การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร THE ADMINISTRATION OF WAT KHAOCHONGPRAN

RATCHABURI PROVINCE.

พระครวสทธานนทคณ (ครฑธา)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการเชงพทธ บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๔

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

พระครวสทธานนทคณ (ครฑธา)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการเชงพทธ บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๕๔

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

THE ADMINISTRATION OF WAT KHAOCHONGPRAN RATCHABURI PROVINCE.

PHRAKHRUWISUTTHANANTAKUN (KRUTHA)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of The Requirement for the Degree of

Master of Arts (Buddhist Management)

Graduate School Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Bangkok, Thailand C.E. 2011

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ชอวทยานพนธ : การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ผวจย : พระครวสทธานนทคณ (ครฑธา) ปรญญา : พทธศาสตรมหาบณฑต (การจดการเชงพทธ) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ : ผศ.ดร.สรพล สยะพรหม, พ.ม., พธ.บ., M.A., Ph.D. (Pol.Sc.) : พระมหาบญเลศ อนทปญโ ผศ., ป.ธ.๗, ป.ขส., พธ.บ., ศศ.ม.,

รป.ม. : ดร.พเชฐ ทงโต พ.ม.ช.,พธ.บ., M.A., Ph.D. (Pubic. Admint.) วนส าเรจการศกษา : ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๔

บทคดยอ

การศกษาวจยเรอง การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร มวตถประสงค ดงน ๑) เพอศกษาระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน ๒) เพอเปรยบเทยบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร และ ๓) เพอศกษาปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะของประชาชนเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ศกษาวจยโดยใชการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) ประชากรทใชในการวจยไดแก ผน าชมชน ขาราชการ ประชาชน นกเรยน และผทอยบรเวณใกลเคยงรอบวดเขาชองพราน จ านวน ๔๐๐ คน ซงใชการสมตวอยางแบบแบงกลม (Cluster Sampling) เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการและมาตราสวนประเมนคา ๕ ระดบแบบสอบถามปลายเปด และแบบสมภาษณ วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร สถตทใชไดแก คาความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เปรยบเทยบความแตกตางโดยการทดสอบคาท (t-test) และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One Way ANOVA) โดยก าหนดนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕

ผลการศกษาพบวา (๑) ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

โดยรวมอยในระดบมาก โดยมคาเฉลยเทากบ ๓.๘๗ เมอพจารณาเปนรายดาน ทงดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานการสาธารณสงเคราะห พบวา ประชาชน มความคดเหนต อการบรหารจดการวดเขาชองพราน อยในระดบมากทกดาน

(๒)

(๒) การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชนชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จ าแนกตามสถานภาพสวนบคคล พบวาประชาชนทมเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และประสบการณในการเขาวดทตางกน มความคดเหนไมตางกน จงปฏเสธสมมตฐานทตงไว

(๓) ผลการศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ปญหาในการบรหารจดการวดไดแก ปญหาเรองการขาดทรพยากรของวดหรอบคลากรหรอทมงานในการท าปฏบตหนาทดานตางๆ ในงานทง ๖ ดาน นนมขอจ ากด เพราะวดพนทกวางขวางมาก ตลอดจนการบรหารจดการวดยงผกขาดอยกบเจาอาวาสเพยงรปเดยว ท าใหการควบคมดแลไมทวถง ขอเสนอแนะควรมการเพมทรพยากรหรอบคลากรทส าคญ และมคณภาพ ตลอดทงสรางทมงานในการท าหนาทในงานดานตางๆ ควรจดระบบระเบยบกระจายงานกระจายอ านาจหนาทใหแกบคลากรทมคณภาพอยางครอบคลมและเหมาะสม การบรหารจดการวดเขาชองพรานกจะมประสทธภาพยงขน

(๓) Thesis Title : The Administration of Wat Khaochonpran Ratchaburi Province Researcher : Phrakhruwisutthanantakun (Kruththa) Degree : Master of Arts (Buddhist Management) Thesis Supervisory Committee

: Assistant Professor Dr.Surapon Suyaprom B.A., M.A., Ph.D. (Pol.Sc.)

: Assistant Professor Phramaha Boonlert Intapanyo B.A., M.A. (Soc.Dev.) : Dr.Phichet Tangto B.A., M.A., Ph.D. (Public. Admint.) Date of Graduation : 25 July 2011 ABSTRACT The main objectives of this research entitled “The Administration of Wat Khaochonpran Ratchaburi Province” are 1) to study the Administration of Wat Khaochonpran Ratchaburi Province 2) to compare the Administration of Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province in the general opinions of the people and 3) to study the problems, obstacles and guidelines of the people toward the Administration of Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province through the survey research. To perform this research by survey with 400 samples of the Community Leaders, Government Officers, Students and Peoples at Watkhawchongpran by Cluster sampling. The tools to collect the data for in this research were the questionnaires into 5 levels. It was classified into 2 parts. The first part was the data of the open questionnaires and the second part was the closed questionnaires about the opinions of the people toward to Administration of Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province. The rating scale and open-structured questionnaire with reliability value equal to 0.936 was used for data collection. The data analysis by frequencies, percentage, average, standard deviation, t-test, one way analysis of variance and compare the least significant difference: LSD.

(๔) The results of this research found that: (1) The people have the opinions towards the Administration of Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province was a good level in an average was 3.87. When I considered for Administration, Religious Education, social welfare, public helps and an educational welfare were also good levels. (2) To compare the opinions of the people to the Administration of Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province, separate follow personal status, meet that people who have the gender age education level occupation and the experience in going to temple to practice Buddhist teaching differently think not differently, then deny location hypothesis keeps. (3) The results of problems, obstacles and suggestions of the Administration of Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province are lacking of efficient human resources or teamwork for 6 sides of administration because the large areas of temple but has only one abbot. Therefore, suggestions are to increase the quality staff in the temple. The abbot also should decentralize the authority to other monks for better administration at Wat Khaochonpran Management in Ratchaburi Province.

(๕)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน ส าเรจลงไดดวยดกดวยความเมตตานเคราะหของหลายฝายซงผวจยขอระบนามเพอเปนการแสดงความขอบพระคณเปนอยางสง ไว ณ ทน

พระเดชพระคณพระสธธรรมานวตร คณบดบณฑตวทยาลย ทใหก าลงใจแกผวจย ในการท าวทยานพนธ ขอขอบพระคณเปนอยางสงแดพระครปลดสรฐ สรปญโ ,ดร.ประธานคณะกรรมการสอบปองกนวทยานพนธ และขออนโมทนาขอบคณ อาจารย ดร.สภกจ โสทด กรรมการผทรงคณวฒ ขออนโมทนาขอบคณ ผศ.ดร.สรพล สยะพรหม หวหนาภาควชารฐศาสตร ประธานกรรมการควบคมวทยานพนธ และอาจารย ดร.พเชฐ ทงโต ขอขอบพระคณอาจารยพระมหาบญเลศ อนทปญโ , ผศ. อาจารยทปรกษาผใหค าแนะน าในการศกษาคนควาจากต าราตาง ๆ พรอมตรวจแกไขวทยานพนธนดวยความเมตตาเปนอยางสง

ขอขอบพระคณผทรงคณวฒทง ๕ ทาน พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโ ขออนโมทนาขอบคณผศ.ดร.ธชชนนท อศรเดช ผศ.ดร.เตมศกด ทองอนทร ผศ.ดร.ภทรพล ใจเยน อาจารยวนชย สขตาม ทกรณาเปนผเชยวชาญตรวจเครองมอเพอการวจย ขอขอบคณผแตงเรยบเรยงต าราและเอกสารตาง ๆ ทผวจยไดใชอางอง ขอขอบใจประชาชนในบรเวณวดเขาชองพรานทก ๆ คน ทไดใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามในครงน

ขอกราบขอบพระคณพระเดชพระคณพระราชญาณวสฐ เจาอาวาสวดหลวงพอสดธรรมกายาราม ทเมตตาอนเคราะหสถานทศกษาและทกสงทกอยางดวยดเสมอมา และใหโอกาสผวจยไดฝกฝนพฒนาตนเองในดานการเผยแผวปสสนากมมฏฐานและสงเสรมสนบสนนใหศกษาตอในระดบปรญญาโท ขอขอบคณคณาจารยในคณะสงคมศาสตรสาขาวชาการบรหารจดการเชงพทธทกทาน ทไดประสทธประสาทความรแกผวจยเปนอยางดยง

ขอกราบขอบพระคณพระสมทรวชรโสภณ เจาคณะต าบลแมกลอง ผชวยเจาอาวาสวดเพชรสมทรวรวหาร ทไดสนบสนนการศกษาใหขอแนะน าและใหก าลงใจมาโดยตลอด ทงขอบคณเพอนนสตคณะสงคมศาสตรสาขาวชาการบรหารจดการเชงพทธทกทานทเออเฟอขอมลในการท าวจย ใหก าลงใจ ใหค าแนะน าและสนบสนนดวยดและขอขอบใจเจาหนาทหองสมด ชยมงคล และเจาหนาททก ๆ คนในหนวยวทยบรการคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดหลวงพอสดธรรมกายาราม จงหวดราชบร ทชวยอ านวยความสะดวก ในสงทเปนประโยชนตองานวจยฉบบนเปนอยางยง

ความดและประโยชนของวทยานพนธน ผวจยขอถวายบชาพระคณครอปชฌายอาจารย และบพการผใหก าเนดผใหชวตใหทกสงทกอยาง คอยเปนทพงและใหก าลงใจ ใหความเขาใจมาโดยตลอด และอทศใหปยาตายาย รวมถงพนองและญาตมตรทกทาน ผทเคยมอบความรแกผวจย ในชวตทผานมาตงแตอดตจนถงปจจบน

พระครวสทธานนทคณ (ครฑธา)

(๖)

สารบญ

เรอง หนา บทคดยอภาษาไทย (๑) บทคดยอภาษาองกฤษ (๓) กตตกรรมประกาศ (๕) สารบญ (๖) สารบญตาราง (๘) สารบญแผนภาพ (๑๐) ค าอธบายสญลกษณและค ายอ (๑๑)

บทท ๑ บทน า ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑

๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๕ ๑.๓ ขอบเขตของการวจย ๕ ๑.๔ ปญหาทตองการทราบ ๖ ๑.๕ สมมตฐานในการวจย ๖ ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๖ ๑.๗ ประโยชนทไดรบจากงานวจย ๘

บทท ๒ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ ๒.๑ แนวคดและทฤษฎเกยวกบความคดเหน ๑๐ ๒.๑.๑ ความหมายเกยวกบความคดเหน ๑๐ ๒.๑.๒ แนวคดเกยวกบความคดเหน ๑๓ ๒.๒ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการ ๑๗ ๒.๒.๑ ความหมายเกยวกบการบรหารจดการ ๑๗ ๒.๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารจดการ ๒๒ ๒.๒.๓ ทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการ ๒๗ ๒.๓ หลกธรรมส าหรบการบรหารจดการ ๓๒ ๒.๔ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ ๔๒ ๒.๕ แนวคดเกยวกบการบรหารจดการวด ๔๔ ๒.๕.๑ ความหมายความส าคญของการบรหารจดการวด ๔๖ ๒.๕.๒ ภารกจในการบรหารจดการกจการของวด ๕๘ ๒.๖ การบรหารจดการวดเขาชองพราน ๗๘

(๗)

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา ๒.๗ งานวจยทเกยวของ ๘๗ ๒.๗.๑ งานวจยทเกยวของกบความคดเหน ๘๗ ๒.๗.๒ งานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการคณะสงฆไทย ๙๐ ๒.๗.๓ งานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการวด ๙๔ ๒.๘ กรอบแนวคดการวจย ๑๐๒

บทท ๓ วธด าเนนการวจย ๓.๑ รปแบบการวจย ๑๐๓ ๓.๒ ประชากร ๑๐๔ ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๑๐๔ ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๑๐๘ ๓.๕ การวเคราะหขอมลและสถตทใชวเคราะหขอมล ๑๐๘

บทท ๔ ผลการศกษา ๔.๑ การวเคราะหสถานภาพทวไปของของผตอบแบบสอบถาม ๑๑๑ ๔.๒ การวเคราะหการบรหารจดการวด ๑๑๒ ๔.๓ การเปรยบเทยบการบรหารจดการวด ๑๑๘ ๔.๔ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๑๒๖ ๔.๕ ผลการสมภาษณ การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๑๓๑

บทท ๕ สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ ๕.๑ สรปผลการวจย ๑๓๘ ๕.๒ อภปรายผล ๑๔๒ ๕.๓ ขอเสนอแนะ ๑๔๗

บรรณานกรม ๑๕๐ ภาคผนวก ภาคผนวก ก. สมภาษณเกบขอมลเพอการวจย ๑๖๑ ภาคผนวก ข. แบบสอบถามเพอการวจยและแบบสมภาษณ ๑๘๑ ภาคผนวก ค. หนงสอขอความอนเคราะหตรวจเครองมอในการท าวจย ๑๙๘ ภาคผนวก ง. หนงสอขอความอนเคราะหสมภาษณเกบขอมล ๒๐๔ ภาคผนวก จ. หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลเพอการวจย ๒๑๐ ประวตผวจย ๒๑๓

(๘)

สารบญตาราง

ตารางท หนา ๓.๑ จ านวนกลมตวอยางผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามจ านวนหมบาน ๑๐๔ ๔.๑ แสดงจ านวน และคารอยละของผตอบแบบสอบถาม ๑๑๑ ๔.๒ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน

จงหวดราชบร ๑๑๓

๔.๓ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการปกครอง ๑๑๓

๔.๔ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการศาสนศกษา ๑๑๔

๔.๕ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการศกษาสงเคราะห ๑๑๕

๔.๖ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ๑๑๖

๔.๗ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการสาธารณปการ ๑๑๗

๔.๘ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการสาธารณสงเคราะห ๑๑๘

๔.๙ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการ วดเขาชองพราน จ าแนกตามเพศ ๑๑๙

๔.๑๐ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการ

วดเขาชองพรานจงหวดราชบร จ าแนกตามอาย ๑๒๐

๔.๑๑ เปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด (LSD)

จ าแนกตามอาย ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ๑๒๑

๔.๑๒ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามระดบการศกษา ๑๒๒

๔.๑๓ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามอาชพ ๑๒๓ ๔.๑๔ เปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด

(LSD) จ าแนกตามอาชพ ดานการสาธารณสงเคราะห ๑๒๔

๔.๑๕ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามประสบการณในการเขาวด ๑๒๕

(๙)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

๔.๑๖ ปญหาการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๑๒๖

๔.๑๗ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในพฒนาการบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๑๒๗ ๕.๑ สรปผลการทดสอบสมมตฐานของการวจย ๑๔๑

(๑๐)

สารบญแผนภาพ

แผนภาพท หนา

๒.๑ กรอบแนวคดการวจย ๑๐๒

(๑๑)

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

๑. ค ายอภาษาไทย กกกกกกกก๑.๑ ค ายอเกยวกบพระไตรปฎก กกกกกกกกอกษรยอในวทยานพนธฉบบน ใชอางองจากพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เฉลมพระเกยรต สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ พทธศกราช ๒๕๓๙ การอางองใชระบบระบ เลม ขอ หนา หลงค ายอชอคมภร ดงตวอยางเชน ข.ธ. (ไทย) ๒๕/๘/๒๐. หมายถง ขทธกนกาย ธรรมบท พระไตรปฎก เลมท ๒๕ ขอท ๘ หนา ๒๐ เรยงตามคมภร ดงน

พระสตตนตปฎก

ท.ม. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค (ภาษาไทย) ท.ส. (ไทย) = สตตนตปฎก ทฆนกาย สลกขนธวรรค (ภาษาไทย) อง.จตกก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต (ภาษาไทย) อง.ตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกกนบาต (ภาษาไทย) อง.ทก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย ทกนบาต (ภาษาไทย) อง.สตตก. (ไทย) = สตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต (ภาษาไทย) ข.ธ. (ไทย) = สตตนตปฎก ขททกนกาย ธรรมบท (ภาษาไทย)

บทท ๑

บทน า

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

สงคมไทยเปนสงคมทมความผกพนแนนแฟนอยกบสถาบนพระพทธศาสนามาตงแตโบราณ คนไทยรบเอาพระพทธศาสนามาประพฤตปฏบตในวถชวตอยางเปนธรรมชาต จนมความรสกวาไทยคอพทธ พทธคอไทย เพราะดวยอารยธรรมจากพระพทธศาสนาไดแทรกซมอยในแนวคด คานยม และวถชวตคนไทยจนแยกไมออก ความสมพนธระหวางคนไทยกบพระพทธศาสนามลกษณะพเศษทแตกตางจากวฒนธรรมแบบพทธดงเดม เรยกวา เปนวฒนธรรมแบบพทธไทยกลาวคอ คนไทยรบเอาพระพทธศาสนามาปฏบตบนพนฐานของวฒนธรรมไทย จงเกดการผสมผสานระหวางพระพทธศาสนากบความคดความเชอประเพณดงเดมของคนไทย พระพทธเจาทรงฝากความหวงในการดแลพระพทธศาสนาใหยงยนอยตอไปไวกบพทธบรษททง ๔ ไมเฉพาะแตเพยงแตพระภกษสงฆเทานน เมอกลาวถงบรษทโดยทวไป บรษทของพระพทธเจาเปนบรษททใหญทสดในโลก มบคลากรทงในวดและนอกวด แบงออกเปน ๔ ฝาย ไดแกภกษ ภกษณ อบาสก และอบาสกา รวมเรยกวาพทธบรษท วตถประสงคสงสดของบรษท คอการพนทกข ๓ ระดบ คอ ขนพนฐาน เพอความสขของชวตในโลกน ขนกลาง เพอความสขในปรโลกขนสง เพอความหลดพนจากโลก โดยตองค านงถงประโยชนสวนรวมเปนทตงโดยพงสละประโยชนสวนตนเพอประโยชนสวนรวม ดงพทธพจนทวา “ถาเหนวาจะไดประโยชนสขทยงใหญ เพราะสละประโยชนสขเลกนอยบคคลควรสละประโยชนสขเลกนอย เพอเหนแกประโยชนสขทยงใหญ”๓ พระสงฆเปนตวแทนของสถาบนพระศาสนาทมอยคกบสงคมไทยมาตลอด มอทธพลตอการกระตนหรอแนะน าใหเกดกจกรรมในสงคมและกอใหเกดการเปลยนแปลงตางๆ ไดมาก ดงนนพระสงฆจงมความส าคญยง ตงแตอดตจนถงปจจบนจะพบไดวาพระสงฆม

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก, พระธรรมเทศนาทวไป

และพระวรธรรมคต, (กรงเทพมหานคร : หจก.โรงพมพอกษรไทย, ๕๔ ), หนา ๙.

นตย สมมาพนธ รศ., การบรหารเชงพทธ, พมพครงท , (กรงเทพมหานคร:โอ.เอส.พร

นตง เฮาส, ๕ ๙), หนา ๐.

ข.ธ. (ไทย) ๕/๘/ ๐.

ความสมพนธใกลชดกบชาวบาน มหนาทส าคญในการชน าการด าเนนชวตของคนไทยเปนสวนใหญทงทางดานศลธรรมจรรยากจกรรมทางโลกจงอาจกลาวไดวาพระสงฆเปนสถาบนทขาดไมไดในชวตประจ าวน ของพทธศาสนกชนทอยในชนบท นอกจากจะเปนทพงทางดานจตใจและเปนสถาบนทเอออ านวยบรการทางศาสนาแลวยงท าหนาทใหบรการอนๆ ทกลไกของรฐเขาไปใหบรการไมทวถงเพอสรางบรณาการในชมชน พระสงฆนบวาเปนสถาบนทไดรบความเคารพเปนทพงผงทงทางจตใจ และรางกายของชาวชนบททยากไรและหางไกลการพฒนาของรฐ นอกจากนนวดยงเปนศนยพธกรรมทางประเพณทส าคญของหมบาน จงไมเปนเพยงศนยรวมทางจตใจเทานน แตยงเปนศนยรวมดานนนทนาการแลความบนเทงอกดวย พระสงฆในชนบทเปนทเคารพของชาวบาน ถาพระสงฆเปนแกนน าในการพฒนาจตใจและวตถเรองใดเรองหนง เรองนนมกไดรบความรวมมอและความชวยเหลอจากชาวบานอยางมจตศรทธาและสามารถประสบความส าเรจไดโดยงายและเสยคาใชจายนอย๔ วด เปนหนวยงานปกครองและหนวยงานด าเนนกจการคณะสงฆ และกจการพระศาสนาทส าคญทสด และเปนฐานอนส าคญยงของคณะสงฆและพระพทธศาสนา เปนองคกรหลกในการปกครองคณะสงฆ หลกเกณฑและวธการตาง ๆ เก ยวกบวด ทรงตราไว ในพระราชบญญตคณะสงฆทงสน เชนเดยวกบบทบญญตวาดวยมหาเถรสมาคม ซงเปนสถาบนหรอองคกรปกครองคณะสงฆสงสด วดมฐานะเปนนตบคคล คอบคคลตามกฎหมาย ตามความในมาตรา ๓ วรรคสอง และมาตรา ๙ แหงพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ) พ.ศ. ๕๓๕ วดจงไดรบความคมครองจากบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพานชและกฎหมายอนๆ วดทงหลายยอมมสทธและหนาทตาง ๆ ตามบทบญญตแหงกฎหมายดงเชนบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาท ในการตาง ๆ เองมได จ าเปนตองมผแทน เพอใชสทธและหนาทหรอแสดงเจตนาแทน ดงเชนบทบญญตในพระราชบญญตคณะสงฆ มาตรา ๓ วรรคสามวา “เจาอาวาสเปนผแทนของวดในกจการทวไป” ดงนน เจาอาวาสเปนทงผปกครองวดตามความในมาตรา ๓๖ และเปนผแทนวดตามความในมาตรา ๓ วรรคสาม ทงเปนฐานะเปนเจาพนกงานตามความในประมวลกฎหมายอาญา ดงความแหงมาตรา ๔๕ แหง พระราชบญญตคณะสงฆวา ใหถอวาพระภกษซงไดรบแตงตงในการด ารงต าแหนงในการปกครองคณะสงฆ และไวยาวจกรเปนเจาพนกงานตามความในประมวลกฎหมายอาญา” เพราะเหตน ต าแหนงเจาอาวาสจงเปนต าแหนงทมความส าคญยง๕ และส าหรบการบรหารวดทมหาเถรสมาคมก าหนดขนนนม ๖ ประการ คอ

ภทรพร สรกาญจน, หนาทพระสงฆตามพทธบญญต:แนวคดและบทบาทพระค าเขยน

สวณโณ ในการพฒนาชมชน, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๕๔๐), หนา .

๕พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การคณะสงฆและการศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๕๔๕), หนา ๖.

๓

การปกครองคณะสงฆ การศาสนศกษา การศกษาสงเคราะห การเผยแผพระพทธศาสนา การสาธารณปการ และการสาธารณสงเคราะห เมอวดและพระสงฆมส าคญตอชมชน ดงทกลาวมาแลวชาวบานจงเหนความส าคญของวดและพระสงฆ โดยสงเสรมสนบสนนกจการของวดและพระสงฆดวยด เมอมชมชนทไหนตองมวดทนน หากตงชมชนใหมหรอตงหมบานใหม กจะตองตงวดตามเสมอ หนาทในการสรางวดวาอารามเปนของชาวบาน ดงนนความรสกผกพนกบวดอยางแนนแฟนนเองท าใหเกดความส านกในการหวงแหนดแลรกษา โดยไมปลอยปละละเลยชาวบานจงมศรทธาในการอปถมภบ ารงตอองคกรศาสนาอยมคลาย และนยมน าบตรหลานเขาบวชเรยนหรอใหมาเรยนหนงสอในวด วดจงเปนศนยกลางในการผลตบคลากรแกสงคม บคลากรทส าคญของชมชนสวนใหญเปนผลผลตมาจากวด คอไดรบการศกษาและผานการบวชเรยนมาจากวดนนเอง เมอลาสกขาหรอจบการศกษาจากวดแลวไดรบการยกยองใหเปนผน าของชมชน บคคลเหลานจงมบทบาทอยางสงสดตอการท านบ ารงสงเสรมพระพทธศาสนา ความใกลชดระหวางวดกบชมชนจงเปนไปอยางแนนแฟน และนอกจากวดจะเปนทพงพงทางจตใจและเปนสถาบนทเอออ านวยบรการทางศาสนกจ แลวยงท าหนาทใหบรการอนๆ ทกลไกของรฐบาลเขาไปไมทวถง เพอสรางบรณาการภายในชมชน๗ โดยภาพรวมแลวพระสงฆสรางประโยชนตอสงคมไทยอยางอเนกอนนตโดยเฉพาะการเผยแผอบรมศลธรรม จรยธรรม การจดการศกษาและการสงเคราะหประชาชนซงเมอศกษาลกลงไป ในสวนของการสงเสรมเศรษฐกจในชมชน อนเปนการพฒนาชวตความเปนอยของชาวบานใหดขน จะพบวา ตงแตอดตถงปจจบนพระสงฆไดเขามาชวยเหลอและด าเนนการอนเปน ประโยชนตอการด ารงชวตของชาวบานอยมาก หากใครครวญยอนกลบไปไตรตรองถงภาพอดตของไทยดแลว ทกคนจะนกถงบทบาทของพระสงฆ ทจะเปนหวใจหลกของการแกปญหาความเปนอยของชาวบานได เพราะพระสงฆมปจจยทเออตอการสงเสรมและการพฒนาเศรษฐกจชมชนของชาวบานอยมใชนอย ท ส าคญทสดคอแรงศรทธาทประชาชนมตอพระสงฆ พรอมทงคณลกษณะของพระสงฆไทยมพนเพเปนคนชนบทอยแลวยอมมส านกทปลกใหเขาถงความทกขของชาวบานไดไมยาก ดงนนในหลายชมชนในชนบทวดจงยงเปนศนยกลางของชมชนอย พระสงฆหลายรปไดพยายามรอฟนและแสวงหาบทบาทในการเปนผน าชาวบาน ใน

๖กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, คมอการบรหารศกษาคณะสงฆ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพกรมศาสนา, ๕๓๘), หนา ๓ .

พระมหาประยทธ ปยตโต, บนทกการสมมนาเรอง พทธศาสนากบสงคมไทย, (กรงเทพ -

มหานคร : หางหนสวนศวพร, ๕ ๓), หนา ๖.

๔

ยคภาวะทางสงคมและเศรษฐกจอยในขนวกฤตนขนมาใหม โดยพยายามมองปญหาสงคมปจจบน ซงมความสลบซบซอนขนใหชดเจนและตรงจด พยายามคนหาแกนของพทธธรรมเพอน ามาประยกตใหเขากบกาลสมย แลวน ามาเปนหลกในการแกปญหาและพฒนาชวตและความเปนอยของชาวบานและชมชนใหดขน๘ เมอชาวบานมความศรทธาและเชอมนพรอมทงฝากความหวงไวกบพระสงฆโดยเฉพาะผบรหารจดการวด จะตองมทงอตตหตสมบต คอยดธรรมประจ าใจ และมปรหตปฏบต คอมงบ าเพญประโยชนสขสวนรวม เมอผน าสงฆประพฤตธรรม สงคมสวนรวมกอยเปนสข ดงทพระพทธเจาทรงตรสไววา “ควญเจ ตรมานาน . . . เนตเต อช คเต สต ฯ เอวเมว มนสเสส... ราชา เจ โหต ธมมโกต ฯ” เมอฝงโคขามฟากแมน า ถาโคผน าฝงไปตรง โคเหลานนยอมไปตรงทงหมดในเมอโคผน าฝงไปตรง ในหมมนษยกเหมอนกน ผใดไดรบสมมตใหเปนผน า ถาผนนประพฤตธรรม ประชาชนนอกนยอมประพฤตธรรมเหมอนกน ประชาชนทงประเทศยอมเปนสขถาพระราชาทรงด ารงอยในธรรม๙ ดงนนความคาดหวงในการบรหารวดทควรจะเปนไปในปจจบนและอนาคตคอวดควรเปนตนแบบทางดานการอนรกษสงแวดลอมความเปนระเบยบเรยบรอย ความสะอาด เปนทพกผอนหยอนใจไดและเปนสถานทมความปลอดภย และวดควรเปนแหลงการเรยนรโดยเฉพาะดานศลธรรม จรยธรรม ขนบธรรมเนยม ศลปวฒนธรรมและประเพณอนดงามของทองถน เปนแหลงใหการสงเคราะหทางดานการศกษาแกเดกและเยาวชน เปนแหลงใหการสงเคราะหทางดานการศกษาแกเดกและเยาวชน เปนแหลงรวมองคความรและภมปญญาทเกดจากทองถน ซงสามารถน ามาถายทอดไดอยางถกตอง และเหมาะสมนอกจากนทกวนอาทตยวดควรมบทบาทในการพฒนาเดก และเยาวชนในรปแบบตางๆ เชน เปดโรงเรยนสอนพระพทธศาสนาวนอาทตย อบรมศลธรรม คณธรรมและจรยธรรมหรออาจจดเปนการเขาคายคณธรรมเพอปลกฝงลกษณะนสยแกเดก และเยาวชนเพอน าหลกธรรมไปใชในชวตประจ าวน และวดควรเปนศนยกลางชมชมเปนศนยกลางสรางความเขมแขงใหกบชมชมและทองถนควรใหโอกาสวดด าเนนกจกรรมตางๆ ของทองถนเพราะเปนศนยรวมจตใจ และเปนทพงทางใจของบคคลในชมชน สรางความสามคคใหเกดในชมชนรวมกบชมชมในการพฒนาสภาพแวดลอมของชมชนและวถชวตความเปนอยใหดขน รวมทงปลกจตส านกใหประชาชนเขาใจพระพทธศาสนาและน าไปใชในชวตประจ าวนได วดควรมสวนรวมในการพฒนาทองถน เชน เปนศนยกลางรบ

พระมหาสงเวยร ปญญาธโร(ศรมนตะ),“บทบาทของพระสงฆในการน าหลกพทธธรรมมา

ประยกตในการพฒนาเศรษฐกจชมชน : กรณศกษาพระครสภาจารวฒน”, ปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต พระพทธศาสนา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๕๕๐), หนา .

อง.จตกก. (ไทย) /๗๐/ ๐๐.

๕

บรจาคเงน วสดสงของ และแรงงานในการพฒนาทองถนแบบถนตนเอง จดอบรมและฝกอาชพหรอสงเสรมกลมอาชพเพอเสรมรายไดแกสมาชกครอบครววดควรเปนสถานทบ าบดตางๆทเปนปญหาตอประชาชนครอบครวสงคมและชมชนใชธรรมะเปนเครองขบเคลอนใหสงคมพฒนาไปในทศทางทถกตอง แตในขณะเดยวกนควรระวงมใหเปนเครองมอของอดมการณตางๆ ทขดตอศลธรรมอนด ๐ วดเขาชองพรานเปนวดทตงอยในชมชนใหญประชาชนสวนใหญสบเชอสายรามญ(มอญ) และยงคงรกษาอนรกษวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามทางพระพทธศาสนาไวอยางเหนยวแนนมนคง โดยใชวดเขาชองพรานเปนศนยรวมในทกสรรพสงมาโดยตลอด โดยวดมนโยบายน าทางวา “วดชวยบาน และบานชวยวด วดกบชมชนจะตองเอออ านวยเกอกลกนและกน รวมกนกอใหเปนสงคมทมการพงพาอาศยกนอยตลอดเวลา”โดยทผบรหารวดน าหลกธรรมมาปรบประยกตใชใหเหมาะสมกบภาวะสถานการณ และใชบรหารจดการวดมาเปนเวลานานพอสมควร ดงนนผบรหารวดเขาชองพรานจงมแนวความคดวา ควรทจะส ารวจความคดเหนของคนในชมชนทมตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงไดมความสนใจในการท าวทยานพนธ ในหวขอเรองการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๑.๒ วตถประสงคของการวจย

. . เพอศกษาระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร . . เพอเปรยบเทยบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จ าแนกตามสถานภาพสวนบคคล . .๓ เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะของประชาชนเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๑.๓ ขอบเขตของการวจย

๑.๓.๑ ขอบเขตดานเนอหา

การวจยครงนมงศกษาความเหนคดของชมชนเขาชองพรานจงหวดราชบรตอการบรหารจดการกจการวดเขาชองพราน ตามพระธรรมวนยและพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๕๐๕ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ) พ.ศ. ๕๓๕ ทใชอยในปจจบน

จฬารตน บณยากร, วดพฒนา ๕๐, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนา

แหงชาต, ๕๕๐), หนา ๔๓ – ๔๔.

๖

มาตรา ๕ ตร ( ) และ (๓) และขอ ๕ แหงกฎมหาเถรสมาคม ฉบบท ๓ (พ.ศ. ๕๔ ) วาดวยระเบยบการปกครองคณะสงฆ ทง ๖ ดาน คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผ ดานการสาธารณปการ และดานสาธารณสงเคราะห ซงผวจยไดก าหนดเปนตวแปรในการศกษาไว ประเภท ไดแก . ตวแปรตนประกอบดวย สถานภาพ อาย วฒการศกษา อาชพ และประสบการณในการเขาวด . ตวแปรตามประกอบดวย ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานสาธารณสงเคราะห

๑.๓.๒ ขอบเขตดานประชากร

ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผน าชมชน ขาราชการ ประชาชน นกเรยน และผทอยบรเวณใกลเคยงรอบวดเขาชองพราน ตามส ามะโนครวประชากรส านกงานเทศบาลต าบลเขาขวาง อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ประจ าป ๕๕๓ จ านวน ,๘ ๘ คน ซงใชวธการสมแบบแบงกลม (Cluster Sampling) และก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยการเปดตารางขนาดกลมตวอยางของ Taro Yamane ไดกลมตวอยาง จ านวน ๓๓๐ คน

๑.๓.๓ ขอบเขตดานสถานท

ชมชนเขาชองพราน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

๑.๓.๔ ขอบเขตดานระยะเวลา

ระยะเวลาในการด าเนนการวจย ตงแตเดอนกรกฎาคม พทธศกราช ๕๕๓ ถง เดอนมถนายน พทธศกราช ๕๕๔ รวมระยะเวลาในการท าวจย เดอน ๑.๔ ปญหาทตองการทราบ

.๔. ระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร เปนอยางไร .๔. ผลการเปรยบเทยบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวด เขาชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามสถานภาพสวนบคคล เปนอยางไร .๔.๓ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร เปนอยางไรบาง

๗

๑.๕ สมมตฐานในการวจย

.๕. ประชาชนทมเพศตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดแตกตางกน .๕. ประชาชนทมอายตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดแตกตางกน .๕.๓ ประชาชนทมวฒการศกษาตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดแตกตางกน .๕.๔ ประชาชนทมอาชพตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดแตกตางกน .๕.๕ ประชาชนทมประสบการณในการเขาวดตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดแตกตางกน ๑.๖ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย

การวจยครงน ผวจยไดนยามศพททใชในการวจยดงน ความคดเหน หมายถง ความเชอ ความคดเหน ความเขาใจเฉพาะบคคล ของ

ประชาชนในชมชนเขาชองพราน โดยการแสดงออกในลกษณะของความรสกหรอทาทในทางยอมรบ หรอปฏเสธในการบรหารจดการกจการคณะสงฆวดเขาชองพราน

ชมชน หมายถง ประชาชนในชมชนเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร อนประกอบไปดวย ผน าชมชน ขาราชการ ประชาชน และนกเรยน/นกศกษา การบรหารจดการวด หมายถง การด าเนนงานในการวางแผนการการด าเนนงานการควบคมดแล และการรายงานเกยวกบกจการคณะสงฆและกจการพระศาสนาของวดเขาชองพรานใหเปนไปโดยความเรยบรอยถกตองตามหลกพระธรรมวนย และตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๕๐๕ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ) พ.ศ. ๕๓๕ ทใชอยในปจจบนมาตรา ๕ ตร ( ) และ (๓) และขอ ๕ แหงกฎมหาเถรสมาคม ฉบบท ๓ (พ.ศ. ๕๔ ) วาดวยระเบยบการปกครองคณะสงฆ ม ๖ ดาน ดงนคอ

๑. การปกครอง หมายถง การปกครองคณะสงฆและการปฏบตหรอตองกระท า อนเปนหนาทของพระสงฆาธการในการดแลคณะสงฆ ใหปฏบตตามพระธรรมวนย กฎหมาย กฎมหาเถรสมาคม ขอบงคบ ระเบยบ ค าสง มต ประกาศของมหาเถรสมาคม และตามพระบญชาของสมเดจพระสงฆราช

๒. การศาสนศกษา หมายถง การจดใหมการศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยของพระพทธศาสนาและศกษาพระปรยตธรรมแกบรรพชต และคฤหสถทงแผนกบาลและแผนกธรรม รวมทงสงเสรมใหพระภกษสามเณรไดเรยนยงส านกเรยนทวดใกลเคยงดวย

๘

๓. การศกษาสงเคราะห หมายถง การจดการศกษาเพอชวยเหลอเกอกลสถาบนการศกษาหรอจดสถานศกษาภายในวด เพอสงเคราะหแกเดกและยาวชนใหไดรบการศกษาเลาเรยน โดยไมขดตอพระธรรมวนย อาจเปนโรงเรยนการกศลในวด หรอโรงเรยนศกษาสงเคราะหเดกยากจนหรอศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย หรอศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด

๔. การเผยแผพระพทธศาสนา หมายถง การจดใหมการฟงพระธรรมเทศนา การจดการเกยวกบการอบรมสมถะและวปสสนา และการบรรยายหรอปาฐกถาธรรม การจดศาสนพธตางๆ เพอรกษาพธและวฒนธรรมทางศาสนา และการใหธรรมะหรอการสนทนาธรรมแกคนในชมชนและสงคมรวมทงการจดหาอปกรณการเรยนใหกบนกเรยนทยากจน ทศกษามาอยในโรงเรยนในวด และการจดตงหองสมดภายในวด เพอจดหนงสอธรรมะไวเผยแผใหประชาชนไดศกษา

๕. การสาธารณปการ หมายถง การกอสราง และการบรณะปฏสงขรณศาสนสมบตของวดดวยการรกษา ซอมแซม ปรบปรง ตกแตงศาสนวตถและศาสนสถานทมอยเดมใหมนคงถาวร และกอสรางเพมเตมใหเหมาะสมกบศาสนสมบต เปนตอการด ารงพระพทธศาสนาใหมนคง

๖. การสาธารณสงเคราะห หมายถง การด าเนนกจการสาธารณประโยชนเพอชวยเหลอเกอกลแกคนในชมชนและสงคม โดยการจดกจกรรมอนเปนสาธารณสมบตหรอสาธารณกศลเพอใหความชวยเหลอแกคนในชมชน และการพฒนาสงคมและชมชม

วด หมายถง วดเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ๑.๗ ประโยชนทไดรบจากการวจย

.๗. ท าใหทราบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร .๗. ท าใหทราบผลการเปรยบเทยบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามสถานภาพสวนบคคล .๗.๓ ท าใหทราบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะของประชาชนเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร .๗.๔ สามารถน าผลการวจยไปใชประโยชนในการพฒนาการบรหารจดการวดของคณะสงฆไทย

บทท ๒

เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยมงศกษาการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จากแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ โดยแบงการน าเสนอเปน ๘ สวน คอ สวนท ๑ แนวคดเกยวกบการความคดเหน สวนท ๒ แนวคด และทฤษฏเกยวกบการบรหารจดการ สวนท ๓ หลกธรรมส าหรบการบรหาร สวนท ๔ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ สวนท ๕ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารวด สวนท ๖ การบรหารจดการวดเขาชองพราน ๗ สวนงานวจยทเกยวของ และสวนท ๘ กรอบแนวคดการวจย ดงตอไปน

๒.๑ แนวคดและทฤษฎเกยวกบความคดเหน ๒.๑.๑ ความหมายเกยวกบความคดเหน ๒.๑.๒ แนวคดเกยวกบความคดเหน ๒.๒ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการ ๒.๒.๑ ความหมายเกยวกบการบรหารจดการ ๒.๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารจดการ ๒.๒.๓ ทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการ ๒.๓ หลกธรรมส าหรบการบรหารจดการ ๒.๔ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการกจการคณะสงฆ ๒.๕ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการวด ๒.๕.๑ ความหมายและความส าคญของวด ๒.๕.๒ ภารกจในการบรหารจดการกจการของวด ๒.๖ การบรหารจดการวดเขาชองพราน ๒.๗ งานวจยทเกยวของ ๒.๗.๑ การวจยทเกยวของกบความคดเหน ๒.๗.๒ การวจยทเกยวของกบการบรหารจดการคณะสงฆไทย ๒.๗.๓ การวจยทเกยวของกบการบรหารจดการวด ๒.๘ กรอบแนวคดการวจย

๑๐

๒.๑ แนวคดและทฤษฎเกยวกบความคดเหน

๒.๑.๑ ความหมายเกยวกบความคดเหน จากการศกษาทบทวนเอกสารและวรรณกรรมทเกยวกบความคดเหนปรากฏวา มผใหความหมายเกยวกบความคดเหนไวหลายทาน ดงน พระธรรมปฎก(ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวไววา ความเหน (ทฏฐ) หมายความรวมถง ความเชอถอ ลทธ ทฤษฎ ความเขาใจตามนยเหตผล ขอทเขากบความเขาใจของตน หลกการทเหนสมควร ขอทถกใจ ขอทเชดชเอาไวความใฝนยม หรอทปจจบนเรยกกนวาคานยม รวมไปถงอดมการณ แนวทศนะในการมองโลกและชวต ทเรยกกนวา โลกทศนและชวทศนตางๆ ตลอดจนทศนคตพนฐานทสบเนองจากความเกบความเขาใจและความใฝนยมเหลานน ถาจะจดเขาเปนพวกๆ กคงม ๒ ระดบ คอ ความเหน ความเขาใจเกยวกบคณคาวา ด ไมด ควรจะเปน ไมควรจะเปน ไมควรจะเปน เปนตน๑ ราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายวา ความคดเหน คอ สงทนกรในใจ ความรทเกดขนภายในจตใจ กอใหเกดการแสวงหาความรตอไป หรอสตปญญาทจะคดสงใดสงหนงอยางถกตองสมควร๒ จ าลอง เงนด ไดใหความหมายไววา ความคดเหน หมายถง ความรสกของบคคลทมตอสงใดสงหนง ในลกษณะทไมลกซงเหมอนทศนคต ความคดเหนนนอาจจะกลาวไดวาเปนการแสดงออกของทศนคตกได สงเกตและวดไดจากคนแตมสวนทแตกตางไปจากทศนคตตรงททศนคตนนเจาตวอาจจะตระหนกหรอไมตระหนกกได๓ บญเรยง ขจรศลป ไดใหความหมายไววา ความคดเหน หมายถง การแสดงออกทางวาจาของเจตคต การทบคคลกลาววาเขามความเชอหรอความรสกอยางไรนน เปนการแสดงความคดเหนของบคคลนน ดงนน การวดความคดเหนของบคคลนน เปนสงทเปนไปได๔

๑พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต), พทธธรรม, (กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๓๗๕-๓๗๖. ๒ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒, (กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชนส จ ากด, ๒๕๔๖), หนา ๒๓๑.

๓จ าลอง เงนด, เอกสารค าสอนวชาจตวทยาสงคม, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย-เกษตรศาสตร, ๒๕๓๔), หนา ๒.

๔บญเรยง ขจรศลป, วธวจยการศกษา, พมพครงท ๓, (กรงเทพมหานคร : พชาญ พรนตง, ๒๕๓๔), หนา ๗๘.

๑๑

ปรยาพร วงศอนตรโรจน ไดใหความหมายไววา ความคดเหน หมายถง การแสดงออกซงวจารณญาณทมตอเรองใดเรองหนง เปนการอธบายเหตผลทมตอสงใดสงหนง ความคดเหนมลกษณะทแคบกวาทศนคตในขณะททศนคตเปนสงทแสดงภาพความรสกทวๆ ไป เกยวกบสงตางๆ แตความคดเหนจะอธบายเหตผลเฉพาะ๕ สชา จนทรเอม ไดใหความหมายไววา ความคดเหน หมายถง ความรสกของบคคลตอสงใดสงหนง แตเปนลกษณะทไมลกซงเชนเดยวกบทศนคต ซงกลาวโดยทวไปคนเราจะมความคดเหนทแตกตางกนออกไป และความคดเหนกเปนสวนหนงของทศนคต๖ กด (Good) ไดกลาวไววา ความคดเหนหมายถง ความเชอ ความคด หรอการลงความคดเหนเกยวกบสงใดสงหนง โดยไมสามารถบอกไดวา ถกตองหรอไม๗ โคเลสนค (Kolesnik) ไดกลาวไววา ความเหนเปนการออกซงการตดสนใจจากการประเมนคา หรอทศนะเกยวกบเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ๘ อแซค (Isaak) ไดกลาวไววา ความคดเหนเปนการแสดงออกทางค าพดหรอค าตอบทบคคลไดแสดงออกตอสถานการณใดสถานการณหนง โดยเฉพาะจากค าถามทไดรบทวๆไป โดยปกตแลวความคดเหนจะแตกตางจากทศนคต คอความคดเหนเกยวกบเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ ขณะททศนคตจะเปนเรองทวๆไป ซงจะมความหมายทกวาง๙ เองเจล และสเนลโกรม (Engle, T.L. and L. Snellgrove) ไดกลาววา ความคดเหนเปนการแสดงออกทางดานเจตนาทออกมาเปนความพดเปนการสรปหรอการลงความคดเหน โดยอาศยพนความรทมอย๑๐

๕ปรยาพร วงศอนตรโรจน, จตวทยาสงคม, (กรงเทพมหานคร : แพรพทยา อนเตอรเนชนแนล

, ๒๕๓๒), หนา ๒๕. ๖สชา จนทรเอม, จตวทยาสงคม, (กรงเทพมหานคร : แพรพทยา อนเตอรเนชนแนล, ๒๕๒๐),

หนา ๑๐๓-๑๐๔. ๗Good ,C.V., Dictionary of Education, (New York : Mc Graw-Hill Book Company, 1973), P. 338. ๘Kolesnik, W.L., Education Psychology Industry, (Boston : Hougton Miffin Company, 1970), P .320. ๙Isaak, A.C., Scope and Methods of Political Scienec : An Introduction to the MeThodology of Political Inquiry, (Illinois : The Dorsey Press, 1981), P. 203.

๑๐Engle, T.L. and L. Snellgrove, Psychology:Its Principle and Application, (Boston : Hougton Miffin Company, 1969), P. 593.

๑๒

อนอฟมาสร (Anonymous) ไดกลาววา ความคดเหน มหลายความหมายไดแก ๑) ความเชอ ทศนคต การพจารณา หรอการวนจฉย หรอการประเมนผลอยางมรปแบบในใจเกยวกบเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ ๒) ความเชอทมน าหนกมากกวาความรสกในใจและมน าหนกนอยกวาความรสกทแทจรง หรอมมมองทเกดขนทว ๆ ไป ๓) การแสดงออกถงการพจารณาหรอค าแนะน าอยางมรปแบบโดยเฉพาะผเชยวชาญหรอการแสดงออก เชน การตดสนใจ การพจารณาคด หรอการวนจฉนอยางมรปแบบดวยเหตผลกฎหมาย หรอหลกเกณฑทขนอยกบการตดสนใจทมกฎหมายรองรบ๑๑ ลกคทรานส ฟรแมน (Luthans Freeman) ไดใหความหมายไววา ความคดเหน หมายถง ความพรอมทางดานจตใจทจะตอบสนองตอบคคล สถานการณ วตถและความคดเหน โดยมลกษณะทคงทแนนอน ซงเปนผลมาจากการเรยนร และมรปแบบการตอบสนองอยางเดยวกน๑๒ แมร เอล กด (Mary L. Good) ไดใหความหมายของความคดเหน (Opinion) ไวหลายความหมาย ไดแก ๑) ความหมายทวไป หมายถง ความเชอ ความคดเหน ขอพจารณา ความรสก หรอ ทศนะทยงไมไดรบการพสจนอยางแนนอน และยงขาดน าหนกทางเหตผลหรอการวเคราะห หรอกลาวกวาง ๆ ไดวามความเปนไปไดมากกวาความร ๒) ความหมายเฉพาะ หมายถง การพจารณาหรอการวนจฉยอยางมแบบแผนจากแหลงขอมล หรอบคคลทเชอถอได ๓) ความคดเหนสาธารณะ (Public Opinion) หมายถง การพจารณาหรอขอวนจฉยรวม ๆ ของกลมคนในสงคมทเกยวของกบความเชอ หรอขอเทจจรง๑๓ จากการศกษาเอกสารทเกยวของ ผวจยสรปไดวา ความคดเหน หมายถง การแสดงออกทางดานความรสก หรอความเชอตอสงใดสงหนง หรอเหตการณใดเหตการณหนง ดวยการพดหรอการเขยน โดยมอารมณ ประสบการณ และสภาพแวดลอมในขณะนน เปนพนฐานของการแสดงออก ซงอาจจะถกตองหรอไมกได แลวแตละบคคลจะแสดงความคดเหนออกมา รวมทงอาจจะไดรบการยอมรบหรอปฏเสธจากคนอนกได ความคดเหนนอาจจะ

๑๑Anonymus, Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, 10th ed., (Merriam-Webster incorporated : Mussachusetts, 1996), pp. 12-15.

๑๒Luthans Freeman, Ogranization Behavioral, 7th ed., (Singapore : McGraw-Hill, 1995), p. 609.

๑๓Mary L. Good, Integrating the Individual and the Organization, (New York : Wiley, 2006), p. 17.

๑๓

เปลยนแปลงไปไดตามกาลเวลา แตทส าคญความคดเหนตอสงใดสงหนงอนเปนผลสบ ผสมผสานกบหลกการและเหตผลอนไดพจารณาอยางถถวนรอบคอบ และประกอบดวยสตปญญาทจะคดสงใดสงหนงอยางถกตองสมควรจะน าพาซงความคดเหนทดงามได

๒.๑.๒ แนวคดเกยวกบความคดเหน

จากการศกษาทบทวนเอกสารและวรรณกรรมแนวคดเกยวกบความคดเหน ปรากฏวา มผใหแนวความคดเกยวกบความคดเหนไวหลายทาน ดงน จตรจ านง สภาพ ไดกลาวถง ความส าคญของความคดเหนวา ความคดเหน มอทธพลครอบง าและมบทบาทก าหนดวถชวตและสงคมของมนษยเปนอยางมาก สามารถน าชวต สงคม หรอมนษยชาตทงหมดไปสความเจรญงอกงามหลดพน หรอน าไปสความเสอม ความพนาศกได ดงจะมองเหนในชวตของบคคล ทฐ (ความเหน) เปนตวชกจง และก าหนดวถชวตทงในดานรบเขา และดานแสดงออกกลาวคอ จะมองเหนโลกและชวตเปนอยางไร และจะปฏบตตอโลกและชวตนนอยางไร เรมตงแตการแปลความหมายของประสบการณทรบเขามาใหมอยางไร จะตคาจะตดสนวนจฉยอยาง จะหนไปหาหรอเลอกรบสงใด สวนใด ในแงใด จะเหนดวยหรอไม จะอยฝายใด และชกน าแนวความคด การพด การกระท า ทจะสนองตอบได แสดงปฏกรยาออกไปเองวาจะเอาอยางไร พดหรอท าอยางไรกบบคคล สงของ สภาพแวดลอม หรอสถานการณนนๆ พรอมทงสรางเหตผลประกอบส าหรบการทจะพดจะท าเชนนน๑๔ กมลรตน หลาสวงษ ไดใหแนวความคดเกยวกบความคดเหนไววา ความคดเหนเปนเพยงการแสดงออกทเกดจากความรสกภายในตาง ๆ ซงความรสกภายในนนอาจเปนเพยงเจตคตหรอความเชอหรอความนยม หรอถาจะกลาวในลกษณะของพฤตกรรมในแงของจตวทยากกลาวไดวาเจตคต ความเชอ ความนยมเปนพฤตกรรมภายในทไมมผใดสงเกตหรอทราบได นอกจากตวของเขาผนน แตความคดเหนพฤตกรรมภายนอกทผอนสามารถสงเกตหรอทราบไดอยางชดเจนดงนนคนทมเจตคตหรอความเชอหรอคานยมอยางหนง แตถาเขาไมแสดงความคดเหนออกมากจะไมมผใดทราบไดเลยวาเขามเจตคตหรอความเชอหรอคานยมเชนใด๑๕ นพมาศ ธรเวคน ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววา ความคดเหนนนถกจดวาเปนสวนทมนษยไดแสดงออกมาโดยการพดหรอการเขยน มนษยนนจะพดจากใจจรง พด

๑๔จตรจ านง สภาพ, ทฤษฏธรซาวด, (กรงเทพมหานคร : ศนยการพมพพลชย, ๒๕๔๔), หนา ๒๓๙.

๑๕กมลรตน หลาสวงษ, จตวทยาสงคม, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, ๒๕๒๗), หนา ๑๗๔-๑๗๕.

๑๔

ตามสงคมหรอพดเพอเอาใจผฟงกตาม แตเมอพดหรอเขยนออกไปแลวกท าใหเกดผลได คนสวนใหญมกจะถอวาสงทมนษยแสดงออกมานนเปนสงทสะทอนถงความในใจ๑๖ สชา จนทรเอม และสรางค จนทรเอม ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววา ความคดเหนเปนสวนหนงของทศนคต เราไมสามารถแยกความคดเหนและทศนคตออกจากกนได เพราะความคดเหนมลกษณะคลายทศนคต แตความคดเหนแตกตางจากทศนคตตรงททศนคตนน เปนความพรอมทางจตใจทมตอสงใดสงหนงทอาจแสดงออกมาไดทงค าพดและการกระท า ทศนคตไมเหมอนกบความคดเหนตรงทไมใชสงเราทจะแสดงออกมาอยางเปดเผยหรอตอบสนองอยางตรง ๆ และลกษณะของความคดเหนไมลกซงเหมอนทศนคต๑๗ สพตรา สภาพ ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววา ความคดเหนเปนการแสดงออกของบคคลหรอกลมคนทมตอสงใดสงหนง โดยเฉพาะการพดหรอการเขยน ซงในการแสดงออกนจะตองอาศยพนความร ประสบการณ และพฤตกรรมระหวางบคคล กอนทจะมการตดสนใจแสดงออก ซงการแสดงออกนอาจไดรบการยอมรบหรอปฏเสธจากผอนกได๑๘ อทย หรญโต ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววา ความคดเหนของคนมหลายระดบ คอ อยางผวเผนกม อยางลกซงกม ส าหรบความคดเหนทเปนทศนคตนน เปนความคดเหนอยางลกซงและตดตวไปเปนเวลานาน เปนความคดเหนทว ๆ ไป ไมเฉพาะอยางและมอยเปนเวลาอนสน เรยกวา ความคดเหน เปนความคดเหนประเภทหนงทไมตงอยบนรากฐานของพยานหลกฐานทเพยงพอแกการพสจน มความรแหงอารมณนอยและเกดขนไดงายแตกสลายตวเรว๑๙ เฟรด เอม.พร. แมน (Feld M.P. man) ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววา การส ารวจความคดเหน เปนการศกษา ความรสกของบคคล กลมคนทมตอสงใดสงหนง แตละคนจะแสดงความเชอและความรสกใด ๆ ออกมาโดยการพด การเขยน เปนตน การส ารวจความ

๑๖นพมาศ ธรเวคน, จตวทยาสงคม, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย-ธรรมศาสตร, ๒๕๓๙), หนา ๙๙. ๑๗สชา จนทรเอม และสรางค จนทรเอม, จตวทยาสงคม, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๒๐), หนา ๑๐๔.

๑๘สพตรา สภาพ, สงคมวทยา, พมพครงท ๒๒, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๕), หนา ๑๓๒.

๑๙อทย หรญโต, สงคมวทยาประยกต, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๙), หนา ๘๐-๘๑.

๑๕

คดเหนจะเปนประโยชนตอการวางนโยบายตาง ๆ การเปลยนแปลงนโยบาย หรอการเปลยนแปลงระบบงาน รวมทงในการฝกหดท างานดวย เพราะวาจะท าใหการด าเนนงานตาง ๆ เปนไปดวยความเรยบรอย และเปนไปตามความพอใจของผรวมงาน๒๐ ฮนลฟด อ (Hurlock E.) ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววา ความคดเหนเปนการแสดงออกดานความรสกสงหนงสงใด เปนความรสกเชอถอทไมไดอยบนความแนนอนหรอความจรง แตขนอยกบจตใจบคคลจะแสดงออกโดยมขออาง หรอการแสดงเหตผลสนบสนน หรอปกปองความคดเหนนน ความคดเหนบางอยางเปนผลของการแปลความหมายของขอเทจจรง ขนอยกบคณสมบตเฉพาะตวของแตละคน เชน พนความร ประสบการณในการท างาน สภาพแวดลอม และมอารมณเปนสวนประกอบทส าคญ การแสดงความคดเหนอาจจะไดรบการยอมรบ หรอปฏเสธจากคนอน ๆ กได๒๑ นเนวตว เจมส ซ (Nunally Jum C.) ไดใหแนวคดเกยวกบความคดเหนไววาทงความคดเหนและทศนคตเปนเรองของการแสดงออกของแตละบคคลตอประชาธปไตยทวไป ตอขนบธรรมเนยมประเพณ และการแสดงออกทางความคดเหนในรปทเกยวกบตวเขา และไดกลาวตอไปอกวา ค าวา ความคดเหนนน จะใชในเรองเกยวกบการลงความคดเหน (Judgment) และความร (Knowledge) ในขณะททศนคตนนมกใชกนมากในเรองทเกยวกบความรสก (Feeling) และความชอบพอ (Preference) ทายทสดเขาไดสรปวา เรามกใชค าวาความคดเหนมากกวาทศนคต๒๒ จตรจ านง สภาพ ไดกลาวไววา ลกษณะของความคดทด ความคดทดจนถง ขนเกดปญญา ประกอบดวยปจจยส าคญ คอ การใชความคดถกวธ การรจกคด การคดเปน การคดทมระบบระเบยบ กลาวโดยรวมๆ กคอ หมายถง การรจกมอง รจกพจารณาสงหลาย ตามทสงนนๆ มนเปนของมน คดหาเหตผล คนหาตนตอหรอตนเคา สบสาวใหตลอดสาย และแยกแยะสงนนๆ หรอปญหานน ออกใหเหนตามสภาวะและตามความสมพนธสบทอดแหงเหตปจจยโดยไมเอาตณหา อปาทานของตนเขาไปเกยวของ๒๓

๒๐Fled M.P. man, Psychology in the Industrial Environment, (London : Butterworth and Co., Ltd., 1971), p.3.

๒๑Hurlock E., Adolescent Development, (New York : McGraw-Hill Book, 1995), pp. 145-148.

๒๒Nunally Jum C., Test and Measurements Assessment and Prediction, (New York : McGraw Hill Book Co., Inc., 1950), p.285. ๒๓จตรจ านง สภาพ, ทฤษฏธรซาวด, หนา ๑๗๘.

๑๖

เบส จอหน (Best, J.W) ไดกลาวไววา ในการทผใดจะแสดงความคดเหนออกมานนวธการทจะใชโดยทวไป คอ วธการตอบแบบสมภาษณและแบบสอบถามไดเสนอแนะวา วธทงายทสด ทจะบอกถงความคดเหนคอ การแสดงออกใหเหนรอยละของค าตอบในแตละขอความ เพราะจะท าใหเหนวาความคดเหนจะออกมาในลกษณะใด และจะไดท าตามขอคดเหนเหลานน๒๔ วเชยร เกตสงค ไดกลาวถงหลกการวดความคดเหนวา การใชแบบสอบถามส าหรบวดความคดเหนจะตองระบใหผตอบ ตอบวาเหนดวยหรอไมเหนดวย กบขอความทก าหนดให แบบสอบถามประเภทนนยมสรางตามแนวคดของลเคอรท ซงแบงน าหนกความคดเหนเปน ๕ ระดบ ไดแก เหนดวยอยางยง เหนดวยมาก เหนดวย ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง สวนการใหคะแนนขนอยกบใจความวาจะเปนปฏฐาน (Positive) หรอนเสธ (Nagative) นอกจากน ในการศกษาเกยวกบความคดเหนนน สงทมอทธพลทท าใหความคดเหนแตกตางกนประกอบดวย ๑. การอบรมของครอบครว อทธพลของครอบครวมมากกวาปจจยอนๆ เพราะครอบครวเปนสถาบนสงคมแหงแรกของบคคล ๒. กลมและสงคมทเกยวของ บคคลเมออยในกลมใดหรอสงคมใดกจะมความคดเหนทางเดยวกนและสงคมนนๆ กลมเปนสวนผลกดนใหบคคลมการเรยนร ๓. วฒนธรรม ประเพณ บคคลเมอไดรบอทธพลจากวฒนธรรมและประเพณยอมปฏบตไปตามวฒนธรรมและประเพณนนๆ และมกจะมความคดเหนตอวฒนธรรมและประเพณของตนไปในทางทด ๔. การศกษา ระดบการศกษามอทธพลมากตอการแสดงความคดเหนเพราะเปนการจดประสบการณใหกบบคล ๕. สอมวลชนไดแก หนงสอพมพ วทย โทรทศน เปนตน สงเหลานมอทธพลมากตอการเปลยนแปลงความคดเหนของบคคล เพราะจะเปนสอในการสรางความคดเหนดานบวกและดานลบได๒๕

๒๔Best, J.W., Reseach in Education, (Englewood Cliffs,New Jersy : Prentice Hall Inc, 1977), P 169. ๒๕วเชยร เกตสงค, หลกการสรางและวเคราะหเครองมอทใชในการวจย, (กรงเทพมหานคร : ศรวฒนาอนเตอรพรน, ๒๕๒๔), หนา ๙๔-๙๗.

๑๗

จากการศกษาทบทวนเอกสารขางตน ผวจยสรปไดวา ความคดเหน เปนการแสดงออกมาซงการตดสนใจจากการประเมนคาหรอทศนะเกยวกบเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะซงในการแสดงออกมานจะตองอาศยพนความร ประสบการณ และพฤตกรรมระหวางบคคล เปนเครองชวยในการพจารณาและประเมนคา กอนทมการตดสนใจแสดงออก ซงการแสดงออกความคดเหนนอาจจะเปนในทางเหนดวยหรอไมกได ในบางสภาพการณความคดเหนอาจจะอยในลกษณะเหนดวยมากหรอเหนดวยนอย ความคดเหนไมถาวรและมการเปลยนแปลงไดโดยงายและความคดเหนยอมไดรบอทธพลจากทศนคต และหลกการวดความคดเหนนนสามารถทจะวดออกมาไดโดยใชแบบสอบถาม ซง มทงแบบเหนดวยหรอไมเหนดวยกบแบบขอความทก าหนดใหโดยนยมสรางตามแนวคดของลเคอรท ซงแบงน าหนกความคดเหนเปน ๕ ระดบ ไดแก เหนดวยอยางยง เหนดวยมาก เหนดวย ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง

๒.๒ แนวคด และทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการ

๒.๒.๑ ความหมายเกยวกบการบรหารจดการ

การบรหาร (Administration) เปนเรองทมความส าคญอยางยงตอการด าเนนงานขององคการ เพราะเปนเครองมอส าคญทจะชใหเหนความส าเรจ หรอความลมเหลว ความมประสทธภาพหรอความไรประสทธภาพของหนวยงาน การบรหารเปนเครองบงชใหทราบถงความเจรญกาวหนาของสงคม ความกาวหนาของวทยาการตาง ๆ การบรหารเปนมรรคทส าคญจะน าไปสความกาวหนา การบรหารเปนลกษณะการท างานรวมกนของกลมบคคลในองคการซงมการวนจฉยสงการ นกบรหารจะตองค านงถงปจจยสงแวดลอมตาง ๆ การวนจฉยสงการเปนเครองแสดงใหทราบถงความสามารถของนกบรหาร และความเจรญเตบโตของการบรหารชวตประจ าวนของมนษยไมวาในครอบครวหรอองคการใดยอมเกยวของกบการบรหารอยเสมอดงนน การบรหารจงเปนเรองทนาสนใจและจ าเปนตอการทจะด ารงชวตของมนษยในสงคม มนกบรหาร นกวชาการ ผทรงความร ทรงคณวฒ และนกการศกษามากมายหลายทานไดใหความหมายของการบรหารไวหลายทศนะ ซงพอสรปไดดงน พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาววา การบรหาร หมายถง การท างานใหส าเรจโดยอาศยคนอน (Getting things done through other people) เมอวาตามค านยามน การบรหารพระพทธศาสนาเรมมอนเปนรปธรรมสองเดอนนบจากวนทพระพทธเจาตรสร นนคอในวนอาสาฬหบชา เมอพระพทธเจาทรงแสดงพระธรรมเทศนาเปนครงแรกแกพระปญจวคคย ซงท าใหเกดพระสงฆรตนะขน เมอมพระสงฆรตนะเปนสมาชกใหมเกดขนในพระพทธศาสนาอยางน พระพทธเจากตองบรหารคณะสงฆ และวธการทพระพทธเจาทรงใชในการบรหารกจการคณะสงฆ ซงด ารงสบตอมาจนถงปจจบนเปนเวลากวา ๒,๕๐๐ ปเปนขอมลให

๑๘

เราไดศกษาเรองพทธวธบรหาร นอกจากนยงมพทธพจนทเกยวเนองกบการบรหารกระจายอย ในพระไตรปฎก การศกษาพทธพจนเหลานนกจะท าใหทราบถงพทธวธบรหาร๒๖ พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล) ไดกลาววา การบรหาร หมายถง การปก ครอง (Government) การดแลรกษาหมคณะและการด าเนนงานหรอจดการงาน (Management) กจกรรมตางๆ ของหมคณะ หรอองคการตางๆ ใหไดบรรลผลส าเรจลลวงตามนโยบาย (Policy)และวตถประสงค (Purpose/Objective) ขององคการนนๆดวยดมประสทธภาพ (Efficiency) และการบรหารหมคณะ คอ การปกครองดแล ตลอดทงแนะน าสงสอน อบรม พระภกษสามเณรและคฤหสถ ทมอยหรอพ านกอาศยอยในวดใหประพฤตอยในพระธรรมวนย และตามกฎหมายของบานเมอง กฎขอบงคบ ระเบยบ ค าสง และการประกาศของมหาเถรสมาคม ๑๙ มลลกา ตนสอน ไดใหความหมายของการบรหาร (Administration) วาหมายถงการก าหนดแนวทาง หรอนโยบาย การสงการ การอ านวยการ การสนบสนน และการตรวจสอบ ใหผปฏบตสามารถด าเนนงานใหไดตามเปาหมายทตองการ๒๗ จนทราน สงวนนาม ไดสรปวา การบรหารเปนทงศาสตรและศลป เปนสาขาวชาทมการจดระเบยบอยางมระบบ คอมหลกการ กฎเกณฑ และทฤษฎ ทพงเชอถอได อนเกดจากการคนควาเชงวทยาศาสตร เพอประโยชนในการบรหารงานโดยลกษณะเชนนการบรหารจงเปน ศาสตร (Science) ซงเปนศาสตรทางสงคม ทอยกลมเดยวกบวชาจตวทยา สงคมวทยา และรฐศาสตร แตถาพจารณาการบรหารในลกษณะของการปฏบตทตองอาศยความร ความสามารถ ประสบการณ และทกษะของผบรหารแตละคนทจะท างานใหบรรลเปาหมาย ซงเปนการประยกตเอาความร หลกการและทฤษฎไปปรบใชในการปฏบตงานเพอใหเหมาะสมกบสถานการณ และสงแวดลอมแลว การบรหารกจะมลกษณะเปนศลป (Arts)๒๘

๒๖พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต), พทธวธบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหา

จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๔.

๒๗พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล), การบรหารวด, พมพครงท ๘, (นครปฐม : เพชรเกษมการพมพ, ๒๕๔๘), หนา ๒๖. ๒๘จนทราน สงวนนาม, เอกสารประกอบการสอนบรรยายหลกสตรผบรหารสถานศกษาระดบสง. (ม.ท.ป, ๒๕๓๖ ), หนา ๔.

๑๙

สธ สทธสมบรณ และสมาน รงสโยกฤษฎ ไดใหความหมายของการบรหาร หมายถง การด าเนนงานใหบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทก าหนดไวโดยอาศยปจจยตาง ๆ อนไดแก คน (Man) เงน (Money) วสดสงของ (Material) และวธการปฏบตงาน (Method) เปน อปกรณในการด าเนนงาน๒๙ ธงชย สนตวงษ ไดใหความหมายของการบรหารวา การบรหาร หมายถงภาระหนาทของผน าของกลม ซงจะตองจดการใหทรพยากรทงทเปนตวคน และวตถสามารถประสานเขาดวยกน เพอรวมกนท างานเปนองคกรทมประสทธภาพได และขณะเดยวกนจะตองจดการน าองคการใหสมพนธกบสภาพแวดลอมภายนอกไดอยางดทสด๓๐ ธระรตน กจจารกษ ใหความหมายของการบรหารวา การบรหาร คอ การใชศาสตรและศลปน าเอาทรพยากรการศกษา (Administration Resource) มาประกอบการตามกระบวนการบรหาร (Process of Administration) ใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ๓๑ สมยศ นาวการ ไดศกษาความหมายและแนวคดในการบรหารของนกวชาการทางรฐศาสตร ลเธอร กลค (Luther Gulick) อางถงใน สมยศ นาวการ ไดใหทศนะวา การบรหารเปน ศาสตร สาขาวชาการบรหารยอมจะใหความรทเชอถอไดกบผบรหารวาตองกระท าอะไรภายในสถานการณอยางใดอยางหนงโดยเฉพาะ และชวยใหพวกเขาคาดคะเนถงผลลพธของการกระท าของพวกเขาได๓๒ ธณจรส พนสทธ ไดอางถงความหมายของการบรหารในความคดเหนของ เทอรร(Terry) ไดกลาววา การบรหาร หมายถง การด าเนนงานตามล าดบขนอนประกอบดวยการวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การอ านวยการ (Actuating) และการควบคม (Controlling) เพอใหบรรลวตถประสงคโดยอาศยคนและทรพยากรอน๓๓

๒๙สธ สทธสมบรณ, หลกการบรหารเบองตน, (กรงเทพมหานคร : สวสดการส านกพมพ ก.พ.

, ๒๕๓๖), หนา ๑๒. ๓๐ธงชย สนตวงษ, องคการและการบรหาร, พมพครงท ๙, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๗), หนา ๒๖. ๓๑ธระรตน กจจารกษ, เอกสารค าสอนวชาการบรหารการศกษา , (เพชรบรณ: คณะ ครศาสตรสถาบนราชภฎ, ๒๕๔๒), หนา ๑๑. ๓๒สมยศ นาวการ, การบรหาร, (กรงเทพมหานคร : บรรณกจ, ๒๕๔๔), หนา ๑๘.

๓๓ธนจรส พนสทธ, การจดการองคการและการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : สหธรรมก, ๒๕๔๑), หนา ๒๐.

๒๐

ธรวฒ บญยโสภณ และวระพงษ เฉลมจระรตน ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง การบรหารหรอการจดการ คอ กระบวนการอยางหนงภายในองคการซงมล าดบการท างานเปนขนตอน มกลมบคคลเปนกลไกส าคญในการบรหารงาน มเงนทน เครองจกร และวสดครภณฑตาง ๆ เปนองคประกอบดวย๓๔ พะยอม วงศสารศร ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง กระบวนการทผจดการใชศลปะและกลยทธตาง ๆ ด าเนนกจการตามขนตอนตาง ๆ โดยอาศยความรวมแรงรวมใจของสมาชกในองคการ การตระหนกถง ความสามารถ ความถนด ความตองการและความมงหวงดานความเจรญกาวหนาในการปฏบตงานของสมาชกในองคการควบคไปดวยองคการจงจะสมฤทธผลตามเปาหมายทก าหนดไว๓๕ สมพงษ เกษมสน ไดกลาวโดยสรปไววา การบรหาร หมายถง การใชศาสตรและศลปน าเอาทรพยากรบรหาร มาประกอบเปนกระบวนการบรหาร ใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ ซงท าใหมองเหนลกษณะของการบรหารไดดงน การบรหารยอมมวตถประสงค การบรหารอาศยปจจยบคคลเปนส าคญ การบรหารตองใชทรพยากรการบรหารเปนองคประกอบพนฐาน การบรหารมลกษณะการด าเนนการทเปนกระบวนการ การบรหารเปนการด าเนนงานรวมกนของกลมคน การบรหารอาศยความรวมมอรวมใจของบคคลและของกลมคน และการบรหารมลกษณะเปนการรวมมอด าเนนการอยางมเหตผล๓๖ สมาน รงสโยกฤษฎ ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง การด าเนนงานใหบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทก าหนดไว โดยอาศยปจจยตาง ๆ ไดแก เงน วสดสงของ และวธปฏบตงานเปนอปกรณในการด าเนนงาน๓๗ สมพนธ ภไพบลย ไดใหความหมายไววา การบรหาร หมายถง ศลปะในการใชบคคลอนรวมกบปจจยในการจดการ เพอใหกจกรรมด าเนนไปไดตามวตถประสงค และสนองตอบความคาดหวงจดโอกาสใหบคคลเหลานนมความเจรญกาวหนาในหนาทการงาน๓๘

๓๔ธรวฒ บญยโสภณ และวระพงษ เฉลมจระรตน, องคการและการจดการ, (กรงเทพมหานคร : อกษรปรทรรศน, ๒๕๓๔), หนา ๑๒. ๓๕พะยอม วงศสารศร, องคการและการจดการ, (กรงเทพมหานคร : พรานนกการพมพ, ๒๕๔๒), หนา ๓๖. ๓๖สมพงษ เกษมสน, การบรหาร, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพไพบลย ส าราญภต, ๒๕๑๔), หนา ๓.

๓๗สมาน รงสโยกฤษฎ, การบรหาร, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๗), หนา ๑. ๓๘สมพนธ ภไพบลย, องคการและการจดการ, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : พทกษ

อกษร, ๒๕๔๒), หนา ๑๖.

๒๑

สรภพ เหลาลาภะ ไดใหความหมายเกยวกบการบรหารไว ๒ นย คอ ๑) ค าวา บรหาร มาจากภาษาบาลวา ปรหาร มาจากศพทวา ปร แปลวา รอบ และ หร ธาตในความน าไป ดงนน ค าวา บรหาร จงแปลวา น าไปโดยรอบ อกส านวนหนง ค าวา บรหาร แปลวา ออมหน , หลกหน, หลบหน ดงในประโยคภาษาบาลวา “ปญห ปรหรต สมตโถ” แปลวา ผสามารถเพอการ ออมหน หลกหน หลบซงปญหา หรอแปลวา ผสามารถบรหารปญหา และน าปญหาไปโดยรอบ หรอก าจดปญหาใหหมดสนไป ๒) ค าวา บรหาร แปลมาจากภาษาองกฤษ วา Administer และ Administration แปลความหมายคอ การปกครอง ด าเนนการ อ านวยการ จดการ จดให วาง สงเสรม และบ ารง๓๙ สมคด บางโม ไดสรปวา การบรหารหรอการจดการ หมายถง ศลปะ ในการใชคน เงน วสดอปกรณขององคการและนอกองคการ เพอใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ๔๐ ประดษฐ บอดจน ได ใหความหมายของการบรหารไววา กระบวนการทประกอบดวย การวางแผน การจดองคกร การด าเนนงานและการควบคม เพอใชใหกจกรรมใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพโดยอาศยคนและทรพยากร๔๑ เฮอรเบรท เอ ไซมอน (Herbert A. Simon) กลาววาการบรหารหมายถง ศลปะในการท าใหสงตาง ๆ ไดรบการกระท าจนเปนผลส าเรจ โดยทผบรหารมกไมไดเปนผปฏบต แตผบรหารเปนผใชศลปะท าใหผปฏบตไดท างานจนส าเรจ ตามจดมงหมายทผบรหารตดสนใจเลอก๔๒ จาการศกษาทบทวนเอกสาร ผศกษาวจยสรปไดวา การบรหาร หมายถง การใชศาสตรและศลปน าเอาทรพยากรบรหาร มาประกอบเปนกระบวนการบรหาร ใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ โดยอาศยปจจยหลก คอ เงน บคคล วสดสงของ วธการปฏบตงานและคณธรรมในการบรหารจดการ เพอใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายอยางดมประสทธภาพและประสทธผล สรางความเจรญมนคงกบองคกรในทก ๆ ดาน และการบรหารเปนเครองบงชใหทราบถงความเจรญกาวหนา การบรหารเปนลกษณะการท างานรวมกน

๓๙สรภพ เหลาลาภะ, พทธศาสตรการเมอง, (กรงเทพมหานคร : สหธรรมก, ๒๕๔๕), หนา ๑๔๐.

๔๐สมคด บางโม, การบรหาร, (กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๕), หนา ๖๑.

๔๑ประดษฐ บอดจน, กระบวนการบรหารงานของคณะกรรมการการอาชวศกษาจงหวดกลมภาคเหนอ, วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยนเรศวร, ๒๕๓๘), หนา ๑๓.

๔๒เฮอรเบรท เอ ไซมอน (Herbert A. Simon) อางถงในเตมศกด ทองอนทร ผศ.ดร., ความรเบองตนทางการบรหารรฐกจ, (กรงเทพมหานคร: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗), หนา ๓.

๒๒

ของกลมบคคลในองคการ มลกษณะการวนจฉยสงการ นกบรหารจะตองค านงถงปจจยสงแวดลอมตาง ๆ เพราะการวนจฉยสงการเปนเครองแสดงใหทราบถงความสามารถของนกบรหารและการเจรญเตบโตของการบรหาร ชวตประจ าวนของมนษยไมวาในครอบครวองคการใดยอมเกยวของกบการบรหารอยเสมอ ดงนน การบรหารจงเปนเรองทนาสนใจ และจ าเปนตอการทจะด ารงชวตของบคคลในสงคม

๒.๒.๒ แนวคดเกยวกบการบรหารจดการ

การบรหารโดยทว ๆ ไป จะมลกษณะเปนกระบวนวธ หรอเปนการก าหนดขนตอนในการปฏบตงาน หรอเปนล าดบรายการในการบรหาร ซงในการบรหารนน จะตองมล าดบรายการกอนหลงวาจะตองท าสงใดกอนและตอ ๆ ไปจะท าอะไร ซงจดวาเปนหลกเกณฑวธการทางวทยาศาสตร (Scientific Management) กระบวนการบรหารจะก าหนดขอบเขต และหนาทตามขนตอนตาง ๆ ไวอยางชดเจน ในงานการบรหารนน มนกปราชญ นกวชาการ และนกบรหารทงในประเทศและตางประเทศตลอดจนนกการศกษา ไดใหแนวคดเกยวกบกระบวนการบรหาร ไวดงน พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) กลาวถง การบรหารเปนวธการท าใหงานส าเรจโดยอาศยผอน (Getting things done through other people) และกลาววาหนาทของผบรหารเปนกรอบในการพจารณาของผบรหารใหส าเรจ ม ๕ ประการ ตามค ายอภาษาองกฤษวา “POSDC” ดงน คอ๔๓ ๑. P คอ Planning หมายถง การวางแผน เปนการก าหนดแนวทางการด าเนนงานเพอความส าเรจทจะตามมาในอนาคต ผบรหารทดตองมวสยทศนทกวางไกล เพอก าหนดทศทางขององคกร ๒. O คอ Organizing หมายถง คอ การจดองคกร เปนการก าหนดโครงสรางความ สมพนธของสมาชกและสายบงคบบญชาภายในองคกร มการแบงงานกนท าและการกระจายอ านาจ ๓. S คอ Staffing หมายถง งานบคลากร เปนการสรรหาบคลากรใหม การพฒนา บคลากรและการใชคนใหเหมาะสมกบงาน ๔. D คอ Directing หมายถง การอ านวยการ เปนการสอสารเพอใหเกดการด าเนนการตามแผน ผบรหารตองมมนษยสมพนธทดและตองมภาวะผน า

๔๓พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตตโต), พทธวธในการบรหาร, พมพครงท ๔.

(กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๓ - ๕.

๒๓

๕. C คอ Controlling หมายถง การก ากบดแล เปนการควบคมคณภาพของการปฏบตงานภายในองคกร รวมทงกระบวนการแกปญหาภายในองคกร สมาคมผบรหารการศกษาแหงสหรฐอเมรกา (American Association of School Administration) อางถงในธระรตน กจจารกษ เสนอแนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารไว ๕ ประการ คอ๔๔

๑. การวางแผน (Planning) หมายถง การวางแผนหรอโครงการส าหรบการปฏบต งานในอนาคตใหตรงเปาหมายทตองการ โดยก าหนดงานทจะท าวธการ และวตถประสงคของงานนน ๆ ไวลวงหนา ๒. การแสวงหา และก าหนดตวบคคลและอปกรณ (Allocation) หมายถง การแสวงหาก าหนดตวบคคล และวสดทกชนดทจ าเปนในการปฏบตงานตามแผน เพอใหงานนนส าเรจลลวงไปไดดวยด มประสทธภาพและประสทธผล ๓. การเสรมก าลงบ ารง (Stimulation) หมายถง การบ ารงขวญ กระตน และสงเสรมใหบคลากรปฏบตงานอยางมประสทธภาพ เพอใหผลงานดทงปรมาณและคณภาพ ๔. การประสานงาน (Co – ordination) หมายถง การจดใหผแทนของหนวยงานยอยทกหนวยงานพบปะปรกษาหารอกนเพอใหมโอกาสแสดงความคดเหนหรอทราบเรองการปฏบตงานของผอน และเพอใหงานสมพนธไมขดแยงกน โดยยดเปาหมายขององคการเปนหลก ๕. การประเมนผลงาน (Evaluation) หมายถง การตรวจสอบการปฏบตงานทกระยะใหทราบผลการปฏบตงาน และปญหาทเกดขน เพอหาแนวทางแกไขทกระยะและประเมนผล ขนสดทายเพอทราบผลการปฏบตงาน และปญหาทเกดขน เพอหาแนวทางแกไขทกระยะและประเมนผลขนสดทาย เพอเปรยบเทยบผลงานกบผลงานทควรจะไดตามเปาหมายทตงไวตงแตตนเพอวางแผนใหมส าหรบการปฏบตงานในอนาคต เดน ชะเนตยง ไดกลาวถงแนวคดเกยวกบการบรหารไววา การบรหารมลกษณะเปนทงศาสตรและศลปะ กลาวคอ การบรหารจดเปนศาสตรสาขาหนง ซงเปนทยอมรบกนทวไป เพราะมองคประกอบของความร (knowledge) มหลกเกณฑ (principle) และทฤษฎ (theory) ทเกดจากการศกษาคนควาเชงวทยาศาสตร เปนศาสตรทางสงคมซงอยกลมเดยวกนกบวชาจตวทยา สงคมวทยา และรฐศาสตร สวนในทางปฏบตนนจะขนอยกบความสามารถ ประสบการณ และทกษะของผบรหารแตละคนทจะน าความร หลกการและทฤษฎไปปรบหรอ

๔๔ธระรตน กจจารกษ, เอกสารค าสอนวชาการบรหารการศกษา , (บณฑตวทยาลย : คณะครศาสตร สถาบนราชภฏเพชรบรณ, ๒๕๔๒), หนา ๖๗.

๒๔

ประยกตใชใหเหมาะสมกบสถานการณและสงแวดลอมได ซงเปนเรองศลปะ ดงนน นกบรหารทเกงตองมศาสตรและศลปะ๔๕ ทองหลอ เดชไทย ไดกลาวถง การบรหารเปนการจดการอยางมระเบยบแบบแผนเกยวกบการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด และท าใหงานด าเนนไปอยางราบรน บรรลวตถประสงคทก าหนดไวดวยความรวมมอของกลมบคคล และยงเสนอวา “การบรหาร” และ “การจดการ” นนบางครงอาจใหแทนกนไดเนองจากเปนกจกรรมทหวงผลขนสดทายอยางเดยวกน คอ ความส าเรจของงาน “การบรหาร” ใชมากในการบรหารรฐกจ สวน “การจดการ” ใช มากในทางธรกจ หรออาจกลาววา “การบรหาร” มงเนนทการก าหนดนโยบายและการวางแผน สวน “การจดการ” เปนการน าเอานโยบายและแผนไปด าเนนใหบรรลวตถประสงคตามทก าหนดไว๔๖ สมคด บางโม ไดอธบายองคประกอบของการบรหารทส าคญ และมความจ าเปนตอองคการ ดงน ๑. วตถประสงคทแนนอน กลาวคอ จะตองรวา จะด าเนนการไปท าไม เพออะไร และตองการอะไรจากการด าเนนการ เชน ตองมวตถประสงคในการใหบรการ หรอในการผลตตองรวาจะผลตเพอใคร ตองการผลตอบแทนเชนใด ถาหาไมมเปาหมายหรอวตถประสงคแลวกไมมประโยชนทจะบรหารการด าเนนงานตาง ๆ จะไมมผลส าเรจ เพราะไมมเปาหมายก าหนดไวแนนอน ๒. ทรพยากรในการบรหาร ไดแก วตถและเครองใชเพอประกอบการด าเนนงานรวมไปถงความสามารถในการจดการ ทรพยากรในการบรหาร ไดแก ๔Ms คอ มนษย (Man) เงน (Money) วสดอปกรณ (Material) และความสามารถในการจดการ (Management) หรอ ๖Ms ทมเครองจกร (Machine)และตลาด (Market) เพมเขามาซงในปจจบนมความจ าเปนมากขน ๓. มการประสานงานระหวางกน หรอเรยกไดวามปฏกรยาระหวางกน กลาวคอ เปาหมายและวตถประสงครวมทงทรพยากรในการบรหารทง ๔ Ms หรอ ๖ Ms ดงกลาว จะตองมความสมพนธซงกนและเกดปฏกรยาระหวางกน หรอกลาวไดวาจะตองมระบบของการท างานรวมกนและทเกดขนจรง ๆ ดวย การน าปจจยทงหลายเบองตนมาไวรวมกนแลวไมเกดปฏกรยาระหวางกน ไมเกดความสมพนธ ระหวางกน การบรหารกจะไมเกดขน

๔๕เดน ชะเนตยง, การบรหารงานบคคล, (กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท., ๒๕๓๓), หนา ๕๒.

๔๖ทองหลอ เดชไทย, หนวยท ๑ แนวคดเกยวกบการบรหารสาธารณสข, (นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๓๕), หนา ๕.

๒๕

๔. ประสทธภาพ และประสทธผล ในการบรหารงานนนสงทวดผลส าเรจของงานวา บรรล เปาหมายของวตถประสงคขององคการกคอ ประสทธผลขององคการ หมายถงความสามารถขององคการ ในอนทจะบรหารงานใหบรรลวตถประสงคขององคการในการใชทรพยากรขององคการทมอยระยะสน โดยเปรยบเทยบกบปจจยน าเขาและคาใชจายกบปจจยน าออกและรายไดขององคการ๔๗ สมยศ นาวการ ไดใหความหมายของการบรหารเชงกลยทธ หมายถง การตดสนใจและการบรหารทมผลกระทบตอผลการด าเนนงานระยะยาว ขององคการประกอบดวยการก าหนดกลยทธ และการควบคมกลยทธ จะมงตรวจสอบ ประเมนโอกาสและอปสรรคภายในสภาพแวดลอมภายนอก และมงตรวจสอบประเมนจดออนและจดแขง อปสรรคภายใน สภาพแวดลอมภายในบรษท๔๘ สมยศ นาวการ ไดกลาวถงแนวคดการบรหารไววา การบรหารงานไมวาจะเปนรปแบบผน าโครงสรางระบบราชการและหนาทของผบรหารในองคการแหงหนงสามารถน ามาประยกตไปใชกบองคการ เรยกวา วธดทสด (one best way) อยางไรกตามผบรหารในแตละองคการจะเผชญกบสถานการณเฉพาะทมเอกลกษณของตวเอง ไมมหลกสากลใดทสามารถใชไดกบทกปญหาผบรหารตองศกษาการบรหาร โดยมประสบการณจากกรณศกษา (case study) จ านวนมาก และวเคราะหวาวธการใดทสามารถใชในสถานการณใหม ๆ๔๙ สพณ เกชาคปต ไดกล าวถ ง การบรหารแบบมส วนร วม (Participation Management) เปนแนวทางการบรหาร ทเปดโอกาสใหพนกงานเขามามสวนรวมในการคด การวางแผน และการตดสนใจในงานตาง ๆ ทเขามสวนรบผดชอบอย การมสวนรวมในกจกรรมขององคการท าใหพนกงานเกดความรสกเปนเจาของ มสวนไดสวนเสยกบการด าเนนงานตาง ๆ ขององคกรใด ทใชนโยบายการบรหารแบบนเปนการแสดงใหพนกงานไดรวาฝายบรหารเหนความส าคญของพนกงาน ทมตอความส าเรจขององคการ ท าใหเกดความรสกทด มความภมใจ และรบผดชอบตองานอยางเตมทซงเปนการจงใจในการท างานทดวธหนง๕๐

๔๗สมคด บางโม, การบรหาร, หนา ๖๒-๖๓.

๔๘สมยศ นาวการ, การบรหารเชงกลยทธ, (กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙), หนา ๑๒.

๔๙สมยศ นาวการ, การบรหารตามสถานการณ, (กรงเทพมหานคร : บรรณกจ, ๒๕๔๕), หนา ๔๙. ๕๐สพณ เกชาคปต, การจดการปฏบตงาน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลย-ธรรมศาสตร, ๒๕๔๔), หนา ๙๒-๙๓.

๒๖

คณาจารยภาควชาบรหารรฐกจ มหาวทยาลยรามค าแหง ไดกลาวถงแนวคดของ ฟาโย (Henry Fayol) นกวชาการเหมองแรชาวฝรงเศส ผเปนตนก าเนดในการเสนอองคประกอบมลฐานของการบรหารแบบกระบวนการ ๕ ประการ ทเรยกวา POCCC ไวดงน๕๑ ๑. การวางแผน (Planning) หมายถง การสรางทางเลอกหรอแนวทางด าเนนการไวลวงหนา เพอใชในการตดสนใจในอนาคต ๒. การจดองคการ (Organizing) หมายถง การก าหนดโครงสรางหนวยงานและระบหนาทโดยการผสมผสานระหวางวตถ คน และเงน ๓. การบงคบบญชา (Commanding) หมายถง การท าใหเกดการด าเนนงานตามทไดมการก าหนดไว ซงการบงคบบญชาทดนนจะตองมการตดตอสอสาร ๒ ทาง กลาวคอ การยอมใหผใตบงคบบญชาสามารถแสดงความคดเหนได ๔. การประสานงาน (Coordinating) หมายถง การรวมความพยายามของผปฏบตงานและชวยสนบสนนใหเกดการตดตอสอสารระหวางกน เพอใหการท างานส าเรจ ๕. การควบคม (Controlling) การตดตามการด าเนนงานใหบรรลตามวตถประสงค เสนาะ ตเยาว ไดกลาวถงหลกส าคญของการบรหาร ๕ ลกษณะ๕๒ คอ ๑. การบรหารเปนการท างานกบคนและโดยอาศยคน หมายความวา การบรหารเปนกระบวนการทางสงคม คอ อาศยกลมคนทรวมกนท างานเพอบรรลเปาหมายขององคการ ผบรหารจะตองรบผดชอบใหส าเรจโดยอาศยความรวมมอของบคคลอน มฉะนนจะท างานไมส าเรจ สาระส าคญของการบรหารในขอนแสดงใหเหนวา ผบรหารทประสบความส าเรจจะตองมสงตาง ๆ เหลาน คอ มความสมพนธระหวางบคคลทด มความเปนผน าและสามารท างานเปนทมได มความสามารในการปรบเปลยนใหเขากบสภาพแวดลอมไดหากมการเปลยนแปลงในสถานการณ และมความสามารถท าใหงานบรรลเปาหมายได ๒. การบรหารท าใหงานบรรลเปาหมายขององคการ เปาหมายหรอวตถประสงคขององคการตองอาศยความรวมมอกนของคนทกคนจงจะท าใหส าเรจลงได เปาหมายเปนสงทท าใหผบรหารจะตองท าใหบรรลไดนนจะตองมลกษณะส าคญ ๓ ประการ คอ เปาหมายตองสงแลวสามารถท าใหส าเรจ เปาหมายสงเกนไปกท าใหส าเรจไมได เปาหมายต าไปกไมทาทายไมมคณคา ประการทสอง การจะไปถงเปาหมายจะตองมระบบงานทดมแผนงานทมประสทธภาพ ประการสดทาย จะตองระบเวลาทจะท าใหบรรลเปาหมายนน

๕๑คณาจารยภาควชาบรหารรฐกจ, สรปเนอหาวชาทฤษฎองคการ, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๙), หนา ๙ . ๕๒เสนาะ ตเยาว, หลกการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๔), หนา ๑-๒.

๒๗

๓. การบรหารเปนการสมดลระหวางประสทธผลและประสทธภาพ ค าวา ประสทธผล หมายความวา ท างานบรรลผลส าเรจตามทก าหนด สวนค าวา ประสทธภาพ หมายความวา ท างานโดยใชทรพยากรอยางประหยดหรอเสยคาใชจายต าสด การท างานใหส าเรจอยางเดยวไมพอแตจะตองค านงถงคาใชจายทประหยดอกดวย การท าใหไดทงสองอยางคอ งานบรรลผลตามทตองการและการใชทรพยากรต าสดจงเปนความสมดลระหวางประสทธผลและประสทธภาพ ๔. การบรหารเปนการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดใหเกดประโยชนสงสด เปนทรกนโดยทวไปวาเราอาศยในโลกทมทรพยากรจ ากดการใชทรพยากรตาง ๆ จงตองตระหนก ๒ ขอใหญ ๆ คอ เมอใชทรพยากรใดไปแลวทรพยากรนนจะหมดสนไปไมสามารถกลบคนมาใหมได และจะตองเลอกใชทรพยากรใหเหมาะสมอยาใหเกดสนเปลองโดยเปลาประโยชน ดงนนการบรหารกบเศรษฐศาสตรจงมความสมพนธอยางใกลชด เศรษฐศาสตร จงเปนการศกษาถงเรองการกระจายการใชทรพยากรทมอยจ ากดอยางไร สวนผบรหารในองคการจะตองผลตสนคาและบรหารใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ๕. การบรหารจะตองเผชญกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป ผบรหารทประสบความส าเรจจะตองสามารถคาดคะเนเปลยนแปลงทเกดขนอยางถกตอง และสามารถปรบตวเองใหเขากบการเปลยนแปลงนน จากการศกษาทบทวนเอกสาร ผศกษาวจยสรปไดวา แนวคดเกยวกบการบรหารจดการนน จะครอบคลมถงหนาทในการบรหาร อนประกอบดวย การวางแผน การจดองคการ การสงการหรอการมอบหมายงาน การประสานงาน การรายงาน และการงบประมาณ นอกจากนองคประกอบทส าคญของการบรหาร จะประกอบดวย วตถประสงคทแนนอน ทรพยากรในการบรหาร มความประสานระหวางกน และ ประสทธภาพ ประสทธผลในการบรหารงาน ซงแนวคดเหลานจะครอบคลมไปถง การบรหารแบบมสวนรวม และการบรหารเชงกลยทธ

๒.๒.๓ ทฤษฎเกยวกบการบรหารจดการ

ในสมยครงพทธกาล พระพทธเจาทรงเปลยนแนวความคดเกยวกบมนษยและจดมงหมายของมนษยจากแนวเดม ซงเปนความคดตามหลกศาสนาพราหมณและลทธอน ๆ พระพทธองคทรงสอนวา การยดมนในตวตน (อตตา) ท าใหเกดความทกขขนในสงคม ท าใหคนเราคดถงตวเองมากกวาสงคม สวนการละตวตน จะท าใหคนเรามความส านกตอสงคมไดมากขน การละตวตนจะตองอาศยการจดระบบสงคมเสยใหม แตการเสนอใหเปลยนแปลงสงคมยอมตดขดทผปกครองซงรกษาอ านาจของตนเนองจากตนมฐานะทดอยแลว ดงนนจงไดเสนอ

๒๘

หลกการบรหารทางพระพทธศาสนา ทถอวาเปนตนแบบของการบรหารทมาตงแตสมยพทธกาล๕๓ ดงน ๑. ในการบญญตพระวนย มการบญญตพระวนยเพอใชปกครองสงฆ หรอใชเปนหลกปฏบตของพระภกษ แตพระวนยนนเปนพทธบญญตทงหมด หาใชสงฆหรอผแทนสงฆเปนผบญญต อยางทรฐสภาเปนผบญญตกฎหมายในระบอบประชาธปไตยไม จดประสงคในการบญญตพระวนยกเพอใหสงฆอยรวมกนดวยด พนจากมลทนและกเลสตาง ๆ ท าใหประชาชนเกดความเลอมใสและเปนเครองสงเสรมการปฏบตธรรม ดงขอความวา ดกรภกษทงหลาย เพราะเหตนนแล เราจกบญญตสกขาบทแกภกษทงหลาย อาศย อ านาจประโยชน ๑๐ ประการ คอ เพอความดแหงสงฆ ๑ เพอความส าราญแหงสงฆ ๑ เพอขมผ เกอยาก๑ เพออยส าราญแหงภกษผมศลเปนทรก๑ เพอปองกนอาสวะอนจกบงเกดในปจจบน ๑ เพอก าจดอาสวะอนจกบงเกดในอนาคต ๑ เพอความเลอมใสของชมชนทยงไมเลอมใส ๑ เพอความเลอมใสยงของชมชนทเลอมใสแลว ๑ เพอความตงมนแหงพระสทธรรม ๑ เพอถอตามพระวนย ๑๕๔ ๒. ในดานการบรหารพระวนยในสมย เมอยงมพระสาวกไมมากนกพระพทธองคทรงบรหารพระศาสนาดวยพระองคเอง โดยมพระสาวกทส าคญ เชน พระสารบตร และพระมหาโมคคลลานะ ชวยแบงเบาภาระบางตามความจ าเปน ตอมาเมอมพระสาวกเพมขน และมผขอเขาอปสมบทในพทธศาสนามากขน กไดทรงอนญาตใหพระสาวกใหอปสมบทแกผเขามาขอบวชได โดยใหผขอบวชเปลงวาจาถงพระรตนตรยเปนสรณะ ครนตอมาเมอภกษเพมขนอกพระองคทรงมอบความเปนใหญใหแกสงฆในการท ากจกรรมทงปวงของพทธศาสนาเชนการ ใหบรรพชาอปสมบท การกรานกฐน การก าหนดเขตสมา การระงบอธกรณ เปนตน ซงเทากบมอบใหสงฆเปนผบรหารงานพระศาสนาตามระเบยบทไดทรงก าหนดไวนนเอง สวนการบรหาร คณะสงฆในรปองคกร เชน มหาเถรสมาคมนนไมบญญตในพระวนย แตกไมไดขดพระวนย เปนตน ๓. ดานอธกรณของสงฆ สถาบนตลาการทางพระพทธศาสนามลกษณะบางอยางคลายกบสถาบนตลาการทางอาณาจกร มกฎหรอระเบยบทสงคมวางไวเปนบรรทดฐานแหงการกระท าของบคคลในสงคม ปองกนไมใหมการกระท าหรอความประพฤตทเปนปฏปกษตอความสงบสขของสงคม ฝายอาณาจกมกฎหมายเปนหลกในการปกครอง สวนฝายพทธจกรมวนยเปนหลก ทงฝายอาณาจกร และพทธจกรมกระบวนการพจารณาคดหรออธกรณ และมวธลงโทษ

๕๓ปรชา ช างขวญยน , ความคดทางการเมองในพระไตรปฎก , พมพคร งท ๒ , (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๔๒-๔๓.

๕๔อง.ทก.(ไทย) ๒๐/๔๓๖/๑๐๙.

๒๙

ตามโทษานโทษ แตลกษณะการลงโทษตามพระวนยกบโทษของกฎหมายบานเมองมขอแตกตางกนมาก ความผดทรายแรงบางอยางของบรรพชต เชน ความผดทางเพศ ส าหรบฝายอาณาจกรอาจไมถอวาผด เปนตน และจากการศกษาตรวจสอบเอกสารปรากฏวา มผใหทฤษฎเกยวกบการบรหาร ไวหลายทาน ดงน พงษศกด ปญจพรผล กลาวถง กระบวนการการบรหารควรประกอบดวย ๑๐ ประการ คอ ๑. การวางแผน (Planning) หมายถง การก าหนดงานหรอวธการปฏบตงานไวเปนการลวงหนา โดยเกยวกบการคาดการณ (Forecasting) การก าหนดวตถประสงค (Set Objective) การพฒนากลวธ (Develop strategies) ในการวางแผน ซงตองค านงถงนโยบาย(Policy) เพอใหแผนงานทก าหนดขนไวมความสอดคลองตองกนในการด าเนนงาน ๒. การจดการ (Organizing) หมายถง การพฒนาระบบการท างานเพอใหงานตางๆ สามารถด าเนนไปโดยมการประสานงานกนอยางด ๓. การจดคนเขาท างาน (Staffing) หมายถง การจดหาบคคลเขาปฏบตงานใหเหมาะสมตามต าแหนงหนาททรบผดชอบ ๔. การตดสนใจ (Decision) หมายถง ความสามารถของผบรหารในการทจะตดสนใจ แยกแยะและวเคราะหออกมาใหไดวาในการท างานจะตองมการตดสนใจในเรองใดบาง ๕. การสงการ (Directing) หมายถง การศกษาวธการวนจฉยสงการ รวมทงการควบคมงานและนเทศงาน ตลอดจนศลปะในการบรหารงานทจะท าใหการท างานประจ าวนของเจาหนาททกคนเปนไปดวยด ๖. การควบคม (Controlling) หมายถง การรวมมอประสานงาน เพอการด าเนนการเปนไปดวยด และราบรน ศกษาหลกเกณฑและวธการทจะท าการประสานงานดขน และด าเนนการแกไขเมอเกดปญหาขน ๗. การรวมมอประสานงาน (Coordinating) หมายถง การประสานงานใหผปฏบตงานทกฝายมความเขาใจในงาน เขามารวมท างานกนอยางพรอมเพรยงกน ขอตกลงท ส าคญยงของการประสานงาน คอ ความรวมมอ ซงเปนเรองของ “จตใจ” ๘. การสอขอความ (Communicating) หมายถง การผานขาวสารขอมลและความเขาใจ เพอทจะใหผใตบงคบบญชาหรอบคคลอนเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทตองการ ๙. การรายงานผล (Reporting) หมายถง การรายงานผลการปฏบตของหนวยงานใหแก ผบรหารและสมาชกของหนวยงานไดทราบความเคลอนไหวของการด าเนนงาน ตลอดจนการประชาสมพนธ (Public Relation) แจงใหประชาชนทราบ ซงโดยทวไปการายงาน จะหมายถง วธการของสถาบนหนวยงานทเกยวของกบการใหขอมลแกผสนใจมาตดตอสอบถาม

๓๐

ผบงคบบญชา/ผรวมงาน ความส าคญของการรายงานนนจะตองตงอยบนรากฐานของความเปนจรง ๑๐. การงบประมาณ (Budgeting) หมายถง การงบประมาณ โดยศกษาใหทราบถงระบบและกรรมวธในการบรหารเกยวกบงบประมาณ และการเงนตลอดจนการใชงบประมาณในการควบคมงาน๕๕ วโรจน สารรตนะ ไดกลาวถงกระบวนการบรหาร ควรประกอบดวย ๔ ประการ คอ ๑. การวางแผน หมายถง หนาททางการบรหารในการก าหนดจดหมายและการตดสนใจ เลอกวธการทดทสดทจะใหบรรลจดหมายนน ๒. การจดองคการ หมายถง ก าหนดอ านาจหนาทและต าแหนงตาง ๆ อยางชดเจน ๓. การน า หมายถง ความพยายามท าใหมอทธพลตอผอน เพอใหการปฏบตงานบรรลจดมงหมายขององคการ ไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผล ๔. การควบคม หมายถง การมงเนนทจะกอใหเกดความมนใจวาสมาชกในองคการไดประพฤตปฏบตในทศทางทจะท าใหบรรลผลตามมาตรฐานหรอจดหมาย มงเนนใหเกดพฤตกรรมทพงประสงคและลดพฤตกรรมทไมพงประสงคลง๕๖ กลลกส เอล. และ เออรวส เจ. (Gulick L. and Urwick J.) ไดกลาววา กระบวน การบรหารนนตองประกอบดวย ขนตอนทส าคญหรอทเรยกกนยอ ๆ วา “POSDCORB Model” ซงอธบายตามความหมายไดดงน ๑. การวางแผน (P=Planning) หมายถง การจดวางโครงการและแผนปฏบตงานไวลวงหนาวาจะตองท าอะไรบางและท าอยางไร ๒. การจดการองคการ (O=Organizing) หมายถง การจดหนวยงาน ก าหนดโครงสรางของหนวยงาน การจดสายงานต าแหนงตาง ๆ ก าหนดอ านาจหนาทใหชดเจน ๓. การจดหาบคคล (S=Staffing) หมายถง การจดหาบคคล เปนการบรหารงานทางดานบคคล อนไดแก การจดอตราก าลง การสรรหา การพฒนาบคลากร การสรางบรรยากาศการท างานทด การประเมนผลการท างาน และการใหพนจากงาน ๔. การอ านวย (D=Directing) หมายถง การตดสนใจ การวนจฉยสงการหนวยงาน ใหเกดความรวมมอเพอด าเนนไปสเปาหมายเดยวกน

๕๕พงษศกด ปญจพรผล, องคการและการจดการ, (กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฎนครปฐม, ๒๕๔๒), หนา ๖๔-๗๒. ๕๖ว โรจน สารรตนะ , การบรหาร หลกการ ทฤษฎ และประเดนทางการศกษา , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพทพยวสทธ, ๒๕๔๒), หนา ๑๑.

๓๑

๕. การประสานงาน (Co=Coordinating) หมายถง การประสานงานกจการดานตางๆ ของหนวยงาน ใหเกดความรวมมอเพอด าเนนไปสเปาหมายเดยวกน ๖. การรายงาน (R=Reporting) หมายถง การรายงานผลการปฏบตของหนวยงานใหแกผบรหารและสมาชกของหนวยงานไดทราบความเคลอนไหวของการด าเนนงานวากาวหนาเพยงใด ๗. การงบประมาณ (B=Budgeting) หมายถง การงบประมาณ การจดท างบประมาณบญชการใชจายเงน การควบคมและการตรวจสอบดานการเงน๕๗ วลเลยม ควชว (William Ouchi) ไดกลาวทฤษฎของการบรหาร คอ ทฤษฎ Z โดยหลงจากการศกษาการบรหารของธรกจญปน และสหรฐอเมรกา และไดท าการป ระสมประสานกน โดยมแนวคดดานการบรหาร ดงน ๑. การจางงานระยะยาว ๒. การตดสนใจเปนเอกฉนท ๓. ความรบผดชอบเฉพาะบคคล ๔. การประเมนผลและการเลอนต าแหนงแบบคอยเปนคอยไป ๕. การควบคมในตวเองไมเปนทางการโดยมการวดผลอยางชดเจนและเปนทางการ ๖. เสนทางอาชพแบบเชยวชาญเฉพาะดานในระดบปานกลาง ๗. มความเกยวของในลกษณะครอบครว๕๘ จากการศกษาทบทวนเอกสารสรปไดวา ทฤษฎเกยวกบการบรหารนนมหลากหลายทฤษฏและมหลกการทคลายกนและมทศทางเดยวกนคอใหงานบรรลวตถประสงคอยางสงสด และการทผบรหารองคกรตาง ๆ จะน าทฤษฎเหลานนมาใชนนตองศกษาอยางจรงจงถงความเหมาะสมและค านงถงประโยชนสงสดทองคกรจะไดรบ ตลอดจนวเคราะหถงปจจยตางๆ ทงทางดานวฒนธรรมองคกร และทรพยากรทมอย แลวน ามาปรบประยกตใชจนเกดเปนระบบการบรหารทดมคณภาพ กจะสรางความเจรญรงเรองใหแกองคกรนนได

๕๗Gulick L. and Urwick J., Papers on the Science of Administration, (New York :

Institute of Public Administration, 1973), pp.18-19. ๕๘William Ouchi, Organization and Management , (Eaglewood Cliffs : Prentice Hill, 1971), p.283.

๓๒

๒.๓ หลกธรรมส าหรบการบรหารจดการ

การบรหารจะมประสทธภาพมากนอยเพยงใด สวนหนงนนกขนอยกบคณธรรมและจรยธรรมของผบรหารในการบรหารองคการเพอใหเกดประสทธภาพ และประสทธผลมากทสด ดงนน มผใหแนวคดเกยวกบหลกธรรมส าหรบการบรหารองคการไว ดงน

ผบรหารตองมคณสมบตส าคญ ๒ ประการดงกลาวมานานแลวคอ อตตหตสมบต หมายถงความเพยบพรอมดวยคณสมบตสวนตวทเหมาะกบการเปนผน า และปรหตตปฏบต หมายถงความมน าใจในการปฏบตงานเพอสวนรวมและองคการของคน

พระพทธเจาทรงเพยบพรอมดวยอตตหตสมบตและปรหตตปฏบต จงสามารถใชภาวะผน าบรหารกจการพระพทธศาสนาใหส าเรจลลวงไปดวยด อตตหตสมบตทส าคญในการบรหารของพระพทธเจากคอ ความสามารถในการสอสารกบคนทวไป ในการสอสารเพอการบรหารแตละครงพระพทธเจาใชหลก ๔ ส.๕๙ ซงมค าอธบายเปนประยกตเขากบการบรหารดงตอไปน ๑. สนทสสนา (แจมแจง) หมายถง อธบายขนตอนของการด าเนนงานไดอยางชดเจนแจมแจงชวยใหสมาชกปฏบตตามไดงาย ๒. สมาทปนา (จงใจ) หมายถง อธบายใหเขาใจและเหนชอบกบวสยทศนจนเกดศรทธาและความรสกวาตองฝนใหไกลและไปใหถง ๓. สมตเตชนา (แกลวกลา) หมายถงปลกใจใหเกดความเชอมนในตนเองและมความกระตอรอรนในการด าเนนการไปสเปาหมาย ๔. สมปหงสนา (ราเรง) หมายถง สรางบรรยากาศในการท างานรวมกนแบบกลยาณมตรซงจะสงเสรมใหสมาชกมความสขในการงาน

ความสามารถในการจงใจคนของพระพทธเจา ตรงกบพระสมญญาวา คถาคต หมายถง คนทพดอยางไรแลวท าอยางนน๖๐ พระพทธเจาทรงมภาวะผน าสงมากเพราะทรงสอนใหร (ยถาวาท) ท าใหด (ตถาการ) และอยใหเหน (ยถาวาท ตถาการ) ยงไปกวานน การสงการแตละครงของพระพทธเจาเปนทยอมรบไดงายเพราะไมทราบใชวธเผดจการ แตทรงใชวธการแสดงธรรมเปนโดยดงทพระพทธเจาทรงจ าแนกแรงจงใจในการท าความด ซงเรยกวา อธปไตย ๓ ประการ๖๑ ดงน

๕๙ท.ส. (ไทย) ๙/๑๙๘/๑๖๐.

๖๐ท.ม. (ไทย) ๑๐/๒๑๑/๒๕๔.

๖๑อง.ตก. (ไทย) ๒๐/๔๗๙/๑๘๗.

๓๓

๑. อตตาธปไตย การท าความดเพราะยดผลประโยชนหรอความพอใจของตนเปนทตง ๒. โลกาธปไตย การท าความดเพราะตองการใหชาวโลกยกยอง บนทก ยดทศนะหรอคะแนนนยมจากคนอนเปนทตง ๓. ธรรมาธปไตย การท าความดเพอความด ท าหนาทเพอหนาท นนคอยดธรรม คอหนาทเปนส าคญ

แมพระพทธเจาจะประกาศวา พระองคเปนธรรมราชา แตกไมทรงใชอ านาจเบดเสรจโดยล าพงพระองคเองตามแบบราชาธปไตย ในสมยนนพระพทธเจาทรงกระจายอ านาจในการบรหารใหกบคณะสงฆดงกลาวมาแลว ทงนเพราะแรงจงใจในการบรหารของพระพทธเจาผหมดกเลสแลว ยอมไมใชเพอความยงใหญสวนพระองค การบรหารของพระพทธเจาจงไมใชอตตาธปไตย นอกจากน พระพทธเจากไมไดทรงบรหารกจการพระศาสนาไปตามค านนทา และ

สรรเสรญของชาวโลก การบรหารของพระองคจงไมใชโลกาธปไตย พทธวธบรหารเปนธรรมาธปไตย เพราะพระพทธเจาทรงยดธรรมคอ หลกการสรางประโยชนสขเพอสวนรวมเปนส าคญ ดงทพระพทธเจาตรสถงหลกการบรหารของพระองคไววา “พระตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจาเปนผทรงธรรม เปนธรรมราขา ทรงอาศยธรรม สกการะธรรม เคารพธรรม ย าเกรงธรรม มธรรมเปนธง มธรรมเปนตรา เปนธรรมาธปไตย ทรงจดการรกษาปองกนและคมครองทเปนธรรม”๖๒

เพราะเหตทพระพทธเจาทรงยดหลกธรรมาธปไตยนเอง จงไมมการตงใครเปนศาสดาสบตอจากพระพทธองค กอนทพระพทธเจาจะเสดจดบขนธปรนพพาน พระอานนททลถามวา จะทรงตงใครเปนศาสดาสบตอจากพระองค ทงนเพราะทรงประสงคจะใหคณะสงฆปกครองกนเองโดยยดพระธรรมวนยเปนหลกในการปกครองดงทพระพทธเจาตรสวา “ธรรมและวนยทเราแสดงแลวบญญตแลวจะเปนศาสดาของพวกเธอเมอเราลวงลบไปแลว”๖๓

ภายหลงจากพระพทธเจาปรนพพานแลวในนาน พระมหากสสปะไดปฏบตตามพทธพจนโดยเรยกประชมพระอรหนต ๕๐๐ รปเพอสงคายนาพระธรรมวนยใหเปนหมวดหมส าหรบใชเปนหลกอางองในการบรหารกจการพระศาสนา นบตงแตนนมาการบรหารกจการพระศาสนากยดหลกธรรมวนยในพระไตรปฎกเปนหลก โดยมคณะสงฆเปนองคการบรการสงสดสบตอจนทกวนน

๖๒อง.ตก. (ไทย) ๒๐/๔๕๐/๑๓๗.

๖๓ท.ม. (ไทย) ๑๐/๑๗๗/๑๔๐.

๓๔

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวถง คณธรรมทนกบรหารพงม คอ อปรหานยธรรม ๗๖๔ ของกษตรยวชช หรอ วชชอปรหานยธรรม ๗ ธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม เปนไปเพอความเจรญฝายเดยว ส าหรบหมชนหรอผบรหารบานเมอง ๑. หมนประชมกนเนองนตย ๒. พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม พรอมเพรยงกนท ากจทพงท า ขอนแปลอกอยางหนงวา : พรอมเพรยงกนลกขนปองกนบานเมอง พรอมเพรยงกนท ากจทงหลาย ๓. ไมบญญตสงทมไดบญญตไว (อนขดตอหลกการเดม) ไมลมลางสงทบญญตไว (ตามหลกการเดม) ถอปฏบตมนตามวชชธรรม (หลกการ) ตามทวางไวเดม ๔. ทานเหลาใดเปนผใหญในชนชาววชช เคารพนบถอทานเหลานน เหนถอยค าของทานวาเปนสงอนควรรบฟง ๕. บรรดากลสตรกลกมารทงหลาย ใหอยดโดยมถกขมเหง หรอฉดคราขนใจ ๖. เคารพสกการะบชาเจดย (ปชนยสถานและปชนยวตถ ตลอดถงอนสาวรยตางๆ) ของวชช (ประจ าชาต) ทงหลาย ทงภายในและภายนอก ไมปลอยใหธรรมกพลทเคยใหเคยท าแกเจดยเหลานนเสอมทรามไป ๗. จดใหความอารกขา คมครอง ปองกน อนชอบธรรม แกพระอรหนตทงหลาย (ในทนกนความกวาง หมายถงบรรพชตผด ารงธรรมเปนหลกใจของประชาชนทวไป) ตงใจวาขอพระอรหนตทงหลายทยงมไดมา พงมาสแวนแควน ทมาแลวพงอยในแวนแควนโดยผาสก อปรหานยธรรม ๗ ประการน พระพทธเจาตรสแสดงแกเจาวชชทงหลายผปกครองรฐโดยระบอบสามคคธรรม ซงรฐคอรยอมรบวา เมอชาววชชยงปฏบตตามหลกธรรมน จะเอาชนะดวยการรบไมได นอกจากจะใชการเกลยกลอมหรอยแยกใหแตกสามคค๖๕ พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจต โต) ไดกลาวถ ง นกบรหารแบบธรรมาธปไตยควรยดหลกธรรมในการบรหารทเรยกวา พละ ๔ ประการ คอ๖๖ ๑. ปญญาพละ ก าลงความรหรอความฉลาด ๒. วรยพละ ก าลงแหงความเพยร ๓. อนวชชพละ ก าลงการงานทไมมโทษหรอความสจรต ๔. สงคหพละ ก าลงการสงเคราะห หรอมนษยสมพนธ

๖๔อง.สตตก. (ไทย) ๒๓/๑๐/๑๘.

๖๕พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, พมพครงท ๑๒, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๒๑๑-๒๑๒. ๖๖อง.นวก. (ไทย) ๒๓/๕/๗๙๒.

๓๕

พละหรอก าลงแหงคณธรรมทง ๔ ประการน ชวยท าใหนกบรหารปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพ กลาวคอ นกบรหารจะสามารถวางแผน จดองคการ แตงตงบคลากร อ านวยการ และควบคมไดดตองมความฉลาด ขยน สจรต และมนษยสมพนธ ยงเขามคณธรรมทง ๔ ขอน เพมมากขนเทาใดกยงท างานไดมประสทธภาพมากขนเทานน ในทางตรงกนขามถาใครคนใด ขาดคณธรรมทง ๔ ประการ แมเพยงบางขอ เขากเปนนกบรหารทดไมได๖๗ พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต) ไดสรปพทธวธการบรหารไววา พทธวธการบรหารยดหลกธรรมาธปไตยเปนส าคญดวยเหตผลทวา ผบรหารเองกตองประพฤตธรรม และใชหลกธรรมเปนหลกในการบรหาร พทธวธบรหารจงไมเปนทงเปนอตตาธปไตยและโลกาธปไตยผบหารทเปนอตตาธปไตยกมกจะค านงถงผลประโยชนสวนตนหรอความพอใจของตนเองเปนทตงโดยยดคตวาถกตองคอถกใจขาพเจา ผบรหารประเภทนมกลงทายดวยการเปนเผดจการ สวนผบรหารทเปนโลกาธปไตยกพยายามเอาใจทกคนเพอใหตนเองอยในต าแหนงตอไปได เขาพยายามท าใหถกใจทกคนซงกเปนเรองทเปนไปไมได ผบรหารประเภทนกมกหนปญหา เมอมปญหาขดแยงเกดขนภายในองคกรกพยายามลอยตวหนปญหา ผบรหารทดตองเปนธรรมาธปไตย เขายดถอคตวาถกตองไมจ าเปนตองถกใจขาพเจาหรอตองถกใจทกคน เขากลาตดสนใจลงมอท าในสงทถกตองชอบธรรมโดยไมพยายาม ลอยตวหนปญหา เขาถอคตวาอ านาจหนาทมาพรอมกบความรบผดชอบ เขายอมเสยสละประโยชนสขสวนตนประโยชนสขทยงใหญกวานนคอประโยชนสขสวนรวม ดงพทธพจนทวา “ถาเหนวาจะไดประโยชนสขทยงใหญเพราะสละประโยชนสขเลกนอย บคคลควรสละประโยชนสขเลกนอย บคคลควรสละประโยชนสขเลกนอยเพอเหนแกประโยชนสขทยงใหญ”๖๘ พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล) กลาวถงหลกธรรมาภบาลสรปไดวา การปกครองการบรหารแบบบรณาการของหวหนาฝายบรหารขององคกรตาง ๆ ไมวาจะเปนองคกรของทางราชการ ในสวนกลางองคกรปกครองสวนทองถนกด องคกรรฐวสาหกจ และองคกรธรกจเอกขนกด องคกรทางศาสนา และองคกรสาธารณะอนๆกด ทจะใหบงเกดผลส าเรจดวยด มประสทธภาพสง ชอวา การบรหารการปกครองทด (Good Governance ) นน ประมวลรวมยอลงใน “หลกธรรมาภบาลตามแนวความคดปรชญาเชงพทธ” ๔ ประการเหลาน คอ๖๙

๖๗พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต), พทธวธบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๔๔-๔๕.

๖๘พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต), พทธวธบรหาร, หนา ๙.

๖๙พระราชญาณว สฐ (เสรมชย ชยมงคโล) , หลกธรรมาภบาลและประมขศลป ,(กรงเทพมหานคร : ชยมงคลพรนตง, ๒๕๔๘), หนา ๑๑๔-๑๑๙.

๓๖

๑. หลกความถกตอง (accuracy/valid) การบรหารการปกครองทดตองเปนไปดวยความถกตองตามกฎหมายบานเมอง ๑

ถกตองตามหลกวชาการ ๑ ถกตองตามความตองการ และ/หรอไดรบความพงพอใจของประชาชนทเกยวของทกฝาย ๑ และถกตองตามหลกศลธรรม ๑ ๑.๑ ถกตองตามกฎหมายของบานเมอง รวมความถงระเบยบ กฎขอบงคบขององคกรทออกตามกฎหมายของบานเมองดวย ๑.๒ ถกตองตามหลกวชาการ หมายถง หลกวชาการทไดศกษาวเคราะหขอมลอนจ าเปนทเชอถอไดทถกตองทตรงประเดน และสมบรณพอ ประมวลวางเปนหลกปฏบต หรอเปนทฤษฏขนตามวธการทางวทยาศาสตรไวดแลว ๑.๓ ถกตองตามนโยบาย และสมฤทธผลตามวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร ๑.๔ ถกตองตามความตองการ หรอความพงพอใจ ของผบงคบบญชา ของผปฏบตงานทกระดบ และถกตองตามความตองการ หรอความพงพอใจ ของประชาชนโดยสวนรวม ๑.๕ ถกตองตามหลกศลธรรม ในฐานะทประเทศไทย บานเมองพทธ ประชากรสวนใหญรอยละ ๙๕ เปนพทธศาสนกชน และพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา ยอมบงเกดผลด แกผปฏบตตามในกาลทกเมอ การบรหารงานทด คอ ทถกตองตามหลกศลธรรม จงชวยใหการบรหารทกองคกรไดผลดมประสทธภาพสง ศล เปนขอหาม ผบรหาร และผปฏบตงานทกระดบพงมศลอยางนอยศล ๕ เบญจศล ไดแก ไมเจตนาฆาสตว ๑ ไมเจตนาลกฉอ คดโกง หรอคอรปชน ๑ ไมเจตนาประพฤตผดในกาม ๑ ไมเจตนาโกหกหลอกลวง ๑ และไมเสพตดมนเมาใหโทษ เปนทตงแหงความประมาท ๑

ธรรม เปนขอปฏบต อยางนอยเบญจธรรม คอ คณธรรมของคนด ๕ ประการ ไดแก ความมเมตตา กรณา เหนอกเหนใจกน ไมคดประหตประหารกน ๑ การใหปน การเสยสละกาย สตปญญา เวลา และก าลงทรพย เพออนเคราะหสงเคราะหผอน ๑ มความสนโดษในคครองของตน มความส ารวมในโอวาท ๑ มความซอสตย ๑ ความจรงใจ ๑ และมสตสมปชญญะ รผดชอบ ชว ด รบาปบญ คณ โทษ รทางเจรญ ทางเสอมแหงชวตทเปนจรง ๑เปนตน ๑.๖ ถกตองตามหลกธรรม ทเปนอปกระทส าคญ คอ การบรหารการปกครอง พระราชอาณาจกรของพระมหากษตรยาธราชเจา แตปางกอน ทใชไดผลด มประสทธภาพ ตลอดมาแตโบราณกาล จนถงปจจบนน อนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ผทรงคณประเสรฐของไทยเรา กไดทรงถอเปนหลกปฏบตพระองคตลอดมา คอ หลกทศพธราชธรรม ๑๐ ไดแก ๑.๖.๑ ทาน ใหปนชวยประชา คอ บ าเพญตนเปนผให โดยมงปกครองหรอท างานเพอใหเขาได มใชเพอจะเอาจากเขา เอาใจใสอ านวยบรการ จดสรรความสงเคราะห

๓๗

อนเคราะห ใหประชาราษฎรไดรบประโยชนสข ความสะดวกปลอดภย ตลอดจนใหความชวยเหลอแกผเดอดรอนประสบทกขและใหความสนบสนนแกคนท าความด ๑.๖.๒. ศล รกษาความสจรต คอ ประพฤตดงาม ส ารวมกายและวจทวารประกอบแตการสจรต รกษากตตคณ ประพฤตใหควรเปนตวอยาง และเปนทเคารพนบถอของประชาราษฎร มใหมขอทผใดจะดแคลน ๑.๖.๓. ปรจจาคะ คอ บ าเพญกจดวยเสยสละ คอ สามารถเสยสละความสขส าราญ เปนตน ตลอดจนชวตของตนได เพอประโยชนสขชองประชาชนและความสงบเรยบรอยของบานเมอง ๑.๖.๔. อาชชวะ ปฏบตภาระโดยซอตรง คอ ซอตรงทางสตยไรมารยา ปฏบตภารกจโดยสจรต มความจรงใจ ไมหลอกลวงประชาชน ๑.๖.๕. มททวะ ทรงความออนโยนเขาถงคน คอ มอธยาศย ไมเยอหยง หยาบคายกระดางถอองค มความงามสงาเกดแตทวงทกรยาสภาพนมนวลละมนละไม ควรไดความรกภกด แตมขาดย าเกรง ๑.๖.๖. ตปะ พนมวเมาดวยเผากเลส คอ แผดเผากเลสตณหา มใหเขามาครอบง าจต ระงบยบยงขมใจได ไมหลงใหลหมกมนในความสขส าราญและการปรนเปรอ มความเปนอยสม าเสมอหรออยอยางงายๆ สามญ มงมนแตจะบ าเพญเพยรท ากจในหนาทใหบรบรณ ๑.๖.๗. อกโกธะ ถอเหตผลไมโกรธา คอ ไมเกรยวกราด ไมวนจฉยความกระท าการดวยอ านาจความโกรธ มเมตตาประจ าใจไวระงบความเคองขน วนจฉยความและกระท าการดวยจตอนสขมราบเรยบตามธรรม ๑.๖.๘. อวหงสา มอหงสาน ารมเยน คอ ไมหลงระเรงอ านาจ ไมบบคนกดข มความกรณา ไมหาเหตเบยดเบยนลงโทษอาชญาแกประชาราษฎรผใดดวยอาศยความอาฆาตเกลยดชง ๑.๖.๙. ขนต ช านะเขญดวยขนต คอ อดทนตองานทตรากตร า อดทนตอความเหนอยยาก ถงจะล าบากกายนาเหนอยหนายเพยงไร กไมทอถอยถงจะถกยวถกหยนดวยถอยค าเสยดสถากถางอยางใด กไมหมดก าลงใจ ไมยอมละทงกจกรณยทบ าเพญโดยชอบธรรม ๑.๖.๑๐. อวโรธนะ มปฏบตคลาดจากธรรม คอ ประพฤตมใหผดจากประศาสนธรรม อนถอประโยชนสขความดงามของรฐและราษฎรเปนทตงอนใดประชาราษฎรปรารถนาโดยชอบธรรม กไมขดขน การใดจะเปนไปโดยชอบธรรม เพอประโยชนของประชาชน กไมขดขวาง วางองคเปนหลกหนกแนนในธรรม คงท ไมมความเอนเอยงหวนไหว เพราะถอยค าดรายลาภสกการะหรออฏฐารมณอนฏฐารมณใดๆ สถตมนในธรรม ทงสวนยตธรรม คอ

๓๘

ความเทยงธรรม กด นตธรรม คอระเบยบแบบแผน หลกการปกครอง ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม กด ไมประพฤตใหเคลอนคลาดวบตไป๗๐

ตลอดจนหลกธรรมอนๆ ไดแก ราชสงคหวตถ จกรวรรดวตร พละ และพรหมวหารธรรม คอ เมตตา กรณา มทตา และอเบกขาพรหมวหาร เปนตน

๒. หลกความเหมาะสม (Appropriate/Proper) หมายถง ความรบรหารจดการองคกร หรอหนวยงานและปกครองดแล ผอยใต

บงคบบญชา ดวยความเหมาะสมกบเหตผล เหมาะสมกบบคคล กบชมชน กบกาลเวลา สถานทและใหเหมาะสมกบสถานการณแวดลอม เมอยามจ าเปนทใหรจกยดหยน (Fiexible) หรอประนประนอม (Compromise) โดยไมเสยหลกการ ใหการปฏบตงานส าเรจอยางไดผลดทสด ใหมสวนเสยหายนอยทสด หรอใหไมเสยหายเลย ความแขงกราว หรอแขงกระดาง ดวยมานะ ทฏฐ ชนด “ยอมหกไมยอมงอ” มใชอบายทด ทจะใหประสบผลส าเรจไดคลอดไป

ทงน พงอาศยหลกปรสธรรม ๗ ประการ ทสมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดตรสไวดแลว คอ ธมมญญตา รจกหลกวชา หรอรจกเหต ๑ อตถญญตา รจกความหมาย หรอรจกผล ๑ อตตญญตา รจกตน ๑ มตตญญตา รจกประมาณในการบรโภคใชสอยทรพย ๑ กาลญญตา รจกกาลเวลาอนควรทจะปฏบตหรอด าเนนการใหไดผลด ๑ ปรสญญตา รจกชมชน ๑ ปคคลญญตา รจกบคคล ๑ เปนตน

เปนหลกในการวางตวในวงงาน ในวงสงคมทกระดบ และในการปกครองบงคบบญชา ผอยใตบงคบบญชาไดอยางเหมาะสม

๓. หลกความบรสทธโปรงใส (Purity/Transparency) หมายถง การบรหารหารปกครอง การตดสนใจหรอการวนจฉยสงการใดๆกเปนไปไดดวยความบรสทธ ใจ คอ ดวยเจตนาบร สทธ มงตรงตอความส าเรจอยางไดผลด มประสทธภาพสงขององคกร และมงตรงตอประโยชน และความสนตสขโดยสวนรวม ของประชาชนเปนส าคญ จงเปนการบรหารทสจรต มความโปรงใส (Transparent) ตรวจสอบได

๗๐พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), ธรรมนญชวต, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา

กรมการศาสนา, ๒๕๔๑), หนา ๒๗-๒๘.

๓๙

๔. หลกความยตธรรม (Justice) หมายถง การบรหารหารจดการกจกรรม และ/หรอโครงการตางๆขององคกร อยางมประสทธภาพ (High Efficiency)กลาวคอ ใหบรรลผลส าเรจดวยด มประสทธผล (Effectiveness) และใหไดรบความพงพอใจ (Satisfaction) โดยธรรมจากชนผเกยวของทกฝายอยางสง ตอคาลงทน (Investment Costs)ไดแก ก าลงงบประมาณ ก าลงบคลากรและทรพยากร และระยะเวลาทใชในการบรหารจดการทต า คอ อยางประหยด และคมคา และหมายถงการปกครองบงคบบญชา ดแล ปฏบตตอผอยใตบงคบบญชา ดวยความเปนธรรม คอ ไมอคต ดวยความรก (ฉนทาคต) หรอ เหนแกตว เหนแกพวกพอง หมเหลา ๑ ไมอคต ดวยความโกรธ หรอเกลยดชง (โทสาคต) ๑ ไมอคต ดวยความเกรงกลว (ภยาคต) ๑ ไมอคต ดวยความหลง (โมหาคต) เพราะหเบา หรอไมรขอมล ทถกตอง เปนจรง ทเชอถอได ทตรงประเดน และทสมบรณดพอ อก ๑ หลกธรรมาภบาล ๔ ประการ น ยอมเปนหลกส าคญ ส าหรบผปกครอง ผบรหารทกระดบ สามารถใชเปนแนวทางในการปกครองบงคบบญชาดแล ผอยใตบงคบบญชา และใชในการบรหารจดการ โครงการตางๆขององคกรใหประสบความส าเรจ และใหบรรลผลด ทประสทธภาพสง ไดอยางเหมาะสม นตย สมมาพนธ ไดกลาวถงคณธรรมส าหรบผบรหารไววา นกบรหารทกประเภทตงแตระดบนานาชาต ระดบชาต ระดบทองถน ระดบองคการ หนวยงาน ครอบครว ตลอดจนถงตนเอง ควรมวนยและควรกอนใหเกดวนยในหมคณะทตนรบผดชอบในฐานะผน าดวย ในทางพระพทธศาสนาวนยส าหรบฆราวาสกคอ ศล ๕ ซงการทจะรกษาศลใหไดผลด ควรจะตองมเบญจธรรมประกอบดวย ผบรหารทดควรจะตองมวนยดงกลาว เพอทจะน าหมคณะไปสการพฒนาในระยะยาว ในการปฏบตนกบรหารนอกจากจะตองรกษาศล ๕ ใหบรสทธแลวจะตองมธรรมอน ๆ ประกอบอก เชน ความยตธรรม ซงหมายถงความเทยงตรง ไมผดหรอบดเบอนไปจากความจรง นกบรหารจะตองประพฤตปฏบตใหตรงตามนยมของสงคมอยเสมอ โดยไมมอคตเขามาประกอบการตดสนเปนอนขาด ซงอคตนนไดแกความล าเอยงม ๔ ประการ คอ ๑. ฉนทาคต ล าเอยงเพราะรก ๒. โมหาคต ล าเอยงเพราะชง ๓. โทสาคต ล าเอยงเพราะเขลา ๔. ภยาคต ล าเอยงเพราะกลว และนอกจากนนกบรหารจะตองมธรรมประจ าใจอกประการหนง คอ ขนต ความอดทน นกบรหารจะตองมความอดทนตอสภาวการณตาง ๆ ๓ ประการ คอ ๑. อดทนตอความล าบาก ๒. อดทนตอความตรากตร า

๔๐

๓. อดทนตอความเจบใจ ธรรมขอนท าใหเกดความงามทางจรรยา ท าใหไมมพฤตกรรมอนทจรตทงหลาย ทงทางกาย ทางวาจา และทางใจ เพราะสามารถอดทนตอ โลภะ โทสะ โมหะ ไดเปนอยางด๗๑ มณฑนา อนทสมต ไดกลาวถง คณธรรมส าหรบผบรหาร เปนหลกส าคญในการประพฤต ปฏบตตนของผบรหาร นอกจากจะใชกบผใตบงคบบญชาแลว ยงตองมการตดตอประสานงานกบบคคลหลายฝาย เชน ชมชน สงคม หรอผบงคบบญชาในองคการอน เปนตน จงสามารถรวบรวมเกยวกบคณธรรมของผบรหารพงน ามาประยกตใชในการบรหารงานของหนวยงาน ดงน ๑. คณธรรมในการด ารงตน เปนคณธรรมทมความส าคญและจ าเปนส าหรบผบรหาร เพอใหผบรหารมคณสมบตเปนสปปรสชน มคณธรรมเพอสงเสรมความเปนมนษย หมวดธรรมท จ าเปน เชน สจรต ๓ พรหมวหาร ๔ สปปรสธรรม ๗ นาถกรณธรรม ๑๐ เปนตน นอกจากนยงมคณธรรมอนๆ ทชวยสงเสรมความเปนคนด คณธรรมเหลานนบเปนคณธรรมทควรคาแหงการด ารงตนของผบรหารเปนอยางยง ถาผบรหารมคณธรรมแหงการด ารงตนแลว ยอมจะสงเสรมใหตวผบรหารเอง เปนทเคารพ ศรทธา นานบถอ ในความเปนคนคนดของผบรหารตอเพอนรวมงาน และคนทวไปเปนอยางยง ๒. คณธรรมตอเพอนรวมงาน เปนคณธรรมเพอความดงามแหงสงคม และชวยสงเสรมชวตทดรวมกนระหวางผบรหารกบเพอนรวมงาน ถอวาเปนการครองใจคน ผบรหารจงควรมคณธรรมเหลาน คอ ธรรมคมครองโลก ๒ ธรรมมอปการะมาก ๒ ฆราวาสธรรม ๔ สงคห-วตถ ๔ พรหมวหาร ๔ มตรแท ๔ ทศ ๖ คณเหลานนบเปนคณธรรมทผบรหารควรใชในการปฏบตตอเพอนรวมงานใหเกดความสามคค กลมเกลยว รกใคร รวมกนคด รวมกนท า และรวมกนแกปญหา พฒนาการท างานของหนวยงานใหเจรญกาวหนา ๓. คณธรรมในการปฏบตงาน จะเปนคณธรรมทมประโยชนตอการท างาน การปกครองโดยชวยจดและคมครองชวตทดรวมกน ผบรหารควรมคณธรรมตามหมวดธรรมตอไปน คอ อธปไตย ๓ สงคหวตถ ๔ อคต ๔ พรหมวหาร ๔ พละ ๔ อปรหายธรรม ๗ ราชธรรม ๑๐ คณธรรมเหลาน จะชวยสงเสรมการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษา ใหบรรลผลส าเรจไดอยางดยง คณธรรมของผบรหารทง ๓ ประการ คอ คณธรรมในการครองตน คณธรรมในการครองคน และคณธรรมในการครองงาน มสวนส าคญอยางยงตอการบรหารงานในองคการ เพราะองคการจะดเยยมไมได ถาหากวาผบรหารแย และองคการจะแยไมได ถาผบรหารเยยม

๗๑นตย สมมาพนธ, การบรหารเชงพทธ, (กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๙), หนา ๔๔-๕๓.

๔๑

นนเปนการแสดงใหเหนวา ผบรหารทมคณธรรม มความรความสามารถ หรอผบรหารทดจะตองบรหารองคการไดดตามไปดวย๗๒ สรภพ เหลาลาภะ ไดกลาววา พระพทธศาสนาไดก าหนดหลกคณธรรมของการบรหารไวในปธานสตร เรยกวา “สมมปปธาน”๗๓ คอ ความเพยรทถกตองทควรตงไวในเบองหนาในกจการทงปวง ๔ หลกใหญ คอ ๑. สงวรปธาน : หลกการปองกน คอ การส ารวม ระมดระวง ปดกน ขวางกน กดกน ปดปอง หามไมใหความชว ความเสอมทยงไมเกดใหเกดขน ๒. ปหานปธาน : หลกการปราบปราม คอ การลด ละ เลก ก าจด ฆาใหตาย ประหาร ท าใหหมดไป หลกไปใหพน ซงปญหา ความชว ความเสอมทลวงละเมดเกดขนแลว ๓. ภาวนาปธาน : หลกการพฒนา คอ การท าใหม ท าใหเกด ความดใดทยงไมม ท าใหม ความดใดทยงไมเปน ท าใหเปน ความดใดทยงไมเกด ท าใหเกด ๔. อนรกขนาปธาน : หลกการอนรกษ คอ การตามดแลรกษา การท านบ ารง การสงเสรมและสนบสนน ซงความด สงทดทเกด ทม ทเปนแลว ใหเจรญรงเรอง เตบโตกาวหนามากยงขน คณธรรมการบรหารนตองพงพาอาศยซงกนและกน ตองสมดลกน จะยงหรอหยอนกวากนไมได เพราะหากการบรหารเชงรบมากประเทศชาตยอมไมเจรญรงเรอง ไมกาวหนา ลาหลง และหากเชงรกมาก ประเทศชาตยอมวนวายเดอดรอน สนเปลองไปกบการผลตและการบรโภคทไรขอบเขตและประมาทมวเมา เปรยบเทยบใหเหนชดกคอ ประเทศพมากบประเทศไทยนนเองแล๗๔ จากการศกษาทบทวนเอกสาร ผศกษาวจยสรปไดวา หลกธรรมของผบรหารทจะท าใหการบรหารองคการนน ๆ มประสทธภาพ และประสทธผลทด ควรมอยดวยกนใหครบทง ๓ ดาน คอ หลกธรรมในการด ารงตน เปนคณธรรมทมความส าคญและจ าเปนส าหรบผบรหาร เชน หลกธรรมธปไตย หลกธรรมาภบาล สจรต ๓ พรหมวหาร ๔ สปปรสธรรม ๗ นาถกรณธรรม ๑๐ เปนตน หลกธรรมตอเพอนรวมงาน เปนคณธรรมเพอความดงามแหงสงคม และชวยสงเสรมชวตทดรวมกนระหวางผบรหารกบเพอนรวมงาน เชน ธรรมคมครองโลก ๒ ธรรมมอปการะมาก ๒ ฆราวาสธรรม ๔ สงคหวตถ ๔ พรหมวหาร ๔ มตรแท ๔ ทศ ๖ เปนตน และ

๗๒มณฑนา อนทสมต, คณธรรมส าหรบผบรหาร : พทธธรรมเพอการบรหารทรพยากรมนษยทางการศกษา, (เลย : สถาบนราชภฎเลย, ม.ป.ป. ๒๕๔๖), หนา ๒๖. (อดส าเนา).

๗๓อง.จตกก. (ไทย) ๒๑/๖๙/๙๖.

๗๔พระพรหมคณาภรณ, พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, หนา ๑๔๘-๑๕๕.

๔๒

หลกธรรมในการปฏบตงาน จะเปนคณธรรมทมประโยชนตอการท างาน การปกครองโดยชวยจดและคมครองชวตทดรวมกน เชน อธปไตย ๓ สงคหวตถ ๔ อคต ๔ พรหมวหาร ๔ พละ ๔ อปรหายธรรม ๗ ราชธรรม ๑๐ เปนตน นอกจากน ยงตองมความอดทนทงสภาวการณตาง ๆ คอ อดทนตอความล าบาก อดทนตอความตรากตร า และอดทนตอความเจบใจ หากผบรหารคน ใดสามารถปฏบตตามหลกธรรมดงกลาวได ถอวาเปนผบรหารทมคณธรรม จรยธรรม และการปฏบตงานทมคณภาพคนหนง

๒.๔ แนวคด และทฤษฎเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆ

มนกวชาการผทรงความรหลายทานไดน าเสนอแนวคด และทฤษฎเกยวกบการบรหารกจการคณะสงฆไวอยางมากมาย ซงมทงเนอหาสาระและความหมายทความคลายคลงกน ซงผศกษาวจย ไดคดสรรผลงานทเกยวของน าเสนอ ดงน กฎมหาเถรสมาคม ฉบบท ๑๕ ขอท ๕ วาดวยเรอง การบรหารกจการคณะสงฆ ไดแก กจการทคณะสงฆจะตองถอเปนธระหนาท เพราะเปนการคณะสงฆและการพระศาสนา หรอเพราะเกยวกบการคณะสงฆและการพระศาสนา ม ๖ ฝาย คอ ๑. การเพอความเรยบรอยดงาม ๒. การศาสนศกษา ๓. การศกษาสงเคราะห ๔. การเผยแผพระพทธศาสนา ๕. การสาธารณปการ ๖. การสาธารณสงเคราะห วธด าเนนงานการทง ๖ ใหเปนไปตามทก าหนดในระเบยบมหาเถรสมาคม แตบางการคงเปนไปตามจารต คอ ปฏบตตามจารตกมอย๗๕ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) กลาวถงความหมายการปกครองคณะสงฆ หรอการบรหารคณะสงฆ ตามทศนะของพระพทธศาสนาวา การปกครองตามความหมายในพระพทธศาสนาเปนการปกครองเพอการศกษา การปกครองและความสงบเรยบรอยทเกดจากการปกครองนน มใชเปนจดหมายในตว แตเปนเพยงปจจยคอสภาพเออ เพอชวยใหแตละบคคลบรรลจดหมายแหงการศกษาหรอเพอเปนหลกประกนของการศกษาทงสน ถาไมปกครองดวยการศกษา กตองปกครองดวยอ านาจเมอปกครองดวยอ านาจกเกดความรสกในเชงปฏปกษ ท

๗๕ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, กฎมหาเถรสมาคม, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๔๔๕), หนา ๑๕.

๔๓

เอยงไปในทางทจะขดแยงกน ดวยเหตน การปกครองแบบใชอ านาจจงกอใหเกดปญหาเรมตงแตเกดความขดแยงในจตใจเปนตนไป ท าใหยงตองเพมการใชอ านาจ ใชอาญา และจะเนนการลงโทษมากยงขนตามล าดบไมใชการปกครองแบบพยายามสรางคนด แตเปนการปกครองแบบพยายามก าจดคนเลวนนเอง๗๖ พระธรรมปรยตโสภณ (วรวทย คงคปญโ ไดใหความหมายไววา ไดแก กจการทคณะสงฆจะตองท า หรอทจะตองถอเปนธระหนาทเพราะเปนการคณะสงฆและการพระศาสนา หรอเพราะเกยวกบการคณะสงฆ และการพระศาสนา ม ๖ ฝายคอ การเพอความเรยบรอยดงาม (การปกครอง) การศาสนศกษา การเผยแผพระพทธศาสนา การสาธารณปการ การศกษาสงเคราะห และการสาธารณสงเคราะห๗๗ ส านกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต ไดระบถงภารกจทส าคญของการบรหารกจการคณะสงฆในแตละดาน ดงน ๑. ดานศาสนศกษา หมายถง การจดการศกษาปรยตธรรมและการศกษาอน ๆ อนควรแกสมณะ ซงไดแกการศกษาพระปรยตธรรม หรอการศกษาธรรมบาล ซงปจจบนไดจ าแนกเปนสองสวน คอ การศกษาพระปรยตธรรมแผนกธรรม บาล และการศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญ ๒. ดานศกษาสงเคราะห เปนการจดการศกษาสงเคราะหแกประชาชนทวไป ปจจบนมการด าเนนการดงน ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด โรงเรยนราษฎรสงเคราะหทวดสนบสนน ๓. ดานการเผยแผศาสนธรรม เปนการเผยแผศาสนธรรม ด าเนนการใน ๒ ลกษณะ คอ เปนโครงการปฏบตสบเนองและเปนโครงการเฉพาะกจปฏบตตามนโยบายของรฐบาล ๔. ดานสาธารณะสงเคราะห เปนงานเกยวกบการสงเคราะหชมชนและสงคมโดยมวดและพระภกษเปนแกนน า ไดแก โครงการอปสมบทและบรรพชาพระภกษสามเณรภาคฤดรอน โครงการสงเคราะหพระภกษสามเณรและวดทประสบภยและขาดแคลน วดและเจาอาวาส พระภกษเปนผน าในการพฒนาชมชนและสงคม เชน ใหสถานทเปนทจดประชมอบรมเยาวชนและประชาชนดานอาชพตาง ๆ การสรางถนนเขาหมบาน การออมทรพย ใหสถานทเปนแหลงประปาหมบาน การสนบสนนทนการศกษาเดกนกเรยน การชวยเหลอผปวยผยากไร เปนตน

๗๖พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), การปกครองคณะสงฆไทย, (กรงเทพมหานคร : สหธรรมก, ๒๕๓๙), หนา ๗๘. ๗๗พระเทพปรยต สธ (วรวทย คงคปญ โญ), การคณะสงฆ และการพระศาสนา , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕), หนา ๙.

๔๔

๕. ดานสาธารณปการ เปนงานทเกยวกบการพฒนาวด ดานอาคารสถานทและสงแวดลอม เพอใหวดเออประโยชนตามภารกจของวดในดานอน ๆ การพฒนาเหลาน ไดแก การดแล บ ารงรกษาสาธารณสมบตของวด การดแลรกษาและกอสรางอาคารสถานท เชน พระอโบสถ เมร อาคารเรยน หอธรรม กฏ ศาลาการเปรยญ เปนตน งานสาธารณปการแตละวดจะไมเทาเทยมกนมากหรอนอยขนอยกบขนาดเศรษฐกจ ความตองการของชมชนและบารมของเจาอาวาสหรอพระสงฆในวดเปนส าคญ ทงนทางวดจะไดรบงบประมาณสนบสนนจากกรมการศาสนาเปนบางสวนเรยกวา เงนอดหนนบรณะวด ๖. ดานการปกครอง งานปกครองของสงฆ อาศยพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยล าดบชนการปกครองคณะสงฆ ไวดงน มาตรา ๒๐ คณะสงฆตองอยภายใตการปกครองของมหาเถรสมาคม การจดระเบยบการปกครองคณะสงฆใหเปนไปตามทก าหนดในกฎมหาเถรสมาคม และกฎมหาเถรสมาคม ฉบบท ๑๕ พ.ศ. ๒๕๒๓ วาดวยระเบยบการปกครองคณะสงฆ หมวด ๒ ระเบยบการปกครองคณะสงฆสวนกลางและหมวด ๓ ระเบยบการปกครองคณะสงฆสวนภมภาค๗๘ จากการศกษาทบทวนเอกสารสรปไดวา การบรหารกจการคณะสงฆ เปนเรองของคณะสงฆตงแตระดบมหาเถรสมาคม ลงมาเปนล าดบขนจนถงระดบวด คอ เจาอาวาส โดยทมพทธศาสนกชน ทเคารพนบถอพระพทธศาสนา หรอทเรยกวาพทธบรษท ๔ ทอาศยอยในวดรวมกนบรหารกจการคณะสงฆและของวดเพอใหเกดความเรยบรอยสงบดงาม และสอดคลองกบกฎมหาเถรสมาคมทบญญตขนในดานการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน คอ การปกครอง การศาสนศกษา การเผยแผพระพทธศาสนา การสาธารณปการ การศกษาสงเคราะห และการสาธารณสงเคราะห

๒.๕ แนวคดเกยวกบการบรหารจดการวด

๒.๕.๑ ความหมายและความส าคญของการบรหารจดการวด

จากการศกษาทบทวนเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของกบการบรหารจดการวดนน มผทรงคณวฒและนกวชาการไดใหความหมายของการบรหารจดการวด ไวหลายทาน ดงน สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส ไดกลาวถง การบรหารวดบวรนเวศวหารทส าคญ ๆ ดงน

๗๘ส านกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต , สาระส าคญของภารกจแตละดาน , (กรงเทพมหานคร: อกษรเจรญทศน, ๒๕๔๔), หนา ๑๗๗.

๔๕

๑. ตงกรรมการสงฆไวเพอปรกษาการวด เลอกเอาพระผใหญในวดโดยอนมตแหงสงฆ ๒. จดใหพระผเปนกรรมการสงฆเปนเจาหนาทท าการจด แยกเปนแผนก ดงจดไวแลวครงพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงครองวด เตมเจาหนาทรกษาปชนยวตถ เจาหนาทรกษาพระอาม เจาหนาทดการนวกรรม เจาหนาทดการศกษา ๓. จดหนาทอปฎฐากวด ใหท าบญชคนเชา และจ านวนคนเชา ใหเปนหลกฐาน คาเชาท เกบไดใหลงในบญชรายได และใหเกบรกษาไวทวด รายจายกใหจดลงในบญชมไวยาวจกรท าการตามแผนก ๔. พระผท าการสงฆใหไดรบบ ารงโดยชอวา นตยภตต คฤหสถผท าการวดใหไดรบเกอกล ๕. ใหจดทะเบยนภกษสามเณร เดกวดอปฏฐาก ภกษสามเณร ผอยประจ าและคนอาศยชวคราว ๖. ส ารวจบญชเลขวดใหไดจรง ไมมตวโดยประการไร ใหจ าหนายโดยจะแจง ๗. มการจดทกการศกษาส าหรบพระภกษสามเณรโดยการตงมหาวทยาลยมหา มกฏราชวทยาลย ดงค าตรสทวา ..ในสมยทขาพเจาครองวด การบ ารงรกษาของกลางรวงโรยลงพระภกษมอดเรกลาภนอยลง จะฟนฟการถวายของกลางขนไมสะดวก เมอจดตงมหามกฏราชวทยาลยขน คณะกรรมการฝายคฤหสถไดบอกบญชกชวนทายกทายกาบรจาคทรพยเพอบ ารงจดรวบรวมเปนสมบตของวทยาลยขนได และจดเปนทนนอนจ านวนหนงดวย สมบตของวทยาลยทมใชทนนอนมคตอยางของกลางจายเปนสาธารณแกวดทงหลายได มทนมากขนโดยล าดบ ในเวลาการทวทยาลยรวงโรยลง มผบรจาคเกอกลนอยนก นอกจากของหลวงบรจาคประจ าป แมเชนน ยงบ ารงการเรยนพระศาสนาอยไดตลอดมาจนทกวนน ทไดขยายกวางขวางออกไปอกเพราะเหตแหงทนนอ๗๙ สมเดจพระมหารชมงคลาจารย (ชวง วรปญโญ) ไดกลาวถงแนวคดการบรหารวด วา ตองปฏบตใหไดตามหลก สะอาด สวาง และสงบ ดงน ๑. สะอาด หมายถง การดแลและการจดการวดทด ไมสกปรกรกรงรง จดเสนาสนะเปนระเบยบเรยบรอย เปนทเกดศรทธาปสาทะแกผมาพบเหน ไมสรางความขนของใจแกผมาเยอน ๒. สวาง หมายถง การจดวดทดโปรง สบายตาม ไมรกทบ หรอมความสลบซบซอน เนนความเรยบงายและประโยชนใหสอยสงสด

๗๙สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส , ต านานวดบวรนเวศวหาร ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๘๔.

๔๖

๓. สงบ หมายถง วดเปนสถานททสงบจากอบายมข ไมมเสยงอกทกครกโครม รมเยนเปนสข ดวยสภาพแวดลอมทเปนธรรมชาต๘๐ พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช) กลาววา การบรหารวด หมายถง การจดการ งาน เงน คน วสด แผนงาน เพอใหการด าเนนการภายในวดเปนไปอยางราบรน เกดประโยชนตอสงคม โดยบคคลเปนผสรางงาน ท างานและแกไข๘๑ พระเทพปรยตมน (สมคด เขมจาร) ไดกลาววา การบรหารวด หมายถง การด าเนนการบรหารและปกครองภกษสงฆ สามเณรและศษยวด ใหสอดคลองกบระบบการพฒนาวดทเออตอการเผยแผพทธศาสนธรรมแกชมชน๘๒ พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล) ไดกลาวถงแนวความคดในการบรหารวด วา การบรหารวด หมายถง การดแลรกษาตน การปกครอง ดแล รกษาหมคณะ คอ พระภกษทงวด รวมทงสามเณร และคฤหสถทมทอยหรอพ านกอยในวด และทงการจดการกจการของวด ซงจะมทงกจกรรมตาง ๆ พธกรรมตาง ๆ และ การจดการทางดานการเงน และทรพยสนอน ๆ ของวดอนเปนของสวนรวมของพระภกษทงวด๘๓ พระวบลธรรมวาท (วบล กลยาโณ) กลาววา การบรหารวด หมายถง การทเจาอาวาสใชความร ความสามารถและประสบการณในการตดสนใจ ด าเนนงานดานปกครอง เผยแผศาสนธรรม ศาสนศกษา สาธารณปการและสาธารณสงเคราะหใหประสบผลส าเรจภายใตความรวมมอทงบคคลภายในวดและภายนอกวด๘๔ พระพพธธรรมสนทร (สนทร ญาณสนทโร) ไดกลาวโดยสรปวา การบรหารวดใหเปน ๗ โรง คอ ๑. วดเปนโรงธรรม ไดแก ตองพฒนาวดใหเปนทสอนธรรมะ ใหเปนสถานทเทศน วดใดไมมการสอนธรรมะประชาชน ไมมการเทศนตลอดจนการไหวพระสวดมนตรวมกบประชาชน วดนนจะคอย ๆ เสอมไป

๘๐ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, วดพฒนา ๕๐, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๐), หนา ๒๖-๒๗. ๘๑พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช), “พระสงฆกบกรมศาสนา” ใน กรมการศาสนาสทศวรรษแหงการพฒนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๑), หนา ๑๐๒. ๘๒พระเทพปรยตมน (สมคด เขมจาร), การคณะสงฆและการศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓), หนา ๓๔. ๘๓พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล), การบรหารวด, หนา ๓๐. ๘๔พระวบลธรรมวาท (วบล กลยาโณ), “พระสงฆาธการกบวด” ใน ทระลกงานสมโภช ฉลองพระบญชาแตงตงเจาคณะจงหวดศรสะเกษ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๗), หนา ๓๑.

๔๗

๒. วดเปนโรงทม คอ เปนทสวดศพ เปนทเกบศพ เปนทฝงศพ นเปนผลประโยชนทวดจะตองมอย และอยาไปรงเกยจศพ เพราะคนบานไหนกอยากจะตายอยบานนน อยากจะเผาอยวดนน ๓. วดเปนโรงละคร คอ เปนโรงหนงโรงละคร ตองจดทสวนหนงไวประจ าอยาไปรงเกยจโขนหนงละคร เพราะนนเปนการแสดงพนบาน เทากบวาเจาอาวาสวดนน ๆ ไดศลปนไวใชงานในงานตาง ๆ ๔. วดเปนโรงพยาบาล วดจะตองใหการดแลเอาใจใสประชาชนในเรองส ขภาพพลานามย แตกอนแตไรมาพระสงฆนอกจากมความรในทางธรรมะแลว ทานมกจะเรยนเรองสมนไพรตาง ๆ ใหการสงเคราะหประชานดวยการบ าบดรกษา ๕. วดเปนโรงเรยน ปจจบนแมไมไดสอนในศาลาวด แตเจาอาวาสจะตองมบทบาทในโรงเรยนดวยการใหเหนวาโรงเรยนเปนโรงเรยนวด ๖. วดเปนโรงแรม หมายถง การท าวดใหเปนทตอนรบประชาชน เปนทปฏสนถารเปนทพกพงส าหรบพระอาคนตกะ หรอเปนทพงพงอาศยของประชาชนเมอเกดภยพบต

๗. วดเปนโรงงาน คอ วดตองมการกอสรางพระสงฆาธการแหงวดนน ๆ โดยเฉพาะ อยางยงเจาอาวาส และผชวยเจาอาวาส หรอพระในวดตองมฝมอ และเนองจากวดมการกอสรางนนเอง การพฒนาฝมอของพระเณรในการสงไปคมงาน ไปดงาน ไปศกษางานกบชางหรอการผลตชางมความส าคญ๘๕

พระมหาเสรมชย ชยมงคโล ใหความหมายของการบรหารวดในทางพระพทธศาสนา หมายถง การดแลรกษาตนเอง เรยกวา “กายบรหาร” ไปจนถงการปกครอง ดแล รกษา หมคณะภายในวด อนไดแก หมพระภกษ ชอวา “พระสงฆ” และสามเณร อบาสก อบาสกา ฆราวาส ทมทอยหรอพ านกอยในวด รวมทงการจดการกจการของวด เรยกวา “การบรหารวด” และ “การปกครองคณะสงฆ” ในสงฆมณฑลทวประเทศ ความจรง “สงฆมณฑล” นบตงแตสวนยอย คอ วด ถงสวนรวมคอ คณะสงฆไทยหมดทวทงประเทศ ยอมประกอบดวย

๑. ศาสนบคคล ไดแก พระภกษสามเณร ผอยวดหรอชมชนเดยวกน แตเฉพาะพระภกษ ๒ - ๓ รป ชอวา “คณะภกษ” พระภกษตงแต ๔ รปขนไป ชอวา “หมภกษ” เมออยรวมกนหรอท าสงฆกรรมรวมกน ชอวา “สงฆ” หมภกษสงฆหลายหมรวมกนทงต าบล อ าเภอ จงหวด ภาค และ/หรอ ทงทงประเทศ ชอวา “คณะสงฆ” เพราะเหตนน พระราชบญญตทออกมา

๘๕กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, วดพฒนา ๔๓, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการ

ศาสนา, ๒๕๔๓), หนา ๑๓๒-๑๓๘.

๔๘

บงคบใชในเรองเกยวกบพระภกษสงฆทวทงประเทศ จงชอวา “พระราชบญญตคณะสงฆ” ดวยประการฉะน

๒. ศาสนธรรม กคอพระสทธรรมค าสงสอนของสมเดจพระสมมาสมพทธเจา อนประกอบดวยพระธรรมและพระวนยอนพระพทธเจาตรสไวดแลว ซงนบเปนธรรมนญการปกครองของพระภกษ คณะภกษ หมพระภกษคอสงฆ และคณะสงฆ จะพงตองปฏบตตาม เพอยงประโยชนตน ประโยชนทาน (ผอน) ใหส าเรจดวยด กลาวคอ ก. การบรหารตน เพอสลดตนออกจากทกขทงปวง และเพอท าพระนพพานใหแจงเฉพาะตนตามระดบภมธรรมทปฏบตได และด ารงตนอยในฐานของพระผประเสรฐ และสมณะผสงบ เปนตวอยางทดแกผอน ข. การบรหารหมคณะ ทงภายในสงฆมณฑลยอย คอ วด และกวางใหญขนไป เปนล าดบ ตรมพระธรรมวนย และตามกฎหมาย กฎ ระเบยบขอบงคบ ของมหาเถรสมาคม ค. การเผยแผพระสทธรรมของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาแกประชาชนโดยทวไป ตามภมธรรมภมปญญาของแตละทานจะพงท าได เพอประโยชนสขของสาธชนหมใหญ ผสนใจในการศกษาสมมาปฏบต ๓. ศาสนสถานและศาสนวตถหรอศาสนสมบต ไดแก วด และทรพยสนตาง ๆ ทงสงหารมทรพย และอสงหารมทรพย อนเปนของวดหรอเปนของหมพระภกษสามเณรโดยสวนรวม

๔. ศาสนพธ ไดแก กศลพธ บญพธ ทานพธตาง ๆ เปนตน อนเปนสวนชวยจรรโลงพระพทธศาสนา ดจเดยวกนกบเปลอกและกระพรกษาแกนไมฉะนน ค าวา “การบรหารวด” จงมความหมายกวาง ทงการดแลรกษาตน การปกครอง ดแล รกษา หมคณะ คอ พระภกษสงฆทงวด รวมทงสามเณร และคฤหสถทมอยหรอพ านกอยในวด และทงการจดกจการของวด ซงจะมทงกจกรรมตาง ๆ พธกรรมตาง ๆ และการจดการทางดานการเงนและทรพยสนอน ๆ ของวดอนเปนของสวนรวมของพระภกษทงวด

ณ ทนจะกลาวแตเฉพาะเรอง “การบรหารวด” ซงประกอบดวยทงการปกครองดแล รกษาหมคณะ ทงบรรพชต และคฤหสถทมอยหรอพ านกอยในวด และทงการจดกจการของวด ซงจะมทงกจกรรม พธกรรม การเงน และทรพยสนของวด ซงมฐานเปนนตบคคลตามกฎหมาย โดยเจาอาวาสเปนผแทนของวดในกจการทวไป เปนส าคญ

เพราะฉะนน “ผบรหารวด” กคอ “เจาอาวาส” ประจ าแตละวดนนเอง เปนผมอ านาจหนาทรบผดชอบตามกฎหมาย ฯ๘๖

๘๖พระมหาเสรมชย ชยมงคโล, การบรหารวด, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : บรษท เอช เอ พ เพรส จ ากด, ๒๕๓๙), หนา ๓ - ๔.

๔๙

คะนงนตย จนทบตร และสบรรณ จนทบตร ไดสรปหลกการบรหารและการจดการวดในยคโลกาภวฒน ไวดงน ๑. ควรมการคดสรรอบรมบคคล ผจะมาบวชในพระพทธศาสนา ใหเปนทมนใจทจะเขามาศกษาธรรม ๒. ตองมการศกษาอบรมธรรมแกผเขามาบวชทงกอน ระหวางและหลงการบวชดวย ๓. ตองมการปฏบตธรรมในระหวางบวชเพอใหเกดความร ความเขาใจอยางแทจรง เพอการเผยแผตอไปแกประชาชน ๔. แตละวดจกตองใหพระสงฆทศกษาธรรมดแลวใหไดมโอกาสเผยแผแกประชาชน เพอประโยชนสขแกประชาชน และความมนคงของพระพทธศาสนา และตองพยายามวเคราะหหาทางเผยแผธรรมตอประชาชนดวยความเมตตาอยางตอเนองดวย มใชรอใหผมานมนตเทานน ๕. กจกรรมการศกษาธรรมของประชาชน ควรมงใหการศกษาและปฏบตธรรมอยางตอเนอง ใหพฒนาขนเปนล าดบ ทงในการงานและการด าเนนชวตประจ าวน ดวยหลกการแหงความไมประมาทและหลกการแหงการพงตนเอง ๖. ศาสนาเปนทพงทางใจ ดงนนการปกครองสงฆใหมพฤตกรรม และการกระท าทเหมาะสม นบเปนเรองส าคญเบองตนทพระทกรปพงปฏบต เจาอาวาสควรด าเนนการใหพระทกรปในสงกดมภาพลกษณทด เมอประชาชนพบเหนจกเกดความศรทธา ถอเปนการเผยแผพระพทธศาสนาเบองตนแลว ๗. พระควรยดหลกการเผยแผธรรมดวยหลก ๖ ประการ ดงน (๑) หามปรามการท าความชวทงมวล (๒) สงเสรมใหกระท าความดทงมวล (๓) ใหไดฟงและไดรธรรมทยงไมเคยรไมเคยฟง (๔) ชวยเสรมในสงทประชาชนไดยนไดรแตไมเขาใจใหเขาใจ (๕) ใหคดอนเคราะหผอนดวยเมตตา ปรารถนาด (๖) บอกทางสวรรค คอ ทางด าเนนชวตทด ถกตอง ใหประชาชน ๘. การเผยแผธรรมควรศกษากลมคน หรอบคคลเปาหมาย วเคราะหการน าเสนอธรรม ใหเหมาะสมตอสภาพ เหต ผล ตน ประมาณ กาลเวลา ชมชน และบคคล เปนส าคญ ๙. เจาอาวาสทกแหงควรปกครองดแลพระสงฆ สามเณร ไวยาวจกร ศษยวด ผอาศยในวดหรอเกยวของกบวด ใหมพฤตกรรมทเหมาะสม เปนการสรางศรทธาแกประชาชนผพบเหน และมาตดตอกบวด ๑๐. จกตองพยายามบรหารวดใหมอาคารสถานทอาณาบรเวณ เหมาะสมตอการศกษาและปฏบตธรรมทงในสวนของพระภกษ สามเณร และประชาชน ใหสอดคลองกบหลกการของพระพทธศาสนา มความสงบรมเยน ท าใหอยากเขามาหาความสงบและศกษาธรรม

๕๐

รวมทงสรรพสงตาง ๆ ทงมชวตและไมมชวต จกตองไมกอใหเกดความเดอดรอน ร าคาญแกประชาชนทมาวดหรอทอยใกลวดดวย ๑๑. วดกบประชาชนจกตองเกอหนนซงกนและกน พระพทธศาสนาจงจะอยไดอยางมนคง ดงนน นอกจากพระจะใหธรรมแกประชาชนแลว กควรจดวดและเครองใชของวดอยางมระบบใหเหมาะตอการใหบรการประชาชนเพอกจการของพระพทธศาสนา เพอใหเกดความสมพนธทดตอกน เปนการดงประชาชนเขามาใกลชดกบวด และพระกควรหาทางชวยเหลอในดานธรรมแกประชาชนตอไปตามความเหมาะสมดวย ๑๒. ประชาชนเปนจ านวนมากทยงเชอโชคลาง ของขลง วตถมงคล และสงศกดสทธ โดยหวงวาสงเหลานจะบนดาลความโชคด ความร ารวย ความส าเรจแกเขาได ท าใหประชาชนขาดการพงตนเอง ไมพฒนา พระพทธศาสนาควรท าหนาทเปนยารกษาโรคเหลาน โดยการไมไปดถก ต าหนการกระท าเหลานน แตควรใชหลกธรรมในเรองเหตและผล เรองการพงตนเอง เรองการศกษา ฝกฝน พฒนา และการครองชวตอยางไมประมาทมาใชในการเผยแผ โดยใหเครองราง ของขลง สงศกดสทธ วตถมงคล เปนเครองปดชองความประหวนใจ จกท าใหการเผยแผพระพทธศาสนาไดผลดยงขน ๑๓. ศาสนาพทธเปนของคกบชมชน วดกครบทกต าบล และจะเปนศนยรวมของประชาชนในแตละต าบล หากจะจดการบรหารวดใหเปนศนยกลางการพฒนาชมชน ทพฒนาทงจตใจและคณภาพชวตในดานอน ๆ จะท าใหความสมพนธของประชาชนกบพระพทธศาสนาเจรญอยางยงยน โดยทพระสงฆจะใหธรรมทานแกประชาชน สวนประชาชนจะใหอามสทานแกพระสงฆ นบเปนการเกอกลกนอยางถกตองเพอการมพลงอยในสงคมตอไป ๑๔. การจดบรหารวดเพอเปนศนยกลางการพฒนาชมชน จ าเปนตองจดใหประชาชนในทองถนมสวนรวมในการเปนเจาของกจกรรมของวด รวมบรหารวดตามหลกการของพระพทธศาสนาดวย จงสมควรปรบปรงการบรหารวดใหเปนองคการบรหารวด ถงแมวดแตละวดจะเปนนตบคคลอยแลวกตาม แตการมองคกรรวมบรหารวด เสนอความคดและใหเจาอาวาสตดสนในด าเนนการ ประชาชนกจะรวมด าเนนการอยางเตมท เตมใจ พทธศาสนายอมเจรญยงขน ๑๕. กรมการศาสนา และกระทรวงศกษาธการ ยอมมเจตนาทดในการรกษาและพฒนาพระพทธศาสนา ดงนน เจาอาวาสและพระภกษควรศกษางานโครงการของทางราชการ เพอประสานการด าเนนงาน ใหเกดการพฒนาพระพทธศาสนายงขน ๑๖. วดทกวดควรไดด าเนนการรกษาและฟนฟธรรมชาต เชน รวมจดโครงการปาชมชน โครงการอทยานการศกษา เปนตน จะไดทงการสงเสรมการปลกตนไม และการใชตนไมเปนเครองมอในการเผยแผธรรมตอไปดวย ๑๗. มหาเถรสมาคมเปนองคกรสงสงสด ซงเจาอาวาสและพระสงฆจะตองศกษา สงเสรม สนบสนน ประสานงานเพอการเผยแผธรรม และพฒนาพระพทธศาสนาจะไดตรงตาม

๕๑

นโยบาย ถกทศทาง แกไขสถานการณและเหมาะสมกบโอกาส ยอมเปนพลงสงเสรมการพฒนายงขน ๑๘. หลกการบรการ การด าเนนงานตาง ๆ ควรมการวางแผนระยะสน ระยะยาว เพอการปฏบตพฒนาวด และควรใหประชาชนในทองถนมสวนรวมอยางสม าเสมอ หลกการเหลานพระสงฆสามารถคนควาใหเกดความรไดซงจกตองยดหลกการ การฝกฝน การพฒนา การไมประมาท และหลกการพงตวเองเปนส าคญ จงจะบงเกดผลด ๑๙. สงฆควรมความสมถะ มความเปนอยงาย ๆ ไมหวงลาภสกการะ มงศกษา ปฏบตธรรม และเผยแผธรรมแกประชาชน ดงนน กจกรรมทวดตาง ๆ ด าเนนอยขณะนจงจ าเปนตองมการทบทวน สงคายนา เพอการพฒนาทมนคงยงยนของพระพทธศาสนาตอไป ๒๐. ปจจบนจ านวนพระสงฆมมาก ยงในฤดพรรษายงมจ านวนมากขนกวาปกตหลายเทา ดงนน จ าเปนตองมการปกครองพระบวชใหมโดยใหพระทประพฤตดแลวดแลปกครองอบรมพระบวชใหมเปนกลม ๆ จะชวยสงเสรมพระวนย และการศกษาของสงฆไดดขน ท าใหเกดการพฒนาสงฆ พฒนาวด พฒนาบทบาทหนาทของสงฆ จนเกดประโยชนตอประชาชนและประเทศชาตอยางแทจรง๘๗ ดรณ ญาณวฒนา และคณะ ไดกลาวถงแนวความคดในการบรหารวด วา การบรหารวดใหเจรญรงเรองมไดขนอยกบชอเสยงของวด แตขนอยกบความร ความสามารถของ เจาอาวาส ทจะท าใหประชาชนเชอถอศรทธา ยอมรบวาเปนทพงทงทางโลกและทางธรรมได ดงนน นอกจากเจาอาวาสจะตองปฏบตตาม ค าสงสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาโดยเครงครดแลว เจาอาวาสยงตองมลกษณะเปนผน าอกดวย๘๘ ไพบลย เสยงกอง ไดกลาวถง หลกการในการบรหารวดวา เจาอาวาส เปน พระสงฆาธการระดบวด เปนผน าของพระภกษสามาเณร และคฤหสถทมอยในวด เจาอาวาสจงมความส าคญทสดตอความเจรญรงเรอง สนตสข และความมนคงของวด โดยท าหนาทเปนผบรหารกจการตาง ๆ ของวด เปนผปกครองบงคบบญชา ก ากบดแล แนะน าสงสอนพระภกษสามเณรและฆราวาสผอยในวดใหมความเปนระเบยบเรยบรอยดงาม ใหอยในศลธรรมอนด ใหมความสมครสมานปรองดองกน ใหรวมแรงรวมใจกน ปฏบตศาสนกจ ด าเนนกจกรรมและโครงการตางๆ ของวดใหส าเรจไปดวยด มประสทธภาพสงสด และใหวดมความเจรญรงเรองถาวรมนคง เปนศนยกลางชมชนในการใหการศกษาอบรมศลธรรม จรยธรรม ภาวนาธรรม คอ

๘๗คะนงนตย จนทบตร และสบรรณ จนทบตร, หลกการบรหารและการจดการวดในยคโลกาภวตน, (กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕), หนา ๒๒-๒๖.

๘๘ดรณ ญาณวฒนา และคณะ, ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด ศกษาเฉพาะกรณ วดอมพวน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕), หนา ๒๒.

๕๒

สมถกรรมฐาน และวปสสนากรรมฐาน แกชมชน และประชาชนทงใกลและไกล ใหเปนทพงทางใจแกสาธชนไดอยาแทจรง เจาอาวาสตองมทงศาสตรและศลปในการบรหารและการจดการวด นอกจากจะมทงศาสตรและศลปแลว ในการบรหารและการจดการวดจะตองประกอบดวย การวางแผน การจดองคการ การบรหารงานบคคล การอ านวยการ การประสานงาน การประเมนผลงาน และการงบประมาณ ส าหรบเรองดงกลาวเจาคณะพระสงฆาธการควรหาศกษาเพมเตม เพอใหการบรหารและการจดการของวดด า เนนการไปในเชงรก และไดผลเตมทอยางมประสทธภาพ๘๙ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ไดใหแนวความคดเกยวกบ หลกการบรหารวดสมยใหม ดงน ๑. การสรางคานยม ไดแก การสรางฉนทะใหเกด ทงแกผบรหารเองดวย และผทอยในโครงสรางการบรหารนนดวย เพอใหเกดแนวคดและการประพฤตปฏบตเปนไปในแนวทางระบบ แบบแผนทไดวางไว เพอการบรหารวด จะเปนไปอยางมประสทธภาพ และเกดประสทธผลอยางสงสด ๒. จดโครงสราง ไดแก การสรางรปแบบระบบการบรหารใหเหมาะสม เปนไปตามเปาหมาย หรอจดประสงคทไดวางไว โครงสรางจงถอวาเปนสวนส าคญอกสวนหนง ในการสรางความส าเรจใหแกการบรหารวดของทาน ๓. จดระบบงาน ไดแก การรกการบรหารตาง ๆ ทอยภายในวด ใหเปนไปอยางมระบบและเปนระเบยบเพอไมใหเกดความสบสนในการด าเนนงานและเปนการงายแกการตรวจสอบ ๔. จดกจกรรม ไดแก การสรางรปแบบในเชงปฏบต ใหสอดคลองกบการบรหารงาน เพอใหการบรหารงานเปนไปในดานทฤษฎและการปฏบต ๕. บคลากร ไดแก บคคลผมสวนเกยวของกบการบรหารงานไมวาจะเปนผบรหารหรอผอยอาศยในวดนน ๆ การเลอกบคคลใหเหมาะสมกบความรความสามารถ เปนสงทควรตระหนกอยางยง เพราะการบรหารงานของทานจะส าเรจหรอไม สวนนนบวาเปนสวนส าคญ ดงนนจงควรเลอกใชบคคลใหอยางเหมาะสม ๖. เสรมทกษะ ไดแก การสรางความรเพมเตมแกบคลากรทมอยใหมประสทธภาพมากยงขน เพอใหการบรหารงานเปนไปอยางมประสทธภาพเชนกน

๘๙กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, วดพฒนา ๔๔, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๔), หนา ๒๐.

๕๓

๗. กลยทธ ไดแก วธการหรอกลวธททานเลอกใชในการบรหารนน ระบบ รปแบบ ตองเหมาะสมกบปจจยตาง ๆ ทกลาวมาแลว๙๐

กรมการศาสนา ระบวา วด คอ สถานททางศาสนาตามปกตแลวจะมเสนาสนะและอาคารวตถตาง ๆ เปนทพ านกอยอาศยศกษาปฏบตธรรมวนยและประกอบศาสนกจของพระภกษสงฆ ตลอดจนเปนทบ าเพญกศลตาง ๆ ของพทธบรษทโดยทวไป๙๑

ทนพนธ นาคตะ ไดใหความหมายของวดวา วดเปนแหลงกลางของชวตทางศาสนาและสงคม เปนแหลงการสมาคม เปนทมาแหงวฒนธรรม เปนศนยกลางของการด ารงชวตประจ าวน และเปนสถานททชวยแกปญหาตาง ๆ ของครอบครวไทยในชนบท๙๒

มาณ ไชยธรานวฒศร และคณะ กลาววาปจจบนวดเปนสวนหนงของสถาบนสงฆ เปนสถานทของพระสงฆ ผประพฤตพรหมจรรย เปนสถานทรนรม สงบ เหมาะสมแกการบ าเพญสมณธรรมของพระภกษสามเณร ประชาชนทวไป วดเปนสถานบนอดมคตเพราะเปนตวเปลยนทศนคตพนฐานมนษยเปลยนแปลงทางสงคมโดยการตงสงคมอรยสงฆซงมปญญาและ กรณาเปนตวน ามความบรสทธและสะอาดเปนพนฐานวดเปนสถานทใชประกอบพธกรรมทางพระพทธศาสนาและเปนปชนยสถาน เปนทพ านก ทอยอาศยของพทธบรษท และใหการบรหารแกชมชนสงคมนน ๆ ตามความเหมาะสม ไมวาดานการศกษา สาธารณสงเคราะห ศนยกลางชมชน และสงคม๙๓ กรมการศาสนา กลาววา การบรหารวด หมายถง การปกครองบงคบบญชาก ากบดแล แนะน า สงสอนพระภกษ สามเณรและฆราวาสผอยในวด ใหมความเปนระเบยบเรยนรใหอยในศลธรรมอนดและด าเนนกจการโครงการตางๆของวด ใหส าเรจดวยดมประสทธภาพสงสด๙๔

๙๐ส านกพระพทธศาสนาแหงชาต, วดพฒนา ๔๖, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงาน

พระพทธศาสนา, ๒๕๔๖), หนา ๔๖-๔๘. ๙๑กรมการศาสนา, ความหมายของวด, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพกรมการศาสนา, ๒๕๔๒), หนา ๑๐๖ - ๑๐๗. ๙๒ทนพนธ นาคะตะ, การเมองการบรหารไทย : ภาระของชาต, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ, ๒๕๓๓), หนา ๒๓๕. ๙๓มาณ ไชยธรานวฒศร , การตดตามและประเมนสถานภาพการปฏรปการเรยนรระดบอดมศกษา วารสารสหศาสตร, ๒๕๔๙, หนา ๑๓. ๙๔กรมการศาสนา, คมอการบรหารจดการวดฉบบยอ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๒), หนา ๒

๕๔

นอย ลายครามและ สบรรณจนทบตร กลาววา การบรหารวด หมายถง การใชศาสตรซงประกอบดวย การวางแผน การจดองคการ การบรหารงานบคคล การอ านวยการ การประสานงาน การประเมนผลงาน การงบประมาณ เพอใหไดผลเตมทและการใชศลปซงประกอบดวย ภาวะผน า มนษยสมพนธในการท างาน เพอใหเกดความรวมมออนจะท าใหการด าเนนงานของวดบรรลวตถประสงค๙๕ บญชวย จนทรเฮา กลาววา การบรหารและจดการวด หมายถง การท างานใหบรรลผลตามเปาหมายทวางไว โดยการใหเจาอาวาสหรอคณะผบรหารตงแต ๒ คน ขนไป รวมกนใชทรพยากรการบรหารอยางผสมผสานใหมประสทธภาพในการท างาน๙๖ จากการศกษาทบทวนเอกสารทเกยวของ ผวจยสรปไดวา การบรหารวด หมายถง กระบวนการบรหารจดการทรพยากร เงน คน วสด แผนงาน ภายในวด หรอการปกครอง ดแล รกษาหมคณะ ทงบรรพชต และคฤหสถทมอยหรอพ านกอยในวด และทงการจดกจการของวดเพอใหงานตางๆ มความเปนระเบยบเรยบรอย โดยใชทง “ศาสตร”และ“ศลป” ในการบรหารงานกจการงานองคกรทง ๖ คอการปกครอง การศาสนศกษา การเผยแผ การสาธารณสงเคราะห การสาธารณปการ การสาธารณสงเคราะห เพอใหบรรลไปตามเปาหมายวตถประสงคทไดวางไว

๒.๕.๑.๑ วตถประสงคการบรหารวด

พระราชญาณวฐ (เสรมชย ชยมงคโล) ไดกลาวไววา การก าหนดวตถประสงค (Objectives) การวางแนวทางนโยบายและการจดล าดบความเรงดวนของโครงงาน การวางแผนและการบรหารโครงงาน การแบงงาน การมอบอ านาจหนาทการงานและการจดการตามแผนงานใหส าเรจตามวตถประสงคและนโยบายทก าหนดไวใหไดผล คอ ประสทธภาพและประสทธผลอยางสงสด เปาหมาย หมายถง การปกครอง การศาสนศกษา การศกษาสงเคราะห การเผยแผพระพทธศาสนา การสาธารณปการ การสาธารณสงเคราะหและการด าเนนการตางๆของวดใหส าเรจลลวงไปตามนโยบายและวตถประสงคของวด

๙๕นอย ลายครามและสบรรณจนทบตร, หลกการบรหารและจดการวดในยคโลกาภวตน,(กรงเทพมหานคร : ส านกงานสภาสถาบนราชภฏ, ๒๕๓๙), หนา ๑๖๗. ๙๖บญชวย จนทรเฮา, “พฤตกรรมการบรหารของเจาอาวาสทสงผลตอการปฏบตงานวดในเขตการปกครองคณะสงฆคณะจงหวดกรงเทพมหานคร”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๔), หนา ๙๐

๕๕

จดมงหมาย หมายถง การก าหนดแผนงานโครงการทจะด าเนนการในรอบป ซงเปนโครงการใหมหรอตอเนองทวดจะตองบรหารใหส าเรจลลวงดวยด๙๗

๒.๕.๑.๒ ความส าคญของการบรหารวด

การบรหารเปนสงจ าเปนทจะตองเรยนรใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมในยคปจจบน เพราะการท างานจะประสบความส าเรจหรอลมเหลวนน กเพราะนกการบรหารมเทคนคและวธการท างานไมเหมอนกน โดยเฉพาะการบรหารวดซงเปนศาสนสถานทมความใกลชดกบประชาชน การบรหารวดอยางเปนระบบระเบยบ จะสงผลใหวดรมรนนาอยนาเขาไปประกอบกจการทางศาสนา รวมทงเปนแบบอยางแกประชาชนทเขาไปสมผสพบเหนการบรหารวดจงมความส าคญ ในทนจงไดน าแนวความคดเกยวกบความส าคญของการบรหารและการบรหารวดทผรไดกลาวไวตามล าดบ ดงน พระศรปรยตโมล (สมชย กสลจตโต) ไดกลาวถงการบรหารงานของวดวา มความส าคญในการท าใหวดสามารถพฒนาไปในแนวทางทถกตอง กลาวคอ ท าใหภกษสงฆ สามเณรมความรความสามารถ ท าใหภกษสงฆ สามเณรปฏบตดปฏบตชอบตามพระธรรมวนย ท าใหวดสามารถท าหนาทเผยแผวถชวตทประเสรฐสสงคม ท าใหประชาชนรสกวาวดเปนของชมชน ท าใหวดเปนศนยกลางการศกษาเลาเรยน และท าใหวดมความร มรนเปนทพบปะนนทนาการของประชาชน๙๘ ธงชย สนตวงศ กลาววา องคการจะเกดขน เมอคนตงแตสองคนขนไปท างานเพอใหส าเรจผลในกจกรรมอยางใดอยางหนง ดงนน ถาหากงานนนจ าเปนตองอาศยคนมากกวาหนงคนใหชวยท ากนแลว ความจ าเปนทจะตองมผน ากจะเกดขนทนท การบรหารจงมความจ าเปนส าหรบองคการทกขนาด๙๙ สมพงษ เกษมสน กลาววา การบรหาร เปนสงทมความจ าเปนอยางยง เพราะบทบาทและความส าคญของการบรหารนนมควบคมากบอารยธรรมและการด ารงชพของมนษยเลยทเดยว เพราะเมอมนษยอยรวมกนเปนกลม มหวหนาปกครองบงคบบญชา มการแบงงาน กนท าตามระดบความร ความสามารถ มการชวยเหลอเกอกลซงกนและกนระหวางพวกและเผา

๙๗พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล), การบรหารวด, หนา ๒๖. ๙๘พระศรปรยตโมล (สมชย กสลจตโต), การเมองมใชเรองของสงฆ, (กรงเทพมหานคร : เรอนแกวการพมพ, ๒๕๔๓), หนา ๑๐๑. ๙๙ธงชย สนตวงษ, องคการและการบรหาร, (กรงเทพมหานคร : บรษทส านกพมพไทยวฒนาพานช จ ากด, ๒๕๓๗), หนา ๔.

๕๖

เดยวกน โดยมจารตประเพณและวฒนธรรมเปนเครองก ากบความประพฤตของชนเหลานน๑๐๐ ประเวศ วะส ไดกลาวถงความส าคญของการบรหารวดไว ดงน ๑. สามารถสรางสงคมสงฆใหเปนสงคมแหงการเรยนร ๒. สามารถสรางวดใหเปนสวนหนงในการชน าทศทางการพฒนาทถกตองแกสงคม อกทงท าใหวดเปนสวนหนงของชมชน ๓. การบรหารวดทมประสทธภาพจะมความส าคญตอการใชทรพยากรสงสด๑๐๑ กรมการศาสนา ระบวา ความส าคญของการบรหารวดไววา ท าใหการด าเนนงานภายในวดเปนระบบมากขน ท าใหสะดวกในการประสานงาน ท าใหเกดประสทธภาพและเกดความประหยดในการด าเนนงาน สามารถตดตามตรวจสอบการด าเนนงานไดและท าให การด าเนนงานประสบผลส าเรจทกคนพงพอใจ๑๐๒ จากดงทกลาวมาขางตนนนผวจยสรปไดวา ความส าคญของการบรหารจดการวดนนมดงตอไปน ๑. ท าเกดความมระเบยบของภกษสงฆและสามเณรภายในวด ๒. ชวยใหการด าเนนงานตางๆทจะพฒนาวดเปนไปอยางมระบบระเบยบ ๓. ท าใหมการใชทรพยากรทมอยในวดและนอกวด เชน บคลากร เงน วสด และอนๆ อยางมประสทธภาพตลอดจนเกดประโยชนสขกบทก ๆ ฝาย ๔. ท าใหวตถประสงคตาง ๆ ทวดตงเปาหมายประสบผลส าเรจทกคนพอใจ ๕ ท าใหวดและองคกรคณะสงฆทกระดบมความเขมแขงมนคง ๖. การบรหารวดทดนนสามารถเปนแบบอยางทดตอการพฒนาชมชนไดและสามารถสรางชมชน และสงคมประเทศชาตบงเกดความพฒนาเจรญรงเรองได

๒.๕.๑.๓ โครงสรางการบรหารงานวด

วดนนมฐานะเปนนตบคคลคอบคคลตามกฎหมาย ตามความในมาตรา ๓๑ และมาตรา ๑๙ แหงพระราชบญญตคณะสงฆฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๓๕) โดยมเจาอาวาสเปนผปกครองดแลวด เจาอาวาสมอ านาจในการแตงตงรองเจาอาวาส ผชวยเจาอาวาสและมหนาทปกครอง ดแลพระสงฆสามเณรภายในวด

๑๐๐สมพงษ เกษมสน, การบรหาร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพาณชย, ๒๕๒๖), หนา ๗. ๑๐๑ประเวศ วะส, “พระสงฆกบการรเทาทนในสงคม” ใน หลกการบรหารและจดการวดในยคโลกาภวตน, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานสภาสถาบนราชภฏ, ๒๕๓๙), หนา ๑๑๙. ๑๐๒กรมการศาสนา, คมอการบรหารจดการวดฉบบยอ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๒), หนา ๓๑.

๕๗

กรมการศาสนา ไดระบวา ในการด ารงต าแหนงเจาอาวาส รองเจาอาวาส ผชวยเจาอาวาส ในหมวด ๒ วาดวยการแตงพระสงฆาธการ ขอ ๖ พระภกษผจะด ารงต าแหนงตามขอ ๔ ตองมคณสมบตโดยทวไปดงน๑๐๓ ๑. มพรรษาสมควรแกต าแหนง ๒. มความรสมควรแกต าแหนง ๓. มความประพฤตเรยบรอยตามพระธรรมวนย ๔. เปนผฉลาดสามารถในการปกครองคณะสงฆ ๕. ไมเปนผมรางกายทพพลภาพไรความสามารถ หรอมจตฟนเฟอน ไมสมประกอบหรอเปนโรคเรอนหรอวณโรคในระยะอนตรายจนเปนทนารงเกยจ ๖. ไมเคยตองค าวนจฉยลงโทษในอธกรณทพงรงเกยจมากอน ๗. ไมเคยตองถกถอดถอนหรอถกปลดจากต าแหนงใดเพราะความผดมากอน การแตงตงเจาอาวาส ตามกฎมหาเถรสมาคมฉบบท ๒๔ (พ.ศ. ๒๕๔๑) วาดวยการแตงตงถอดถอนพระสงฆาธการในหมวด ๕ สวนท ๖ เจาอาวาส ขอ ๒๖ ผทจะด ารงต าแหนงเจาอาวาสตองมคณสมบตโดยเฉพาะอกสวนดงน๑๐๔ ๑. มพรรษาพน ๒. เปนผทรงเกยรตคณเปนทเคารพนบถอของบรรพชตและคฤหสถในถนนน ในสวนของฝายฆราวาสนน จะมบคคลท าหนาทชวยเหลอเจาอาวาสในการบรหารกจการของวดไดแก คณะกรรมการ ไวยาวจกรและศษยวด ไวยาวจกร หมายถง คฤหสถผทไดรบการแตงตงใหมหนาทเบกจายนตยภต และจะมอ านาจหนาทดแลรกษา จดการทรพยสนของวดไดตามทเจาอาวาสไดมอบหนง สอโดย ไวยาวจกรนน การแตงตงไวยาวจกร เปนอ านาจหนาทของเจาอาวาสปรกษาคณะสงฆในวด พจารณาคดเลอกคฤหสถผมคณสมบตตามความในขอ ๖ ใหเจาอาวาสแตงตงคฤหสถผนน เปนไวยาวจกร โดยอนมตของเจาคณะอ าเภอ โดยอาศยกฎมหาเถรสมาคมวาดวยการแตงตงถอดถอนไวยาวจกรแหงพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๓๕ สวนคณะกรรมการจดการวดนน ไดรบเชญจากเจาอาวาสใหมาเขารวมเปนคณะกรรมการวด เจาอาวาส รองเจาอาวาส ผชวยเจาอาวาส พระภกษสามเณร คณะกรรมการ

๑๐๓กรมการศาสนา, หนงสอคมอพระสงฆาธการ วาดวยพระราชบญญต กฎ ระเบยบค าสงมหาเถรสมาคม, (กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๒), หนา ๓๗๓.

๑๐๔เรองเดยวกน, หนา ๓๗๔.

๕๘

ไวยาวจกรและศษยวดจะรวมกนในการบรหารภารกจของวดซงมอย ๖ ประการใหส าเรจลลวงไปตามวตถประสงคและนโยบาย

๒.๕.๒ ภารกจการบรหารจดการกจการของวด

การบรหารกจการของวดนน มผใหทศนะไวหลายทานมากมาย ซงมทงเนอหาสาระและความหมายทความคลายคลงกน ผศกษาวจย ไดคดสรรผลงานทเกยวของน าเสนอ ดงน พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาวถงการปรบระบบบรหารองคการชาวพทธไวในหนงสอเรองพระพทธศาสนา ในยคโลกาภวตนวา การบรหารองคการชาวพทธควรจะกระจายอ านาจใหมากขนแมแตการปกครองคณะสงฆกไมจ าเปนตองเลยนแบบระบบราชการทชกชาไมทนการและคณะสงฆอาจจะคดระบบการบกครองใหมงพฒนาใหวดแตละวด ใหเขมแขงเปนทพงของชมชนอยางแทจรง จากนนวดทงหลายกตองสรางเครอขายโยงใยรวมกนท างานทวประเทศ ทงพยายามลดขนตอนสายบ งคบบญชาทซ าซอนไมทนการ โดยปรบปรงระบบพระสงฆาธการหรอท าเอนจเนยรงใหกบการบรหารกจการคณะสงฆ การปกครองคณะสงฆ ไทยในปจจบน ถอว า เปนการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยมสมเดจพระสงฆราชเปนประธาน มการบงคบบญชากนลงไปตามล าดบชน นบตงแตระดบมหาเถระสมาคมลงไปจนถงเจาอาวาสอนเปนการปกครองบงคบบญชาตามเจตนารมณ ของพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท๒) พ.ศ. ๒๕๓๕๑๐๕ ภารกจทเจาอาวาสตองรบผดชอบ ตามหนาทของเจาอาวาสมาตราท ๓๗ และอ านาจเจาอาวาสในมาตราท ๓๘ แหงพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตมโดย พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๓๕ มดงน

๑) ดานการปกครอง พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวถง “ความหมายการปกครองตามทศนะของพระพทธศาสนาวา การปกครองตามความหมายในพระพทธศาสนาเปนการปกครองเพอการศกษา การปกครองและความสงบเรยบรอยทเกดจากการปกครองนนมใชจดหมายในตว แตเปนเพยงปจจยคอสภาพเออ เพอชวยใหแตละบคคลบรรลจดหมายแหงการศกษา หรอเพอเปนหลกประกนของการศกษา จงถอคตไดวาการปกครองทมขนเปนเรองของการศกษาและเพอการศกษาทงสน ถาไมปกครองดวยการศกษากตองปกครองดวยอ านาจ เมอปกครองดวยอ านาจกเกดความรสกในเชงปฏปกษทเอยงไปในทางทจะขดแยงกน ดวยเหตนการปกครองแบบใช

๑๐๕พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), การปกครองคณะสงฆไทย, (กรงเทพมหานคร : มลนธพทธธรรม, ๒๕๓๙), หนา ๗๖.

๕๙

อ านาจจงกอใหเกดปญหา เรมตงแตเกดความขดแยงในจตใจเปนตนไป ท าใหยงตองเพมการใชอ านาจ ใชอาญา และจะเนนการลงโทษมากยงขนตามล าดบ ไมใชการปกครองแบบพยายามสรางคนด แตเปนการปกครองแบบพยายามก าจดคนเลว๑๐๖ พระธรรมวรนายก (โอภาส นรตตเมธ) เจาคณะจงหวดนครราชสมา ไดอธบายเกยวกบนโยบายคณะสงฆ ในหวขอบรรยายเรอง “นโยบายการคณะสงฆจงหวดนครราชสมา”,วาพระพทธศาสนาถอวาสงสด ซงอยในสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรยและนโยบายคณะสงฆและขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของบานเมอง เพอการด ารงสมณธรรม ปฏบตสมณกจ ใหเกดการพฒนาการมนคงถาวรและเรยบรอยดงามแหงพระพทธศาสนา ทงเพออ านวยประโยชนสขแกประชาชนและสงคมสบตอไป จนไมมเวลาวางเหลอไวใหท าความเสอมเสย ตลอดจนถงสถาบนสงฆและประเทศชาตโดยใหพระอปชฌายและเจาคณะพระสงฆาธการ ผปกครองคณะสงฆทกชนมจตส านกรบผดชอบควบคมสอดสองดแล และสงเสรม โดยถอหลกเปาหมาย ๕ ขอ คอ ๑. เพอเสรมสรางสมพนธภาพ ๒. เพอรบทราบปญหาขอขดแยง ๓. เพอขอรองใหชวยกนท างานตามอ านาจหนาท ๔. เพอตดตามมาชแจงเพมเตมและดงานตามทสง ๕. เพอรบฟงขอเสนอแนะน าไปแกไขปรบปรงกจการคณะสงฆใหดขน โดยยดหลกวา พระภกษเปนฐานรองรบวด วดเปนฐานรองรบคณะสงฆ พระสงฆเปนฐานรองรบพระพทธศาสนา๑๐๗ พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต) ไดใหความหมายไววา การปกครอง หมายถง ภารกจทวดโดยภกษผเปนเจาอาวาสหรอคณะเจาปกครองด าเนนการสอดสองดแล รกษาความเรยบรอยดงาม เพอใหพระภกษสามเณรและคฤหสถ ทอยในวดหรอในการปกครอง ปฏบตตามพระธรรมวนย กฎหมาย กฎ ขอบงคบ ระเบยบ ค าสงประกาศของมหาเถรสมาคมหรอพระบญชาของสมเดจพระสงฆราช ภารกจดานนครอบคลมไปถงการทพระภกษไดท าหนาทปกครองทกระดบ นบตงแตผชวยเจาอาวาส รองเจาอาวาส เจาอาวาส เจาคณะต าบล เจาคณะอ าเภอ เจาคณะจงหวด เจาคณะภาค เจาคณะใหญ (หน) นอกจากนยงรวมถงการทภกษตองท า

๑๐๖พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), นตศาสตรแนวพทธ, (กรงเทพมหานคร : บรษท

สหธรรมก จ ากด, ๒๕๓๙), หนา ๕๕-๕๖.

๑๐๗พระธรรมวรนายก (โอภาส นรตตเมธ), ธรรมปรทศน ๔๖, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๕๙.

๖๐

หนาทพระกรรมวาจาจารยเปนพระอปชฌายในการอปสมบทกลบตร หรอการจดระบบการเปนอยในสงคมสงฆเนนการบ าบดทกขบ ารงสขเปนหลกภายใตวธการ ๓ วธ คอ๑๐๘ ๑. นคคหวธ คอ การขมคนทควรขมหรอต าหนคนทควรต าหน ๒. ปคคหวธ คอ การยกยองคนทควรยกยอง ๓. ปวารณาวธ คอ เปดโอกาสใหผอนวากลาวตกเตอนสงสอนตนไดคอใหตกเตอนซงกนและกน ทงนโดยอาศยเครองมอ ๓ ประการ ๓.๑ พระธรรมวนยทพระพทธองคทรงแสดงไวและบญญตไวแลว ๓.๒ กฎหมายบานเมอง ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดใหใชอ านาจทางรฐสภาใหตราขนไวตามกระบวนการนตบญญตเพอจดระเบยบและบงคบการปกครองคณะสงฆใหเปนไปตามพระธรรมวนย ๓.๔ ขนบธรรมเนยมจารตประเพณอนดงามทบรรพบรษบรพาจารยยอมรบและน าปฏบตสบ ๆ กนมา พระมหาทนงชย บรณพสทธ ไดกลาววา วดแตละวดนอกจากจะจดการปกครองโดยมกฎ ระเบยบ กตกา เฉพาะของแตละวดแลว ยงจะตองอยภายใตระเบยบการปกครองแหงราชอาณาจกร และระเบยบการปกครองคณะสงฆไทย เชน กฎหมาย พระราชบญญตคณะสงฆกฎมหาเถรสมาคม กฎกระทรวง เปนตน แตทงนตองไมขดแยงตอหลกการพระธรรมวนยเปนส าคญ๑๐๙ คณาจารยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดกลาวไววา การปกครอง คอ การบรหาร วางระเบยบกฎเกณฑใหสมาชกของสงคมไดอยรวมกนท าหนาทอยาง ปกตสข รวมทงหนวยงานของรฐทมหนาทในการใหการบรการแกประชาชน ใหเกดการอยรวมกนและปฏบตตามนโยบายของรฐอยางถกตอง ตลอดถงการพยายามสรางรปแบบ การปกครองทจะก าจดคนเลวใหนอยทสด โดยพยายามใหเกดจตส านกในการอยรวมกนในสงคมโดย ไมมการใชอ านาจหรอการลงโทษมาบงคบใหท าหรอปฏบตตาม๑๑๐

๑๐๘พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), การปกครองคณะสงฆไทย, หนา ๗๖.

๑๐๙พระมหาทนงชย บรณพ สทธ , “บทบาทของวดในเขตชมชนเมองในเขตบางรก กรงเทพมหานคร”, วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๕), หนา ๔๙.

๑๑๐คณาจารยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย , การปกครองคณะสงฆไทย, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๖.

๖๑

กรมการศาสนา ไดใหความหมาย ไววา การปกครอง หมายถง การสอดสองดแลเพอใหการปกครองคณะสงฆเปนไปตามพระธรรมวนย กฎหมาย กฎ ขอบงคบ ค าสง ประกาศของมหาเถรสมาคมหรอพระบญชาของสมเดจพระสงฆราช๑๑๑ ในสมยพทธกาล การปกครองสงฆไมไดมระเบยบแบบแผนอะไรมากนกและคณะสงฆยงไมไดด ารงสภาวะการเปนศนยรวมทางจตใจของประชาชนเชนปจจบน เพราะพทธศาสนาพงเรมตงและทาทายตอความเชอในจารตเดมของศาสนาพราหมณ เจตจ านงในการออกบวชเกดจากความเบอหนายและมงหาจดหลดพนทางโลก แตโดยเนอแทการปกครองสงฆในสมยพทธกาลมลกษณะความเปนประชาธปไตยและเปนสงคมทเสมอภาค พระสงฆทกรปมหนาทปฏบตตามพระธรรมวนย พระเถระผเปนอปชฌายอาจารยมหนาทปกครองสานศษยของตน แตในสงฆกรรมทงปวง สงฆยอมเปนใหญไมเลอกวาจะเปนอาจารยหรอสานศษย เมอมกจ สงฆเกดขนจะตองมการประชมสงฆและถอมตเอกฉนทเปนหลก เนองจากพระสงฆสาวกยงไมมากนกความเสอมอนเกดจากขอวตรปฏบตของพระสงฆจงมนอย ดงปรากฏหลกฐานในพระไตรปฎกพระสงฆทลวงละเมดสกขาบทอยเนอง ๆ มเพยงกลมพระสงฆฉพพคคย หลกทใชในการปกครองมเพยงพระธรรมวนย ไมจ าเปนตองอาศยพระราชอ านาจจากพระเจาแผนดน หรอผปกครองรฐใหออกกฎหมายบงคบสงฆมณฑล ฝายอาณาจกรมหนาทถวายศาสนปถมภแตดานเดยว๑๑๒ เพอใหการบรหารปกครองวดเปนไปไดดวยด มความเปนระเบยบเรยบรอย พระราชบญญตคณะสงฆไดก าหนดใหแตละวดมพระภกษด ารงต าแหนงบรหารปกครองคณะสงฆภายในวด ซงไดแก เจาอาวาส รองเจาอาวาสและผชวยเจาอาวาส โดยในมาตรา ๓๖-๓๗ ไดก าหนดอ านาจหนาทของเจาอาวาสไวดงน ด าเนนการปกครองภกษสงฆ สามเณรทอยในวด ใหปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ หรอค าสงของมหาเถรสมาคม การด าเนนการสอดสองดแลรกษาความดงามภายในวด การปกครองและสอดสองใหคฤหสถทมาพ านกอยในวดนนปฏบตตามระเบยบตางๆของวดดวยด๑๑๓

๑๑๑กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, วนยบญญตนกธรรมชนตร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๕), หนา ๔. ๑๑๒คนงนตย และสบรรณ จนทบตร, ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด : ศกษาเฉพาะกรณวดหนองปาพง จงหวดอบลราชธาน, (กรงเทพมหาคร : พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕), หนา ๑๗.

๑๑๓ทว เขจรกล, “บทบาทเจาอาวาสในการบรหารจดการวดในเขตปกครองคณะสงฆอ าเภอเมอง จงหวดหนองคาย”, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม, ๒๕๔๗), หนา ๔๐-๔๑.

๖๒

แสวง อดมศร ไดใหความหมายของการปกครองไววา การปกครอง คอ การจดท ากฎหมาย การบงคบใชกฎหมาย และการตดสนกรณขดแยงเกยวกบการตความหมายและการใชกฎหมาย ซงทกคนในสงคมจะตองยอมรบและปฏบตตาม หากมใครขดขนไมยอมรบหรอท าการ บางอยางในลกษณะทจะน าความเดอดรอนมาสคนอน ยอมจะไดรบ โทษทณฑบางประการตามควรแกกรณ ทงนเพอการปกปองมใหมใครมาท าความเดอดรอนวนวายใหเกดขนแกสงคม และเพอใหเปนการคมครองคนทยอมรบปฏบตตนตามกฎเกณฑทางสงคมหรอกฎหมายใหด ารงอยไดอยางสงบสข๑๑๔

๒) ดานการศาสนศกษา

การศาสนศกษา หมายถง การศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยของพระพทธศาสนาทงบรรพชตและคฤหสถ หรอศกษาเลาเรยนพระปรยตสจธรรม มผทรงคณวฒไดใหความหมายและทศนของการศาสนศกษาไวหลายทาน ดงน พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาวสรปถงจดหมายแหงการจดการศกษาไววา การจดการศกษามหนาทพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณ นนคอการศกษาตองสรางสงคมฐานความร (Knowledge-based Society) หรอสงคมแหงการเรยนร (Learning Society) ขนมาใหจงได มนษยทพฒนาแลวจะเปนฐานส าหรบการพฒนาทกสวนของประเทศ ซงรวมทงเศรษฐกจฐานความร และเศรษฐกจแบบพอมพอกน มนษยทพฒนาแลว หมายถงคนทมภาวนา ๔ ไดแก กายภาวนา สลภาวนา จตภาวนา และปญญาภาวนา เทยบไดกบจตสดมภของยเนสโก การจดการศกษาทจะพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณตองยดหลกอธษฐานธรรม ๔ ประการ คอ ปญญา สจจะ จาคะ และสนต๑๑๕ พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต) ไดแสดงทศนะไววา การศกษาพระปรยตธรรมในปจจบน ยงไมเพยงพอทจะเตรยมบคคลในพระศาสนาใหมความพรอมทจะรกษาพระศาสนาไวได หลกสตรทมอยกมขอบเขตคบแคบและจ ากดอยางเดยว เพราะฉะนน จะตองมการปรบปรงคณภาพปรบปรงเนอหา ปรบปรงหลกสตรใหทนตอสภาวการณ เพอใหพระสงฆมความรเทาทนตอสภาพปจจบน และสามารถทจะน าความรทางพระศาสนามาประยกตใชในการเผยแผใหคนในสมยปจจบนนเขาใจมองเหนคณคา และใชใหเปนประโยชนได และในแงขอบเขตของการศกษา นอกจากปรบปรงเนอหาของวชาแลว จะตองขยายขอบเขตวชาใหกวางออกไปอก เพราะดาน

๑๑๔แสวง อดมศร, การปกครองคณะสงฆไทย, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙), หนา ๒.

๑๑๕พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต), ทศทางการศกษาไทย, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖), หนา ๔๕.

๖๓

การศกษาศาสนานน จะศกษาเฉพาะตวศาสนาเพยงอยางเดยวไมได จ าเปนตองอาศยหลกวชาการอนๆ เชน อกษรศาสตร วทยาศาสตร และประวตศาสตร เปนตน ซงจะเปนบรพภาคของผทจะศกษาธรรมชนสงตอไป๑๑๖.

พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต) ไดใหความหมายและความสมพนธของค าวา “พทธศกษา” และ “จรยศกษา”ไวดงนตามความหมายของพระพทธศาสนาทแทจรงแลว พทธศกษาจะไมแยกจากจรยศกษา เมอเจาชายสทธตถะตรสรเปนพระพทธเจาแลว พระองคมจรยะมาพรอมเสรจ ทรงสมบรณดวยพทธคณทงสองคอ ปญญาทแทมากบคณธรรม มกรณา เปนตน และเปนพนฐานของการแสดงออกท ถกตองอยางแทจรงซงเปนจรยะธรรมในตวของมนเองเพราะฉะนนในแงของพทธศาสนาจงถอวาตวหลกเปนตวของการศกษา ” การศกษานนเปนทงตวการพฒนาและเปนเครองมอส าหรบพฒนา คอ เปนการพฒนาตวบคคลขน โดยพฒนาตวคนทงคนหรอชวตทงชวต ตวคนพฒนานน คอ การศกษา เมอผเรยนมการศกษาอยางนแลว กเอาคณสมบตทตวมซงเกดจากการศกษานไปเปนเครองมอในการด าเนนชวตและสรางสรรคสงตางๆ การศกษากเลยเปนเครองมอของการพฒนา

การพฒนามนษยหรอการพฒนาชวตจะเปนไปไดดวยด ตององอาศยความเชอความมนใจ และความรความเขาใจทเปนพนฐานส าคญ ๒ ประการ คอ

๑. ความเชอ ความมนใจในธรรมชาตของมนษยวา เปนสตวทฝกฝนพฒนาได และมวสยแหงการพฒนาไดอยางสงสด การพฒนาคนนนมลกษณะเดนอนหนง คอ การดงศกยภาพทมอยในตวมนษยแตละคน ออกมาพฒนาใหงอกงามอยางเตมท และใชใหไดผลดทสด ๒. การท าใหบคคลแตละคนรจกตวเอง และความพรอมความสามารถในการทจะตอบรบสงภายนอก๑๑๗ พระเมธธรรมมาภรณ (ประยร ธมมจตโต) ไดใหความหมายไววา การ ศาสนศกษา หมายถง การศกษาพระปรยตธรรมและการศกษาในดานอน ๆ อนสมควรแกสมณะ การศกษาของสงฆแตเดมนนเรมตนมาแตสมยพทธกาลและบคคลทเขามาสสงฆมณฑลในครง พทธกาลตามประวตความเปนมาสวนมาก มกจะไดรบการศกษาทงคดทางโลกและคดทางธรรมมาเปนอยางด ตามลทธศาสนาในสมยนน เปนตนวาเรยนจบไตรเพทมากอนการศกษาของสงฆในสมยพทธองคยงทรงพระชนมอยม ๒ ประการ คอ๑๑๘

๑๑๖พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต), ทศทางการศกษาของคณะสงฆ, (กรงเทพมหานคร :

โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๑), หนา ๒๗ -๓๒.

๑๑๗พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต), การศกษาเครองมอพฒนาทยงตองพฒนา, (กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตงกรฟ จ ากด, ๒๕๓๐), หนา ๕๑ - ๕๒. ๑๑๘พระเมธธรรมมาภรณ (ประยร ธมมจตโต), การปกครองคณะสงฆไทย, หนา ๗๗.

๖๔

๑. คนถะธระ คอ ธระฝายคมภร กจดานการเรยน ๒. วปสสนาธระ คอ ธระฝายเจรญวปสสนา กจดานการบ าเพญภาวนาหรอเจรญพระกรรมฐาน ซงรวมทงสมถะดวยเรยกรวมเขาในวปสสนาโดยฐานเปนสวนคลมยอด ในปจจบนการศกษาของภกษสงฆแบงออกเปน ๔ ประเภท คอ๑๑๙ ๑) การศกษาพระปรยตธรรมแผนกธรรม (ระดบประถมศกษา) สนามหลวงแผนกธรรม มหลกสตร คอ นกธรรมจดส าหรบพระสงฆ สามเณรและธรรมศกษาจดส าหรบคฤหสถ ส าหรบหลกสตรนกธรรมแบงเปน นกธรรมชนตร นกธรรมชนโทและนกธรรมชนเอก สวนหลกสตรธรรมศกษา แบงเปน ธรรมศกษาชนตร ธรรมศกษาชนโทและธรรมศกษาชนเอก ๒) การศกษาพระปรยตธรรมแผนกบาล เรยนบาลไวยากรณแลวเรยนแปลภาษาบาลเปนภาษาไทยและแปลภาษาไทยเปนภาษาบาล เพราะวาภาษาบาล เปนภาษาทรกษาหลกพระธรรมวนยของพระพทธศาสนา เหตทพระปรยตธรรมคอ พระไตรปฎก อรรถกถา ฎกาและอนๆบรรจอยในคมภรซงเปนภาษาบาลทงสน แมจะแปลเปนภาษาไทยแลวกแปลแบบไทยบาล ประสงคจะรอยางถกตองชดเจนทงภาษาบาลไมได ชนเรยนแผนกบาลใชนกธรรมเปนองคจ ากดสทธ โดยแบงเปน ๙ ชน คอ บาลไวยากรณ ชนประโยค ๑-๒ ชนประโยค ป.ธ.๒,๓,๔,๕,๖,๗,๘ และ ๙ ผสอบไดประโยค ป.ธ. ๓ ไดรบการแตงตงคอเปรยญคอ ทรงตงเปน “พระมหา” “สามเณรเปรยญ” ชนประโยค ๑-๒ ไดรบวฒบตร ชนประโยค ป.ธ. ๓-๘ ไดรบประกาศนยบตรและพดยศ ชนประโยค ป.ธ. ๙ ไดรบปรญญาบตรและพดยศ เปนปรญญาตรทางศาสนาและถาสามารถสอบชนประโยค ๙ ไดในขณะเปนสามเณรทรงพระกรณาโปรดใหการอปสมบทเณรรปนน อยในพระบรมราชปถมภ เรยกวา “บวชนาคหลวง” ผสอบไดเปรยญธรรม ๙ ประโยคถาอยในสมณเพศไดรบนตยภตเทากบพระราชาคณะชนสามญ ๓) การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา (ระดบมธยมศกษา) โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนโรงเรยนทวดจดตงขนในวดหรอธรณสงฆหรอทดนของมลนธทางพระพทธศาสนา โดยกรมการศาสนาใหการอปถมภ จดการเรยนการสอนตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ เพอใหการศกษาแกพระสงฆ สามเณร ทงวชาสามญและการศกษาพระปรยตธรรมควบคกนไป เพอท วาหากพระสงฆ สามเณรเหลานมความประสงคจะลาสกขากสามารถน าวฒการศกษาทไดรบไปใชเพอ การศกษาตอในสถานศกษาของรฐหรอใชสมครงานประกอบอาชพได

๑๑๙กรมการศาสนา, ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางชมชน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐), หนา ๑๓-๑๔.

๖๕

๔) การศกษาในมหาวทยาลยสงฆ การศกษาในระดบอดมศกษาของคณะสงฆไทย ด าเนนการในสองสถาบน คอมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยและมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย พระครวนยธรประจกษ จกกธมโม ไดใหทศนะไววา พระพทธศาสนา เปนกระบวนทศนการศกษาตลอดชวต (Lifelong education) ของมนษยและเปนกระบวนทศนในรปของการจดกระบวนการใหมผลตอการเรยนรตลอดชวต (Lifelong learning) อนประกอบดวย การด าเนนการตลอดชวตของมนษย การจดทมการวางแผนท าใหไดรบความร ทกษะ และเจตคต อนจ าเปนตอการเปลยนแปลงในชวตซงเกดขนอยตลอดเวลา จนในทสดท าใหบคคลไดพฒนาตนเองอยางเตมศกยภาพ เปนการเรยนรทเกดจากแรงจงใจของผเรยนทจะเรยนรดวยตนเอง ใชแหลงการเรยนทกประเภท ทงแบบในระบบ (Formal) นอกระบบ (non formal) และ ไมเปนทางการ หรอตามอธยาศย (informal) อยางแทจรง และสมบรณของการศกษา๑๒๐

ประเวศ วะส ไดใหความหมายของการศกษาไววา การศกษา คอ การหลอหลอมจตลกษณของมนษย ถงแมมรปกายเปนของคนเหมอนกน แตจตลกษณของมนษยแตกตางกนมากยงกวาความแตกตางของความรปรางวตถทมอยในโลกเสยอกจตลกษณก าเนดการรบร การแปลผลสงรบรความรสก ความคดและความประพฤตกรรม การศกษาจงก าหนดชวทศน โลกทศน ความรสก สข ทกข และความรสกของเราตอผอนและสงแวดลอม หรอสรปอกอยางวามนษยเปนอยอยางไรเพราะการศกษา๑๒๑ กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ ไดชใหเหนถงปญหาการศกษาของคณะสงฆไววา ในการจดการศกษาของคณะสงฆนน ไดเกดความคดเหนขดแยงกน ระหวางพระเถระผรบผดชอบการบรหารงานคณะสงฆกบพระนกศกษารนใหม โดยพระเถระผบรหารคณะสงฆซงถอวาเปนผมทศนะกบของเกา เหนวาการศกษาพระปรยตธรรมแผนกธรรม เปนระบบการศกษาอยางเดยวทถกตองชอบธรรมส าหรบพระภกษสามเณร และควรรกษาไวใหคงทอยอยางเดมโดยไมมการเปลยนแปลง ไมวาจะเปนโครงสรางระบบหรอหลกสตรและแบบเรยน การเปลยนแปลงอยางใดอยางหนงถอวาเปนความเสอม และเหนวาภกษสามเณรไมควรเลาเรยนวชาการสมยใหม เพราะจะท าใหลาสกขากนมาก แตฝายพระนกศกษารนใหมเหนวา การศกษาพระปรยตธรรมควรรกษาไวเพยงเนอหาสาระคอพระธรรมวนย แตควรมการเปลยนแปลง

๑๒๐พระครวนยธรประจกษ จกกธมโม (จ าปาทอง), กระบวนการเรยนรแบบ“อรยสจ๔.” ของ

พระพทธศาสนาเปนตนแบบทมงผเรยนเปนศนยกลางโดยแทจรง, (สรนทร : โรงพมพศรรตนออฟเซท, ๒๕๔๕), หนา ๗๕ - ๗๖.

๑๒๑ประเวศ วะส,ศ.นพ., พระสงฆกบการรเทาทนสงคม, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพพมพด, ๒๕๓๖), หนา ๑๗.

๖๖

ปรบปรงในดานระบบ หลกสตร แบบเรยน และวธการเรยนการสอนใหเหมาะสมตามกาลสมย และควรมการศกษาวชาการสมยใหมบางอยางดวย เพอชวยเสรมสรางความสามารถในการปฏบตศาสนกจใหไดผลยงขน สวนการลาสกขานนเปนปรากฏการณตามปกตของประเพณการบวช๑๒๒ กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา การศาสนศกษา หมายถง การจดการศกษาพระปรยตธรรมของคณะสงฆ ทงแผนกธรรมบาล แผนกสามญศกษา รวมทงการสงเสรมพระภกษสงฆ สามเณรศกษาพระปรยตธรรมทกๆวธทไมขดแยงตอพระธรรมวนย๑๒๓

๓) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา

พระพพธธรรมสนทร (สนทร ญาณสนทโร) ใหความหมายของการเผยแผวา เปนการสอสารเพอการพฒนาบคคลทางดานจตใจใหมความเคารพเลอมใส ย าเกรง ในพระรตนตรย นอมน าเอาหลกธรรมในพระพทธศาสนาไปประพฤตปฏบต เพอใหเกดประโยชนแกผปฏบตตามสมควรแหงการปฏบตนน เพราะพระพทธศาสนาเปนศาสนาทมงเพอประโยชนสขแกชาวโลก เปนศาสนาแหงสนตภาพของโลกและสนตภาพแหงโลกสากล สมดงพระด ารทจะสง พระอรหนตสาวก ๖๐ รป ออกไปเผยแผพทธธรรมใหชาวโลกไดรบร จงไดตรสกบภกษทงหลายวา “จรถ ภกขเว จารก พหชนหตาย พหชนสขาย โลกานกมปาย อตถาย หตาย สขาย เทวมนสสาน แปลวา ภกษทงหลายพวกเธอจงเทยวไป เพอประโยชน และความสข แกชนหมมาก เพออนเคราะหโลก เพอประโยชนเกอกล และความสขแกเหลทวยเทพและมนษย และใหเกดประโยชนสงสดตามทพระองคทรงประสงควา ๓ ประการ คอ๑๒๔ ๑. ทฏฐธรรมกตถะ คอ ประโยชนปจจบน, ประโยชนโลกน, ประโยชนขนตน ๒. สมปรายกตถะ คอ ประโยชนเบองหนาหรอในภพหนา, ประโยชนสงขนไป

๓. ปรมตถะ คอ ประโยชนสงสด, จดหมายสงสด คอ พระนพพาน ปน มทกนต การเผยแผพทธธรรมในสมยพทธกาล พระพทธเจามวธด าเนนการในการประสานมนษยสมพนธโดยตระหนกในเหต ๓ ประการ ๗๐ อยเสมอ และในทก ๆ กรณทพระพทธองคทรงด าเนนการ คอ ๑) ทรงคนหาพนเพเดมของเขา ๒) ทรงวจยถงความตองการ

๑๒๒กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, วชาการพระพทธศาสนา, (กรงเทพมหานคร :

โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๔), หนา ๖ - ๗. ๑๒๓กรมการศาสนา, คมอการจดการศกษาสงฆ, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๙), หนา ๑. ๑๒๔พระพพธธรรมสนทร (สนทร ญาณสนทโร), คม ชด ลก เลม ๒, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเลยงเชยง, ๒๕๔๗), หนา ๔๑.

๖๗

ของเขา ๓) ทรงรวธเขาถงจตใจของเขา จงกลาวไดวาการเผยแผของพระพทธเจาท ากนหลายรปแบบ เชน การแสดงธรรม การสนทนาธรรม การแนะน าสงสอน กาปฏบตตนใหเปนทนาเลอมใส และการตอบปญหาขอของใจสงสย เปนตน โดยทพระพทธเจาไดทรงประทานแมแบบ (หลก)ในการปฏบต(การแสดงธรรม)ใหมเหตผลตอเนองกนไปโดยล าดบ ชแจงใหเขาใจชดเจนในแตละประเดน แสดงธรรมดวยจตเมตตา มงใหประโยชนแกผฟง ไมแสดงธรรมเพราะเหนแกลาภสกการะ แสดงธรรมไมยกตนขมทาน และไมเสยดสขมขผอน ใหเกดความกระทบกระเทอน ทงนเพราะพระพทธศาสนาเปนศาสนาทสอนมงประโยชนตอมหาชน สอนดวยเหตผล เปนศาสนาทมในโลก ทองคผประดษฐานและผเผยแผ ไมไดสอนใหเชออยางงมงาย พระพทธเจาไดตรสอยเสมอวา ใหคดตรกตรองเสยใหดกอน แลวจงเชอ ใหเชอภายหลงทเขาใจเหตผลด ไมใชใหเชอเสยกอน แลวจงเขาใจภายหลงหลกใหญของพระพทธศาสนานนอยทเหตผล ผลทกประการยอมมาจากเหต ถาไมมเหตกไมมผลดวยเหตดงนบทบาทการเผยแผมเหตผลทด จงประกาศใหทราบ มลกษณะ อะลมอะลวย แสดงถงการมใจกวาง ไมผกมดผอนดวยความคดของตน อกทงการเผยแผพทธธรรม นบวาเปนหวใจของการสบทอดอายพระพทธศาสนาใหวฒนาสถาพร งานเผยแผทพระสงฆท ากนอยทวไปในปจจบนม ดงน ๑. งานพระธรรมทต เปนงานทน าพทธบรษทและประชาชนทวไปใหเกดความคดถงคณคาของธรรมะ และความจ าเปนทจะตองปฏบตธรรม สามารถน าธรรมะมาใชในชวตประจ าวนไดอยางวธและถกตองรวมทงสามารถแกปญหาตาง ๆ ในดานเศรษฐกจสงคมการปกครองและสงแวดลอมประเทศชาต แนวการปฏบตงานของพระธรรมทต ไดแก การเทศน การบรรยายการสนทนา ธรรมกถา น าฝกปฏบต น าเปนพทธมามกะ เยยมเยยน น าพฒนาทองถน สาธตและน าจดกจกรรม ๒. หนวยอบรมประชาชนประจ าต าบล (อ.ป.ต.) เปนกจกรรมของคณะสงฆไทย ตามระเบยบมหาเถรสมาคม วาดวยการตงหนวยอบรมประชาชนประจ าต าบล พ.ศ. ๒๕๑๘ มความมงหมายทจะพฒนาทองถนระดบต าบลลงสหมบาน โดยใหพระภกษในชนบทไดมบทบาทเปนแกนน าในการสงเสรมวดใหเปนศนยกลางของชมชนพฒนาทองถนใหเกดประโยชนตอชมชนนน ๆ ๓. งานอบรมจรยธรรมนกเรยนตามโรงเรยนตาง ๆ เพอมงใหนกเรยนมทศนคตทดตอสถาบนพระพทธศาสนา สามารถปฏบตตนตามหนาทชาวพทธไดอยางถกตองเหมาะสมและนอมน าหลกพทธธรรมไปปฏบตในการด าเนนชวตประจ าวน เพอพฒนาตนเองและสงคม

๔. การเผยแผทางวทยและโทรทศน ๕. วารสาร นตยสารเผยแผธรรม

๖. งานเผยแผตางประเทศ

๖๘

งานพระธรรมทตเปนงานพฒนาทรพยากรบคคล และเปนงานทเปนรากฐานแหงความมนคงของ๑๒๕ บญศร พานะจตต กลาววา การประกาศธรรมเปนบทบาททส าคญของสถาบนสงฆ การเผยแผพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจาเปนการชวยเหลอผอนใหพนจากความทกข ดวยอาศยความเมตตาและกรณาของพระสงฆ งานเผยแผทพระสงฆท ากนอยทวไปในปจจบนมดงน ๑. งานพระธรรมทต ด าเนนงานโดยใชมตมหาเถรสมาคม วาดวยการแตงตงคณะกรรมการด าเนนงานพระธรรมทตภายในประเทศ พ.ศ. ๒๕๐๘ โดยจดพระสงฆผสมครบ าเพญประโยชนแกพระศาสนา ออกไปจารกเผยแผหลกธรรมแกประชาชนทวประเทศ เปนงานทน าพทธบรษทและประชาชนทวไปใหเกดความคดถงคณคาของธรรมะและความจ าเปนทจะตองปฏบตธรรมะ สามารถน าธรรมะไปใชในชวตประจ าวนไดอยางถกวธและถกตอง รวมทงสามารถใชธรรมะแกปญหาตางๆในดานเศรษฐกจ สงคม การปกครองและสงแวดลอม งาน พระธรรมทต เปนงานพฒนาทรพยากรบคคลและเปนงานทเปนรากฐานแหงความมนคงของประเทศชาต แนวการปฏบตงานของพระธรรมทต ไดแก การเทศน การบรรยาย การสนทนา ธรรมกถา น าฝกสมาธ น าเปนพทธมามกะ เยยมเยยน น าพฒนาทองถน สาธตและน าจดกจกรรม ๒. หนวยอบรมประชาชนประจ าต าบล (อ.ป.ต.) เปนกจกรรมของคณะสงฆไทย ตามระเบยบมหาเถรสมาคม วาดวยการตงหนวยอบรมประชาชนประจ าต าบล พ.ศ. ๒๕๑๘ ม ความมงหมายทจะพฒนาทองถนระดบต าบลลงสหมบาน โดยใหพระสงฆในชนบทมบทบาทและเปนแกนน าในการสงเสรมวดใหเปนศนยกลางการพฒนาทองถนใหเกดประโยชนตอชมชนนน ๓. งานอบรมจรยธรรมนกเรยน ขาราชการและประชาชน เพอใหผเขารบการอบรมมทศนคตทดตอสถาบนพระพทธศาสนา สามารถปฏบตตนตามหนาทของชาวพทธไดอยางถกตองเหมาะสม และนอมน าพระพทธศาสนาไปประพฤตปฏบตในการด าเนนชวตประจ า เพอพฒนาตนเองและสงคม ๔. งานบรรพชาสามเณรฤดรอน เปนการจดบรรพชาเยาวชนชายอายตงแต ๑๐ ป เพอใชเวลาวางใหเกดประโยชนในการศกษาธรรมในชวงปดฤดรอนประมาณเดอนเมษายน ๕. การสงเสรมหนวยสงเคราะหพทธมามกะผเยาว เปนหนวยสงเคราะหทวดและประชาชนจดใหมขนในวด ในหมบานเพอฝกอบรมดานความร ความประพฤตและจตใจ โดยมพระสงฆท าหนาทฝกอบรมสงสอนและบรหารงานทวไปของหนวยสงเคราะหพทธมามกะผเยาว

๑๒๕ปน มทกนต, มมสวาง, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๓), หนา ๒๐๕–

๒๐๖.

๖๙

เรยก พทธมามกาจารย แบงเปน ๓ คณะ คอ คณะประถมพทธมามกะ ไดแก เดกอาย ๗-๑๐ ขวบ คณะมธยมพทธมามกะ ไดแก เดกอาย ๑๑-๑๕ ขวบ คณะอดมพทธมามกะ ไดแก เดกอาย ๑๖-๑๘ ป ๖. การเผยแผทางสอมวลชน เปนการด าเนนการโดยเผยแผทางวทย โทรทศน วารสาร นตยสารเผยแผธรรมและการเผยแผในตางประเทศ อาจมการตงวดในตางประทศ ๗. การเผยแผตามศกยภาพของวด เปนโครงการทจดขนเพอพฒนาคณภาพชมชนตามศกยภาพของวด ไดแก โครงการอทยานการศกษา การจดสวนสมนไพรในวด โครงการลานวดลานใจการกฬา เปนตน๑๒๖ กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา การเผยแผพระพทธศาสนา หมายถง การด าเนนการประกาศพระพทธศาสนาใหศาสนทายาทและประชาชนไดรบทราบในทกๆวธทไมขดตอพระธรรมวนย โดยมงเนนใหประชาชนไดมความรความเขาใจในหลกธรรมแลวนอมน าไปปฏบตในชวตประจ าวน ไดแก การเทศนา การปฐากถาในโอกาสและสถานทตางๆทงในวดและนอกวด การบรรยายธรรมทางวทยและโทรทศน การเผยแผธรรมดวยสอตางๆ เชน หนงสอ หนงสอพมพหรอวดทศน ภารกจดานน ครอบคลมถงการทวดหรอพระสงฆจดกจกรรมตางๆ ขน ในวดโดยมวตถประสงคเพอการเผยแผธรรมหรอตองการใหประชาชนไดเขาวดปฏบตธรรม หรอมงเนนสบสานวฒนธรรมไทยทไดรบอทธพลมาจากหลกพระพทธศาสนาการด าเนนการใด ของพระสงฆในพระพทธศาสนาทเปนไปเพอการเผยแผธรรมทางพระพทธศาสนาทงในวดและนอกวด ชอวาภารกจดานการเผยแผทงสน๑๒๗

๔) ดานการศกษาสงเคราะห

พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโ ) ไดกลาวถง การศกษาทภกษสงฆไดด าเนนการในปจจบน ๔ ลกษณะ คอ ๑. โรงเรยนการกศลของวดในพระพทธศาสนา วดหรอมลนธในวดจดตงขนเพอชวยเหลอเกอกลเดกและเยาวชนทยากจนบางแหงมนกเรยนเฉพาะชาย -หญง เรยนรวมกบพระสงฆ สามเณร ปจจบนโรงเรยนประเภทน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน

๑๒๖บญศร พานะจตต, ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด : ศกษาเฉพาะกรณ วดสวนแกว อ าเภอบางใหญ จงหวดนนทบร, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕), หนา ๒๑. ๑๒๗กรมการศาสนา, ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางชมชน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐), หนา ๙.

๗๐

๒. โรงเรยนสงเคราะหเดกยากจนตามพระราชประสงค ตงตามพระราชประสงฆและอยในพระบรมราชานเคราะห และอยในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน ปจจบนมจ านวน ๓ แหง คอ โรงเรยนวดศรจนทร จงหวดสมทรปราการ โรงเรยนวดบง เหลก จงหวดนครพนมและโรงเรยนนนทบรวทยา จงหวดนาน ๓. ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เปนศนยทจดตงขนเพอเปนแหลงใหการศกษาอบรมปลกฝงศลธรรม วฒนธรรมและประเพณอนดงามแกเดกและเยาวชนสอนเฉพาะวนอาทตย ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตยจดตงขนตามความคดและการน าของมหาวทยาลยสงฆทงสองแหงน เพอใหนกเรยนนกศกษาไดศกษาเรยนรพระพทธศาสนาในวนทสถานศกษาของทางฝายราชอาณาจกรหยดเรยนตามแบบสากล นอกจากจะสอนธรรมะแกเดก ศนยแหงนยงไดทบทวนวชาสามญทเรยนตามหลกสตรการศกษาปกตของตนทโรงเรยน เชน วชาคณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาองกฤษ เปนการชกจงใหนกเรยนไดมาเรยนพทธศาสนา ๔. ศนยอบรมเดกกอนวยเรยน เปนศนยทจดตงขนเพอฝกอบรมปลกฝงคณธรรม จรยธรรม วฒนธรรมและประเพณอนดงามแกเดก ตลอดจนเตรยมความพรอมดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา สงเสรมใหพระสงฆไดบ าเพญประโยชนตอสงคมเพมขนและเปนศนยประสานความสมพนธระหวางวดกบชาวบาน ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด ด าเนนการมาตงแต พ.ศ. ๒๕๑๗ เปนตนมาจนถงปจจบนกคงยงด าเนนการ เพอรบเดกซงเปนบตรหลานชาวบานทอายยงไมครบเกณฑการเขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษาตามกฎหมาย มาชวยเลยงฝกหดมารยาทใหคนเคยกบวดและพระตงแตเดกๆ สอนหนงสองายๆเบองตน ทไมเกนก าลงของสมองทเดกจะเรยนไดและใหรจกสวดมนต ไหวพระ เปนตน๑๒๘ การศกษาสงเคราะหนอกจากจะจดแกเดกและเยาวชนใหมสถานทเรยนหนงสอแลว ภกษสงฆยงใหความสงเคราะหการศกษาแกเดกและเยาวชนผก าลงศกษาในสถานทศกษาทว ประเทศ อาท ตงทนสนบสนนการศกษาแกนกเรยนและนกศกษาทขาดแคลนทนทรพยทกระดบชน ไดแก ชนประถมศกษา ชนมธยมศกษาและอดมศกษา ชวยพฒนาสถานศกษา ชวยเหลออปกรณการศกษาและชวยเฉพาะบคคลทก าลงศกษา วดและพระสงฆจงเปนสถาบนทมสวนในการชวยเหลอเดกและเยาวชนของชาตในดานการศกษา เปนสถานอบรมบมนสยเดก และเยาวชนมาทกยคทกสมย โดยเฉพาะเดกทยากจนขาดคนดแลและก าพราบดา กไดอาศยสถาบนสงฆเปนผอปการะเปนเหตใหเดกและเยาวชนไดใกลชดพระศาสนาและเปนโอกาสให

๑๒๘พระเทพปรยต สธ (วรวทย คงคปญ โ ) , การคณะสงฆและการพระศาสนา , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๔๘-๔๙.

๗๑

พระสงฆไดพฒนาทรพยากรของชาตตงแตวยเดก เพอจะไดเปนผใหญทพงปรารถนาของสงคมตอไป๑๒๙ พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท) กลาววาการศกษาสงเคราะห หมายถง การจดการศกษาเพอชวยเหลอเกอกล การชวยเหลอเกอกลการศกษา หรอสถาบนการศกษาอนนอกจากการศาสนศกษา หรอบคคลผก าลงศกษาหรอกระบวนการสงเคราะหปวงชน ทงกอนวยเรยน ในวยเรยนใหไดรบการศกษาเลาเรยนอยางตอเนองในเรองตาง ๆ ตามสมควร๑๓๐ ไพบลย เสยงกอง การศกษาสงเคราะหนนเปนการจดการศกษาใหแกประชาชนทวไป ปจจบนด าเนนการ ดงน ๑. ศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย เปนศนยทจดตงขนเพอเปนแหลงเผยแผพระพทธศาสนา ผเรยนสวนใหญเปนนกเรยนในโรงเรยนสามญ แบงเปนระดบชน คอ ชนเตรยม รบนกเรยนประถมศกษาปท ๑-๓

ชนตน รบนกเรยนประถมศกษาปท ๔-๖ ชนกลาง รบนกเรยนมธยมศกษาปท ๑-๓ ชนสง รบนกเรยนมธยมศกษาปท ๔-๖ หลกสตรการสอน จะม ๒ ประเภท คอ วชาบงคบ ไดแก ประวตพระพทธศาสนา วชาธรรมและศาสนพธ ประเภทท ๒ คอ วชาเลอกแตละโรงเรยนจะเลอกวชาตามความเหมาะสมกบสภาพทองถนความพรอมของโรงเรยนความตองการของทองถนและความเหมาะสมของเวลางบประมาณด าเนนการโดยกรมศาสนาและเงนอดหนนจากโรงเรยนทตงศนย ๒. ศนยอบรมเดกกอนเกณฑภายในวด เปนศนยทจดตงขนเพอฝกอบรมปลกฝงคณธรรม จรยธรรม วฒนธรรมและประเพณอนดงามใหแกเดกตลอดจนเตรยมความพรอมดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา สงเสรมใหพระภกษไดบ าเพญประโยชนตอสงคมเพมขนและเปนศนยประสานความสมพนธระหวางวดกบชาวบาน โดยรบเดกวย ๓-๔ ขวบ งบประมาณด าเนนการโดยกรมศาสนาและเงนอดหนนจากโรงเรยนทตงศนย ๓. โรงเรยนราษฎรสงเคราะหทวดสนบสนน เปนโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน โดยวดจดตงขนและใหการสนบสนน๑๓๑

๑๒๙เรองเดยวกน, หนา ๕๐-๕๑.

๑๓๐พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท), พระสงฆกบงานพฒนาพระศาสนาและสงคม,

(กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๓๙), หนา ๑๓๐.

๑๓๑ไพบลย เสยงกอง "หลกการบรหารงานในวด", ในอบรมบาลกอนสอบภาค ๔ ปท ๓, รวบรวมและจดพมพโดยคณะกรรมการฝายเลขานการ โครงการอบรมบาลกอนสอบ, (ปทมธาน: บรษทสอตะวนจ ากด, ๒๕๔๗), หนา ๑๙๓.

๗๒

กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา การศกษาสงเคราะห หมายถง การจดการศกษาทมงเนนการปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมแกเดกและเยาวชนใหมความรความเขาใจหลกธรรมทางพระพทธศาสนาและการจดการศกษาในการเตรยมความพรอมแกเดกปฐมวย ไดแก ศนยพระพทธศาสนาวนอาทตย ศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด โรงเรยนเอกชนการกศล ของวด การมอบทนการศกษาแกนกเรยนนกศกษา เปนตน๑๓๒

๕) ดานสาธารณปการ

พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ) ไดใหความหมายงานการสาธารณปการ หมายถง การชวยเหลอ อดหนน หรอเกอกล คนสวนมากหรอคนทวไปหรอกจการเกยวกบการดแลรกษาและจดการวดใหอยในความเรยบรอย เปนงานเกยวกบการพฒนาอาคารสถานทและสงแวดลอมของวด ไดแก การกอสราง และบรณะปฏสงขรณศาสนวตถ และศาสนสถานใหวดเรยบรอยดงาม ซงไดแก การพฒนาวดใหเปนศนยรวมจตใจของประชาชน โดยมพระภกษสงฆเปนผน าในการพฒนาทงดานวตถและดานจตใจ๑๓๓ พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท) ไดใหความหมายค าวา การสาธารณปการ คอ กระบวนการบ าเพญสาธารณประโยชน เนนกจกรรมการพฒนาภายในวดเปนงานหลก ถองานอนเปนงานรองภายใตหลกการ ๒ ประการ คอ

๑. ดแลรกษาของเกาไวใหได ๒. สรางสรรคพฒนาของใหมใหงอกเงย โดยเลอกใชวการ ๓ วธ

๒.๑ แนวแนแกไขในสงผด ๒.๒ เตมใจสนบสนนในสงถกใหดยงขน

๒.๓ ตงใจสรางพฒนาในสงทยงไมมใหมขน๑๓๔ พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญ าสร) ไดกลาวเกยวกบกจการคณะสงฆและพระศาสนาในดานสาธารณปการของวดแบงได ๓ เรอง คอ๑๓๕

๑๓๒กรมการศาสนา, คมอการจดการศกษาสงฆ, หนา ๕-๖.

๑๓๓พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การคณะสงฆและพระศาสนา, หนา ๕๔.

๑๓๔พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท), พระสงฆกบงานพฒนาพระพทธศาสนาและ

สงคม, หนา ๑๒๘–๑๒๙.

๑๓๕พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญ าสร), การจดสาธารณปการและสาธารณะสงเคราะหของวด, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๘), หนา ๙.

๗๓

๑. การบรณะและพฒนาวด ๒. การกอสรางและบรณปฏสงขรณเสนาสนะ ๓. การดแลรกษาและจดการศาสนสมบตของวด นอกจากนนยงไดกลาวอกวา การบรหารงานสาธารณปการของเจาอาวาส หรอวดตามพระธรรมวนยควรใหเกดความสงบสข (สปปายะ) ๔ อยาง คอ๑๓๖ ๑. อาวาสสปปายะ ทอยเปนสขสบาย คอ ท าใหวดเปนอาราม เปนทรมรน รนรมย เปนรมณยสถานเจรญตา สบายในแกผพบเหน เปนศนยกลางของชมชนทงดานวตถและจตใจ ๒. อาหารสปปายะ อาหารเปนทสบายตาตามปกตเมอมทอยแลวตองค านงถงการกนอาหาร การจดสวสดการเรองอาหาร ๓. บคคลสปปายะ บคคลเปนทสบายแหงไมค านงถงเรองของบคคลภายในวดหรอบคคลทเกยวของกบวด คนวดแบงออกเปน ๔ ประเภท คอ ภกษสงฆ สามเณร อบาสก อบาสกาและเดกวด ๔. ธรรมสปปายะ ธรรมทเปนสบาย จดมงหมายหลกของวดคอ เปนสถานทปฏบตธรรม พระสธวรญาณ (ณรงค จตตโสภโณ) ไดกลาวถงบทบาทสาธารณปการ ไววา การพฒนาสาธารณปการนาจะแบงออกเปน ๓ ระดบ คอ ๑) พฒนาวด ๒) พฒนาคนในวด ๓) พฒนาชมชน และเมอกลาวโดสรปแลวความมงหมายของสาธารณปการกเพอบ ารงรกษา และสงเสรมวดใหเปนทอ านวยประโยชนแกประชาชนหรอแกสงคมผเปนเจาของวดใหวฒนาสถาพรสบไป ในปจจบนการกจการคณะสงฆและการพฒนาพระศาสนาดานสาธารณปการของวดแบงไดเปน ๓ เรองดงน ๑. การบรณะและพฒนาวด ๒. การกอสรางและบรณะปฏสงขรณเสนาสนะ ๓. การดแลรกษาและจดการศาสนสมบตของวด อนง งานดานสาธารณปการทง ๓ ประเภท เมอแยกเปนขอยอยแลว จะไดดงน ๑. ขออนญาตรอถอนและกอสรางศาสนวตถใหม ๒. ขอสรางวด ตงวด วดพฒนาตวอยาง ๓. ขอยกวดรางเปนวดทมภกษจ าพรรษา ๔. ขอยกวดเปนพระอารามหลวง ๕. ขอยบวดรวมวด

๑๓๖เรองเดยวกน, หนา ๑๑-๑๒.

๗๔

๖. วดประสบอคคภย วนาศภย ๗. การประชมตรวจการคณะสงฆ ๘. การขอใชทดนทางราชการเพอสรางวด ๙. ระเบยบ กฎหมาย ทเกยวกบสาธารณปการ ๑๐. ขอพระราชทานวสงคามสมา ๑๑. งานของบประมาณอดหนนการบรณะวด๑๓๗ กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา สาธารณปการ หมายถง การด าเนนการเกยวกบการพฒนาวดดานอาคารสถานทและสงแวดลอม เพอใหวดเออประโยชนตามภารกจของเจาอาวาสดานอนๆ การพฒนาเหลานไดแก การดแล การท านบ ารงรกษาสาธารณสมบตของวด การดและรกษาและกอสรางอาคารสถานท เชน พระอโบสถ เมร อาคารเรยน หอธรรม กฏ ศาลาการเปรยญ เปนตน งานสาธารณปการแตละวดจะไมเทาเทยมกน มากหรอนอยขนอยกบขนาดของเศรษฐกจ ความตองการของชมชนและบารมของเจาอาวาสหรอพระสงฆในวดเปนส าคญ๑๓๘ มาณพ พลไพรนทร กลาววางานสาธารณปการนนสบเนองมาจากหนวยยอยทส าคญทสดของสถาบนพระพทธศาสนาในสงคมไทย คอ วด คนไทยไปตงถนฐานอย ณ ทใด เมอรวมกนขนเปนชมชนกเกดความตองการมวด มพระสงฆไวส าหรบเปนทท าบญบ าเพญกศลตามประเพณ และเปนทบวชเรยนศกษาของกลบตร จงไดชวยกนสรางวดของตนหรอของชมชนนนขน เมอสรางเสรจแลวกจะอาราธนาพระสงฆมาอยประจ าเปนผน าทางศาสนาของชมชน เปนผดแลรกษาและจดการวดของประชาชน เกดเปนกจการของวดและของคณะสงฆขน การทพระสงฆรบหนาทเปนผดแลรกษาและจดการวดนถอเปนการชวยเหลอประชาชน และกจการอนๆ ของวดลวนเปนกจการทเปนการชวยเหลอ อดหนนหรอเกอกลประชาชนผเปนเจาของวดนนหรอประชาชนทวไป จงไดเรยกกจการเกยวกบการดแลรกษาและจดการวดวาการสาธารณปการ๑๓๙

๑๓๗พระสธวรญาณ (ณรงค จตตโสภโณ), พทธศาสตรปรทรรศน รวมในผลงานทางวชาการเกยวกบพระพทธศาสนา, หนา ๒๗๔.

๑๓๘กรมการศาสนา, หลกการบรหารและการจดการวดในยคโลกาภวตน, หนา ๗.

๑๓๙มาณพ พลไพรนทร, คมอบรหารกจการคณะสงฆ, (กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา,

๒๕๔๑), หนา ๒๙๔.

๗๕

๖) ดานการสาธารณสงเคราะห

พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม) ไดกลาวไววา การสาธารณะสงเคราะห เปนงานในสวนไมวาจะเปนการกอสรางถนนท าสะพาน ศาลาพกรอนงานนจะม อ.บ.ต. เขามาท าหนาท สวนทคณะสงฆจะชวยสงคมได เชนการชวยเหลอผยากไรเพราะถกไฟไหมบาน การจดหนวยบรรเทาสาธารณภยหรอการจดบรหารใหฟรในพธงานศพ ไมเกบคาน าคาไฟไมเกบคาเจาพนกงาน หากเขามศรทธากจะท าบญ สวนนกจะชวยบรรเทาทกขใหกบชาวบานทเปนพทธศาสนกชนได ตลอดทงใหการชวยเหลอสงคมทงภายในวดและนอกวด ภายในวด เชน อ านวยความสะดวกแกผมาพงมาท าบญทวดใหเหมาะสมและวดตองสะอาด สะดวก สบาย ภายนอกวด เชน สงเคราะหชวยเหลอชาวบานทมทกขเทาทจะท าไดอยานงดดาย๑๔๐ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ) การสาธารณสงเคราะห หมายถง การชวยเหลอสงคมในดานตาง ๆ การจดกจการอนเปนประโยชน เปนกจกรรมทวดหรอพระภกษสงฆด าเนนกจการ เพอใหเปนสาธารณะประโยชนในดานสงคมสงเคราะห ทงดานการสงเคราะห บคคล และสาธารณสงเคราะห แยกโดยลกษณะม ๔ ประการคอ

๑. การด าเนนกจการเพอชวยเหลอเกอกล ไดแก การทวดหรอคณะสงฆด าเนนการเองซงกจอยางใดอยางหนงมวตถประสงคใหเปนสาธารณประโยชน เชน กจการหนวยอบรมประจ าต าบลกจการหองสมดเพอประชาชน จดอบรมวชาชพใหแกประชาชนในทองถน เปนตน ๒. การชวยเหลอเกอกลกจการของผอนเพอสาธารณประโยชน ไดแก การชวยเหลอ สนบสนนสงเสรมกจการของรฐหรอของเอกชนหรอผใดผหนงด าเนนการ และการนนเปนไปเพอการสาธารณะประโยชน เชน การพฒนาหมบาน การพฒนาต าบล ขดสระน าขนาดใหญเพอเปนแหลงอปโภคและเปนสถานทพกผอนหยอนใจ อนรกษวฒนธรรมและสงแวดลอม การจดหาทนเพอการสงเคราะหและอนๆ ๓. การเกอกลสาธารณสมบตสถานทอนเปนสาธารณสมบต ไดแก การสรางถนน ขดลอกคคลอง สรางโรงพยาบาลและจดซอเครองมอแพทย สรางการประปา สรางเครองก าเนดไฟฟาปลกตนไม และอนๆ ๔. การเกอกลประชาชนหรอสรรพสตว ไดแก การชวยเหลอประชาชนในการคอยชวยเหลอ เชน จดตงหนวยอาสาสมครบรรเทาสาธารณะภย ชวยเหลอประชาชนทงดานไฟไหมและน าทวมพรอมมอบเครองอปโภคบรโภคแกผประสบภย หรอในยามปกตกตงกองทน

๑๔๐พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม), สารภาค ๑๕, (กาญจนบร : ส านกพมพธรรมเมธ,

๒๕๔๘), หนา ๒๕.

๗๖

ท าอาหารเลยงเดกก าพราและเดกดอยโอกาส หรอกระบวนการสงเคราะหปวงชนผประสบภยพบตจากวนาศภย อบตเหต และสาธารณะภยซงไดแกภย คอ ความยากจน ความเจบไข๑๔๑ พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญ าสร) กลาวถงความส าคญของภารกจดานนวา การสาธารณะสงเคราะหเปนการจดใหการสงเคราะหในดานตางๆแกประชาชนผอปถมภบ ารงวด ทายกทายกาของวดหรอประชาชนทวไป วดเปนสวนหนงของสงคม วดอยไดกตองพงบานและบานอยไดกตองพงวด วดเปนศนยกลางของสงคม พระสงฆเปนทพงทางใจของประชาชน เมอประชาชนเดอดรอนในเรองใดเรองหนงกเปนหนาทของวดจะตองจดการสงเคราะหชวยเหลอ การสาธารณสงเคราะหจงเปนหนาทของวดและเจาอาวาสจะตองด าเนนการบรหารงานทกดานเกยวกบการสงเคราะหประชาชนในขอบเขตทวดจะจดได๑๔๒ บญศร พานะจตต และคณะ กลาวถงความส าคญของภารกจดานนวา การ สาธารณสงเคราะหเปนการแสดงบทบาทของพระสงฆ ในดานสงคมสงเคราะหทงการสงเคราะหบคคลและสาธารณสงเคราะห โดยมพระสงฆเปนผน าชมชนในการบรจาคชวยเหลอผประสบภยพบตตางๆเพราะพระสงฆเปนศนยกลางเชอมประสานระหวางคนจนกบคนรวย ปจจยทไดรบบรจาคมาพระสงฆกใชท าประโยชนเปนสาธารณกศลและชวยเหลอบคคลผขาดแคลนและดอยโอกาส๑๔๓ ไพบลย เสยงกอง อธบดกรมการศาสนา ไดกลาววา งานสาธารณสงเคราะหเปนงานเกยวกบการสงเคราะหชมชนและสงคม โดยมวดและพระภกษสามเณรเปนแกนน า ไดแก โครงการอปสมบท และบรรพชาสามเณรภาคฤดรอน โครงการสงเคราะหพระภกษสามเณร และวดทประสบภยขาดแคลน วดเจาอาวาส พระภกษ เปนผน าในการพฒนาชมชนและสงคม เชนใหสถานทเปนทจดประชม อบรมเยาวชน และประชาชนดานอาชพตาง ๆ การสรางถนนเขาหมบาน การออมทรพยใหสถานทเปนแหลงประปาหมบาน การสนบสนนทนการศกษาแกเดกนกเรยนการชวยเหลอผปวยยากไร๑๔๔

๑๔๑พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ), การคณะสงฆและพระศาสนา, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐), หนา ๖๑–๖๒. ๑๔๒พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญ าสร), การจดสาธารณปการและสาธารณะสงเคราะห ของวด, หนา ๑๔.

๑๔๓บญศร พานะจตต, ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด : ศกษาเฉพาะกรณ วดสวนแกว อ าเภอบางใหญ จงหวดนนทบร, หนา ๒๕. ๑๔๔ไพบลยเสยงกอง “หลกการบรหารวด”, วดพฒนา ๔๔, (กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๔), หนา ๒๖.

๗๗

กรมการศาสนา ไดใหความหมาย ไววา การสาธารณะสงเคราะห หมายถง การด าเนนการชวยเหลอสงคมทางวตถในรปแบบตางๆทไมขดตอพระธรรมวนย ไดแก โครงการอปสมบทและบรรพชาพระสงฆ สามเณรภาคฤดรอน โครงการสงเคราะหพระสงฆ สามเณรทวดประสบภยขาดแคลน วดและเจาอาวาส พระสงฆเปนผน าในการพฒนาชมชนและสงคม เชน ใหสถานทเปนทจดประชมอบรมเยาวชนและประชาชนดานอาชพตางๆ การสรางถนนเขาหมบาน การออมทรพย ใหสถานทเปนแหลงประปาหมบาน การชวยเหลอผยากไร เปนตน๑๔๕ พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๓๕ หมวด ๕ไดกลาวถง วด ไวดงน๑๔๖ มาตรา ๓๑ วดมสองอยาง (๑) วดทไดรบพระราชทานวสงคามสมา (๒) ส านกสงฆ ใหวดมฐานะเปนนตบคคล เจาอาวาสเปนผแทนของวดในกจการทวไป มาตรา ๓๒ การสราง การตง การรวม การยาย การยบเลกวด และการขอรบพระราชทานวสงคามสมา ใหเปนไปตามวธการทก าหนดในกฎกระทรวง ในกรณยบเลกวด ทรพยสนของวดทถกยบเลกใหตกเปนของศาสนสมบตกลาง มาตรา ๓๒ ทว วดใดเปนวดรางทไมมพระภกษอยอาศยในระหวางทยงไมมการยบเลกวดใหกรมศาสนามหนาทปกครองดแลรกษาวดนน รวมทงทวด ทธรณสงฆและทรพยสนของวดนนดวย การยกวดรางขนเปนวดมพระภกษอยจ าพรรษา ใหเปนไปตามหลก เกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๓๓ ทวดและทซงขนตอวด มดงน (๑) ทวด คอ ทซงตงวดตลอดจนเขตของวดนน (๒) ทธรณสงฆ คอ ทซงเปนสมบตของวด (๓) ทกลปนา คอ ทซงมผอทศแตผลประโยชนใหวดหรอพระศาสนา มาตรา ๓๔ การโอนกรรมสทธวด ทธรณสงฆ หรอทศาสนสมบตกลาง ใหกระท ากแตโดยพระราชบญญต เวนแตเปนกรณตามวรรคสอง

๑๔๕กรมการศาสนา, คมอการบรหารจดการวดฉบบยอ, หนา ๗. ๑๔๖พระวสทธภทรธาดา (ประสทธ พรหมร ส), พระราชบญญตคณะสงฆ และ กฎมหาเถร

สมาคม,(กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗), หนา ๘๓-๘๔.

๗๘

การโอนกรรมสทธทวด ทธรณสงฆ หรอทศาสนสมบตกลาง ใหแกสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนของรฐ เมอมหาเถรสมาคมไมขดของและไดรบคาผาตกรรมจากสวนราชการ รฐวสาหกจหรอหนวยงานนนแลว ใหกระท าโดยพระราชกฤษฎกา หามมใหบคคลใดยกอายความขนตอสกบวดหรอกรมศาสนา แลวแตกรณในเรองทรพยสนอนเปนทวด ทธรณสงฆ หรอทศาสนสมบตกลาง มาตรา ๓๕ ทวด ทธรณสงฆ และทศาสนสมบตกลาง เปนทรพยสนซงไมอยในความรบผดชอบแหงการบงคบคด มาตรา ๓๖ วดหนงใหมเจาอาวาสรปหนงและถาเปนการสมควรจะใหมรองเจาอาวาสหรอผชวยเจาอาวาสดวยกได จากการศกษาทบทวนเอกสารทเกยวของ ผวจยสรปไดวา การบรหารวดนน จะตองรจกสภาพวด สงทมอยในวด ไมวาจะเปนโบสถ วหาร ศาลา และสภาพบคคลภายในวด คอ พระภกษ สามเณร แมช ศษยวด และบคคลทอาศยอยภายในวด เพอทใหการบรหารนนมประสทธภาพ วางบคคล วางสงของ วางสงตาง ๆ ใหเขากนกบงานทจะท า หรอกจกรรมทเกดขนภายในวด ทงน จะตองบคคลทอยภายนอกวด มาเปนสวนรวมในการบรหารวด เชน ชมชนโรงเรยน เปนตน เพอเกดความคลองตวในการบรหาร และเปนการสรางศรทธาใหคนภายนอกไดรบรการปฏบตของพระภกษสามเณรทอยภายในวด และตองค านงถงหนาทของเจาอาวาสตามมาตราท ๓๗ และอ านาจเจาอาวาสในมาตราท ๓๘ แหงพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๓๕ ม ๖ ดาน คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานสาธารณปการและดานการสาธารณสงเคราะห

๒.๖ การบรหารจดการวดเขาชองพราน

การบรหารจดการวดเขาชองพราน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบรในงานองคกรทง ๖ ของวดนน ใชหลกการบรหารจดการยดตามหลกพระธรรมวนยเปนหลก และตามพระราชบญญตคณะสงฆฉบบทใชในปจจบนตลอดจนตาม กฎ ระเบยบ ค าสง มต ของมหาเถรสมาคมฉบบตาง ๆ และนอกจากนนในการบรหารจดการวดเขาชองพรานยงมกฎระเบยบ กตกาและนโยบาย แผนงาน แผนยทธศาสตร ของวดโดยเฉพาะเพอชวยเอออ านวยใหวดเขาชองพรานไดด าเนนการบรหารจดการวดอยางมประสทธภาพ และเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของชมชน ตลอดจนในภาวะกาลปจจบนน๑๔๗

ส านกงานเลขานการวดเขาชองพราน, สจบตรงานปดทองฉลองอโบสถวดเขาชองพราน

ป พ.ศ.๒๕๕๐, (ราชบร : โพธารามการพมพ, ๒๕๔๙), หนา ๗.

๗๙

ดงนนวดเขาชองพรานจงมการบรหารจดการวดในกจการงานคณะสงฆตามงานในองคกรทง ๖ ทวดจะตองมการบรหารจดการใหเหมาะสม ดงตอไปน

๑) ดานการปกครอง

ในดานการปกครองของวดเขาชองพราน ใชหลกธรรมาธปไตย (รวมกนปกครอง) โดยมการบรหารจดการดานการปกครอง ดงน

๑.๑ พระปกครองพระและพระปกครองคณะกรรมการ

ในดานการปกครองของวดเขาชองพรานนน ในการปกครองคณะสงฆในวดผบรหารวดใชพระธรรมวนยแกนหลก และเจาอาวาสในฐานะเปนเจาพนกงานตามกฎหมายของรฐไดด าเนนการควบคมดแลเอาใจใสใชหลกอเบกขาพรหมวหาร (ความยตธรรม) กบทก ๆ ฝาย เปนยทธศาสตรในการปกครองคณะสงฆวดเขาชองพราน และใชทงสองหลกธรรมนปกครองคณะท างานทเปนฆราวาสหรอคณะกรรมการวดอกดวย เพอจะไดมเปาหมายทศทางแนวทางและความคดเหนเปนทางเดยวกนในการปกครองของวดเขาชองพราน โดยคณะกรรมวดสวนใหญกจะเปนแกนน าหรอผน าชมชนเกอบทงนน โดยสวนทส าคญกคอการมสวนรวมในการปกครองอนเปนการปลกฝงความสามคคทงฝายสงฆและฝายฆราวาสใหอยรวมกนอยางสงบสข เพอจะน าไปประยกตใชกบการบรหารงานดาน ตาง ๆ ของวดเขาชองพรานตอไป

๑.๒ คณะกรรมการวดปกครองประชาชนทอยรอบบรเวณวด

ในการปกครองประชาชนทอยโดยรอบชมชนบรเวณวด หรอในสวนทมารวมท ากจกรรมตางๆ กบวด ใหผน าชมชนหรอคณะกรรมการวดดแลปกครองกนเอง โดยมคณะสงฆคอยแนะน าใหค าปรกษา เพราะในบางเรองจะใหพระไปปกครองชาวบานนนไมเหมาะสมไมควร โดยเฉพาะในดานการผลประโยชนตางๆ และทส าคญผน าชมชนหรอคณะกรรมการวดนนกเปนคนของวดอยแลว

๑.๓ ระเบยบการปกครองของวดเขาชองพราน มดงน ๑) ภกษสามเณรตองเขารบการศกษาเลาเรยนภาคปรยตธรรมทกรปทเปนพระนวกะ (พระใหม - เณรใหม)

๒) ภกษสามเณรจะรบเพอนสหธรรมกใด ๆ เขามาอยในวดตองไดรบ อนญาตจากเจาอาวาสเสยกอน ๓) ภกษสามเณรตองใหความเคารพกนตามล าดบอาวโส

๔) ภกษสามเณรตองใหการดแลอบรมแกศษยของตนพรอมทงการวา กลาว ตกเตอน และเมอท าผดตองลงโทษตามสมควรแกความผดนน

๕) ภกษตองแสดงเทศนาบตโดยสม าเสมอ ๖) ภกษตองศกษาเรยนรการพนทผา อธษฐานผา เสยสละผา แลรกษา

๘๐

ผาครอง ๗) ภกษสามเณรตองศกษาและปฏบตกาย วาจา ตามเสขยวตรโดย

เครงครด ๘) ภกษสามเณรตองใหความสะดวกแกผมาบ าเพญการกศลภายในวด

โดยทว ๙) ภกษสามเณรตองตอนรบปราศยแกผมาตดตอกจการใด ๆ ในวด

ดวยอธยาศยไมตรทดตามสมควรแกสมณสารป ๑๐) ภกษสามเณรตองรกษาความสงบ ไมพงกอความร าคาญใด ๆ แก

เพอนสหธรรมกดวยกนโดยเดดขาด ๑.๔ กตกาของวดเขาชองพราน มดงน

๑) ภกษสามเณรกอนลาสกขาตองทองคหปฏบตค าอาราธนาศล ๕ ศล ๘ อโบสถศลและค าอาราธนาธรรม พระปรตร ค าถวายผาปา ค าถวายสงฆทาน และค าแสดงตน เปนพทธมามกะใหได

๒) ภกษสามเณรตองออกบณฑบาตรทกเชา เวนแตอาพาธ ๓) ภกษสามเณร ตองท าวตรสวดมนตทกวน เวนแตมกจทจ าเปนหรอ

อาพาธ ๔) วนพระขน – แรม หามมใหพระภกษสามเณรออกนอกวดในเวลาเชา

โดยไมมกจทจ าเปน เพราะตองอยฉลองศรทธาผมารบ าเพญกศลทวด ๕) ภกษสามเณรทมกจจะออกไปนอกวดตองบอกลาเจาอาวาส ถาเจา

อาวาสไมอยตองบอกลารองเจาอาวาส หรอผชวยเจาอาวาสเสยกอน จงไปได ๖) ภกษสามเณรหามเลนในสงทเปนอนาจารตาง ๆ อนเปนเหตน ามา

ซงความเสอมศรทธาของประชาชนทวไป ๗) เมอวดมกจทตองการความรวมมอชวยเหลอจากภกษสามเณร เพอ

ประโยชนสวนรวมแลว ขอใหรวมมอรวมแรงรวมใจ เพอกจนนส าเรจลลวงไปดวยด และเปนการแสดงออกความสามคคของหมคณะภายในวด

๗) ภกษสามเณรตองชวยกนดแลตลอดจนรกษาความสะอาดภายในกฏ และบรเวณรอบวดโดยสม าเสมอ

๘) ภกษสามเณรตองชวยกนดแลวสดเครองใชของสงฆและของวดอยา ใหเสยหายหรอช ารด

๘๑

๒) ดานการศาสนศกษาของวดเขาชองพราน

ในการบรหารจดการดานการศาสนศกษาของวดเขาชองพรานนน เนนการสงเสรม สนบสนน จงใจ มการด าเนนงานและถอปฏบต ดงน

๒.๑ ผบรหารวดเรยนน ารอง เปนแบบปฏบตเปนตวอยางทด ในดานการจดการศกษาของวดเขาชองพรานนน เรมแรกผน าหรอผบรหารวดตองมความรทงในทางโลกและทางธรรมในระดบทดมากพอสมควร ตองท าตนปฏบตตนใหเปนแบบอยางทดแกผใตปกครองกอน คอตองมจตวทยาเรยนน ารองใหส าเรจเปนแบบเปนอยางทดใหผอยในปกครองทงพระภกษและสามเณร ตลอดจนผน าหรอคณะกรรมการวดแมกระทงหนวยงานราชการของรฐและองคกรอนๆ รวมทงประชาชนทวไปในชมชน เพอเปนแรงบนดาลใจใหผอยใตการปกครองจะไดถอปฏบตตามอกดวย และเปนการยกระดบความรใหเทยบเทาหรอสงกวาคนองคกรตาง ๆ เพอจะไดมมาตรฐานการศกษาเดยวกนและเปนทยอมรบแกทกๆ ฝายสามารถท างานรวมกนได

๒.๒ สงเสรม/สนบสนน/จงใจ บคลากรใหมการศกษา ทงพระภกษ-สามเณร – เดกเยาวชน – ประชาชนทวไปในชมชนใหมการศกษาสงสด เพอพฒนายกระดบบคลากรในการรองรบงานกจการคณะสงฆวดเขาชองพราน นอกจากผน าจะเรยนน ารองเปนแบบอยางแลว ยงตองบรหารจดการโดยการวางยทธศาสตรการศาสนศกษาไวลวงหนาในอนาคตอกดวย โดยการบรณาการศกษาทก ภาพสวน และตองเปนการบรณาการศาสนาศกษาในเชงรก มความคมคาและประสทธภาพสงอกดวย ทวาบรณาการในทกภาพสวนกคอ ในสวนของพระภกษสามเณรในวดตองมการศกษาทงภาคพระปรยตธรรมแผนกธรรม หรอแผนกบาลและแผนกพระปรยตธรรมแผนกสามญ ตลอดจนระดบอดมศกษา (ใหหลกพระพทธศาสนา) ควบคกนกน โดยมวดเปนแกนหลกในทก ๆ อยางของการศกษา ในสวนอบาสก-อบาสกา และผน าชมชนกรรมการวดตลอดจนประชาชน ตองใหการศกษาความรในดานศล สมาธ ปญญา โดยเฉพาะตองใหเขาน าการศกษานไปปรบประยกตในการด าเนนวถชวตของเขาไดอยางมประโยชนและมความสขในตนเองและครอบครวสงคมไดอยางเปนรปธรรมเหนผล ในสวนการศกษาของเดกเยาวชนในโรงเรยนและสถานศกษานน ผบรหารวดตองเปนแกนน ามสวนรวมและใหค าปรกษาแนะน าในการจดการศกษาอยางเหมาะสม ตองมการประสานงานและรวมมอกบผบรหารโรงเรยนและสถานศกษาชวยกนก าหนดทศทางการศกษาและสรางกจกรรมทางการศกษาใหเปนไปในทศทางเดยวและสอดคลองกนทงทางโลกและในทางศลธรรมของพระพทธศาสนา ตลอดจนมการมอบหมายและจดสงบคลากรทช านาญการ

๘๒

เฉพาะดานของวดไปมสวนรวมในการด าเนนการเรยนการสอนรวมกบโรงเรยนและสถานศกษา มการตดตามผลประเมนผลการจดการศาสนาศกษาตลอดเวลา และสงทส าคญในการจดการศกษาในระยาวทวดก าลงเรงด าเนนการท าอยคอ การเปดศนยการศกษาและอปถมภศนยเดกกอนเกณฑขนในวด เพอเปนการอนบาลบมเพราะเดกใหมการศกษาและใกลชดและสรางบญคณในจตส านกของเดกแตงแตยงเลกๆ ใหมตอวด

๓) ดานการเผยแผของวดเขาชองพราน

ในดานการบรหารจดการดานการเผยแผของวดเขาชองพรานนนมการด าเนนงานและถอปฏบต ดงน

๓.๑ สรางกจกรรมตางๆ เพอดงเดกเยาวชนเขาวด (ในวนพระและวนส าคญทางศาสนาและวนส าคญของชาต)

ในการบรหารจดการดานการเผยแผของวดเขาชองพรานนน ใชยทธศาสตรและการด าเนนการปฏบตงาน คอสรางกจกรรมรวมกบโรงเรยนและสถานศกษา จดประสงคเพอดงเดกเยาวชนเขาวดเพอซมซบปลกฝงประเพณวฒนธรรมอนดงามของชาวพทธ โดยทกวนพระและวนส าคญทางพระพทธศาสนาทางโรงเรยนจะน าเดกในระดบชนตางๆ เขารวมกจกรรมพธกรรมรวมกบ ญาตโยมทมท าบญประจ าทกๆวนพระอยแลว เปนการเชอมความสามคคระหวางบาน วด โรงเรยน และชมชน โดยผานกจกรรมตางๆ ททกๆ ฝายไดมโอกาสท ารวมกนเปนประจ า จนบดนเปนกจกรรมเปนประเพณสวนหนงของวด ของโรงเรยน และของชมชนไปแลว จดประสงคคอตองการสรางความสามคครวมกนทก ๆ ฝาย

๓.๒ สรางกจกรรมใหพระภกษในวดทกรปในเปนผเผยแผ (แสดงธรรมะในระยะเวลาสนๆ ใหผทมาท าบญวนพระไดฟง)

การเผยแผทวดเขาชองพรานวางเปนยทธศาสตรส าหรบพระภกษสามเณรทกรปในวดไดใชเปนการเผยแผแกญาตโยมและคนในชมชนคอ ในทกวนพระหลกจากทญาตโยม นกเรยนท าบญตามพธประเพณแลว จะนมนตพระกลาวธรรมในระยะเวลาสนๆ ๕-๑๐ นาท (สมโมทนยกถา) วนพระละ ๑ รป เวยนกนไป เปนการฝกหดพระภกษสามเณรในวดใหเปนนกเผยแผไปในตว และญาตโยมทเปนพอแมพนองของพระภกษสามเณรไดชนใจทบตรหลานของตนสามารถทบรรยายธรรมใหฟง แมจะเปนระยะเวลาสนๆ กตาม และยทธศาสตรนวดไดด าเนนมาเปนเวลาพอสมควร จากการประเมนผลเปนทนาพอในระดบด และผบรหารวดก าลงปรบปรงรปแบบการเผยแผใหพระภกษสามเณรไดมกจกรรมอนเปนประโยชนตอไป

๘๓

๓.๓ สรางกจกรรมรวมกบสถานศกษา (บวชสามเณร –บวชชพราหมณ แกเดกกอนเปดภาคเรยน)

ในการเผยแผพระพทธศาสนาของวดเขาชองพราน ทมเปาหมายคอเดกนกเรยนและเยาวชนในโรงเรยนและสถานศกษาในชมชนบรเวณรอบ ๆ วด โดยทางวดและโรงเรยน/สถานศกษาไดจดโครงการกจกรรมประจ าปขน โดยการกกอนเปดภาคการศกษาใหมของทก ๆ ป จะน าเดกนกเรยนและเยาวชนมาบวชชวงชนมธยมศกษาปท ๑ และชนมธยมศกษาปท ๔ เดกนกเรยนชายใหบรรพชาเปนสามเณร เดกนกเรยนหญงใหบวชชพราหมณ เปนการใหการอบรมหลกศลธรรมในทางพระพทธศาสนา และการอยรวมกนอยางสมครสมานสามคคกอนเปดภาคการเรยน โดยก าหนดเปนภาคบงคบทโรงเรยนในสงกดของวดตองถอปฏบตรวมโครงการนกบวดเปนประจ าทก ๆ ป โดยบรรจเปนแผนการเผยแผเปนโครงการประจ าป มรปแบบ มคณะท างาน มก าหนดระยะเวลาชดเจน มการตดตามประเมนผลดานตาง ๆ รวมกบโรงเรยน/สถานศกษาอยางตอเนอง

๓.๔ ส านกปฏบตธรรม (อบรมดานศล สมาธ ปญญา) ในดานการเผยแผทคณะผบรหารวดใชเปนแกนหลกประจ าคอ การจดกจกรรมปฏบตธรรมใหแกเดกนกเรยน/เยาวชน/ประชาชน/องคกรตาง ซงวดเขาชองพรานไดรบการแตงตงใหเปนส านกปฏบตธรรมประจ าจงหวดราชบร และทางวดมการจดเปนกจกรรมปฏบตธรรมตอเนองเปนประจ าทงป โดยมเจาอาวาสและคณะท างานดแลเปนแกนหลกในการน าปฏบตเปนประจ าดวยตนเอง ตลอดจนมสถานทและเครองอ านวยความสะดวกครบวงจรอยแลว

๔) ดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพราน

ในดานการบรหารจดการดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน (ใชหลกชวยเหลอ เมตตา น าพา แบบอยาง) โดยมการด าเนนงานและถอปฏบต ดงน ๔.๑ ใชสถานทวดเปนศนยกลางในเรยนรและท ากจกรรม

ในดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพราน คอการอนเคราะหสงเคราะหใหโรงเรยน/สถานศกษา/องคกรการศกษา/และชมชน ใหอาณาบรเวณของวดและเครองอ านวยความสะดวกทกอยาง ในการจดกจกรรมเกยวกบการศกษา เพอตองการใหวดเปนศนยการแหงการศกษาสงเคราะหในทก ๆ ดาน

๔.๒ อปถมภ/มสวนรวม ในกจกรรมตางๆ ของโรงเรยนและชมชน ในดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพราน คอวดใหการอปถมภและอนเคราะหแกโรงเรยน/สถานศกษา/และองคการศกษาของชมชน ในดานตาง ๆ อาทเชน สรางอาคารเรยน/หองสมด/โรงอาหาร/หองน าหองสขา/อปกรณการศกษา/อปกรณกฬา และมสวน

๘๔

รวมสนบสนนโครงการและกจกรรมตางๆ อนเปนประโยชนและกอความสามคคระหวางวดกบโรงเรยน/สถานศกษา/และชมชน

๔.๓ สรางบทบาทในใหค าปรกษาชแนะชทางความรแกโรงเรยนและชมชน/องคกรของรฐ/องคกรเอกชน ในดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพราน คอวดการใหความสงเคราะหในการใหค าปรกษาชแนะแนวทางแหงการสรางการเรยนรและก าหนดทศทางการจดการเรยนการสอนอนจะเปนประโยชนแกโรงเรยน/สถานศกษา/และชมชน

๔.๔ สรางเครอขายรวมกนระหวาง วด/บาน/โรงเรยน/ชมชน/รฐเพอสรางกจกรรมเกยวกบการศกษารวมกน ในดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพราน คอวดสรางเครอขายรวมกนระหวางบาน/โรงเรยน/สถานศกษา/ชมชน/และรฐ เพอรวมกนพฒนาการศกษาทก ๆ ภาพสวนใหแกชมชนมการตดตอประสานงานรวมกนเปนเครอขายแนวทางเดยวกน โดยยดประโยชนสวนรวมเพอความเจรญกาวหนาทางการศกษาของคนในชมชนตอไป ๕) ดานการสาธารณปการของวดเขาชองพราน

ในดานการบรหารจดการดานการสาธารณปการของวดเขาชองพรานนน มการด าเนนงานและถอปฏบต ดงน

๕.๑ บรณะของเกาใหมนคง/สวยงาม/รกษาเอกลกษณ ในดานการสาธารณปการของวดเขาชองพรานนน สวนใหญเปนโบราณวตถอนเกาแกและทรงคณคามรปแบบเอกลกษณศลปะแบบรามญ (มอญ) ดงนนจงตองมการบรณะบ ารงรกษาซอมแซมใหมนคง/สวยงาม/และคงเอกลกษณเอาไว เพอเปนประโยชนตอวดและชมชนคอเปนแหลงศกษาเรยนรทางวฒนธรรมและเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมอนส าคญของวดและชมชนตอไป

๕.๒ สรางของใหมเทาทจ าเปน/ใชประโยชนรวมกนทกฝาย ในดานการสาธารณปการของวดเขาชองพรานนน ในสวนท มความจ าเปนตองกอสรางในปจจบนนน ทางวดเนนสรางในสงกอสรางทใชประโยชนรวมกนทกฝาย เพอเปนการรองรบงานตามโครงการและกจกรรมตางๆ ทคณะผบรหารวดมนโยบายและวางแผนงานไว

๘๕

๕.๓ แบงเขตพทธาวาส/สงฆาวาส /มปายบอกสถานทตาง ๆ ชดเจน ในดานการสาธารณปการของวดเขาชองพรานนน มการจดระเบยบแบงเขตทอยของพระภกษสามเณรและเขตทบ าเพญบญและทองเทยวของวดอยางชดเจนเพอความเปนระเบยบเรยบรอยและปองกนความเสยหายอนอาจจะเกดขนในวดได ตลอดจนมปายบอกสถานทส าคญตาง ๆ ของวดเพออ านวยสะดวกแกผมาท ากจกรรมตาง ๆ ของวดและนกทองเทยวดวย

๕.๔ สรางบรรยากาศวดใหเปนระเบยบ/สงบ/สะอาด/รมรน ในดานการสาธารณปการของวดเขาชองพราน ปจจบนเนองจากวดเปนสถานททองเทยวส าคญ จงตองมการปรบภมทศนบรรยากาศโดยรอบวดใหมระเบยบ มความสงบรมบรเวณมความสะอาดและรมรน เพอดงดดและสรางความประทบใจแกผมาเยอนและทองเทยว

๕.๕ มสถานทจอดรถหองน า/หองสขา เพยงพอ/สะอาด/เปนสดสวน ในดานการสาธารณปการของวดเขาชองพราน คอวดมการด าเนนการปรบสภาพสถานทจอดรถใหเปนสดสวนเพยงพอกบจ านวนรถของผมารวมกจกรรมและทองเทยว ตลอดจนความอ านวยสะดวกในดานหองน าหองสขามความสะอาดและพอเพยงในการใหบรการ

๕.๖ มระบบรกษาความปลอดภยในทรพยสนทงของวดและของผมารวมท ากจกรรม ในดานการสาธารณปการของวดเขาชองพราน ประการสดทายทวดไดด าเนนการและถอปฏบตใชอยคอระบบความปลอดภยในทรพยสนของวดและของผมารวมกจกรรมและทองเทยวในวดทกๆประการ โดยวดรวมกนหนวยงานต ารวจทองเทยวเปดศนยใหบรการทองเทยวดวยและเปนทท าการยอยของต ารวจในการปองกนความปลอดภยตางๆ แกวดและประชาชนดวย

๖) ดานการสาธารณะสงเคราะหของวดเขาชองพราน

ในดานการบรหารจดการดานการสาธารสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน มการด าเนนงานและถอปฏบต ดงน

๖ .๑ การ ใช สถานท ว ด เป นศ นย กลา งต ดต อประสานงาน /ประชาสมพนธ ในดานการสาธารณะสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน คอวดสงเคราะหคนในชมชนและนอกชมชน โดยใชอาณาบรเวณวดเปนศนยกลางในการตดตอประสานงานประชาสมพนธขาวสารตาง ๆ เปนทจดประชมอบรมโครงการและกจกรรมตางๆ และเปน

๘๖

ศนยกลางตดตอระหวางหนวยงานของรฐหรอองคกรตางๆ กบชมชน เพอตองการใชสถานทวดใหเปนสาธารณะประโยชนแกชมชนและดงดดคนใหเขามาท ากจกรรมในวดและเพอยกระดบความส าคญของวดใหเปนทพงของชมชนสบตอไป

๖.๒ การใชสถานทวดเปนศนยตดตอประสานงานและบรการดานทองเทยวทางวฒนธรรม และภมปญญาทองถน ในดานการสาธารณะสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน คอใชสถานทในอาณาบรเวณวดทสมควรเหมาะสมตงเปนศนยตดตอประสานงานและใหบรการดานทองเทยวทางวฒนธรรมและภมปญญาทองถน โดยรวมมอกบภาครฐ/การทองเทยว/ชมชน เพอพฒนายกระดบการทองเทยวของวดและชมชนใหมมาตรฐานครบวงจร

๖.๓ การสนบสนน สงเคราะหทนทรพยในการบ าเพญกศลศพ ในดานการสาธารณะสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน อกประการหนงท

วดใหการสนบสนนสงเคราะหทนทรพยในการบ าเพญกศลศพคนในชมชน เพอเปนการสงเคราะหและสรางความศรทธาและผกพนระหวางวดกบชมชน ท าใหคนในชมชนมจตส านกวา วดสามารถเปนทพงไดในทกโอกาส เมอชมชนตระหนกและส านกในน าจตน าใจของวดแลว ยอมเกดความศรทธาและไดรบความรวมมอดวยดในการชวยเหลอกจกรรมตาง ๆ ทวดด าเนนการเสมอ

๖.๔ อนเคราะห - สงเคราะห แกผสงอายในชมชมดานตางๆ ในดานการสาธารณะสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน ประการสดทายคอวดใหการสงเคราะหอนเคราะหแกผสงอายและผยากไรในชมชนในทก ๆ ดาน เพอสรางเสรมพฒนาคนในชมชนในทกระดบใหมคณภาพชวตทดมความสข และท าเปนแบบอยางแกองคกรอนๆ ไดถอปฏบตตาม๑๔๘ สรปไดวาการบรหารจดการวดเขาชองพรานในงานทง ๖ ดานนน คณะสงฆและคณะผบรหารวดเขาชองพรานโดยการน าของเจาอาวาสยดหลกธรรมาธปไตยเปนตวตง และใชกลยทธการบรหารจดการวดแบบมสวนรวมกนทก ๆ ฝาย คอทงฝายคณะสงฆ คณะกรรมการวด ประชาชนในชมชนและประจ าทองถน โรงเรยน หนวยงานของรฐตลอดมสวนรวมกนคด รวมปฏบต รวมประเมนผล และทส าคญไดผลประโยชนในดานตาง ๆ รวมกนดวย โดยมเปาหมายและวตถประสงคทส าคญรวมกนคอการพฒนาทงวด ทงบาน ทงโรงเรยน ทงชมชนและในสวนภาครฐทมความเกยวของ ใหบงเกดความพฒนาเกอกลกน และมความเจรญรงเรอง มสงคมการอยรวมกนอยางมความสงบสขทก ๆ ฝาย สมดงปณธานของวดเขาชองพรานทตงไวเปนเครอง

เรองเดยวกน, หนา ๑๐-๑๕.

๘๗

น าทางในการบรหารจดการวดวา “วดชวยบาน และบานชวยวด วดกบชมชนจะตองเอออ านวยเกอกลกนและกน รวมกนกอใหเปนสงคมทมการพงพาอาศยกนอยตลอดเวลา”

๒.๗ งานวจยทเกยวของ

จากการศกษาทบทวนจากเอกสารงานวจยทเกยวของกบความคดเหน และเอกสารงานวจยททเกยวของกบการบรหารจดการคณะสงฆไทย ตลอดจนเอกสารงานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการวด ปรากฏวามผศกษาวจยในกรณนหลายทาน ซงผวจย ไดคดสรรผลงานวจยทเกยวของน าเสนอ ดงน

๒.๗.๑ งานวจยทเกยวกบความคดเหน

พระมหากฤษฎา นนทเพชร ไดศกษาวจยเรอง “ความคดเหนของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม”, จากผลการศกษาพบวา บทบาทพระสงฆสวนใหญรบรปญหาสงคมดานตางๆ ทเกดขนและมความเหนวาปญหาสงคมททกฝายควรเรงแกไข ไดแก ปญหาศลธรรมเสอมโทรม ปญหาความยากจนและปญหาการวางงาน และยงเหนวาพระสงฆควรมสวนรวมในการแกไขปญหาสงคมดานตางๆ เชน ปญหาศลธรรมเสอมโทรม ปญหาศลปวฒนธรรมเสอมสลาย ปญหาสงแวดลอม ปญหาสงเสพตด เปนตน นอกจากนน ยงพบวา บทบาทพระสงฆในอนาคต ซงนอกเหนอจากการเผยแผศาสนธรรมแลว พระสงฆควรมบทบาทในดานการใหการศกษา และพฒนาจตวญญาณ เมอพจารณาบทบาทพระสงฆในการพฒนาสงคมโดยเรยงล าดบความส าคญจากมากไปหานอยไดดงนคอ บทบาทดานการพฒนาจตวญญาณ บทบาทดานการสงเสรมและอนรกษศลปวฒนธรรมและสงแวดลอม บทบาทดานการเผยแผ ศาสนธรรม บทบาทดานการใหการศกษาบทบาทดานสงคมสงเคราะหและสาธารณสงเคราะห๑๔๙ พระครปลดอาทตย อตถเวท (ซองด) ไดวจยศกษาเรอง “การศกษาแนวคดและวธการปกครองคณะสงฆของพระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) กรณศกษาพระสงฆาธการในเขตปกครองภาค ๒”, พบวา การปกครองคณะสงฆในสมยพทธกาลพระพทธองคทรงใชหลกการปกครองโดยสามคคธรรมเปนทตง ใหความเสมอภาคในหมคณะทรงมอบหมายภาระหนาทในการบรหารคณะสงฆแกพระสาวกใหเหมาะกบฐานะต าแหนงทยกยองตามฐานะ แตพระพทธองคกมไดทรงมอบความเปนใหญในการปกครองใหกบใคร นอกจากพระธรรมวนย

๑๔๙พระมหากฤษฏา นนทเพชร,“ ความคดเหนของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม”,

วทยานพนธ ศศ.ม. , (คณะพฒนาสงคม : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๒), บทคดยอ.

๘๘

ทพระพทธองคทรงบญญตไวแลว ภายหลงพทธกาลการบรหารปกครองคณะสงฆยงยดพระธรรมวนยเปนหลกแตมรปแบบการบรหารปกครองทสอดคลองกบฝายบานเมองในสมยนนๆ๑๕๐

กฤษดา มมตะขบ ไดศกษาวจยเรอง “ทศนคตของพระสงฆในจงหวดเชยงใหมตอโครงสรางอ านาจการปกครองวดตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕” ผลการวจยพบวา โครงสรางอ านาจการปกครองวดในปจจบนสวนใหญเปนไปตามพระราชบญญต พ.ศ. ๒๕๐๕ นนคอ เจาอาวาสเปนผมอ านาจสงสด ผลการส ารวจทศนคตของพระสงฆตอโครงสรางอ านาจการปกครองวดเหนวาพระสงฆซงโดยทวไปมความรความเขาใจเกยวกบโครงสรางอ านาจ เหนวาโครงสรางอ านาจเดมไมสอดคลองกบโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองของประเทศ เจาอาวาสมอ านาจมากเกนไปควรน าหลกพระธรรมวนยมายดเปนหลกในการตดสนปญหา ควรมการกระจายอ านาจใหพระสงฆภมภาคในขนตอนการบรหาร การแตงตงและถอดถอน รฐควรเขามามบทบาทชวยเหลอสถาบนมากขนและนอกจากนประชาชนควรเข ามามอ านาจในระดบทเหมาะสม ส าหรบการศกษาดานความสมพนธระหวางตวแปร มผลดงตอไปน ๑. ปจจยดานอาย สมณศกด ต าแหนงการบรหารและพรรษาสมพนธกบความรเกยวกบพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แตกตางกน ๒. นกายทแตกตางกนสงผลตอความแตกตางกนในการตความเกยวกบพระราชบญญตบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ ๓. ปจจยตางๆ คอ ทตงของวด นกาย สมณศกด ต าแหนงทางการบรหาร การศกษา และอายพรรษาก าหนดทศนคตของพระสงฆตอโครงสรางอ านาจการปกครองทวดตางกน๑๕๑ สมนก อนนตวรวงศ ไดศกษาวจยเรอง “สถาบนสงฆกบการพฒนาสงคมไทยในอนาคต ตามทศนะของพระผน าวชาการ”, โดยมวตถประสงค เพอศกษาทศนะของพระผน าทาง วชาการในมมมองทเกยวกบการพฒนาสถาบนสงฆและการประยกตหลกธรรม เพอใหเกดการเกอกลกนตอการพฒนาชมชนในอนาคต จากการศกษาพบวา การพฒนาสถาบนสงฆและการประยกตหลกธรรม เพอใหประโยชนเกอกลแกสงคมไทยนน แตส าหรบอนาคตยงตองมการ

๑๕๐พระครปลดอาทตย อตถเวท (ซองด), “การศกษาแนวคดและวธการปกครองคณะสงฆของ

พระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) : กรณศกษาพระสงฆาธการในเขตการปกครองภาค ๒”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยามหาจฬาลงกรณราชวทยวทยาลย , ๒๕๔๗), บทคดยอ.

๑๕๑กฤษดา มมตะขบ, “ทศนคตของพระสงฆในจงหวดเชยงใหมตอโครงสรางอ านาจการปกครองวดตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ.๒๕๐๕”, วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๓), บทคดยอ.

๘๙

ปรบปรงสถาบนสงฆในประเดนตางๆ อกมาก โดยเฉพาะเรองการปกครองอนมพระอปชฌายเปนปกครองสทธวหารกใหมความเรยบรอยตามประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนย และเ รองการศกษาของสถาบนสงฆและการพฒนาคนบคลากรของคณะสงฆใหมคณภาพดานตางๆ สวนใหญมองไมเหนปญหาส าหรบการพฒนาสถานบนของสงฆ๑๕๒ พลลาภ แกวแจมศร ไดท าการวจยเรอง “การจดการเชงพทธ : การส ารวจปรชญาและแนวความคดส าหรบการบรหารจดการสมยใหมวตถประสงคเพอศกษาปรชญาและแนวคดในหลกค าสอนตามแนวพทธธรรมทสอดคลองกบหลกการจดการสมยใหม กรอบและแนวทางในการประยกตการจดการเชงพทธส าหรบการจดการสมยใหม ตวแบบการจดการเชงพทธทสอดคลองกบการจดการสมยใหม ผลการศกษาพบวา ๑. ปรชญาและแนวคดตามหลกพทธธรรมมสาระทส าคญอนเปนแนวคดรวมสมย ซงสามารถน ามาประยกตใชกบกจกรรมตาง ๆ ในชวตประจ าวนรวมถงการจดการสมยใหมได ๒. แนวความคดการประยกตการจดการเชงพทธกบกระบวนการจดการสมยใหมสามารถวเคราะห สรปหลกการ แนวคดตามแนวพทธธรรมททาผบรหารและผทรงคณวฒน ามาประยกตใชในการจดการ เปนหลกการพนฐานของการจดการเชงพทธ ๓. ตวแบบเชงบรณาการการจดการเชงพทธ ประกอบดวยองคประกอบทส าคญ คอ หลกพทธธรรม ทเปนองคประกอบภายในของแตละบคคล และหลกธรรมทเปนองคประกอบภายนอกทม ความสมพนธเชอมโยงกบบคคลอน หลกธรรมพนฐานทางการจดการทสงเคราะหจากแนวทางการปฏบตของผบรหาร และผทรงคณวฒผลลพธสดทายของการจดการเชงพทธและสภาพแวดลอมการทางการจดการ๑๕๓ สพล เครอมะโนรมณ ไดศกษาวจยเรอง “การใชหลกพทธธรรมในการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกดเทศบาลนครเชยงใหม” ผลการศกษาพบวา ความคดเหนของ พนกงานครเทศบาลเกยวกบการใชหลกธรรมพรหมวหาร ๔ ในการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา สงกดเทศบาลนครเชยงใหมนน ผบรหารสถานศกษาไดน าหลกธรรมพรหมวหาร ๔

๑๕๒สมนก อนนตวรวงศ, ”สถาบนสงฆกบการพฒนาสงคมไทยตามทศนะผน าทางวชาการ”,

วทยานพนธมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร, (มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๒), บทคดยอ.

๑๕๓พลลาภ แกวแจมศร, “การจดการเชงพทธ : การส ารวจปรชญาและแนวคดส าหรบการจดการสมยใหม”, วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, (สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๖), บทคดยอ.

๙๐

ไดแก เมตตา กรณา และมทตา ไปปฏบตงานในสถานศกษาอยในเกณฑทสง ขณะท อเบกขานนถกน าไปปฏบตงานในสถานศกษาเปนสวนนอย๑๕๔ จากการศกษาเอกสารงานวจยเกยวของกบความคดเหนมความสอดคลองกน ซงผวจยสรปไดวา แนวความคดเหนในการบรหารจดการวดนน ควรปฏบตตามธรรมวนย โดยการพฒนาวดใหสะอาดรมรน ใหเปนแหลงการเรยนรคณธรรม จดระเบยบการบรหารกจการงานภายในวดรวมทง พฒนาเจาอาวาสและ โครงสรางการบรหาร วดควรเนนการบรหารแบบมสวนรวมในรปแบบของคณะกรรมการและการกระจายอ านาจ ในการตรวจสอบรวมถง การปกครองสงฆดวยหลกธรรมวนยมการพฒนาสถาบนสงฆและการประยกตหลกธรรม เพอใหเกดการเกอกลกนตอการพฒนาวดและชมชนในอนาคต และมงพฒนาบคลากรของคณะสงฆใหมคณภาพทงดานวชาความรและคณธรรมควบคกนไปในทกดาน ๒.๗.๒ งานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการคณะสงฆไทย

พระปลดเกยรตศกด สนทวรกล ไดศกษาวจยเรอง “บทบาทพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ จงหวดกระบ ”, พบวา บทบาทหนาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน มดงนคอ พระสงฆาธการปฏบตงานในระดบมากถงมากทสด ๓ ดาน ไดแก ๑) ดานการควบคมและสงเสรมการรกษาความเรยบรอยดงาม พระสงฆาธการอ านวยความสะดวกแกพทธศาสนกชนในการบ าเพญกศล ๒) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา พระสงฆาธการอบรมพระภกษสามเณรใหมสมณสญญาและอบรมในเรองพระธรรมวนยจรรยามารยาท การปฏบตอนเกยวกบพธหรอแบบอยางทด ๓) ดานสาธารณปการเปนเหตส าหรบดาน ทพระสงฆาธการปฏบตปานกลางม ๒ ดานไดแก ๑. ดานศาสนศกษา พระสงฆาธการยกยองเชดชเกยรตผสอบเปรยญธรรมประโยคตาง ๆ ได ๒. ดานสาธารณสงเคราะห พระสงฆาธการใหการสงเคราะหคนชราหรอคนพการพระสงฆาธการปฏบตนอยถงนอยทสด ดานการศกษาสงเคราะหการจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมเพอสงเสรมการศกษาแกพระสงฆและสามเณร๑๕๕

๑๕๔สพล เครอมะโนรมณ, “การใชหลกพทธธรรมในการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงก ด เทศบาลนคร เช ยง ใหม ”, วทยา นพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต , (บณฑตว ทยา ลย มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๒), บทคดยอ.

๑๕๕พระปลดเกยรตศกด สนทวกล, “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดกระบ”, วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๘), บทคดยอ.

๙๑

พระมหามณเฑยร วรธมโม (ซายเกลยง) ไดคกษาวจยเรอง “บทบาทพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดพงงา” ผลการวจยพบวา บทบาทหนาทการปฏบตงานในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดพงงา ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานแลวพบวา บทบาทการปฏบตงานในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดพงงาอยในระดบปานกลางไดแก ดานการศาสนศกษาและดานการศกษาสงเคราะหอยในระดบปานกลาง ส าหรบดานอนๆอยในระดบมากทกดาน ผลการเปรยบเทยบระดบบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดพงงา พบวา พระสงฆาธการทมอายและจ านวนพรรษาตางกน มบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ สวน พระสงฆาธการทมต าแหนง วฒทางการศกษาสายสามญ วฒทางการศกษาทางธรรม และวฒทางการ ศกษาทางเปรยญธรรมตางกน มบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆไมแตกตางกน๑๕๖ พระมหาชวลต ชาตเมธ (คงแกว) ไดคกษาวจยเรอง “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณพระสงฆาธการในจงหวดภเกต” ผลการ วจยพบวา พระสงฆาธการมบทบาทหนาทในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง การเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการ คณะสงฆ จ าแนกตามปจจยสวนบคคล พบวา พระภกษสามเณรในจงหวดภเกตมความคดเหนแตกตางกนตามสถานภาพ อาย จ านวนพรรษา วฒการศกษาสามญ วฒการศกษาทางธรรม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ สวนพระภกษสามเณรทมวฒการศกษาทางเปรยญธรรมตางกน มความคดเหนเกยวกบบทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆในจงหวดภเกต ไมแตกตางกน พระครสงฆรกษพศวร ธรปญโญ ไดวจยเรอง “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษากรณ พระสงฆาธการในจงหวดนนทบร” ผลการศกษาวจยพบวา บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆโดยรวมอยในระดบมาก ไดแก ดานการควบคมและสงเสรมการรกษาความเรยบรอยดงาม ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานการสาธารณสงเคราะห พบวามบทบาทอยในระดบมากทกดาน และเมอเปรยบเทยบบทบาทของพระสงฆาธ

๑๕๖พระมหามณเฑยร วรธมโม (ซายเกลยง), “บทบาทพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะ

สงฆจงหวดพงงา”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒), บทคดยอ. ๑๕๗พระมหาชวลต ชาตเมธ (คงแกว), “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณ พระสงฆาธการในจงหวดภเกต”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒), บทคดยอ.

๙๒

การจงหวดนนทบรทมจ านวนพรรษา ระดบการศกษาสายสามญ การศกษาทางเปรยญธรรม ประสบการณในการปฏบตหนาท และการสงกดวดแตละขนาดแตกตางกนมบทบาทตอการบรหารกจการคณะสงฆในจงหวดนนทบรไมแตกตางกน๑๕๘ พระธนดล นาคสวณโณ ไดวจยเรอง “การบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย” โดยมวตถประสงคเพอศกษาบทบาทพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ ศกษาเปรยบเทยบการบรหารกจการคณะสงฆ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการบรหารกจการ คณะสงฆจงหวดบรรมย ซงผลการวจยสรปวา พระสงฆาธการในจงหวดบรรมย มบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆโดยรวมอยในระดบปานกลาง และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวามบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆในดานการปกครองอยในระดบมาก สวนดานศาสนศกษา การศกษาสงเคราะห การเผยแผพระพทธศาสนา การสาธารณปการ และการสาธารณสงเคราะหอยในระดบปานกลาง สวนผลการเปรยบเทยบบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย พบวา พระสงฆาธการทมอาย ต าแหนงพระสงฆาธการ จ านวนพรรษา วฒการศกษาทางสามญ การศกษาทางธรรม วฒการศกษาทางเปรยญธรรม และประสบการณในการปฏบตหนาทของพระสงฆาธการทแตกตางกน มบทบาทในการบรหารกจการคณะสงฆไมแตกตางกน และขอเสนอแนะในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย ควรมแนวการปกครองพระภกษ สามเณร ใหปฏบตตามพระวนยอยางเครงครด มกองทนสงเสรมดานการศกษาแกพระภกษ สามเณร ใหพระภกษ สามเณร เอาใจใสตอกจกรรม ดานพระพทธศาสนา ใหพระภกษ สามเณร ด าเนนกจกรรมบางอยางภายในวดอยางมระเบยบ๑๕๙ พระมหาบญม อธปญโญ ไดวจยเรอง “บทบาทของพระสงฆในการพฒนาสงคม : ศกษาเฉพาะกรณ พระธรรมวสทธมงคล (บว ญาณสมปนโน)” โดยมวตถประสงคเพอศกษาประวตความเปนมาในการด าเนนชวต แนวทางการปฏบตธรรม บทบาทในการพฒนาสงคมและบทบาทในการเปนผน าในการจดตงกองทนผาปาชวยชาต ของพระธรรมวสทธมงคล ผลจากการวจยพบวา พระธรรมวสทธมงคล เปนพระสงฆทเกดในครอบครวเกษตรกรรม แตฐานะการเงนของสกลทานอยในสภาพคอนขางด ขณะเขาสความเปนสมณเพศ สงกดคณะสงฆฝายธรรมยต

๑๕๘พระครสงฆรกษพศวร ธรปญโญ, “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษากรณ พระสงฆาธการในจงหวดนนทบร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑), บทคดยอ. ๑๕๙พระธนดล นาคสวณโณ, “การบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย”, วทยานพนธพทธ-ศาสตรมหาบณฑต, (สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑),บทคดยอ.

๙๓

ยดถอธดงควตร เปนเครองขดเกลากเส เปนพระสงฆนกปฏบตสมถกรรมฐาน และวปสสนากรรมฐาน จากผลวจยสรปไดวา การพฒนาของทานม ๒ ดาน คอ ดานจตใจ ไดแก การอบรมสงสอนใหประชาชนมศลธรรม คณธรรม ความดงาม ตามหลกธรรมค าสอนทางพระพทธศาสนา โดยเนนการปฏบตมากกวาสอนใหความรเทานน ดานวตถ ไดแก การพฒนาการศกษา สาธารณสขและสาธารณประโยชนอน ๆ ตลอดจนการเปนผน าในการตงกองทนผาปาชวยชาต๑๖๐ มาณ ไชยธรานวฒศร และคณะ ไดวจยเรอง “บทบาทของคณะสงฆในยคโลกาภวตน : กรณศกษาในภาคกลางและภาคตะวนออก” โดยศกษาจากกลมเปาหมายจากพระเถระทเปนทเคารพศรทธา ๗ รป จากวด ๗ แหงของ ๖ จงหวดในภาคกลางและ ๒ รป จากวด ๒ แหง ของ ๒ จงหวดในภาคตะวนออก และพทธศาสนกชนทมารวมพธท าบญ รวมทงผทอยบรเวณใกลเคยงกบวด จ านวน ๘๘ คน พบวา บทบาททส าคญทสดของพระสงฆในยคโลกาภวตน คอ การอบรมสงสอนจรยธรรมและแนวทางการด ารงชวตทดงามถกตองใหแกประชาชน การอบรมสงสอนและใหการศกษาแกพระภกษสามเณร การอบรมตน การท าวปสสนากรรมฐาน การสงเคราะหประชาชน บทบาทในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม สงเสรมวฒนธรรมไทย การสอนประชาชนในการฝกปฏบตวปสสนากรรมฐาน การพฒนาสถานเลยงดเดก ประชาชนในการฝกปฏบตวปสสนากรรมฐาน การพฒนาสถานเลยงดเดก โรงเรยน โรงพยาบาล ถนนหนทาง การแตงหนงสอพทธศาสนา การพฒนาวดและพระภกษสามเณรใหทนสมย การสงเสรมวชาชพใหชาวบาน๑๖๑ จากการศกษางานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการคณะสงฆมความสอดคลองกน ซงผวจยสรปไดวา การบรหารกจการคณะสงฆนนเปนการใชศาสตรและศลปน าเอาทรพยากรทกดานของคณะสงฆมาบรหารจดการ และจะมประสทธภาพเพยงใดขนอยกบผบรหารทมประสทธภาพและมการปกครองทด โดยมการวางแผน การตดสนใจทด การพฒนาบคลากร การใหผลตอบแทน จงจะท าใหเปนผบรหารทมประสทธภาพ ส าหรบการบรหารจดการกจการคณะสงฆนน ผบรหารนนกตองปกครองพระภกษ สามเณร และบคคลทอยภายใตการ บงคบบญชาใหดมประสทธภาพและประสทธผล และการบรหารจดการนนจ าเปนตองสอดคลอง

๑๖๐พระมหาบญม อธปญโญ, “บทบาทพระสงฆในการพฒนาสงคม ศกษาเฉพาะกรณ : พระธรรมวสทธมงคล (บว ญาณสมปนโน)”, วทยานพนธปรญญาโท, (มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย, ๒๕๔๔), บทคดยอ. ๑๖๑มาณ ไชยธรานวฒศร และคณะ, “รายงานการวจยเรอง ความพงพอใจในการท างานของบคลากรในอตสาหกรรมกอสรางไทย”,นครปฐม : คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๑), บทคดยอ.

๙๔

กบการบรหารจดการตามระบบของกฎมหาเถรสมาคม อนประกอบดวยทง ๖ ประการ คอ การปกครอง การศาสนศกษา การศกษาสงเคราะห การเผยแผพระศาสนา การสาธารณปการ และการสาธารณสงเคราะหนนเอง ๒.๗.๓ งานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการวด

พระมหาเรงศกด พมพสกล ไดศกษาวจยเรอง “รปแบบการบรหารวดในทศวรรษหนา” ผลการวจยพบวา โครงสรางการบรหาร เนนการบรหารแบบมสวนรวมในรปแบบของคณะกรรมการและการกระจายอ านาจ การตรวจสอบรวมถงมไวยาวจกรชวยในกจการของสงฆ ภารกจ ๖ ดาน คอ ปกครองสงฆดวยหลกธรรมวนย บรหารแบบมสวนรวมและท างานเปนทม มคณะกรรมการพจารณาพระสงฆทท าผดวนย มการปรบเปลยนต าแหนงเพอความเหมาะสมปรบปรงหลกสตรและกระจายการศกษารวมทงจดการศกษาโดยภกษ สามเณรตองศกษาทกรป จดการศกษาสงเคราะหแกเยาวชนและชมชน มการปรบปรงหลกสตรการพฒนาภกษทท าหนาท ครสอนโดยรฐจดงบประมาณอดหนน พระสงฆควรเผยแผพทธศาสนาทงในประเทศและตางประเทศ ควรมองคการเผยแผพรอมทงพฒนาภกษโดยรฐใหการสนบสนนการกอสรางอาคารตางๆควรอนรกษศลปะแบบไทย เปนสดสวนมแบบแปลนโดยมคณะกรรมการสงฆคอยดแล สงเสรมการสาธารณสงเคราะหในรปแบบตางๆและการมสวนรวมในการขจดอบายมข๑๖๒ พระณฐพล ตธมโม (ปราบพนาศ) ไดท าการวจยเรอง “การบรหารงานวดโดยการประยกตใชพรหมวหาร ๔ ตามความคดเหนของพระสงฆในเขตธนบร กรงเทพมหานคร” ผลการวจยพบวา การบรหารงานวดโดยการประยกตใชพรหมวหาร ๔ โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอจ าแนกเปนรายดาน อยในระดบมากทกดาน โดยเรยงล าดบจากมากไปหานอยตามคาเฉลย คอ ดานการศาสนศกษา ดานสาธารณสงเคราะห ดานสาธารณปการ ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการศกษาสงเคราะหและดานการปกครอง ผลการเปรยบเทยบระดบการบรหารงานวดโดยการประยกตใชพรหมวหาร ๔ ตามความคดเหนของพระสงฆในเขตธนบร กรงเทพมหานครจ าแนกตามคณลกษณะสวนบคคล พบวา พระสงฆมความคดเหนแตกตางกนตามพรรษาและวฒการศกษาบาล อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ สวนพระสงฆในวดเขต

๑๖๒พระมหาเรงศกด พมพสกล,“ความคดเหนในการบรหารวดในทศวรรษหนา”, การศกษา

มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๗), บทคดยอ.

๙๕

ธนบรทมอาย วฒการศกษา วฒการศกษานกธรรมตางกน มความคดเหนเกยวกบการบรหารงานวดตามหลกพรหมวหาร ๔ ของพระสงฆในวดเขตธนบรไมแตกตางกน๑๖๓ พระมหาศกดพชต ฐานสทโธ (ชยด) ไดวจยเรอง “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด (วระ ภททจาร)”, ผลการวจยพบวา การเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด ทานไดเผยแผผานบทบาทภาระงาน กจการคณะสงฆทง ๖ ประการ ไดแก บทบาทการปกครองบทบาทศาสนศกษา บทบาทสาธารณปการ บทบาทการศกษาสงเคราะห บทบาทสาธารณสงเคราะหบทบาทการเผยแผพทธธรรม โดยมรปแบบและแนวทางการเผยแผพทธธรรมทด าเนนตามพทธวธการสอสาร วธการเผยแผของพระสาวกและมการน าหลกการสอสาร ตามหลกนเทศศาสตรเขามาชวยในการเผยแผพทธธรรม เพอเปนกลยทธในการโนมนาวใจใหผฟงเกดศรทธา กลาหาญ เลอมใส เราใจอยากฟงอยากประพฤตปฏบตตาม เพอความมประสทธภาพ ประสทธผล และเขาถงมหาชน หรอกลมเปาหมายมากยงขน รปแบบการเผยแผ พทธธรรมของทานแบงเปน ๓ ประเภท คอ รปแบบการใชสอบคคล รปแบบการใชสอมวลชน รปแบบการใชสอเฉพาะกจ การเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด (วระ ภททจาร) จงประสบผลส าเรจอยางสงยงเพราะความโดดเดน ในดานการประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด โดยการชใหท า น าใหดอยใหเหน ยงกวานนรปแบบและแนวทางในการเผยแผพทธธรรมของทานกม ความหลากหลายทนสมย เขากบยค เขากบเหตการณ เปนปจจยสงเสรม สนบสนนใหการเผย แผประสบความส าเรจ ซงสามารถน าไปเปนแบบอยาง หรอประยกตใช ในการเผยแผพทธธรรม ของนกเผยแผในปจจบน เพอใหเกดประโยชนอยางยงยวดตอพระพทธศาสนาสบไป๑๖๔ พระอวยชย อนศรเมอง ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอ ความส าเรจในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางชมชน ศกษาเฉพาะกรณวดในเขต อ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม ไดกลาวไว ในงานวจยไววา ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการพฒนาวดม ๒ ปจจย คอ ปจจยภายในวดและปจจยภายนอกวด ปจจยภายในวด ไดแกดานสภาพทางกายภาพพบวา วดในเขตอ าเภอบรบอ ทง ๕ วดมสภาพพนทเหมาะสม คอ อยตดกบชมชน เปนพนทราบ ไมเปนปญหาและอปสรรค ในการกอสราง ขนาดพนทมความเพยงพอตอการจดกจกรรมภายในวด มอาคารเสนาสนะไวจดกจกรรมอยางเพยงพอ สภาพปาไมทรมรน มสงอ านวยความสะดวกครบทกวด

๑๖๓พระณฐพล ตธมโม (ปราบพนาศ), “การบรหารงานวดโดยการประยกตใชพรหมวหาร ๔

ตามความคดเหนของพระสงฆในเขตธนบร กรงเทพมหานคร”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒), บทคดยอ. ๑๖๔พระมหาศกดพชต ฐานสทโธ (ชยด), “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด (วระ ภททจาร)”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรราชวทยาลย, ๒๕๔๘), บทคดยอ.

๙๖

การคมนาคมสะดวก มถนนลาดยางและคอนกรต ระยะเวลาเดนทางจากชมชนถงวดไมนานนก ปจจยภายนอกวด ไดแก ดานกจกรรมบรการชมชนมการจดกจกรรมอนรกษวฒนธรรมประเพณ ของชาวอสาน กจกรรมวนส าคญทางราชการและวนส าคญทางศาสนา กจกรรมบรรพชาและอปสมบทหมภาคฤดรอน กจกรรมรกษาโรคปองกนยาเสพตด การศกษา และกจกรรมสงเคราะหชมชน๑๖๕ อารยา กอบความด ไดศกษาเรอง “การบรหารวดตามหลกธรรมาภบาล : กรณศกษาวดสามพราน จงหวดนครปฐม”, ผลการวจยพบวา องคประกอบและกลไกการบรหารวดแตละแหง สามารถประยกตใชหลกธรรมาภบาลเพอการบรหารวดไดอยางเหมาะสมโดยใชหลกธรรมวนยน าหนา ใชหลกธรรมค าสอนของพระพทธเจาเปนตนแบบ หากมปญหาการจดการทางสงคม เศรษฐกจ กประยกตใชหลกธรรมาภบาล เพอการปองกน และแกไขปญหาไดอยางกลมกลน ผลการวจยการบรหารวดสามพรานตามหลกธรรมาภบาล พบวา ทกมตของการบรหารกจการของวดสามพรานสามารถก าหนดเทคนค สาระส าคญของการใชหลกธรรมาภบาลแตละหวขอไดอยางชดเจน สวนแนวทางวธการประยกตใชหลกธรรมาภบาลกบการบรหารวดโดยทวไปนน การวจยพบวา ควรมขนตอนด าเนน ๔ ขนตอน คอ ๑. การศกษาวเคราะหปจจย แวดลอมฟนฐานของวดดานชมชนดานสงคม ดานบคคล ดานวฒนธรรม และการจดการของวด ๒. การวเคราะหรปแบบการบรหารวดตามหลกธรรมาภบาล ๓. ออกแบบการประยกตใชหลกหลกธรรมาภบาล และ ๔.การด าเนนการตามทก าหนดไวใหครบทกดาน และด าเนนการทกขนตอน คอ การอบรมความรดานธรรมาภบาล การจดท าระบบการบรหารดวยการจดท าคมอธรรมาภบาล มการเผยแพรประชาสมพนธ สรางการรบรและการยอมรบรปแบบการบรหาร แลว มการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง และเปนระบบ กจะท าใหวดมรปแบบบรหารวดดวยหลกธรรมาภบาลทชดเจนเปนระบบและเปนรปธรรมชดเจน๑๖๖ นรวลค ธรรมนมตโชค ไดวจยเรอง “ศกษารปแบบของวดทเหมาะสมกบการเปนแหลงการเรยนรตลอดชวต”, ผลการวจยพบวา รปแบบของวดทเหมาะสมกบการเปนแหลงการเรยนรตลอดชวต จ าเปนตองใชการจดการความร (Knowledge Management) เขามามสวนใน

๑๖๕พระอวยชย อนศรเมอง, “ศกษาถงปจจยทสงผลตอความส าเรจในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางชมชน : ศกษาเฉพาะกรณวดในเขตอ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม”, วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยามหาสารคาม, ๒๕๔๒), บทคดยอ. ๑๖๖พระอวยชย อนศรเมอง, “ศกษาถงปจจยทสงผลตอความส าเรจในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางชมชน : ศกษาเฉพาะกรณวดในเขตอ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม”, วทยานพนธศลปะศาสตร มหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยามหาสารคาม, ๒๕๔๒), บทคดยอ.

๙๗

กระบวนการสรางรปแบบของวดใหเปนไปตามความตองการของพทธบรษทแตละกลม วดตองมลกษณะการวางแผนดานนโยบายทชดเจนแนนอน เพอจดกจกรรมพฒนาคณภาพของพระภกษสามเณรใหเปนผทมคณสมบตพรอมทจะเปนกลยาณมตรทด กาวทนโลกในยคปจจบนโดยไมทง สมณสารปและสมณสญญา รวมทงการปรบปรงสถานทจดกจกรรมและขอเสนอแนะตาง ๆ ทไดรวบรวมมา สงเหลานถอไดวาเปนเครองชถงความตองการของผใชบรการทวดจะตองใชเปนจดเรมตนในการปรบปรงกระบวนการด าเนนงานตลอดจนใชเปนแนวส าหรบก าหนดทศทางในการจดวดใหเปนแหลงการเรยนรตลอดชวตทเหมาะสมของพทธบรษททงนเพอความมสวนรวมในการเปนเจาของแหลงการเรยนรอยางแทจรงอนจะกอใหเกดประโยชนตอวดและสงคมโดยรวมอยางยงยน๑๖๗ ทศดร ภพวก ไดศกษาวจยเรอง “สภาพและการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๑๓”, จากการศกษาพบวา ๑.สภาพการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๑๓ โดยรวมทง ๖ ดาน อยในระดบมาก รายดานดานการปกครองและดานการสาธารณปการอยในระดบมากดานทเหลออยในระดบนอย ๒.ปญหาการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๑๓ โดยรวมทง ๖ ดาน อยในระดบนอย รายดาน ดานการศาสนศกษา อยในระดบปานกลาง ดานทเหลอ อยในระดบนอย ๓. เปรยบเทยบสภาพการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๑๓ จ าแนกตามประสบการณ ประเภทของวด และระดบการพฒนาของวด พบวา โดยรวมแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต ๔.เปรยบเทยบปญหาการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๑๓ จ าแนกตามอาชพและประสบการณ ประเภทของวดและระดบการพฒนาของวด พบวา โดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต .๐๕๑๖๘ ทว เขจรกล ไดศกษาวจยเรอง “บทบาทเจาอาวาสในการบรหารจดการวดในเขตการปกครองคณะสงฆ อ าเภอเมอง จงหวดหนองคาย” ผลการวจยพบวา บทบาทหนาทเจาอาวาสในการบรหารจดการวด โดยรวมนนอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาบทบาทแตละดานพบวา บทบาทเจาอาวาสในการบรหารจดการวด อยในระดบมาก ๓ ดาน เรยงล าดบตามจากคาเฉลยจากสงไปต า ปรากฏดงน บทบาทดานการปกครอง บทบาทดานการสาธารณสงเคราะห

๑๖๗นรวลค ธรรมนมตโชค, “การศกษารปแบบของวดทเหมาะสมกบการเปนแหลงการเรยนร

ตลอดชวต”, วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑), บทคดยอ. ๑๖๘ทศดร ภพวก, “สภาพและปญหาการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆ ภาค ๑๓”, การศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยบรพา, ๒๕๔๗), บทคดยอ.

๙๘

บทบาทดานการสาธารณปโภค บทบาทดานการเผยแผศาสนธรรม บทบาทดานการศกษาสงเคราะห และบทบาทดานการศาสนศกษา๑๖๙ พพฒนภาสน บญเทยน ไดศกษาการศกษาเรอง “พฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศ ของเจาอาวาสในจงหวดนครราชสมา”, จากการศกษาพบวา ๑.เจาอาวาสในจงหวดนครราชสมามพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก ๒.เจาอาวาสในจงหวดนครราชสมาทมสมณศกดตางกน มพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ โดยเจาอาวาสทเปนสญญาบตรมคาเฉลยระดบพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศ สงกวาเจาอาวาสทไมเปนสญญาบตร ๓. เจาอาวาสในจงหวดนครราชสมาทมพรรษาตางกน มพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศ โดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ เมอพจารณา รายดานพบวา เจาอาวาสทมพรรษามาก ปานกลาง และนอย มคาเฉลยระดบพฤตกรรม การบรหารวดตามหลกปฏรปเทศแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ ในทกดาน ๔. เจาอาวาสในจงหวดนครราชสมาทอยวดประเภทตางกน มพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศ โดยรวม และรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ โดยเจาอาวาสทอยวดประเภทพทธสมามคาเฉลยระดบพฤตกรรมการบรหารวดตาม หลกปฏรป เทศสงกวาเจาอาวาสทอยวดประเภทส านกสงฆ ๕. เจาอาวาสในจงหวดนครราชสมา ทอยวดขนาดตางกน มพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศ โดยรวมแลวนนแตกตางกนอยางม นยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ เมอพจารณารายดานพบวา เจาอาวาสทอยวดขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญมคาเฉลยระดบ พฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .๐๕ ทกดาน๑๗๐ คณ โทขนธ และเทพพร มงธาน ไดวจยเรอง “รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสนธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษา วดมหาพทธาราม อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ” ผลการวจยในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน พบวา ดานการปกครอง มการวางแผนการบรหารอยางชดเจน มระเบยบในการปกครอง มการกระจายอ านาจและการมอบหมาย

๑๖๙ทว เขจรกล, “บทบาทเจาอาวาสในการบรหารจดการวดในเขตการปกครองคณะสงฆ อ าเภอเมอง จงหวดหนองคาย”, วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม, ๒๕๔๗), บทคดยอ.

๑๗๐พพฒนภาสน บญเทยน, “การศกษาพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศของเจาอาวาสในจงหวดนครราชสมา”, ครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา, ๒๕๔๗), บทคดยอ.

๙๙

หนาทอยางเปนระบบ ดานการศกษา พบวา สามารถรกษารปแบบการศกษาแบบดงเดมทมงผดงพระธรรมวนยและพระพทธศาสนาโดยตรง ดานการศกษาสงเคราะห พบวา ทางวดมโรงเรยนการกศลอยในเขตของวด และมศนยการเรยนชมชนและศนยบรการผสงอายภายในวด ดานสาธารณปการ เนองจากบรเวณวดไมกวางมาก จงท าใหจดศาสนวตถ และเสนาสนะ ตามสภาพบรเวณวด ดานการสาธารณะสงเคราะห พบวา มการเปดโอกาสใหชมชนทตงของวดด าเนนกจกรรมทางสงคมตาง ๆ ทไมขดตอพระธรรมวนยภายในวด๑๗๑ ฉนทนา กลอมจต ไดวจยเรอง “รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสนธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษาวดปาบานคอ อ าเภอเมองผง จงหวดอดรธาน ” ผลการวจยในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน พบวา ดานการปกครองเปนการปกครองแบบพอปกครองลก มการมอบหมายงานใหเหมาะสมกบความสามารถของแตละบคคล ดานการศาสนศกษา มการสนบสนนใหการศกษาพระปรยตธรรม สอบนกธรรม และการอบรมปฏบตธรรม เปนการศกษาตามอธยาศย ดานสาธารณปการ มความสะดวกสบายและมสปปายะในการปฏธรรม และมการสรางพระมหาธาตเจดย ดานการเผยแผศาสนธรรม ไดจดอบรมปฏบตธรรมและกจนมนตภายในและภายนอกประเทศ จดการอบรมปฏบตธรรมสญจรมการเผยแผธรรมะดวยสอตาง ๆ ดานสาธารณสงเคราะห ไดท าการบ าเพญสาธารณสงเคราะหใหแกชมชนบคคล และศาสนสถาน รวมทงไดตงกองทนชวยเหลอแมบานผปฏบตธรรม และการเผยแผธรรมใหเดกและเยาวชน สวนดานการศกษาสงเคราะห พบวา ทางวดไมไดจดการศกษาสงเคราะหส าหรบเดกและเยาวชน๑๗๒ มนส ภาคภม และคณะ ไดวจยเรอง “ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางของชมชน” โดยศกษาจากเจาอาวาสวดพฒนาตวอยางจากภมภาคตาง ๆ ภาคละ ๓ รป รวม ๑๒ รป โดยศกษาประวตชวต คณลกษณะสวนตว กระบวนการท างานของเจาอาวาส และสภาพแวดลอมทางภมศาสตรสงคมของวด และพบวา กระบวนการบรหารของเจาอาวาสทกรป มกระบวนการ “แบบธรรมาธปไตย” กลาวคอ เปนการบรหารททกคนมสวนรวมรบฟงความคดเหนในลกษณะการปรกษาหารอกนโดยมงผลประโยชน

๑๗๑คณ โทขนธ และเทพพร มงธาน, “รายงานการวจยเรอง รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสนธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษา วดมหาพทธาราม อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ ”, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการการศกษา, ๒๕๔๖), บทคดยอ.

๑๗๒ฉนทนา กลอมจต, “รายงานการวจยเรอง รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสนธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษา วดปาบานคอ อ าเภอเมองผง จงหวดอดรธาน”, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการการศกษา, ๒๕๔๖), บทคดยอ.

๑๐๐

สวนรวมเปนทตง และปจจยทมผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางของชมชน แบงเปน ๒ ปจจย คอ (๑) ปจจยหลกหรอปจจยโดยตรงประกอบดวย ความสามารพเศษหรอคณลกษณะเฉพาะพเศษของเจาอาวาส บคลกภาพ ภาวะผน า เชน ความมมนษยสมพนธ ความซอสตย การปฏบตตนในพระธรรมวนย และกระบวนการบรหารและการท างานอยางเปนระบบ อาท การจดองคการ การบรหารงานบคคล การตดตาม การบรหารการเงน เปนตน (๒) ปจจยเสรม คอ ปจจยทมสวนสนบสนน ไดแก สภาพแวดลอม ท าเลทตง บรรยากาศในวดและการทวดลกษณะพเศษเฉพาะ เชน เปนโบราณสถาน มโบราณวตถทางศลปวฒนธรรม และอน ๆ๑๗๓ ช าเลอง วฒจนทร ไดศกษาวจยเรอง “การพฒนากจกรรมคณะสงฆและการ พระศาสนาเพอความมนคงแหงชาต”, จากการวจยพบวา ในสวนของวดผลพบวาความสมพนธระหวางประชาชนกบวดในฐานะตวแทนสถาบนพระพทธศาสนาในสงคมทแตกตางกนจากทองถนทมความผกพนกนนอยทสดคอ ในชมชนนครหลวงไปสทองทชนบททมพลเมองหนาแนนนอยมวดและพระสงฆในทองทนอยแตประชาชนมความตองการและมความผกพนกบวดมากทสดและพบวาวดในฐานะตวแทนสถาบนพระพทธศาสนาในสงคมไทยมหนาทสงเคราะหประชาชนทางดานจตใจโดยเปนผด าเนนการรกษาความเรยบรอยการศาสนศกษา การศกษา สงเคราะหการเผยแผพระพทธศาสนาการสาธารณปการและการสาธารณสงเคราะห๑๗๔ ฉนทนา กลอมจต ไดท าการศกษาเรอง “การบรหารวดปาบานคอ อ าเภอเมองผง จงหวดอดรธานในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน”, จากการศกษาพบวา ดานการปกครองเปนการปกครองแบบพอปกครองลก มการมอบหมายงานใหเหมาะสมกบความสามารถของแตละบคคล ดานการศาสนศกษา มการสนบสนนใหการศกษาพระปรยตธรรม สอบนกธรรม และการอบรมปฏบตธรรม เปนการศกษาตามอธยาศย ดานสาธารณปการ มความสะดวกสบายและมสปปายะในการปฏธรรม และมการสรางพระมหาธาตเจดย ดานการเผยแผศาสนธรรม ไดจดอบรมปฏบตธรรมและกจนมนตภายในและภายนอกประเทศ จดการอบรมปฏบตธรรมสญจร มการเผยแผธรรมะดวยสอตาง ๆ ดานสาธารณสงเคราะห ไดท าการบ าเพญสาธารณสงเคราะหแกชมชน บคคล และศาสนสถาน รวมทงไดตงกองทนชวยเหลอแมบานผปฏบตธรรม และการ

๑๗๓มนส ภาคภม และคณะ, “รายงานการวจยเรอง ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางของชมชน”, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการการศกษา, ๒๕๔๐), บทคดยอ.

ช าเลอง วฒจนทร , “การพฒนากจการคณะสงฆและการพระศาสนาเพอความม นคง

แหงชาต”,วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม, ๒๕๔๒), บทคดยอ.

๑๐๑

เผยแผธรรมใหเดกและเยาวชน สวนดานการศกษาสงเคราะห พบวา ทางวดไมไดจดการศกษาสงเคราะหส าหรบเดกและเยาวชน๑๗๕ กองแผนงาน กรมการศาสนา ไดศกษาวจยเรอง “ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางของชมชน”, จากการวจยพบวา กระบวนการบรหารของเจาอาวาสวดทกรป มกระบวนการแบบธรรมาธปไตย กลาวคอ การบรหารททกคนมสวนรวมรบฟงขอคดเหนในลกษณะการปรกษาหารอ โดยมงประโยชนสวนรวมเปนทตง และปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลางของชมชน แบงเปน ๒ ปจจย คอ

๑. ปจจยหลก หรอปจจยโดยตรง ประกอบดวย ความสามารถพเศษหรอมคณ ลกษณะเฉพาะพเศษของเจาอาวาส บคลกภาพ ภาวะผน า เชนความมมนษยสมพนธ ความซอสตย ระยะเวลาในการบวช ระดบการศกษา และกระบวนการบรหารในการท างานอยางเปนระบบ เปนตน ๒. ปจจยเสรม หรอปจจยทมสวนสนบสนนไดแก สภาพแวดลอม ท าเลทตง บรรยากาศในวด และการทวดมลกษณะพเศษเฉพาะเชน เปนโบราณสถาน มโบราณวตถทางศลปวฒนธรรม และอนๆ๑๗๖ จากการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการวดมความสอดคลองกน ซงผวจยสรปไดวา การบรหารจดการวดทดมประสทธภาพควรจะตองพฒนาวดและพฒนาชมชนควบคกนไป โดยใชการโอกาสหรอลทางในการพฒนาทวดและชมชนมอย กคอทรพยากรทงทางธรรมชาตและประเพณวฒนธรรมอนทรงคณคาของชมชน โดยการใชทรพยากรของวดและชมชนใหเปนประโยชนและคมคา คอศรทธาของชมชน / ประเพณวฒนธรรม / สถานททองเทยว /เนนกจกรรมทมสวนรวมตางๆ ของทกฝาย คอ วด-โรงเรยน-ชมชน-ภาครฐ-เอกชนเพอพฒนาวดไปสจดประสงค/เปาหมายหลก ในการบรหารจดการกจการคณะสงฆของวดทง ๖ ดาน คอดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการเผยแผ ดานการสาธารณปการ ดานการศกษาสงเคราะหดานสาธารณสงเคราะห และดานการพฒนาการทองเทยวและวฒนธรรม โดยตงเปาหมายไววา “วดตองพฒนาและเปนศนยกลางของชมชนในทกดาน”

๑๗๕ฉนทนา กลอมจต, “รายงานการวจยเรอง รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสนธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษา วดปาบานคอ อ าเภอเมองผง จงหวดอดรธาน”, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการการศกษา, ๒๕๔๖), บทคดยอ.

กองแผนงาน กรมการศาสนา, ปจจยสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนา

วดใหเปนศนยกลางของชมชน, (กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๒), บทคดยอ.

๑๐๒

๒.๘ กรอบแนวคดการวจย

งานวจยเรองการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยท เกยวของ โดยก าหนดกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) ประกอบดวยตวแปรตน (Independent Variables) และตวแปรตาม (Dependent Variables) ดงน ตวแปรตน (Independent Variables) คอสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบ ถามไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ ประสบการณในการเขาวด ตวแปรตาม (Dependent Variables) คอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จ านวน ๖ ดาน คอ ๑) ดานการปกครอง ๒) ดานการศาสนศกษา ๓) ดานการเผยแผ ๔) ดานการศกษาสงเคราะห ๕) ดานการสาธารณปการ ๖) ดานสาธารณสงเคราะห ดงแผนภาพท ๒.๑

ตวแปรตน ตวแปรตาม (Independent Variables) (Dependent Variables)

แผนภาพท ๒.๑ กรอบแนวคดในการวจย

สถานภาพสวนบคคล - เพศ

- อาย

- ระดบการศกษา

- อาชพ

- ประสบการณในการเขาวด

การบรหารจดการ วดเขาชองพรานจงหวดราชบร - ดานการปกครอง

- ดานการศาสนศกษา

- ดานการเผยแผพระพทธศาสนา

- ดานการศกษาสงเคราะห

- ดานการสาธารณปการ

- ดานการสาธารณสงเคราะห

บทท ๓

วธด าเนนการวจย

การศกษาวจยเรอง การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ผวจยด าเนนการวจยตามล าดบ ดงน ๓.๑ รปแบบการวจย

๓.๒ ประชากรและกลมตวอยาง ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๕ การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะห

๓.๑ รปแบบการวจย

งานวจย เรองการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร เปนการศกษาโดยการใชการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ใชวธการศกษาวจยเชงส ารวจ (Survey Research) มงศกษาความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร โดยผวจยไดก าหนดขนตอนการด าเนนการวจยตามล าดบดงน ๑. ศกษาหลกการ แนวคดทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ ๒. ก าหนดกรอบแนวคด หวขอปญหา และวตถประสงคในการวจย ๓. ก าหนดกลมประชากร และกลมตวอยางทใชในการวจย ๔. สรางเครองมอส าหรบเกบขอมลการวจยรวมกบอาจารยทปรกษา ๕. น าเครองมอเสนอผเชยวชาญตรวจสอบเพอปรบปรงแกไขใหสมบรณ ๖. ทดสอบเครองมอกบกลมตวอยางทไมใชกลมตวอยางทใชในการวจย (Try out) ๗. ด าเนนการสงขอมลใหกลมตวอยาง และเกบรวบรวมขอมล ๘. วเคราะหขอมลและแปลผลขอมล ๙. สรปและรายงานผลการศกษาวจย

๑๐๔

๓.๒ ประชากรและกลมตวอยาง

๓.๒.๑ ประชากร ประชากรทใชในการวจย คอ ผน าชมชน ขาราชการ ประชาชน นกเรยน และผทอยบรเวณใกลเคยงรอบวดเขาชองพราน จ านวน ๑,๘๑๘ คน๑

๓.๒.๑ กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยผว จยไดท าการสมมาจากประชากรจ านวน ๑,๘๑๘ คน จากการเปดตารางของยามาเน๒ ใชเพยง ๓๓๐ คน เพอความสมบรณของขอมลผวจยจงแจกแบบสอบถามจ านวน ๔๐๐ ชด โดยใชวธการสมแบบแบงกลม (Cluster Sampling) โดยการแบงประชากรทมความเกยวของโดยตรงกบการบรหารจดการวดเขาชองพรานออกตามหมบานได ๕ หม จากทงหมด ๑๑ หมบาน รายละเอยดดงแสดงในตารางท ๓.๑

ตารางท ๓.๑ จ านวนกลมตวอยางผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามจ านวนหมบาน

ล าดบ รายการ จ านวนประชากร จ านวนกลมตวอยาง

จ านวนแจก ไดรบคน ๑ หมบานเขาชองพราน ๓๕๙ ๘๐ ๘๐ ๒ หมบานเตาปน ๓๖๔ ๘๐ ๘๐ ๓ หมบานหนองสระ ๓๗๐ ๘๐ ๘๐ ๔ หมบานขยจาม ๓๖๒ ๘๐ ๘๐ ๕ หมบานหวยตาเซาะ ๓๗๑ ๘๐ ๘๐

รวม ๕ หม ๑,๘๑๘ คน ๔๐๐ ชด ๔๐๐ ชด

๓.๓ เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงนเปนแบบสอบถามและแบบสมภาษณ โดยมขนตอน ลกษณะ และการตรวจสอบเครองมอ ดงน

ส านกงานเทศบาลต าบลเขาขวาง อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ณ วนท ๓๑ กรกฎาคม

๒๕๕๓.

๒สวรย ศรโภคาภรมย, การวจยทางการศกษา, (ลพบร : ฝายเอกสารการพมพสถาบนราช

ภฎเทพสตร, ๒๕๔๖), หนา ๑๒๙-๑๓๐.

๑๐๕

๓.๓.๑ ขนตอนการสรางเครองมอ

ขนตอนการสรางเครองมอแบบสอบถาม ๑. ศกษาหลกการและทฤษฎ ศกษาเอกสาร ทฤษฏ และงานวจยทเกยวของกบการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จากเอกสาร และผลงานการวจยท เคยมผด าเนนการวจยเอาไว ๒. ก าหนดวตถประสงคในการสรางเครองมอการวจยโดยขอค าปรกษาจากอาจารย ทปรกษาวทยานพนธ ๓. สรางเครองมอ ๔. น าเสนอรางเครองมอการวจยตออาจารยทปรกษาวทยานพนธ และผเชยวชาญ เพอตรวจสอบและปรบปรงแกไข ๔. น าเครองมอการวจยไปทดลองใชกบประชากรทมลกษณะคลายกบกลมตวอยางประชากรทจะด าเนนการวจยเพอหาสมประสทธความเทยงตรงของเครองมอ ๕. ปรบปรงแกไข ๖. จดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ และน าไปใชจรงเพอเกบรวบรวมขอมล กบกลมตวอยาง

๓.๓.๒ ลกษณะของเครองมอ

๑) ลกษณะของเครองมอส าหรบการแจกแบบสอบถาม เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถาม (Questionnaire) ทผวจยพฒนาขนตามกรอบของงการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร เพอใชเกบขอมลจากกลมตวอยางทใชในการวจย โดยแบงออกเปน ๓ ตอน ดงน

ตอนท ๑ เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย วฒการศกษา อาชพ และประสบการณในการเขาวด ซงเปนแบบสอบถามแบบเลอกตอบ (Check List) ตอนท ๒ เปนแบบสอบถามเกยวกบความคดเหนของประชาชนในการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๖ ดาน ซงเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) แบงออกเปน ดงน ๑. ดานการปกครอง มค าถามทงหมด ๕ ขอ ไดแกขอท ๑-๕

๒. ดานการศาสนศกษา มค าถามทงหมด ๕ ขอ ไดแกขอท ๖-๑๐ ๓. ดานการศกษาสงเคราะห มค าถามทงหมด ๕ ขอ ไดแกขอท ๑๑-๑๕ ๔. ดานการเผยแผพระพทธศาสนา มค าถามทงหมด ๕ ขอ ไดแกขอท ๑๖-๒๐

๑๐๖

๕. ดานการสาธารณปการ มค าถามทงหมด ๕ ขอ ไดแกขอท ๒๑-๒๕ ๖. ดานสาธารณะสงเคราะห มค าถามทงหมด ๕ ขอ ไดแกขอท ๒๖-๓๐ มเกณฑการ

ใหคะแนน ดงน ๕ หมายถง ระดบความคดเหนมากทสด

๔ หมายถง ระดบความคดเหนมาก ๓ หมายถง ระดบความคดเหนปานกลาง ๒ หมายถง ระดบความคดเหนนอย ๑ หมายถง ระดบความคดเหนนอยทสด การแปลความหมายของคาเฉลยโดยยดเกณฑ๓ ดงน คาเฉลยตงแต ๔.๕๐-๕.๐๐ หมายความวา ระดบความคดเหนมากทสด คาเฉลยตงแต ๓.๕๐-๔.๔๙ หมายความวา ระดบความคดเหนมาก คาเฉลยตงแต ๒.๕๐-๓.๔๙ หมายความวา ระดบความคดเหนปานกลาง คาเฉลยตงแต ๑.๕๐-๒.๔๙ หมายความวา ระดบความคดเหนนอย คาเฉลยตงแต ๑.๐๐-๑.๔๙ หมายความวา ระดบความคดเหนนอยทสด

ตอนท ๓ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะอน ๆ ในการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ซงเปนค าถามแบบปลายเปด (Open Ended Question)

๒) ลกษณะของเครองมอส าหรบการสมภาษณ ในการวจยน ใชการสมภาษณแบบเจาะลก Indelp Interview โดยใชค าถามแบบมโครงสราง (structured interview) เปนลกษณะเปนค าถามแบบปลายเปด เพอใหไดขอมลเชงลกตรงตามวตถประสงคของการวจย โดยสมภาษณพระเถระของคณะสงฆอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร และผบรหารจดการองคกรทเกยวของกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จ านวน ๕ รป/คน ดงมรายนามตอไปน ๑) พระครโพธารามพทกษ เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ๒) พระครวฑตพฒนโสภณ รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ๓) นายสมพงษ พรามสภา นายกเทศมนตรต าบลเขาขวาง ๔) นายภรมย โชตแดง ผอ านวยการโรงเรยนวดชองพราน ๕) นายจรญ วนชะเอม ไวยาวจกรวดเขาชองพราน

๓ประกอบ กรรณสตร , สถ ต เพอการวจยทางพฤตกรรมศาสตร , พมพคร งท ๓ , (กรงเทพมหานคร : ดานสทธาการพมพ, ๒๕๔๒), หนา ๑๐๘.

๑๐๗

๓.๓.๓ การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

ในการหาคณภาพของเครองมอ ผวจยไดด าเนนการตามขนตอน ดงน ๑. ขอค าแนะน าจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธและผเชยวชาญ ตรวจสอบเครองมอทสรางไว ๒. หาความเทยงตรง (Validity) โดยการน าแบบสอบทสรางเสรจ เสนอประธานและกรรมการทปรกษาวทยานพนธ เพอขอความเหนชอบและน าเสนอตอผเชยวชาญ แลวน ามาปรบปรงแกไขใหเหมาะสม จ านวน ๕ ทาน ประกอบดวย ๑) ผศ.ดร.ธชชนนท อศรเดช ต าแหนงอาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๒) ผศ.ดร.เตมศกด ทองอนทร ต าแหนงอาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๓) ผศ.ดร.ภทรพล ใจเยน ต าแหนงรกษาการหวหนาภาควชาเศรษฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๔) พระครสงฆรกษเกยรตศกด กตตปญโญ ต าแหนงอาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๕) พระวนชย ภททจาร ต าแหนงอาจารยประจ าภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เพอพจารณาทงในดานเนอหาสาระ และโครงสรางของค าถาม รปแบบของแบบสอบถาม ตลอดจนภาษาทใชและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ โดยหาคาดชนความสอดคลองตามวตถประสงครายขอ (Index of Item-Objective Congruenu : IOC)๔ ไดคาดชนความสอดคลองเทากบ .๙๕๙

๓. หาความเชอมนของเครองมอ (Reliability)

น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลว ไปทดลองใช (Try-out) กบเปนผน าชมชน ขาราชการ ประชาชน นกเรยน ในเขตต าบลเขาชะงม อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ทไมใชกลมตวอยางทใชในการวจย จ านวน ๓๐ คน เพอหาความเชอมนดวยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha coefficient) ของครอนบาค(Cronbach)๕ ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามทงหมด เทากบ .๙๒๙๕

๔เรองเดยวกน, หนา ๒๔๓ - ๒๔๔. ๕Cronbach, Lee J. Essentials of psychological testing, 4 th ed., (New York: Harper & Row, 1971), p 79.

๑๐๘

๔. น าแบบสอบถาม/แบบสมภาษณทไดรบการปรบปรงแกไขเสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธ เพอขอความเหนชอบ และจดพมพแบบสอบถาม/แบบสมภาษณเปนฉบบสมบรณ เพอใชในการวจย

๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลแบบสอบถาม/การสมภาษณ ผวจยด าเนนการเกบขอมลตามขนตอน ดงน ๑. การรวบรวมเอกสาร ผวจยมการเกบรวบรวมขอมลจากหนงสอ บทความ งานวจย และเอกสารสงพมพตางๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ๒. ผวจยไดสรางแบบสอบถาม/แบบสมภาษณ และขอหนงสออนญาตเกบรวบรวมขอมลจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เพอขอความรวมมอไปยงหนวยงานเทศบาลต าบลเขาขวาง อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบรเพอขอเกบขอมลการวจย และเจาคณะผปกครอง/ผน าชมชนเพอการสมภาษณ จากนนด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ๓. ผวจยก าหนดวธการเกบรวบรวมขอมลโดยท าการแจกแบบการสมแบบแบงกลม (Cluster Sampling) กบกลมเปาหมาย คอ ผน าชมชน ขาราชการ ประชาชน นกเรยน และผทอยบรเวณใกลเคยงรอบวดเขาชองพราน จ านวน ๔๐๐ คน ซงในการแจกแบบสอบถามผวจยไดน าแบบสอบถามไปแจก และเกบรวบรวมขอมลดวยตวเองพรอมผชวยการวจย ระหวางวนท ๑ – ๓๐ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๓ รวมใชระยะเวลา ๑ เดอน ๔. ผวจยก าหนดวธการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ (Focus Group) เจาคณะผปกครองคณะสงฆอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร และผบรหารจดการองคกรทเกยวของกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จ านวน ๕ รป/คน โดยเกบรวบรวมขอมลดวยตวเองพรอมผชวยการวจย ระหวางวนท ๒๐ – ๒๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๓ รวมใชระยะเวลา ๑ สปดาห

๓.๕ การวเคราะหขอมล

๓.๕.๑ การวเคราะหขอมลแบบสอบถาม

๑. น าแบบสอบถามทงหมดมาตรวจสอบความสมบรณความถกตอง ๒. ท าการวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมการวเคราะหขอมลทางสงคมศาสตร

๓. สถตทใชในการวเคราะหขอมล ๑) ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถามใชคาความถ (Frequency) และคารอยละ (Percentage)

๑๐๙

๒) ระดบความคดเหนจากการตอบแบบสอบถามของประชาชนทเปนกลมตวอยางใชสถตการวเคราะห คอ คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ๓) การเปรยบเทยบความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยจ าแนกตามสถานภาพ อาย วฒการศกษา อาชพ และประสบการณในการเขาวด ใชการทดสอบคาท (t–test) ในกรณตวแปรตนสองตว และการทดสอบคาเอฟ (f-test) โดยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (one-way analysis of variance) ในกรณตวแปรตนตงแตสามตวขนไป เมอพบวามความแตกตางจงทดสอบความแตกตางรายคโดยวธหาผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD) ๔) ขอค าถามปลายเปดทแสดงปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะวเคราะหโดยเทคนคการวเคราะหเนอหาประกอบบรบท (Content Analysis Technique)

๓.๕.๒ การวเคราะหขอมลจากแบบสมภาษณ วเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณตามวตถประสงคของการวจย โดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหาประกอบบรบท (Content Analysis Technique)

๓.๕.๓ วธการน าเสนอ และรายงานผลการวจย ๑. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม น าเสนอโดยใชตารางปร ะกอบดวยคาความถ และรอยละ ๒. ขอมลเกยวกบความคดเหนของประชาชนในการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ซงเปนขอมลมาตราสวนประเมนคา น าเสนอในรปแบบของตารางประกอบดวยคาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ๓. ขอเสนอแนะจากค าถามปลายเปด ในเรองความคดเหน ถงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะในการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร วเคราะหเนอหาสาระประเดนส าคญ แลวน าเสนอเปนการเขยนแบบความเรยง ๔. ขอมลจากการสมภาษณพระเถระของคณะสงฆอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบรผบรหารจดการองคกรทเกยวของกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จ านวน ๕ รป/คน วเคราะหเนอหาสาระในประเดนส าคญ แลวน าเสนอเปนการเขยนแบบความเรยง

บทท ๔

ผลการศกษา

การศกษาวจยเรอง การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ผศกษาน าแบบสอบถามทรวบรวมได จากกลมตวอยางจ านวน ๔๐๐ ชด มาวเคราะหโดยใชโปรแกรมส าเรจรปวเคราะหขอมลทางสงคมศาสตร โดยแบงการน าเสนอผลการศกษาออกเปน ๕ ตอน ดงตอไปน

๔.๑ ขอมลเกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ๔.๒ การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ๔.๓ ผลการเปรยบเทยบการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ๔.๔ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการบรหารจดการวด

เขาชองพรานจงหวดราชบร ๔.๕ ผลการสมภาษณ การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

๑๑๑

๔.๑ ขอมลเกยวกบสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ผลการวเคราะหขอมลสถานภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามสถานภาพ อาย ระดบการศกษา อาชพ และประสบการในการเขาวด มรายละเอยดดงตาราง ท ๔.๑

ตารางท ๔.๑ แสดงจ านวน และคารอยละของผตอบแบบสอบถาม (n = ๔๐๐)

ขอมลสวนบคคล จ านวน (คน) รอยละ ๑. เพศ ชาย ๑๙๐ ๔๗.๕ หญง ๒๑๐ ๕๒.๕ ๒. อาย ต ากวา ๒๐ ป ๓๖ ๙.๐ ๒๐ – ๓๐ ป ๗๐ ๑๗.๕ ๓๑ – ๔๐ ป ๗๒ ๑๘.๐ ๔๑ – ๕๐ ป ๙๗ ๒๔.๓ ๕๑ – ๖๐ ป ๖๒ ๑๕.๕ ๖๑ ปขนไป ๖๓ ๑๕.๗ ๓. ระดบการศกษา ประถมศกษา ๒๒๙ ๕๗.๓ มธยมศกษาตอนตน ๖๑ ๑๕.๓ มธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา ๕๑ ๑๒.๘ อนปรญญาหรอเทยบเทา ๒๖ ๖.๕ ปรญญาตร ๒๖ ๖.๕ สงกวาปรญญาตรขนไป ๗ ๑.๘ ๔. อาชพ เกษตรกรรม ๑๔๔ ๓๖.๐ รบจาง ๑๐๗ ๒๖.๘ ธรกจสวนตว ๒๘ ๗.๐ คาขาย ๒๑ ๕.๓ แมบาน ๒๓ ๕.๘ นกเรยน/นกศกษา ๔๑ ๑๐.๓

๑๑๒

ตารางท ๔.๑ (ตอ)

ขอมลสวนบคคล จ านวน (คน) รอยละ ๔. อาชพ (ตอ) ขาราชการ/พนกงานของรฐ ๑๓ ๓.๓ พนกงานเอกชน ๑๗ ๔.๓ อน ๆ ๖ ๑.๕ ๕. ประสบการณในการเขาวด ต ากวา ๕ ป ๕๔ ๑๓.๔ ๕ – ๑๐ ป ๑๐๓ ๒๕.๘ ๑๑ – ๑๕ ป ๖๕ ๑๖.๓ ๑๖ ปขนไป ๑๗๘ ๔๔.๕

จากตารางท ๔.๑ พบวา ประชาชนผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง มจ านวนคอ ๒๑๐ คน คดเปนรอย ๕๒.๕ มอายระหวาง ๔๑ – ๕๐ ป จ านวน ๙๗ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๓ มวฒการศกษาในระดบชนประถมศกษา จ านวน ๒๒๙ คน คดเปนรอยละ ๕๗.๓ สวนใหญมอาชพเกษตรกรรม จ านวน ๑๔๔ คน คดเปนรอยละ ๓๖.๐ และมประสบการณในการเขาวดตงแต ๑๖ ปขนไป จ านวน ๑๗๘ คน คดเปนรอยละ ๔๔.๕

๔.๒ การวเคราะหการบรหารจดการวด

ผลการวเคราะหการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยรวม และรายดาน ไดแก (๑) ดานการปกครอง (๒) ดานการศาสนศกษา (๓) ดานการศกษาสงเคราะห (๔) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา (๕) ดานการสาธารณปการ และ (๖) ดานการสาธารณสงเคราะห มรายละเอยดดงตารางท ๔.๒ – ๔.๘

๑๑๓

ตารางท ๔.๒ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบบรหารจดการวดเขาชองพราน

S.D. การแปลผล

๑. ดานการปกครอง ๓.๙๘ .๗๔๑ มาก ๒. ดานการศาสนศกษา ๓.๘๕ .๖๖๔ มาก ๓. ดานการศกษาสงเคราะห ๔.๐๐ .๖๕๓ มาก ๔. ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ๓.๗๘ .๖๘๗ มาก ๕. ดานการสาธารณปการ ๓.๙๑ .๖๔๐ มาก ๖. ดานการสาธารณสงเคราะห ๓.๗๐ .๗๑๒ มาก

ภาพรวมทง ๖ ดาน ๓.๘๗ .๙๕๐ มาก จากตารางท ๔.๒ พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยรวมอยในระดบมาก โดยมคาเฉลยเทากบ ๓.๘๗ เมอพจารณาเปนรายดาน ทงดานการปกครอง, ดานการศาสนศกษา, ดานการศกษาสงเคราะห, ดานการเผยแผพระพทธศาสนา, ดานการสาธารณปการ, และดานการสาธารณสงเคราะห พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน อยในระดบมากทกดาน ตารางท ๔.๓ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน

จงหวดราชบร ดานการปกครอง (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล ๑. การบรหารปกครองวดมความเมตตา กรณา มทตา และอเบกขา ยดตามหลกพระธรรมวนยและมระเบยบแบบแผนเหมาะสมดงาม ๔.๐๑ .๘๕๕ มาก ๒. การปกครองแบบมสวนรวมเนนการอยรวมกนอยางสงบเรยบรอยตามกฎและระเบยบของวด ๓.๙๑ .๘๓๑ มาก ๓. การก ากบดแลจดศาสนสมบตของวดเปนระเบยบเรยบรอยมนคงแขงแรงและเปนสดสวนสวยงามเหมาะสมกบสภาพวด ๔.๐๓ .๘๕๒ มาก

๑๑๔

ตารางท ๔.๓ (ตอ)

การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล ๔. ผบรหารวดมภาวะผน าและมการท างานเปนทมเนนความสขความเจรญของวดและประชาชนเปนทตง ๓.๙๑ .๙๑๐ มาก ๕. การปกครองมงสรางพระภกษสามเณรใหเปนพระเณรทด พรอมกบการพฒนาวดและประชาชนใหเปนคนดและมความสามคคเขมแขง ๔.๐๕ ๑.๖๐๖ มาก

ภาพรวม ๓.๙๘ .๗๔๑ มาก

จากตารางท ๔.๓ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ในดานการปกครอง โดยภาพรวมแลว อยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๓.๙๘) และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการปกครอง อยในระดบมากทกขอ ตารางท ๔.๔ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการศาสนศกษา (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล ๑. การจดวดเปนแหลงการศกษาเรยนร ดานศล สมาธ ปญญา แกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป ๓.๙๖ .๘๐๕ มาก ๒. การ จดวด เป นแหล งการศกษา เร ยนศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถนแกชมชนและประชาชนทวไป ๓.๗๖ .๘๓๘ มาก ๓. การอบรมสงสอนใหความรแกบคคลทเขามาเรยนรในวดดานศลธรรมอนดงามพรอมน าไปประยกตใชในวถประจ าวนอยางมความสงบสข ๓.๘๗ .๘๓๓ มาก

๑๑๕

ตารางท ๔.๔ (ตอ) การบรหารจดการวดเขาชองพราน

จงหวดราชบร ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล ๕. การจดการศกษาใหแกพระภกษสามเณรและชมชนอยางเหมาะสม และพฒนาบคลากรดานการศกษา ๓.๖๗ .๘๙๓ มาก

ภาพรวม ๓.๘๕ .๖๖๔ มาก

จากตารางท ๔.๔ พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการศาสนศกษา โดยภาพรวม อยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๓.๘๕ ) และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการศาสนศกษา อยในระดบมากทกขอ

ตารางท ๔.๕ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการศกษาสงเคราะห (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล

๑. การสนบสนนสงเสรมโรงเรยนการกศลของวดและสถานศกษาของชมชนเพออนเคราะหประชาชน ๔.๐๘ .๘๕๙ มาก ๒. การสนบสนนทนการศกษาสงเคราะหทกระดบแกคนในชมชนและการอดหนนอนเคราะหทนการศกษาแกผยากไรเฉพาะบคคล ๔.๐๕ .๘๔๗ มาก ๓. การอปถมภสนบสนนชวยเหลอการกอสรางอาคารเรยน/หองเรยน/และอปกรณการศกษาแกโรงเรยนและศนยการเรยนรของชมชน ๔.๐๖ .๘๒๐ มาก ๔. การพฒนาและใหค าปรกษาแกโรงเรยนสถานศกษาและใหความรดานตางๆ แกประชาชน ๓.๘๗ .๘๘๗ มาก ๕. การอ านวยความสะดวกและจดสถานทวดส าหรบเปนแหลงการศกษาความรธรรม มความรมรน สะอาด สงบมบรรยากาศเออตอการเรยนรธรรม ๓.๙๔ .๘๑๐ มาก

ภาพรวม ๔.๐๐ .๖๕๓ มาก

๑๑๖

จากตารางท ๔.๕ พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบรตามความคดเหนของประชาชน ดานการศกษาสงเคราะห ในภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๔.๐๐) และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการศกษาสงเคราะห อยในระดบมากทกขอ ตารางท ๔.๖ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการเผยแผพระพทธศาสนา (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล

๑. การอบรมพระภกษสามเณรและคนในชมชนใหมความรความเขาใจในหลกธรรม ศลาจรยวตรประเพณอนดงามและเปนแบบอยางทดตอสงคม ๓.๙๐ .๘๒๖ มาก ๒. การจดกจกรรม/เทศนาอบรมสงสอนใหความรแกประชาชนในวนส าคญทางพระพทธศาสนาและวนส าคญตางๆของไทย ๓.๙๙ .๘๓๙ มาก ๓. การจดกจกรรมในการอบรมปฏบตธรรมแกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป ๓.๗๕ .๘๗๔ มาก ๔. การเผยแผธรรมะผานสอตางๆ เชนหองสมด ,หนงสอธรรม, วทย, หอกระจายเสยง, โทรทศน, และอนเตอรเนต, เอกสารตางๆ ๓.๕๙ .๙๕๗ มาก ๕. การสนบสนนสงเสรมใหมธรรมจารก / พระสอนศลธรรม ใหการอบรมสงสอนชาวบานและเดกนกเรยนในชมชนและสถานศกษา ๓.๗๑ .๙๗๙ มาก

ภาพรวม ๓.๗๘ .๖๘๗ มาก

จากตารางท ๔.๖ พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบรตามความคดเหนของประชาชน ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ในภาพรวม อยในระดบมาก (มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๘) และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการเผยแผพระพทธศาสนา อยในระดบมากทกขอ

๑๑๗

ตารางท ๔.๗ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการสาธารณปการ (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล

๑. การวางแผนจดระเบยบอาคารเสนาสนะภายในวดเปนสดสวนมระเบยบเรยบรอย เหมาะสม สวยงาม และมนคง แขงแรง ๓.๙๑ .๘๒๖ มาก ๒. การบ ารงรกษาและอนรกษเสนาสนะสงกอสรางตางๆ ในวดใหคงรปแบบตามศลปวฒนธรรมของชมชนและความเปนไทย ๓.๙๒ .๘๑๗ มาก ๓. การพฒนาบรเวณวดใหมความสงบรมรนสะอาด มปายบอกสถานทตางๆ และระบบรกษาความปลอดภยในวด ๓.๙๙ .๘๔๒ มาก ๔. การอ านวยความสะดวกในการใชสถานทตาง ๆ ของวดในการจดกจกรรมตางๆ ของชมชน ๓.๙๔ .๘๔๘ มาก ๕. ความสะดวก/ความเพยงพอ/ความสะอาดของหองน า/หองสขา ภายในวด ๓.๘๔ .๙๑๑ มาก

ภาพรวม ๓.๙๑ .๖๔๐ มาก

จากตารางท ๔.๗ พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบรตามความคดเหนของประชาชน ดานการสาธารณปการ ในภาพรวม อยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ ๓.๙๑) และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการสาธารณปการ อยในระดบมากทกขอ

๑๑๘

ตารางท ๔.๘ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการสาธารณสงเคราะห (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบการบรหารจดการวด

S.D. การแปลผล

๑. การสงเคราะหอ านวยความสะดวกแกประชาชนในการบ า เพญกศลตางๆ และจดกจกรรมเก ยวกบพระพทธศาสนา อยางสม าเสมอ ๔.๐๑ .๘๐๗ มาก ๒. การสงเคราะหชวยเหลอใหค าแนะน าแกชมชนทมความเดอดรอน ตามหลกพระพทธศาสนา ๓.๗๒ .๘๘๖ มาก ๓. การสนบสนนและสงเสรมในการประกอบสมมาอาชพ และพฒนาคณภาพชวตแกคนในชมชน ๓.๕๗ .๙๒๑ มาก ๔. การเปนศนยกลางในการตดตอประสานงานระหวางหนวยงานราชการหรอองคกรตางๆ กบชมชน ๓.๕๘ .๙๒๘ มาก ๕. การรณรงคอบรมความร แกชมชนในดานขอกฎหมาย/การปองกนยาเสพตด /อบายมข เพ อประโยชนและความสงบสขของชมชน ๓.๖๔ .๙๖๓ มาก

ภาพรวม ๓.๗๐ .๗๒๑ มาก

จากตารางท ๔.๘ พบวา ประชาชน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบรตามความคดเหนของประชาชน ดานการสาธารณสงเคราะห โดยภาพรวม อยในระดบมาก (มคาเฉลยเทากบ ๓.๗๐) และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ประชาชนมความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ดานการธารณสงเคราะห อยในระดบมากทกขอ ๔.๓ การเปรยบเทยบการบรหารจดการวด

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทดสอบสมมตฐานโดยการวเคราะหความแตกตางระหวางตวแปร ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และประสบการณในการเขาวด โดยแสดงการวเคราะหดวยคาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation : S.D.) การทดสอบคาท (t – test) และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One Way ANOVA) ดงตารางท ๔.๙ – ๔.๑๕

๑๑๙

สมมตฐานท ๑ ประชาชนทมเพศตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวด แตกตางกน

ตารางท ๔.๙ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชอง พราน จ าแนกตามเพศ (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

เพศ

t Sig. เพศชาย (๑๙๐ คน)

เพศหญง (๒๑๐ คน)

S.D S.D. ๑. ดานการปกครอง ๔.๐๕ .๘๒๒ ๓.๙๒ .๖๕๗ ๑.๗๒๐ .๐๘๔ ๒. ดานการศาสนาศกษา ๓.๘๓ .๗๔๓ ๓.๘๗ .๕๘๗ -๐.๕๖๙* .๐๐๓ ๓. ดานการศกษาสงเคราะห ๔.๐๖ .๖๙๔ ๓.๙๕ .๖๑๒ ๑.๖๑๓ .๑๗๘ ๔. ดานการเผยแผ ๓.๗๗ .๗๐๔ ๓.๘๐ .๖๗๔ -๐.๓๙๗ .๔๘๒ ๕. ดานการสาธารณปการ ๓.๙๗ .๖๕๐ ๓.๘๘ .๖๓๑ ๑.๔๕๔ .๘๐๑ ๖. ดานการสาธารณสงเคราะห ๓.๗๒ .๗๐๐ ๓.๖๙ .๗๒๕ .๔๒๕ .๔๒๔

ภาพรวม ๓.๙๐ .๕๙๙ ๓.๘๕ .๕๕๓ .๘๔๓ .๓๑๒

จากตารางท ๔.๙ พบวา ประชาชนทมเพศตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ดวยวธการทดสอบคาท (t-test) ไมมความแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการศาสนศกษา ทประชาชนมความคดเหนแตกตางกน ซงยอมรบสมมตฐานทตงไว สวนดานอน ๆ ไมแตกตางกน

สมมตฐานท ๒ ประชาชนทมอายตางกน มความคดเหนตอการบรหาราจดการวด แตกตางกน

ตารางท ๔.๑๐ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จ าแนกตามอาย (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

อาย

F Sig. ต ากวา ๒๐ ป (๓๖ คน)

๒๐– ๓๐ ป (๗๐ คน)

๓๑ – ๔๐ ป (๗๒ คน)

๔๑ – ๕๐ ป (๙๗ คน)

๕๑ – ๖๐ ป (๖๒ คน)

๖๑ ปขนไป (๖๓ คน)

S.D S.D S.D S.D S.D S.D

๑. ดานการปกครอง ๔.๐๗ .๕๖๔ ๓.๙๗ .๖๖๖ ๓.๘๔ .๖๐๙ ๓.๙๘ .๗๐๙ ๔.๐๕ ๑.๐๒๖ ๔.๐๓ .๗๗๓ .๗๕๑ .๕๘๕ ๒. ดานการศาสนศกษา ๔.๐๕ .๖๔๔ ๓.๙๗ .๖๔๔ ๓.๗๑ .๖๘๓ ๓.๘๓ .๖๓๐ ๓.๗๔ .๗๔๖ ๓.๙๐ .๖๑๕ ๒.๑๗๒ .๐๕๖ ๓. ดานการศกษาสงเคราะห ๔.๒๑ .๕๙๘ ๔.๐๐ .๖๖๗ ๓.๘๘ .๖๔๐ ๔.๐๔ .๕๘๕ ๓.๙๓ .๘๑๕ ๔.๐๓ .๕๙๒ ๑.๔๙๐ .๑๙๒ ๔. ดานการเผยแผ ๔.๐๑ .๖๖๐ ๓.๘๖ .๖๖๔ ๓.๖๔ .๗๓๘ ๓.๗๘ .๖๓๙ ๓.๖๔ ,๖๙๗ ๓.๙๐ .๖๙๒ ๒.๔๗๔* .๐๓๒ ๕. ดานการสาธารณปการ ๔.๑๐ .๖๓๗ ๓.๙๑ .๖๔๓ ๓.๘๖ .๖๖๓ ๓.๙๐ .๖๑๔ ๓.๘๒ .๖๕๓ ๔.๐๓ .๖๓๔ ๑.๔๐๘ .๒๒๐ ๖.ดานการสาธารณสงเคราะห ๓.๙๗ .๖๓๙ ๓.๖๙ .๖๗๕ ๓.๖๑ .๗๓๒ ๓.๗๕ .๗๑๗ ๓.๖๑ .๗๕๖ ๓.๗๑ .๗๐๓ ๑.๕๗๖ .๑๖๖

ภาพรวม ๔.๐๗ .๕๒๒ ๓.๙๐ .๕๗๒ ๓.๗๖ .๕๗๓ ๓.๘๘ .๕๕๐ ๓.๘๐ .๖๓๘ ๓.๙๓ .๕๖๔ ๑.๘๐๕ .๑๑๑

* มนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕

๑๒๐

X

จากตารางท ๔.๑๐ พบวา ประชาชน ทมอายตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมอายตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร แตกตางกน ในดานการเผยแผพระพทธศาสนา ซงยอมรบสมมตฐานทตงไว อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ สวนดานอน ๆ ไมแตกตางกน

ดงนนจงไดท าการเปรยบเทยบ ความแตกตางของคาเฉลยเปนรายคดานการเผยแผพระพทธศาสนา จ าแนกตามอาย ดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD) รายละเอยดดงแสดงในตาราง ท ๔.๑๑

ตาราง ๔.๑๑ เปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด (LSD) จ าแนกตามอาย ดานการเผยแผพระพทธศาสนา (N = ๔๐๐)

อาย

อาย

ต ากวา ๒๐ ป

๒๐–๓๐ ป

๓๑-๔๐ ป

๔๑-๕๐ ป

๕๑-๖๐ ป ๖๐

ปขนไป ๔.๐๑ ๓.๘๖ ๓.๖๔ ๓.๗๘ ๓.๖๔ ๓.๙๐

ต ากวา ๒๐ป ๔.๐๑ - ๐.๑๕ ๐.๓๗* ๐.๒๓ ๐.๓๗* ๐.๑๑ ๒๐-๓๐ ป ๓.๘๖ - - ๐.๒๒ ๐.๐๘ ๐.๒๒ -๐.๐๔ ๓๑-๔๐ ป ๓.๖๔ - - - -๐.๑๔ ๐.๐๐ -๐.๒๖* ๔๑-๕๐ ป ๓.๗๘ - - - - ๐.๑๔ -๐.๑๒ ๕๑-๖๐ ป ๓.๖๔ - - - - - -๐.๒๖* ๖๐ ปขนไป ๓.๙๐ - - - - - - * มนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ จากตารางท ๔.๑๑ พบวา ประชาชนทมอายระดบต ากวา ๒๐ ป มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานการเผยแผพระพทธศาสนา มากกวา ประชาชนทมอายในระดบ ๓๑ – ๔๐ ป ระดบอาย ๕๑ – ๖๐ ป และประชาชนทมระดบอาย ๖๐ ปขนไป มความคดเหนมากกวา ประชาชนทมอาย ๓๑ – ๔๐ ป และระดบอาย ๕๑ – ๖๐ ป อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕

๑๒๑

สมมตฐานท ๓ ประชาชนทระดบการศกษาตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร แตกตางกน

ตารางท ๔.๑๒ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการวดเขาชอง พราน จงหวดราชบร จ าแนกตามระดบการศกษา (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบการศกษา

ประถมศกษาปท และมธยมศกษา

ตอนตน (๒๙๐ คน)

มธยมศกษาตอนปลายหรอ

เทยบเทาและอนปรญญา (๗๗ คน)

ปรญญาตรขนไป (๓๓ คน) F Sig.

S.D S.D S.D

๑.ดานการปกครอง ๓.๙๙ .๗๕๔ ๓.๙๘ .๗๑๓ ๓.๙๑ .๗๒๐ .๑๗๗ .๘๓๘ ๒.ดานการศาสนศกษา ๓.๘๕ .๖๕๐ ๓.๘๔ .๗๔๐ ๓.๙๑ .๖๓๑ .๑๓๗ .๘๗๒ ๓.ดานการศกษาสงเคราะห ๔.๐๑ .๖๔๔ ๓.๙๘ .๖๙๖ ๓.๙๕ .๖๕๘ .๒๓๓ .๗๙๒ ๔..ดานการเผยแผ ๓.๗๗ .๖๗๘ ๓.๘๐ .๗๕๐ ๓.๘๙ .๖๓๓ .๔๔๙ .๖๓๘ ๕.ดานการสาธารณปการ ๓.๙๒ .๖๒๗ ๓.๙๕ .๗๐๙ ๓.๘๗ .๖๑๔ .๒๒๑ .๘๐๒ ๖.ดานการสาธารณสงเคราะห ๓.๗๐ .๗๑๒ ๓.๖๘ .๗๔๘ ๓.๗๕ .๖๔๙ .๐๙๗ .๙๐๘

ภาพรวม ๓.๘๗ .๕๖๕ ๓.๘๗ .๖๓๙ ๓.๘๘ .๕๒๔ .๐๐๒ .๙๙๘

จากตารางท ๔.๑๒ พบวา ประชาชน ทมระดบการศกษาตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมวฒการศกษาทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ไมแตกตางกนทกดาน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว

๑๒๕ ๑๒๒

สมมตฐานท ๔ ประชาชนทมอาชพตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร แตกตางกน

ตารางท ๔.๑๓ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการวดเขาชอง พราน จงหวดราชบร จ าแนกตามอาชพ (n = ๔๐๐)

การบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

อาชพ

F Sig. เกษตรกรรม (๑๔๔ คน)

รบจาง (๑๐๗ คน)

ธรกจสวนตวและคาขาย (๔๙ คน)

แมบานและนกเรยน/นกศกษา (๗๐ คน)

ขาราชการและพนกงานเอกชน (๓๐ คน)

S.D S.D S.D S.D S.D

๑. ดานกาปกครอง ๔.๐๓ .๖๖๓ ๔.๐๕ .๘๕๕ ๓.๗๖ .๗๗๑ ๓.๙๙ .๖๑๘ ๓.๘๔ .๘๔๔ ๑.๗๓๗ .๑๔๑ ๒. ดานการศาสน ศกษา ๓.๘๘ .๖๑๓ ๓.๘๘ .๖๘๒ ๓.๗๓ .๖๔๓ ๓.๘๗ .๗๐๖ ๓.๗๗ .๗๘๙ .๖๖๓ .๖๑๘ ๓. ดานการศกษา สงเคราะห ๔.๐๔ .๖๑๐ ๔.๐๔ .๖๒๘ ๓.๘๗ .๖๓๖ ๓.๙๘ .๗๔๖ ๓.๙๕ .๗๕๐ .๘๐๑ .๕๒๕ ๔. ดานการเผยแผ ๓.๘๓ .๖๑๘ ๓.๘๒ .๖๙๔ ๓.๖๐ .๖๙๖ ๓.๘๐ .๗๑๗ ๓.๗๓ .๘๗๒ ๑.๑๘๙ .๓๑๕ ๕. ดานการ สาธารณปการ ๓.๙๒ .๖๑๗ ๓.๙๘ .๖๒๔ ๓.๘๑ .๗๑๓ ๓.๙๕ .๖๒๘ ๓.๘๑ .๗๒๘ .๘๑๙ .๕๑๔ ๖. ดานการสาธารณสงเคราะห ๓.๗๑ .๖๕๓ ๓.๘๐ .๗๘๘ ๓.๔๙ .๗๒๑ ๓.๗๘ .๖๖๒ ๓.๕๑ .๗๓๕ ๒.๔๒๗* .๐๔๗

ภาพรวม ๓.๙๐ .๕๓๐ ๓.๙๓ .๕๘๒ ๓.๗๑ .๕๘๙ ๓.๙๐ .๕๘๔ ๓.๗๗ .๖๘๕ ๑.๖๑๓ .๑๗๐

* มนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕

๑๒๗ ๑๒๓

84

จากตารางท ๔.๑๓ พบวา ประชาชน ทมอาชพตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมอาชพทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร มความแตกตางกน ในดานการสาธารณสงเคราะห ซงยอมรบสมมตฐานทตงไว อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ สวนดานอน ๆ ประชาชนมความคดเหนไมแตกตางกน ดงนนจงไดท าการเปรยบเทยบ ความแตกตางของคาเฉลยเปนรายค ดานการสาธารณสงเคราะห จ าแนกตามอาชพ ดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD) รายละเอยดดงแสดงในตาราง ท ๔.๑๔ ตารางท ๔.๑๔ เปรยบเทยบความแตกตางรายคดวยวธผลตางนยส าคญนอยทสด (LSD) จ าแนกตามอาชพ ดานการสาธารณสงเคราะห (n = ๔๐๐)

อาชพ

อาชพ

เกษตรกรรม รบจาง ธรกจสวนตวและคาขาย

แมบานและ

นกเรยน

ขาราชการและ

พนกงานเอกชน

๓.๗๑ ๓.๘๐ ๓.๔๙ ๓.๗๘ ๓.๕๑

เกษตรกรรม ๓.๗๑ - -๐.๐๙ ๐.๒๒ -๐.๐๗ ๐.๒๐ รบจาง ๓.๘๐ - - ๐.๓๑* ๐.๐๒ ๐.๒๙* ธรกจสวนตวและคาขาย ๓.๔๙ - - - -๐.๒๙* -๐.๐๒ แมบานและนกเรยน ๓.๗๘ - - - - ๐.๒๗ ขาราชการและพนกงานเอกชน ๓.๕๑ - - - - -

* มนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕

๑๒๔

๑๓๕

จากตารางท ๔.๑๔ พบวา พบวา ประชาชนทมอาชพรบจาง มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ดานสาธารณสงเคราะห มากกวา ประชาชนทมอาชพธรกจสวนตว/คาขาย และอาชพขาราชการและพนกงานเอกชน และประชาชนมอาชพแมบานนกเรยน/นกศกษา มความคดเหนมากกวา อาชพธรกจสวนตว/ อาชพคาขาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ สมมตฐานท ๔ ประชาชนทมประสบการณในการเขาวดทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร แตกตางกน

ตารางท ๔.๑๕ การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชน ตอการบรหารจดการวดเขา ชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามประสบการณในการเขาวด (n = ๔๐๐)

การบรหาร จดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ประสบการณในการเขาวด

ต ากวา ๕ ป (๕๔ คน)

๕ - ๑๐ ป (๑๐๓ คน)

๑๑ – ๑๕ ป (๖๕ คน)

๑๖ ปขนไป (๑๗๘ คน) F Sig.

S.D S.D S.D S.D

๑. ดานการปกครอง ๓.๙๔ .๗๔๗ ๓.๙๓ .๖๘๑ ๔.๐๘ .๙๗๒ ๓.๙๙ .๖๗๘ .๖๒๑ .๖๐๒ ๒. ดานการศาสน ศกษา ๓.๙๓ .๗๕๕ ๓.๘๖ .๖๑๗ ๓.๘๐ .๗๕๒ ๓.๘๔ .๖๓๒ .๔๖๒ .๗๓๕ ๓. ดานการศกษา สงเคราะห ๔.๐๖ .๗๒๗ ๓.๙๗ .๖๕๓ ๓.๙๓ .๗๑๖ ๔.๐๓ .๖๐๘ .๖๕๖ .๕๘๐ ๔. ดานการเผยแผ ๓.๙๑ .๗๙๙ ๓.๗๙ .๖๖๙ ๓.๖๗ .๖๑๔ ๓.๗๙ .๖๘๗ ๑.๑๗๘ .๓๑๘ ๕. ดานการสาธารณ ปการ ๓.๙๘ .๗๒๘ ๓.๙๖ .๖๒๓ ๓.๘๐ .๖๒๘ ๓.๙๒ .๖๒๘ ๑.๐๒๔ .๓๘๒ ๖. ดานการสาธารณ สงเคราะห ๓.๘๕ .๘๑๙ ๓.๖๘ .๗๑๘ ๓.๖๔ .๖๙๓ ๓.๗๐ .๖๘๑ ๑.๐๑๐ .๓๘๘

ภาพรวม ๓.๙๕ .๖๘๐ ๓.๘๖ .๕๗๐ ๓.๘๒ .๕๖๖ ๓.๘๘ .๕๔๘ .๔๘๗ .๖๙๑

จากตารางท ๔.๑๕ พบวา ประชาชนทมประสบการณในการเขาวด มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐาน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมประสบการณในการเขาวดทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ไมแตกตางกนในทกดาน ซงปฏเสธสมมตฐาน

๑๒๕

๔.๔ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทง ๖ ดาน ไดแก (๑) ดานการปกครอง (๒) ดานการศาสนศกษา (๓) ดานการศกษาสงเคราะห (๔) ดานการเผยแผ (๕) ดานการสาธารณปการ (๖) ดานการสา-ธารณสงเคราะห ดงปรากฏตามตารางตอไปน

ตารางท ๔.๑๖ ปญหาการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร (n = ๘๖)

ปญหา จ านวน รอยละ ๑. ดานการปกครอง ๑๙ ๒๒.๐๙ ๒. ดานการศาสนศกษา ๑๒ ๑๓.๙๕ ๓. ดานการศกษาสงเคราะห ๗ ๘.๑๓ ๔. ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ๙ ๑๐.๔๖ ๕. ดานสาธารณปการ ๑๑ ๑๒.๗๙ ๖. ดานสาธารณสงเคราะห ๒๘ ๓๒.๕๕

จากตารางท ๔.๑๖ พบวา ประชาชน ทตอบแบบสอบถามปลายเปด มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ในดานตางๆ ดงน (๑) ดานการปกครอง จ านวน ๑๙ คน คดเปนรอยละ ๒๒.๐๙ (๒) ดานการศาสนศกษา จ านวน ๑๒ คน คดเปนรอยละ ๑๓.๙๕ (๓) ดานการศกษาสงเคราะห จ านวน ๗ คน คดเปนรอยละ ๘.๑๓ (๔) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา จ านวน ๙ คน คดเปนรอยละ ๑๐.๔๖ (๕) ดานการสาธารณปการ จ านวน ๑๑ คน คดเปนรอยละ ๑๒.๗๙ (๖) ดานการสาธารณสงเคราะห จ านวน ๒๘ คน คดเปนรอยละ ๓๒.๕๕ ตามล าดบ รายละเอยดตามตารางท ๔.๒๐

๑๒๖

ตารางท ๔.๑๗ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในพฒนาการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทง ๖ ดาน ไดแก (๑) ดานการปกครอง (๒) ดานการศาสนศกษา (๓) ดานการศกษาสงเคราะห (๔) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา (๕) ดานการสาธารณปการ (๖) ดานการสาธารณสงเคราะห ดงปรากฏตามตารางตอไปน

ปญหา แนวทางในการบรหารจดการวด ๑. ดานการปกครอง - ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า ร ว ด แ บบ ร ว มศนย กลางการปกครองท งอ านาจการตดสนใจ สงการไปทเจาอาวาสเพยงผเดยว ท าใหบางครงงานดานการปกครองวดเกดการดแลอาจไมทวถง

- การบรหารจดการวดดานการปกครองควรจะใหประชาชนมสวนรวม ทงผบรหารวดควรทงรบรความคดเหน และรบฟงเสยงและความคดเหนประชาชนดวย

- พนทบรเวณวดกวางขวางยากในการดแลและควบคมใหเปนไปตามกฎระเบยบของวด

- วดยงขาดแผนงานและแผนผงบงบอกผมหนาทรบผดชอบในการบรหารจดการวดในดานการปกครองและดานตาง ๆ

- วดยงขาดการตรวจสอบ ประเมนผลในการบรหารจดการวดอยางตอเนองและเปนระบบทชดเจน

- การบรหารจดการวดดานการปกครองควรมการกระจายอ านาจการปกครองออกไปยงผทมสวนรวมในการปกครอง เพอท าใหการบรหารจดการวดและการปกครองมประสทธภาพมากยงขน

- การบรหารจดการวดดานการปกครองควรมการประชมรวมกนทกฝาย ท งพระและประชาชน เพอรวมกนคด รวมรบร รบฟง และท าความเขาใจใหถกตอง และรวมชวยกนแกปญหาทเกดขน ซงเปนการสรางความสมพนธอนดระหวางวดและบานใหมความสมครสมานสามคคตอกน

- วดควรเพมบคลากรทความร ความเขาในและมประสทธภาพในการบรหารจดการวด ทงฝายคณะสงฆและฝายประชาชน ขนมาชวยกนดแลใหเปนไปตามกฎระเบยบอนดงามอยางทวถง

- วดควรวางนโยบาย แผนงานตลอดจนมแผนผงของวดบงบอกต าแหนงหนาทและความรบผดชอบของบคคลอยางชดเจน

- วดควรมการตรวจสอบประเมนผลดานการบรหารจดการวดอยางตอเนองและเปนระบบทชดเจน

๑๒๗

ตารางท ๔.๑๗ (ตอ)

๒. ดานการศาสนศกษา - การศกษาทงนกธรรม บาล และธรรมศกษา ทงของพระภกษสามเณร คฤหสถและเดกเยาวชน ยงไมสมบรณแบบ

- ขาดหลกสตรการศกษาอบรม เฉพาะส าหรบพระภกษ/สามเณร ทบรรพชาอปบทในระยะเวลาอนจ ากด ตลอดจนประชาชนทเขามาศกษาธรรมในชวงระยะเวลาสนๆ

- ขาดการจดหลกสตรการศกษา เพอศกษาเรยนร และรกษาอนรกษภาษาทองถน ภาษารามญ (มอญ) ใหพระภกษ/สามเณรและประชาชน

- ว ดคว รปรบปร ง แล ะส ง เ ส ร มด านการศกษาในทกดาน ท งบคลากรและส ออปกรณทเปนประโยชนแกการเรยนการสอนอยางเหมาะสม โดยไมขดตอพระธรรมวนย - วดควรเปดหลกสตรเฉพาะทใชในศกษาอบรมในชวงระยะเวลาอนสน เพอเปดโอกาสใหพระภกษสามเณร ตลอดจนประชาชนทมเวลาบรรพชาอปสมบทนอยไดศกษาเรยนร - วดควรสงเสรมสนบสนนและจดหลกสตรการศกษาดานภาษาทองถน ภาษารา มญ (มอญ) เพอด ารงความเปนวดรามญ ไวใหลกหลานรนหลง ๆ สบตอไป

๓. ดานการศกษาสงเคราะห - ขาดการสนบสนนทนการศกษาใหกบพระภกษ/สามเณร ในการศกษาทงทางโลกและทางธรรมอยาเปนรปธรรม และตอเนอง

- วดควรสงเคราะหเรองทนการศกษาของพระภกษ/สามเณรทมความตงใจในการศกษาเลาเรยนทงทางธรรม และทางโลกควบคกนไปตามความเหมาะสม เพอจะไดเปนก าลงเปนบคลากรส าคญแกวดในภายภาคหนา

๔. ดานการเผยแผพระพทธศาสนา - การอบรมและเผยแผพระพทธศาสนาของวดใหแกพระภกษ /สามเณร และเปดโอกาสใหพระภกษ/สามเณร ไดมโอกาสแสดงธรรมในงานตาง ๆ ทงในวดและนอกวดคอนขางนอย - ขาดการเผยแผหลกธรรม บรรยายธรรมเก ยวกบการอบรมสมถะและวปสสนากรรมฐาน และดานศาสนพธตาง ๆ แกประชาชนทวไป

- วดควรเปดหลกสตรในการอบรมและเผยแผพระพทธศาสนาใหแกพระภกษ /สามเณรภายในวด เพอทจะใหมโอกาสไดแสดงธรรมตามงาน และสถานทตางๆ อยางทวถง - วดควรจดใหมการแสดงพระธรรมเทศนา และการจดเกยวกบการอบรมสมถะ และวปสสนากรรมฐาน การบรรยายหรอปาฐกถาธรรม การจดศาสนพธตาง ๆ เพอรกษาพธและวฒนธรรมทางศาสนา และการใหธรรมหรอการสนทนาธรรมแกประชาชน รวมทงการจดหองสมดไวในวด เพอจดหาหนงสอธรรมะ ไวเผยแผใหผสนใจไดศกษาคนควา

๑๒๘

ตารางท ๔.๑๗ (ตอ)

๕. ดานการสาธารณปการ - ก า รก อ ส ร า ง แล ะก ารซ อ มแซมสงกอสรางศาสนสมบตของวด ควรมงการใชงานเปนหลกและควรสรางใหเหมาะสมและเทาทจ าเปน

- ความเหมาะสมในการสรางสงกอสรางของวด เพอไมใหประชาชนเดอดรอน

- การดแลรกษา การท าลายอาคารสงกอสรางตางของวด จากสตวตาง ๆ

- การกอสรางและบรณปฏสงขรณศาสนสมบตของวด ควรมการรกษา ซอมแซม ปรบปรง ตกแตงศาสนวตถ และศาสนสถาน ทมอย เดมให มนคงถาวร และการกอสรางเพมเตมใหเหมาะสมกบศาสนสมบต ตลอดจนรกษาศลปเอกลกษณความเปนวดรามญ (มอญ) และควรท าเทาทจ าเปนตอการด ารงพระพทธศาสนาใหมนคง

- กอนจะสรางสงกอสรางขน วดควรจะปรกษา และรบฟงเสยงของประชาชนบาง วาประชาชนมความตองการเหมอนกบทางวดหรอไม เพราะการกอสรางบางอยางสรางความล าบากแกประชาชนมาก เชน การกอสรางก าแพงวดท าใหเดกนกเรยนและผปกครองสญจรไป – มา ล าบากมาก

- วดไดด า เนนการกอสรางอาคาร และสงกอสรางตาง ๆ เพออ านวยความสะดวกในดานตาง ๆ แกพระภกษสามเณรและประชาชน เปนระเบยบสวยงาม และพอเพยง และควรมการรกษาดแลอยางทวถง และควรมการปองกนสงรบกวน เชน จากลง อาจเขามาท าลายท าใหสงปลกสรางทสวยงามเสยหายได

๖. ดานการสาธารณสงเคราะห - ว ด ย ง ข า ก ก า ร ด า เ น น ก จ ก ร ร มสาธารณประโยชน เพ อ ช วย เหล อแกป ร ะช าชนและส ง คมอย า งท ว ถ ง แ ล ะครอบคลมทกดาน

- วดควรมการสงเสรมสนบสนน ด าเนนกจกรรมสาธารณประโยชน เพอชวยเหลอเกอกลแกประชาชนในชมชนและสงคม โดยการจดกจกรรมอนเปนสาธารณสมบตหรอสาธารกศล เพอใหความชวยเหลอแกคนในชมชน และเปนการพฒนาสงคมและชมชม

๑๒๙

ตารางท ๔.๑๗ (ตอ)

- วดไดด าเนนการสาธารณสงเคราะห ดวยการชวยเหลอคนทตกทกข ขดสนทงสงของและทนทรพย หรอเปนเจาภาพงานศพใหแตวดตงอยในชมชนคอนขางใหญ การทใหความชวยเหลออยางทวถงคงท าไดอยาก

- การตดตอบางครงไมสะดวก เนองจากไมมหนวยงานหรอส านกงานภายในวด ท าใหไมมผรบผดชอบโดยตรง จงท าใหเกดความไมสะดวก

- การดแลเกบรกษา และการใหยมใชสงของตาง ๆ ของวด

- การดแลปญหาเรองความปลอดภยจากสนขจรจดภายในบรเวณวด

- จดใหบรการน าบรโภค อปโภค ส าหรบประชาชน ยงมไมเพยงพอ

- วดควรพจารณา ครอบครวและบคคลทเหมาะสม และมการตดตามประเมนผลวาผทไดรบการชวยเหลอนน มผลเปนอยางไร

- ว ดคว ร มก า ร จ ดต ง หน ว ย ง านหร อส านกงานและจดใหมผรบผดชอบ เพอใหความสะดวกแกประชาชนทมาตดตอประสานงานกบทางวด

- วดควร มการดแลรกษาของใช ในวด ตลอดจนมบคลากรดแล ตรวจเซคของใชทประชาชนยมไปใชในกจกรรมตาง ๆ ใหเปนระบบระเบยบ เพอปองกนการช ารดและสญหาย

- วดควรดแลจ ากดสถานท ในการอยของสนขจรจดทมอยภายในวดใหเรยบรอย เพอความปลอดภยแกประชาชน และเพอความเปนระเบยบเรยบรอยสวยงามแกสถานทวด

- วดควรเพมจดบรการน าส าหรบบรโภค และบรโภค เพอเปนการอ านวยความสะดวกแกประชาชนอยางเพยงพอ

๑๓๐

๔.๕ ผลการสมภาษณ การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ผวจยด าเนนการสมภาษณ ผใหขอมลส าคญ (Key Informant) จ านวน ๕ รป/คน ดงน ๑) พระครโพธารามพทกษ เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ๒) พระครวฑตพฒนโสภณ รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ๓) นายสมพงษ พรามสภา นายกเทศมนตรต าบลเขาขวาง ๔) นายภรมย โชตแดง ผอ านวยการโรงเรยนวดชองพราน ๕) นายจรญ วนชะเอม ไวยาวจกรวดเขาชองพราน

ผลจากการสมภาษณ สรปไดดงน ๑. ภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆ จากภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมตมหาเถรสมาคมในปจจบนน การบรหารจดการวดในแตละวดขนอยกบเจาอาวาสจะบรหารและจดการอยางไรกตามความสามารถของจาอาวาส แตมนตองอยบนขอบขายของพระธรรมวนยและกตามพระราชบญญตคณะสงฆ และกฎของมหาเถรสมาคม ระเบยบแบบแผนของกระทรวงตางๆ มนตองอยอยางนน และสงทจะตองมตองเสรมในการบรหารจดการวดกคอ การบรหารจดการวดจะตองด าเนนการตามกฎหมายดวย วดควรมระเบยบของวดเพอใชเปนหลกในการบรหารงานของวด ซงเปนของเฉพาะของวด โดยไมขดและอยภายใตกฎหมาย พระราชบญญตคณะสงฆ เพอความสะดวกตองานการบรหาร เพอความสอดรบกบรปแบบเฉพาะของชมชน สถานทสงแวดลอมอยางเหมาะสม โดยมหลกอยทวา “มความจรงใจ ไมเบอหนาย เอาใจใส มศรทธา และมสต ทมเทใหงาน งานทกอยางกลลวงส าเรจไดโดยงาย ตองสรางศรทธา มวสยทศน มนใจ จรงใจกบมน ทกอยางกเรยบรอย ไมเบองาน คนเปนท าได”๑ และการบรหารวดนนการมสวนรวมและการบรหารดวยหลกคณธรรมจะดมากเลย และในการดแล ปองกน ควบคมพฤตกรรม ความประพฤตอนดงามของพระภกษ สามเณร และบคลากรภายในวดอยางเหมาะสมและอยอยางสงบสข เจาอาวาส ควรใช หลกนตธรรม และคณธรรมของเจาอาวาส การปกครองดแลไปตามระเบยบวนย กตกาทตงไว และปฏบตตามพระธรรมวนยทสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตรสไวดแลว กฎหมายบานเมอง ตลอดทงกฎขอบงคบ ระเบยบหรอค าสงของมหาเถรสมาคม ความมเมตตา เปนกนเอง เหมอนพอปกครองลก มกฎระเบยบเหมาะสม ปฏบตรวมกนตามกฎระเบยบของวด เปดใจใหกวางพรอมรบฟงขอคดเหนของหมคณะ เคารพกนตามล าดบอาวโสและฐานะพรอมทงประพฤตในสงทดงามตามหลกของสารานยธรรมทกประการ ไมแบงชน

๑สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ, เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

๑๓๑

วรรณะ ไมถอเขาถอเรา มความสามคคกนเพอใหเกดความพรอมเพรยงกนใน ๒ ทาง คอ ทงทางกาย มความสามคคกนทางดานรางกาย เชน ท างานรวมกน และอกอยางหนง คอทางใจ หรอจตทสามคค ความพรอมเพรยงกนทางดานจตใจ สามารถแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนงรวมกน ความสามคค พรอมเพรยงกนน เปนสงทเราทกคนควรใหความสนใจท าความเขาใจใหชดเจน เพอทจะน ามาซงประโยชนของความสามคคกนและโทษทจะไดรบ ถาหากขาดความสามคคกนแลว ฉะนน การปกครอง บรหารอะไรตาง ๆ ควรท าใหเกดความสามคคปรองดองซงกนและกน เพออยรวมกนดวยความเปนระเบยบเรยบรอยและสนตสข แตหากมความไมเรยบรอยเกดขนในคณะสงฆตองอาศยอ านาจรฐเขามาชวยจดการแกไขความไมเรยบรอย อยางถกตองและเหมาะสม๒ สรปไดวาการบรหารวดนน ผบรหารทกระดบชนและผรวมงานทกคน ตองตงอยในหลกธรรมาภบาล และพรหมวหาร ๔ ผบรหารตองมเมตตาตอทกคน ใหความรกใคร ใหทกคนมความสข กรณาดวยความสงสารคดจะชวยใหพนทกข มมทตาพลอยยนดเมอผอนไดด อเบกขา ความวางเฉย ไมดใจไมเสยใจเมอผอนไดรบหรอถงความวบต ในดานการบรหารจดการวดควรมหลกคณธรรมการบรหารดงน คอ การบรหารวดนอกจากเจาอาวาสและคณะสงฆแลว กยงมเจาหนาทและบคลากรตาง ๆ ของวดทมความร ความสามารถตางๆกน แตกตองมคณธรรม และจรยธรรมประกอบดวยอยางจรงใจ เพอเปนตวอยางทดของชาวบาน และเปนทพงของชาวบานได การบรหารจดการจงจะสมบรณแบบ๓

๒. ดานการปกครอง การบรหารจดการวดเขาชองพรานในดานการปกครอง โดยภาพรวมของการบรหารจดการวดเขาชองพรานนน ผบรหารวดจะตองดแล เอาใจใส และตองท าใจเปนกลาง ๆ ดแลใหทวถง อยทเราดวย เราตองท าตวอยางใหเขาเหน ใหเขาเชอถอ นาเคารพ นาศรทธา บรวารกปกครองงาย มการปกครองวดดวยหลกพรหมวหารธรรม คอความเมตตา กรณา มทตา และอเบกขา ยดตามหลกพระธรรมวนย พระราชบญญตคณะสงฆ และกฎระเบยบ มตมหาเถรสมาคม และมการอภวฒนการปกครองใชรวมกบชมชนไดอยางดและมระเบยบแบบแผนทดงามเหมาะสม๔ และผปกครองทดตองมหลก ๔ อยางคอ ๑. ผบรหารตองเดดขาด ๒.ผบรหารตองมประชาธปไตย ๓. ผบรหารตองมสวนรวมในการบรหารจดการ ๔. ผบรหารอยาไดท าตาม

สมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ นายภรมย โชตแดง, ผอ านวยการโรงเรยนวดเขาชองพราน อ าเภอโพธาราม

จงหวดราชบร, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ, เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๑ พฤศจกายน

๒๕๕๓.

๑๓๒

อ าเภอใจ๕ แตทส าคญจะตองปกครองตองยดหลกพระธรรมวนยและกฎระเบยบอนดงามของคณะสงฆ ตลอดทงควรปรบประยกตใชใหเหมาะสมกบสถานการณ สถานทสงแวดลอม ประเพณวฒนธรรม กจะเกดความเรยบรอยดงามกบทกฝายทงของคณะสงฆและชาวบาน๖

๓. ดานการศาสนศกษา การบรหารจดการวดเขาชองพรานในดานการศาสนศกษา โดยภาพรวมของการบรหารจดการวดเขาชองพรานนน วดควรจดการศกษาตามหลกพระพทธศาสนาใหครอบคลม ในทกดาน เพราะเปนรากฐานส าคญทดมนคงของชวต และเปนการรกษาพระพทธศาสนาทดยงอยางขาดไมไดเลย๗ และวดควรใหการศกษาอบรมสงสอน และสนบสนนกจการดานการศาสนาศกษาในทกอยางทวดสามารถท าได ใหแกทงพระภกษและสามเณร ตลอดทงประชาชน เดกนกเรยน รวมทงประชาชนทวไปอยางทวถง ครอบคลม และตรงประเดนตรงกบความตองการในดานการศาสนศกษาของชมชน และทส าคญการศาสนศกษานนจะใหฝายหนงฝายใดด าเนนการกคงไมส าเรจ ตองรวมมอรวมใจกนทกฝายทงวด โรงเรยน บาน ชมชน และหนวยงานราชการ๘

๔. ดานการศกษาสงเคราะห การบรหารจดการวดเขาชองพรานในดานการศกษาสงเคราะหนน วดกควรเนนท าใหมดและถกตอง การใหทน การใหการศกษาสงเคราะหตองใสใจใหมาก ตลอดจนการสงเสรมในดานนใหมาก นบวาเปนการสรางบญดวย บารมดวยทงของตวเจาอาวาสและคณะสงฆ และของวดอกดวย๙ เพราะวาการศกษาสงเคราะหถอวาเปนหวใจส าคญ ทวดหลวงพอกท าอยแตจะเนนเรองความมนคง เนนเรองของกฎหมาย เอากฎหมายเขามารองรบเพอใหชมชนไดประโยชนมากทสดและมกฎหมายรองรบ การศกษาสงเคราะหนน การทเราจะสงเคราะหใครถา

สมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓. สมภาษณ นายสมพงษ พรามสภา, นายกเทศมนตรต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๐ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ, เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ นายภรมย โชตแดง, ผอ านวยการโรงเรยนวดเขาชองพราน อ าเภอโพธาราม

จงหวดราชบร, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ, เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

๑๓๓

ไมมกฎหมายเขามารองรบนนบางทมนกเลยเถด บางทมนไมมนคง ควรตงเปนมลนธประชาชาคม มลนธของวด หรอท าเปนธนาคารการเงน ธนาคารขาว ธนาคารโค ธนาคารตนไม เมอเปนธนาคารจงถอวาเปนความมนคง และเรากมทางไปสงเคราะหเขา ใหเขามความรเรองการจดการและการบรหาร การเงนมนจะยงยนไดมนจะตองมสถาบนการเงน กตองมกฎหมายเขามารองรบ สวนเดกทจะมารบทนการศกษา เดกกจะตองมพนฐานของศล สมาธ และปญญา ไมใชวาการสงเคราะหจะสงเคราะหใครกได ตองพจารณาใหดใหรอบคอบกอนกจะด ควรเปนเดกทมสมมาทฏฐ ตองปลกฝงใหเขามจตสาธารณ โดยตองมขบวนการหรอกจกรรมกอนทจะมอบทนใหเขาดวย เพอเขาจะไดเปนคนมคณคาและสามารถชวยเหลอชมชนไดในอนาคตตอไป และเมอชวยไปแลวเขากสามารถกลบมาเกอกลวดไดบาง ดงนนการศกษาสงเคราะหจงเปนหวใจส าคญ๑๐ สรปไดวาดานการศกษาสงเคราะหนนวดควรมการสนบสนนสงเสรมชวยเหลอทกสงทกอยางทโรงเรยนขาด ชมชนตองการ ใหการอนเคราะหทงภายในสวนของชมชน และภายนอกชมชน ตลอดจนมการพฒนาในเรองการศกษาสงเคราะหอยางตอเนอง ท าใหทกฝายไดประโยชนอยางบรบรณและถาวรยงยน

๕. ดานการเผยแผพระพทธศาสนา การบรหารจดการวดเขาชองพรานในดานการเผยแผพระพทธศาสนานน วดตองมกระบวนการปจจยหลายสวน คอตองใชหลกวชาการ และใชวาทะ ใชสตปญญา ใชมนสมอง และตองอยทความจรงใจและความตงใจ ในสวนทวดเขาชองพรานท าอยเชนการบวชเณร และเรองตาง ๆ นนเปนการสงเสรมพระพทธศาสนา เปนการขยายกจการพระศาสนาใหกวางขนอก และตองใหชาวบานเขาเหนเขารบร และเขามสวนรวมวาเราท าอะไร เปนการกระตนดงศรทธาของเขา ท าใหเหนวาเราตงใจและท าอยางเปนรปธรรม ตลอดจนมความมนคง ตองพดได คดได ท าไดดวย๑๑ และในปจจบนนสงคมเราในปจจบนนก าลงแยลง คนก าลงออกหางพระศาสนาไมเขาหาพระศาสนาอาจเปนดวยเหตปจจยหลายประการ แตเรากจะไปทงไมไดเมอเหตปจจยเขามาจะทงไปมนกคงไมใช ในสวนตวคดวาท าไดดโดยเฉพาะการรวมกบทางโรงเรยนท ากจกรรมการเผยแผตรงนนบวาเปนการเผยแผพระพทธศาสนาเชงรก คดวาถกตองแลว เนองจากวาการเผยแผพระพทธศาสนาในสมยนมนเปนเรองยาก ฉะนนเรากตองท าตงแตเดกผมคดวาเปนเรอง

สมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ , เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

๑๓๔

ถกตอง๑๒ และสงส าคญทวดควรมการจดกจกรรมฝกอบรมใหพระภกษและสามเณร ตลอดจนประชาชน เดกนกเรยนใหมความรความเขาใจในหลกธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมอนดงามของทองถน สามารถน าไปน าไปประยกตใชในการด าเนนวถชวตประจ าวนของแตละเพศละวยไดอยางเหมาะสมดงาม

๖. ดานการสาธารณปการ การบรหารจดการวดเขาชองพรานในดานการสาธารณปการนน วดควรมการจดระบบระเบยบศาสนวตถ และเสนาสนะ สงกอสรางในวดเปนระเบยบเรยนรอย เหมาะสม สวยงาม และมนคงแขงแรง มคณภาพคมคา ตลอดจนสามารถใชประโยชนรวมกนในการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ไดทกฝายทงฝายคณะสงฆและประชาชนทวไป๑๓ และทส าคญอกอยางหนงของงานดานสาธารณปการคอการจดบรเวณวดใหเปนแหลงทองเทยวของจงหวด แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เราตองจดใหด ใหเหมาะสม ใหมคณคา พรอมจดระบบระเบยบใหด พฒนาใหสะอาด สงบ รมรน วดกจะเจรญไดโดยไมยาก๑๔ สรปไดวาการสาธารณปการหรอสงกอสรางอยาท าใหมนเกนความจ าเปน ควรใหมนเกดความพอด ความสรางตามความตองการของชมชนและสงคม และชมชนไดใชประโยชนรวมกนได เพราะวดถอไดวาเปนศนยกลางของชมชนของสงคม จงควรพจารณาดใหดเสยกอนทจะสรางอะไรขนมา๑๕

๗. ดานการสาธารณสงเคราะห การบรหารจดการวดเขาชองพรานในดานการสาธารณสงเคราะห วดควรตองเอาใจใสเปนพเศษ ถอวาเปนภาระส าคญทผบรหารวดหรอเจาอาวาสเขาชองพรานและคณะสงฆจะตองท าใหทวถง ไปใหเขาเหนหนาบาง ไปใหก าลงใจเขา มความจรงใจใหเขาท าใหเขาเหนวาความทกขของเขากเหมอนความทกขของเรา เปรยบเสมอนเราเขาไปใหเหนหนา กเหมอนการ

สมภาษณ นายภรมย โชตแดง, ผอ านวยการโรงเรยนวดเขาชองพราน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ , เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ นายภรมย โชตแดง, ผอ านวยการโรงเรยนวดเขาชองพราน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

๑๓๕

แกปญหาใหเขา เขาเหนนากชนใจ เปนการสรางศรทธาขนอก๑๖ วดควรมการด าเนนการงานดานการสงเคราะหน อยางเปนระบบทวถงและตอเนองมาอยางยาวนาน และไมเลอกหนา โดยมหลกวาใครมความเดอดรอนมากกชวยเหลอมาก ใครมความเดอดรอนนอยกชวยเหลอเปนปกต ประชาชนพอใจในดานนมาก๑๗ แตงานดานนกมปญหาและอปสรรคอยทกวดทกท สวนใหญสงเคราะหไมทวถงไมเพยงพอกบความตองการ เพราะคนตองการมนมาก แตทรพยากรเรามจ ากด กตองพจารณาคดเลอกตามความเหมาะสม และวดจะตองด าเนนงานดานนตอไป เพอประโยชนสขของสงคม๑๘

๗. ทศทางในงานดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในสถานการณปจจบนและแนวโนมในอนาคต ขอชแนะทศทางในการบรหารจดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต โดยสรปงานทง ๖ ดานของคณะสงฆวดเขาชองพรานนน สงทจ าเปนทสดของการบรหารจดการวดคอสวนรวมของทกฝาย ตลอดจนการใหความร ความเขาใจในหนาทบทบาท รวมถงการปฏบตหนาทของตนใหสมบรณแบบ ภายใตกฎระเบยบทถกตองเปนธรรมแกทกฝายของเปนเรองส าคญ และทส าคญตองบรหารจดการแบบเปนรปธรรมทกฝายสามารถรและสมผสได และควรจะมการสรางเครอขายระหวางวดกบวด หรอในระดบต าบล ระดบอ าเภอ ระดบจงหวด ระดบภาค ฯลฯ กจะเปนระบบทดเยยม๑๙ และในการบรหารจดการวดและการบรหารคณะสงฆทงในปจจบนและในอนาคตนน ตามความเหนของหลวงพอผบรหารตองมองคความรในการบรหารและการจดการ ผบรหารวดตองเรยนรเกยวกบการบรหารวดและการจดการ เชน การบรหารคน การบรหารเครองมอ การบรหารเงน และตองเรยนรอยตลอดเวลา เปนตน การบรหารทดงาม ตองใชหลกศาสนธรรม ไมเนนวตถ เชน (ขายวตถมงคล) เปนตน วดทเจรญงอกงามและยงยน คอการน าเอาหลกธรรมมาใชในชวตประจ าวน เชน เจรญสมถะและวปสสนากรรมฐาน อยางน เปนตน การรกษาไวซงประเพณ ศลปะ วฒนธรรม วถชวตชมชน ประเพณพนบาน สเหลาน เรยกวา อตลกษณชมชน คอ การไวซงเอกลกษณชมชนและ

สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ , เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑

พฤศจกายน ๒๕๕๓. สมภาษณ นายจรญ วนชะเอม, ไวยาวจกรวดเขาชองพราน, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓. สมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑

พฤศจกายน ๒๕๕๓. สมภาษณ พระครโพธารามพทกษ , เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร , ๒๑

พฤศจกายน ๒๕๕๓.

๑๓๖

เผาพนธ สงเหลานเรยกวาการทองเทยวเชงนเวศน ทสามารถน าไปสการพฒนาวดและชมชน๒๐ สรปไดวา การบรหารจดการวดกด การบรหารคณะสงฆไทยกด ตองอาศยคณธรรมเปนสวนส าคญ โดยเฉพาะผมหนาทส าคญคอผน านนส าคญ เพราะนอกจากความรความสามารถแลว คณธรรมจรยธรรมตองถงพรอม เพอประโยชนและความเปนอยโดยสนตสขของคนในวดเอง และของคณะสงฆ องคกรของตน ตลอดจนเพอเปนแบบอยางด เปนทพงของชาวบาน ผท าหนาทบรหารนจงตองมความหนกแนน มความจรงใจ ความเสยสละ อดทน มความขยนมนเพยร และเมตตาทสงดวย๒๑

สมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

สมภาษณ นายสมพงษ พรามสภา, นายกเทศมนตรต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๐ พฤศจกายน ๒๕๕๓.

๑๓๗

บทท ๕

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรองการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร เปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยมวตถประสงคในการวจย ดงน ๑. เพอศกษาระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ๒. เพอเปรยบเทยบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร จ าแนกตามสถานภาพสวนบคคล ๓. เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะของประชาชนเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ในการเกบรวบรวมขอมลในครงน ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง จ านวน ๔๐๐ ชด ผวจยตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามแลวน าไปวเคราะหขอมลตามแนวทางการวจยเชงปรมาณ คอ ใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจยทางสงคมศาสตร เพอวเคราะหหาคาสถตตาง ๆ ดงน วเคราะหขอมลของแบบสอบถาม ตอนท ๑ การวเคราะหขอมลดานสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบ โดยการแจกแจงความถ และหาคารอยละน าเสนอเปนตารางประกอบการบรรยายผล วเคราะหขอมลของแบบสอบถาม ตอนท ๒ ซงเปนขอมลระดบความคดเหนประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทง ๖ ดาน คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานการสาธารณสงเคราะห เปนแบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเฉลยเลขคณต ( X ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) น าเสนอในรปตารางประกอบค าบรรยาย โดยก าหนดเกณฑในการวเคราะห ตามแนวคดของเบสทและแปลความหมาย วเคราะหขอมลเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบรวเคราะหขอมลโดยใชการทดสอบคาท (t–test) ในกรณตวแปรตนสองตว และการทดสอบคาเอฟ (f-test) โดยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (one-way analysis of variance) ในกรณตวแปรตนตงแตสามตวขนไป เมอพบวามความแตกตางจงทดสอบความแตกตางรายคโดยวธหาผลตางนยส าคญนอยทสด (Least Significant Difference : LSD)

๑๓๙

วเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ตอนท ๓ เปนการน าเสนอปญหา และขอเสนอแนะในการบรหารจดการวดเขาชองพราน ตามความคดเหนของประชาชน ซงเปนแบบสอบถามปลายเปด โดยน าปญหาและขอเสนอแนะมาสรปรวมใจความ และประเดนทส าคญเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร เปนการบรรยายความ ผลการวจยสามารถน ามาสรป อภปรายผลและมขอเสนอแนะดงน

๕.๑ สรปผลการวจย

๕.๑ ขอมลเกยวกบสภาพของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลของผตอบแบบสอบถาม พบวา ประชาชนผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง มจ านวนคอ ๒๑๐ คน คดเปนรอย ๕๒.๕ และประชาชนผตอบแบบสอบถามสวนใหญ มอายระหวาง ๔๑ – ๕๐ ป จ านวน ๙๗ คน คดเปนรอยละ ๒๔.๓ มวฒการศกษาในระดบชนประถมศกษา จ านวน ๒๒๙ คน คดเปนรอยละ ๕๗.๓ สวนใหญมอาชพเกษตรกรรม จ านวน ๑๔๔ คน คดเปนรอยละ ๓๖.๐ และมประสบการณในการเขาวดตงแต ๑๖ ปขนไป จ านวน ๑๗๘ คน คดเปนรอยละ ๔๔.๕

๕.๒ ความคดเหนในการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทง ๖ ดาน คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผพระพทธศาสนา ดานการสาธารณปการ และดานการสาธารณสงเคราะห พบวา ในภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคาเฉลย ๓.๘๗ และเมอจ าแนกรายดานเรยงล าดบคาเฉลยมากทสด ๓ อนดบแรก พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ในดานการศกษาสงเคราะหมากเปนอนดบหน ง โดยมคาเฉล ย ๔.๐๐ รองลงมา คอ ดานการปกครอง มคาเฉลย ๓.๙๘ และดานการสาธารณปการ มคาเฉลย ๓.๙๑ โดยจ าแนกเปนรายดานได ดงน

๕.๒.๑ ดานการปกครอง การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก คาเฉลยเทากบ ๓.๙๘ และเมอพจารณารายละเอยดเปนรายขอสามารถเรยงล าดบความคดเหนจากมากไปหานอย ๓ อนดบ ไดแก การปกครองมงสรางพระภกษสามเณรใหเปนพระเณรทด พรอมกบการพฒนาวดและประชาชนใหเปนคนดและมความสามคคเขมแขง คาเฉลยเทากบ ๔.๐๕ รองลงมา คอ การก ากบดแลจดศาสนสมบตของวดเปนระเบยบเรยบรอยมนคงแขงแรงและเปนสดสวนสวยงามเหมาะสมกบสภาพวด คาเฉลยเทากบ ๔.๐๓ และการบรหารปกครองวดมความเมตตา กรณา มทตา และอเบกขา ยดตามหลกพระธรรมวนยและมระเบยบแบบแผนเหมาะสมดงาม คาเฉลยเทากบ ๔.๐๑

๑๔๐

๕.๒.๒ ดานการศาสนศกษา การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก คาเฉลยเทากบ ๓.๘๕ และเมอพจารณารายละเอยดเปนรายขอสามารถเรยงล าดบความคดเหนจากมากไปหานอย ๓ อนดบ ไดแก การจดวดเปนแหลงการศกษาเรยนร ดานศล สมาธ ปญญา แกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป คาเฉลยเทากบ ๓.๙๖ รองลงมา คอ การอบรมสงสอนใหความรแกบคคลทเขามาเรยนรในวดดานศลธรรมอนดงามพรอมน าไปประยกตใชในวถประจ าวนอยางมความสงบสข คาเฉลยเทากบ ๓.๘๗ และการเปนทพงของประชาชนดวยการจดวดเปนศนยกลางแลกเปลยนองคความรแหงการศกษาทกประเภท คาเฉลยเทากบ ๓.๘๐

๕.๒.๓ ดานการศกษาสงเคราะห การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบรโดยภาพรวมอยในระดบมาก คาเฉลยเทากบ ๔.๐๐ และเมอพจารณารายละเอยดเปนรายขอสามารถเรยงล าดบความคดเหนจากมากไปหานอย ๓ อนดบ ไดแก การสนบสนนสงเสรมโรงเรยนการกศลของวดและสถานศกษาของชมชนเพออนเคราะหประชาชน คาเฉลยเทากบ ๔.๐๘ รองลงมา คอ การอปถมภสนบสนนชวยเหลอการกอสรางอาคารเรยน/หองเรยน/และอปกรณการศกษาแกโรงเรยนและศนยการเรยนรของชมชน คาเฉลยเทากบ ๔.๐๖ และการสนบสนนทนการศกษาสงเคราะหทกระดบแกคนในชมชนและการอดหนนอนเคราะหทนการศกษาแกผยากไรเฉพาะบคคล คาเฉลยเทากบ ๔.๐๕

๕.๒.๔ ดานการเผยแผพระพทธศาสนา การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด คาเฉลยเทากบ ๓.๗๘ และเมอพจารณารายละเอยดเปนรายขอสามารถเรยงล าดบความคดเหนจากมากไปหานอย ๓ อนดบ ไดแก การจดกจกรรมในการอบรมปฏบตธรรมแกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป คาเฉลยเทากบ ๓.๙๙ รองลงมา คอ การอบรมพระภกษสามเณรและคนในชมชนใหมความรความเขาใจในหลกธรรม ศลาจรยวตรประเพณอนดงามและเปนแบบอยางทดตอสงคม คาเฉลยเทากบ ๓.๙๐ และการจดกจกรรม/เทศนาอบรมสงสอนใหความรแกประชาชนในวนส าคญทางพระพทธศาสนาและวนส าคญตางๆของไทย คาเฉลยเทากบ ๓.๗๕

๕.๒.๕ ดานการสาธารณปการ การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด คาเฉลยเทากบ ๓.๙๑ และเมอพจารณารายละเอยดเปนรายขอสามารถเรยงล าดบความคดเหนจากมากไปหานอย ๓ อนดบ ไดแก การพฒนาบรเวณวดใหมความสงบรมรนสะอาด มปายบอกสถานทตางๆ และระบบรกษาความปลอดภยในวด คาเฉลยเทากบ ๓.๙๙ รองลงมา คอ การอ านวยความสะดวกในการใชสถานทตาง ๆ ของวดในการจดกจกรรมตางๆ แกชมชน คาเฉลยเทากบ ๓.๙๔ และการบ ารงรกษาและอนรกษ

๑๔๑

เสนาสนะสงกอสรางตางๆ ในวดใหคงรปแบบตามศลปวฒนธรรมของชมชนและความเปนไทย คาเฉลยเทากบ ๓.๙๒

๕.๒.๖ ดานการสาธารณสงเคราะห การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก คาเฉลยเทากบ ๓.๗๐ และเมอพจารณารายละเอยดเปนรายขอสามารถเรยงล าดบความคดเหนจากมากไปหานอย ๓ อนดบ ไดแก การสงเคราะหอ านวยความสะดวกแกประชาชนในการบ าเพญกศลตางๆ และจดกจกรรมเกยวกบพระพทธศาสนา อยางสม าเสมอ คาเฉลยเทากบ ๔.๐๑ รองลงมา คอ การสงเคราะหชวยเหลอใหค าแนะน าแกชมชนทมความเดอดรอน ตามหลกพระพทธศาสนา คาเฉลยเทากบ ๓.๗๒ และการรณรงคอบรมความรแกชมชนในดานขอกฎหมาย/การปองกนยาเสพตด/อบายมข เพอประโยชนและความสงบสขของชมชน คาเฉลยเทากบ ๓.๖๔ จากการสรปผลความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทง ๖ ดานทกลาวมาแลวขางตน พอสรปไดวา การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร อยในระดบมาก ๕.๓. การเปรยบเทยบความคดเหนของประชาชนชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร จ าแนกตามสถานภาพสวนบคคล สรปไดดงน

ตารางท ๕.๑ สรปผลการทดสอบสมมตฐานของการวจย

ตวแปรอสระ ผลการทดสอบ

ยอมรบสมมตฐาน ปฏเสธสมมตฐาน

สถานภาพสวนบคคล การบรหารจดการวดเขาชองพราน

จงหวดราชบร เพศ - อาย - วฒการศกษา - อาชพ - ประสบการณในการเขาวด -

๑๔๒

๕.๓.๑ เพศ ประชาชนทมเพศตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการศาสนศกษา ทประชาชนมความคดเหนแตกตางกน ซงยอมรบสมมตฐานทตงไว สวนดานอน ๆ ไมแตกตางกน

๕.๓.๒ อาย ประชาชน ทมอายตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมอายตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร แตกตางกน ในดานการเผยแผพระพทธศาสนา ซงยอมรบสมมตฐานทตงไว อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ สวนดานอน ๆ ไมแตกตางกน

๕.๓.๓ ระดบการศกษา ประชาชน ทมระดบการศกษาตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมวฒการศกษาทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ไมแตกตางกนทกดาน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว

๕.๓.๔ อาชพ ประชาชน ทมอาชพตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมอาชพทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร มความแตกตางกน ในดานการสาธารณสงเคราะห ซงยอมรบสมมตฐานทตงไว อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ ๐.๐๕ สวนดานอน ๆ ประชาชนมความคดเหนไมแตกตางกน

๕.๓.๕ ประสบการณในการเขาวด ประชาชนทมประสบการณในการเขาวด มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร โดยภาพรวม ไมแตกตางกน ซงปฏเสธสมมตฐาน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ประชาชน ทมประสบการณในการเขาวดทตางกน มความคดเหนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ไมแตกตางกนในทกดาน ซงปฏเสธสมมตฐาน

๑๔๓

๕.๑.๔ ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สรปไดดงน ประชาชนผตอบแบบสอบถามมความเหนวาการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ผบรหารวดเขาชองพรานสวนใหญใหความส าคญตอการบรหารจดการในกจการวดเขาชองพรานมาก โดยเฉพาะปญหาดานการศาสนาศกษา การศกษาสงเคราะห และดานการสาธารณสงเคราะห ใหความส าคญมากเปนพเศษ แตเมอกลาวโดยภาพรวมถงการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบรมาก นนแสดงใหเหนวาผบรหารวดเขาชองพรานมระบบระเบยบในการบรหารกจการงานของวดทง ๖ ดาน มประสทธภาพด ทงยงมการวางแผนและวางนโยบาย ตลอดจนบคลากรมความสามคคปรองดองและใหความรวมมอในการปฏบตหนาทของตนเองในการบรหารกจการเปนอยางดและเขมแขง จงสงผลใหการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบรมประสทธภาพด แตสงส าคญทผบรหารวดเขาชองพราน จงหวดราชบรควรเรงปรบปรงอยางเรงดวนคอ ควรมการเพมบคลากรใหเพยงพอและควรเสรมปรบปรงและเพมประสทธภาพในการปฏบตหนาทใหมากยงขน และควรมการกระจายอ านาจหนาทกระจายการปฏบตงานอยางครอบคลมในงานทง ๖ ดานของวดอยางเหมาะสม ประกอบกบควรปรบปรงระบบการท างานใหมเปาหมายเปนแนวทางเดยวกน และมการสรางเครอขายรวมมอกนทงภายในหนวยงานตาง ๆ ภายในวดและภายนอกวดดวย โดยการใชความรความสามารถของบคลากรใหเตมศกยภาพ ตลอดจนมความประพฤตดงามดวยศลาจารยวตรตามหลกพระธรรมวนย มความอดทน เสยสละทมเทอยางจรงจง เพอความมนคงของวดและพระพทธศาสนาตอไป ๕.๒ อภปรายผลการวจย การอภปรายผลการวจยครงน จะกลาวถงการศกษาความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร โดยผวจยจะกลาวถงประเดนทส าคญและนาสนใจและน ามาอภปรายผล ดงน

๔.๒. ๑ ระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร จากการศกษาเกยวกบระดบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร รวมทกดาน โดยรวมอยในระดบความคดเหนมาก ซงแสดงใหเหนวาการบรหารจดการวดของผบรหารทงฝายคณะสงฆ และคฤหสถในวดเขาชองพราน จงหวดราชบร มการบรหารจดการทด มประสทธภาพอยในระดบมาก ท าใหเกดความพงพอใจแกประชาชน เมอพจารณารายดานมประเดนทจะน ามาอภปราย ดงน

๑๔๔

๑) ดานการปกครอง จากการศกษา พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สวนใหญอยในระดบมาก โดยเฉพาะในดานการมงครองทผบรหารวดมงสรางพระภกษและสามเณรใหเปนพระเณรทด ยดหมนตามหลกพระธรรมวนยมกรยามรรยาททเรยบรอยเหมาะสมดงาม พรอมกบการพฒนาวดและประชาชนใหเปนคนและมความสามคคเขมแขง ซงมความคดเหนอยในระดบมากทสด ขอคนพบดงกลาวแสดงใหเหนวา ผบรหารวดเขาชองพรานใหความส าคญตอการปกครองวดเปนอยางมากและใหความส าคญมากทสดในเรองการอบรมและพฒนาพระภกษสามเณรใหมสมณสญญาและอบรมในเรองพระธรรมวนย จรรยา มารยาทการปฏบตอนเกยวกบพธหรอแบบอยางทด เพอสรางบคลากรอนจะเปนก าลงส าค ญของวดและพระพทธศาสนา ตลอดจนเสรมสรางความสามคค ความมสวนรวมกบประชาชนอกดวย ตามหลก บาน วด โรงเรยน และชมชน (บวร) ตามความคดเหนของประชาชนวดเขาชองพราน ซงถอวา โดยรวมการบรหารจดการวดเขาชองพราน ในดานการปกครองทง ๕ งาน อยในระดบทมความคดเหนมาก ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดใหทศนะในเรองการปกครองหรอการบรหารตามทศนะของพระพทธศาสนาวาการปกครองตามความหมายในพระพทธศาสนาเปนการปกครองเพอการศกษาการปกครองและความสงบเรยบรอยทเกดจากการปกครองนนมใชจดหมายในตว แตเปนเพยงปจจยคอสภาพเออ เพอชวยใหแตละบคคลบรรลจดหมายแหงการศกษา หรอเพอเปนหลกประกนของการศกษา จงถอคตไดวาการปกครองทมขนเปนเรองของการศกษาและเพอการศกษาทงสน ถาไมปกครองดวยการศกษากตองปกครองดวยอ านาจ เมอปกครองดวยอ านาจกเกดความรสกในเชงปฏปกษทเอยงไปในทางทจะขดแยงกน ดวยเหตนการปกครองแบบใชอ านาจจงกอใหเกดปญหา เรมตงแตเกดความขดแยงในจตใจเปนตนไป ท าใหยงตองเพมการใชอ านาจ ใชอาญา และจะเนนการลงโทษมากยงขนตามล าดบ ไมใชการปกครองแบบพยายามสรางคนด แตเปนการปกครองแบบพยายามก าจดคนเลว”

๒) ดานการศาสนศกษา จากการศกษา พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สวนใหญอยในระดบมาก โดยเฉพาะ การจดวดเปนแหลงการศกษาเรยนร ดานศล สมาธ ปญญา แกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป มความคดเหนอยในระดบมากเปนอนดบหนง ขอคนพบดงกลาวแสดงใหเหนวา ผบรหารวดเขาชองพรานใหความส าคญตอการศาสนาศกษามาก โดยเนนในเรองการเจรญไตรสกขา อนเปนหลกธรรมค าสอนหลกหรอหวใจส าคญของพระพทธศาสนา ทงภาคปรยตและภาคปฏบตควบคกนไปใหแกทงพระภกษสามเณร ตลอดทงประชาชนทวไป ใหมความรความเขาใจสามารถน าหลกไตรสกขาไปประยกตใชในการด าเนนวถชวตประจ าวนไดอยางมความสข ตามความคดเหนของ

๑๔๕

ประชาชนแลว ซงถอวา โดยรวมการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ในดานการ ศาสนศกษาทง ๕ งาน อยในระดบทมความคดเหนมาก ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบพระเทพโสภณ (ประยร ธมมจตโต) ไดกลาวสรปถงจดหมายแหงการจดการศกษาไววา การจดการศกษามหนาทพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณ นนคอการศกษาตองสรางสงคมฐานความร (Knowledge-based Society) หรอสงคมแหงการเรยนร (Learning Society) ขนมาใหจงได มนษยทพฒนาแลวจะเปนฐานส าหรบการพฒนาทกสวนของประเทศ ซงรวมทงเศรษฐกจฐานความร และเศรษฐกจแบบพอมพอกน มนษยทพฒนาแลว หมายถงคนทมภาวนา ๔ ไดแก กายภาวนา สลภาวนา จตภาวนา และปญญาภาวนา เทยบไดกบจตสดมภของยเนสโก การจดการศกษาทจะพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณตองยดหลกอธษฐานธรรม ๔ ประการ คอ ปญญา สจจะ จาคะ และสนต

๓) ดานการศกษาสงเคราะห จากการศกษา พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สวนใหญอยในระดบมาก โดยเฉพาะ การสนบสนนสงเสรมโรงเรยนการกศลของวดและสถานศกษาของชมชนเพออนเคราะหประชาชน และการอปถมภสนบสนนชวยเหลอการกอสรางอาคารเรยน/หองเรยนและอปกรณการศกษาแกโรงเรยนและศนยการเรยนรของชมชน มความคดเหนอยในระดบมาก ขอคนพบดงกลาวแสดงใหเหนวา ผบรหารวดเขาชองพรานใหความส าคญตอการศกษาสงเคราะหของวดและชมชนเปนอยางมากนบวาเปนการท างานดานศกษาสงเคราะหทงในสวนของวดและของชมชนควบคกนไป ซงสรางความเจรญ ความกาวหนาในทางการศกษามาก สามารถชวยใหเดกในชมชนมคณภาพทางการศกการทด ตลอดจนลดภาระคาใชจายของผปกครองทไมตองสงลกไปเรยนในสถานศกษาทใกลบานอกทางหนงดวย ซงถอวา โดยรวมการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ในดานการศกษาสงเคราะห ทง ๕ งาน อยในระดบทมความคดเหนมาก ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบ พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท) ไดกลาววาการศกษาสงเคราะห หมายถง การจดการศกษาเพอชวยเหลอเกอกล การชวยเหลอเกอกลการศกษา หรอสถาบนการศกษาอนนอกจากการศาสนศกษา หรอบคคลผก าลงศกษาหรอกระบวนการสงเคราะหปวงชน ทงกอนวยเรยน ในวยเรยนใหไดรบการศกษาเลาเรยนอยางตอเนองในเรองตาง ๆ ตามสมควร

๔) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา จากการศกษา พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สวนใหญอยในระดบมาก โดยเฉพาะ การจดกจกรรม/เทศนาอบรมสงสอนใหความรแกประชาชนในวนส าคญทางพระพทธศาสนาและวนส าคญตาง ๆ ของชาตไทย และการอบรมพระภกษ/สามเณรตลอดทงคนในชมชนใหมความรความเขาใจในหลกธรรม ศลาจรยวตรประเพณอนดงามและเปนแบบอยางท

๑๔๖

ดตอสงคม มความคดเหนอยในระดบมาก ขอคนพบดงกลาวแสดงใหเหนวา ผบรหารวดเขาชองพรานใหความส าคญตอการเผยแผพระพทธศาสนาทงภายในและภายนอกวดเปนอยางมาก โดยมงเนนการจดกจกรรมการมสวนรวมของทกภาคฝาย นบวาการด าเนนการเผยแผพระพทธศาสนา ทมประสทธภาพมากตามความคดเหนของประชาชนชน ถอไดวา โดยรวมการบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร ในดานการเผยแผพระพทธศาสนาทง ๕ งาน อยในระดบทมความคดเหนมาก ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบ กรมการศาสนา ไดใหความหมายไววา การเผยแผพระพทธศาสนา หมายถง การด าเนนการประกาศพระพทธศาสนาใหศาสนทายาทและประชาชนไดรบทราบในทกๆวธทไมขดตอพระธรรมวนย โดยมงเนนใหประชาชนไดมความรความเขาใจในหลกธรรมแลวนอมน าไปปฏบตในชวตประจ าวน ไดแก การเทศนา การปฐากถาในโอกาสและสถานทตาง ๆ ทงในวดและนอกวด การบรรยายธรรมทางวทยและโทรทศน การเผยแผธรรมดวยสอตาง ๆ เชน หนงสอ หนงสอพมพหรอวดทศน ภารกจดานน ครอบคลมถงการทวดหรอพระสงฆจดกจกรรมตาง ๆ ขนในวดโดยมวตถประสงคเพอการเผยแผธรรมหรอตองการใหประชาชนไดเขาวดปฏบตธรรม หรอมงเนนสบสานวฒนธรรมไทยทไดรบอทธพลมาจากหลกพระพทธศาสนาการด าเนนการใดของพระสงฆในพระพทธศาสนาทเปนไปเพอการเผยแผธรรมทางพระพทธศาสนาทงในวดและนอกวด ชอวาภารกจดานการเผยแผทงสน

๕) ดานการสาธารณปการ จากการศกษา พบวา ความคดเหนของประชาชนชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สวนใหญอยในระดบมาก โดยเฉพาะ การพฒนาบรเวณวดใหมความสงบรมรนสะอาด มปายบอกสถานทตาง ๆ และมระบบการรกษาความปลอดภยในวด มความคดเหนอยในระดบมาก ขอคนพบดงกลาวแสดงใหเหนวา ผบรหารวดเขาชองพรานใหความส าคญตองานการสาธารณปการของวดเปนอยางมาก โดยเนนความสงบรมรน ความสะอาด และความปลอดภยเปนหลก ตามความคดเหนของประชาชน ถอไดวา โดยรวมการบรหารจดการวดเขาชองพราน ในดานการสาธารณปการทง ๕ งาน อยในระดบทมความคดเหนมาก ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบ พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ) ไดใหความหมายงานการสาธารณปการ หมายถง การชวยเหลอ อดหนน หรอเกอกล คนสวนมากหรอคนทวไปหรอกจการเกยวกบการดแลรกษาและจดการวดใหอยในความเรยบรอย เปนงานเกยวกบการพฒนาอาคารสถานทและสงแวดลอมของวดไดแก การกอสรางและบรณะปฏสงขรณศาสนวตถ และศาสนสถานใหวดเรยบรอยดงาม ซงไดแก การพฒนาวดใหเปนศนยรวมจตใจของประชาชน โดยมพระภกษสงฆเปนผน าในการพฒนาทงดานวตถและดานจตใจ

๑๔๗

๖) ดานการสาธารณสงเคราะห จากการศกษา พบวา ความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร สวนใหญอยในระดบมาก โดยเฉพาะ การสงเคราะหอ านวยความสะดวกแกประชาชนในการบ าเพญกศลตาง ๆ และจดกจกรรมเกยวกบพระพทธศาสนา อยางสม าเสมอ และการสงเคราะหชวยเหลอใหค าแนะน าแกชมชนทมความเดอดรอน ตามหลกพระพทธศาสนา มความคดเหนอยในระดบมาก ขอคนพบดงกลาวแสดงใหเหนวา ผบรหารวดเขาชองพราน ใหความส าคญตอการงานดานการสาธารณสงเคราะหมาก ตามความคดเหนของประชาชนวดเขาชองพราน ซงถอไดวา โดยรวมการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ในดานการสาธารณสงเคราะหทง ๕ งาน อยในระดบทมความคดเหนมาก ขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบ พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญ าสร) กลาวถงความส าคญของภารกจดานนวา การสาธารณะสงเคราะหเปนการจดใหการสงเคราะหในดานตางๆแกประชาชนผอปถมภบ ารงวด ทายกทายกาของวดหรอประชาชนทวไป วดเปนสวนหนงของสงคม วดอยไดกตองพงบานและบานอยไดกตองพงวด วดเปนศนยกลางของสงคม พระสงฆเปนทพงทางใจของประชาชน เมอประชาชนเดอดรอนในเรองใดเรองหนงกเปนหนาทของวดจะตองจดการสงเคราะหชวยเหลอ การสาธารณสงเคราะหจงเปนหนาทของวดและเจาอาวาสจะตองด าเนนการบรหารงานทกดานเกยวกบการสงเคราะหประชาชนในขอบเขตทวดจะจดได จากการศกษาความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร จะพบวาการบรหารจดการวดนนควรใหความส าคญครบทง ๖ ดาน ตามกฎมหาเถรสมาคมทก าหนดซงจะสอดคลองกบผลการวจย พระมหาเรงศกด พมพสกล ไดศกษาวจยเรอง “รปแบบการบรหารวดในทศวรรษหนา” ผลการวจยพบวา โครงสรางการบรหาร เนนการบรหารแบบมสวนรวมในรปแบบของคณะกรรมการและการกระจายอ านาจ การตรวจสอบรวมถงมไวยาวจกรชวยในกจการของสงฆ ภารกจ ๖ ดาน คอ ปกครองสงฆดวยหลกธรรมวนย บรหารแบบมสวนรวมและท างานเปนทม มคณะกรรมการพจารณาพระสงฆทท าผดวนย มการปรบเปลยนต าแหนงเพอความเหมาะสมปรบปรงหลกสตรและกระจายการศกษารวมทงจดการศกษาโดยภกษ สามเณรตองศกษาทกรป จดการศกษาสงเคราะหแกเยาวชนและชมชน มการปรบปรงหลกสตรการพฒนาภกษทท าหนาทครสอนโดยรฐจดงบประมาณอดหนน พระสงฆควรเผยแผพทธศาสนาทงในประเทศและตางประเทศ ควรมองคการเผยแผพรอมทงพฒนาภกษโดยรฐใหการสนบสนนการกอสรางอาคารตางๆ ควรอนรกษศลปะแบบไทย เปนสดสวนมแบบแปลนโดยมคณะกรรมการสงฆคอยดแล สงเสรมการสาธารณสงเคราะหในรปแบบตาง ๆ และการมสวนรวมในการขจดอบายมข ทงน ยงสอดคลองกบผลการวจยของคณ โทขนธ และเทพพร มงธาน ทไดท าการศกษา การบรหารวดมหาพทธาราม อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ ผลการวจยในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน พบวา ดานการปกครอง มการวางแผนการบรหารอยางชดเจน มระเบยบในการปกครอง มการกระจายอ านาจและการมอบหมายหนาท

๑๔๘

อยางเปนระบบ ดานการศกษา พบวา สามารถรกษารปแบบการศกษาแบบดงเดมทมงผดง พระธรรมวนยและพระพทธศาสนาโดยตรง ดานการศกษาสงเคราะห พบวา ทางวดมโรงเรยนการกศลอยในเขตของวด และมศนยการเรยนชมชนและศนยบรการผสงอายภายในวด ดานสาธารณปการ มการจดระเบยบศาสนวตถ และเสนาสนะอยางเปนระบบระเบยบ ตามสภาพบรเวณวด ดานการสาธารณะสงเคราะห พบวา วดมการเปดโอกาสใหชมชนทตงของวดด าเนนกจกรรมทางสงคมตาง ๆ ทไมขดตอพระธรรมวนยภายในวด ๕๒ ขอเสนอแนะ ผลการวจยเรองความคดเหนประชาชนชนตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน

ขอเสนอแนะทวไป ๑. จากผลการวจยดานการปกครอง พบวา ประชาชนทมาท ากจกรรมตาง ๆ ในวด มจ านวนมาก และอ านาจการตดสนใจสงการตลอดจนความรบผดชอบยงมขอจ ากดและผกขาดอยกบเจาอาวาสเพยงรปเดยว ตามพระราชบญญตคณะสงฆและกฎมหาเถรสมาคม ตลอดทงตามกฎหมายบานเมอง จงท าใหบางครงจะยากตอการควบคมดแล ดงนนผบรหารวดควรมการจดระบบและกระจายอ านาจหนาทในการปกครองอยางเหมาะสมแกบคลากรทมคณภาพ เพอใหการบรหารจดการวดเขาชองพรานดานการปกครองมประสทธภาพมากยงขน ๒. จากผลการวจยดานการศาสนศกษา พบวา การศกษาของพระภกษ/สามเณรและประชาชนทวไปทมโอกาสเขามาศกษาธรรมในชวงระยะเวลาสนๆ ยงขาดการบรหารจดการอยางเหมาะสมในดานนอย ดงนนผบรหารวดเขาชองพรานควรมการจดท าหลกสตรเฉพาะอยางเหมาะสมและประสทธภาพ ในการใหการศกษาอบรมแกผทเขามาศกษาในชวงระยะเวลาสนๆ ๓. จากผลการวจยดานการศกษาสงเคราะห พบวา การสงเคราะหเรองการสนบสนนการศกษาและอปกรณการศกษา ส าหรบเดกเยาวชนทยากจนและสถานศกษาภายนอกบรเวณวดยงไมเพยงพอ เปนตน จงควรใหมการสนบสนนชวยเหลอเกอกลสถาบนการศกษาภายนอกวด สงเคราะหเดกและเยาวชนใหไดรบการศกษาเลาเรยน ยงเฉพาะเดกทยากจนและเดกทเรยนเกง เชน ตงมลนธเพอมอบทนการศกษา อปกรณการศกษา ชดนกเรยน อปกรกฬา ทนอาหารกลางวน โตะ เกาอ โรงอาหาร อาคารเรยน เปนตน ๔. จากผลการวจยดานการเผยแผพระพทธศาสนา พบวา การจดอบรมและเผยแผพระพทธศาสนาใหแกพระภกษสามเณรภายในวดคอนขางนอย และการเปดโอกาสใหพระภกษ/สามเณร ไดมโอกาสแสดงธรรมในงานตาง ๆ คอนขางนอย ดงนนผบรหารวดจงควรเปดหลกสตรเฉพาะในการอบรมและเผยแผพระพทธศาสนาใหแกพระภกษ /สามเณรภายในวด เพอทจะใหมโอกาสไดแสดงธรรมตามงานตาง ๆ อยางทวถง

๑๔๙

๕. จากผลการว จยดานการสาธารณปการ พบวา ความเหมาะสมในการบรณปฏสงขรณศาสนสมบตและการอนรกษศลปเอกลกษณทองถนของวดยงไมรดกมเพยงพอ ดงนนการกอสรางและ การบรณปฏสงขรณศาสนสมบตของวด ดวยการรกษา ซอมแซม ปรบปรง ตกแตงศาสนวตถและ ศาสนสถานทมอยเดม ใหมนคงถาวรและกอสรางเพมเตมใหเหมาะสมกบ ศาสนสมบตซงจ าเปนการด ารงของพระพทธศาสนาใหมนคงถาวรตอไปรวมทงควรกอสราง บรณปฏสงขรณหนวยงานอน ๆ เชน สถานศกษา โรงพยาบาล โรงเรยน ศาลาประชาคม เปนตน ๖. จากผลการวจยดานสาธารณสงเคราะห พบวา การสงเคราะหดานสาธารณสงเคราะหแกสงคมในการด าเนนกจกรรมใหทกฝายมสวนรวมกบวดยงไมพอเพยง ดงนนผบรหารวดควรการด าเนนกจการงานสาธารณประโยชน เพอชวยเหลอเกอกลแกคนในชมชนและสงคมโดยการจดกจกรรมอนเปนสาธารณสมบตหรอสาธารณกศล เพอใหความชวยเหลอแกคนในชมชนและการพฒนาสงคมและชมชน เชน คนไมมเงนคารกษาพยาบาล คนไมมทอยอาศย คนไมมทดนท ากน งานฌาปนกจศพ สนบสนนสงเสรมจดหาอปกรการแพทยใหสถานอนามยหรอโรงยาบาล ตลอดทงการสนบสนนสงเสรมดานอาชพเสรมใหแกประชาชน เปนตน ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป หากมการวจยเกยวกบการบรหารจดการวดหรอของคณะสงฆในครงตอไป ผวจยขอเสนอแนะการด าเนนการวจยในลกษณะตอไปน ๑. ควรศกษากระบวนการและประสทธภาพในการบรหารจดการวด หรอการบรหารจดการคณะสงฆ เพอหาวธทเหมาะสมในการบรหารจดการวดหรอคณะสงฆในภาวการณ ยคปจจบน ๒. ควรมการวจยการตดตามผลประเมนผลการบรหารจดการวดหรอการบรหารกจการคณะสงฆตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนา ๓. ควรศกษาวจยการบรหารกจจดการวดหรอการบรหารจดการคณะสงฆ โดยมงเนนในดานใดดานหนงของงานในองคกรทง ๖ ของคณะสงฆ ๔. ควรศกษาวจยในเรองบทบาทของคณะสงฆในการบรหารจดการสมพนธภาพอนมนคงและสรางเสรมความสามคคระหวางบาน วด และโรงเรยน ตามหลกพระพทธศาสนา ๕. ควรศกษาวจยในเรองผลกระทบและแนวการบรหารของวด ในภาวะการณของสงคมไทยและโลกยคปจจบน ๖. ควรศกษาวจยการบรหารจดการวดเชงคณภาพ โดยการประยกตใชหลกธรรมทางพระพทธศาสนา

บรรณานกรม

๑. ภาษาไทย ก. ขอมลปฐมภม (Parimary sources)

พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร :โรงพมพมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙.

ข. ขอมลทตยภม (Secondary Sources)

(๑) หนงสอ :

กมลรตน หลาสวงษ. จตวทยาสงคม. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสาน มตร, ๒๕๒๗. กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ. วชาการพระพทธศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ การศาสนา, ๒๕๓๔. _________. วนยบญญตนกธรรมชนตร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ การศาสนา, ๒๕๓๕ _________. คมอการบรหารศกษาคณะสงฆ. กรงเทพมหานคร : โรง พ ม พ ก ร ม ศ า ส น า , ๒๕๓๘. _________. คมอการจดการศกษาสงฆ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๙. _________. ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดใหเปนศนยกลาง ชมชน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๐. _________. คมอการบรหารจดการวดฉบบยอ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๒. _________. หนงสอคมอพระสงฆาธการ วาดวยพระราชบญญต กฎ ระเบยบค าสงมหาเถร สมาคม. กรงเทพมหานคร : กองแผนงาน กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ, ๒๕๔๒. _________. ความหมายของวด. กรงเทพมหานคร : โรงพมพกรมการศาสนา, ๒๕๔๒. _________. วดพฒนา ๔๓. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๓. _________. วดพฒนา ๔๔. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๔. คณาจารยภาควชาบรหารรฐกจ. สรปเนอหาวชาทฤษฎองคการ. กรงเทพฯ: ส านกพมพ มหาวทยาลยรามค าแหง, ๒๕๔๙. คณาจารยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย . การปกครองคณะสงฆไทย . กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชราชวทยาลย, ๒๕๔๙.

๑๕๑

คะนงนตย จนทบตร และสบรรณ จนทบตร. หลกการบรหารและการจดการวดในยคโลกาภ วตน. กรงเทพมหานคร : พรกหวานกราฟฟค, ๒๕๔๕. จนทราน สงวนนาม. เอกสารประกอบการสอนบรรยายหลกสตรผบรหารสถานศกษา ระดบสง. ม.ท.ป, ๒๕๓๖. จ าลอง เงนด. เอกสารค าสอนวชาจตวทยาสงคม . กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย- เกษตรศาสตร, ๒๕๓๔. จตรจ านง สภาพ. ทฤษฏธรซาวด. กรงเทพมหานคร : ศนยการพมพพลชย, ๒๕๔๔. จฬารตน บณยากร. วดพฒนา ๕๐. กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนา แหงชาต, ๒๕๕๐. ชศร วงศรตนะ. เทคนคการใชสถตเพอการวจย. กรงเทพมหานคร : เทพเนรมตการพมพ, ๒๕๔๑. ดรณ ญาณวฒนา และคณะ. ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด ศกษาเฉพาะกรณ วดอมพวน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๕. เดน ชะเนตยง. การบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท., ๒๕๓๓. เตมศกด ทองอนทร ผศ.ดร. ความรเบองตนทางการบรหารรฐกจ. กรงเทพมหานคร: มหาจฬา ลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗. ทองหลอ เดชไทย. หนวยท ๑ แนวคดเกยวกบการบรหารสาธารณสข . นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๓๕. ทนพนธ นาคะตะ. การเมองการบรหารไทย : ภาระของชาต. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ แหงจฬาลงกรณ, ๒๕๓๓. ธงชย สนตวงษ. องคการและการบรหาร. พมพครงท ๙. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๗. ธนจรส พนสทธ. การจดการองคการและการบรหาร. กรงเทพมหานคร : สหธรรมก, ๒๕๔๑. ธรยทธ พงเทยร. สถตเบองตนและการวจย. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพสตรไพศาล, ๒๕๔๕. ธระรตน กจจารกษ. เอกสารค าสอนวชาการบรหารการศกษา. เพชรบรณ : คณะครศาสตร สถาบนราชภฎ, ๒๕๔๒. ธรวฒ บญยโสภณ และวระพงษ เฉลมจระรตน . องคการและการจดการ. กรงเทพมหานคร : อกษรปรทรรศน, ๒๕๓๔. นพมาศ ธรเวคน. จตวทยาสงคม. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๓๙. นอย ลายครามและสบรรณจนทบตร. หลกการบรหารและจดการวดในยคโลกาภวตน . กรงเทพมหานคร : ส านกงานสภาสถาบนราชภฏ, ๒๕๓๙.

๑๕๒

นตย สมมาพนธ รศ. การบรหารเชงพทธ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร:โอ.เอส.พรนตง เฮาส , ๒๕๒๙. บญชม ศรสะอาด. การวจยเบองตน. พมพครงท ๗. กรงเทพมหานคร : สวรยาสาสน, ๒๕๔๕. บญเรยง ขจรศลป. วธวจยการศกษา. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : พชาญ พรนตง, ๒๕๓๔. ประกอบ กร รณส ต ร . สถต เพ อการว จ ยทางพฤตกรรมศาสตร . พ มพ ค ร งท ๓ . กรงเทพมหานคร : ดานสทธาการพมพ, ๒๕๔๒. ประยร อาษานาม. คมอวจยทางการศกษา. พมพครงท ๒. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย ขอนแกน, ๒๕๔๑. ประเวศ วะส. พระสงฆกบการรเทาทนสงคม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพพมพด, ๒๕๓๖. _________. “พระสงฆกบการรเทาทนในสงคม” ใน หลกการบรหารและจดการวดในยค โลกาภวตน. กรงเทพมหานคร : ส านกงานสภาสถาบนราชภฏ, ๒๕๓๙. ปรชา ชางขวญยน. ความคดทางการเมองในพระไตรปฎก. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๓๘. ปรยาพร วงศอนตรโรจน. จตวทยาสงคม. กรงเทพมหานคร : แพรพทยา อนเตอรเนชนแนล, ๒๕๓๒. ปน มทกนต. มมสวาง. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพคลงวทยา, ๒๕๑๓. พงษศกด ปญจพรผล. องคการและการจดการ. กรงเทพมหานคร : สถาบนราชภฎนครปฐม, ๒๕๔๒. พระเทพปรยตมน (สมคด เขมจาร). การคณะสงฆและการศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระเทพปรยตสธ (วรวทย คงคปญโญ). การคณะสงฆและการพระศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๐. _________. การคณะสงฆและการศาสนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๔๕. พระเทพเวท (ประยทธ ปยตโต), ทศทางการศกษาของคณะสงฆ. กรงเทพมหานคร : โรง พ ม พ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๑. พระเทพโสภณ ประยร ธมมจตโต. ทศทางการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖. _________. พทธวธบรหาร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพวนดาตาโปร ดกส, ๒๕๔๘. พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช). “พระสงฆกบกรมศาสนา” ใน กรมการศาสนาสทศวรรษ แหงการพฒนา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๑.

๑๕๓

พระธรรมโกศาจารย (ประยร ธมมจตโต). พทธวธบรหาร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬา ลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๙. พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต). พทธธรรม. กรงเทพมหานคร : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๘. พระธรรมปรยตเวท (สเทพ ผสสธมโม). สารภาค ๑๕. กาญจนบร : ส านกพมพธรรมเมธ, ๒๕๔๘. พระธรรมวรนายก (โอภาส นรตตเมธ). ธรรมปรทศน ๔๖. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬา ลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖. _________. ธรรมนญชวต. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา กรมการศาสนา, ๒๕๔๑. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๑๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๖. _________. นตศาสตรแนวพทธ. กรงเทพมหานคร : บรษท สหธรรมก จ ากด, ๒๕๓๙.

พระพพธธรรมสนทร (สนทร ญาณสนทโร). คม ชด ลก เลม ๒. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ เลยงเชยง, ๒๕๔๗. พระมหาประยทธ ปยตโต. บนทกการสมมนาเรองพทธศาสนากบสงคมไทย.กรงเทพมหานคร : หางหนสวนศวพร, ๒๕๑๓. พระมหาเสรมชย ชยมงคโล. การบรหารวด. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : บรษท เอช เอ พ เพรส จ ากด, ๒๕๓๙. พระเมธธรรมาภรณ (ประยร ธมมจตโต). การปกครองคณะสงฆไทย. กรงเทพมหานคร : สหธรรมก, ๒๕๓๙. พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล). การบรหารวด. พมพครงท ๘. นครปฐม : เพชรเกษม การพมพ, ๒๕๔๘. _________. พระราชญาณวสฐ (เสรมชย ชยมงคโล). หลกธรรมาภบาลและประมขศลป. กรงเทพมหานคร : ชยมงคลพรนตง, ๒๕๔๘. พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต). การศกษาเครองมอพฒนาทยงตองพฒนา. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตงกรฟ จ ากด, ๒๕๓๐. พระราชรตนมน (ชยวฒน ปญ าสร). การจดสาธารณปการและสาธารณะสงเคราะหของวด. กรงเทพมหานคร : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๓๘. พระราชสมาภรณ (นวล เขมสจจวาท). พระสงฆกบงานพฒนาพระศาสนาและสงคม . กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๓๙. พะยอม วงศสารศร. องคการและการจดการ. กรงเทพมหานคร : พรานนกการพมพ, ๒๕๔๒.

๑๕๔

พระวบลธรรมวาท (วบล กลยาโณ). “พระสงฆาธการกบวด” ใน ทระลกงานสมโภชฉลองพระ บญชาแตงตงเจาคณะจงหวดศรสะเกษ. กรงเทพมหานคร : โรงพมมหาจฬาลง กรณราชวทยาลย, ๒๕๓๗. พระวสทธภทรธาดา (ประสทธ พรหมร ส). พระราชบญญตคณะสงฆ และ กฎมหาเถรสมาคม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๗. พระศรปรยตโมล (สมชย กสลจตโต). การเมองมใชเรองของสงฆ. กรงเทพมหานคร : เรอนแกว การพมพ, ๒๕๔๓. พระสธวรญาณ (ณรงค จตตโสภโณ). พทธศาสตรปรทรรศน รวมในผลงานทางวชาการ เกยวกบพระพทธศาสนา, พระโอวาทสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก. พระธรรมเทศนา ทวไปและพระวรธรรมคต. กรงเทพมหานคร : หจก.โรงพมพอกษรไทย, ๒๕๔๑. พสณ ฟองศร. วจยทางการศกษา. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเทยมฝาการ พมพ, ๒๕๔๙. ไพบลย เสยงกอง. “หลกการบรหารวด” วดพฒนา ๔๔. กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๔. _________. "หลกการบรหารงานในวด". ในอบรมบาลกอนสอบภาค ๔ ปท ๓. รวบรวม และจดพมพโดยคณะกรรมการฝายเลขานการ โครงการอบรมบาลกอนสอบ . ปทมธาน : บรษทสอตะวนจ ากด, ๒๕๔๗. มาณพ พลไพรนทร. คมอบรหารกจการคณะสงฆ. กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๑. มาณ ไชยธ รานวฒศร . การตดตามและประเมนสถานภาพการปฏรปการเรยนร ระดบอดมศกษา วารสารสหศาสตร, ๒๕๔๙. มณฑนา อนทสมต. คณธรรมส าหรบผบรหาร : พทธธรรมเพอการบรหารทรพยากรมนษย ทางการศกษา. เลย : สถาบนราชภฎเลย, ม.ป.ป. ๒๕๔๖. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒. พมพครงท ๑. กรงเทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชนส จ ากด, ๒๕๔๖. วเชยร เกตสงค. หลกการสรางและวเคราะหเครองมอทใชในการวจย. กรงเทพมหานคร : ศรวฒนาอนเตอรพรน, ๒๕๒๔. วโรจน สารรตนะ. การบรหาร หลกการ ทฤษฎ และประเดนทางการศกษา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพทพยวสทธ, ๒๕๔๒. สมคด บางโม. การบรหาร. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๕. สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส . ต านานวดบวรน เวศวหาร . กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๔๐.

๑๕๕

สมพงษ เกษมสน. การบรหาร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพไพบลย ส าราญภต, ๒๕๑๔. ____________. การบรหาร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพไทยวฒนาพาณชย, ๒๕๒๖. สมยศ นาวการ. การบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙. _________. การบรหาร. กรงเทพมหานคร : บรรณกจ, ๒๕๔๔. _________. การบรหารตามสถานการณ. กรงเทพมหานคร : บรรณกจ, ๒๕๔๕. สมาน รงสโยกฤษฎ. การบรหาร. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๓๗. สมพนธ ภไพบลย. องคการและการจดการ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : พทกษอกษร, ๒๕๔๒. ส านกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต. สาระส าคญของภารกจแตละดาน. ม.ป.ป. เอกสารอด ส าเนา, ๒๕๔๔. ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. กฎมหาเถรสมาคม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงาน พระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๔๔๕. _________. วดพฒนา ๔๖. กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนา, ๒๕๔๖. _________. วดพฒนา ๕๐. กรงเทพมหานคร : โรงพมพส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. ๒๕๕๐. ส านกงานเลขานการวดเขาชองพราน. สจบตรงานปดทองฉลองอโบสถวดเขาชองพราน ป พ.ศ.๒๕๕๐. ราชบร : โพธารามการพมพ, ๒๕๔๙. สรภพ เหลาลาภะ. พทธศาสตรการเมอง. กรงเทพมหานคร : สหธรรมก, ๒๕๔๕. สชา จนทรเอม. จตวทยาสงคม. กรงเทพมหานคร : แพรพทยา อนเตอรเนชนแนล, ๒๕๒๐. สธ สทธสมบรณ. หลกการบรหารเบองตน. กรงเทพมหานคร : สวสดการส านกพมพ ก.พ., ๒๕๓๖. สพตรา สภาพ. สงคมวทยา. พมพครงท ๒๒. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช, ๒๕๔๕. สพณ เกชาคปต. การจดการปฏบตงาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๔. สวรย ศรโภคาภรมย. การวจยทางการศกษา. ลพบร : ฝายเอกสารการพมพสถาบนราชภฎ เทพสตร, ๒๕๔๖. เสนาะ ตเยาว. หลกการบรหาร. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๔. แสวง อดมศร. การปกครองคณะสงฆไทย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๔๙. ส านกงานเทศบาลต าบลเขาขวาง อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร, ๒๕๕๓. อทย หรญโต. สงคมวทยาประยกต. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร, ๒๕๒๙.

๑๕๖

(๒) วทยานพนธ

กฤษดา มมตะขบ. “ทศนคตของพระสงฆในจงหวดเชยงใหมตอโครงสรางอ านาจการปกครองวด ตามพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ.๒๕๐๕”. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๓. กองแผนงาน กรมการศาสนา. ปจจยสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการพฒนาวดให เปนศนยกลางของชมชน. กรงเทพมหานคร : กรมการศาสนา, ๒๕๔๒. คณ โทขนธ และเทพพร มงธาน. “รายงานการวจยเรอง รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสน ธรรมของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษา วดมหาพทธาราม อ าเภอเมอง จงหวด ศรสะเกษ”. กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการการศกษา, ๒๕๔๖. ฉนทนา กลอมจต. “รายงานการวจยเรอง รปแบบการจดการศกษาและเผยแผศาสนธรรม ของวดในพระพทธศาสนา : กรณศกษา วดปาบานคอ อ าเภอเมองผง จงหวด อดรธาน”. กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการการศกษา, ๒๕๔๖. ช าเลอง วฒจนทร. “การพฒนากจการคณะสงฆและการพระศาสนาเพอความมนคงแหงชาต”. วทยานพนธปปรญญาครศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย ราชภฎมหาสารคาม, ๒๕๔๒. ทศดร ภพวก. “สภาพและปญหาการบรหารวดในเขตปกครองคณะสงฆ ภาค ๑๓”. การศกษา มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย บรพา, ๒๕๔๗. ทว เขจรกล. “บทบาทเจาอาวาสในการบรหารจดการวดในเขตการปกครองคณะสงฆ อ าเภอเมอง จงหวดหนองคาย”. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม, ๒๕๔๗. บญชวย จนทรเฮา. “พฤตกรรมการบรหารของเจาอาวาสทสงผลตอการปฏบตงานวดในเขตการ ปกครองคณะสงฆคณะจงหวดกรงเทพมหานคร ”. วทยานพนธศกษาศาสตร มหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ๒๕๔๔. บญศร พานะจตต. ความส าเรจในการปฏบตภารกจของวด : ศกษาเฉพาะกรณวดสวนแกว อ าเภอบางใหญ จงหวดนนทบร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๔๕. ประดษฐ บอดจน . กระบวนการบรหารงานของคณะกรรมการการอาชวศกษาจงหวดกลม ภาคเหนอ. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลย นเรศวร, ๒๕๓๘.

๑๕๗

นรวลค ธรรมนมตโชค. “การศกษารปแบบของวดทเหมาะสมกบการเปนแหลงการเรยนรตลอด ชวต”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหา จฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๑. พระครวนยธรประจกษ จกกธมโม (จ าปาทอง). กระบวนการเรยนรแบบ“อรยสจ๔” ของ พระพทธศาสนาเปนตนแบบทมงผเรยนเปนศนยกลางโดยแทจรง. สรนทร : โรงพมพศรรตนออฟเซท, ๒๕๔๕. พระครสงฆรกษพศวร ธรปญโญ, “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษากรณ พระสงฆาธการในจงหวดนนทบร ”, วทยานพนธพทธศาสตร มหาบณฑต. สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๕๑. พระณฐพล ตธมโม (ปราบพนาศ). “การบรหารงานวดโดยการประยกตใชพรหมวหาร ๔ ตาม ความคดเหนของพระสงฆในเขตธนบร กรงเทพมหานคร”. วทยานพนธพทธ ศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒. พระธนดล นาคสวณโณ. “การบรหารกจการคณะสงฆจงหวดบรรมย”. วทยานพนธพทธศาสตร มหาบณฑต. สาขาวชารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช วทยาลย, ๒๕๕๑. พระปลดเกยรตศกด สนทวกล. “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆจงหวด กระบ ”. วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เกษตรศาสตร, ๒๕๔๘. พระปลดอาทตย อตถเวท (ซองด). “การศกษาแนวคดและวธการปกครองคณะสงฆของพระเทพ โสภณ (ประยร ธมมจตโต) : กรณศกษาพระสงฆาธการในเขตการปกครองภาค ๒”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยามหาจฬาลง กรณราชวทยวทยาลย, ๒๕๔๗.

พระมหากฤษฏา นนทเพชร. “ ความคดเหนของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม”. วทนพนธ ศศ.ม. บณฑตวทยาลย : สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร, ๒๕๔๒. พระมหาชวลต ชาตเมธ (คงแกว). “บทบาทของพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณ พระสงฆาธการในจงหวดภเกต ”. วทยานพนธพทธศาสตร มหาบณฑต,.บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒. พระมหาทนงชย บรณพสทธ. “บทบาทของวดในเขตชมชนเมองในเขตบางรก กรงเทพมหานคร”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๕.

๑๕๘

พระมหาบญม อธปญโญ. “บทบาทพระสงฆในการพฒนาสงคม ศกษาเฉพาะกรณ : พระธรรมว สทธมงคล (บว ญาณสมปนโน)”. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยมหามกฎ ราชวทยาลย, ๒๕๔๔. พระมหามณเฑยร วรธมโม (ซายเกลยง). “บทบาทพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆ จงหวดพงงา ”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๒. พระมหาเรงศกด พมพสกล. “ความคดเหนในการบรหารวดในทศวรรษหนา”. การศกษา มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลย บรพา, ๒๕๔๗. พระมหาสงเวยร ปญญาธโร(ศรมนตะ). “บทบาทของพระสงฆในการน าหลกพทธธรรมมาประยกต ในการพฒนาเศรษฐกจชมชน : กรณศกษาพระครสภาจารวฒน”. ปรญญาพทธ ศาสตรมหาบณฑต พระพทธศาสนา. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลง กรณราชวทยาลย, ๒๕๕๐. พระมหาศกดพชต ฐานสทโธ (ชยด). “ศกษาบทบาทการเผยแผพทธธรรมของพระวสทธาธบด (วระ ภททจาร)”. วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรราชวทยาลย, ๒๕๔๘. พระอวยชย อนศรเมอง. “ศกษาถงปจจยทสงผลตอความส าเรจในการพฒนาวดใหเปนศนยกลาง ชมชน : ศกษาเฉพาะกรณวดในเขตอ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม”. วทยานพนธศลปะศาสตร มหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย มหาวทยามหาสารคาม , ๒๕๔๒. พพฒนภาสน บญเทยน. “การศกษาพฤตกรรมการบรหารวดตามหลกปฏรปเทศของเจาอาวาสใน จงหวดนครราชสมา”. ครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา. บณฑต วทยาลย : มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา, ๒๕๔๗ พลลาภ แกวแจมศร. “การจดการเชงพทธ : การส ารวจปรชญาและแนวคดส าหรบการจดการ สมยใหม”. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. สถาบนบณฑตพฒนบร หารศาสตร, ๒๕๔๖. ภทรพร สรกาญจน. หนาทพระสงฆตามพทธบญญต : แนวคดและบทบาทพระค าเขยน สวณโณ ในการพฒนาชมชน. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๐. มนส ภาคภม และคณะ. “รายงานการวจยเรอง ปจจยทสงผลตอความส าเรจของเจาอาวาสในการ

พฒนาวดใหเปนศนยกลางของชมชน”. กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขาธการ การศกษา. ๒๕๔๐.

๑๕๙

มาณ ไชยธรานวฒศร และคณะ. “รายงานการวจยเรอง ความพงพอใจในการท างานของบคลากร ในอตสาหกรรมกอสรางไทย”. นครปฐม : คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. ๒๕๔๑. สมจตร แกวนาค. การพฒนาและศกษาความเปนไปไดของระบบการประกนคณภาพหลกสตร ฝกอบรมของกองทพอากาศ. ปรญญานพนธดษฎบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร : กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๑. สมนก อนนตวรวงศ. ”สถาบนสงฆกบการพฒนาสงคมไทยตามทศนะผน าทางวชาการ”. วทยา นพนธมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๒. สพล เครอมะโนรมณ. “การใชหลกพทธธรรมในการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาสงกด เทศบาลนครเชยงใหม”. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๒. ๒. ภาษาองกฤษ

Anonymus. Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary.10thed. Merriam-Webster incorporated : Mussachusetts,1996. Best, J.W. Reseach in Education. Englewood Cliffs,New Jersy : Prentice Hall Inc, 1977. Cronbach, Lee J. Essentials of psychological testing. 4 th ed. New York: Harper & Row, 1971. Engle T.L. and L. Snellgrove, Psychology:Its Principle and Application. Boston : Hougton Miffin Company,1969. Fled M.P. man. Psychology in the Industrial Environment. London : Butterworth and Co. Ltd., 1971. Good C.V. Dictionary of Education. New York : Mc Graw-Hill Book Company, 1973. Gulick L. and Urwick J. Papers on the Science of Administration. New York : Institute of Public Administration, 1973. Hurlock E. Adolescent Development. New York : McGraw-Hill Book, 1995. Isaak A.C. Scope and Methods of Political Scienec : An Introduction to the MeThodology of Political Inquiry. Illinois : The Dorsey Press,1981. Kolesnik W.L. Education Psychology Industry. Boston : Hougton Miffin Company, 1970. Luthans Freeman. Ogranization Behavioral. 7thed. Singapore : McGraw-Hill, 1995.

๑๖๐

Mary L. Good. Integrating the Individual and the Organization. New York : Wiley, 2006. Nunally Jum C. Test and Measurements Assessment and Prediction. New York : McGraw Hill Book Co. Inc., 1950. William Ouchi. Organization and Management. Eaglewood Cliffs : Prentice Hill, 1971.

ภาคผนวก ก.

สมภาษณเกบขอมลเพอการวจย

๑๖๒

สมภาษณ

ผใหสมภาษณ พระครโพธารามพทกษ เจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ผสมภาษณ พระครวสทธานนทคณ ผวจย วนสมภาษณ วนท ๒๑ เดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๓ สถานทสมภาษณ วดโบสถ ต าบลบานเลอก อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ประเดนค าถาม ๑. พระเดชพระคณคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมต มหาเถรสมาคมในปจจบนน เปนอยางไรบาง พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา มความจรงใจ ไมเบอหนาย เอาใจใส มศรทธา และมสต ทมเทใหงาน งานทกอยางกลลวงส าเรจไดโดยงาย ตองสรางศรทธา มวสยทศน มนใจ จรงใจกบมน ทกอยางกเรยบรอย ไมเบองาน คนเปนท าได การบรหารจดการวดในแตละวดขนอยกบเจาอาวาสจะบรหารและจดการอยางไรกตามความสามารถของจาอาวาส แตมนตองอยบนขอบขายของพระธรรมวนยและกตามพระราชบญญตคณะสงฆ และกฎของมหาเถรสมาคม ระเบยบแบบแผนของกระทรวงตางๆ มนตองอยอยางนน และสงทจะตองมตองเสรมในการบรหารจดการวดกคอ การบรหารจดการวดจะตองด าเนนการตามกฎหมายดวย วดควรมระเบยบของวดเพอใชเปนหลกในการบรหารงานของวด ซงเปนของเฉพาะของวด โดยไมขดและอยภายใตกฎหมาย พระราชบญญตคณะสงฆ เพอความสะดวกตองานการบรหาร เพอความสอดรบกบรปแบบเฉพาะของชมชน สถานทสงแวดลอมอยางเหมาะสม

๒. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในดาน “การปกครอง” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการปกครอง ผบรหารวดจะตองดแล เอาใจใส และตองท าใจเปนกลาง ๆ ดแลใหทวถง อยทเราดวย เราตองท าตวอยางใหเขาเหน ใหเขาเชอถอ นาเคารพ นาศรทธา บรวารกปกครองงาย ซงในสวนของวดเขาชองพรานหลวงพอกวาท าไดด พระเณร ประชาชนในบรเวณวดเขาชองพรานกอยกนด ปญหาอปสรรคมเลกนอยแตทางวดเขาชองพรานกแกไขไดดวยด

๓. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๑๖๓

พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา หลวงพอมความเหนวาการศกษาของพระและสามเณร ตลอดจนประชาชนและเดกนกเรยนเปนเรองส าคญ โดยเฉพาะการศกษาในหลกพระพทธศาสนาในทกดาน เพราะเปนรากฐานส าคญทดมนคงของชวต และเปนการรกษาพระพทธศาสนาทดยงอยางขาดไมไดเลย ซงในสวนการด าเนนการ ด าเนนกจกรรมในการศาสนาศกษาของวดเขาชองพรานนบว าด เพราะมการอนเคราะหสงเสรมสนบสนนใสใจครบเกอบในทกดาน ทงของพระและสามเณร ตลอดจนประชาชนทวไป ทงทางธรรม และทางโลก ปญหาอปสรรคกคงอยทพระเณรเรานนมในปจจบนมนอย ดงนนการสรางบคลากรจงตองท าคอยเปนคอยไป แตกขอใหชวยกนท า อยาทอ อยาถอย ๔. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการศกษาสงเคราะหนน วดกควรเนนท าใหมดและถกตอง การใหทน การใหการศกษาสงเคราะหตองใสใจใหมาก ตลอดจนการสงเสรมในดานนใหมาก นบวาเปนการสรางบญดวย บารมดวยทงของตวเจาอาวาสและคณะสงฆ และของวดอกดวย ปญหาอปสรรคกมบางแตไมมาก แกไขไดดวยความตงใจจรง ท าจรง กจะหมดปญหาไปเอง

๕. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา ในดานการเผยแผนนตองใชวชาการ และใชวาทะ ใชสตปญญา ใชมนสมอง และตองอยทความจรงใจและความตงใจดวยละ ในสวนทวดเขาชองพรานท าอย เชนการบวชเณร และเรองตาง ๆ นนเปนการสงเสรมพระพทธศาสนา เปนการขยายกจการพระศาสนาใหกวางขนอก และตองใหชาวบานเขาเหนเขารบร และเขามสวนรวมวาเราท าอะไร เปนการกระตนดงศรทธาของเขา ท าใหเหนวาเราตงใจและท าอยางเปนรปธรรม ตลอดจนมความมนคง ตองพดได คดได ท าไดดวย ซงวดเขาชองพรานกท าดอยแลวหลวงพอกขออนโมทนาดวย สวนปญหาอปสรรคกดานนคงไมม

๖. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา งานดานการสาธารณปการวดเขาชองพรานนนกกอสรางดนะ มการจดระบบระเบยบทงศาสนวตถ เสนาสนะ อาคารตาง ๆ นา

๑๖๔

เลอมใส นาศรทธาด งานดานสาธารณปการนนอยากใหวดทกวดทม การกอสรางกใหสรางพอสมควร สรางเทาทจ าเปนและใหมความคงทนแขงแรงมอายใชการงานไดนานคมคา และเปนประโยชนแกทกฝายดวยทงของคณะสงฆและประชาชนดวยกจะดมาก สวนปญหาอปสรรคกดานนมนกมบางจะไปสรางใหถกอกถกใจคนทงหมดนนคงเปนไปไมได เพยงแตเราจะตองท าใหรอบครอบและคมคา ใชประโยชนอยางคมคาจรงปญหาตาง ๆ กจะหมดไปได ๗. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครโพธารามพทกษ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานสาธารณสงเคราะห ในงานดานนตองเอาใจใสเปนพเศษ ถอวาเปนภาระส าคญทผบรหารวดหรอเจาอาวาสเขาชองพรานและคณะสงฆจะตองท าใหทวถง ไปใหเขาเหนหนาบาง ไปใหก าลงใจเขา มความจรงใจใหเขาท าใหเขาเหนวาความทกขของเขากเหมอนความทกขของเรา เปรยบเสมอนเราเขาไปใหเหนหนา กเหมอนการแกปญหาใหเขา เขาเหนนากชนใจ เปนการสรางศรทธาขนอก สวนปญหาอปสรรคกดานนคงไมม

๘. ขอความเมตตาอนเคราะหพระเดชพระคณ ไดชวยชแนะทศทางในการดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนในทศทางใด พระครโพธารามพทกษ ใหขอสรปวา ในเรองการบรหารวดนนตองประกอบดวยสงส าคญหลายดาน อาท มศาสนวตถ ศาสนบคคล ศาสนพธ ศาสนธรรม แตการบรหารจดการวดนน เจาอาวาสตองเปนผบรหารดแลเปรยบเสมอนบรษทหนง แตถาวดเกาตองมการดแลซอมแซมใหมนคงโดยการน ามาเสรม แลวกมศาสนบคคลเกยวของดวย และทส าคญในการบรหารจดการวดตองมการวางระบบงานใหเปน หลกส าคญตองมบคลากร ทนสนบสนน เจาอาวาสตองมความรความสามารถในการบรหารจดการ เชน การปกครองพระสงฆสามเณร อบาสก อบาสกา ไวยาวจกร คณะกรรมการ มการวางแผน วาระระเบยบกฎเกณฑใหแตละคนท าหนาทตามความรความสามารถของตนเอง การบรหารจดการวดและคณะสงฆไทยเราทงในปจจบนและอนาคต กจะมความเจรญและมนคงขน

๑๖๕

สมภาษณ

ผใหสมภาษณ พระครวฑตพฒนโสภณ รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ผสมภาษณ พระครวสทธานนทคณ ผวจย วนสมภาษณ วนท ๒๑ เดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๓ สถานทสมภาษณ วดพระศรอารย ต าบลบานเลอก อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ประเดนค าถาม ๑. พระเดชพระคณคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมต มหาเถรสมาคมในปจจบนน เปนอยางไรบาง พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา การบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ในยคปจจบนน หลวงพอวาการมสวนรวมและการบรหารดวยหลกคณธรรมจะดมากเลย และในการดแล ปองกน ควบคมพฤตกรรม ความประพฤตอนดงามของพระภกษ สามเณร และบคลากรภายในวดอยางเหมาะสมและอยอยางสงบสข เจาอาวาส ควรใช หลกนตธรรม และคณธรรมของเจาอาวาส การปกครองดแลไปตามระเบยบวนย กตกาทตงไว และปฏบตตามพระธรรมวนยทสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตรสไวดแลว กฎหมายบานเมอง ตลอดทงกฎขอบงคบ ระเบยบหรอค าสงของมหาเถรสมาคม ความมเมตตา เปนกนเอง เหมอนพอปกครองลก มกฎระเบยบเหมาะสม ปฏบตรวมกนตามกฎระเบยบของวด เปดใจใหกวางพรอมรบฟงขอคดเหนของหมคณะ เคารพกนตามล าดบอาวโสและฐานะพรอมทงประพฤตในสงทดงามตามหลกของสารานยธรรมทกประการ ไมแบงชนวรรณะ ไมถอเขาถอเรา มความสามคคกนเพอใหเกดความพรอมเพรยงกนใน ๒ ทาง คอ ทงทางกาย มความสามคคกนทางดานรางกาย เชน ท างานรวมกน และอกอยางหนง คอทางใจ หรอจตทสามคค ความพรอมเพรยงกนทางดานจตใจ สามารถแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนงรวมกน ความสามคค พรอมเพรยงกนน เปนสงทเราทกคนควรใหความสนใจท าความเขาใจใหชดเจน เพอทจะน ามาซงประโยชนของความสามคคกนและโทษทจะไดรบ ถาหากขาดความสามคคกนแลว ฉะนน การปกครอง บรหารอะไรตาง ๆ ควรท าใหเกดความสามคคปรองดองซงกนและกน เพออยรวมกนดวยความเปนระเบยบเรยบรอยและสนตสข แตหากมความไมเรยบรอยเกดขนในคณะสงฆตองอาศยอ านาจรฐเขามาชวยจดการแกไขความไมเรยบรอย อยางถกตองและเหมาะสม

๒. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในดาน “การปกครอง” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๑๖๖

พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการปกครองของวดเขาชอพานตามความคดเหนของหลวงพอ เปนประเดนแรกตองตความหมายค าวาปกครองกอน วาคออะไร อยางแรกคอผปกครองซงม ๔ อยางคอ ใน ๔ อยางน คอผบรหารตองม ๔ อยาง ๑. ผบรหารตองเดดขาด ๒.ผบรหารตองมประชาธปไตย ๓. ผบรหารตองมสวนรวมในการบรหารจดการ ๔. ผบรหารอยาไดท าตามอ าเภอใจ ถาถามวาอยางใดอยางหนงดทสดทกคนกจะตอบเปนอยางเดยวกนคอประชาธปไตย หรอบางคนบอกวาตองมสวนรวม แตในความคดของผมผเปนนกบรหารตองมทง ๔ อยาง คอ ๑. ตองเดดขาด เดดขาดเอาตรงไหนคอเอาชสองเมอลกนองท าตามอ าเภอใจ และการมสวนรวมกส าคญคอเปดใหพระลกวดหรอชาวบานมสวนรวมบาง แตบางครงปลอยใหมสวนรวมแลวบางทกตองมความเดดขาดก ากบดวย ประชาธปไตยตองมแนนอนการท างานตองมประชาธปไตย แตถาปลอยใหมประชาธปไตยมากเกนไปกไมไดอกละ ดงนนการบรหารเชงพทธตองมทง ๔ อยางโดยการใชรวมกนตามความเหมาะสมตามโอกาสและเวลาและงานไหนควรจะใชกบเรองอะไร ปญหาอปสรรคกคงจะไมมอะไร

๓. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการศกษาของวดเขาชองพรานนน กอนอนหลวงพอชอบยกนวใหพระเณรดกอนเปนเบองตน เพราะนอกจากพระธรรมวนยไปศกษาอะไรตองยกนวใหไดตามนกอน เหมอนพระปางลลาทพทธมณฑล คอ พระตองมศล สมาธ ปญญา และสญญตา เอาจดนเดนเขาไปหาครบาอาจารย เดนเขาไปในโรงเรยน ใหมศล มสมาธ มปญญา มสญญตาคอความวางเปลา เพราะวาถาไมมตวนมนจะเปนน าลนแกว เมอน าลนแกวเขาไปอาจารยกเตมใหไมไดแลว เพราะวามนลนไปแลว สรปวาในเบองตนเราตองยดหลกไตรสกขาไว และเปนผออนนอมมสมมาคารวะ เพราะเราอยากไดวชาจากเขา สวนการบรหารการศกษาเชงพทธมนกตองยดหลกในพระพทธศาสนาเอาไว ศลคอปกตอยแลว สมาธคอความตงหมน ปญญาคอตองรบรในเรองนอยแลว แตวาในการศกษานน ปจจบนมอย ๒ ประเภทดวยกน ทวดของหลวงพอกมบางทเปน พระแตไปศกษาในเรองทไมใชเรองของพระอนนเปนเรองทนากลว แตเปนพระศกษาในเรองของพระเชนดานการบรหารการปกครองเชงพทธ คอไดน าหลกของพระพทธศาสนามาใชคอ เรองของเหตผล เรองของหลกไตรสกขา และกศกษาในหนาททเราควรตองศกษา เชนเราเปนพระไปเรยนรเรองของชาวบาน ไปเรยนรเรองของชาวโลกจนลมเรองของพระไป กถอวาใชไมได หลวงพอกเลยมนโยบายแกพระวาในการศกษาเชงพทธนนอยางทงหลกค าสอนของพระพทธศาสนา เพราะค าสอนนนแมแตแผนพฒนาแหงชาตยงตงเอาค าสอนของพระพทธศาสนาเปนหลกคอธรรมาธปไตย หลกธรรมภบาล เปนตน สรปคอหลกธรรมาภบาลกคอ หลกธรรม กบการรกษา คอการรกษาธรรม เปนการรกษาคณงามความด

๑๖๗

รกษาจตในดานด นเปนหลกในการศกษาในการบรหารจดการเชงพทธ ดงนนผบรหารวดเขาชองพราน ใชหลกการวธการคลายกบของหลวงงานดานการศาสนศกษากคงจะสรางความเจรญดานนแกวดเขาชองพรานแกชมชนและพระพทธศาสนาไดอกมาก เพราะทานยงหนมยงมก าลงกาย ก าลงสตปญญาอยอกมากนะ ปญหาอปสรรคในการศาสนศกษานน เชนขาดทรพยากรบคคลทจะมาศกษา เปนตน หลวงพอวามอยทกวด แตวดกคงมวธรบมอและแกไขไดโดยไมยาก ๔. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพรานนน ตามความคดเหนของหลวงพอคดวา เรองการศกษาสงเคราะหถอวาเปนหวใจส าคญ ทวดหลวงพอกท าอยแตจะเนนเรองความมนคง เนนเรองของกฎหมาย เอากฎหมายเขามารองรบเพอใหชมชนไดประโยชนมากทสดและมกฎหมายรองรบ การศกษาสงเคราะหนน การทเราจะสงเคราะหใครถาไมมกฎหมายเขามารองรบนนบางทมนกเลยเถด บางทมนไมมนคง ควรตงเปนมลนธประชาชาคม มลนธของวด หรอท าเปนธนาคารการเงน ธนาคารขาว ธนาคารโค ธนาคารตนไม เมอเปนธนาคารจงถอวาเปนความมนคง และเรากมทางไปสงเคราะหเขา ใหเขามความรเรองการจดการและการบรหาร การเงนมนจะยงยนไดมนจะตองมสถาบนการเงน กตองมกฎหมายเขามารองรบ สวนเดกทจะมารบทนการศกษา เดกกจะตองมพนฐานของศล สมาธ และปญญา ไมใชวาการสงเคราะหจะสงเคราะหใครกได ตองพจารณาใหดใหรอบคอบกอนกจะด ควรเปนเดกทมสมมาทฏฐ ตองปลกฝงใหเขามจตสาธารณ โดยตองมขบวนการหรอกจกรรมกอนทจะมอบทนใหเขาดวย เพอเขาจะไดเปนคนมคณคาและสามารถชวยเหลอชมชนไดในอนาคตตอไป และเมอชวยไปแลวเขากสามารถกลบมาเกอกลวดไดบาง ดงนนการศกษาสงเคราะหจงเปนหวใจส าคญ ถาวดไดขาดการศกษาสงเคราะหโยมจะไมคอยเขาวด และทส าคญการสงเคราะหตองยดหลกพระพทธศาสนาเปนทตงคอตองตงหมนในหลกไตรสกขานนเอง ในสวนของวดเขาชองพรานหลวงพอกเหนวาทางวดเขากมการด าเนนโครงการและท ากจกรรมเกยวกบเรองนมาก และประสบผลส าเรจด ตามทหลวงพอไดเขาไปสมผสและประเมนผลมา ดานปญหาอปสรรคอาจมบาง แตกพอแกไขได

๕. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการเผยแผของวดเขาชองพราน ในความคดของหลวงพอวา การเผยแผเชงพทธศาสนานส าคญ และมวธการกระบวนตาง

๑๖๘

ๆ มาก ซงแตละวดกมวธการขบวนการของวดตนเองอยแลว ในสวนของหลวงพอจะตความเรองวปสสนากมมฏฐาน ท าใหเกดปญญา วทยาศาสตรท าใหเรารศาสตรแขนงใดแขนงหนง แตเบองตนใหใชค าวาวปสสนากมมฏฐาน ตองใหเขาถงวปสสนากมมฏฐานใหไดกอน และหลงจากนนกเอาหลกวทยาศาสตรเขามาใช เพราะมนถงจะไปไดรวดเรว เชนอปกรณไฟฟาตางๆ ทเราใชกนอยทกวนน หรอสอตาง ๆ ทสามารถน ามาเปนเครองมอในการเผยแผได เราควรเอาเขามาชวยในการเผยแผจะมประโยชนมาก แตตองมพนฐานของค าวาวปสสนากมมฏฐานกอน คอความทตงของการงาน ซงทงไมไดเลย เพราะการเผยแผแนวพทธกบวทยาศาสตรมความจ าเปนทจะตองน ามาเกยวของกเลยใหใชค าวา การเผยแผพระพทธศาสนาโดยการใชวทยาศาสตรเขามาชวย ในสวนของวดเขาชองพรานผบรหารวดเขากมวธการ กระบวนการ กสโลบายของเขาดอยแลวและเขาท าไดอยางราบรนเปนรปธรรมด สวนปญหาและอปสรรคเรองการเผยแผพระพทธศาสนากมบาง แตถาผบรหารมความตงใจจรงทจะชวยกนเผยแผพระพทธศาสนาอนมคายงของเราแลว ปญหาไมใชเรองส าคญ

๖. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา ในดานสาธารณปการหรอดานการกอสรางนนในสมยน หลวงพอวาวดเขาสรางกนเยอะกนไป สรางเพออวดอาง อวดสวย อวดรวยกน จะไดสรางราคาเทานน จะไดยศเทาน หลวงพอวามนผดไปแลว เพราะตามหลกจรง ๆ ถาวรวตถในพระพทธศาสนาตองถามวาประโยชนมนเกดอะไรบาง เชนสรางศาลาใชในการศกษาใหเดกไดเขามาเรยนวปสสนากมมฏฐาน ใหเดกไดเขามาเรยนธรรม เปนหองสมดกได แตสมยนสรางแลวกปดไวเฉย ๆ สรางเปนหออะไรกไมร คนกขนไปดไมไดและราคากแพงจนเกนไป และควรพจารณาใหดวาการสรางๆ นนสรางได ตองดชาวบานดวยวาหลงคาเขามงดวยอะไร วดควรสรางใหมความพอดกบสถานภาพของวดและชมชน สรางแลวใหมนพอใช พอด อยาใหเกนความจ าเปน บางทสรางเอาไวเยอะแยะไมคนคอยดแลไมมการรกษา ปจจบนจากไปสมภาษณสงคมหรอชาวบานหลายๆ ททประสบมาคอประกอบงานวจยกระดาษใบเดยวของหลวงพอ กไดค าตอบจากญาตโยมวาวดสรางกนไมเสรจสกท สรางกนไมหยดจนญาตโยมนนแยแลว เมอไหรวดจะเลกสรางสกท สรางแลวกไมเหนไดประโยชน ประชาชนกไมไดใชอะไร การสรางนนนาจะเกดประโยชนแกชมชนบาง สรปวาการสาธารณปการหรอสงกอสรางอยาท าใหมนเกนความจ าเปน ควรใหมนเกดความพอด ความสรางตามความตองการของชมชนและสงคม และชมชนไดใชประโยชนรวมกนได เพราะวดถอไดวาเปนศนยกลางของชมชนของสงคม จงควรพจารณาดใหดเสยกอนทจะสรางอะไรขนมา ในดานนของวดเขาชองพรานเขากมการพฒนาไปมาก เพราะวดเขามปจจยทเอออ านวยดหลาย อยาง และเขากมการควบคม จดระเบยบด วด

๑๖๙

สะอาดด สมกบวดเขาเปนสถานททองเทยวทางธรรมชาตและวฒนธรรมประจ าจงหวดราชบร สวนปญหาและอปสรรคกมบาง แตวดเขากมวธแกไขทดอยแลว ไมนาหวงเรองน ๗. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการสาธารณสงเคราะหหลวงพอมความรสกวา ในปจจบนนท ากนนอยไป ไมเหมอนสมยทานเจาประคณสมเดจวดสามพระยายงอยทานจะเนนลงไปเลย คอหนวยอบรมประจ าต าบลไดท าหนาทอยางเตมท แตในปจจบนหายไปแลว เมอหายไปการสาธารณสงเคราะหกเลยลดนอยลงไป แตพระเรากลบไปมองวามนไมมประโยชนอะไร อยางทวดหลวงพอท าอยมนมประชาคมจงหวดตงอย ซงงานสวนนกยงคงอยนะ หลวงพอกเลยท างานดานสาธารณสงเคราะหไดทงจงหวด วดหลวงพอมธนาคารโคอยกแจกไปแถวสวนผง ชฏปาหวายกแจกไปเพราะถอวาเขาเดอดรอนจรง ๆ อยากไดจรง ๆ และทส าคญการสงเคราะหทวไปตองมขอมล แหลงขอมลกมาจากสงคมหรอองคกรทเราสามารถเชอถอและไวใจไดเปนหลกในการพจารณากอน เพอจะไดสงเคราะหตรงกบความตองการของสงคมเขาจะไดรบอยางถกตองและใชประโยชนโดยตรงไดเลย ในดานการสงเคราะหนนน วดเขาชองพรานเขากมโครงการการและกจกรรมดานนอยพรอมแลว วดเขามทรพยากรดานตาง ๆ เยอะจงท าไดมากและทวถงทงชมชนปญหาและอปสรรคหลวงพอวามอยทกวดทกท สวนใหญสงเคราะหไมทวถงไมเพยงพอกบความตองการ เพราะคนตองการมนมาก แตทรพยากรเรามจ ากด กตองพจารณาคดเลอกตามความเหมาะสม และวดจะตองด าเนนงานดานนตอไป เพอประโยชนสขของสงคม

๘. ขอความเมตตาอนเคราะหพระเดชพระคณ ไดชวยชแนะทศทางในการดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนในทศทางใด พระครวฑตพฒนโสภณ ใหขอสรปวา ในการบรหารจดการวดและการบรหารคณะสงฆทงในปจจบนและในอนาคตนน ตามความเหนของหลวงพอผบรหารตองมองคความรในการบรหารและการจดการ ผบรหารวดตองเรยนรเกยวกบการบรหารวดและการจดการ เชน การบรหารคน การบรหารเครองมอ การบรหารเงน และตองเรยนรอยตลอดเวลา เปนตน การบรหารทดงาม ตองใชหลกศาสนธรรม ไมเนนวตถ เชน (ขายวตถมงคล) เปนตน วดทเจรญงอกงามและยงยน คอการน าเอาหลกธรรมมาใชในชวตประจ าวน เชน เจรญสมถะและวปสสนากรรมฐาน อยางน เปนตน การรกษาไวซงประเพณ ศลปะ วฒนธรรม วถชวตชมชน ประเพณพนบาน สเหลาน เรยกวา อตลกษณชมชน คอ การไวซงเอกลกษณชมชนและเผาพนธ สงเหลานเรยกวา การทองเทยวเชงนเวศน ทสามารถน าไปสการพฒนาวดและชมชนไดตอไป

๑๗๐

สดทายน หลวงพอขอฝากขอคดถงนกศกษาปรญญาโทใหท างานศกษาวจยเกยวกบการพฒนาชมชนบางวาปจจบนชมชนเขามความตองการอยางไร เขาด าเนนวถชวตอยางไร เขาตองการอะไร ซงสวนใหญพระเราไมคอยไดรบรและสนใจในดานนนก เพราะสวนใหญเรากรอยแตในสงคมของพระ โดยเนนหนกในเรองทางพระกนมากจนเกนไป ลมญาตโยม ลมไปดชมชนวาเขาตองการอะไร เขามความเดอดรอนเรองอะไร นาจะหนมาท าวจยในเรองของชมขนดบา แตละชมชนในมขอด ขอดอย ขอทพระเราควรใหสงเคราะหสนบสนนชมชนอยางไรบาง หลวงพอกฝากทงนสตนกศกษาและมหาวทยาลยวาควรท างานวจยในเรองนเปนพเศษ เพราะชมชนถอวาเปนรากฐาน เปนหลกความอยรอดของพระและวด เปนหลกส าคญทจะเปนแนวรวม ชวยค าจนพระพทธศาสนาใหมนคงถาวรตอไปในอนาคต

๑๗๑

สมภาษณ

ผใหสมภาษณ นายสมพงษ พรามสภา นายกเทศมนตรต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ผสมภาษณ พระครวสทธานนทคณ ผวจย วนสมภาษณ วนท ๒๐ เดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๓ สถานทสมภาษณ วดเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ประเดนค าถาม ๑. ทานคดวาคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมต มหาเถรสมาคมในปจจบนน เปนอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา การบรหารจดการคณะสงฆกบการบรหารราชการนนมสวนคลายและใกลเคยงกน แตกตางอยทจดประสงคและวธการเทานนเอง แตทส าคญหลกการบรหารตามหลกธรรมาภบาล ตามกระแสพระราชด ารสของในหลวงควรใชอยางมาก เพราะเปนหลกการทจะน ามาซงการพฒนาทยงยน และใหสอดคลองกบสภาพบานเมองในปจจบน และควรใหความเขาใจกบบคคลในวดและนอกวด วดมระเบยบคนทเขามาในวด ตองท าตามกฎระเบยบของวด คนทอยในวดตองสงเคราะหคนทเขามาใชบรการกจกรรมของวดใหเปนไปดวยความเรยบรอย บรสทธยตธรรม ไมมอคตตอกลมทเขามาใชบรการ ใหมความเสมอภาคทกชนชน

๒. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในดาน “การปกครอง” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการปกครองของวดเขาชองพรานนน ทานพระอาจารยกปกครองคณะสงฆตามหลกพระธรรมวนยและกฎของคณะสงฆ เปนแบบอยางแกวดอนๆ ไดถอปฏบตตาม และวดอนๆกจะเจรญรงเรองตามวดของเราตอไป ปญหาและอปสรรคคงไมม

๓. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการศาสนาศกษา พระอาจารยกดแลโรงเรยนทงในสวนของวดเขาชองพรานของเราและอกหลายโรงเรยนดวย คอยชวยโรงเรยน

๑๗๒

เกอบทกอยางถาโรงเรยนขาดอะไรวดกจะชวย และวดกยงมทนการศกษาชวยเหลอเดกในเขตชมชนชองพรานอกดวย ปญหาและอปสรรคไมม ๔. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา การศกษาสงเคราะหทางวดกชวยสงเคราะหมาตลอด มการจดมอบทนใหคอยขางเยอะและทวถงครอบคลมเกอบทกหมบานอยแลว แตบางหมกมเดกไมเขาเกณฑกม ปญหาอปสรรคกมบางบางเรอง อาทเชน การสงเคราะหนอกพนทยงนอยไมพอกบความตองการ

๕. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการเผยแผ ทานอาจารยมจตวทยาในการพด เรองยากทชาวบานไมเขาใจ ทานอาจารยกจะมวธพดใหชาวบานเขาใจไดงาย โดยใชหลกงายๆ ดวยการพดและใหชาวบานมสวนรวมดวย อยางเชนการทมการใหพระพดธรรมอยางยอ เปนการเผยแผและเปนการฝกหดพระไปในตวดวยเลยนบวาเปนการเผยแผทมแนวทางดมาก ปญหาและอปสรรคคดวาในปจจบนนคงไมม

๖. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา ในการการกอสรางของวดเขาชองพราน ทานอาจารยกสรางและปรบปรงกนอยางสม าเสมอ เพราะวดเขาชองพรานเปนวดทองเทยวมความจ าเปนตองปรบปรงดแลใหดอยเสมอ และมการกนพนทวดใหเปนสดสวนเหมาะสมด ปญหาและอปสรรคกมบางสมยพฒนาปรบปรงวดยคแรกๆ แตในปจจบนนเรยบรอยด ๗. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง นายกเทศมนตร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานสาธารณสงเคราะห ทานอาจารยกมวธการ หลกการปฏบตของวดรวมกบชาวบานในทงในชมชมและนอกชมชน ตลอดจนในสวนของโรงเรยนและหนวยงานราชการทขอใหวดชวยสงเคราะหในดานตาง ๆ อนเปนประโยชนตอ

๑๗๓

ฝายตาง ๆ แมแตทางเทศบาลเองกไดรบความอนเคราะหจากทานอาจารยและทางวดในการด าเนนโครงการและกจกรรมใหกบประชาชนอยบอย ๆ สวนปญหาอปสรรคกดานนคงไมม

๘. ขอความคดเหนจากทาน ไดชวยชแนะทศทางในการดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนในทศทางใด ?

นายกเทศมนตร ใหขอสรปวา การบรหารราชการกด การบรหารจดการวดกด การบรหารคณะสงฆไทยกด ผมคดวาตองอาศยคณธรรมเปนสวนส าคญ โดยเฉพาะผมหนาทส าคญคอผน านนส าคญ เพราะนอกจากความรความสามารถแลว คณธรรมจรยธรรมตองถงพรอม เพอประโยชนและความเปนอยโดยสนตสขของคนในวดเอง และของคณะสงฆ องคกรของตน ตลอดจนเพอเปนแบบอยางด เปนทพงของชาวบาน ผท าหนาทบรหารนจงตองมความหนกแนน มความจรงใจ ความเสยสละ อดทน มความขยนมนเพยร และเมตตาทสงดวย

๑๗๔

สมภาษณ

ผใหสมภาษณ นายภรมย โชตแดง ผอ านวยการโรงเรยนวดเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ผสมภาษณ พระครวสทธานนทคณ ผวจย วนสมภาษณ วนท ๒๒ เดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๓ สถานทสมภาษณ วดเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ประเดนค าถาม ๑. ทานคดวาคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมต มหาเถรสมาคมในปจจบนน เปนอยางไรบาง ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา การบรหารวดหรอการบรหารโรงเรยน คดวาผบรหารทกระดบชนและผรวมงานทกคน ตองตงอยในหลกพรหมวหาร ๔ ผบรหารตองมเมตตาตอทกคน ใหความรกใคร ใหทกคนมความสข กรณาดวยความสงสารคดจะชวยใหพนทกข มมทตาพลอยยนดเมอผอนไดด อเบกขา ความวางเฉย ไมดใจไมเสยใจเมอผอนไดรบหรอถงความวบต ในดานการบรหารจดการวดควรมหลกคณธรรมการบรหารดงน คอ การบรหารวดนอกจากเจาอาวาสและคณะสงฆแลว กยงมเจาหนาทและบคลากรตาง ๆ ของวดทมความร ความสามารถตางๆกน แตกตองมคณธรรม และจรยธรรมประกอบดวยอยางจรงใจ เพอเปนตวอยางทดของชาวบาน และเปนทพงของชาวบานได การบรหารจดการจงจะสมบรณแบบ

๒. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในดาน “การปกครอง” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการปกครองนน ไมวาจะเปนดานการปกครองวด ปกครองโรงเรยน หรอหนวยงานในองคกรตาง ๆ คดวาจะมโครงสรางและลกษณะทใกลเคยงกน ทางวดหรอระบบสงฆกคงจะใกลเคยงกน แตการรายงานมนไมเหมอนกบระบบราชการเทานนเอง คอในระบบราชการตองมระบบการสงการเปนล าดบขนอยางถกตองเปนเอกสาร แตทางวดกอาจจะมบางตามทเขาใจ แตสวนใหญดานเอกสารกไมใชเรองส าคญอะไร แตพระสวนใหญจะใชระบบพรรษา หรอการแตงตง หรอระบบคณธรรมปกครองกน สวนการปกครองของวดเขาชองพรานทานพระอาจารยไดวางระบบไวคอนขางชดเจนด ตงแตเจาอาวาส แลวยงมผชวยเจาอาวาส การท างานมนกเปนระบบด ไมจ าเปนตองขนตรงกบเจาอาวาสเพยงองคเดยว อยางทไดสมผสมางานในวดคลายกบระบบของโรงเรยน คอสงการลงไปกมสาย

๑๗๕

งานหรอบคลากรรองรบอยแลว นบวาเปนระบบการปกครองทใชไดเหมาะสมดแลว ดานปญหาอปสรรคไมมใหเหนเทาทสมผสไดตลอด ๑๐ ปทผานมาน ดานปญหาและอปสรรคไมม

๓. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา เรองการศาสนศกษานนตองพดกนอยางตรงๆ วาเรองนผมไดมโอกาสไดเอาเรองของวดเราไปชมเชยตอทอนๆ ทวไป คดวาคงไมมทไหนทวดใหญจรงๆ จะท าไดคงจะไมไดชวยเหลอการศกษาหรอสงเสรมการศกษาอยางน ถาไมเหนความส าคญของการศกษาจรง ๆ กจะท าไมได ผมเหนวาทานเจาอาวาสทานเหนความส าคญของการศกษาอยางมาก ๆ ทานไปท าโรงเรยนใหผมนน ผมยงไมรเลยนะ ทานไปตผงวางแบบใหโรงเรยน ถาไมมทานเจาอาวาสโรงเรยนผมไมไดอยางนหรอก เพราะวาใครกมาดมาชมมาเยยมโรงเรยนผมบอย ๆ สวนมากเขาจะถามวาเมอกอนโรงเรยนไมไดอยตรงน ยายมาทงหลงท าไดยงไรน ใชเวลานดเดยวเอง สรางไดอยางไร ผมกบอกเขาวาวดเขาชวยทางโรงเรยนถาโรงเรยนไมไดวดกแยเหมอนกน เพราะงบประมาณทางราชการเขาใหนอยมากเพราะมโรงเรยนทวไปมาก เรานไดวดเขาไปชวยสนบสนน ไมวาจะเปนดานอาคารเรยน ดานอปกรณการศกษาตาง ๆ วดไดใหอดหนนมาตลอด จงท าใหสถานทตาง ๆ ของโรงเรยนเพยงพอ สวยงาม และพฒนาไปไดอยางรวดเรวเรองการ ศาสนศกษานนจะใหฝายหนงฝายใดด าเนนการกคงไมส าเรจ ตองรวมมอรวมใจกนทกฝายทงวด โรงเรยน บาน ชมชน และหนวยงานราชการ ในสวนของปญหาและอปสรรคคงไมม

๔. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการศกษาสงเคราะหนไมนามปญหาและอปสรรคอะไร เพราะททานเจาอาวาสและวดใหการสงเคราะหทงทนการศกษาและสงตาง ๆ อนเกยวของกบการศกษานบวามากอยแลว ทงภายในเขตชมชนและนอกเขตชมชน โดยหลกการแลวทางวดกพยายามกระจายการศกษาสงเคราะหไปใหทว คลอบคลมกบทกฝายอยแลว โดยอาศยการมสวนรวมของชมชนมาประกอบดวยท าใหส าเรจลลวงไปดวยด สวนในดานปญหาและอปสรรคไมม

๕. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๑๗๖

ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการเผยแผผมถอวาทางวดท าไดอยางดเยยมแลว เหตผลกคอ ผมมองวาสงคมเราในปจจบนนก าลงแยลง คนก าลงออกหางพระศาสนาไมเขาหาพระศาสนาอาจเปนดวยเหตปจจยหลายประการ แตเรากจะไปทงไมไดเมอเหตปจจยเขามาจะทงไปมนกคงไมใช ในสวนตวคดวาท าไดดโดยเฉพาะการรวมกบทางโรงเรยนท ากจกรรมการเผยแผตรงน คดวาถกตองแลว เนองจากวาการเผยแผพระพทธศาสนาในสมยนมนเปนเรองยาก ฉะนนเรากตองท าตงแตเดกผมคดวาเปนเรองถกตอง ถาเราไปท ากบคนอายมากแลวบางทมนกไมคอยไดผลเทาทควร และสงทเราท าอยนถามองโดยรอบดานแลวนนมแตคนชมเชยแมกระทงหนวยงานทางราชการกมการชมเชยกจกรรมทวดเราท ารวมกบโรงเรยนซงทางโรงเรยนกไดผลพลอยไดจากตรงน ไดโดยทเราไมตองไปท าอะไรเลย อยางกรณเปนโรงเรยนดเดนในระดบเขตการศกษา ระดบภาค ระดบอะไรตางๆ โรงเรยนเราตดมาตลอด และเมอไมนานกไดรบรางวลระดบประเทศดานคณธรรม จรยธรรมมา ซงเรากถอวาเราไมไดท าเพอทรบรางวล แตเราท ารวมกบทางวดในเรองการเผยแผพระพทธศาสนาตาง ๆ จดประสงคกเพอใหเดกได คอคดได ปฏบตได และทส าคญปญหาเรองเกยวกบเดกจงไมมเกดขนใหเหน ในสวนนตองยกความดใหกบวดทชวยโรงเรยนไดอยางมาก ปญหาและอปสรรคคงไมม

๖. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา ในดานการสาธารณปการ หรอดานการกอสรางนน ตวผมเองกอยบรเวณนมานานตงแตวดยงไมเจรญยงเปนปาเปนเขาอย ซงบดนเจรญเปลยนแปลงไปมาก และเหนการพฒนาวดดานศาสนสถานเขาเปนรปแบบดแลว มการวางแผนวางผงในดานตาง ๆ ไดดแลว โดยเฉพาะการจดบรเวณวดใหเปนแหลงทองเทยวของจงหวด แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เราตองจดใหด ใหเหมาะสม ใหมคณคา พรอมจดระบบระเบยบใหด พฒนาใหสะอาด สงบ รมรน วดกจะเจรญไดโดยไมยาก ดานปญหาและอปสรรคไมม

๗. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอมลการสมภาษณวา ในสวนของการสาธารณสงเคราะหวดกด าเนนการไดดอยแลว เพราะวาทางวดกมองเหนอยแลววาคนในชมชนเราบางทไมใชเปนคนร ารวยอะไรไปทกคน เรากดเทาทดแลไดบางคนกขดสนอะไรตางๆ ทางวดกชวยตลอดกไมไดทอดทงอะไรแกสงคม สวนปญหาอปสรรคกดานนคงไมม

๑๗๗

๘. ขอความคดเหนจากทาน ไดชวยชแนะทศทางในการดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนในทศทางใด

ผอ านวยการโรงเรยน ใหขอสรปวา งานทง ๖ ดานของวดและคณะสงฆ ในภาพรวมทง ๖ ดานนนอยในระดบด และเปนรปธรรม สมผสรเหนได คอประชาชนเขาเหนวดโดยการน าของทานเจาอาวาสไดด าเนนงานดวยความจรงจง จนเกดเปนผลขนมาจนเหนทกดานเลย ในสวนตวผมเหนเหตผลทประชาชนเขามาสวดนน กเพราะวาวดเขาชองพรานไดด าเนนการอยางมองเหนชด และสงทท าทกสงทกอยางมนเปนผลประจกษตอสาธารณชนอยแลว ประชาชนเขาจงมความเลอมใส ศรทธา เชอมนในการบรหารจดการวดของทาน คนเขากเตมใจทจะเขามาชวยวด เขามาใกลชดกบวด วดมงานการอะไรกอยากจะเขามาชวยวด และทางวดกไมไดทอดทงประชาชน ทงบานและวดกมความเกอกลกนวดให ชาวบานกให โรงเรยนกให ดงนนทกสงทกอยางทท าอยในปจจบนน คดวาวดมการบรหารจดการทสมบรณแบบดแลว และกสามารถทจะเปนแบบอยางใหกบวดตางๆ แมกระทงหนวยงานตางๆ กถอเปนแบบปฏบตตามได

๑๗๘

สมภาษณ

ผใหสมภาษณ นายจรญ วนชะเอม ไวยาวจกรวดเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ผสมภาษณ พระครวสทธานนทคณ ผวจย วนสมภาษณ วนท ๒๑ เดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๓ สถานทสมภาษณ วดเขาชองพราน ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ประเดนค าถาม ๑. ทานคดวาคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมต มหาเถรสมาคมในปจจบนน เปนอยางไรบาง

ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา การบรหารจดการวดทเหนวาเหมาะสมดงาม

นน ควรตองมความโปรงใส ซอสตย ไมปดบง หมกเมดทงเบองหนาเบองหลง สงใดทควรแจงก

ตองแจงใหรบรทกขนตอน ตามกฎระเบยบของคณะสงฆและบานเมอง ไมกระท าสงใด ๆ เพอ

เปนการแสวงหาผลประโยชนในทางทผดไปจากพระธรรมวนยและขนบธรรมเนยมของสงคม วด

ควรมระบบของการจดการท างาน เชน ทางฝายพระสงฆตองตงใหมผชวยเจาอาวาส เลขาเจา

อาวาส สวนทางฝายคฤหสถตองจดตงไวยาวจกร ผทสามารถท างานแทนพระสงฆในบางเรองได

และจดคณะกรรมการรวมคดรวมท างานการบรหารจดการวดดวยกจะดมาก

๒. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในดาน “การปกครอง” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการปกครอง ทผานมากมความเหนดดวยกบการปกครองวดของทานเจาอาวาส สวนในปจจบนกมความเหนดดวย เพราะมนกไมมผดพลาดอะไร เจาอาวาสเขากท าดแลวเรากตองชวยสนบสนน เปนก าลงใหทานใหวดตอไป ดานปญหาและอปสรรคไมม

๓. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๑๗๙

ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา เรองการศาสนศกษานน มความเหนดดวยททางวดมการจดกจกรรมดงเดกเขามาศกษาประเพณและวฒนธรรมในวดเรา ปญหาและอปสรรคในปจจบนคงไมม

๔. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการศกษาสงเคราะห กนบวาดมาก ชาวบานเขากเหนวาดดวย แตกมบางสวนทไมเหนดวย แตกนบวาจะใหดทวไป และจะไปใหถกอกถกใจคนหมมากนนเปนไปไดยาก เหมอนกนทกงานทกฝายท าอะไรจะใหตรงกนนนเปนไปไมได แตวานโยบายและหลกการปฏบตของวดทเปนอยนบวาดอยแลว กใหด าเนนการอยางนตอเนองตอไป ปญหาและอปสรรคพอม แตวดสามารถท าความเขาใจและแกไขไดดแลว

๕. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการเผยแผพระพทธศาสนาสอนธรรมะ กเหนดดวยกบทางวดและทานเจาอาวาสวดเขาชองพราน ในการจดกจกรรมตาง ๆ ควรมการท าใหตอเนองและครองคลมกบประชาชนทกเภททกวยกจะดมาก ปญหาและอปสรรคคงไมม

๖. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการกอสรางของวดเขาชองพราน กมการเปลยนแปลงพฒนาจนดขนเลอยมาเปนล าดบ วดเรามความสวยงามและดขนกวาสมยกอนเยอะเลย สวนดานปญหาและอปสรรคกมบางแตไมมาก แกไขได

๗. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง ไวยาวจกร ใหขอมลการสมภาษณวา ดานการสาธารณสงเคราะหคน กนบวาดถกตอง ทางวดมการสงเคราะหอยางทวถงและครอบคลมไมเลอกหนาด ใครมความเดอดรอนมากกชวยเหลอมาก ใครมความเดอดรอนนอยกชวยเหลอเปนปกต สวนดานปญหาอปสรรคไมม

๑๘๐

๘. ขอความคดเหนจากทาน ไดชวยชแนะทศทางในการดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนในทศทางใด

ไวยาวจกร ใหขอสรปในเรองนวา การบรหารปกครองดแลวดทดมคณภาพนน คด

วาควรจะยดหลกการมสวนรวม ซงเปนเรองของความสมครสมานสามคค เปนอนหนงอน

เดยวกน เปนสงอนดงามทจะตองประพฤต ปฏบต ผน า ผบรหาร เจาอาวาส เจาคณะผปกครอง

ระดบตาง ๆ พระสงฆ สามเณร บคลากร คณะกรรมการ ประชาชน โรงเรยน ชมชน หนวยงาน

ราชการและองคกรเอกชนตาง ๆ ตองมสวนรวม ในการท างาน กจกรรมตาง ๆ ภายในวด หรอ

นอกวด ทกฝายตองมสวนรวมในการท างานรวมกน งานหนกกจะเปนงานเบา เสรจเรว และ

ประสบความส าเรจ มความภาคภมใจ ความประทบใจ เหนอกเหนใจกน เกอกล อาทรตอกน

ความสามคค ความเจรญกจะเกดในสถานทนน ๆ

ภาคผนวก ข.

แบบสอบถามเพอการวจยและแบบสมภาษณ

๑๘๒

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง : การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ค าชแจง ๑. แบบสอบถามฉบบน มวตถประสงคเพอตองการทราบความเหนของทานทมตอ

การบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ตามความคดเหนของทาน ขอมลทไดรบ จะน าไปใชประโยชนในทางวชาการ และการพฒนาปรบปรงการบรหารจดการงานวดเขาชองพรานเทานน จะไมมผลกระทบใดๆทกๆ ดานตอการด ารงวถชวตของทาน ผวจยจะสงวนค าตอบของทานเปนความลบ โปรดตอบค าถามใหครบทกขอตามความเปนจรง จะเปนประโยชนอยางยงตองานวจยน

๒. แบบสอบถามในงานวจยน แบงเปน ๓ ตอน คอ

ตอนท ๑ เปนแบบสอบถามเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท ๒ เปนแบบสอบถามเกยวกบความเหนของประชาชนตอการบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทง ๖ ดาน จ านวน ๓๐ ขอ

ตอนท ๓ เปนแบบสอบถามเกยวกบปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ ของประชาชนตอการ บรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ขอขอบใจทกๆ ทานทใหความรวมมอตอบแบบสอบถาม

พระครวสทธานนทคณ พระนสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการเชงพทธ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๘๓

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง : การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

ตอนท ๑ สถานภาพสวนบคคลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ลงใน หนาขอความตามสภาพทเปนจรงเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

๑. เพศ ชาย หญง

๒. อาย ต ากวา ๒๐ ป ๒๐ – ๓๐ ป ๓๑ – ๔๐ ป ๔๑ – ๕๐ ป ๕๑ – ๖๐ ป ๖๑ ปขนไป

๓. ระดบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา อนปรญญาหรอเทยบเทา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

๔. อาชพ เกษตรกรรม รบจาง

ธรกจสวนตว คาขาย แมบาน นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ/พนกงานของรฐ พนกงานเอกชน

อน ๆ ระบ ..........................................................

๕. ทานมประสบการณในการเขาวด ต ากวา ๕ ป ๕ – ๑๐ ป ๑๑ – ๑๕ ป ๑๖ ปขนไป

๑๘๔

ตอนท ๒ แบบสอบถามเกยวกบความคดเหนของประชาชนตอการบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ในชองระดบความคดเหนของทานตอการบรหารจดการวดเขาชองพราน จงหวดราชบร ทานมความเหนอยในระดบใด ทตรงกบสภาพความเปนจรง โดยก าหนดระดบคะแนน ดงน

๕ หมายถง ความเหนของประชาชนอยใน ระดบมากทสด ๔ หมายถง ความเหนของประชาชนอยใน ระดบมาก ๓ หมายถง ความเหนของประชาชนอยใน ระดบปานกลาง ๒ หมายถง ความเหนของประชาชนอยใน ระดบนอย ๑ หมายถง ความเหนของประชาชนอยใน ระดบนอยทสด

ขอท การบรหารจดการ

วดเขาชองพรานจงหวดราชบร

ระดบความคดเหนของประชาชน มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๑. ดานการปกครอง ๑ การบรหารปกครองวดดวยความเมตตา กรณา

มทตา และอเบกขา ยดตามหลกพระธรรมวนยและมระเบยบแบบแผนเหมาะสมดงาม

๒ การปกครองแบบมสวนรวมเนนการอยรวมกนอยางสงบเรยบรอยตามกฎและระเบยบของวด

๓ การก ากบดแลจดศาสนสมบตของวดเปนระเบยบเรยบรอยมนคงแขงแรงและเปนสดสวนสวยงามเหมาะสมกบสภาพวด

๔ ผบรหารวดมภาวะผน าและมการท างานเปนทมเนนความสขความเจรญของวดและประชาชนเปนทตง

๕ การปกครองมงสรางพระภกษสามเณรใหเปนพระเณรทด พรอมกบการพฒนาวดและประชาชนใหเปนคนดและมความสามคคเขมแขง

๑๘๕

ขอท การบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบความคดเหนของประชาชน มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๒. ดานการศาสนศกษา ๖ การจดวดเปนแหลงการศกษาเรยนร ดานศล

สมาธ ปญญา แกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป

๗ ก า ร จ ด ว ด เ ป น แ ห ล ง ก า ร ศ ก ษ า เ ร ย นศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถนแกชมชนและประชาชนทวไป

๘ การอบรมสงสอนใหความรแกบคคลท เขามาเรยนรในวดดานศลธรรมอนดงามพรอมน าไปประยกตใชในวถประจ าวนอยางมความสงบสข

๙ การเปนทพงของประชาชนดวยการจดวดเปนศนยกลางแลกเปลยนองคความรแหงการศกษาทกประเภท

๑๐ การจดการศกษาใหแกพระภกษสามเณรและชมชนอยางเหมาะสม และพฒนาบคลากรดานการศกษา

๓. ดานการจดการศกษาสงเคราะห ๑๑ การสนบสนนสงเสรมโรงเรยนการกศลของวดและ

สถานศกษาของชมชนเพออนเคราะหประชาชน

๑๒ การสนบสนนทนการศกษาทกระดบแกคนในชมชนและการอดหนนอนเคราะหทนการศกษาแกผยากไรเฉพาะบคคล

๑๓ การอปถมภสนบสนนชวยเหลอการกอสรางอาคารเรยน/หองเรยน/และอปกรณการศกษาแกโรงเรยนและศนยการเรยนรของชมชน

๑๔ การพฒนาแล ะ ให ค าป ร กษ าแก โ ร ง เ ร ย นสถานศกษาและใหความรดานตางๆ แกประชาชน

๑๘๖

ขอท การบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบความคดเหนของประชาชน มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๑๕ การอ านวยความสะดวกและจดสถานทวดส าหรบเปนแหลงการศกษาความรธรรม มความรมรน สะอาด สงบมบรรยากาศเออตอการเรยนรธรรม

๔. ดานเผยแผพระพทธศาสนา ๑๖ การอบรมพระภกษสามเณรและคนในชมชนใหม

ความรความเขาใจในหลกธรรม ศลาจรยวตรประเพณอนดงามและเปนแบบอยางทดตอสงคม

๑๗ การจดกจกรรม/เทศนาอบรมสงสอนใหความรแกประชาชนในวนส าคญทางพระพทธศาสนาและวนส าคญตางๆของไทย

๑๘ การจดกจกรรมในการอบรมปฏบตธรรมแกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป

๑๙ การเผยแผธรรมะผานสอตางๆ เชนหองสมด,หนงสอธรรม, วทย, หอกระจายเสยง, โทรทศน, และอนเตอรเนต, เอกสารตางๆ

๒๐ การสนบสนนสงเสรมใหมธรรมจารก/ พระสอนศลธรรม ใหการอบรมสงสอนชาวบานและเดกนกเรยนในชมชนและสถานศกษา

๕. ดานการสาธารณปการ ๒๑ การวางแผนจดระเบยบอาคารเสนาสนะภายในวด

เปนสดส วนมระเบยบเรยบร อย เหมาะสม สวยงาม และมนคง แขงแรง

๒๒ การบ ารงรกษาและอนรกษเสนาสนะสงกอสรางตางๆ ในวดใหคงรปแบบตามศลปวฒนธรรมของชมชนและความเปนไทย

๒๓ การพฒนาบรเวณวดใหมความสงบรมรนสะอาด มปายบอกสถานทตางๆ และระบบรกษาความปลอดภยในวด

๑๘๗

ขอท การบรหารจดการ

วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

ระดบความคดเหนของประชาชน มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

๒๔ การอ านวยความสะดวกในการใชสถานทตางๆ ของวดในการจดกจกรรมตางๆ ของชมชน

๒๕ ความสะดวก/ความเพยงพอ/ความสะอาดของหองน า/หองสขา ภายในวด

๖. ดานการสาธารณะสงเคราะห ๒๖ การสงเคราะหอ านวยความสะดวกแกประชาชน

ในการบ าเพญกศลตางๆ และจดกจกรรมเกยวกบพระพทธศาสนา อยางสม าเสมอ

๒๗ การสงเคราะหชวยเหลอใหค าแนะน าแกชมชนทมความเดอดรอน ตามหลกพระพทธศาสนา

๒๘ การสนบสนนและสงเสรมในการประกอบสมมาอาชพ และพฒนาคณภาพชวตแกคนในชมชน

๒๙ การใหความชวยเหลอแกประชาชนทประสบความเดอดรอนในดานอทกภย อคคภย เปนตน

๓๐ การรณรงคอบรมความรแกชมชนในดานขอกฎหมาย/การปองกนยาเสพตด/อบายมข เพอประโยชนและความสงบสขของชมชน

๑๘๘

ตอนท ๓ ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ, ตามความเหนของประชาชนตอการบรหารจดการ วดเขาชองพราน จงหวดราชบร

๑. ดานการปกครองของวดเขาชองพราน

ปญหา อปสรรค...................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

ขอเสนอแนะ ........................................................................................................ ......................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................. …………………………………………………………………………………………………..

๒. ดานการศาสนศกษาของวดเขาชองพราน

ปญหา อปสรรค...................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

ขอเสนอแนะ ......................................................................................................... …........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………..

๑๘๙

๓. ดานการศกษาสงเคราะหของวดเขาชองพราน ปญหา อปสรรค......................................................................................................

................................................................................................................................ .........

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

ขอเสนอแนะ .......................................................................................................... …….................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

๔. ดานการเผยแผของวดเขาชองพราน ปญหา อปสรรค......................................................................................................

................................................................................................................................ .........

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

ขอเสนอแนะ.......................................................................................................... …........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ …………………………………………………………………………………………………..

๕. ดานการสาธารณปการของวดเขาชองพราน

. ปญหา อปสรรค.................................................................................................... ................................................................................................................................ ................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................... .........................................................................................................................................

๑๙๐

ขอเสนอแนะ ........................................................................................................ …….................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

๖. ดานการสาธารณสงเคราะหของวดเขาชองพราน ปญหา อปสรรค......................................................................................................

................................................................................................................................ .........

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

ขอเสนอแนะ ......................................................................................................... …….................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..

ขอขอบใจทกๆ ทานทใหความรวมมอตอบแบบสอบถาม

พระครวสทธานนทคณ พระนสตปรญญาโท หลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการเชงพทธมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๑๙๑

แบบสมภาษณ ชดท ๑ เรอง : การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร

----------------------------------------------------------------------------------------------------- สวนท ๑ ขอมลทวไป

สมภาษณ เจาคณะอ าเภอ, รองเจาคณะอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ผสมภาษณ ผวจย

บนทกขอมล ผวจย (จดบนทก/บนทกเสยง)

วนสมภาษณ .........................................................................................................

สถานท ..................................................................................................................

สวนท ๒ ขอค าถามแบบสมภาษณ

๑. พระเดชพระคณคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมต มหาเถรสมาคมในปจจบนน เปนอยางไรบาง

๒. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานในดาน “การปกครอง” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๓. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๔. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๕. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๖. พระเดชพระคณคดว าด านการบรหาร จดการวดเขาชองพร านใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๗. พระเดชพระคณคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๘. ขอความเมตตาอนเคราะหพระเดชพระคณ ไดชวยชแนะทศทางในงานดานการบรหาร จดการวดเขาชองพรานและคณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนใน ทศทางใด

๑๙๒

แบบสมภาษณ ชดท ๒ เรอง : การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร

----------------------------------------------------------------------------------------------------- สวนท ๑ ขอมลทวไป

สมภาษณ นายกเทศมนตร และผอ านวยการโรงเรยนชองพราน

ผสมภาษณ ผวจย

บนทกขอมล ผวจย (จดบนทก/บนทกเสยง)

วนสมภาษณ .............................................................................................................

สถานท ......................................................................................................................

สวนท ๒ ขอค าถามแบบสมภาษณ ๑. ทานคดวา โดยภาพรวมในการบรหารจดการคณะสงฆทง ๖ ดาน ตามมตมหาเถรสมาคม

ในปจจบนน เปนอยางไรบาง ๒. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการปกครอง” นน มแนวทาง

เปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๓. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศาสนศกษา” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๔. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการศกษาสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๕. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการเผยแผพระพทธศาสนา”

นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๖. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณปการ”นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๗. ทานคดวาดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานใน “ดานการสาธารณสงเคราะห” นน มแนวทางเปนอยางไรบาง มปญหาหรออปสรรคใดบาง และควรมแนวทางปรบปรงแกไขอยางไรบาง

๘. ขอความคดเหน ไดชวยชแนะทศทางในงานดานการบรหารจดการวดเขาชองพรานและ คณะสงฆไทยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต ควรจะเปนในทศทางใด

๑๙๓

ผลการหาดชนความสอดคลอง (IOC) ของแบบสอบถามเกยวกบ การบรหารจดการวดเขาชองพรานจงหวดราชบร

ขอ รายการ ผเชยวชาญ/คนท สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล

๑. ดานการปกครอง ๑ การบรหารปกครองวดมความเมตตา

กรณา มทตา และอเบกขา ยดตามหลกพระธรรมวนยและมระเบยบแบบแผนเหมาะสมดงาม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๒ การปกครองแบบมสวนรวมเนนการอยรวมกนอยางสงบเรยบรอยตามกฎและระเบยบของวด

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๓ การก ากบดแลจดศาสนสมบตของวดเปนระเบยบเรยบรอยมนคงแขงแรงและเปนสดสวนสวยงามเหมาะสมกบสภาพวด

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๔ ผบรหารวด มภาวะผ น าและมการท างานเปนทมเนนความสขความเจรญของวดและประชาชนเปนทตง

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๕ การปกครองมงสรางพระภกษสามเณรใหเปนพระเณรทด พรอมกบการพฒนาวดและประชาชนให เปนคนดและมความสามคคเขมแขง

๑ ๑ ๑ ๑ ๐ ๔ ๐.๘๐ ใชได

๒. ดานการศาสนศกษา

๑ การจดวดเปนแหลงการศกษาเรยนร ดานศล สมาธ ปญญา แกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไป

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๒ การจดวดเปนแหลงการศกษาเรยนศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถนแกชมชนและประชาชนทวไป

๑ ๑ ๑ ๑ ๐ ๔ ๐.๘๐ ใชได

๑๙๔

ขอ รายการ ผเชยวชาญ/คนท สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล

๓ การอบรมสงสอนใหความรแกบคคลทเขามาเรยนรในวดดานศลธรรมอนดงามพรอมน าไปประยกต ใช ในวถประจ าวนอยางมความสงบสข

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๔ การเปนทพงของประชาชนดวยการจดวด เปนศนยกลางแลกเปล ยนองคความรแหงการศกษาทกประเภท

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๕ การ จดการศ กษา ให แกพระภ กษสามเณรและชมชนอยางเหมาะสม และพฒนาบคลากรดานการศกษา

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๓. ดานการศกษาสงเคราะห ๑ การสนบสนนสงเสรมโรงเรยนการกศล

ของวดและสถานศกษาของชมชนเพออนเคราะหประชาชน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๒ การสนบสนนทนการศกษาทกระดบแกคนในชมชนและการอดหนนอนเคราะหทนการศกษาแกผยากไรเฉพาะบคคล

๑ ๑ ๑ ๑ ๐ ๔ ๐.๘๐ ใชได

๓ การอปถมภสนบสนนชวยเหลอการกอสรางอาคารเรยน/หองเรยน/และอปกรณการศกษาแกโรงเรยนและศนยการเรยนรของชมชน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๔ การพฒนาและใหค าปรกษาแกโรงเรยนสถานศกษาและใหความรดานตางๆ แกประชาชน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๕ การอ านวยความสะดวกและจดสถานทวดส าหรบเปนแหลงการศกษาความรธรรม มความรมรน สะอาด สงบมบรรยากาศเออตอการเรยนรธรรม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๑๙๕

ขอ รายการ ผเชยวชาญ/คนท สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล

๔. ดานการเผยแผ ๑ การอบรมพระภกษสามเณรและคนใน

ชมชนให ม ความร ค ว าม เข า ใ จ ในหลกธรรม ศลาจรยวตรประเพณอนดงามและเปนแบบอยางทดตอสงคม

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๒ การจดกจกรรม/เทศนาอบรมสงสอนใหความรแกประชาชนในวนส าคญทางพระพทธศาสนาและวนส าคญตางๆของไทย

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๓ การจดกจกรรมในการอบรมปฏบตธ ร ร ม แ ก พ ร ะ ภ ก ษ ส า ม เณ ร แ ล ะประชาชนทวไป

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๔ การเผยแผธรรมะผานสอตางๆ เชนหองสมด,หนงสอธรรม, วทย , หอก ร ะ จ า ย เ ส ย ง , โ ท ร ท ศ น , แ ล ะอนเตอรเนต, เอกสารตางๆ

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๕ การสนบสนนสงเสรมใหมธรรมจารก/ พระสอนศลธรรม ใหการอบรมสงสอนชาวบานและเดกนกเรยนในชมชนและสถานศกษา

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๕. ดานการสาธารณปการ ๑ ก า ร ว า ง แ ผ น จ ด ร ะ เ บ ย บ อ า ค า ร

เสนาสนะภายในวด เปนสดส วน มระเบยบเรยบรอย เหมาะสม สวยงาม และมนคง แขงแรง

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๒ การบ ารงรกษาและอนรกษเสนาสนะสงกอสรางตางๆ ในวดใหคงรปแบบตามศลปวฒนธรรมของชมชนและความเปนไทย

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๑๙๖

ขอ รายการ ผเชยวชาญ/คนท สรปและแปลผล

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ รวม คา IOC

แปลผล

๓ การพฒนาบรเวณวดใหมความสงบรมรนสะอาด มปายบอกสถานทตางๆ และระบบรกษาความปลอดภยในวด

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๔ การอ านวยความสะดวกในการใชสถานทตางๆ ของวดในการจดกจกรรมตางๆ ของชมชน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๕ ความสะดวก/ความเพยงพอ/ความสะอาดของหองน า/หองสขา ภายในวด

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๖. ดานการสาธารณสงเคราะห ๑ การสงเคราะหอ านวยความสะดวกแก

ประชาชนในการบ าเพญกศลตางๆ และจดกจกรรมเกยวกบพระพทธศาสนา อยางสม าเสมอ

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๒ การสงเคราะหชวยเหลอใหค าแนะน าแกชมชนทมความเดอดรอน ตามหลกพระพทธศาสนา

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๓ การสนบสนนและส ง เส ร ม ในการประกอบสมมาอาชพ และพฒนาคณภาพชวตแกคนในชมชน

๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๕ ๑.๐๐ ใชได

๔ การใหความชวยเหลอแกประชาชนทประสบความเดอดรอน ในดานอทกภย อคคภย เปนตน

๑ ๐ ๑ ๑ ๑ ๔ ๐.๘๐ ใชได

๕ การรณรงคอบรมความรแกชมชนในดานขอกฎหมาย/การปองกนยาเสพตด/อบายมข เพอประโยชนและความสงบสขของชมชน

๑ ๑ ๐ ๑ ๑ ๔ ๐.๘๐ ใชได

๑๙๗

Reliability ****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ****** _

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha

if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

ปกครอง1 114.6000 230.1103 .4656 .9280 ปกครอง2 114.8667 235.4299 .3952 .9288

ปกครอง3 114.6000 230.3862 .5810 .9269

ปกครอง4 114.8000 226.2345 .6420 .9259 ปกครอง5 114.8333 225.7989 .5389 .9272

ศาสน1 114.6000 224.1793 .5497 .9271 ศาสน2 114.8667 227.1540 .6341 .9261

ศาสน3 114.7667 230.8747 .4456 .9283 ศาสน4 115.0000 228.5517 .4754 .9280

ศาสน5 115.1000 229.7483 .4146 .9289

ษาสง1 115.1333 229.4989 .4183 .9289 ษาสง2 115.0000 227.1724 .5246 .9273

ษาสง3 114.9000 231.0586 .4324 .9284 ษาสง4 114.7333 237.3747 .3037 .9295

ษาสง5 115.4000 225.7655 .6170 .9262

เผย1 114.8333 232.4885 .4884 .9278 เผย2 115.1667 221.1092 .6755 .9252

เผย3 114.9667 222.3782 .6816 .9252 เผย4 115.1000 234.3690 .3346 .9295

เผย5 115.1667 218.2126 .7249 .9244 สาณ1 115.1000 223.1966 .6173 .9261

สาณ2 115.0333 218.4471 .6444 .9258

สาณ3 114.8667 229.0161 .4996 .9276 สาณ4 114.8000 229.3379 .4678 .9281

สาณ5 114.7000 229.8724 .5220 .9274 สาสง1 114.8667 225.0851 .6221 .9261

สาสง2 115.0667 231.6506 .4077 .9287

สาสง3 115.2333 225.1506 .6869 .9254 สาสง4 115.0667 229.0299 .5681 .9269

สาสง5 114.9333 227.4437 .5887 .9266

Reliability Coefficients

N of Cases = 30.0 N of Items = 30

Alpha = .9295

ภาคผนวก จ.

หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลเพอการวจย

๑๙๙

๒๐๐

๒๐๑

๒๐๒

๒๐๓

ภาคผนวก ง.

หนงสอขอความอนเคราะหสมภาษณเกบขอมล

๒๐๕

๒๐๖

๒๐๗

๒๐๘

๒๐๙

ภาคผนวก จ.

หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลเพอการวจย

๒๑๑

๒๑๒

๒๑๓

ประวตผวจย

ชอ : วสทธานนทคณ (สรศกด ครฑธา) เกด : วนพธ ท ๑๘ เดอนมนาคม พ.ศ. ๒๕๑๓ สถานทเกด : ๑๑๕/๑ หมท ๒ ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร การศกษา : ประถมศกษา – โรงเรยนวดชองพราน จงหวดราชบร : มธยมศกษาตอนตน – โรงเรยนชองพรานวทยา จงหวดราชบร : มธยมศกษาตอนปลาย – กศน. อ าเภอด าเนนสะดวก จงหวดราชบร : พทธศาสตรบณฑต คณะสงคมศาสตร สาขาวชาการจดการเชงพทธ

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รน ๕๕ พ.ศ. ๒๕๕๒ : นกธรรมชนเอก

อปสมบท : วนท ๓๑ เดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๒ สงกด : วดเขาชองพราน เลขท ๑ หม ๒ ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร หนาท : เจาคณะต าบลเตาปน : เจาอาวาสวดเขาชองพราน : อปชฌาย ทอยปจจบน : วดเขาชองพราน เลขท ๑ หมท๒ ต าบลเตาปน อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

โทร ๐๘๓ – ๓๑๔๑๓๑๖