* xem tiếp trang 4

Hôm nay tôi phá lệ một lần khimở đầu không nói về tác hạicủa thuốc lá mà thay bằng

một câu chuyện, bởi lẽ các bạn thânmến của tôi đã nghe không ít vềnhững tác hại này. Khi còn là một cậusinh viên, trước hình ảnh bạn bè hút

thuốc, tôi cũng đã tập tành cho “bằng bạn, bằng bè”. Ký ức về điếu thuốc đầutiên là cơn ho sặc sụa. Dần dần cố gắng rồi cũng quen đi, những điếu thuốcvề sau đối với tôi là điều hãnh diện rằng mình đã là “đàn ông”.Tuy nhiên rất may là tôi không hút được lâu vì chứng bệnh viêm họng mạncủa mình. Tất nhiên ngoài chuyện viêm họng thì tôi biết rõ thuốc lá có nhữngtác hại gì khác, thế nhưng các kiến thức này không ảnh hưởng đến tôi mạnhlắm, bằng chứng là đôi lúc gặp bạn bè thân, đôi lúc buồn tôi lại đi uống cà phêvà hút thuốc. Mà đúng thật là quán cà phê có sức lôi cuốn mãnh liệt để mìnhcầm điếu thuốc hút: thuốc sẵn, bạn hút, nhạc êm dịu, cà phê ngon làm tăngthêm sự lâng lâng dìu dịu của khói thuốc. Sau này khi tham gia công tác

Tổ chức Sức khỏe thế giới(WHO) đã chọn chủ đề “Giới vàthuốc lá với điểm nhấn là việc

tiếp thị cho phụ nữ” cho Ngày Thếgiới không thuốc lá 31/5/ 2010. Trên thế giới, phụ nữ chiếm tỷ lệkhoảng 20% trong số 1 tỷ ngườihút thuốc lá, tuy nhiên, con số nàycòn có thể cao hơn. Phụ nữ đang làmục tiêu chính trong cơ hội làmgiàu của ngành công nghiệp thuốclá. Lý do các công ty này tìm đốitượng là phụ nữ vì lo ngại số ngườiđang sử dụng thuốc lá có nguy cơngày càng giảm đi do chết hoặcđang mắc một số bệnh liên quanđến thuốc lá.Theo WHO, việc sử dụng thuốc látrong các cô gái trẻ gia tăng là vấnđề đáng lo ngại. Bằng chứng chothấy, mục tiêu của các quảng cáo

* xem tiếp trang 5

Gửi người hút thuốc lá

Trước kỳ thi chừng mươi hôm,thường những người học đàng

hoàng bao giờ cũng thấy rấthoang mang vì mình có vẻ…

không còn nhớ gì hết! Vàophòng thi kiểu này chắc chết!Không sao. Đó là một tín hiệu

tốt chứng tỏ mình đã học đứ đừ,học sắp bị… “tẩu hỏa nhập ma”.

Khác với người thấy trống rỗng vìkhông học gì hết, hoặc học tủ,học cầu may, ở đây sự trống rỗng

lại là do nhồi nhét quá độ, nhồi nhét đếnnỗi không còn chỗ chứa cho bộ não!Trong trường hợp này bộ não rất cầnnhững khoảng trống để các tế bào nối

kết các thông tin và sắp xếp các dữ liệu,nén nó lại, chờ lúc… bùng nổ, nghĩa làlúc có đề thi trong tay! Khi đề thi đã cótrong tay rồi thì não chỉ còn tập trungvào một điểm thôi, không còn bị trànngập nữa và do đó, sẽ thấy làm bàikhông khó.

TRONG SỐ NÀY

� Bệnh da mùa nắng ............ 3

� Tiêu chảy cấp, ăn gì? .............. 4

� Bệnh thương hàn ............... 6

� Những tiến bộ trong ungthư phụ khoa ....................... 8

� Người hút thuốc dễ bịloãng xương ......................... 8

T R U N G T Â M T R U Y Ề N T H Ô N G - G I Á O D Ụ C S Ứ C K H Ỏ E T P . H C M

Suc khoeTHAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

Năm thứ 24BỘ MỚI - SỐ 177 (5/2010)

59B Nguyễn Thị Minh Khai - Q1 - ĐT: 39.309 086 - 39.309 878 - Fax: (84.8) 39.309 875. Giấy phép số 2469/GPXB Bộ VHTT ngày 24/7/1995.

http://www.t4ghcm.org.vn

Phụ nữ - Đối tượngmới của ngành côngnghiệp thuốc lá

* xem tiếp trang 2

�BS Đỗ Hồng Ngọc

�BS ThS Trương Trọng Hoàng

Học sao cho đậu ?

Phụ nữ... tiếp trang 1

thuốc lá ngày càng hướng tới các em gái. Theo thống kê từ151 quốc gia cho thấy, khoảng 7% các em gái vị thành niênhút thuốc lá, trong đó số em trai hút thuốc khoảng 12%.Có một số nước, tỷ lệ trẻ vị thành niên nữ hút thuốc bằngvới nam vị thành niên. Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2010 và trong nhiềunăm tiếp theo, WHO sẽ tiếp tục khuyến khích Chính phủcác nước trên thế giới chú ý đặc biệt đến vấn đề bảo vệ phụnữ đừng để họ bị cám dỗ bởi các công ty thuốc lá - Nơi

đang thu hút phụ nữ rơi vào hoàn cảnh sống phụ thuộcvào nicotin. Trong thế kỷ này sẽ có 1 tỷ người chết do sửdụng thuốc lá. Để hưởng ứng lời kêu gọi của WHO, Chínhphủ các nước đang nỗ lực làm giảm các ca tử vong do đautim, đột quỵ, ung thư và các bệnh đường hô hấp đang ngàycàng trở nên phổ biến ở phụ nữ. Ngọc Châu (Theo WHO)

Ngày 20/5, Ban chỉ đạo các chương trình vi chất thuộc Trung tâm dinhdưỡng TP.HCM tổ chức lớp tập huấn triển khai cao trào truyền thôngnhân ngày vi chất dinh dưỡng 1-2/6/2010 cho cán bộ chuyên trách cácban ngành đoàn thể. Trong đợt này, nhiều hoạt động về truyền thôngđược tổ chức như: cấp phát các tài liệu truyền thông (tờ rơi, tranh cổđộng, băng rôn, đĩa CD, VCD… ) về dinh dưỡng cho các địa phương, lễhội “Vì tuổi thơ” tại Công viên Lê Văn Tám và cuộc thi trắc nghiệm tìmhiểu về “Vi chất dinh dưỡng giúp trẻ cao lớn và thông minh hơn” v.v…Tại Việt Nam, chương trình quốc gia về phòng chống thiếu vi chất dinhdưỡng bao gồm: vitamin A, sắt và i-ốt đã được triển khai trên toàn quốctrong nhiều năm qua, cải thiện phần nào tác hại do thiếu vi chất nhưngvẫn còn tồn tại nhiều vấn đề như: trẻ dưới 5 tuổi và bà mẹ cho con bútại TP.HCM thiếu vitamin A, tỷ lệ phụ nữ đang mang thai thiếu sắt vẫncòn cao, người dân sử dụng muối i-ốt chưa cao nhất là tình trạng thiếui-ốt ở phụ nữ mang thai lên đến 72,8%. K.T

� Tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ mang thai tại Tp.HCM là 17,5%, ở bà mẹcho con bú 9,6%; thiếu sắt là 42,7%, ở trẻ em dưới 5 tuổi 11,6%.� Năm 2009, tỷ lệ hộ gia đình dử dụng muối i-ốt là 71,7% nhưng chỉ62% sử dụng muối i-ốt đủ tiêu chuẩn phòng bệnh.� Thiếu vitamin A tiền lâm sàng (thiếu nhẹ, chưa có biểu hiện bênngoài) vẫn còn là vấn đề sức khỏe cộng đồng ở trẻ em dưới 5 tuổi vàbà mẹ cho con bú. (Theo Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM)

� Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh Tháng 5-20102

Saên soùc söùc khoûe ban ñaàu

Tổng kết hoạt động phòngchống thuốc lá năm 2009

Phát động ngày vi chất dinhdưỡng năm 2010

Cho trẻ uống vitamin A trong ngày Vi chất dinh dưỡng.

Ngày 28/05/2010, Trung tâm Truyền thông Giáo dục Sức khỏe TP.HCMđã tổ chức Hội nghị tổng kết Hoạt động phòng chống thuốc lá Ngành Ytế năm 2009 và triển khai phương hướng hoạt động trong năm 2010.Năm 2009 được đánh giá là một năm khá sôi nổi của Chương trìnhphòng chống tác hại thuốc lá của thành phố Hồ Chí Minh với đa dạngcác hình thức và nội dung hoạt động, tạo được những ảnh hưởng nhấtđịnh đến nhận thức và hành vi của nhiều tầng lớp nhân dân. Hội nghị một lần nữa khẳng định lại vai trò đầu tàu của ngành Y tếtrong việc tham mưu, chỉ đạo, đôn đốc các ban ngành, tổ chức kháctrong xã hội về công tác phòng chống tác hại thuốc lá trên phạm vi toànxã hội cũng như tính cần thiết của các cơ sở pháp lý cùng sự chỉ đạo kịpthời từ Bộ y tế . Huệ Anh

� Từ 1/1/2010, nghiêm cấm hút thuốc lá ở lớp học, nhà trẻ, các cơ sởy tế, thư viện, rạp chiếu phim, nhà hát, nhà văn hóa, các khu vực sảnxuất và nơi làm việc trong nhà, nơi có nguy cơ cháy nổ cao và trên cácphương tiện giao thông công cộng. Tại nơi cấm hút thuốc lá phảitreo biển có chữ hoặc biểu tượng “Cấm hút thuốc lá”.� Tại các nơi công cộng trong nhà (nhà thi đấu thể thao, sân vận độngcó mái che, trung tâm triễn lãm, phòng đợi của nhà ga, bến xe, sânbay, bến cảng) và khu vui chơi giải trí trong nhà, các nhà hàng, quánbar, karaoke, khách sạn, vũ trường… chỉ được phép hút thuốc tạikhu vực dành riêng cho người hút thuốc lá.� Từng bước hoàn thiện các quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng,tiến tới cấm hút thuốc lá tại tất cả những nơi công cộng trong nhàvào năm 2010.

(Trích Kế hoạch thực hiện công ước khung về kiểm soát thuốc lá)

TS BS Lê Trường Giang - Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM trao bằng khen cho các đơn vị có thành tích xuất sắc trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá.

NẤM DA Có 3 thể bệnh nấm da thường gặpnhất gồm: nấm chân, nấm bẹn vànấm thân.� Nấm chân: Bàn chân ẩm nóng khimang giày kín không thay vớ thườngxuyên sẽ kích thích phát triển nấm.Nấm chân thường gặp ở nam, ít gặp ởnữ. Trường hợp nặng có thể bị bộinhiễm vi khuẩn có mụn mủ, bóng mủ,sưng tấy bàn chân, sốt.� Nấm bẹn: Thường xuất hiện khinắng nóng, vào mùa hè, khi thườngxuyên đổ mồ hôi nhiều hay mặc đồ ẩmướt. Nam thường bị nhiều hơn nữ, trẻem ít bị. Tổn thương thường gặp ở nếpgấp hai bên đùi, đó là các đốm tròn, rìacó mụn nước, vùng trung tâm ít mụnnước hơn. Từ một bên bẹn, nấm lansang bên kia lên mông, thắt lưng...� Nấm thân: Có thể xuất hiện ở mọi độtuổi. Biểu hiện khác nhau với nhữngsang thương có kích thước, độ nặng vàđộ sâu khác nhau tùy thuộc vào cơ địamỗi người và chủng nấm khác nhau.Hồng ban giới hạn rõ hình tròn, bầudục, có mụn nước ở rìa. Ngứa nhiều khira nắng, khi ra mồ hôi. Để giảm nguy cơ bị nấm, tránh mặc đồẩm; lau thật khô sau khi tắm, quạt khôvùng da nách, bẹn; thay vớ mỗi ngày,tránh đi chân không. Không tắm giặt,mặc chung quần áo với người bị bệnh.Ủi mặt trái quần áo để tránh tái phát.

VIÊM KẼ Là một bệnh lý rất thường gặp vàomùa nóng ẩm, ở những người béo phì

và trẻ em mập mạp, ra mồ hôi nhiều.Biểu hiện đầu tiên là tình trạng đỏ ởcác nếp kẽ (hăm), tạo cảm giác ngứavà đau rát. Vị trí thường gặp ở các nếp gấp như:nếp cổ, kẽ bẹn, kẽ mông, kẽ sau tai, cókhi ở rốn, các khuỷu tay, chân. Trongviệc điều trị, tuỳ theo mức độ, có thểsử dụng một số loại thuốc bôi kết hợpvới việc sử dụng kháng sinh, kháng dịứng qua đường uống khi cần. Bên cạnh đó, việc vệ sinh, tắm rửa hợplý, giữ các nếp kẽ tay, kẽ chân, các nếpda luôn khô ráo, thoáng mát, sẽ có ýnghĩa tích cực trong việc phòng bệnh,đặc biệt đối với làn da của trẻ em trongmùa hè, nóng ẩm.

RÔM SẨYBệnh thường gặp ở trẻ em, với biểuhiện là những mụn nước nhỏ li ti, khutrú chủ yếu ở trán, cổ, ngực, lưng. Cácmụn nước vài ngày sau vỡ ra, để lại cácvảy nhỏ trên da. Rôm sảy xuất hiện nhiều ở các trẻ emkhông được tắm rửa hằng ngày, hoặcquấn tã lót quá nhiều, hoặc ở nhữngtrẻ mới sinh được người nhà có thóiquen cho nằm than, hay nằm lửa.Bệnh rất dễ gây một số biến chứngviêm da, nhiễm trùng... Để khắc phụctình trạng trên, cần tạo môi trườngthoáng mát, sạch sẽ, khô ráo, tắm rửađều đặn và hợp lý. Nếu có viêm nhiễm,làm mủ, cần phải được điều trị bởi cácbác sỹ chuyên khoa. �

ThS BS Nguyễn Trọng Hào BV Da liễu TP.HCM

Theo BS Tô Vĩnh Ninh, Trưởng khoaCấp cứu Bệnh viện Nhân dân GiaĐịnh, khi xuất hiện những dấu hiệu

của say nắng, say nóng như ngất xỉu,choáng váng, khó thở, đi lại lảo đảo…việcđầu tiên cần làm là đem ngay bệnh nhânra khỏi chỗ nắng, nóng, cho nằm nghỉ ởnơi thoáng mát như dưới bóng cây, trongnhà. Tiếp theo, cần nới rộng quần áo hoặccởi bỏ bớt và quạt mát cho nạn nhân. Saukhi cơ thể được “thả lỏng”, dùng khăn tẩmnước mát lạnh, đắp vùng trán, gáy, nách,lau khắp người để làm hạ thân nhiệt rồitiếp tục theo dõi cho đến khi thân nhiệt hạxuống dưới 38°C hoặc sờ da thấy mát. Sau khi sơ cứu, cần tiếp tục hồi phục sứckhỏe cho người bệnh bằng cách cho uốngnhiều nước để bù các chất điện giải như:oresol, nước lọc pha với tỷ lệ 8 muỗngđường 1 muỗng muối gạt ngang.Trong trường hợp bệnh nhân ngưng thởdo suy tim hay suy hô hấp, thực hiện ngayphương pháp hồi sức bằng hô hấp nhântạo, hà hơi thổi ngạt, xoa bóp tim ngoàilồng ngực. Nếu nạn nhân vẫn hôn mê,phải nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gầnnhất để xử trí kịp thời.Trong tình hình thời tiết đặc biệt oi bứcnhư hiện nay, khi ra ngoài trời nắng cầnphải chú ý đội nón che đầu rộng vành,mặc áo quần rộng rãi, thoáng mát, cổ áocao để tránh nắng chiếu vào gáy. Dù là làmviệc hay đi nghỉ mát, chúng ta cũng khôngphơi mình dưới trời nắng nóng. Nếu côngviệc cần phải làm ngoài nắng, nóng phảiuống nước đầy đủ, có thể tranh thủ thờigian giải lao ngồi vào những chỗ mát. Cầnbổ sung nước đều đặn chứ không đợi khátmới uống . � Huệ Anh

Tháng 5-2010 Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh � 3

Saên soùc söùc khoûe ban ñaàu

Làm sao khisay nắng ?

Bệnhda

mùanắng

Theo BS CK2 Nguyễn Thị ThuHậu, Khoa Dinh dưỡng Bệnh

viện Nhi đồng 2, vai trò củadinh dưỡng đúng cách trong

tiêu chảy cấp và bệnh tả là bùđủ nước, muối khoáng, tiếp tục

cung cấp dưỡng chât giúp chocơ thể mau lành bệnh và quantrọng nhất, đó là phòng bệnh.

ĂN ĐỦ CHẤT - BÙ ĐỦ NƯỚCTrong trường hợp mắc bệnh,việc bù nước và điện giải là quantrọng nhất. Bù nước, điện giảiđầy đủ có khả năng hạn chế cáctrường hợp tử vong do tiêu chảycấp. Uống chậm từng muỗng sẽgiúp việc hấp thu tốt hơn. Nhiều người nghĩ rằng khi mấtnước có thể uống bù bằngnước ép trái cây và nước ngọtnhưng theo BS Thu Hậu điềunày sẽ gây tiêu chảy nặng hơnvà chướng bụng do trong nướcngọt có nhiều đường. Trẻ cầnđược tiếp tục bú mẹ, cũng nhưvẫn tiếp tục ăn và uống sữabình thường không pha loãngnhưng nên chia nhỏ bữa ăn,tránh những thực phẩm cónhiều chất xơ (rau, củ, quả…)và đường đơn giản (nước ngọt,nước trái cây, mật ong, kẹobánh ngọt…) để giảm kíchthích ruột. Trong những trường hợp tiêuchảy quá nặng hoặc kéo dài cóthể phải ngưng sữa hoặc chuyểncho bệnh nhân uống sữa khôngcó lactose. Bệnh nhân vẫn cầnđược ăn uống đầy đủ chất, đủnăng lượng, đạm, loại chất béodễ tiêu hóa (dầu thực vật),khoáng chất và vitamin. Các chấtđạm, kẽm, vitamin… (có trongthịt, cá, trứng, đậu) sẽ giúp niêmmạc ruột mau hồi phục hơn, dođó phải được cung cấp đầy đủtrong khẩu phần. Ăn uống quá

kiêng khem làm tăng tỉ lệ bệnhvà tỉ lệ tử vong trong bệnh tiêuchảy cấp nói chung và bệnh tảnói riêng.ĐUN SÔI, NẤU CHÍN, GỌT VỎCác trường hợp mắc tả gần đâyđều do ăn hàng bán rong ngoàiđường. Để bảo vệ mình, cần thựchiện tốt vệ sinh ăn uống, ăn chín,uống sôi, không ăn thức ăn bánrong ngoài đường phố. Trungtâm Kiểm soát bệnh tật Hoa kỳCDC đưa ra lời khuyên cho cáckhách du lịch đi đến vùng cónguy cơ bệnh tiêu chảy cấp vàbệnh tả cao như sau: “ Hãy đunsôi, nấu chín, gọt vỏ, còn khôngthì đừng ăn”("Boil it, cook it, peelit, or forget it"). Rất nhiều người không biểu hiệnbệnh nhưng có mang tác nhângây bệnh tiêu chảy trong ruột vàvẫn thải nguồn bệnh ra môitrường (người lành mang mầmbệnh). Các vi sinh vật gây bệnhtiêu chảy cấp và vi khuẩn tả cótrong nguồn nước sinh hoạt,trong các động vật thủy sinh (cá,tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến…)và những loại rau trồng dướinước (rau muống, rau cần…).Nếu sử dụng nước bị nhiễmnguồn bệnh như vậy để uốnghay rửa, chế biến thức ăn, hoặcăn phải thức ăn có mang tácnhân gây bệnh thì sẽ mắc bệnhvà làm lây lan ra xung quanh. �

Kim Tuyến (ghi)

Saên soùc söùc khoûe ban ñaàu

� Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh Tháng 5-20104

Tiêu chảy cấp, ăn gì ? Gửi người hút ... tiếp trang 1

...phòng chống tác hại thuốc lá tôi mới bỏ hẳnviệc thỉnh thoảng hút thuốc này.Nhiều người đã biết thuốc lá có hại cho sức khỏenhưng vẫn tập hút hoặc không thể bỏ hút. Vấn đềkhông phải chỉ là do tác dụng kích thích và gâynghiện của thuốc lá mà còn chính là ở chỗ áp lựccủa người xung quanh. Trong một môi trường màđàn ông hút thuốc nhiều hơn đàn ông không hútthuốc thì chuyện bị ảnh hưởng để dẫn tới hútthuốc không phải là chuyện khó hình dung. Thêmvào đó nhóm “đa số” thường mời thuốc chứ mấy aikhông hút thuốc mà trước mặt người bạn đanghút thuốc lại "mời" bạn mình dập tắt điếu thuốc.Rõ là có một cuộc chiến không cân sức giữa mộtbên là sự quyến rũ của thuốc lá, đôi lúc còn đượchỗ trợ bởi các cô gái tiếp thị xinh xắn, và một bênlà các nhà giáo dục khuyên người ta... bỏ thuốc lá.Cũng cần nói thêm là từ lúc xuất hiện ý nghĩ bỏthuốc cho đến kế hoạch bỏ thuốc và hành độngbỏ thuốc còn là một chặng đường dài mà chuyệnđi tới rồi lại quay lui là chuyện thường xảy ra. Cóngười thấy khó khăn nên thôi, có người quay luirồi lại cố gắng đi tới, “xàng xê” nhiều bận mới cóthể bỏ thuốc được hoàn toàn. Như con lắc daođộng không phải dễ ngừng, huống hồ là thóiquen hút thuốc lá còn được “lên dây cót” – kíchđộng từ bạn bè, người xung quanh. Những ngườibỏ thuốc thành công thường là những người phảitự tránh xa những kích động này để cho con lắc ítdần rồi tắt hẳn.Nói thế để thấy môi trường là hết sức quan trọngđối với việc bỏ thuốc. Bởi vậy mà nhiều quốc giađã đề ra nhiều luật lệ về việc tạo ra những môitrường không có người hút thuốc để tạo thuận lợicho những người bỏ thuốc và giảm bớt nhữngkích động cho các em nhỏ không tập hút thuốc.Cấm hút thuốc nơi công cộng như nhà hát, nhàhàng, các phương tiện giao thông công cộng v.v...là biện pháp hữu hiệu để hạn chế hút thuốc.Tóm lại thuốc lá một sản phẩm có sức quyến rũhết sức ghê gớm không chỉ vì tính chất kích thích,tạo cảm giác, gây nghiện mà còn là kết quả củamột môi trường mời gọi. Vì sức khỏe của chínhmình và của người thân, mọi nỗ lực từ bỏ thuốc láđều hết sức đáng trân trọng cho dù có vấp ngãnhiều lần. Tục ngữ Việt Nam ta có câu: "Chớ thấysóng cả mà ngã tay chèo", hy vọng những ngườibạn đàn ông thân mến của tôi nếu đang hútthuốc thì mạnh dạn giảm hoặc tốt hơn nữa là bỏhút. Chúc tất cả các bạn thành công. �

Học sao... tiếp trang 1

Nhưng, tốt hơn, đừng để bộ não đơ cứngvì tràn ngập, có khi nó chịu hết nổi, bungluôn… thành một kẻ tâm thần do “ngộchữ” như ta thỉnh thoảng vẫn gặp!Vậy phải làm sao?Dễ thôi. Việc đầu tiên là phải ngủ! Ngủ làbiện pháp duy nhất để não bộ phục hồi,dọn dẹp rác rến, nén các dữ liệu, sắp xếpthông tin qua các “links”… Những em dạidột thấy não bão hòa, mệt mỏi, “nhập”không vô nữa bèn dùng thuốc kích thíchnhư cà phê, trà đặc, thuốc lá, amphéta-mine (dưới nhiều hình thức) thì cũnggiống như con ngựa đã kiệt sức mà cònbị thúc roi và chích đinh nhọn vào mông,ngựa sẽ lồng lên và quật ta ngã!Chỉ có ngủ là cách tốt nhất trong trườnghợp này. Ngủ làm cho sự căng cơ đượcgiãn ra, tiêu thụ oxy giảm, mạch chậm lại,huyết áp không căng, các mối nối dâythần kinh vỏ não cũng như ngoại biênđược “xả hơi”, sau đó làm việc lại tích cực

và hiệu quả hơn! Nghỉ xả hơi cũng là một cách tốt. Nếubiết “thở bụng” hay thiền một chút cànghay. Đó cũng là một dạng ngủ, nhưngngủ có ý thức, chánh niệm và tỉnh giác.Điều quan trọng cần nhớ nữa là não bộrất cần dưỡng khí (oxygen). Não chỉchiếm có 2% thể trọng mà nhu cầu oxydành cho nó đến 30%. Thiếu oxy, đầu ócsẽ lơ mơ. Cho nên oxy là thuốc bổ nãohạng nhứt. Lúc đang học, phải biết lâulâu ngừng lại một chút, giải lao, hít thởsâu. Đi bách bộ, vận động tay chân, múamột đường quyền, chạy tại chỗ, nhảydây… gì cũng được để có dịp hít thở sâu,cung cấp oxy cho tế bào não.Sau đó là chất đường. Tế bào não rất cầnnăng lượng cung cấp bởi đường. Một lychanh đường, ly cam vắt sẽ rất tốt, rất cầnthiết cho cơ thể. Chanh đường, cam vắtcũng phải tự làm lấy mới được. Ta biếtcam chanh có nhiều vitamin C, đườngcho glucose và nước là chất không thểthiếu. Còn tự tay làm lấy là để có dịp cho

trí não “xả hơi” một chút. Trái lại, lon nướccam, nước chanh chế biến “công nghiệp”thường chỉ có hương vị và đường hóahọc, không giúp ích gì cho chuyện họchành thi cử, uống chỉ nặng bụng thêm.Cuối cùng, học đã đời, học đúng phươngpháp, đúng vệ sinh, ăn đủ, ngủ đủ, hítthở đếu đặn vậy mà … vẫn cứ có thể rớtvì còn quên vài điều quan trọng:Đó là gần thi rồi mà còn bày đặt phóngxe bạt mạng, đầu óc lơ mơ dễ gây tại nạnthương tích, hối hận thì đã muộn! Ănuống bậy bạ bị Tào Tháo rượt, hết thi! Vàongày thi, làm tóc, diện quần áo kẻng, thờitrang, hàng hiệu, xịt nước hoa… chămchăm khoe của, dòm ngó coi thiên hạ cólác mắt vì mình không thì rớt là cái chắc!Cho nên cần ăn mặc bình thường nhưmọi ngày, nhớ ăn sáng đầy đủ đừng đểhạ đường huyết… Chừng nào “vinh quybái tổ” rồi hẳn lụa là gấm vóc, võng anh đitrước võng nàng theo sau! Và nhớ, luônkhiêm tốn, vui vẻ, đừng quan trọng hóaquá, coi thi là một cuộc... chơi thế thôi! �

Tỷ lệ người mắc Tăng huyết áp (THA)ngày càng tăng và tuổi mắc mới ngàymột trẻ. Theo thống kê của Viện Timmạch, từ năm 2002 đến 2005 cho thấytỉ lệ cũng như số lượng bệnh nhân THAcần điều trị nội trú tại bệnh viện ngàycàng tăng, năm 2002 có 1164 ca (20%)và năm 2005 có 1690 ca (21,4%).

THA ở người lớn hơn 90% là không cónguyên nhân, do vậy những dấu hiệuthể hiện bệnh THA không đặc hiệu vàkhông có gì khác biệt so với người bìnhthường. Quan điểm trước đây cho rằngcứ THA là phải có nhức đầu, chóng mặt,

đỏ bừng mặt, mập... là sai lầm.Nhiều khi, sự xuất hiện triệuchứng nhức đầu đã có thể là sựkết thúc của người bệnh THAdo đã bị tai biến mạch não. Dovậy, việc kiểm soát huyết ápthường xuyên, nhất là nhữngngười có nguy cơ cao, là hếtsức cần thiết và quan trọng.THAY ĐỔI LỐI SỐNG ĐỂGIẢM NGUY CƠ Một số thống kê về thay đổi lối

sống là: cứ giảm được 1800 mg muốimỗi ngày thì giảm được trung bình 5,5mmHg huyết áp. Cứ giảm được 1 kg cânnặng thừa thì giảm được trung bình 1,5mmHg. Tập thể dục đều ít nhất 60 phútmỗi ngày và hàng ngày thì giảm đượctrung bình 5,5 mmHg. Chế độ ăn hợp lýsẽ giúp giảm 11 mmHg..Khi có chỉ định dùng thuốc điều trị cầntuân thủ chặt chẽ theo đúng chỉ dẫn củathầy thuốc. Việc dùng đúng các thuốc hạhuyết áp không chỉ làm giảm huyết ápnhư mong muốn mà còn giúp giảmđáng kể các biến chứng. Một vấn đề cũng khá nan giải là sự tuân

thủ điều trị của người bị THA còn kémlàm cho số bệnh nhân đạt được mục tiêucòn khiêm tốn.NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ - Tăng huyết áp là bệnh mạn tính cầntheo dõi đều - điều trị đúng suốt đời.- Mục tiêu là giảm tối đa nguy cơ timmạch trước mắt cũng như lâu dài, ngănngừa tiến triển của huyết áp, phòngngừa các biến chứng/ tử vong donguyên nhân tim mạch, kéo dài tuổi thọvà cải thiện chất lượng sống. - Huyết áp mục tiêu cần đạt là < 140/90mmHg và thấp hơn nữa nếu bệnh nhândung nạp được. Nếu bệnh nhân có tiểuđường hoặc nguy cơ tim mạch cao- rấtcao hoặc khi đã có biến chứng thì huyếtáp mục tiêu cần đạt là < 130/ 80 mmHg. - Huyết áp nên được hạ từ từ để tránhbiến chứng thiếu máu cơ quan đích(não) trừ tình huống cấp cứu.- Tối ưu phác đồ điều trị theo từng bệnhcảnh cụ thể kết hợp với tích cực thay đổilối sống và tư vấn, giám sát để đảm bảobệnh nhân tuân thủ điều trị. �

ThS BS Nguyễn Thị Thanh NgaBệnh viện Nguyễn Trãi

Saên soùc söùc khoûe ban ñaàu

Tháng 5-2010 Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh � 5

TĂNG HUYẾT ÁP:

“Kẻ giết người thầm lặng”

� Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh Tháng 5-20106

Y hoïc thöïc haønh

1. Bệnh thương hàn là bệnh lý:a. Nhiễm trùng toàn thânb. Chỉ xảy ra ở đường tiêu hóac. Nhiễm trùng cơ hộid.Tất cả đều đúng.

2.Tác nhân gây bệnh thương hàn:a. Salmonella typhib. Salmonella paratyphi A, B, Cc. Câu A và B đều đúngd. Câu A và B đều sai.

3. Vi trùng thương hàn:a. Lây lan qua đường tiêu hóab. Là loại trực trùng gram âmc. Có thể hiện diện ở các môi trường:nước, sữa và các sản phẩm, thịt, trứng,sò, ốc, hến...d. Tất cả đều đúng.

4. Độ tuổi mắc bệnh thương hàn:a. Bệnh thương hàn thường xảy ra ởngười 5-25 tuổib. Trẻ dưới 4 tuổi có triệu chứng điểnhìnhc. Trẻ dưới 1 tuổi mắc bệnh thườngnhẹ, thoáng quad. Tất cả đều đúng.

5. Triệu chứng lâm sàng của bệnhthương hàn:

a. Sốt hình cao nguyên kèm ớn lạnh,mạch nhiệt phân lyb. Hồng ban: xuất hiện ngày thứ 7-10của bệnh, đường kính 2-4mm, ở bụng,ngực, hông, biến mất khi ấn vàoc. Triệu chứng tiêu hóa: tiêu chảy, táobón, đau bụng, đầy hơi, gan to, lách to,lưỡi dơ mất gaid. Tất cả đều đúng.

6. Biến chứng quan trọng của bệnhthương hàn:

a. Tiêu hóa: xuất huyết tiêu hóa, thủng ruộtb. Tim mạch: viêm cơ tim, viêm màngngoài tim, viêm tắc động tĩnh mạchc. Tiết niệu: suy thận cấp, viêm vi cầuthận, hội chứng thận nhiễm mỡd. Tất cả đều đúng.

7. Cận lâm sàng của bệnh thương hàn(Chọn 1 câu sai):

a. Tốc độ lắng máu: tăng

b. Công thức máu: bạch cầu tăng caoc. Cấy máu: có giá trị nhất để chẩn đoánxác định trong giai đoạn đầud. Phản ứng Widal: có giá trị chẩn đoánxác định khi hiệu giá kháng thể lần thứhai gấp 4 lần của lần thứ nhất.

8. Chẩn đoán phân biệt của bệnhthương hàn:

a. Sốt rétb. Sốt xuất huyết, viêm gan siêu vic. Bệnh lao (lao phổi, lao ruột, lao đamàng…)d. Tất cả đều đúng.

9. Nguyên tắc điều trị bệnh thươnghàn (Chọn 1 câu sai):

a. Kháng sinh thích hợpb. Chăm sóc điều dưỡng tốt (lau mát,xoay trở chống loét, vệ sinh, khôngthụt tháo)c. Chế độ dinh dưỡng (uống nhiềunước, nhịn ăn trong thời gian điều trị)d. Phát hiện và điều trị biến chứng kịpthời.

10. Vaccin phòng bệnh thương hàn:a. Hiệu quả phòng ngừa rất cao,> 90%b. Tỉ lệ phản ứng phụ rất thấpc. Chỉ định cho du khách đến các quốcgia đang phát triển, nhân viên phòngthí nghiệm có tiếp xúc vi trùng thươnghàn, người chăm sóc bệnh nhânthương hàn, người lành mang trùngmạn tínhd. Tất cả đều đúng. �

*Xem đáp án trang 8

tMôøi baïn

höûnhôù laïi Bệnh thương hàn

Làm sao phát hiện sớm biến chứngbệnh tay-chân-miệng?Trẻ có biến chứng viêm não trong bệnhtay-chân-miệng thường không hôn mêsâu mà có những triệu chứng khó nhậnthấy như: quấy khóc liên tục, giật mìnhchới với lúc bắt đầu thiu thiu ngủ, trẻ cóthể có biểu hiện hoảng hốt, nói lảmnhảm, run chi, co giật. Ngoài ra, các dấuhiệu như: sốt rất cao không hạ được,nôn ói nhiều, da nổi bông, mạch nhanh,thở bất thường, yếu tay chân… cũng có

thể trẻ đã cóbiến chứng. Bệnh có thể diễntiến nặng trongvòng một tuần

sau khi khởi phát bệnh. Theo dõi sát trẻít nhất 8 ngày để phát hiện kịp thời cácdấu hiệu nghi ngờ trẻ có biến chứng.Cho trẻ nhập viện ngay để được điều trịkịp thời khi trẻ xuất hiện các dấu hiệunặng. Nếu không điều trị đúng và kịpthời trẻ có thể tử vong trong vài giờ.Các biện pháp chăm sóc trẻ bệnhtay-chân-miệng tại nhà là gì?Đối với trường hợp không có biếnchứng thì có thể chăm sóc, điều trị trẻtại nhà bằng cách: vệ sinh răng miệng

và thân thể, tránh làm nhiễm trùng cácbóng nước, giảm đau, hạ sốt, cho trẻ ănthức ăn lỏng dễ tiêu và cố gắng cho trẻăn thành nhiều bữa. Không nên cạy vỡcác bóng nước để tránh nhiễm trùng.

Cẩn thận với bệnh Tay-chân-miệng

HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG GIÁO DỤC SỨCKHỎE BỆNH VIỆN TRUYỀN MÁU HUYẾT HỌCĐANG KHỞI SẮCNgày 20/5/2010, Trung tâm Truyền thông giáodục sức khỏe (T4G) đã có buổi làm việc với tổTruyền thông (T3G) của Bệnh viện (BV) Truyềnmáu huyết học. Tham dự có DS Hàng ThuHồng, Phó Giám đốc BV và các cán bộ phụtrách công tác truyền thông.

Mặc dù cơ sở vật chất (cơ sở I, đường PhạmViết Chánh) rất chật hẹp, nhưng mỗi khoaphòng tại BV điều có góc thông tin giáo dụcsức khỏe được trang trí ấn tượng, thu hútđược đông đảo người xem. Các hoạt độngtruyền thông khác như: tham vấn, tròchuyện với bệnh nhân và thân nhân ngườibệnh, sản xuất tờ rơi, áp phích... đều đượctổ T3G duy trì đều đặn.Tại buổi làm việc, BS Trần Lâm Lan Hương, PhóGiám đốc T4G đánh giá hoạt động TT-GDSK

của BV ngày càng phát triển. Tuy nhiên, ngoàiviệc truyền thông các bệnh liên quan về máu,những vấn đề sức khỏe thông thường cũngcần được truyền thông cho cả cán bộ T3G, T2Gvà người dân. Ngọc Châu

T4G PHỐI HỢP TRUYỀN THÔNG PHÒNGCHỐNG TÁC HẠI THUỐC LÁ NĂM 2010 Ngày 18/5/2010, Trung tâm Truyền thông –

Giáo dục sức khỏe TP.HCM(T4G) tổ chức Hội thảo liênngành với Hội Liên hiệp phụnữ và Liên đoàn lao động 24quận/huyện nhằm phối hợpđẩy mạnh hoạt động truyềnthông phòng chống tác hạithuốc lá. Tại hội thảo, T4G đã trìnhbày những tác hại củathuốc lá gây ảnh hưởng rấtlớn đến sức khỏe cộngđồng hiện nay; đồng thờiphổ biến, cập nhật những

chủ trương, chính sách thực hiện phòngchống tác hại thuốc lá của các cấp lãnh đạo,một số quy định về vi phạm quảng cáo,khuyến mại, in cảnh báo sức khỏe bằnghình ảnh nhằm từng bước hoàn thiện cácquy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng vàtruyền thông cho người dân hiểu rõ hơn vềtác hại của thuốc lá, từ đó thay đổi nhậnthức, hành vi của người hút thuốc trong thờigian tới. P.L

BỆNH VIỆN NGUYỄN TRI PHƯƠNG TIẾPNHẬN THÊM 5.000 THẺ BHYT TỰ NGUYỆN Sau khi xem xét đề nghị của Bệnh viện vàkhảo sát tình hình thực tế về nhân lực,trang thiết bị, cơ sở vật chất, ngày 17 tháng03 vừa qua, Sở Y tế TP.HCM đã có Công vănsố 1117/SYT-NVY đồng ý cho phép Bệnhviện Nguyễn Tri Phương tiếp nhận thêmkhoảng 50.000 thẻ bảo hiểm y tế (BHYT)đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại Bệnhviện. Riêng đối tượng BHYT tự nguyện là5.000 thẻ. Về phía Bệnh viện cam kết sẽ đảm bảo cán bộphục vụ cho công tác và không ngừng nângcao chất lượng chuyên môn, cải tiến quy trìnhthủ tục khám chữa bệnh BHYT cũng như tháiđộ phục vụ của nhân viên y tế... Trong thờigian qua Bệnh viện cũng đã sửa chữa cơ sở vật

chất và mua sắm thêm nhiều trang thiết bịnhằm phục vụ tốt hơn nhu cầu khám chữabệnh của người dân. Kim Tuyến

“BỆNH VIỆN TRONG NGÀY”: MỘT GIẢIPHÁP - BA GIẢM TẢI Với hiệu quả 3 giảm đạt được : giảm chi phíđiều trị, giảm thời gian chăm sóc điều trị vàgiảm số lượng bệnh nhân nội trú, “Bệnh việntrong ngày” của BV Nhi Đồng 1 là một điểnhình về giảm tải bệnh viện, cải tiến và nângcao chất lượng khám chữa bệnh, một hoạtđộng đang được ngành y tế thành phố đặcbiệt chú trọng .Năm 2007, Khu khám và điều trị ban ngàyđược nâng cấp thành “Bệnh viện trong ngày”để đáp ứng với số lượng bệnh nhi đến khámngày càng đông. Với 13 phòng khám, Bệnhviện trong ngày thực hiện các hoạt độngkhám dịch vụ theo yêu cầu bao gồm khámtổng quát, nội – ngoại khoa, chuyên khoamắt, tai mũi họng, thần kinh; tư vấn về dinhdưỡng, tâm lý; thực hiện các ca mổ thuộc loạitiểu và trung phẫu ( bệnh nhi được mổ và vềtrong ngày). Bình quân mỗi ngày Bệnh việntrong ngày tiếp nhận, điều trị từ 4.000 –5.000 lượt bệnh nhi, giúp giảm tỷ lệ từ 10%xuống 5%. Bên cạnh Bệnh viện trong ngày, Bệnh việnNhi đồng 1 còn tăng cường triển khai môhình “Phòng khám dịch vụ theo hẹn”. Cácbệnh nhân có nhu cầu khám chữa bệnh cóthể gọi điện thoại theo đường dây nóng hoặcđăng ký qua website của bệnh viện để đượcsắp xếp khám theo đúng thời điểm mongmuốn trong ngày. Phượng Linh

Một góc phòng hậu phẫu của đơn vị phẫu thuậttrong ngày.

Tháng 5-2010 Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh � 7

Tin khaép nôi

Tham quan Bảng thông tin Sức khỏe tại BV Truyền máu huyết học.

Phòng ngừa bệnh tay-chân-miệngbằng cách nào?� Vệ sinh cá nhân như rửa tay thườngxuyên, đặc biệt sau mỗi lần làm vệ sinhcho trẻ.� Rửa sạch các dụng cụ, vật dụng, đồchơi của trẻ mà có thể nhiễm vi rút gây� Hạn chế tối đa, không cho trẻ việc tiếpxúc trực tiếp như sử dụng chung cácdụng cụ với trẻ bị bệnh.� Áp dụng một số biện pháp hạn chếbệnh lây truyền theo đường phân-miệng như ăn chín, uống sôi.� Cách ly trẻ trong thời gian mắc bệnhcũng có thể làm giảm đáng kể khả nănglây nhiễm cho những trẻ khác. �ThS BS Lê Phan Kim Thoa- BV Nhi đồng 1

Hút thuốc dễ bị loãng xương

Vắc-xin HPV nhị giá và tứ giáLà tiến bộ quan trọng nhất trong việcphòng ngừa ung thư cổ tử cung trongnhững thập niên gần đây. Tuy nhiên donhững hiểu biết về bệnh này ngày càngnhiều và nhanh chóng đã khiến các nhàlâm sàng bối rối khi xem xét những vấnđề như: nhu cầu tầm soát thêm, liềutăng cường, vai trò của kháng thể vàphương pháp đo lường, việc tiêm ngừacho người đã có quan hệ tình dục và độ

an toàn của cả 2 loại vắc-xin.Ứng dụng hình ảnh 3D trong xạ trịtiếp cận ung thư cổ tử cungMột tiến bộ gần đây trong điều trị ungthư cổ tử cung là ứng dụng hình ảnh 3Dtrong xạ trị tiếp cận ung thư cổ tử cung.Thiết bị dùng trong xạ trị tiếp cận hiệnnay thường cho độ bao phủ đến môđích (vùng bị bướu) không đủ và liềukhông đồng nhất khi xạ trị những vùngcạnh bướu. Điều trị dựa trên hình ảnh

MRI trong xạ trịtiếp cận có thểthiết kế được sựphân phối liềuphóng xạ đếnmô đích đồngthời không làmảnh hưởng đếnnhững cấu trúcmô lành quantrọng. Kinhnghiệm thựchiện ban đầu ởVienna (Áo) đãchứng minhđược hiệu quả

kiểm soát tốt với tỉ lệ bệnh suất thấp khisử dụng phương pháp này.Hệ thống FIGOUng thư phụ khoa là nhóm ung thư duynhất có hệ thống phân loại riêng làFIGO. Sau nhiều thảo luận và tranh luận,hệ thống FIGO đã được điều chỉnh lạitrong việc phân loại giai đoạn ung thưâm hộ, cổ tử cung, nội mạc tử cung vàsạc-côm cơ tử cung.Ngoài ra, phẫu thuật nội soi trong ungthư phụ khoa, vai trò của các chất đánhdấu (marker) sinh học, phân tử và ditruyền cũng là những tiến bộ rất đángquan tâm. �

BS Thu TrangTheo Hội nghị Phòng chống ung thư

phụ khoa lần IV-2009 BV Từ Dũ TP.HCM

� Sức khỏe Thành phố Hồ Chí Minh Design by HaiNamConsulting8

Thoâng tin môùi

* Vui cười1. Một anh chàng có tính hay xấu hổ, một lần hẹn gặp bạn gái, luýnh quýnhmãi mà không ngỏ lời cầu hôn được. Côbạn gái thấy anh ta rụt rè như vậy bènsốt ruột gợi ý:- Anh có điều gì muốn nói với em phảikhông? Anh cứ nói, đừng ngại gì cả!Anh chàng ấp úng.- Ừ, à... Anh muốn hỏi rằng em có muốnsau khi chết được chôn trong phần mộ tổnhà anh không?

2. Ông bố đưa đứa con vào bệnh việnkhám răng. Đọc được hàng chữ kẻ trêntường, cậu bé quay lại hỏi bố :- Bố ơi, " Lương y như từ mẫu" là nghĩa gìhả bố ? - À, có nghĩa là tất cả các thầy thuốc ở đâyđều là mẹ hiền cả con ạ.Lúc ấy, một bác sĩ để ria mép đi qua, cậubé tỏ vẻ ngạc nhiên hỏi : - Bố ơi, thế sao mẹ hiền lại có râu hở bố ? Ông bố : ??? (st)

Mời bạn thử nhớ lại * tiếp trang 6

Đáp án: 1.a, 2.c, 3.d, 4.a, 5.d, 6.d, 7.b, 8.d, 9.c, 10.c.

Hút thuốc lá được xem như làmột yếu tố nguy cơ không liênquan đến loãng xương ở cả

nam lẫn nữ. Tuy nhiên, nhiều nghiêncứu cho thấy mật độ chất khoángxương cột sống thắt lưng là 12% thấphơn ở người hút thuốc lá 20gói/năm so với người không hútthuôc lá. Cả hai loại gãy cột sốngvà gãy vùng hông gia tăng ởngười hút thuốc lá. Ởngười hút thuốc lá kéodài thì gia tăng nguy cơlên gấp 2.3 lần. Cơ chếsinh lý bệnh của sự giảm khối lượngxương và gia tăng nguy cơ gãy xươngở người hút thuốc lá vẫn chưa rõ. Mộtnghiên cứu đã cho thấy bằng chứngcủa sự giảm hấp thụ calcium ở ốngtiêu hóa ở người hút thuốc lá so sánh

với người không hútthuốc lá.Phối hợp thuốc lá vớiuống rượu làm giatăng nguy cơ loãngxương. Gãy xươngcột sống gia tăngmột cách đáng kể ở

những người vừahút thuốc vàvừa uống rượu

và nặng lêntheo tuổi. Ở

những ngườihút thuốc lá và uống rượu không béophì ở lứa tuổi 60-69, thì nguy cơtương đối gãy cột sống là 3 và nhữngngười trên 70 tuổi thì nguy cơ tươngđối gia tăng đến 20.2. �

K.T (Theo website BV Nguyễn Tri Phương)

Những tiến bộ trong ung thư phụ khoa