท างานเฉพาะ และสถานทท างานของผท างานกลมทใชสวนของพนทบรเวณทอยอาศยในการท างาน ซงสามารถเกบขอมลไดในประเดนสภาพ/สงแวดลอมในการท างานเทานน ส าหรบผตอบขอค าถามวา ใช นน พบวาผท างานในวสาหกจชมชนตามปจจยเสยงดานสภาพ/สงแวดลอมในการท างานในประเดน เนอท/ลกษณะงานท าใหเคลอนไหวรางกายไดไมสะดวก มรอยละ 13.5 สวนใหญเปนในประเภทผาและเครองแตงกาย โดยเฉพาะ กลมทอผาดวยมอ สวนความเหมาะสมของพนทหนางาน/โตะท างาน รอยละ 14.7 สงเกนไป รอยละ 20.8 เตยเกนไป ความเหมาะสมของเกาอนง รอยละ 12.0 สงเกนไป เตยเกนไป รอยละ 8.1 เกาอไมมพนกพงหลง ระดบแสงสวางมดเกนไป เครองจกร/อปกรณอยในต าแหนงไมเหมาะสม ไมมการจดความเปนระเบยบภายในแผนก พนทางเดนอยในสภาพไมปลอดภย ไมมการจดเกบวสดใหอยในระดบทเหมาะสม รอยละ 23.2,48.6,56.4 37.8, 27.0,43.6 ตามล าดบ ประเดนการบรหารจดการ ไมมการใชอปกรณปองกนอนตรายอยางเหมาะสม ไมมการใชอปกรณ เครองทนแรงตามความเหมาะสม รอยละ 43.6,42.8 การจดองคกรการท างาน ไมมการพกในระหวางการท างานชวงเชา-บาย รอยละ 64.1 (ตารางท 7 )

-30- ตารางท 7 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามปจจยเสยงในการท างานและ ประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


1.สภาพ/สงแวดลอมในการท างาน - เนอทจ ากด 33 25.8 2 1.5 35 13.5 - ความสงของโตะ/พนทหนางาน -: สงเกนไป 29 22.6 9 6.9 38 14.7 - : เตยเกนไป 38 29.7 16 12.2 54 20.8 - ความสงของเกาอ -: สงเกนไป 29 22.6 2 1.5 31 12.0 -: เตยเกนไป 14 10.9 7 5.3 21 8.1 -เกาอไมมพนกพงหลง 49 38.3 11 8.4 60 23.2 -ระดบแสงสวางมดเกนไป 89 69.5 37 28.2 126 48.6 - เครอง/อปกรณอยในต าแหนงไมเหมาะสม

103 80.5 43 32.8 146 56.4

- ไมมการจดความเปนระเบยบเรยบรอย

66 51.6 32 24.4 98 37.8

- พนทางเดนอยในสภาพไมปลอดภย 42 32.8 28 21.4 70 27.0 - ไมมการจดเกบวสดใหเหมาะสม 86 67.2 27 20.6 113 43.6 2.การบรหารจดการ - ไมมการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

54 42.2 59 45.0 113 43.6

-ไมมการใชอปกรณ/เครองทนแรง 54 42.2 57 43.5 111 42.8 3.การจดองคกรการท างาน -ไมมการพกในระหวางการท างาน (ชวงเชา-บาย)

76 59.4 90 68.7 166 64.1

-31- สวนท 2 ขอมลกลมผท ำงำนในวสำหกจชมชน 2.1ขอมลทวไป กลมผท างานในวสาหกจชมชน สวนใหญ คอ รอยละ 40.2 มอายในระหวาง 31 -50 ป รองลงมา คอ อายระหวาง 15 -30 ป อยางไรกดยงมผท างานทมอายนอยกวา 15 ป และมากกวา 60 ป อกถง รอยละ 2.7 และ 8.5 ตามล าดบ สถานภาพสมรส สถานะ ค รอยละ 56.4 และคนท างานเกอบทงหมด(รอยละ 78.8 ) เปนเพศหญง สวนระดบการศกษา รอยละ 53.7 มระดบการศกษาระดบประถมศกษา รองลงมา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย และมธยมศกษาตอนตน รอยละ 18.1 และ 16.6 ตามล าดบ ซงเปนไปในลกษณะเดยวกนทงกลมผท างานในวสาหกจชมชนประเภทผา/เครองแตงกาย และศลปะประดษฐ (ตารางท 8 ) ตารางท 8 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลทวไปและประเภทวสาหกจ

ขอมล


1.อาย < 15 ป 4 3.1 3 2.3 7 2.7 15 - 30 ป 31 24.2 53 40.4 84 32.4 31 - 50 ป 54 42.2 50 38.2 104 40.2 51 – 60 ป 27 21.1 15 11.4 42 16.2 > 60 ป ขนไป 12 9.4 10 7.6 22 8.5 2.สถานภาพสมรส - โสด 45 35.1 42 32.1 87 33.6 - ค 70 54.7 76 58.0 146 56.4 - หมาย แยก หยาราง 13 10.2 13 9.9 26 10.0 3. เพศ - ชาย 27 21.1 28 21.4 55 21.2 - หญง 101 78.9 103 78.6 204 78.8 4.ระดบการศกษา - ไมไดเรยน 12 9.4 4 3.1 16 6.2 - ประถมศกษา 78 60.9 61 46.6 139 53.7 - มธยมศกษาตอนตน 14 10.9 29 22.1 43 16.6 - มธยมศกษาตอนปลาย 20 15.6 27 20.6 47 18.1 - ปรญญาตร/สงกวา 4 3.1 10 7.6 14 5.4

-32- 2.2 ประวตสขภาพ รอยละ 40.5 ของกลมผท างานในวสาหกจชมชน มโรคประจ าตว ซงโรคทเปนมาก คอ โรคภมแพ โรคความดนโลหตสง โรคความดนโลหตสงและโรคหอบ ฯลฯ ท าใหมการรบประทานยาเปนประจ าในโรคดงกลาวดวย สวนพฤตกรรมสขภาพ ดานพฤตกรรมการสบบหรนน ผท างานในวสาหกจชมชนสวนใหญไมสบบหร มเพยงรอยละ 13.2 ทยงคงสบบหรอย โดยรอยละ 3.9 สบแตปจจบนเลกสบแลว นอกจากนน พบวาผท างานในวสาหกจชมชน รอยละ 28.2 มการดมสรา เบยร หรอเครองดมทมแอลกอฮอล ทง ดมทกวน ดมนานๆครง ดมทกสปดาห (ตารางท 9 ) ตารางท 9 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามประวตสขภาพและประเภทวสาหกจ

ขอมล


1. การมโรคประจ าตว - ม 53 41.4 52 39.7 105 40.5 - ไมม 75 58.6 79 60.3 154 59.5 2.การประสบอบตเหตรนแรงจนท าให เกดการบาดเจบของอวยวะตางๆ - เคย 23 17.9 24 18.3 47 18.1 - ไมเคย 10 82.0 107 81.7 212 81.9 3. ปจจบนมยาทรบประทานเปนประจ า - ม 90 70.3 108 82.4 198 76.4 - ไมม 38 29.7 23 17.6 61 23.6 4. การสบบหร - ไมสบ 105 82.0 113 86.2 218 84.2 - สบ 17 13.3 7 5.3 24 9.3 - สบแตเลกแลว 6 4.7 4 3.0 10 3.9 5.การดมสรา/เบยร/แอลกอฮอล - ไมดม 79 61.7 104 79.4 183 70.6 - ดมทกวน 38 29.7 18 13.7 56 21.6 - ดมนานๆครง 6 4.7 3 2.3 9 3.5 - ดมทกสปดาห 4 3.1 4 3.0 8 3.1 - ดมเปนนสยแตเลกแลว 1 0.8 2 1.5 3 1.2

-33- 2.3 ประวตการท างาน ประวตการท างานของผท างานในกลมวสาหกจชมชน รอยละ 71.0 ไมเคยมประสบการณการท างานในโรงงานอตสาหกรรม ลกษณะงานทท าในปจจบน รอยละ 75.7 เปนผปฏบต ซงสวนใหญจะมการท าครบทกขนตอนในกระบวนการผลตชนงาน 1 ชน สวนอายการท างานส าหรบผท างานในวสาหกจชมชนทง 2 ประเภท นน รอยละ 37.8 มการท างานมานานมากกวา 5 ป รอง ลงมาคอ ท างานมานาน 3 – 5 ป รอยละ 29.3 และพบวา กลมทอผาดวยมอในวสาหกจชมชนประเภทผาเปนกลมทมอายการท างานนานกวากลมอน รองลงมา คอ กลมอนๆ เชน จกสาน ประเภทศลปประดษฐ สวนเวลาการท างาน มความใกลเคยงกน ระหวาง เวลาท างานนอยกวาหรอ เทากบ 8 ชวโมงกบเวลาท างาน มากกวา 8 ชวโมง ส าหรบวสาหกจชมชนทง 2 ประเภท คอ รอยละ 50.2 และ 49.8 ตามล าดบ และยงพบวาสวนใหญ( รอยละ 83) ท างานในวสาหกจชมชนเปนอาชพหลก อยางไรกด ไมเคยมคนท างานรายใดทไดรบบาดเจบ/อบตเหตจากการท างานในวสาหกจชมชนจนตองเขาโรงพยาบาลหรอหยดงาน เนองจากอปกรณและเครองมอสวนใหญเปนสงทคนเคย มพยงการบาดเจบเลกๆนอยๆ ทเกดจากอปกรณทใชในการท างาน เชน มดบาด กรรไกรทม เขมต า เปนตน ประเดนการออกก าลงกาย/เลนกฬา มผท างานในวสาหกจชมชนรอยละ 13.1 ทออกก าลงกายหรอเลนกฬาเปนประจ า ทเหลอออกก าลงกาย/เลนกฬาเปน บางครง นานๆครง และมถงรอยละ 54.4 ไมออกก าลงกาย/เลนกฬาเลย ส าหรบผท างานทการด าเนนกจกรรมในชวตประจ าวนมลกษณะทมโอกาสท าใหเกดการปวดเมอยกลามเนอและกระดกทพบสวนใหญ มกจกรรมทมลกษณะใชมอ/แขนออกแรงซ าๆ รอยละ 28.6 และ ชอบนงหลงคดงอ รอยละ 22.8 (ตารางท 10 )

-34- ตารางท 10 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลประวตสขภาพและประเภท วสาหกจชมชน

ขอมล


1.เคยมการท างานในโรงงาน - เคย 35 27.3 40 30.5 75 28.9 -ไมเคย 93 72.6 91 69.5 184 71.0 2. ลกษณะงานทท าในปจจบน - บรหารจดการ/การตลาด 7 5.5 7 5.3 14 5.4 - ผปฏบต 104 81.2 92 70.2 196 75.7 - ทงสองอยาง 17 13.3 32 24.4 49 18.9 3.อายงาน <1 ป 32 25.0 26 19.8 58 22.4 1 - 2 ป 16 12.5 6 8.4 27 10.4 3 – 5 ป 34 26.6 32 32.0 76 29.3 > 5 ป 46 35.9 35 39.7 98 37.8 4. ลกษณะงานหลก/งานเสรม - งานหลก 110 85.9 118 90.1 228 88.3 - งานเสรม 18 14.1 13 9.9 31 11.9 5.เวลาท างาน ≤ 8 ชวโมง 66 51.6 64 48.8 130 50.2 > 8 ชวโมง 62 48.4 67 51.1 129 49.8 6.เคยไดรบบาดเจบ/อบตเหตจากการ ท างานจนตองเขาโรงพยาบาล/หยดงาน - ไมเคย 128 100 131 100 259 100 7. การออกก าลงกาย/เลนกฬา - ไมเคยเลย 65 50.8 76 58.0 141 54.4 - เปนบางครง 33 25.8 30 22.9 63 24.3 - เปนประจ า 18 14.1 16 12.2 34 13.1 - นานๆครง 12 9.4 9 6.9 21 8.2

-35- ตารางท 10(ตอ) จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลประวตสขภาพและ ประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


8.มลกษณะกจกรรมในชวตประจ าวนดงน

- นงตลอดเวลา 16 12.5 28 21.4 44 17.1 - ชอบนงหลงคดงอ 31 24.2 28 21.4 59 22.8 -ยนตลอดเวลา 14 10.9 8 6.1 22 8.5 - เดนตลอดเวลา 19 14.8 11 8.4 30 11.6 -ใชมอ/แขนออกแรงซ าๆ 39 29.5 35 28.4 74 28.6 - นอนบนทนอนทนมเกนไป 13 9.8 13 10.6 26 10.0 2.4 การส ารวจอาการ/ความผดปกต ผลการศกษา พบวา ผท างานกลมวสาหกจชมชน รอยละ 52.1 รสกเหนอย หอบ จนหมดแรงหลงเลกงานบอยๆโดย รอยละ 42.1 เปนบางครงและรอยละ 10 เปนบอยๆ มเพยงรอยละ 1.2 ทเปนประจ าซงพบในกลมงานปน กลมวสาหกจชมชนประเภทศลปะประดษฐ อยางไรกด รอยละ 51.1 ของผ ท างาน รสกเบอ/ทอใจในการท างานบอยๆ ทเปนประจ ามรอยละ 1.5 ในกลมงานปน ประดษฐและอนๆของวสาหกจประเภทศลปประดษฐ นอกจากนนจากขอมลการสมภาษณพบวา ผท างานในวสาหกจชมชนทมอาการปวด/ ไมสบายตามสวนตางๆของรางกายในชวง 1 ปทผานมา มถงรอยละ 71.8 โดยพบรอยละ 59.6 เปนกลมผท างานในวสาหกจชมชนทท าเปนอาชพหลก นอกจากนนยงพบมคาสงในกลมลกษณะงานทอผาดวยมอ งานตดเยบเสอผา งานปนและจกสาน ทงนอาการและความผดปกตทพบมทงทมอาการ/ความผดปกต เปนบางครง บอยๆ และเปนประจ า โดยเฉพาะ ประเภทผา/เครองแตงกาย มกลมผท างานทมอาการ/ความผดปกตถงรอยละ72.6 และประเภทศลปะประดษฐ มอาการ/ความผดปกตรอยละ 71.0 ซงเปนลกษณะเดยวกนในทกลกษณะงาน ส าหรบอวยวะทมอาการ/ความผดปกตของกลมผท างานในวสาหกจชมชนเปนอาชพ พบวา รอยละ 37.1 มอาการบรเวณไหล รองลงมา คอ หลงสวนบน มอและขอมอ หลงสวนลาง รอยละ 26.3, 24.7 , 24.7 และ 24.2 ตามล าดบ โดยทผท างานวสาหกจประเภทผา/เครองแตงกาย มกมอาการมากบรเวณไหล หลงสวนลางและเขาโดยเฉพาะกลมทอผาดวยมอ สวนวสาหกจชมชนประเภทศลปประดษฐ มกมอาการมากบรเวณหลงสวนบน ไหล มอ/ขอมอ รอยละ 44.1 ,39.8 และ27.9 ตามล าดบ ทงนอาการทพบในกลมผท างานรอยละ 72.6 มอาการเจบหรอปวด รองลงมาคอ ชา/ไมมความรสก รอยละ 24.2 ส าหรบกลมผท างานทมอาการ/ความผดปกต เรมมอาการมานานกวา 4 ป แลว มรอยละ32.8 รองลงมาคอ

-36- มอาการมานาน 1 ป รอยละ 29.6 อาการ/ความผดปกตทเปนแตละครงกนเวลานาน ชวงเวลานอยกวา ถง 1ชวโมง รอยละ 65.5 รองลงมาคอ กนเวลานานชวงเวลานอยกวาถง 1 วน รอยละ 30.6 โดยความถในการเกดอาการ/ความผดปกตในรอบปทผานมามอยในชวงนอยกวา 10 ครงรอยละ 33.9 รองลงมา คอมากกวา 150 ครง รอยละ 31.7 แตมเพยง รอยละ 20.4 ทคดวาความผดปกตดงกลาวเกยวของกบงานทท า ทงนในชวง 1 สปดาหทผานมาพบวารอยละ 41.4 มอาการ/ความผดปกต ซงแบงเปนระดบความรนแรงจากระดบไมมอาการถงมอาการมากจนทนไมได คอระดบความรนแรงระดบ 0 ถงระดบความรนแรงระดบ5 จากการสอบถามความรสกของผมอาการในกลมผท างานในวสาหกจชมชนในครงลาสด พบวามระดบความรนแรงทถอวามากคอตงแตระดบ 3 – 5 ถงรอยละ 41.9โดยเฉพาะประเภทผา/เครองแตงกาย พบถงรอยละ 48.3 และระดบความรนแรงครงทมอาการมากทสดมอาการระดบ 3 รอยละ 58 โดยมถงรอยละ 13.4 ทมอาการรนแรงระดบ 5 การดแลตนเองเมอเกดความผดปกตรอยละ 40.3 ใชการบบนวด ซงมทงทอาจท าเองหรอไปใชบรการของสถานบรการนวดทวไปแตมถง รอยละ 21.5 ทไมไดท าอะไรปลอยใหอาการตางๆหายไปเอง รอยละ 25.2 มการกนยาเพอลดอาการปวด แตทงนแมวาจะมอาการ/ความผดปกตแตละครง แตสวนใหญ(รอยละ81.7)ยงคงท ากจกรรมในชวตประจ าวนตามปกต ส าหรบความคดเหนถงการปองกนและการแกไขปญหามเพยง รอยละ 17.2 ทมความรและทราบสาเหต การเกด การปองกนและแกไขปญหาการเกดความผดปกตของกลามเนอและกระดกอยางถกตอง ( ตารางท 11 ) ตารางท 11จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมจ าแนกตามขอมลผลการส ารวจอาการ/ความ ผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานและประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


1.รสกเหนอยจนหมดแรงหลงเลกงาน -ไมเคยเลย 58 45.3 63 48.1 121 46.7 - เปนบางครง 55 42.9 54 41.2 109 42.1 -เปนบอยๆ 13 10.1 11 8.4 26 10.0 - เปนประจ า - - 3 2.3 3 1.2 2. รสกเบอ/ทอใจในการท างาน - ไมเคยเลย 60 46.9 66 50.4 126 48.6 - เปนบางครง 56 43.7 60 45.8 116 44.5 - เปนบอยๆ 12 9.4 1 0.8 13 5.1 -เปนประจ า - - 4 3.0 4 1.5

-37- ตารางท 11 (ตอ) จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลผลการส ารวจอาการ/ ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาและประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


3.ในชวง 1ปทผานมามอาการเจบ/ปวด/ ไมสบายตามสวนตางๆของรางกาย -ไมเคยเลย 35 27.3 38 29.0 73 28.1 -มอาการ- : ผท างานทงหมด 106 82.8 102 77.9 208 80.3 - :ผท างานทท าเปนอาชพหลก 93 72.6 93 71.0 186 71.8 4.อวยวะของรางกายทมอาการเจบปวด/ รสกไมสบาย - คอ 6 6.4 15 16.1 21 11.3 - ไหล 32 34.4 37 39.8 69 37.1 - ตนแขน 8 8.6 13 13.9 21 11.3 - ขอศอก 13 13.9 10 10.7 23 12.4 - มอ/ขอมอ 20 21.5 26 27.9 46 24.7 - นว 23 24.7 16 17.2 39 20.9 - หลงสวนบน 8 8.6 41 44.1 49 26.3 - หลงสวนลาง 31 33.3 15 16.1 46 24.7 - สะโพกตนขา 20 21.5 10 10.7 30 16.1 - เขา 30 32.3 15 16.1 45 24.2 - ขาสวนลาง 19 20.4 9 9.7 28 15.0 - ขอเทา/เทา 13 13.9 4 4.3 17 9.1 5.อาการผดปกตในบรเวณทเปนมากทสด

- รสกเจบ/ปวด 72 77.4 81 87.1 135 72.6 - รสกปวดแสบรอน 1 1.1 2 2.1 3 1.6 - เปนตะครว 11 11.8 8 8.6 19 10.2 -เปลยนส - - 22 - - -

-38- ตารางท 11 (ตอ)จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามขอมลผลการส ารวจอาการ/ ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานและประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


-ชา/ไมมความรสก 23 24.7 9 23.6 45 24.2 -มอาการบวม 1 1.1 6 9.7 10 5.4 -มลกษณะ ขด ยอก 19 20.4 4 6.4 25 13.4 -รสกเจบจดๆ 8 8.6 1 4.3 12 6.4 -มลกษณะออนแรงขยบไมได 2 2.1 1 1.1 3 1.6 - อาการอนๆ 7 7.5 5 5.4 12 6.4 6.อาการผดปกตเรมเปนเมอ - ≤ 1 ป 28 30.1 27 29.0 55 29.6 - 1-2 ป 14 15.0 18 19.3 32 17.2 - 2-3 ป 13 13.9 9 9.7 22 11.8 - 3-4 ป 7 7.5 9 9.7 16 8.6 - >4 ป 31 33.3 30 32.2 61 32.8 7.อาการผดปกตทเปนในแตละครง - ≤ 1 ชวโมง 63 67.7 57 61.3 120 64.5 - ≤ 1 วน 26 27.9 31 33.3 57 30.6 - ≤ 1 เดอน 4 4.3 5 5.4 9 4.8 8.จ านวนครงทมอาการผดปกตในรอบ ปทผานมา - ≤ 10 ครง 31 33.3 32 34.4 63 33.9 - 11-30 ครง 21 22.6 12 12.9 33 17.7 - 31 -50 ครง 7 7.5 11 11.8 18 9.7 - 51 -80 ครง 2 2.1 - - 2 1.1 - 81- 150 ครง 8 8.6 3 3.2 11 5.9 - > 150 ครง 24 25.8 35 37.6 59 31.7

-39- ตารางท 11 (ตอ) ขอมลผลการส ารวจอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานในกลม ผท างานวสาหกจชมชนแยกตามประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


9.ความคดเหนวาความผดปกตเกยวของ กบการท างาน - ม 22 23.6 16 17.2 38 20.4 - ไมม/ไมตอบ 71 76.3 77 82.8 148 79.6 10.การมอาการเมอสปดาหทผานมา - ม 37 39.8 40 43.0 77 41.4 - ไมม 56 60.2 53 56.9 109 58.6 11.ระดบความรนแรงของปญหาใน ครงลาสด - ไมมอาการ 16 17.2 9 9.7 25 13.4 - มอาการระดบ 1 11 11.8 25 26.9 36 19.3 - มอาการะดบ 2 21 22.6 26 27.9 47 25.3 - มอาการะดบ 3 39 41.9 16 17.2 55 29.6 - มอาการระดบ 4 3 3.2 14 15.0 17 9.1 - มอาการระดบ 5 3 3.2 3 3.2 6 3.2 12.ระดบความรนแรงของปญหาในครง ทมอาการมากทสด - มอาการระดบ 1 11 11.8 19 20.4 30 16.1 - มอาการระดบ 2 19 20.4 29 31.2 48 25.8 - มอาการระดบ3 39 41.9 19 20.4 58 31.2 - มอาการระดบ4 12 12.9 13 13.9 25 13.4 - มอาการระดบ 5 12 12.9 13 13.9 25 13.4

-40- ตารางท 11 (ตอ) ขอมลผลการส ารวจอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานในกลม ผท างานวสาหกจชมชนแยกตามประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


13.การดแลตนเองเมอมปญหาความ เจบปวด -ไมไดท าอะไร 22 23.6 18 19.3 40 21.5 - ใชยาสมนไพร 3 3.2 10 10.7 13 7.0 -ใชการบบนวด 35 37.6 40 43.0 75 40.3 - ซอยากนเอง 11 11.8 11 11.8 22 11.8 -ไปพบแพทย/เจาหนาทสาธารณสข 14 15.0 15 16.1 29 15.6 - อนๆ 13 13.9 18 19.3 31 16.7 14.การกนยาเพอลดอาการปวด - กน 25 26.9 22 23.6 47 25.2 -ไมกน 68 73.1 71 76.3 139 74.8 15.การงดกจกรรมเมอมอาการ/ความ ผดปกตแตละครง - ไมไดงดกจกรรม 77 82.8 75 80.6 152 81.7 - หยดท างาน 12 12.9 13 14.0 25 13.4 - ไมสามารถท ากจกรรมในชวต 2 2.1 2 2.1 4 2.1 ประจ าวน - ตองนอนพกเฉยๆ 2 2.1 3 3.2 5 2.7 16. ความคดเหนตอปญหาอาการ/ความผดปกต

- ทราบ 11 11.8 21 22.6 32 17.2 - ไมทราบ 82 88.2 72 77.4 154 82.8

-41- 2.5 การประเมนสภาพการท างาน เมอประเมนสภาพการท างานจากการสอบถามและสงเกตการณท างานของกลมผท างานในวสาหกจชมชนทง 2 ประเภท พบวาผทตอบแบบสอบถามวา ใช ในขอค าถามตางๆ สรปไดดงน คอสภาพทวไปของการท างาน ผท างานในกลมวสาหกจชมชน รอยละ 78.0 ท างานอยในต าแหนงทคงทตลอดเวลา และมถง รอยละ 73.7 ทมความคดเหนวาทาทางในการท างานมผลตอความเจบปวดกลามเนอและกระดก ลกษณะการท างาน รอยละ 42.1 ตองท างานอยในทาทกลามเนอแขงแรงคงท/ออกแรงนานๆ และรอยละ 17.8 ท างานทตองออกแรงมากกวาความสามารถทมตลอดเวลา โดยลกษณะงานทท าเปนงานทตองใชสมาธอยางมากถงรอยละ 73.0 ท าใหเกดความเครยดอยางมาก รอยละ 32.0 เมอพจารณาถงทาทางในการท างานรอยละ 17.0 ท างานในลกษณะยนท างานเปนเวลาอยางนอยมากกวาครงหนงของเวลาท างานทงหมด และรอยละ 87.6 ตองท างานในลกษณะกมๆเงย นอกจากน ผท างานทการท างานตองมการเออมมอหยบจบ สงของหรอเครองมอเสมอ มการบด/เอยวตวในการท างานเสมอ ตองมการลงน าหนกตวไปขางใดขางหนงหรออยในทาทไมสมดลเสมอ การท างานตองอยในทาทตองยกแขนสงกวาไหล/กางแขนออกจากตวมากกวา 60 องศา รอยละ 87.6, 61.8 ,17.8,35.1 ตามล าดบ นอกจากน ผท างานทตองนงท างานเปนเวลาอยางนอยมากกวาครงหนงของเวลาท างานทงหมด ถงรอยละ 81.1 โดยสวนทมการนงเกาอท างาน รอยละ 51.3 มระดบเกาอทท าใหนงท างานสบาย แตมเพยง รอยละ 35.9 ,34.7 และ ทมระดบความสงของเกาอพอดกบระดบขาท าใหพกเทาได และเกาอมพนกพง สวนทไมไดนงเกาอท างาน รอยละ 2.3 ตองนงยองๆในการท างาน ทเหลอนงพนในการท างาน การพจาณาถงลกษณะการท างานทมการเคลอนไหวทาทางซ าๆ รอยละ 69.1 ลกษณะการท างานตองมการใชมอหรอแขนอยในทาทท างานหรอลกษณะการเคลอนไหวซ ากนหรอเหมอนกนตลอดเวลาโดยตองออกแรงในการบบและจบของมอในการเคลอนไหว รอยละ 62.5 เมอศกษาถงการเคลอนไหวของมอและขอมอในการท างาน เปนลกษณะ EXTERNAL PRECITION เปนสวนใหญ คอ รอยละ 23.2 สวนประเดน ลกษณะการท างานทตองมการยกของ พบผท างานจ านวนนอยมาก ทมลกษณะการท างานดงกลาว คงมเพยงประเภทศลปประดษฐ ทมการยกของทมน าหนกมากกวา 30 กโลกรม ถง รอยละ 44.3 (ตารางท 12 )

-42- ตารางท 12 จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามสภาพการท างานและประเภท วสาหกจชมชน

ขอมล


สภำพทวไป 1.ท างานอยในต าแหนง/จดใดจดหนง คงทตลอดเวลา

93 72.6 109 83.2 202 78.0

2.ความคดเหนวาทาทางในการท างาน มผลตอความเจบปวด

94 73.4 97 74.0 191 73.7

3.ลกษณะการท างานท าใหตองอยในทาทกลามเนอแขงแรงคงท/ออกแรงนานๆ

50 39.1 59 45.0 109 42.1

4.งานทท าตองออกแรงมากกวาความ สามารถทมตลอดเวลา

21 16.4 25 19.1 46 17.8

5.ลกษณะงานทท าตองใชสมาธ อยางมาก

89 69.5 100 76.3 189 73.0

6.ลกษณะงานทท ากอใหเกดความ เครยดอยางมาก

49 38.3 34 25.9 83 32.0

ทำทำงกำรท ำงำน 1.ทานตองยนท างานอยางนอยครงหนงของเวลาทงหมด

29 22.6 15 11.4 44 17.0

2.ตองกมๆเงยๆในการท างานเสมอ 113 88.3 114 87.0 227 87.6 3.ตองมการเออมมอหยบจบสงของ 111 86.7 116 88.5 227 87.6 4.ตองมการบดตว/เอยวตวเสมอ 101 78.9 59 45.0 160 61.8 5.ตองมการลงน าหนกตวไปขางใดขางหนง/อยในทาทไมสมดลเสมอ

33 25.8 13 9.9 46 17.8

6.ในการท างานตองอยทาทตองยกแขนสงกวาไหล/กางแขนออกจากตวมากกวา 60 องศา

56 43.7 35 13.5 91 35.1

-43- ตารางท 12 (ตอ)จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามสภาพการท างานและประเภท วสาหกจชมชน

ขอมล


7.ตองนงท างานอยางนอยครงหนงของ เวลาทงหมด

96 75.0 114 44.0 210 81.1

8. กรณนงเกาอท างาน - ระดบเกาอท าใหท างานสบาย 63 49.2 70 27.0 133 51.3 - ความสงของเกาอพอดกบระดบขา ท าใหพกเทาได

62 48.4 31 12.0 93 35.9

- เกาอมพนกพง 28 21.9 62 23.9 90 34.7 9.กรณไมมเกาอตองนงยองๆในการท างาน

3 2.3 3 1.2 6 2.3

กำรเคลอนไหวซ ำๆ 1.ลกษณะการท างานตองมการใชมอ/แขนอยในทาหรอมลกษณะเคลอนไหวซ ากนหรอเหมอนกนตลอดเวลา

91 71.1 88 67.2 179 69.1

2.จากขอ 1 ลกษณะการท างานจ าเปน ตองออกแรงในการบบหรอจบของมอ ในการเคลอนไหว

84 65.6 78 59.5 162 62.5

-44- ตารางท 12 (ตอ)จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามสภาพการท างานและประเภท วสาหกจชมชน

ขอมล


3.ลกษณะงานทท ามการเคลอนไหวมอและขอมอ

- RADIAL DEVIATION 2 0.8 2 0.8 4 1.5 - ABDUCTION 22 17.2 - - 22 8.5 - EXTENTION 6 4.7 35 26.7 41 15.8 - FLEXTION 6 4.7 7 5.3 13 5.0 - POWER GRIP 11 8.6 3 2.3 14 5.4 - TWO –POINT PULP PINCH 10 7.8 20 15.3 30 11.6 - INTERNAL PRECISION 4 3.1 1 0.8 5 1.9 - HOOK GRIP - - 1 0.8 1 0.4 - LATERAL PINCH 27 21.1 23 17.6 50 19.3 - EXTERNAL PRECISION 39 30.5 21 16.0 60 23.2 - PALM PINCH - PAPINCH 1 0.8 7 5.3 8 3.1 - FINGER PRESS - PRESS 12 9.4 29 22.1 41 15.8 - การออกแรงจบถอชนงานเฉพาะตรงสวนนว

5 3.9 16 12.2 21 8.1

-45- ตารางท 12 (ตอ)จ านวนและรอยละของผท างานในวสาหกจชมชนจ าแนกตามสภาพการท างานแลt ประเภทวสาหกจชมชน

ขอมล


กำรยกของ 1.ขณะท างานมการยกของทมน าหนกมากกวา 30 กก.

10 7.8 58 44.3 68 26.2

2. ขณะท างานมการยกของทมน าหนก มากกวา 10 กก. บอย

19 14.8 17 13.0 36 13.9

3.ของทยกมลกษณะ - ของเปนกอนใหญเทอะทะ 43 33.6 25 19.1 68 26.2 - ของมลกษณะไมมนคง 40 31.2 24 18.3 64 24.7 - ของไมมทจบหรอถอล าบาก 36 28.1 32 24.4 68 26.2 4.ขณะยกของตองยกหางจากล าตว 17 13.3 12 9.2 29 11.2 5. ทาทางในการยกท าใหยกล าบาก 23 18.0 12 9.2 35 13.5 6.ทาทางในการยกตองมการบดล าตว 29 22.6 13 9.9 42 16.2 7.ไดรบการสอน/ฝกอบรมในการยกของใหถกวธ

2 1.6 5 3.8 7 2.7

-46- สวนท 3 กำรหำควำมสมพนธระหวำงของปจจยตำงๆกบอำกำร/ภำวะผดปกตของกลำมเนอและกระดก ของคนงำน

3.1 การหาความสมพนธระหวางปจจยดานลกษณะวสาหกจชมชนกบอาการ/ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน

เมอศกษาความสมพนธของลกษณะวสาหกจชมชน อนประกอบดวย ประเภทวสาหกจชมชน แยกตามลกษณะกลมการท างาน การรบงานไปท าทบาน ลกษณะการปฏบตงาน กบการมอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงานในวสาหกจชมชน ทางสถตพบวา ไมมความสมพนธกน ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 (ตารางท 13) ตารางท 13 ผลการศกษาความสมพนธระหวางลกษณะของวสาหกจชมชนกบอาการ/ความผดปกตของ กลามเนอและกระดกของคนงาน

ขอมล

คนงานทมอาการ/ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดก

ผลการวเคราะห

P - Value มอาการ (จ านวน/รอยละ)

ไมมอาการ (จ านวน/รอยละ)

1.ประเภทวสาหกจ 1.1ผาและเครองแตงกาย 2 = 5.752 - ทอผา 36(80.0) 9(20.03) df = 4 - เยบผา 29(74.3) 10(25.6) P = .569 - ถก/เพนท 12(57.1) 9(42.93) ไมสมพนธกน - อนๆ 16(69.6) 7(30.4) 1.2 ศลปประดษฐ - เขยนลาย 32(66.7) 16(33.3) - ประดษฐ 7(70.0) 3(30.0) - ปน 15(83.31) 3(16.7) - อนๆ 39(70.9) 16(29.1)

-47- ตารางท 13 (ตอ) ผลการศกษาความสมพนธระหวางลกษณะของวสาหกจชมชนกบอาการ/ความผดปกต ของกลามเนอและกระดกของคนงาน

ขอมล





2.ลกษณะงาน 2 = .989 - บรหาร/การตลาด 10(71.4) 4(28.6) df = 2 - ผปฏบต 138(70.4) 58(29.6) P = .610 - ทงสองอยาง 38(77.6) 11(22.4) ไมสมพนธกน 3. การรบงานไปท าทบาน 2 = .473 - น าชนงานไปท าทบาน 88(73.3) 32(26.7) df = 2 - ท าทกลม 52(72.2) 20(27.8) P = .789 - ทงสองอยาง 46(68.7) 21(31.38) ไมสมพนธกน

3.2 การศกษาความสมพนธระหวางปจจยของบคคลกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน เมอศกษาความสมพนธระหวางปจจยของบคคลอนประกอบดวย อายของคนงาน ระดบการศกษา ประวตการท างาน ระยะเวลาท างาน อายงาน การออกก าลงกาย กจวตรประจ าวนในกลมผ ท างานในวสาหกจชมชนทท าเปนอาชพหลกกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน ผลการทดสอบทางสถต พบวา อายของคนงาน ระดบการศกษา อายงาน การออกก าลงกาย/เลนกฬามความสมพนธกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 0.05 (ตารางท 14 )

-48-

ตารางท 14 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยของบคคลกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอ และกระดกของคนงาน

ขอมล





1.อายของคนงาน 2 = 11.418 < 15 ป 3(42.8) 4(57.2) df = 4 15 -30 ป 55(65.5) 29(34.5) P = .022 31 -50 ป 73(70.2) 31(29.8) สมพนธกน 51 -60 ป 35(83.38) 7(16.7) >6 0 ป 20(90.9) 2(9.1) 2.ระดบการศกษา 2 = 13.854 -ไมไดเรยน 12(75.0) 4(25.0) df = 4 -ประถมศกษา 111(79.8) 28(20.1) P = .008 - มธยมศกษาตอนตน 26(60.5) 17(39.5) สมพนธกน -มธยมศกษาตอนปลาย 31(65.9) 16(34.0) -ปรญญาตรหรอสงกวา 6(42.8) 8(57.2) 3.ประวตการท างาน 2 = 2.664 - ท างานโรงงาน 53(70.7) 22(29.3) df = 2 -ไมไดท า 133(72.7) 50(27.3) P = .264 ไมสมพนธกน

-49-

ตารางท 14 (ตอ)ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยของบคคลกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอ และกระดกของคนงาน

ขอมล





4.ระยะเวลาท างาน 2 = 3.085 - ≤ 8 ชวโมง 87(66.9) 43(30.1) df = 1 - >8 ชวโมง 99(76.7) 30(23.3) P = .079 ไมสมพนธกน 5.อายงาน 2 = 21.676 - <1 ป 30(51.7) 28(48.3) df = 3 - 1 -2 ป 22(81.5) 5(18.5) P = .000 - 3 -5 ป 51(67.1) 25(32.9) สมพนธกน - > 5 ป 83(84.7) 15(15.3) 6.ท างานวสาหกจชมชนเปนงานหลก/งานเสรม

2 = .398

-งานหลก 154(71.6) 61(28.4) df = 2 -งานเสรม 32( 72.4) 12(27.3 ) P = .820 ไมสมพนธกน 7.การออกก าลงกาย/เลนกฬา

2 = 11.593

-ไมเคยเลย 113(80.1) 28(19.9) df = 4 -เปนบางครง 53(63.15) 31(36.9) P = .021 - เปนประจ า 20(58.8) 14(41.2) สมพนธกน -นานๆครง 13(61.9) 8(38.1)

-50- ตารางท 14 (ตอ)ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยของบคคลกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอ และกระดกของคนงาน

ขอมล





7.ลกษณะของกจวตรใน ชวตประจ าวน

- นงตลอดเวลา 27(61.4) 17(38.6) P = .068 - ชอบนงหลงคดงอ 44(74.6) 15(25.4) P =.359 - ยนตลอดเวลา 17(77.3) 5(22.7) P = .375 - เดนตลอดเวลา 22(73.3) 8(26.7) P = .517 - ใชมอหรอแขนออกแรงซ าๆตลอดเวลา

53(71.6) 21(28.4) P =.540

- นอนบนทนอนนมเกนไป

22(84.6) 4(15.4) P = .093

4.ระยะเวลาท างาน 2 = 3.085 3.3 การศกษาความสมพนธระหวางสภาพการท างานกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน เมอศกษาความสมพนธระหวางสภาพการท างานของผท างานในวสาหกจชมชนทง สภาพทวไป ทาทางการท างาน การเคลอนไหวซ าๆ การยกของ ในกลมผท างานในวสาหกจชมชนทท าเปนอาชพหลกและตอบแบบสอบถามวา “ใช” กบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน ผลการทดสอบทางสถต พบวา ลกษณะการท างานอยในต าแหนงหรอจดใด จดหนงคงทตลอดเวลา ความคดเหนวาทาทางในการท างานมผลตอความเจบปวดของกลามเนอและกระดก ลกษณะการท างานตองออกแรงมากกวาความสามารถทมตลอดเวลา การท างานอยในทาทตองอยในทาทกลามเนอตองแขงแรงคงท/ออกแรงเปนเวลานานๆ ลกษณะงานตองใชสมาธ ความเครยดเปนอยางมาก ตองใชมอและแขนอยในทาทท างานหรอมลกษณะเคลอนไหวซ ากนหรอเหมอนกนตลอดเวลา มความสมพนธกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบความเชอมน 0.05 (ตารางท 15 )

-51- ตารางท 15 ผลการศกษาความสมพนธระหวางสภาพการท างานกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและ กระดกของคนงาน

ขอมล อาการ/ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน

ผลการวเคราะห P - Value

มอาการ ไมมอาการ สภาพทวไป 1.ท างานอยในต าแหนง/จดใดจดหนงคงทตลอดเวลา

137(75.7) 28(24.3) P= .008

2.ความคดเหนวาทาทางในการท างานมผลตอการเจบปวดของกระดกขอและกลามเนอ

153(80.1) 38(19.9) P= .000

3.การท างานอยในทาทตองเกรงกลามเนอ/ออกแรงนานๆ

95(87.2) 14(12.8) P= .000

4.ลกษณะงานทท าตองออกแรงมากกวาความสามารถทม

41(89.1) 5(10.9) P= .004

5.ลกษณะงานจ าเปนตองใชสมาธอยางมาก

144(76.2) 45(23.8) P= .010

6.ลกษณะงานกอใหเกดความเครยดอยางมาก

70(84.3) 13(15.7) P= .002

-52- ตารางท 15 (ตอ)ผลการศกษาความสมพนธระหวางสภาพการท างานกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอ และกระดกของคนงาน



มอาการ ไมมอาการ ทาทางการท างาน 1.ตองยนท างานเปนเวลาอยางนอยครงหนงของเวลาทงหมด

28(63.6) 16(36.4) P= .186

2.ตองมการกมเงยในการท างานเสมอ 166(73.1) 61(26.9) P=.211 3.ตองมการเออมจบสงของเสมอ 166(73.1) 61(26.9) P=.211 4.ตองมการบดตว/เอยวตวเสมอ 121(75.6) 39(24.4) P=.083 5.การท างานตองอยในทาไมสมดล 38(82.6) 8(17.4) P=.073 6.การท างานอยในทาทตองยกแขนสงกวาไหล/กางแขนออกจากล าตวมากกวา 60 องศา

72(79.1) 19(20.9) P=.054

7.ตองนงท างานเปนเวลาอยางนอยครงหนงของเวลาทงหมด

155(73.2) 55(26.2) P=.140

8.ระดบเกาอท าใหท างานสบาย 94(70.7) 39(29.3) P=.490 9.ความสงของเกาอพอดกบขา 90(69.2) 40(30.8) P=.305 10.เกาอมพนกพง 65(72.2) 25(27.8) P=.551 11.กรณไมมเกาอตองนงยองๆ ในการท างานเสมอ

6(100) - P=.405

การเคลอนไหวซ าๆ 1.ตองใชมอ/แขนอยในทาซ าๆ 137(76.5) 42(23.5) P=.012 2.จากขอ1 ตองใชแรงในการบบ/จบ 116(74.8) 39(25.2) P=.261

-53- ตารางท 15 (ตอ)ผลการศกษาความสมพนธระหวางสภาพการท างานกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอ และกระดกของคนงาน



มอาการ ไมมอาการ การยกของ 1.การท างานมการยกของหนกมากกวา 30 กก.

19(90.5) 2(9.5) P=.112

2.การท างานมการยกของหนกมากกวา 10 กกบอยๆ

30(83.3) 6(16.7) P=.098

3.ของทยกมลกษณะเปนของกอนใหญเทอะทะ

48(70.6) 20(29.4) P=.105

4.ของทยกมลกษณะไมมนคง 46(71.9) 18(28.1) P=.101 5.ของทยกไมมทจบ/ถอล าบาก 47(69.1) 21(30.9) P=.160 6.การยกของมลกษณะหางล าตว 20(69.0) 9(31.0) P=.103 7.ทาทางในการยกของท าใหยกล าบาก 27(77.1) 8(22.9) P=.068 8.มการบดตวขณะยกของ 29(69.0) 13(31.0) P=.102 9.ไดรบการสอน/อบรมในการยกของใหถกวธ

6(85.7) 1(14.3) P=.200

-54- 3.4 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยเสยงอนประกอบดวย สภาพแวดลอมการท างาน ในกลมผท างานในวสาหกจชมชนทมอาคารโรงเรอนทสรางส าหรบการท างานเฉพาะ และกลมทไมมอาคารโรงเรอนในการท างานเฉพาะ สวนการบรหารจดการ การจดองคกรการท างานเฉพาะในกลมผท างานทมอาคารโรงเรอนในการท างานเฉพาะของกลมผท างานในวสาหกจชมชนและตอบแบบสอบถามวา “ใช” กบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกของคนงาน ผลการทดสอบทางสถตพบวา ความสงของโตะ/พนทหนางานเตยเกนไป ความสงของเกาอเตยเกนไป การไมมการจดความเปนระเบยบเรยบรอยในบรเวณทท างาน การไมมเวลาพกในระหวางการท างาน(เชา-เยน)มความสมพนธกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดก อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบความเชอมน 0.05 (ตารางท 16 ) ตารางท 16 ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดก ของคนงาน



มอาการ ไมมอาการ สภาพแวดลอมในการท างาน 1.พนทในการท างานจ ากด 27(77.1) 8(22.9) P= .753 2.ความสงของโตะ/พนทหนางานสงเกนไป 27(84.4) 5(15.6) P= .653 3.ความสงของโตะ/พนทหนางานเตยเกนไป 40(90.9) 4(9.1) P=.025 4.ความสงของเกาอสงเกนไป 22(84.6) 4(15.4) P=.326 5.ความสงของเกาอเตยเกนไป 19(100) - P=.000 6.เกาอไมมพนกพงหลง 37(77.2) 10(20.8) P=.441 7.ระดบแสงสวางมดเกนไป 86(78.2) 24(21.8) P=.166 8.เครองจกร/อปกรณอยในต าแหนงไมเหมาะสม

96(80.0) 24(20.0) P=.141

9.ไมมการจดความเปนระเบยบเรยบรอยในบรเวณท างาน

48(69.6) 21(30.4) P=.006

10.ไมมการจดเกบวสดใหอยในระดบทเหมาะสม

76(81.7) 17(18.3) P=.159

-55- ตารางท 16(ตอ) ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยเสยงกบอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและ กระดกของคนงาน



มอาการ ไมมอาการ 10. พนทางเดนอยในสภาพไมปลอดภย 49(79.0) 13(20.9) P=.272 การบรหารจดการ 1.ไมมการใชอปกรณปองกนอนตราย สวนบคคล

63(71.6) 25(28.4) P=.259

2.ไมมการใชอปกรณ/เครองทนแรงตาม ความเหมาะสม

63(70.8) 26(29.2) P=.294

การจดองคกรการท างาน 1.ไมมเวลาพกในระหวางการท างาน (ชวงเชา-บาย)

125(48.3) 41(15.8) P= .027

-56- บทท 5

การศกษา ภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในผท างานกลมวสาหกจชมชน ประเภท ผา /เครองแตงกาย และศลปประดษฐ ในเขต 4 เกบขอมลโดยการสอบถามผใหขอมลในสถานประกอบการ และผท างานในวสาหกจชมชน ทงสองประเภท ซงแยกเปนกลมยอยตามลกษณะการท างาน กลาวคอ ประเภทผา/เครองแตงกาย แยกเปน กลมทอผาดวยมอ เยบเสอผา ถก/เพนท อนๆ ประเภทศลปะประดษฐ แยกเปนกลม เขยนลวดลาย ประดษฐ งานปน อนๆ รวม 259 คน ผลการศกษาสรปไดดงน สวนท 1 ขอมลกลมวสาหกจชมชน

1.1 ขอมลทวไป กลมตวอยางทศกษา รอยละ 49.4 เปนกลมวสาหกจชมชนประเภทผา/เครองแตงกาย ประเภทศลปประดษฐ รอยละ 50.6 จ านวน 259 คน ทงนลกษณะกลมวสาหกจชมชน สวนใหญมสมาชกระหวาง 21 -30 คน และมสถานะกลมเปนผผลตชมชน นอกจากนนยงพบวา รอยละ 60.0 มอาคารโรงเรอนทสรางโดยเฉพาะส าหรบการท างานของกลม แมวาสวนใหญจะไมมการรวมกลม สวนลกษณะการท างานมทงการท างานทกลมและมการน าชนงานไปท าทบาน

1.2 ปจจยเสยง เมอประเมนปจจยเสยงโดยพจารณาจากผท างานทท าอยในสภาพแวดลอมการท างาน ทมปจจยเสยงดานสภาพแวดลอมในการท างาน การบรหารจดการ การจดองคกรการท างาน ทงในกลมทมอาคารโรงเรอนเฉพาะและใชบรเวณทพกอาศยเปนทท างาน พบวา มลกษณะปจจยเสยงในดาน ระดบแสงสวางทมดเกนไป เครองมอ/อปกรณอยในต าแหนงทไมเหมาะสม ไมมการจดเกบวสดใหเหมาะสม ไมมการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางเหมาะสม ไมมการใชอปกรณ/เครองทนแรงทเหมาะสม ไมมการพกในระหวางการท างาน(ชวงเชา-บาย) เปนสวนใหญ สวนท 2 ขอมลกลมผท างานในวสาหกจชมชน 2.1 ขอมลทวไป ผท างานในวสาหกจชมชน รอยละ 78.8 เปนเพศหญง และมอายระหวาง 31 -50 ป เปนสวนใหญ รวมถงมครอบครวทยงอยรวมกน นอกจากนนผท างานในวสาหกจชมชนมากกวาครงมระดบการศกษาระดบประถมศกษา 2.2 ประวตสขภาพ รอยละ 59.5 ของผท างานในวสาหกจชมชนไมมโรคประจ าตว ส าหรบผทมโรคประจ าตว พบวา สวนใหญเปนโรคภมแพ โรคความดนโลหตสง ฯลฯ สวนพฤตกรรมในการดแล

-57- สขภาพ รอยละ 9.3 ยงคงมการสบบหรอยในปจจบน และรอยละ 28.2 ดมสรา/เบยร / เครองดมทมแอลกอฮอล 2.3 ประวตการท างาน โดยสวนใหญ (รอยละ 71.0) ผท างานในวสาหกจชมชนไมเคยมประสบการณการท างานในโรงงานอตสาหกรรม และในการท างานมกเปนผผลตมากกวาจะเปนผบรหารงานหรอท าดานการตลาด ทงนเมอพจารณาถงระยะเวลาการท างาน รอยละ 37.8 ท างานมานานกวา 5 ปรองลงมาคอ เปนเวลา 3 -5 ป และ นอยกวา 1 ป รอยละ 29.3 22.4 ตามล าดบ และมถงรอยละ 83 ทท างานดงกลาวเปนอาชพหลก นอกจากนน พบวากลมทท างานในเวลาปกต คอ นอยกวา หรอเทากบ 8 ชวโมง และกลมทท างานลวงเวลาคอ เวลาท างานมากกวา 8 ชวโมง มจ านวนใกลเคยงกน อยางไรกด ยงไมมผท างานรายใดทไดรบการบาดเจบหรอเกดอบตเหตจากการท างานจนตองเขาโรงพยาบาลหรอตองหยดงาน ทงนเมอประเมนถงการดแลสขภาพ รอยละ 45.6 มการออกก าลงกาย/เลนกฬา แตสวนใหญท าเปนบางครง นอกจากนนผท างานในวสาหกจชมชนยงมกจกรรมในชวตประจ าวนทอาจมผลตอการเกดอาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดก ทส าคญคอ การชอบนงหลงคดงอ การใชมอ/แขนออกแรงซ าๆ 2.4 การส ารวจอาการ/ความผดปกต ผลการศกษา พบวา รอยละ 53.3 ของผท างานในวสาหกจชมชน รสกเหนยย หอบจนหมดแรงหลงเลกงาน แตสวนใหญ (รอยละ 46.7) มความรสกเปนบางครง ทเปนประจ ามเพยงรอยละ 1.2 ซงเปนลกษณะเดยวกนในความรสกเบอ/ทอใจในการท างาน และพบอาการเจบ/ปวด/ไมสบายตามสวนตางๆของรางกายในกลมผท างานในวสาหกจชมชนถง รอยละ 80.3 โดยพบวาเปนผทท างานในวสาหกจชมชนเปนอาชพหลกถงรอยละ 71.8 เมอพจารณาในกลมทมอาการและเปนกลมทท างานดงกลาวเปนอาชพหลกในประเดนตาง ๆ นน พบวา อวยวะทมอาการมากทสด คอ ไหล หลงสวนบน มอ/ขอมอ หลงสวนลาง และเขา ซงแตกตางไปตามประเภทของวสาหกจชมชนซงมกลมทมลกษณะงานทสงผลตอการใชเครองมอและทาทางในการท างานทแตกตางกนไป โดยมอาการเจบ/ปวด เปนสวนใหญ (รอยละ 72.6) รองลงมา คอ ชา/ไมมความรสก ทงนอาการทเปนเรมเปนมากวา 4 ป รอยละ 32.8 รองลงมาเปนมาประมาณ 1 ป รอยละ 29.6 แตการเกดอาการแตละครงมกกนเวลานานไมเกน 1 ชวโมง อยางไรกด เมอพจารณาถงความถในการเกดอาการ มจ านวนพอๆ กนระหวางความถในการเกดนอยกวา 10 ครงและความถในการเกดมากกวา 150 ครง อยางไรกด มเพยง รอยละ 20.4 ทคดวาอาการทเกดขนเกยวของกบงานทท าอย และรอยละ 41.9 มอาการอยในระดบรนแรง (คอระดบ 3 ถงระดบ 5) ในครงทมอาการมากทสด โดยพบวามถงรอยละ 13.4 ทมอาการระดบ 5 ซงเปนระดบทมอาการมากจนทนไมได ในการดแลตนเองส าหรบผมปญหา

-58- ความเจบปวด รอยละ 40.3 ใชการบบนวด แตเกอบทงหมดยงคงท ากจกรรมตอไป และมเพยงรอยละ 17.2 ทมความรทถกตองในการปองกนและแกไขปญหาเกยวกบกลามเนอและกระดก 2.5 การประเมนสภาพการท างาน เมอประเมนสภาพการท างานทผท างานในวสาหกจชมชนมความคดเหนและอยในสภาพการท างานเหลานเปนสวนใหญและตอบแบบสอบถมวา”ใช” คอ การท างานอยในต าแหนงหรอจดใดจดหนงคงทตลอดเวลา ความคดเหนวาทาทางในการท างานมผลตอความเจบปวดของกลามเนอและกระดก ลกษณะงานตองใชสมาธ ตองกมๆเงยๆในการท างาน ตองมการเออมจบสงของ มการบดตว/เอยวตวอย เสมอๆ ตองนงท างานเปนเวลาอยางนอยมากกวาครงหนงของเวลาท างานทงหมด ระดบเกาอทนงท าใหสบาย ตองใชมอหรอแขนอยในทาทมลกษณะการเคลอนไหวซ ากนหรอเหมอนกนตลอดเวลา และตองออกแรงในการบบ/จบของมอในการเคลอนไหว โดยมลกษณะทมการเคลอนไหวมอและขอมอในลกษณะ External precision มากทสด คอ รอยละ 23.2 สวนท 3 การศกษาความสมพนธระหวาง ลกษณะกลมวสาหกจชมชน ปจจยบคคล สภาพการท างาน ปจจยเสยงในการท างาน กบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในการท างาน ผลการศกษาความสมพนธของตวแปรตางๆ ทท าการศกษาโดยใช Chi-square พบวาปจจยดานลกษณะวสาหกจชมชน ไมมความสมพนธกบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงาน อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบความเชอมน 0.05 ส าหรบปจจยดานบคคลนนพบวา อายของผท างานวสาหกจชมชน ระดบการศกษาและอายงาน รวมถงการออกก าลงกาย/เลนกฬา มความสมพนธกบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงาน อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบความเชอมน 0.05 ทงนคลายคลงกบผลการศกษาของวกรมและคณะ(2541) แตเปนในประเดนอายของผท างานเทานน นอกจากนนในสภาพการท างานพบวา สภาพทวไป ไมวาจะเปนการท างานอยในต าแหนงหรอจดใดจดหนงคงทตลอดเวลา การท างานในทาทตองเกรงกลามเนอคงทตลอดเวลา ตองออกแรงในการท างานมาก ลกษณะงานตองใชสมาธและท าใหเครยดอยางมาก มความสมพนธกบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงาน ซงรวมถงทาทางในการท างาน ในประเดนการท างานทตองใชมอ/แขนอยในทาทท างานหรอมลกษณะเคลอนไหวซ ากน ทมผลในลกษณะเดยวกน เมอพจารณาถงความสมพนธระหวางปจจยเสยงในการท างาน ดานสภาพแวดลอม การบรหารจดการ การจดองคกร พบวา พนทหนางาน/โตะท างานทเตยเกนไป เกาอเตยเกนไป การจดวางอปกรณไมมความเปนระเบยบ การไมมเวลาพกในระหวางการท างาน(ชวงเชา-เยน) มความสมพนธกบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงาน

-59- อภปรายผล จากผลการศกษาครงน พบลกษณะปญหาทคลายคลงกนในกลมผท างานวสาหกจชมชนทงสองประเภท กลาวคอ พบกลมผท างานในวสาหกจชมชน ทมอาการ/ความผดปกตตามอวยวะหรอสวนตางๆของรางกายของกลามเนอและกระดก ในชวง 1 ปทผานมา เปนจ านวนมากถงรอยละ 71.8 และมถงรอยละ 59.6 ทท างานดงกลาวเปนอาชพหลก และดวยลกษณะทาทางการท างาน จากการประเมนดวยการสอบถามและการสงเกต ทสวนใหญจะเปนการนงท างานซงอาจนงกบพน นงเกาอ หรอนงบนเครองมอ เชน นงบนกกระตกในการทอผา มการเอยวตวหรอเออมหยบสงของ/วสดตางๆ รวมถงตองเคลอนไหวในทาทซ าๆกน กมๆเงยๆท างานอยในจดใดจดหนงตลอดเวลา จนงานแลวเสรจในแตละชนหรอจนเกดความลา ดงนนอวยวะทเกดอาการสวนใหญจงเปนอวยวะบรเวณ ไหล หลงสวนบน หลงสวนลาง ขอมอ/มอและเขา แมวาลกษณะอาการสวนใหญจะเปนการเจบ ปวดเมอย ตามกลามเนอและมอาการชาไมมความรสก และมอาการในระยะเวลาสนๆไมเกน 1 ชวโมง แตทส าคญอาการทเปนไดพฒนาไปจนถงมอาการระดบทถอวารนแรงถงรนแรงมากจนทนไมไดในครงทมอาการมากทสดถงรอยละ 58 นอกจากนนเปนทนาสงเกตวา มผ ท างานทมอาการ/ความผดปกต ทมอาการมานานกวา 4 ป มากทสด รองลงมาคอพบอาการในชวง 1 ปทผานมา สงตางๆเหลานนาจะอธบายไดดวยเหตผลทวา ลกษณะงานวสาหกจชมชนมขอดหลายประการคอ เปนแรงงานนอกระบบ กลมรบงานไปท าทบานลกษณะกลมสมาชก และผประกอบการขนาดยอม ซงเปนลกษณะแรงงานทไมมรปแบบและกฏเกณฑทแนนอนในการจางงาน ไมมกฏระเบยบทางกฎหมายและสงคมคอยคมครอง(ส านกงานสถตแหงชาต,2543) จงมกพบวามการใชอปกรณประกอบการท างานไมยงยาก ใชเครองจกรนอย การลงทนจงไมสงนก และยงสามารถท างานทบาน หรอในชมชนได อกทงการท างานสามารถมเวลาดแลครอบครวดวยได อกทงยงพบวาแรงงานสวนใหญเปนเพศหญง นอกจากนนการจายคาตอบแทนตามจ านวนชนงาน ท าใหสามารถดงแรงงานกลมวยเดก และคนสงวยใหชวยท างานไดดวย ประกอบกบนโยบายรฐบาลในปจจบนทมงพฒนา งานอาชพในชมชนใหใชภมปญญาในทองถน วสาหกจชมชนจงถกเลอกเปนอาชพทเนนใหการสนบสนนและสงเสรม ไมวาจะเปนดานการตลาด การพฒนาฝมอ ผลตภณฑ ภาชนะบรรจ และการตลาด ท าใหการขยายตวของแรงงานกลมนเพมขน ปรมาณงานเพมมากขน แตในทางกลบกนจากผลการศกษาของจตรงค(2554)กลาววา การท างานในรปแบบอสระ ไมมระบบ แมวาผ ท างานสามารถจดเวลางานไดสะดวก แตในทางปฏบตกลบท าใหผท างานสบสนระหวางเวลาสวนตวและเวลาท างาน เพราะวาเกดภาวะกดดนจากการจายคาตอบแทนตามจ านวนชนงาน และยงภาวการณตลาดเปนไปดวยดกจะยงใหปรมาณงานมาก การผลตชนงานกมกท าตอเนองไมหยด ไมมระบบการหยดพก เกดผลตอสขภาพ ทงๆทสามารถจดการกบเวลาพกได ทส าคญแรงงานกลมน ยงมการศกษานอย คอระดบประถมศกษา โอกาสทจะยงขาดความรในการดแลในเรองดงกลาวเปนไป

-60- ไดมาก ซงจะเหนวาสวนใหญไมทราบวาการปองกนแกไขปญหากรณเกดอาการผดปกตของกลามเนอและกระดกควรท าอยางไร มเพยงการแกไขเมอเกดปญหาโดยการบบนวด ในการดแลตนเองเมอมปญหาโดยไมไดงดกจกรรมทท าอย เมอพจารณาปจจยตางๆ พบวาปจจยดานทาทางการท างานเปนปจจยทมความสมพนธกบ อาการ/ความผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงานในหลายประเดน โดยเฉพาะการท างานดวยทาทตองเคลอนไหวมอ/ขอมอซ าๆกน ทาทางในการท างานมการเกรงกลามเนอ ตองออกแรงมาก ท างานในต าแหนงหรอจดทคงทตลอดเวลา หรอตองใชสมาธหรอมความเครยดในการท างานซงสอดคลองกบการศกษาของ กาญจนา(2541) ทศกษาปญหาในกลมผ ประกอบอาชพในอตสาหกรรมครวเรอน และเกษราวลยและคณะ(2547) ทศกษาในกลมทอผาภาคอสาน ประกอบกบปจจยดานสภาพแวดลอม ทงในเรอง พนทหนางานเตยเกนไป โตะเกาอเตยเกนไป ไมมการจดระเบยบบรเวณทท างาน รวมถงการไมมการจดเวลาพกในชวงเชา-บาย ซงสวนใหญพบในกลมวสาหกจชมชนกลม SME ทชวยเสรมใหลกษณะงานทมทาทางในการท างานทมโอกาสเกดการปวดเมอยของกลามเนอและกระดกเกดไดมากยงขน ทงนตองยอมรบวากลมแรงงานกลมอาชพดงกลาวมสวนชวยอยางมากในการเพมผลผลตและภาวะเศรษฐกจโดยรวม คอ ชวยเพมผลผลตและเกดการกระจายรายไดและยงเกดผลตอครอบครว กอใหเกดรายไดตอครอบครว ไมตองเดนทางหรออพยพเขามาท างานในเมอง ถงแมวาในปจจบนยงมระดบความรนแรงของอาการทเกดขนไมมากนก เปนเพยงการเจบปวดเมอยกลามเนอเปนสวนใหญ แตผลจากการสงเกตระหวางการเกบขอมลทาทางการท างาน พบวา สวนใหญมกมทาทางการท างานทควรหลกเลยงหรอไมควรเกดขนบอยครงนกขณะท างาน และทส าคญอาการ/ความผดปกตดงกลาวเมอไมมการปองกนแกไข เมอมอาการเกดในแตละครง อาจหายไปเองในระยะเวลาสนเมอไดพกผอน แตหากไมมการดแลตนเองทถกตอง ไมมการปรบสภาพการท างานฯลฯ ปญหากอาจรนแรงไปจนถงระดบทไมอาจรกษาใหหายได ดงนนการสงเสรมแรงงานกลมน จงยงควรมอย และสงทไมควรละเลยคอควรท าใหกลมดงกลาวมความรทจะดแลตนเองใหสามารถท างานของตนเองตอไปได โดยอาจผนวกกบการสงเสรมดานอนๆ ทรฐบาลท าอย เพอใหเกดความย งยนของการประกอบอาชพในแรงงานกลมวสาหกจชมชน อยางไรกด การศกษาครงนยงมขอดอยทจ าเปนตองกลาวถงอนไดแก การเกบขอมลการเจบปวยหรอการเกดอาการผดปกตของกลามเนอและกระดกในการศกษาครงนใชเพยงการสอบถามและการสงเกต หากมการผนวกการการตรวจรางกายประกอบดวยจะยงเพมความชดเจนของขอมลการเจบปวยหรอการเกดอาการผดปกตของกลามเนอและกระดกทไดรบใหมากยงขน

-61- ขอเสนอแนะ 1.ควรมการจดโปรแกรมการดแลสขภาพ เนน การสงเกตอาการผดปกต การปฏบตตนอยางถกตองเมอเกดอาการ ผนวกไปในการใหความรดานอนๆ ทหนวยงานทเกยวของด าเนนการอย เชน การพฒนาผลตภณฑ การตลาด การท าบญช เปนตน โดยเฉพาะโปรแกรมการผอนคลายกลามเนอ กอน ระหวางและหลงท างาน ทผท างานสามารถเรยนรและปฏบตตนในการดแลตนเองไดอยางถกตองเหมาะสม 2.ควรเพมขอมลการรายงานผลสขภาพดานโรคจากระบบกลามเนอและกระดกในระบบการรายงานของเจาหนาทในระดบพนท และเพมองคความรของเจาหนาทใหสามารถใหค าแนะน า/ค าปรกษาแกกลมเสยงได 3.ควรมการศกษาตอเนองในเชงลกตอไปในกลมวสาหกจชมชนทมโอกาสเสยงสงเพอสามารถใหขอแนะน าในการปรบปรงสภาพการท างาน และปรบอปกรณทใชงานอยใหเหมาะสม โดยเฉพาะในกลมทพบวาเปนกลมทมความเสยงสงและมแนวโนมเพมจ านวนขน 4.ปรบปรงกฏหมายในการคมครองสขภาพกลมแรงงานนอกระบบเพอใหการคมครองครอบคลมกลมแรงงานดงกลาว

…………………..

-62- เอกสารอางอง

เกษราวลณ นลวรางกร และคณะ ,2547. ทอผา OTOP ไดงานแตสขภาพทรด. ในหนงสอพมพ มตชนรายวน ฉบบวนท 28 ตลาคม 2547.

คณะกรรมการอ านวยการ หนงต าบล หนงผลตภณฑแหงชาต,2544 .ผลการด าเนนงานตามนโยบาย หนงต าบลหนงผลตภณฑ

คณะกรรมการอ านวยการ หนงต าบล หนงผลตภณฑแหงชาต,2547 . คมอหลกเกณฑการคดสรร สดยอด หนงต าบล หนงผลตภณฑไทย ป พ.ศ.2547

จรญ ภาสระ,2539. เออรกอนอมกส . บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน) .149 หนา

จตรงคและคณะ,2542. ศกษาแนวทางดานกฎหมายเพอการคมครองผรบงานไปท าทบาน ใน เอกสารรายงานฉบบสมบรณ.” มาตรการและแนวทางการสงเสรมผรบงานไปท าทบาน ใหไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม “. หนา 82 -83.

ชฏายทธ ปทเมฆ,ณรงค เนตรสาลกา,2540. การส ารวจสมรรถภาพกลามเนอคนงานโรงงานท าอฐ

หรอกระเบองดนเผา.

ณรงค เบญสอาด และคณะ,2547.สภาพการท างานและความชกของกลมอาการปวดกลามเนอและ กระดกในผประกอบอาชพกรดยางพารา : กรณศกษา ต าบลนาเกลอ อ าเภอกนตง จงหวดตรง.ในวารสารสงขลานครนทรเวชสาร ปท 22 ฉบบท 2 เม.ย. – ม.ย. 2547. หนา 101 – 109 .

นรศ เจรญพร ,2547. หลกการทางชวกลศาสตรในการท างาน. เอกสารประกอบการสอนหลกสตร การอบรม การยศาสตร . 88 หนา

ธเนศ สนสงสข และคณะ ,2547.The prevalence and work related factors of masculoskeletal complaints among nursing personal in King Chulalongkorn Memorial hospital.

ธวชชย วสทธมรรค ,2539. อาการปวดหลงและขอในหมพยาบาลโรงพยาบาลชลบร ในวารสาร โรงพยาบาล๙ลบร 21,3 (กย –ธค. 39) .หนา 19 -28.

-63- มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , 2546. อาชวอนามยและความปลอดภย . เอกสารประกอบการ สอน .518 หนา

วกรม เสงคศร และสสธร เทพตระการพร,2541. โครงการศกษาปญหาความผดปกตของระบบ กลามเนอ กระดก และขอตอเนองจากการท างานในโรงงานอตสาหกรรม: ปจจยเสยง และการแกไขปรบปรง.

สวรรณา เออจารพร,2540.ความชกของอาการปวดในผท างานอาชพลกษณะยนเปนระยะเวลานาน ในวารสารกายภาพบ าบด 19(1) : 5 – 14

สทธ ศรบรพา ,2540. เออรโกโนมกส วศวกรรมมนษยปจจย . พมพท บรษทซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน). 508 หนา

อษาพร ชวลตนธกล และคณะ,2537 . การส ารวจอาการปวดหลงจากการปฏบตวชาชพของพยาบาล ไทย .วารสารความปลอดภยและสงแวดลอม ปท 6 ฉบบท 1 เดอนกรกฏาคม – มนาคม 2539. หนา 58 -66

Grandjean,E,1988 Fitting the Task to the Man, A test book of Occupational Ergonomics,

4 th edition, Taylon& Francis

-64- แบบส ำรวจ/แบบสอบถำม

โครงกำรศกษำภำวะผดปกตของกลำมเนอและกระดกในคนงำนกลมวสำหกจชมชนประเภทผำและศลปประดษฐในเขต 4

-----------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------

วนทท ำกำรส ำรวจ…………………………………

ทอย………………………………………………..

แบบท 1 ส ำรวจสถำนประกอบกำร 1. ประเภทวสำหกจชมชน

1.1 ประเภทผำและเครองแตงกำย (1) 1.2 ประเภทศลปประดษฐ (2) ( ) ทอผำดวยมอ (1) ( )เขยนลวดลำย(เซรำมค,ฯลฯ)(1) ( ) เยบผำส ำเรจรป/เยบกระเปำ (2) ( ) ประดษฐ (2) ( ) งำนถก,เพนท (3) ( ) งำนปน (3) ( ) อน ๆ……………….(4) ( ) อน ๆ……………(4)

2. ชอผใหสมภำษณ ……………………………………………………………………………. ต ำแหนง/บทบำทของผตอบแบบสอบถำมในกำรด ำเนนกจกำร……………………………..

3 . จ ำนวนสมำชกในวสำหกจชมชนทงหมด…………….คน ( ) ชำย………….คน(1) ( ) หญง…………..คน(2) 4. สถำนะของกลม ( ) ผผลตชมชน ( ) SME 5. สถำนทท ำงำน ( ) มอำคำรโรงเรอนเฉพำะ พนททใชประกอบกจกำร…………………………..ตำรำงเมตร ลกษณะอำคำร/สถำนท………………………………………………………………………… ( ) ไมมอำคำรโรงเรอนเฉพำะ สถำนทท ำงำน คอ…………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 6 .วนทเรมกอตง……………………………….. 7.ทมำของแหลงเงนทนหลก ( ) กำรสนบสนนจำกหนวยงำน คอ………………………… ( ) ระดมทนจำกสมำชก ( ) อนๆ…………………………………………………….

-65- 8. กำรบรหำรจดกำรของกลม/องคกร ( ) ไมมกำรรวมกลมตำงคนตำงผลต ( ) มผน ำกลมแตไมมกำรก ำหนดระเบยบปฏบตของกลม ( ) มผน ำกลมมกำรก ำหนดระเบยบปฏบตของกลม 9.กำรด ำเนนกจกำรมกำรน ำชนงำนไปท ำทบำนหรอไม ( ) ม ( ) ไมม 10.วตถดบทใชในขบวนกำรผลต ………………………………………………………………………………………………….. 11.อปกรณ/เครองจกรทใชในขบวนกำรผลต 6.1…………………………………สภำพ O ปลอดภย O เสยง 6.2…………………………………สภำพ O ปลอดภย O เสยง 6.3……………………………….. สภำพ O ปลอดภย O เสยง 12 .ขนตอนกำรท ำงำน ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………. 13. กำรดแลควำมปลอดภย 13.1 อปกรณเครองจกร ( ) ม ( ) ไมม ระบวธกำร…………………………………………………. 13.2 กำรปรบปรงสภำพแวดลอมกำรท ำงำน ( ) ม ( ) ไมม ระบวธกำร…………………………………………………. 13.3 อปกรณดบเพลง ( ) ม ( ) ไมม ระบวธกำร…………………………………………………. 13.4 กำรเตอนและระงบภยฉกเฉน ( ) ม ( ) ไมม ระบวธกำร………………………………………………….

-66- 14.กำรฝกอบรม/กำรเผยแพรควำมรดำนควำมปลอดภยและอำชวอนำมยแกผท ำงำน …………………………………………………………………………………………………….. 15.กำรสงเสรมควำมปลอดภยและกำรปองกนตนเองเพอควำมปลอดภย ………………………………………………………………………………………………………

16. ปจจยเสยงตอปญหำระบบกลำมเนอและกระดกจำกกำรท ำงำน ใหกำเครองหมำย √ ในชอง “ใช” หรอ “ไมใช” ตอไปน

ปจจยเสยง ใช ไมใช

1. สภำพ/สงแวดลอมในกำรท ำงำน - เนอทจ ำกด/ลกษณะงำนท ำใหเคลอนไหวรำงกำยไดไมสะดวก - ควำมสงโตะ/พนทหนำงำน - สงเกนไป - เตยเกนไป - ควำมสงเกำอ - สงเกนไป - เตยเกนไป (ระดบควำมสงทเหมำะสมคอ โตะ – ใกลเคยงระดบขอศอก เกำอ – ใกลเคยงระดบหวเขำ) - เกำอไมมพนกพงหลง - ระดบแสงสวำงมดเกนไป (งำนขนยำย งำนบรรจ < 50 ลกซ งำนประกอบชนงำนอยำงหยำบ ๆ < 100 ลกซ งำนเยบผำ ประกอบภำชนะ < 200 ลกซ งำนกลง/แตงโลหะ ทอผำ < 300 ลกซ งำนประกอบนำฬกำ เจยระไนเพชรพลอย < 1,000 ลกซ) - เครองจกร/อปกรณอยในต ำแหนงไมเหมำะสม ท ำใหตองกมโคง เออมมอ หรอเอยวตวขณะท ำงำน - ไมมกำรจดควำมเปนระเบยบเรยบรอยภำยในแผนก - พนทำงเดนอยในสภำพทไมปลอดภย เชน พนลน ขรขระ ไมสม ำเสมอ - ไมมกำรจดเกบวสดใหอยในระดบทเหมำะสม (ระดบทเหมำะสมคอระดบกงกลำงขำออนถงระดบไหล)

…………………………………………………… …………………… …………………… ……………………

…………………………………………………… …………………… …………………… ……………………

ปจจยเสยง ใช ไมใช

2. กำรบรหำรจดกำร - ไมมกำรใชอปกรณปองกนอนตรำยสวนบคคลอยำงเหมำะสม เชน ถงมอ รองเทำนรภย - ไมมกำรใชอปกรณ เครองทนแรงตำมควำมเหมำะสม 3. กำรจดองคกรกำรท ำงำน - ตลอดระยะเวลำท ำงำน 1 วน มเวลำพก 1 ชวโมงเทำนน (ไมมเวลำพกในชวงเชำ หรอบำย)

…………………… …………

…………………… …………

-67- แบบสอบถาม

เรอง โครงการศกษาภาวะผดปกตของกลามเนอและกระดกในคนงาน

กลมวสาหกจชมชน ประเภทผาและศลปประดษฐ ในเขต 4 สวนท 2 สอบถามคนท างาน 1. ประวตสวนบคคล

- ชอ – นามสกล……………………………………………………………… - อาย………………..ป เกดป พ.ศ…………………. - เพศ [ ] ชาย [ ] หญง - สถานภาพสมรส [ ] โสด [ ] ค [ ] มาย แยก หยาราง - ปจจบนอยบานเลขท…………………หมท….…….ถนน………………………………………….. ต าบล………………….อ าเภอ………………….จงหวด……………….. - ระดบการศกษา [ ] ไมไดเรยน [ ] มธยมศกษาตอนปลาย อาชวศกษา หรอเทยบเทา [ ] ประถมศกษา [ ] ปรญญาตร หรอสงกวา [ ] มธยมศกษาตอนตน

2. ประวตสขภาพ 2.1 ทานมโรคประจ าตวดงตอไปน หรอไม [ ] โรคพษสราเรอรง [ ] โรคเบาหวาน [ ] โรคอวน [ ] โรคไต [ ] โรคกระดกหรอโครงสรางผดรป [ ] โรคเกาท [ ] โรครมาตอยด [ ] โรคขอเสอมหรออกเสบ [ ] โรคความดนโลหตสง [ ] โรควณโรคของกระดก [ ] โรคมะเรง ระบอวยวะ……………………. [ ] โรคอน ๆ ระบ……………………………. [ ] ไมเปนโรคใด ๆ เลย 2.2 ทานเคยประสบอบตเหตรนแรงจนท าใหเกดการบาดเจบของอวยวะตาง ๆ หรอไม [ ] ไมเคย [ ] เคย ระบอวยวะทบาดเจบ……………………… 2.3 ในกรณของสภาพสตร

2.3.1 ขณะนทานตงครรภ หรอไม [ ] ไมใช [ ] ก าลงตงครรภอย

-68- 2.3.2 ขณะนทานก าลงรบประทานยาคมก าเนดหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช 2.3.3 ทานก าลงอยในชวงของวยหมดประจ าเดอนหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช

2.4 ปจจบนมยาททานรบประทานเปนประจ าบางหรอไม [ ] ไมม [ ] ม โปรดระบชอยา………………….

2.5 ทานสบบหรหรอไม [ ] ไมสบ [ ] สบ ปรมาณ………….มวน/วน [ ] สบแตเลกแลว ปรมาณขณะกอนเลก……….มวน/วน

2.6 ทานดมสรา เบยร หรอเครองดมทมแอลกอฮอลหรอไม [ ] ไมดม [ ] ดมทกวน [ ] ดมเปนนสยแตเลกแลว [ ] ดมนาน ๆ ครง [ ] ดมทกสปดาห

3. ประวตการท างาน 3.1 ประสบการณท างานโรงงานอนในอดต [ ] ไมม [ ] มระบรายละเอยด

ประเภทโรงงาน ลกษณะงาน อายงาน (ป)

3.2 ปจจบนท างานแผนก……………………………………………..อายงาน…………………….ป ลกษณะงานทท า…………….………………………………………………………………….. ท างานวนละ……………….ชวโมง 3.3 เคยไดรบบาดเจบหรออบตเหตจากการท างานจนตองเขาโรงพยาบาลหรอหยดงาน

[ ] ไมเคย [ ] เคยระบสาเหต………………………………………………….

-69- 3.4 ทานท างานอดเรกดงตอไปนหรอไม

[ ] ไมท า [ ] เลนดนตร ระบชนด……………………….. [ ] เยบปกเสอผา [ ] ท างานทตองออกแรงมาก ระบ……………… [ ] ขบรถเปนระยะเวลานาน ๆ [ ] อน ๆ ระบ……………………. [ ] ขนของหรอยกของหนก [ ] อมเดก

3.5 ทานออกก าลงกายหรอเลนกฬาหรอไม [ ] ไมเคยเลย [ ] เปนบางครง กฬาทเลนคอ……………………… [ ] เปนประจ า กฬาทเลนคอ………………………. [ ] นาน ๆ ครง

3.6 กจกรรมในชวตประจ าวนนอกงานของทาน มลกษณะดงตอไปนหรอไม - นงตลอดเวลา [ ] ไมใช [ ] ใช - ชอบนงหลงคดงอ [ ] ไมใช [ ] ใช - ยนตลอดเวลา [ ] ไมใช [ ] ใช - เดนตลอดเวลา [ ] ไมใช [ ] ใช - ใชมอหรอแขนออกแรงซ า ๆ ตลอดเวลา [ ] ไมใช [ ] ใช - นอนบนทนอนทนมเกนไป [ ] ไมใช [ ] ใช

4. การส ารวจอาการหรอความผดปกต 4.1 ทานรสกเหนอยจนหมดแรงหลงเลกงานบอยหรอไม

[ ] ไมเคยเลย [ ] เปนบางครง [ ] เปนบอย ๆ [ ] เปนประจ า 4.2 ทานรสกเบอหรอทอใจในการท างานบอยหรอไม

[ ] ไมเคยเลย [ ] เปนบางครง [ ] เปนบอย ๆ [ ] เปนประจ า 4.3 ในชวง 1 ปทผานมา ทานมอาการเจบปวด หรอรสกไมสบายตามสวนตาง ๆ ของรางกาย

หรอไม [ ] ไมเคยเลย [ ] เปน ถาทานตอบวาไมเคยเปนเลย ไมจ าเปนตองตอบแบบสอบถามในขอตอ ๆ ไป

-70- ถาทานมอาการเจบปวดหรอรสกไมสบาย บรเวณใดทมอาการรนแรงมากทสด ดานหนา ดานหลง 4.4 ใหระบหมายเลขลงไปในบรเวณทอาการเจบปวดหรอไมสบายจากมากทสด (10) ลงไปหา

นอยทสด (1) ถาเทา ๆ กนใหลงหมายเลขเดยวกน และถาไมมอาการใหใสเลข 0 [ ] คอ [ ] ไหล [ ] ขอศอกและแขน [ ] มอและขอมอ [ ] นว [ ] หลงสวนบน [ ] หลงสวนลาง [ ] สะโพกตนขาและเขา [ ] ขาสวนลาง [ ] ขอเทาและเทา 4.5 อาการผดปกตในบรเวณทเปนมากทสดดงกลาว มลกษณะอยางไร (เลอกไดมากกวา 1 ขอ)

[ ] รสกเจบหรอปวด [ ] ชา / ไมมความรสก [ ] มลกษณะออนแรงขยบไมได [ ] รสกปวดแสบรอน [ ] มอาการบวม [ ] มอาการอน ๆ ระบ………………… [ ] เปนตะครว [ ] มลกษณะขด ยอก [ ] เปลยนส [ ] รสกเจบจด ๆ

4.6 อาการผดปกตดงกลาว เรมเปนเมอเดอน…………………….พ.ศ……………….. 4.7 อาการผดปกตทเปนในแตละครงกนระยะเวลานานประมาณ [ ] ……………ชวโมง

[ ] ……………วน [ ] ……………เดอน

4.8 ในรอบปทผานมาอาการผดปกตดงกลาวเกดขน…………….ครง 4.9 ทานคดวาความผดปกตดงกลาวเกดจากสาเหต……………………………………………………. 4.10

-71- 4.11 ทานคดวาความผดปกตดงกลาวมสวนเกยวของกบการท างานหรอไม

[ ] ไม [ ] ม โดยเกดจากสาเหต…………………………….. 4.12 ในชวง 7 วนทผานมากทานมอาการเจบปวด หรอไมสบายทอวยวะดงกลาวหรอไม

[ ] ไมม [ ] ม 4.13 ทานลองใหคะแนนความรนแรงของปญหาในครงน หรอครงลาสดวามากนอยแคไหน

( 0 = ไมมอาการ 5 = มอาการมากจนทนไมได) 0 1 2 3 4 5

4.14 ทานลองใหคะแนนความรนแรงของปญหาในครงทมอาการมากทสด วามากนอยแคไหน ( 0 = ไมมอาการ 5 = มอาการมากจนทนไมได) 0 1 2 3 4 5

4.15 ในแตละครงเมอมปญหาของอาการความเจบปวด ทานดแลรกษาตนเองอยางไร [ ] ไมไดท าอะไร [ ] ใชยาสมนไพร [ ] ใชการบบนวด โดย………………………….. [ ] ซอยากนเอง [ ] ไปพบแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข [ ] อน ๆ ระบ……………………………

4.16 ในกรณททานตองรบประทานยาแกปวด (ทงจากการซอเองหรอไดมาจากคลนค หรอโรงพยาบาล) เฉลยแลวทานรบประทานยาวนละ………..เมด ประมาณ…………วน

4.17 เมอมอาการเจบปวดในแตละครง ทานมอาการเจบปวดจนกระทงตองงดกจกรรมดงตอไปนหรอไม (เลอกไดมากกวา 1 ขอ) [ ] ไมไดงดกจกรรมอะไร [ ] หยดท างาน………..วน [ ] งดการเดนทางออกนอกบาน [ ] ไมสามารถท ากจกรรมในชวตประวนตาง ๆ [ ] ตองนอนพกเฉย ๆ อยางเดยว

4.18 ทานคดวาปญหาอาการเจบปวดทเปนน จะสามารถปองกนแกไขไดอยางไร ………………………………………………………………………………………………………… ผสมภาษณ…………………………

-72- แบบประเมนสภาพการท างาน

1. สภาพทวไป (General) ใช ไมใช

1.1 ทานท างานอยในต าแหนงหรอจดใด จดหนงทคงทตลอดเวลา

1.2 ทานคดวาทาทางในการท างานของทานมผลตอการเจบปวดของกระดกขอและกลามเนอ

1.3 ลกษณะการท างานของทานท าใหทานจะตองอยในทาทกลามเนอจะตองแขงแรงคงทเปนเวลานาน ๆ หรอตองออกแรงเปนเวลานาน ๆ

1.4 ลกษณะงานททานท าจะตองออกแรงมากกวาความสามารถททานมตลอดเวลา

1.5 ลกษณะงานทท าจ าเปนตองใชสมาธเปนอยางมาก

1.6 ลกษณะงานทท ากอใหเกดความเครยดเปนอยางมาก

2. ทาทาง (Posture)

2.1 ทานตองยนท างานเปนเวลาอยางนอยมากกวาครงหนงของเวลาท างานทงหมด

2.2 ทานตองมการกม ๆ เงย ๆ ในการท างานเสมอ ๆ

2.3 ทานตองมการเออมมอหยบจบสงของหรอเครองมอเสมอ ๆ

2.4 ทานตองมการบดตวหรอเอยวตวเสมอ ๆ

2.5 ทานตองมการลงน าหนกของตวไปขางใดขางหนง หรออยในทาทไมสมดลเสมอ ๆ

2.6 ทานตองอยในทาทตองยกแขนสงกวาไหลเสมอ ๆ หรอ กางแขนออกจากตวมากกวา 60 องศา

2.7 ทานตองนงท างานเปนเวลาอยางนอยมากกวาครงหนงของเวลาท างานทงหมด

2.8 ในกรณทมการนงเกาอท างาน (ถาไมมใหขามขอนไป)

- ระดบของเกาอท าใหทานท างานสบาย

- ความสงของเกาอพอดกบระดบของขาของทาน ท าใหพกเทาได

- เกาอมพนกพง

2.9 ในกรณทไมมเกาอ ทานตองนงยอง ๆ ในการท างานเสมอ ๆ

3. การเคลอนไหวซ า ๆ (Repetitive movements)

3.1 ลกษณะการท างานจะตองมการใชมอหรอแขนอยในทาทท างานหรอมลกษณะเคลอนไหวซ ากนหรอเหมอนกนตลอดเวลา หรอเปนชวงจงหวะของการท างานทมความถอยางรวดเรว (นอยกวา 30 วนาท )

3.2 กรณทมลกษณะของการท างานดงในขอ 3.1 ทานจ าเปนตองออกแรงในการบบหรอจบของมอในการเคลอนไหว

-73-

3.3 ลกษณะงานททานท ามการเคลอนไหวของมอและขอมอดงตอไปนหรอไม ถามใหวงกลมลอมรอบลกษณะของการเคลอนไหว (เลอกไดมากกวา 1 รป)

-74-

4. การยกของ ใช ไมใช

4.1 ขณะท างานมการยกของทมน าหนกมากกวา 30 กก.

4.2 ขณะท างาน มการยกของทมน าหนกมากกวา 10 กก. บอย ๆ 4.3 ของทยกมลกษณะดงตอไปนหรอไม

- ของเปนกอนใหญเทอะทะ

- ของมลกษณะไมมนคง (พรอมทจะหลนลงมา)

- ของทไมมทจบหรอถอล าบาก

4.4 ขณะทท าการยกของ ทานตองยกของหางจากล าตวหรอไม

4.5 ทาทางในการยกของจะเปนทาทท าใหยกล าบาก เชน เปนการยกของทมออยเหนอไหล หรอมออยต ากวาเขา

4.6 ทาทางในการยก จะตองมการบดล าตวในขณะยกหรอไม

4.7 ทานไดรบการสอนหรอฝกอบรมในการยกใหถกวธมากอนหรอไม

the study musculoskeletal disorders among workers in...

Documents