tesis 1 junio
TRANSCRIPT
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
1/151
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
2/151
RIESGO FAMILIAR TOTAL EN FAMILIAS DEL SECTOR
LA FRANJA DEL ASENTAMIENTO HUMANO
JUAN PABLO II LOS OLIVOS 2014
2
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
3/151
DEDICATORIA
Deda"# e#4a 4e## a D"# y a n+e#4r"#
5adre#. A D"# 5"r6+e 7a e#4ad" "n n"#"4r"#
a ada del 5a#" del an", !+8nd"n"# y
d8nd"n"# 9"r4ale:a 5ara "n4n+ar. A n+e#4r"#
5adre#, 5lare# 9+ndaen4ale# en n+e#4ra -da.
Sn ell"#, /a8# 7+;
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
4/151
AGRADECIMIENTO
E#4e 4ra;a/" e# el re#+l4ad" del e#9+er:"
"n/+n4" de 4"d"# l"# 6+e 9"ra"# el !r+5"
de 4ra;a/".
A!radee"# a 4"da# a6+ella# 5er#"na# 6+e,
de al!+na 9"ra n"# 7an a5"yad".
Al Dr. =ern8n =+!" Ma44a S"l>#, n+e#4r"
5r"9e#"r y de !+al anera a la L. M!, E-a
P
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
5/151
INTRODUCCI%N
La 9ala e# +n !r+5" en 5eranen4e e-"l+$n, rela"nada "n l"# 9a4"re#
e"n$"#, 5"l>4"#, #"ale# y +l4+rale#, e# de;d" a e#4"# a#5e4"# 6+e #e
-+el-e 4ra#enden4al #+ e#4+d". El 5re#en4e 4ra;a/" e#"!$ el 4ea del Re#!"
Falar T"4al "" 5r"r4ar" 5+e# e# en la 9ala d"nde #e 5er;en l"#
5rn5ale# 5r";lea# y d9+l4ade# #"ale#, e# ade8# de 5"r4ana 5+e#
#e 5+ede 4ra;a/ar en e#4e !r+5" de anera 8# 5eranen4e e n4e!ral.
C"n re#5e4" a la# n-e#4!a"ne# #e ";#er-a 6+e e?#4en +n !ran n3er" de
ella# 6+e e#48n de#arr"llada# ;a/" +n en9"6+e l>n"2+ra4-"2re+5era4-" en
el a#5e4" nd-d+al en "n4ra#4e "n e#4"# 4ra;a/"#, n+e#4ra n-e#4!a$n
a;"rda a la 9ala en -ara# den#"ne# y en el 5lan" "+n4ar", de#de
e#4e a#5e4" 7"l>#4" n" #"l" #e "n#dera al nd-d+" #n" 4a;4+l"# y l"# ane?"#
En el Ca5>4+l" I 6+e e# el Pr";lea, en"n4ra"# el 5lan4eaen4" del
5r";lea, la 9"r+la$n del 5r";lea, l"# ";/e4-"# de n-e#4!a$n y la
/+#49a$n del e#4+d".
En el Ca5>4+l" II 6+e e# el Mar" Te$r", en"n4ra"# el ar" "n4e?4+al
7#4$r" #"al de la realdad, l"# an4eeden4e# de la n-e#4!a$n, el ar"
4e$r" 5r"5aen4e d7", la 75$4e## de n-e#4!a$n y la -ara;le de e#4+d".
En el Ca5>4+l" III 6+e e# la Me4"d"l"!>a, en"n4ra"# el 45" d#e@" de
n-e#4!a$n, la 5";la$n de e#4+d", la 4
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
6/151
de da4"#, el 5r"e#" de re"le$n de da4"#, l"# a#5e4"# 4+l" I 6+e #"n l"# Re#+l4ad"# y D#+#$n, en"n4ra"# l"#
re#+l4ad"# y la d#+#$n de re#+l4ad"# de n+e#4ra n-e#4!a$n.
En el Ca5>4+l" 6+e #"n la# C"nl+#"ne# y Re"enda"ne# en"n4ra"#
la# "nl+#"ne# y la# re"enda"ne# de n+e#4r" 4ra;a/" de n-e#4!a$n.
Fnalen4e, en la #e$n de ane?"# en"n4ra"# 4a;la# y !r89"# de
re#+l4ad"# "5leen4ar"#, el n#4r+en4" de re"le$n de da4"#, la a4r:de "n##4ena, el "n#en4en4" n9"rad" y la# e-dena# 9"4"!r89a# de
n+e#4r" 5r"e#" de de#arr"ll" de la 5re#en4e n-e#4!a$n.
Sn nada 8# 6+e a!re!ar e#5era"# 6+e el 5re#en4e 4ra;a/" #ea de #+
a!rad" y a la -e: "n#44+ya +n a5"r4e 4ra#enden4al en el e#4+d" de la
en9erer>a "+n4ara y 9alar, ya 6+e e#4e a5" de la en9erer>a #e -a
a5land" ada -e: 8# "n la# n-e#4!a"ne#.
.
Los $!o"#s
INDICEINTRODUCCI%N................................................................................................................
CAPTULO I EL PROBLEMA...........................................................................................
1.1Plan4eaen4" del Pr";lea....................................................................................
1.F"r+la$n de la 5re!+n4a de n-e#4!a$n............................................................
1. O;/e4-"#..................................................................................................................
1..1 O;/e4-" eneral...............................................................................................
1.. O;/e4-"# E#5e>9"#........................................................................................
1. J+#49a$n del e#4+d"...........................................................................................
CAPTULO II MARCO TERICO.....................................................................................
.1 Mar" "n4e?4+al 7#4$r" #"al de la realdad.......................................................6
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
7/151
.1.1 eneraldade# de La n"r4e............................................................................
.1. El d#4r4" de l"# Ol-"#......................................................................................
.1. A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II................................................................
. An4eeden4e# de la In-e#4!a$n...............................................................................1 In4erna"nale#..................................................................................................
.. Na"nale#........................................................................................................
. Mar" 4e$r" 5r"5aen4e d7".............................................................................
..1 La 9ala...........................................................................................................
.. T5"# de 9ala.................................................................................................
.. F+n"ne# de la Fala....................................................................................
.. Cl" e-"l+4-" de la 9ala...............................................................................
..* E#4r+4+ra y dn8a 9alar...........................................................................
..G Te"r>a# de la 9ala..........................................................................................
..H S4+a$n de la 9ala en la# A
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
8/151
.G De9n$n de la -ara;le...........................................................................................
.H De9n$n "5era"nal de la -ara;le.......................................................................
.H.1 O5era"nal:a$n de -ara;le.........................................................................
CAPTULO III METODOLOA.........................................................................................1. A#5e4"# Me4"d"l"!"# ........................................................................................
.. P";la$n................................................................................................................
..1 Cr4er"# de Inl+#$n.........................................................................................
.. Cr4er"# de E?l+#$n........................................................................................
. T
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
9/1519
GR&FICO 1
RIESGO FAMILIAR TOTAL EN LAS FAMILIAS
DEL SECTOR LA FRANJA DEL
ASENTAMIENTO HUMANO JUAN PABLO II'
LOS OLIVOS ( 2014 )N*11+
1&
GR&FICO 2
DISTRIBUCI%N DEL RIESGO FAMILIAR
TOTAL, SEG-N DIMENSI%N DE
CONDICIONES PSICOAFECTIVAS EN
FAMILIAS DEL SECTOR LA FRANJA DEL
ASENTAMIENTO HUMANO JUAN PABLO II
LOS OLIVOS ( 2014 )N*11+
1&
GR&FICO +
DISTRIBUCION DEL RIESGO FAMILIARTOTAL, SEG-N DIMENSI%N DE SERVICIOS .
PR&CTICAS DE SALUD, EN FAMILIAS DEL
SECTOR LA FRANJA DEL ASENTAMIENTO
HUMANO JUAN PABLO II
LOS OLIVOS ( 2014 )N*11+
1&
GR&FICO 4
DISTRIBUCI%N DEL RIESGO FAMILIAR
TOTAL, SEG-N DIMENSI%N DE VIVIENDA .
VECINDARIO, EN FAMILIAS DEL SECTOR LA
FRANJA DEL ASENTAMIENTO HUMANO
JUAN PABLO II LOS OLIVOS 2014 )N*11+
1&*
GR&FICO /
DISTRIBUCI%N DEL RIESGO FAMILIAR
TOTAL, SEG-N DIMENSI%N DE SITUACI%NSOCIOECON%MICA, EN FAMILIAS DEL
SECTOR LA FRANJA DEL ASENTAMIENTO
HUMANO JUAN PABLO II LOS OLIVOS ( 2014
)N*11+
1&G
GR&FICO
DISTRIBUCI%N DEL RIESGO FAMILIAR
TOTAL, SEG-N DIMENSI%N DE MANEJO DE
MENORES EN FAMILIAS DEL SECTOR 1
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
10/151
0000
INDICE DE ANEOS
ANEO A MATRI0 DE CONSISTENCIA11
ANEO B INSTRUMENTO DE RECOLECCION DE DATOS
11G
ANEO CCONSENTIMIENTO INFORMADO
11'
ANEO DFOTOS
1&
ANEO ERFICOS TABLAS COMPLEMENTARIAS
11
ANEO F MAPEO 11
10
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
11/151
RESUMEN
El re#!" 9alar 4"4al e# la #+a !l";al de la# 5r";a;ldade# de
"n#e+ena# ad-er#a# " 7e7"# nd-d+ale# " 9alare# de;d" a la
5re#ena de ara4er>#4a# 5#"a9e4-a#, #er-"# y 5r84a# de #al+d,
--enda y -endar", #4+a$n #""e"n$a, y ane/" de en"re#
de4e4ada#.
La 9ala aena:ada #er8 a6+ella en la 6+e #e de+e#4ra 5"r #+ "5"#$n
e n4era"ne# 5#"a9e4-a# de#ar"n>a y d9+l4ad en el ane/" de l"#
en"re# a#"ada# "n 5r84a# "4dana# n#e!+ra#. La# 9ala#
aena:ada# +en4an "n +n a5"y" 5aral y #+;+4l:an l"# #er-"#.
11
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
12/151
Se de#arr"ll$ el e#4+d" 44+lad" Re#!" Falar T"4al en el A#en4aen4"
=+an" J+an Pa;l" II del #e4"r La Fran/a, L"# Ol-"# &1, +y" ";/e4-"
9+e de4ernar el re#!" 9alar 4"4al en la# 9ala# del #e4"r La Fran/a. El
d#e@" +4l:ad" 9+e +an44a4-", de#r54-" y 4ran#-er#al. La 5";la$n e#4+-"
"n9"rada 5"r 11 9ala#, la 4
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
13/151
9alar 4"4al r#Q n 47e 9ale# "9 47e #e4"r T7e Band. T7e +#ed de#!n a#
6+an44a4-e, de#r54-e and 4ran#-er#e. T7e 5"5+la4"n a# #7a5ed ;y 11 9ale#
47e 4e7n"l"!y a# 47e n4er-e and 47e n#4r+en4 47e RFT *2 (Aaya, &&). T7e
re#+l4# #7" 47a4 *.' # n+lear 9ale#. T7e Falar R#Q "55"#n! T"4al a#1H.H 9ale# 47 l" r#Q, *1.& 47rea4ened and 1 7!7 r#Q. T7e den#"n 47a4
#7"# a/"r 5red"nane n 47e 47rea4ened 9ale# # a n"r# ana!n! 47
'., #""e"n" #4+a4"n 47 . a# 5#y7"l"!al "nd4"n# ., 47e
den#"n "9 #er-e# and 5ra4e# "9 7eal47 47 G.H, 9"ll"ed ;y 47e "nd4"n "9
7"+#n! and ne!7;"r7""d 47 *'.. In "nl+#"n, 47e Falar T"4al R#Q n 47e
9ale# "9 47e #e4"r T7e Band # 47rea4ened, a# 9"r all 47e den#"n#, 47e 9ale#
ere 47rea4ened. A# 9"r 47e 9alar r#Q and 47e 4y5e "9 9aly "ne dd n"4 9nd
#!n9an4 rela4"n ;e4een ;"47.
ey "rd# 47rea4ened Faly, 9alar r#Q
CAPTULO I EL PROBLEMA
1'1 P3$!#$56#!o 7#3 P"o83#5$
La C"#$n E"n$a 5ara A
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
14/151
4444
naen4"# 9+era de la 5are/a y adre# ad"le#en4e#, en4re "4r"#
9en$en"#, #"n 5r"5"# de la "nd$n #"al de la Re!$n. E#4a
a9ra$n la "5ar4e la Or!an:a$n M+ndal de la Sal+d (OMS) y de#de
el n9"re del &1 7a de/ad" lar" 6+e la# 9ala# ->4a# de 5";re:a,
a9e4ada# 5"r la# r## e"n$a# +ndale#, el de#e5le" y el "n9l4"
arad", #"n al4aen4e -+lnera;le#, 4an4" 5"r la #4+a$n de !ra$n y
de#5la:aen4" de a5l"# #e4"re# de la 5";la$n "" 5"r la "r4aldad
6+e e#4e 9en$en" !enera.(1)
A "n#e+ena de la r## 9nanera en l"# 5a>#e# de A
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
15/151
#+5er--ena, l" +al #e 4"rna +n 9a4"r de re#!" 5ara el de#arr"ll" n"ral
del n@" y ad"le#en4e. Send" la 9ala +n "n4e?4" 9+ndaen4al, +7a#
-ee# n" n#4r+ye a l"# 7/"# "n a9e4" y a5"y", n" l"# "n4r"la, n" l"#
#+5er-#a y #";re 4"d" n" +4l:an +na ade+ada "+na$n "n la
9naldad de "5renderl"# y en#e@arle# a #er a+4$n""#, l"
#+9en4een4e ad+r"# "" 5ara dr!r #+ 5r"5a -da.
P"r "4r" lad", la n@e: y la /+-en4+d 4enen 9+er4e 5re#ena en la 5";la$n
en 5";re:a y 5";re:a e?4rea, n" nee#araen4e #e 4enen la# #a#
"nd"ne# 5ara a5r"-e7ar el ;"n" de"!r89" en 4"d" el 5a>#. En e#e
#en4d", a 5rn5alen4e a5r"-e7ad" en l"# #e4"re# +r;an"# y"n ay"r n-el de ed+a$n de la #"edad na"nal, l" 6+e a5lar8 la
;re7a de de#!+aldad e?#4en4e.
En4re l"# #e4"re# 8# de#9a-"red"# e#4ar>an la# 9ala# de la# +/ere#
"n en"r n-el ed+a4-" y en #4+a$n de 5";re:a, 6+e 5re#en4an 4a#a#
de de5endena# n9an4le# ay"re# a la# de re#4" del 5a>#, al n" 7a;er#e
red+d" #+ 9e+nddad en la #a 5r"5"r$n 6+e la de la# +/ere# "nay"r n-el ed+a4-", +r;ana# y en"# 5";re#.()
En 4an4" La O9na In4erna"nal Del Tra;a/" (OIT) re9ere 6+e l"# n@"# en
el !r+5" de edad de * a 11 a@"# re5re#en4an "n !ran d9erena la ay"r
5r"5"r$n de 4"d"# l"# n@"# en #4+a$n de 4ra;a/" n9an4l H ll"ne#, "
5"r en4" del 4"4al de la 5";la$n #"e4da al 4ra;a/" n9an4l. E#4"#
n@"# 8# 5e6+e@"# en #4+a$n de 4ra;a/" n9an4l re5re#en4an +na5re"+5a$n 5"l>4a 5ar4+lar ya 6+e "n#44+yen el !r+5" 8# -+lnera;le
a l"# a;+#"# en el l+!ar de 4ra;a/", y +ya ed+a$n "rre 8# 5el!r".(*)
L"# n@"# #"n l"# 8# a9e4ad"# en +an4" a la 5";re:a y a"r4aen4" de
n!re#"# e"n$"# en la 9ala, ya 6+e 5"r nee#dad +7a# -ee#
4enen 6+e 4ra;a/ar " #er ";l!ad"# al 4ra;a/" de +y 4e5rana edad,
a;and"nand" #+# e#4+d"# y n" d#9r+4and" la n@e: 6+e le# "rre#5"nde
15
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
16/151
6666
--r, 5"r #er el #+#4en4" de #+ 7"!ar y 4"ar re#5"n#a;ldade# 6+e n" le#
"rre#5"nde 5"r nee#dad.
La ay"r>a de n+e#4r"# n@"# y ad"le#en4e#, a4+alen4e, e#48n
e?5+e#4"# a +na al4era$n n4e!ral en #+ aldad de #al+d, "n +n de4er"r"
5r"!re#-" de #+ "nd+4a y #al+d en4al.(G)
Se!3n la En+e#4a De"!r89a y de Sal+d Falar ENDES en el &1, el
GG, de la# +/ere# al!+na -e: +nda# delar$ 6+e el e#5"#" "
"5a@er" e/er$ al!+na 9"ra de "n4r"l #";re ella#. Sa;er d$nde -a la
+/er " l"# el"#, a+#8nd"la de #er n9el " 5dan #d" aena:ada#
5"r #+# 5are/a# de 6+4arle# l"# 7/"#, r#e de la a#a " n" darle# ay+da
e"n$a.
ENDES #e@ala 6+e +n 1. de la# +/ere# de 1* a 1' a@"# ya #"n
adre# " e#48n !e#4and" 5"r 5rera -e:. E#4a #4+a$n #e a!ra-a en l"#
#e4"re# en #4+a$n de 5";re:a.()
La rela$n en4re la 5";re:a y --enda nade+ada +#+alen4e #e
"n#dera "" >la # ;en la 5";re:a e# "n#derada "" la a+#a
5r"rdal de --enda nade+ada, 4a;#4a# de
16
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
17/151
7anaen4", l" 6+e 7ae 6+e 5"#ea +na 5";la$n "n 8# al4"# >nde#
de 5";re:a e#4r+4+ral.
L"# e9e4"# de la r## en +7"# 5a>#e# de n!re#"# ;a/"# y edan"#
#"n ada -e: 8# e-den4e# la# "rren4e# 9nanera# 5r-ada# e#48n
ayend", d#n+yen la# n-er#"ne# e?4ran/era# dre4a# y la# ree#a#, y
la# e?5"r4a"ne# de l"# 5a>#e# en de#arr"ll" -an red+#e# "n
e#a#a a+4"#+9ena en l" re9eren4e a la 5r"d+$n de alen4"# de
5rera nee#dad, 5edra an!+lar de la #e!+rdad alen4ara.(')
Al -er +n de4er"r" de la #4+a$n 9nanera en +n 7"!ar, a9e4a a 4"d"# l"#
n4e!ran4e# de +na 9ala, a+#and" +7a# en9eredade# 5"r la 9al4a de
n+4ren4e# 6+e n" 5+edan n!err y de;l4and" #+# a4-dade# 9>#a#,en4ale# y e""nale#.
C"" +n re9le/" de la 4endena de la 5";re:a, la --enda nade+ada en
A
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
18/151
8888
ade+ada el al4" 5re" de l"# 4erren"# " la !ra$n 7aa 8rea# +r;ana#
en la ;3#6+eda de +na e/"r -da, ada 7#4"ra e# d9eren4e. Per" +and"
e#+7a"# la 7#4"ra de ada 9ala, "en:a"# a re"n"er 5a4r"ne#.
(H)
La Sal+d de l"# n@"# e# +n ndad"r al4aen4e #en#;le de la#
"nd"ne# de de#arr"ll" de +n 5a>#. Se!3n la Or!an:a$n M+ndal de la
Sal+d (OMS), en Aa# y la red+$n en la 5la$n de l"# 5adre# en la
ed+a$n de l"# en"re#, "n l" 6+e la #"al:a$n 5rara e# al!" 8#
6+e +na a4-dad e?l+#-a de l"# 5adre#, 5er4e "n4e5lar la
n"r5"ra$n a la #"al:a$n de "4ra# 9!+ra# e n#44+"ne#.(1&)
La #4+a$n de #al+d de +na "+ndad e# el re#+l4ad" de la n4era$n de3l45le# 9a4"re# de4ernan4e#, 6+e "n !ran dna#" "d9an y
de4ernan l"# 5er9le# e5de"l$!"# y l"# e#enar"# de #al+d
en9eredad de la 5";la$n. La 5";re:a, la r+raldad, la !l";al:a$n, la
"n4ana$n a;en4al, la nae#;ldad a #er-"# de a!+a y de#a!Ve
la# ;a/a# ";er4+ra# de 5are/a# 5r"4e!da# 5"r
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
19/151
9999
El ";/e4-" 9+ndaen4al del an8l## de la #4+a$n de #al+d e# de#r;r #+#
d9eren4e# 5ar4e# #e@aland" #+# eleen4"# 5rn5ale#, 5r""-er #+ aldad
y #+ +#" "n 9ne# de e/"raen4", de#4aand" #+ 5"r4ana en el
4ra;a/" de la a4en$n 5rara, en la 6+e #e +nen la 9+n$n a##4enal
5ara 5"der 5re-enr y 5r"""nar l"# e#4l"# de -da #al+da;le 5"r ed"
de #+# de4ernan4e# de la #al+d.
La# re#5"n#a;ldade# re4"ra#, re!+lad"ra# y de 5re#4a$n de l"#
#er-"# e#4a;an "nen4rada# en +na #"la n#44+$n, Ser-" Na"nal
de A!+a P"4a;le y Alan4arllad" SENAPA. En e#4e 5er>"d", #e rea4a;a +n re#!" 9alar, a+#and" 5r";lea# "" "5"r4aen4"#
nade+ad"#, al"# 78;4"# de -da, e#4ra a la 9ala y "+ndad. La
9ala, la #"edad y el E#4ad" #"n re#5"n#a;le# de la 5r"4e$n n4e!ral
de la n@e: y la 9ala.(1)E# 5"r ell", 6+e 5"r ed" de e#4e 4ra;a/" de n-e#4!a$n n"#
en9"are"# en la 9ala, #+# de;ldade#, 5r";lea# y re#!"#, ya 6+e e#
el n3le" 5rn5al y en la +al #e 9"ra la #"edad.
Fren4e a e#4a 5r";le84a 5lan4eada e# 6+e #+r!er"n la# #!+en4e#
n4err"!an4e#
19
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
20/151
0000
XSer8 5"r4an4e la 5r""$n y la 5re-en$n de l"# 5r";lea# de #al+d
en la# 9ala# 5"r 5ar4e de l"# 5r"9e#"nale# de En9erer>aY
XC+8le# #"n l"# 5r";lea# 9alare# 8# 4ra#enden4ale# 6+e a9e4an al
Se4"r La Fran/a del A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" IIY
XC$" a9e4a la r## e"n$a a la# 9ala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" IIY
XL"# a;"# en la# "nd"ne# de -da ;8#a#, 5r"d+d"# 5"r l"#
!rande# 5r"e#"# a#"ad"# a la !l";al:a$n y a la "dern:a$n9a-"reen a la# 9ala#Y
Fren4e a 4"da# e#4a# n4err"!an4e# ree"# "n-enen4e real:ar el #!+en4e
e#4+d" Re#!" Falar T"4al en 9ala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II, L"# Ol-"# &1.
1'2 Fo"53$96: 7# 3$ ;"#
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
21/151
- Iden49ar el Re#!" Falar 4"4al en #+ Den#$n C"nd"ne#
P#"a9e4-a# en la# Fala# del Se4"r La Fran/a del A#en4aen4"
=+an" J+an Pa;l" II, L"# Ol-"#, &1.
- Iden49ar el Re#!" Falar T"4al en #+ Den#$n Ser-"# y
Pr84a# de Sal+d en la# Fala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II L"# Ol-"#, &1.
- Iden49ar el Re#!" Falar T"4al en #+ Den#$n C"nd"ne# de
-enda y endar" en la# Fala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II L"# Ol-"#, &1.
- Iden49ar el Re#!" Falar T"4al en #+ Den#$n S4+a$n
S""e"n$a en la# Fala# del Se4"r La Fran/a del A#en4aen4"
=+an" J+an Pa;l" II L"# Ol-"#, &1.
- Iden49ar el Re#!" Falar T"4al en #+ den#$n de ane/" de
en"re# en la# Fala# del Se4"r La Fran/a del A#en4aen4"=+an" J+an Pa;l" II L"# Ol-"#, &1.
1'4 Js!6@69$96: 7#3 #s!76o
En n+e#4r" 5a># e?#4en 5"a# n-e#4!a"ne# 6+e a;ar6+en la
5r";le84a y el re#!" de +na 9ala, el Per3 #e en4ra 8# en la
en9erer>a 7"#54alara, 6+e en +na en9erer>a 6+e #e en9"6+e a la5er#"na, 9ala y "+ndad, #end" nd#5en#a;le el 4ra;a/" de la
en9erera en el 5rer n-el de a4en$n en la #al+d.
El 5re#en4e 5r"ye4" 4ene "" 9n rear n+e-"# "n"en4"#. Para
"n"er la 5r";le84a 6+e #+9re la# 9ala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II.
21
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
22/151
El a5"r4e de n+e#4r" e#4+d" ;+#a 5"der "la;"rar "n l"# 5r"!raa# 6+e
"n4r;+yen a d#n+r el Re#!" Falar T"4al "n den#"ne# en la#
+ale# 4"an a#5e4"# 5#"a9e4-a#, #er-"# y 5r84a de #al+d,
--enda y -endar", #4+a$n #""e"n$a, "nd$n de ane/" de
en"re#, 6+e n"# 5er4a 4ener +n da!n$#4" 8# "5le4".
La 9ala e# "n#derada "" 5edra an!+lar 5ara +n #"5"r4e #"al,
ed+and" 78;4"# de "nd+4a#, reena# y -al"re#. El 9"" de n4er
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
23/151
L"# re#+l4ad"# de e#4a n-e#4!a$n #er8 en4re!ad" a l"# dr!en4e# de la
"+ndad y la# a+4"rdade# del Cen4r" Ma4ern" In9an4l C"n9ra4erndad
J+an Pa;l" II, "n e#4e 5r"ye4" #e ;rndara "n"en4" #";re el Re#!"
Falar 6+e #e 5+eda 5re#en4ar en e#4e #e4"r, 5ara 6+e a#>
ndre4aen4e #e 5+eda e/"rar al!+na# 5r";le84a# de la 9ala.
23
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
24/151
4444
CAPTULO II MARCO TE%RICO
2'1 M$"9o 9o!#!$3 6s!:"69o so96$3 7# 3$ "#$367$7
2'1'1 G##"$367$7#s 7# L65$ o"!#
El 4a;n de P"rre#, San4a
R"#a, C"a#, Inde5endena y L"# Ol-"#, 6+e #e +;an al n"r4e de la+dad de La. Se e?4ende en d"# e/e#, +n" de ell"# 5"r el n"re#4e a 4"d"
lar!" de la C+ena del R>" C7ll$n 7a#4a el l$e4r" & de la arre4era a
Can4a y el "4r" 5"r el N"r"e#4e, 7a#4a el l$e4r" de la Carre4era
Panaerana, a;ara ade8# 5ar4e de la +ena del R>" R>a.
Se +ne al Cen4r" 7#4$r" de La a 4ra-a, la A-enda Un-er#4ara, #r-e de
"ne?$n "n el d#4r4" de San M!+el. S+ 5";la$n e#4ada, e l In#44+4"
Na"nal de E#4ad>#4a e In9"r84a (INEI) #e@al$ 6+e, al 1 de ener" del
&1, La alan:ar>a l"# Z*&&, 7a;4an4e#. Men4ra# 6+e, al & de
/+n" de &1, #er>a de ZG1H,1, l" 6+e re5re#en4ar>a el , del
e#4ad" na"nal.
="y en d>a, el "n" n"r4e de La #e 7a "n-er4d" en el ;"" de la#
!rande# n-er#"ne# 5r-ada#. Se "n#4r+yer"n !rande# en4r"#"erale# "" Me!a 5la:a, R"yal Pla:a y Pla:a N"r4e, a#> ""
4enda# 5"r de5ar4aen4"# e#4"# 7an 4ra>d" +n reale en el n-el #""2
e"n$" y +n #4a4+# en4re #+ !en4e. Se ";#er-a +n "-en4" "eral
d+rn" y n"4+rn".
La a4-dad del "n" n"r4e #e na "n la an4dad de 5er#"na# 6+e
-#4an e#4"# en4r"# "erale# 5ara real:ar d-er#a# a4-dade# 5"r
24
http://peru21.pe/noticias-de-inei-3698http://peru21.pe/noticias-de-inei-3698 -
7/25/2019 Tesis 1 Junio
25/151
4ra;a/", e#4+d"#, "5ra# " rerea$n. Del #" "d", l"# d9eren4e#
en4r"# de d-er#$n n"4+rna 6+e e?#4en 5"r e#4e #e4"r de La #"n
5ar45e de #+ 5"4enal e"n$", ya 6+e n de P"rre# 5"r 5edd" e?5re#" de +n
5"r4an4e n3er" de -en"# re#den4e# de la# +r;an:a"ne# La#
Palera#, Mer+r", El Tr
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
26/151
6666
Par6+e Naran/al, C"-da, lla l"# n!ele#, en4re "4ra# re5re#en4ad"# 5"r
+n C"4< e#4"r 6+e 9+e el enar!ad" de 7aer la# dl!ena# an4e la#
a+4"rdade# re#5e4-a#. El 5rn5al "4-" de la #e5ara$n 9+e el
a;and"n" de d7a# +r;an:a"ne# re#denale# 5"r 5ar4e de la
M+n5aldad de San Mar4>n de P"rre#.
El 5er"d" del AlaldeFel5e Ca#4ll" Al9ar", del Par4d" Se5re
Und"# (SU), 9+e ele!d" 5"r 6+n4" 5er>"d" "n#e+4-", #end" #+# +a4r"
5rer"# 5er>"d"# el &11 7a#4a la a4+aldad.
2'1'2'1 U869$96:, 3?56!#s #!#s6:
U869$96:N"r4e de la Pr"-na de La, "+5and" e#4ra4
5ar4e en4ral.
E!#s6:1H Ql$e4r"# *& e4r"# +adrad"#.
C365$ Tene 4"da la "#4a 73eda, en en"r !rad" 6+e en +7"#
d#4r4"# eran"# del ar.
L?56!#s
Po" #3 No"!#P+en4e Pedra
Po" #3 S" San Mar4>n de P"rra#
Po" #3 Es!# Inde5endena C"a#
Po" #3 O#s!#San Mar4>n de P"rre#.
2'1'2'2 Po83$96: s 9$"$9!#"6$96:
L"# 5"# 5";la"nale# #e 7allan en4re l"# 1* y & a@"# a# +n 4er" de la
5";la$n #e 7alla en e#e ran!", l" 6+e re9le/a 6+e la 5";la$n de l"#
Ol-"# e# /"-en.
Al !+al 6+e en l"# 5r"ed"# na"nale#, de#4aa +n ay"r 5"ren4a/e de
5";la$n 9eenna, 7aend" +na d9erena de .
26
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
27/151
2'1'2'+ E79$96:, so96o #9o:569o, 93!"$ 7#;o"!#
E79$96:
A 4ra-
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
28/151
8888
N" 5"r ell" #e de/a de re#al4ar la# :"na# nd+#4rale# de M"l4ala y
Naran/al 6+e re5re#en4an e?5e4a4-a n" #"l" e5re#aral y de
5r"d+$n #n" 4a;
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
29/151
9999
La# a4-dade# #e real:an en la# n#4ala"ne# del Pala" de la J+-en4+d
y re+ner"n a deena# de e#"lare#, ade8# de al+n"# de l"# 4allere#
de5"r4-"# +n5ale#.
Ta;
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
30/151
0000
+na d#4r4" /"-en, y el ay"r !r+5" 5";la"nal e# el de & a a@"# "n
+n 1&.' (& &&& 7a;4an4e#).
V6=6#7$
El 45" de --enda e# ;8#aen4e 5r"5a 1.H, #e!+da de
de5ar4aen4"# en ed9" 1.&', e#4e 3l4" "en:a a reer en -r4+d
a l"# 5r"!raa# M -enda, del E#4ad" Per+an", de#arr"lla en el d#4r4".
De#4aa la --enda 5r"5a y el 45" al6+ler #n e;ar!" el 1 de la#
--enda# del d#4r4" #e 7an "n#e!+d" 5"r n-a#$n 5re#aen4e en la#
:"na# en"# 9a-"reda# d"nde #e 5re#en4an la# :"na# y 5"r 5";la$n en
ay"r re#!".
S$#$56#!os 8s69os
2 Ca# el 1&& de la 5";la$n +en4a "n al+;rad" 53;l", e#4" 7a;la de l"#
+r;an:ad"# 6+e e#48 el d#4r4", a 5e#ar de "n4ar "n er4a# :"na# de ;a/"#
re+r#"#.
2 I!+alen4e el #er-" de a!+a 5"4a;le alane a# a la 4"4aldad de la
5";la$n.
2 En el a#" del de#a!Ve, el 5"ren4a/e d#n+ye, n" ";#4an4e #!+e #end" al4",
e#4e 5r";lea #e 5re#en4a en al!+na# :"na#, #";re 4"d" en el #e4"r llaad"
C"n9ra4erndad, den4r" del +al #e 7allan la ay"r 5ar4e de l"# A#en4aen4"#
=+an"# del d#4r4".(1*)
2'1'+ As#!$56#!o H5$o J$ P$83o II
R#s#$ 6s!:"69$
El A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II #e "n#4r+y$ el de a;rl 1''
"" 5ar4e del Pr"!raa M+n5al de --enda C"n9ra4erndad de La
Me4r"5"l4ana, el +al a!r+5a l"# #!+en4e# a#en4aen4"# 7+an"#
30
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
31/151
2 A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II
2 A#en4aen4" =+an" Enr6+e Mlla O7"a
2 A#en4aen4" =+an" La+ra Caller
2 A#en4aen4" =+an" San Mar4>n de P"rre#
2 A#en4aen4" =+an" L"# N"r4e@"#
2 A#en4aen4" =+an" L"# Ol-"# de Pr"
2 A#en4aen4" =+an" Arand" llan+e-a.
E#4"# a#en4aen4"# 7+an"# #+r!er"n de la n-a#$n "+nal de
5";lad"re# a l"# 4erren"# 6+e 5er4ene>an en an4er"rdad a la e? =aenda
Pr", 7+;er"n en9ren4aen4"# "n 9+er:a# del "rden, "+rrend" nl+#"
+er4e# de -ar"# 5";lad"re# " n-a#"re# 5"r re##4r#e al de#al"/" #e e#a#
4erra#. F+e de e#4a anera 5"r la +al el A#en4aen4" =+an" J+an
Pa;l" II e5e:$ a 9"rar#e, #end" de +r!ena "n4ar, ade8# "n l"#
#er-"# ;8#"# de l+:, a!+a y de#a!Ve, "n #er-"# y "r!an:a"ne#
de ;a#e, en4re ell"# +n 5+e#4" de #al+d.
C"" +na 9"ra nal de re#5"nder a a6+ella nee#dad, el de 9e;rer"
de 1'' #e "n#44+ye el T$5" C"+n4ar" J+an Pa;l" II, en la M:. N,
d"nde #e a4end>a en Prer"# A+?l"#, a ar!" de 5r""4"ra# de #al+d,
a5a4ada# 5"r Or!an:a$n n" +;ernaen4ale#, ON.
Send" el G de /+l" de 1'' d7" T$5" C"+n4ar" #e "n-er4e en
P+e#4" de Sal+d C"+n4ar" J+an Pa;l" II, 6+e e# la 9e7a "9al de
9+nda$n del E#4a;leen4" de Sal+d. F+n"n$ en +n an4!+" l"al, al
"#4ad" del a4+al PRONOEI J+an Pa;l" II. El 1* de /+l" del #" a@" #e
"n9"ra el B"46+>n P"5+lar M Sal+d. Al 5rn5" #"l" a4end>a +na -e:
5"r #eana y l"# d>a# #8;ad"# 5"r la 4arde +na O;#4e4ra. L"# de8# d>a#
a4end>an 5r""4"re# de #al+d.
31
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
32/151
En a!"#4" de 1'', el MINSA, a 4ra-a (7"y Red de
Sal+d R>a2SMP2LO) en->an +n
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
33/151
- C"ed"r.
- Una a5lla.
- Merad".
2'1'+'+ D#s9"6;96: 7# 3$ 9o567$7
S#3o
El #+el" n" e# llan" "5le4aen4e y 7ay :"na# d"nde n" 7ay
5a-en4a$n de 5#4a# y -ereda#, 5"r 4al ra:$n #e5re 7ay 5"l-" en el
a;en4e de la "+ndad y el en4r" de #al+d, al !+al 6+e en la#
--enda#. Ca;e re#al4ar 6+e el Cen4r" Ma4ern" In9an4l C"n9ra4erndad,
CMIC #e en+en4ra "n#4r+d" en +na 5ar4e del 5ar6+e en4ral de la
"+ndad J+an Pa;l" II.
Es!"9!"$ 7# 3$ 6@"$#s!"9!"$ 7# !"$s;o"!#
Se en+en4ra en4re la# a-enda# =+and" y Be4an"+r4 y a 4re# +adra# de
la A-. Pr$ere#, 5"r la# +ale# 4ran#4a la# l>nea# l>nea ', l>nea H,
EIFASA, l>nea , l>nea D, l>nea , a#> "" ";#, 4a?#, "4" 4a?#,de#4nada# 5ara el #er-" del 4ran#5"r4e :"nal.
2'1'+'4 C$"$9!#"?s!69$s E9o:569$s
De a+erd" "n l"# n9"re# re-#ad"# #e 5+ede de4ernar 6+e en #+
ay"r>a la 5";la$n aree de 4ra;a/" e#4a;le, 5"r l" 4an4" #"n 3l45le#
la# nee#dade# e"n$a# 2 #"ale#, la +al "r!na +n n-el de -da
5reara 5ara #+ 9ala. La 5";la$n #e deda a a4-dade# ""
O;rer"# de 98;ra, al;a@le#, "er" a;+la4"r", e5leada# del 7"!ar,
erra/er"#, ar5n4er"#, !a#94er"#, ele4r#4a#, 7"9ere#, "4"4a?#4a#.
L"# n!re#"# e"n$"# de ada 9ala #"n ;a/"# a re!+lare#, +7a#
+/ere# a#+en la ar!a e"n$a del 7"!ar 5ara 5"der #+#4en4ar #+#
!a#4"# "5"r48nd"#e "" /e9e de 9ala. S"n 5""# l"# 5r"9e#"nale#,
33
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
34/151
4444
l" +al nda >na# 5"#;ldade# de ";4ener +na e#4a;ldad e"n$a
$da en la :"na.
2'1'+'/ C#!"o M$!#"o I@$!63 Co@"$!#"67$7 J$ P$83o II
U869$96: G#oa San Mar4n deP"rre# L"# Ol-"#, e#5e>9aen4e a la Mr" red de L"# Ol-"#.
L?56!#s
- P"r el N"r4e "n la# A-. D"# de O4+;re y A-. San Mar4n.
- P"r el S+r C"n la A-. Cen4ral
- P"r el E#4e C"n la A-. Be4an"+r4
- P"r el Oe#4e C"n la# A-. Panaerana N"r4e y A-. San4a El-ra
N6=#3 7# A!#96:
2 N-el 5rar" de a4en$n #an4ara.
2 Cen4r" de Sal+d de 8?" n-el, I .
Los s#"=696os # 8"67$ #3 C#!"o M$!#"o I@$!63 Co@"$!#"67$7
J$ P$83o II so
2 Ser-" de en9erer>a.
2 Ser-" de ";#4e4ra.
2 Ser-" de Medna eneral.
2 Ser-" de ne"l"!>a. 34
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
35/151
2 Ser-" de 5eda4r>a.
2 Ser-" de "d"n4"l"!>a y 4ra/e.
2 Ser-" #"al y 5r""$n de #al+d.
2 Ser-" de 5#"l"!>a, #al+d a;en4al.
2 Ser-" de 9araa, ala#4a.
2 Ser-" de CLAS y "n4a;ldad.2 Ser-" de l"!>#4a y 8rea de 9"4""5a#.
2 Pr"!raa# De#arr"llad"#
Es!"$!#
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
36/151
6666
2 Sal+d A;en4al.(1G)
2'2 A!#9#7#!#s 7# 3$ I=#s!6a C"n#+el" del Plar Aaya, en la +dad
Calda#2C"l";a en el a@" &11 real:ar"n +n e#4+d" #";re Re#!"
Falar T"4al Sal+d Falar Fala# C"n M+/ere# En La4ana
Ma4erna, llaar>a, Calda#, C"l";a "n el ";/e4-" 9+e ara4er:ar
el Re#!" Falar T"4al y Sal+d Falar eneral de la# 9ala# de
+/ere# en la4ana a4erna del ="#54al de 5rer N-el llaar>a
(Calda#) d+ran4e el a@" &11, el
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
37/151
Sal+d Falar en Fala# "n Pree#"lare# En9er"# Cara4er:ar el
Re#!" Falar T"4al (RFT) y el !rad" de Sal+d Falar eneral en
9ala# "n 5ree#"lare# en9er"# en +n Cen4r" de #al+d de Perera2
R#aralda en4re a;rl y ay" de &11 "n el ";/e4-" de Cara4er:ar el
Re#!" Falar T"4al (RFT) y el !rad" de Sal+d Falar eneral
(EN) en 9ala# "n 5ree#"lare# en9er"# en +n Cen4r" de #al+d de
Perera, R#aralda, en4re a;rl y ay" de &11 el "" #e
";4+-" el & 5"r en4" de e#4a# 9ala# #e en+en4ran en #4+a$n de
de#5la:aen4".#e "nl+y" en4re "4r"#
]+e era de la 4ad de la 5";la$n #"n n@a#, n@"#
y ad"le#en4e# (), 5red"nan la# 9ala# 45" I
n+leare# (G), "n +n 5r"ed" de , 5er#"na# 5"r
9ala. El G 5"r en4" de 9ala# #e en+en4ran
aena:ada#, e#5ealen4e 5"r "nd"ne#
5#"a9e4-a# (), #e 5er;en 5"" "r!an:ada#
(H) y #a4#9e7a# (').(&)
2'2'2 N$96o$3#s
Caar!" C+;a Jane4 S"na, Ca7a4ar ar!a# Andrea J+d47,
Mel!are/" R"er" "-ana +e##ela en la +dad de C"a#
Per3 en el a@" &1 real:ar"n el e#4+d" de Re#!" Falar T"4al
en la# 9ala# del #e4"r A 1 del A#en4aen4" =+an" lla
Se@"r de l"# Mla!r"#, "n el ";/e4-" de de4ernar el Re#!"
Falar T"4al en la# Fala# del Se4"r A 1 del A#en4aen4"
=+an" lla Se@"r de l"# Mla!r"#, el
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
38/151
8888
el e#4+d" #e de;er>a e5lear el RFT *2 "n r4er" de
5r"r:a$n en 9+4+ra# n4er-en"ne# #e "nl+y$ en4re "4r"
]+e el 4"4al de 9ala (n^11&) la 5red"nana de la9ala 45" (e?4en#a2 a4>5a) /e9e# de 9ala #"n el
& -ar"ne#. En +an4" a la #+a !l";al del RFT *2
#e e-den" 6+e el ay"r 5"ren4a/e de 9ala #e
en+en4ra en Re#!" de Aena:a (HH. ), #e!+d" de
+n re#!" ;a/" "n 1, a #+ -e: #"l" 7ay +n .* "n
re#!" al4". ()
Bla# M+@": enn9er +naly, O7an4e Fl"re# Fanel An!7ela en la
+dad de C"a# Per3 en el a@" &1 real:ar"n el e#4+d" de
Re#!" Falar T"4al en Fala# del Se4"r A 1 del A#en4aen4"
=+an" lla Se@"r de l"# Mla!r"# "n el ";/e4-" de De4ernar el
Re#!" Falar T"4al en la# 9ala# de d7a "+ndad el e#4+d" 9+e
de#r54-" 2 4ran#-er#al el
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
39/151
9999
de l"# Mla!r"#, la 4a eran aena:ada# en #+
#4+a$n #""e"n$a #e!+da de la# "nd"ne#
5#"a9e4-a# y el ane/" de en"re#. El ane/" en
+an4" al re#!" 9alar y el 45" de 9ala n" #e
en"n4r$ rela$n #!n9a4-a en4re a;a#. ()
E#4"# an4eeden4e# n"# ay+da "" re9erena 5ara 4ener en +en4a
l"# 5r";lea# 6+e 5+eden 5re#en4ar la# 9ala#, l"# n4erna"nale#
e#4+dar"n re#!" 9alar a +na de4ernada 5";la$n +#and" el
n#4r+en4" *2, l"# e#4+d"# #e real:ar"n en C"l";a, 5er" la 6+e
8# #e a#ee/a al 45" de e#4+d" 6+e real:are"# #"n de la#
al+na# 6+e real:ar"n en el a#en4aen4" 7+an" #e@"r de l"#
la!r"# en C"a# ya 6+e e# el #" +an44a4-" 4ran#-er#al.
2'+ M$"9o !#:"69o ;"o;6$5#!# 769o
2'+'1 L$ @$5636$
La 9ala e# la +ndad 9+ndaen4al de la #"edad, y #e en+en4ra en
"n#4an4e n4era$n "n el ed" na4+ral, +l4+ral y #"al. En el a5"
de la #al+d, la 9ala de;e "n#44+r#e en la +ndad ;8#a den4er-en$n, ya 6+e #+# e;r"# 4enen el "5r"#" de n+4rr#e
e""nalen4e y 9>#aen4e, "5ar4end" re+r#"# "" el 4e5",
e#5a" y dner", e# en e#4a +ndad d"nde #e de;e en9"ar la a4en$n
5ara e/"rar la #al+d de la 5";la$n del 5a># 5ara la# a"ne# de
Pr""$n de la #al+d, la 9ala e#48 "n#44+da 5"r l"# #!+en4e#
"5"nen4e#
39
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
40/151
0000
Me;r"# Ind-d+ale# La# 9ala# e#48n "n#44+da# 5"r 5er#"na#, y
5ara 6+e la 9ala #e "n#dere #al+da;le #e nee#4a 6+e la#
nee#dade# de #al+d de ada +n" de #+# e;r"# 7ayan #d"
+;er4a#.
r+5" Falar La 9ala n" e# #$l" la #+a de #+# e;r"#, #end"
la# rela"ne# 6+e #e e#4a;leen en4re #+# e;r"# la# 6+e de4ernan
el de#arr"ll" 5"#4-" " ne!a4-" a#> "" el de la 9ala "" +n 4"d".
-enda y en4"rn" 9>#" La# 9ala# de#arr"llan #+# a4-dade#
"4dana# en +na --enda y en +n en4"rn", l"# +ale# 5+eden 5r"4e!erla #al+d 9alar, " 5"r el "n4rar" re5re#en4ar re#!"# 5ara el
an4enen4" y de#arr"ll" de #+ #al+d.(1H)
40
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
41/151
La 9ala e# +na de la# n#44+"ne# de re9erena 8# 5"r4an4e# 5ara
la# 5er#"na#, 4an4" en #+# 4raye4"ra# e 7#4"ra# "" en #+# 5r"ye4"#
de -da, a#> "" +n" de l"# 4$5"# 5re#en4e# en la ay"r>a de la#
de#r5"ne# y e#4+d"# de 5"l>4a# en 9ala.
La 9ala e# "n#derada en el 8;4" n4erna"nal "" 5edra an!+lar
5ara l"# 5r"e#"# en #al+d, 5"r 4al "4-" la OMS (Or!an:a$n M+ndal
de la Sal+d), a9ra 6+e #e de;e a+en4ar la #al+d de la 5";la$n
7aend" re9erena a la 9ala "" +n" de l"# !r+5"# 9+ndaen4ale# en
el 4erren" de la #al+d. La 9ala e# 6+en da l"# 5ar8e4r"# en #al+d, e#
6+en 5+ede 4ener la a5adad de n9l+r 5"#4-aen4e #";re l"#
"5"r4aen4"# de #+# n4e!ran4e# de "d" 6+e re:an "" nd-d+"#
#al+da;le# y 5+edan en9ren4ar l"# a;"# 6+e #e 5re#en4an en l"#
d9eren4e# l"# de la -da.
De#de la# 4e"r>a# de en9erer>a -ale la 5ena re#al4ar "ne54"# #";re
9ala "" l"# de Fredan, 6+en -e la 9ala C"" +n ##4ea #"al
6+e 4ene "" ";/e4-" e?5l>4" 4ran#4r +l4+ra a #+# e;r"# "n
re#5"n#a;ldade# al 5r"-eer nee#dade# 9>#a# y de #e!+rdad, en#e@ar7a;ldade# #"ale# a #+# e;r"# 5ara el de#arr"ll" y reen4"
5er#"nal, 5er4e en4re #+# e;r"# l>4e# e""nale#, 5r"+e-e +n
5r"5$#4" 5ara la -da y #!n9ad" a 4ra-n+l"# e""nale# y re#5"n#a;ldade# "+ne#,
e#48 "5+e#4a 5"r nd-d+"# 6+e 4enen ada +n" d#4n4a# rela"ne# "n
l"# e;r"# de la 9ala, 4"da la 9ala y ##4ea# de "n4a4" en el
a;en4e.
41
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
42/151
2'+'2 T6;os 7# @$5636$
T6;os 7# @$5636$s s#
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
43/151
7/"#, 5adre# + "4r"# e;r"# ya #ean "n#an!+>ne"# " n". P+ede #er
+n n3le" !e#4an4e.
Fala a4>5a N" #e enara en la# an4er"re#. P+eden #er 5are/a# "
!r+5"# "n " #n la:"# "n#an!+>ne"#. (1)
2'+'+ F96o#s 7# 3$ F$5636$
La 9ala e#48 enar!ada, "" en4e 5rn5al de la "5"#$n de +na
#"edad, de de#arr"llar 4"d"# l"# 5r"e#"# ;8#"# 6+e lle-an al 5r"!re#"
de #+# e;r"#. En e#4e n3le" #"al #e 4ra#4en l"# 5rn5"# y
a44+de# 5#"#"ale#. La# "nd+4a#, "5"r4aen4"# y en9eredade#5+eden delnear#e en la n4era$n de l"# 5ar45an4e# de +na 9ala.
En4re la# 9+n"ne# 6+e #e de;en lle-ar aa;" en +na 9ala, e#48 el
de#arr"ll" de l"# r"le# de l"# e;r"#, la "+na$n, y la#
4ran#a"ne# 3l45le#. P"r e#" la# 5er#"na# 5er4enee"# a d#4n4"#
!r+5"# 6+e 5"de"# llaar ##4ea# #"ale# (e#+ela, 4ra;a/", e6+5"#
de5"r4-"#, l+;e# #"ale#, -endar"# " a#"a"ne#, e4.). Sn e;ar!",
la 9ala e# el ##4ea en 6+e -;ran 8# la# e""ne#, l"# ##4ea# de
reena#, la# 4rad"ne#, la# 9"r4ale:a y -+lnera;ldade#, l"# eleen4"# de
a5"y" y "n 9re+ena la 9+en4e de e#4r
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
44/151
4444
La #a4#9a$n de la 5are/a, la re5r"d+$n y la ran:a de l"# 7/"#,
en4re "4r"#.
F96o#s #!"$@$5636$"La 9ala e#48 e?5+e#4a a 5re#$n e?4er"r "r!nada en l"# re6+eren4"#
5ara a""dar#e a la# n#44+"ne# #"ale# #!n9a4-a# 6+e n9l+yen
#";re l"# e;r"# 9alare#. La re#5+e#4a a e#4"# re6+eren4"# e?!e
+na 4ran#9"ra$n "n#4an4e de la 5"#$n de l"# e;r"# de la 9ala
5ara 6+e 5+edan reer en4ra# el ##4ea 9alar "n#er-a #+
"n4n+dad.
La 9ala de;e 4ra#4r l"# -al"re#, a44+de#
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
45/151
F96: M$!#"$
aran4:an la #";re--ena ;"l$!a de l"# 7/"#, en la 6+e e#48 5l>4"
+n la de a9e4" "r5"ral ae54ad" 5ara de#arr"llar la "n9an:a ;8#a.
F96: P$!#"$
Re9erda a la 9"ra$n de -al"re#, "nd"ne# 5ara 6+e l"# 7/"# a#+an
+n r"l de #er aad"# y -al"rad"#, y a 4ra-a +na 9ala de#de #+ rea$n 7a#4a la d#"l+$n, la +al e#48
de4ernada 5"r la edad del 7/" ay"r, de9nda# de la #!+en4e anera
- E4a5a I. C"en:" de la 9ala
- E4a5a II. Fala# "n ;e;
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
46/151
6666
Cada +na de e#4a# e4a5a# del l" en 9"ra e-"l+4-a "nlle-a +n
de#e6+l;r" d+ran4e l"# 5er"d"# de 4ran#$n en4re +na e4a5a y "4ra,
5r";lea# 5r"5"#, n+e-a# e#4r+4+ra#, n+e-a# deanda#, r##,
a""d"#, y ada54a"ne#, a"5a@ada# de +na# -ara"ne# en la#
ara4er>#4a# #"ale# y e"n$a# del y en el ##4ea 9alar.
En e#4a# -ara"ne# rada #+ n4er#4a# de ada +na de e#4a# e4a5a#, 5er4e ;rndar +n +dad" de
9"ra "n4n+a y l"n!4+dnal a l" lar!" del 4e5", 5ara re#"l-er 5r";lea#
y 5r"5ar n4er-en"ne# de en9erer>a en l" rela"nad" "n la
5re-en$n y 5r""$n, en la ;3#6+eda de la 9+n"naldad 9alar y el
+5len4" ;8#" del de#arr"ll" 9alar en ada e4a5a del Cl" 4al
Falar.(&)
2'+'/ Es!"9!"$ 76569$ @$5636$"
D6569$ @$5636$"
En la 9ala e?#4en 9+er:a# 6+e "n4n+aen4e "d9an, "nd"nan y
de4ernan la# n4era"ne# de l"# e;r"# 6+e la n4e!ran, 5r"d+end"
re#+l4ad"# 6+e a;an la dn8a 9alar. Sn d+da, el ##4ea 9alar
e#48 e?5+e#4" en 9"ra 5eranen4e al a;" y de#arr"ll" de #+#
n4e!ran4e#. P+ede der#e 6+e n" e# #"l" la #+a de ell"#, #n" el
re#+l4ad" de la# n4era"ne# de l"# n4e!ran4e# l" 6+e de9ne la dn8a
de +na 9ala.
Es!"9!"$ @$5636$"
S#
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
47/151
- Fala# en la e4a5a nal 7/" ay"r en4re & y * a@"# de edad.- Fala# en la e4a5a n4ereda 7/" ay"r en4re G y 1 a@"# de edad.- Fala# en la e4a5a n4ereda 4ard>a 7/" ay"r en4re 1 y 1' a@"# de
edad.- Fala# en la e4a5a 9nal 7/" ay"r 4ene & a@"# " 8#.(1')
Es!"9!"$ 76569$ @$5636$"
La 5#"4era5a nd-d+al e-den$ la# re5er+#"ne# 6+e 4en>a la dn8a
9alar #";re #+# e;r"#, l" +al 5r"-"$ la a5er4+ra de "4r"# a5"#
;a/" la den"na$n de 4era5a de 9ala.
En4re l"# a@"# 1'G* y 1'H&, Mn+7n de#arr"lla el en9"6+e 4era5an la# 5ar4e# de la e#4r+4+ra 9alar
S+;##4ea nd-d+al. F"rad" 5"r ada +n" de l"# e;r"# de la
9ala. Cada "5"nen4e del ##4ea 9alar e#4a;lee rela"ne#5ar4+lare# "n ada +n" de l"# e;r"#, y "n la 9ala ""
4"4aldad.
S+;##4ea "ny+!al. D"# nd-d+"# 6+e 5r"-enen de 9ala#
d9eren4e# #e +nen 5ara 9"rar +na 5are/a, a5"r4and" a la n+e-a 9ala
6+e 9"ran, la# re!la#, n"ra# y -al"re# a5rendd"#. Cada e;r" de
la 5are/a, al en4rar en el n+e-" ##4ea, de;e 5erder 5ar4e de la#
47
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
48/151
8888
"#4+;re# e dea# 6+e 4ra>a y ela;"rar +na e#4r+4+ra n+e-a. Para
R"dr>!+e: la +4+a a""da$n de l"# $ny+!e# de;e e#4ar l;re de
n4er9erena# de la 5r"5a 9ala de "r!en. Una de la# 4area# e# la de
9/ar l>4e# lar"# 6+e de9nan e#4a e#4r+4+ra y de9endan el ##4ea del
e?4er"r. E# nee#ar" +n ##4ea "ny+!al e#4a;le 5ara +n ;+en
de#arr"ll" de l"# 7/"#.
S+;##4ea 5aren4al. Tene 9+n"ne# 5r"rdale# en la ran:a,
#"al:a$n, alen4a$n, e4., de l"# 7/"#, a+n6+e "5ar4e #+#
9+n"ne# "n "4r"# 9alare# y ed+ad"re#. Tene 6+e #er +n
#+;##4ea 9le?;le a l"# a;"# 6+e l"# e;r"# deanden, y la#9+n"ne# de;en r e-"l+"nand" a la 5ar del de#arr"ll" e-"l+4-" de #+#
e;r"#. De5endend" de la lardad y e#4a;ldad de la 5are/a, #e
";4ene +na ay"r " en"r "n#e+$n de l"# 9ne# de e#4e
#+;##4ea.
S+;##4ea 9ra4ern". En
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
49/151
9999
El 5r"e#" de #"al:a$n "+rre edan4e la n4ernal:a$n de -al"re#
e#5e>9"# " a44+de# y la ad6+#$n de de#4re:a# 5ara el de#e5e@"
de la# "nd+4a# a5r"5ada#. Un" de l"# 5rer"# e9e4"# de a;" de
l"# e;r"# de +na 9ala e# la al4era$n en la# rela"ne# del r"l.
L4"n den49$ 4re# "5"nen4e# de r"l
V$3o"#sre9erd" al -al"r 6+e ada nd-d+" le "nede +n r"l
A9!6!7#se# la a44+d de ada nd-d+" re#5e4" al r"l
Co79!$#"n a"ne# 6+e #!n9an el r"l
2'+''2 T#o"?$ 7#3 7#s$""o33o
La -da 9alar e#48 d-dda en e4a5a# #+e#-a# 6+e "en:a "n la
+n$n de la 5are/a y 4erna "n la +er4e de +n" de #+# e;r"#, "
"n la #e5ara$n 9>#a de la 5are/a. En ada +na de e#a# e4a5a#
e?#4en de;ere# de la 9ala 6+e #"n 9+ndaen4ale# 5ara la
5re#er-a$n y de#arr"ll" ar$n" de la 9ala.
T"da# la# 9ala# 4enen e#4"# de;ere# ;8#"# en4ra# e?#4an, ada
9ala real:a e#4a# 9+n"ne# a #+ anera, e# der, ;a/" #+# 5r"5a#
n"ra# 3na# la en9erera ";4ene da4"# 5ara ra49ar la 9"ra en 6+e
la 9ala e#48 +5lend" ada +n" de e#4"# de;ere#, 5ar4+laren4e
l"# rela"nad"# "n el an4enen4" y 5re-en$n de la #al+d.
Se!3n la a+4"ra, el l" -4al de la 9ala #e d-de en e4a5a#
2 La 9ala 6+e #e na.2 La 9ala en la 6+e 7ay 5ar4".2 La 9ala "n n@"# 5ree#"lare#.2 La 9ala "n n@"# e#"lare#.2 La 9ala "n 7/"# ad"le#en4e#.2 La 9ala en4r" de lan:aen4".2 La 9ala de 5adre# en la edad ad+ra.2 La 9ala de anan"# y la /+;la$n.
49
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
50/151
0000
Den4r" de ada +na de e#4a# e4a5a# de de#arr"ll" e?#4en 4area# 6+e
#"n 9+ndaen4ale# 5ara 6+e la 9ala 9+n"ne. El ane/" e?4"#" de
e#4a# 4area# #+e#-a# den4r" de ada e4a5a e# nd#5en#a;le 5ara
5r"!re#ar en la #!+en4e e4a5a. D+-all 7a den49ad" 4area# ;8#a#
2 Pr"-eer la# nee#dade# ;8#a# "" alen4", 4e7", -e#4d" y
+dad" de la #al+d.2 =aer 9ren4e a la# nee#dade# e"n$a# y d#4r;+r l"# re+r#"#,
nee#dade# 9alare# e nd-d+ale#.2 D-#$n del 4ra;a/", "" a la# 4area# de la a#a y el +dad" de l"#
n@"#.2 S"al:a$n de l"# e;r"# de la 9ala den4r" de la# n"ra# y
-al"re# de la #"edad.2 Re5r"d+$n y ran:a de l"# 7/"#.2 E#4a;leer "d"# de "+na$n e n4era$n 6+e #ean
ae54a;le# 5"r la #"edad.2 Enar!ar#e de la n4era$n de "4r"# ##4ea# #"ale# ""
e#+ela#, !le#a# y e5lead"re#.2 Man4ener la "4-a$n y la 7a;ldad 5ara en9ren4ar +na r##.
T#o"?$ 7# E=#3 D=$33 Or!an:a la e-"l+$n de la 9ala y
5r"5"r"na +na !+>a 5ara e?anar y anal:ar l"# a;"# y 4area#
;8#a# "+ne# en la e-"l+$n de la ay"r>a de la# 9ala#
d+ran4e #+ l" de -da, a+n6+e ada 9ala 4ene ara4er>#4a#
3na# y 5a4r"ne# n"ra4-"# de e-"l+$n #e+enal.
La# e4a5a# de e-"l+$n de la 9ala e#48n arada# 5"r la edad del
n@" ay"r, a+n6+e e?#4en al!+na# e4a5a# 6+e #e #";re5"nen
+and" 7ay -ar"# n@"# en la 9ala.()
2'+''+ T#o"?$ Es!"9!"$3 7#3 @96o$56#!o @$5636$"
El "del" e#4r+4+ral #e de9ne "" El "n/+n4" n-#;le de deanda#
9+n"nale# 6+e "r!an:an l"# "d"# en 6+e n4era43an l"# e;r"#
de +na 9ala.
50
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
51/151
La# 5a+4a# e#4a;leen $", +8nd", y "n 6+4a# (re#5e4" a l"# 5adre#, r"l de 5adre,
r"l de 7/"), y "4ra# 5l>4a# e d"#nr8#a# (leal4ad a la 9ala), l"#
r"le# de9nen la# 4area# de l"# e;r"# del !r+5" 9alar.
E#4e ##4ea, de;e ade8#, 4ener l>4e#, l"# 6+e e#48n "n#44+d"# 5"r
la# re!la# 6+e de9nen 6+ene# 5ar45an y de 6+< anera l" 7aen en
+na #4+a$n de4ernada, #+ 9+n$n e# la de 5r"4e!er la d9erena$n
de l"# ##4ea# y #+;##4ea# en 9+n"naen4". La lardad de l"#
l>4e# den4r" de +na 9ala e# +n 5ar8e4r" 34l 5ara e-al+ar #+
9+n"naen4". L"# e?4re"# #er8n +n a+en4" de#edd" de la
"+na$n y la 5re"+5a$n de l"# +n"# #";re l"# "4r"#, 5erdend"
la d#4ana en4re #+# e;r"#, en4"ne# l"# l>4e# de#a5areen y la
d9erena$n #e 7ae d9+#a (Fala# a!l+4nada#).
51
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
52/151
E#4a# 9ala# 5re#en4an +na 5a, rea"nan en
9"ra e?a!erada y 4enen +na ;a/a a5adad de ade+a$n. En el "4r"
e?4re" #e en+en4ran a6+ella# 9ala# en la# 6+e #+# e;r"# 4enen
+na >na de5endena en4re #>, l>4e# +y r>!d"#, #+# ean#"#
de a5"y" #e a4-an #"l" +and" e?#4e +n n-el +y al4" de e#4r
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
53/151
al #" 4e5" n4era;an n9"ra$n en4re l"# #"# e;r"#
del ##4ea, 5ara an4ener +n "rden n4ern", d7a n9"ra$n #e
real:a a 4ra-"#, 5r"#.2 L>4e# n4ern"# n4er!enera"nale# a;+el"# 5adre# 7/"#.
2 De dn8a n4erna re5re#en4an la# n4era"ne# en4re l"# e;r"#
6+e an4enen la e#4a;ldad y 7"e"#4a## 9alare#, " en #+ de9e4"
!eneran "n9l4"# de ay"r " en"r +an4>a.
E#4a# n4era"ne# "r!nan -ar"# #+;##4ea# de rela$n
2 S+;##4ea# de +dad"# +4+"#.
2 S+;##4ea# a9e4-"# e584"#.2 S+;##4ea# #en#"rale# #e?+ale#.2 S+;##4ea# "+na"nale#.2 S+;##4ea# de a+4"n">a nd-d+ale#.2 S+;##4ea# de d9eren4e# !enera"ne# y #e?"#.2 S+;##4ea# de #"l+"ne# de "n9l4"#.2 S+;##4ea# 5aren4ale#.2 S+;##4ea# 9ra4ernale#.2 De dn8a "n el ed".
En el ##4ea 9alar, nn!+na a$n e# a#lada, #n" 6+e 9"ra 5ar4e de
+na n4era$n "r!an:ada de e#4a anera, la# a"ne# #e lle!an a
"ne4ar "n la "r!an:a$n #"al, #e "r!an:a y #e e#4r+4+ra a l" lar!"
del 4e5" en #+# rea"ne# "" e;r" re#5e4" a l"# "4r"# la#
rea"ne# de and", la# rea"ne# de e#5"#a, 7/"#, e4.
C+and" #e "n#44+ye +na n+e-a 5are/a e# +y d9>l 5reder 6+< 45" de
"r!an:a$n #"al 4endr8 y # a;"# $ny+!e# lle-ar8n +na rela$n #n
53
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
54/151
4444
-"lena n d#9+n"naldad. Sn e;ar!", la "r!an:a$n 9alar n"
de5ender8 3naen4e de la 5are/a, #n" 6+e e#4ar8 4a;a#. P"r #+ 5ar4e el en9"6+e 9+n"nal n4e!ra ""
eleen4"# ";/e4-"# la# nee#dade# 9>#a# y +dad"# e"n$" yre5r"d+4-", la# rela"ne# #"ale# y l+!ar de la 9ala en la #"edad.
E#4e "del" 5r"5"r"na +na "r!an:a$n 5ara e?anar la n4era$n
en4re l"# e;r"# de la 9ala y den4r" de la "+ndad. El "del"
n"r5"ra l"# a#5e4"# 9>#"#, 5#"#"ale# y +l4+rale# de la 9ala,
/+n4" "n la n4era$n en4re ell"# ade8#, e# de 4"4al a5la$n a 4ra-a, a +al6+er 45" de 9ala y an4e
-arad"# 5r";lea# de #al+d.()
2'+''/ T#o"?$ 6!#"$996o$" 7# 3$ 9o569$96: # 3$ @$5636$
De#de la 5er#5e4-a de la 4e"r>a !eneral de ##4ea#, la 9ala e# +n
##4ea a+4""rre4"r y dn8", y 5"r l" 4an4", n+e#4ra# ";#er-a"ne#
de;er8n r enanada# 4an4" 7aa la# 4ran#a"ne# 6+e #+eden en #+
n4er"r, "" 7aa la e#4r+4+ra n4erna del ##4ea d7" de "4r" "d",
54
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
55/151
l" 6+e n"# n4ere#a e# "n"er la n4era$n en4re l"# e;r"#, #+#
"d"# de rela$n y la# re!la# 6+e r!en e#a rela$n.
La "+na$n e# el -e7>+l" " el ed" 5"r el +al l"# e;r"# de+na 9ala #e n9l+yen re>5r"aen4e.
La "+na$n e# +n ##4ea a;er4" de n4era"ne# n#r4a# #e5re
en +n "n4e?4" de4ernad". C"" ##4ea ";edee a 4re# 5rn5"#
El 5rn5" de la 4"4aldad, 6+e 5la 6+e +n ##4ea n" e# +na
#5le #+a de eleen4"#, #n" 6+e 5"#ee ara4er>#4a# 5r"5a#,
d9eren4e# de l"# eleen4"# 6+e l" "5"nen 4"ad"# 5"r #e5arad". El 5rn5" de a+#aldad r+lar, 6+e -ene a der 6+e el
"5"r4aen4" de ada +na de la# 5ar4e# del ##4ea 9"ran 5ar4e
de +n "5lad" /+e!" de 5la"ne# +4+a#, de a"ne# y
re4r"a"ne#. El 5rn5" de re!+la$n, 6+e a9ra 6+e n" 5+ede e?#4r
"+na$n 6+e n" ";ede:a a +n er4" n3er" >n" de re!la#,
n"ra#, "n-en"ne#. E#4a# re!la# #"n la# 6+e, 5re#aen4e,
5er4en el e6+l;r" del ##4ea, en4re ella# 4ene"#
L$ 65;os686367$7 7# o 9o569$"
N" 7ay nada 6+e #ea l" "n4rar" de "nd+4a. La n" "nd+4a n" e?#4e
e# 5"#;le n" "5"r4ar#e. En +na #4+a$n de n4era$n, 4"da
"nd+4a 4ene -al"r de en#a/e, e# der, e# "+na$n 5"r e#", 5"r
8# 6+e +n" l" n4en4e n" 5+ede de/ar de "+nar.
Los 6=#3#s 7# 9o!#67o 7# "#3$96: # 3$ 9o569$96:
A 4ra-
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
56/151
6666
N6=#3 7#o!$!6=oRe9erd" a la "+na$n l4eral del en#a/e.
N6=#3 7# M#!$ 9o569$96: Pr"5"r"na +n en#a/e aera del
en#a/e e4d" e#4e en#a/e 5+ede #er -er;al y n" -er;al y 5+edenl+r !e#4"#, e?5re#$n del r"#4r" al e4rl", 4"n" de -":, e4.
T#o"?$ 7# V6" #" y laa+4"-al"ra$n en ada e;r" la# 9ala# #al+da;le# 4enen e#5eran:a
en el 9+4+r", "n9an:a en l"# de8# y #en4en +r"#dad aera de l" 6+e
la #"edad 5+ede "9reerle#. La 9ala 9+n"na #";re ;a#e# de
reen4e 5r"d+$n y de +na realdad "ren4ada l" +al 5r"+e-e +na
ay"r n4dad en4re #+# e;r"#.
2'+'' T#o"?$ 7# 3$ 9"6s6s @$5636$"
Una 5er#"na 6+e a4ra-e#a 5"r +n e#4ad" de r## #e en+en4ra en +na
e4a5a -4alen4e 5"r4an4e 5ara "n4n+ar el +r#" de #+ -da. N"
5"r4a 6+< 45" de r## #ea, el e-en4" e# e""nalen4e #!n9a4-" e
5la +n a;" radal en #+ -da. El nd-d+" en9ren4a +n 5r";lea
an4e el +al #+# re+r#"# de ada54a$n, a#> "" #+# ean#"# de
de9en#a +#+ale#, n" 9+n"nan.
Se!3n Ca5lan, la r## "+rre +and" el re#+l4ad" de +na a$n
n"-ed"#a " de +n a"n4een4" n" e# #+9en4e 5ara la #"l+$n 4>5a
de l"# 5r";lea#. En e#4a d#+#$n, la r## de 9ala e# el #"
5r"e#", e?e54" en 6+e la n+e-a #4+a$n n" e#48 den4r" del 4erren" de
la# a5adade# de #"l+$n de la 9ala. El a"n4een4" 6+e a+#a
56
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
57/151
r## en +na 9ala 5+ede n" 4ener el #" e9e4" den4r" de "4ra 9ala.
La en9eredad de +n e;r" de +na 9ala, la 5a de A!+lera y Me##Q a9ran 6+e, # +n" " 8# de e#"#
9a4"re# e#48n a+#en4e#, en4"ne# el 5r";lea n" 5"dr8 re#"l-er#e el
de#e6+l;r" "r!nar8 la r##.()
2'+' S6!$96: 7# 3$ @$5636$ # 3$s A5"69$s
La# 9ala# en A
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
58/151
8888
L"# a;"# de"!r89"#, #"ale# y e"n$"# "+rrd"# en A#e# de A#4a #";re er4"# 4ea# re9erd"# a l"# a;"#
a4erale# 5"r l"# 6+e 7an a4ra-e#ad" la# 9ala# y a la# n+e-a#
re5re#en4a"ne# #";re e#"# a;"#.
A#>, 5"r +na 5ar4e #e de#4aan er4a# arena# de la# 9ala#, "n el
an8l## de la /e9a4+ra 9eenna del 7"!ar y #+ rela$n "n la 5";re:a,
/+n4" "n la -"lena n4ra9alar y 5"r "4ra, la# "n4r;+"ne#
e"n$a# de +/ere# e 7/"# al 7"!ar, y el a5"r4e del 4ra;a/"
d"
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
59/151
9999
A 9ne# del S!l" WW e?#4e +na reen4e re-al"r:a$n del r"l de la
9ala en la #"edad. De#de la 5er#5e4-a e#5r4+al la 9ala a5are$
#e5re "" la +ndad ;8#a del !4a# e9e4-a# en
a5"# ""
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
60/151
0000
2'+' S6!$96: 7# 3$ @$5636$ # #3 P#"K
La# 9ala# 7an --d" aelerad"# a;"# !enerad"# n" #$l" 5"r l"#
a-ane# 4en"l$!"# y 5r"e#"# #"ale# y 5"l>4"#, #n" 5"r a;"#
e#5e>9"# "" la 4ran#$n de"!r89a, el n!re#" a#-" de la#
+/ere# al ##4ea ed+a4-", la;"ral y al e#5a" 53;l" 5"l>4", y la
eer!ena de n+e-"# "-en4"# #"ale# 6+e 7an n9l+d" en la
a5la$n del alane de l"# dere7"# 7+an"#.
Una ay"r a+4"n">a de la# +/ere# y el re"n"en4" de #+#
dere7"# 7an 5er4d" +na ay"r -#;ldad de +n "n/+n4" de
5r";lea# 6+e #e -->an en la e#9era d"
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
61/151
#e en+en4ran e# ay"r, dada# la arena de #er-"# ;8#"# y l"#
al4"# n-ele# de 5";re:a.
T"d"# l"# d>a# #e leen n"4a# de +7a -"lena#, a#e#na4"#,e/e+"ne#, al4ra4" 4"da# ella# le>da# 5"r n@"# y n@a#, 5er" l" real e#
6+e e#4a #4+a$n 6+e #e --e en el ada d>a, 4a;
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
62/151
" !r+5" de 5er#"na#, 6+e #e "n"e "" a#"ada "n la 5"#;ldad
de de#arr"llar, " 6+e e#4< e#5ealen4e a9e4ada de anera ad-er#a, a
+n 5r"e#" $r;d".
L"# #"# a+4"re# 4ad"# 5"r Aaya, #+!eren 9"ra# de a5la$n y
+#" del ##4ea de re#!" la dea de +na d#rna$n 5"#4-a en el
+dad" de la #al+d ;a#ada en la ed$n del re#!" y de #+# 9ra#
!enerale#, 5+eden #er a5lada# a d9eren4e# 5ar4e# de +n ##4ea,
"" +dad" 9alar y 5er#"nal, +dad" "+n4ar", nreen4" en
";er4+ra, e/"raen4" re9erenal, "d9a$n a l"# 9a4"re# de
re#!", re"r!an:a$n l"al, re"r!an:a$n re!"nal y na"nal y5"l>4a# n4er#e4"rale#.
Aaya, 4and" a Cleena S4"ne, E!#4, y Mre la#9a l"# 9a4"re#
de re#!" en 4re# a4e!"r>a#
- Cara4er>#4a# ;"l$!a# " 7ered4ara# (al!+na# ara4er>#4a#
!en#"#, #"ale#, 9alare#, e"n$"#, y a;en4ale#
(5"r e/e5l" la# 5";la"ne# en"# 9a-"reda# 4enen +n ay"r
re#!" de #+9rr +n 5r";lea de #al+d).
- L"# 5a4r"ne# de "5"r4aen4" y el e#4l" de -da (+7a# de la#
a+#a# 5rn5ale# de "r4andad y en9eredad #"n de4ernada#
5"r 5a4r"ne# en el e#4l" de -da, 4ale# "" la de4a, el 4a;a", el
e/er", el al"7"l y el "n#+" de dr"!a#.
62
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
63/151
- Aaya a9ra 4and" a E:a4 y "la;"rad"re# && 6+e l"# e9e4"#
de l"# 9a4"re# de re#!" 5+eden "n4r;+r a la #al+d a 4ra-
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
64/151
4444
- Re"r!an:a$n del ##4ea de #al+d en l"# n-ele# re!"nal y
na"nal.
-
Ade#4raen4" del 5er#"nal de #al+d.
- F+era del ##4ea 9"ral de a4en$n en #al+d
- A+4"2+dad" y a4en$n a la 9ala
- A4en$n "+n4ara
- P"l>4a# n4er#e4"rale#.
- U#"# del en9"6+e de re#!" den4r" del ##4ea 9"ral de a4en$n en#al+d.
A5#!o 7# 3$ 9o8#"!"$
L"# 9a4"re# 6+e n9l+yen en la ";er4+ra de l"# #er-"# de #al+d y 6+e
5+eden #er "d9ad"# 5"r el en9"6+e de re#!" #"n la d#5"n;ldad,
el ae#" y la ae54a;ldad.
El ";/e4-" del en9"6+e de re#!" e# a+en4ar la d#5"n;ldad de +na
a4en$n ade+ada. Para ell", re+;a l"# re+r#"# en 9+n$n de la#
nee#dade#. L"# re+r#"# +4l:ad"# en !r+5"# de 5";la$n de ;a/"
re#!", 5+ede 4ran#9err#e 5ara la +4l:a$n en !r+5"# 6+e 8# l"
nee#4en " 4en!an ay"r re#!".
Me/"rand" el ae#" de la a4en$n a la #al+d de l"# !r+5"# "n ay"r
re#!", ndr8 en la 5re-en$n de l"# da@"# a la #al+d. Per4e
den49ar y a4ender 4e5ranaen4e a l"# !r+5"# de 5";la$n "n
ay"r re#!" en l+!ar de e#5erar a 6+e a+dan al #er-" +and" ya
4ene el da@" a la #al+d.
La ae54a;ldad de la 5";la$n e# +y 5"r4an4e 5ara el a+en4" de
";er4+ra. E# ;en #a;d" 6+e al!+na# 9ala# n" re"n"en la
64
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
65/151
nee#dad de a+dr a +n #er-" de #al+d. La# ra:"ne# 5ara la 9al4a de
re"n"en4" de e#4a nee#dad de;en anal:ar#e "n/+n4aen4e "n
la re##4ena 6+e e?#4e 7aa el +#" de l"# #er-"#.(G)
2'+''1 R6#s#4a# nl+yen a#5e4"# de 45" ;"l$!"2de"!r89"#("5"#$n, "r;ldad, "r4aldad), 9>#"#, a;en4ale#,
#""e"n$"#, 5#"a9e4-"#, 5r84a# de #al+d y #er-"# de #al+d.
Ade8#, nl+ye la 4raye4"ra de l"# e;r"# de la 9ala.
De#de e#4e 5+n4" de -#4a, +na 9ala "n en"r re#!" #er8 a6+ella
6+e edan4e #+# 5r84a# "4dana# y a5"y" de l"# #er-"# de #al+d
an4ene "n4r"lad"# l"# re#!"# nd-d+ale# y 9alare#, +4l:and"
edda# de 5r""$n y 5re-en$n.(1)
2'+''2 T#o"?$ R6#s
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
66/151
6666
5r84a# de #al+d y la d#5"n;ldad de l"# #er-"# #"ale# y de
#al+d).
De#de e#4e 5+n4" de -#4a, +na 9ala "n en"r re#!" #er8 a6+ella
6+e edan4e #+ "5"#$n, la# 5r84a# "4dana# de #al+d y el
a5"y" de l"# #er-"# de #al+d, an4ene "n4r"lad"# l"# re#!"#
nd-d+ale# y 9alare# +4l:and" edda# de 5r""$n, 5re-en$n y
a##4ena #"al de #al+d 5eranen4e.
2'+''+ Pos!3$7os 7# "6#s
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
67/151
2 La rela$n en4re el re#!" 9alar 4"4al y el !rad" de #al+d 9alar e#
n-er#a "n el 4"4al de la# den#"ne# de la "r!an:a$n 9alar
##4#4a# 5r"5"# de la edad de ada
+n" de l"# e;r"# de la 9ala y la# 5r84a# de a+4"+dad" "
+dad" n4erde5enden4e n4ra9alar " n#44+"nal # e# el a#".2 El re#!" 9alar 4"4al 5er4e "ren4ar el +dad" de la #al+d de la#
5er#"na#, de la 9ala y la -!lana del "n4e?4" en d"nde e#48
ner#a.
2 El ##4ea de re#!" 9alar 5r"d+e la ren!ener>a "r!an:a"nal de
l"# #er-"# de #al+d en l"# ##4ea# "5era4-"# de l"# en4r"# de
a4en$n y a n-el 5"l>4" adn#4ra4-" en la# n#4ana# +n5al y
re!"nal.2 L"# 5"#4+lad"# 5lan4ead"# en la Te"r>a de Re#!" Falar T"4al reaen
en la# a4e!"r>a# 5rn5ale# +na 6+e e?5re#a l"# eleen4"#
rela"nad"# "n la ed$n del re#!" y "4ra 6+e den"4a l"
rela"nad" "n l"# ##4ea# de #al+d y #+ "5era$n.(1)
67
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
68/151
8888
2'+'10 D65#s6o#s 7#3 "6#s
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
69/151
9999
L"# e#4+d"# #";re e#4r+4+ra 9alar, la de#n4e!ra$n 9alar, la#
"n4n!ena# 9alare#, el la #"al 9alar, la# r## 9alare# y la
#a4#9a$n 9alar a#> l" de+e#4ran.
C"" #a;e"# el #er 7+an" e# +n #er #"al, 6+e nee#4a de a"r,
"5ren#$n, "+na$n y #e!+rdad. T"d" ell" le 5r"5"r"na el
a;en4e 9alar a edda 6+e ree el ->n+l" a9e4-" en4re l"# 7/"#
y l"# 5adre#. E#4a# al n" -er#e #a4#9e7a# lle-ar8 al nd-d+" a
"#4rar "nd+4a# de#ada54ada# y #er8 "" +n >r+l" -"#",
5"r6+e #e -er8 en-+el4" en la #a #4+a$n +and" 4en!a #+ 5"dr>a
9ala y el e#la;$n n+na #e r"5er8.
A##" la -"lena 9>#a " 5#"l$!a en la -da 9alar 5+ede
"a#"nar 9+!a, de5re#$n, #+d" 5"r al!+n" de #+# e;r"#,
!eneralen4e de l"# n@"#(a#), ad"le#en4e# " ad+l4"# ay"re#.
Al re#5e4", #e de;e rele-ar el 7e7" de 6+e e?#4en d"# 9a4"re#
5"r4an4e# de la -da 9alar y #"al 6+e a9e4an el de#arr"ll" de la
5er#"naldad de l"# 7/"# a de ae54a$n. L"# 7/"# 6+e
5r"-enen de 7"!are# ara4er:ad"# 5"r 5a4r"ne# ;+en"# e#4a;le#
en "n4ra#4e, "n l"# al"# 5a4r"ne# de -da 9alar, e#48n e/"r
a/+#4ad"# y 4enen +na -da 9alar 8# re"n9"r4an4e.
P"r ell" la 9ala "r!an:ada de e#4a anera, e# +na e#4r+4+ra -a;le
5ara 5r"5"r"nar #en4en4"# de 5er4enena en4re #+# e;r"#.Pre!+n48nd"le# $" #e #en4en, +8le# #"n #+# a44+de#, $" #"n
la# rela"ne# "n 5a58 " a8 y "n #+# 7eran"#, $" #"n #+#
a!"#, 6+< nee#4an 5ara #+ 9+4+r". P"r ell" e# 5"r4an4e la
"+na$n, 5ara 5"der en4enderl"# y an4ener +na rela$n
n4er5er#"nal en4re 7eran"# e 7/"# y 5adre#.(*)
69
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
70/151
0000
En la 9ala #e da el de#arr"ll" del a9e4" y la #a4#9a$n de
nee#dade# #e?+ale#, #"ale#, e""nale# y e"n$a#. Se rean,
4ra#4en y re;en n"ra#, -al"re#, #>;"l"#, de"l"!>a# e
den4dade#. E# el l+!ar 5r-ad" d"nde #e "5ar4e de#de el 4e7"
7a#4a l"# a4"# "4dan"# de ada e;r".
P"r l" 4an4" +na 9ala en d"nde en"n4ra"# al4ra4", 5adre#
al"7$l"# " "n#+d"re# de dr"!a# y #n n"ra#, #e 4endr8 4a;n+l"
a9e4-" #$ld", #e!+r" y 9el:. De e#4a anera #e !aran4:ara el
de#arr"ll" de a44+de# y "nd+4a# 5#"#"ale#, e/"rand" el
;ene#4ar 7+an" en4re 5adre# e 7/"#. C"" an4er"ren4e 7a;>a"#
en"nad", # #e +;re la nee#dad de a"r, "5ren#$n,
"+na$n, #e!+rdad y re#5e4", el n@"(a) a5render8 a 4ran#4r
a9e4", a"r, re#5e4", 4endr8 a+4"e#4a an9e#4and" #e!+rdad y"n9an:a. al reer 5"dr8 4ran#4r a #+# 7/"# y a#> el e#la;$n #e
r"5er8 y ada -e: l"# >nde# en #al+d en4al d#n+r8n.
=ay 6+e 4ener en +en4a 6+e +na 9ala n+lear 5+ede !enerar e#4a#
a#5e4"# 5"#4-"# a d9erena de la# 9ala n+lear "d9ada "
re"n#44+da#. a 6+e ella# !eneran +n a;en4e 7"#4l e n#e!+r".
70
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
71/151
2'+'10'2 S#"=696os ;"9!69$s 7# s$37
Re-#and" la 5r"5+e#4a 4e$ra de Plar Aaya, en e#4a den#$n la
n-e#4!ad"ra en en$n "n#dera l"# #!+en4e# a#5e4"#
2 S+;+4l:a$n de #er-"# de #al+d d#5"n;le
2 A+#ena de n9"ra$n de #er-"# de #al+d
2 Mane/" na5r"5ad" del +dad" 5erna4al y #al+d de la +/er
2 Mane/" na5r"5ad" de C"n4r"l M4a# ade+ada# a la realdad Re!"nal
y[" l"al ;+#and" de "54:ar la# re#5+e#4a# n#44+"nale# y
5r"5ar la 5ar45a$n "+n4ara en el e/"raen4" de la#
"nd"ne# de #al+d y de#arr"ll".
71
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
72/151
El 5"" 9"nd" del erad" de a#e!+raen4" a#> "" el ;a/" 5"der
ad6+#4-" de la 5";la$n, 7a de4ernad" 6+e el 5rn5al 5re#4ad"r
de #er-"# de #al+d #ea el MINSA. En e#4e "n4e?4", la a5adad
re#"l+4-a de l"# e#4a;leen4"#, la aldad de l"# #er-"#, l"#
n-ele# de n-er#$n y l"# e#6+ea# de 9nanaen4"# #"n
-+lnera;le# a la re#4r$n 5re#+5+e#4ara.
P"r "4r" lad" el ##4ea de #al+d en el Per3 #e ara4er:a 5"r #er
#e!en4ad" y 9ra!en4ad", den498nd"#e 4re# #+;##4ea# el
5r-ad", el de la #e!+rdad #"al y el 53;l".
El 5rer #+;##4ea, #e "ren4a a la edna +ra4-a y #e d9erena
5"r #+ ay"r !rad" 4en"l$!" y 5"r "9reer #er-"# de e/"r
aldad. En e#4e #en4d", #+ erad" ";/e4-" l" "n#44+yen
e?l+#-aen4e l"# e#4ra4"# ed"2al4"# de la 5";la$n +r;ana (*
de la 5";la$n 4"4al).
C"n l" 6+e re#5e4a el ae#" del n@" " la adre al S#4ea In4e!ralde Sal+d (SIS), #e ";#er-a 6+e 7a e/"rad" en la# "+ndade#.
Ta;!ena# 7a
e/"rad". raa# a la "n9an:a 6+e e?#4e en4re la# 9ala# y el
e6+5" de a5", la den49a$n "5"r4+na de adre# !e#4an4e# #n
72
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
73/151
"n4r"l 5rena4al, 5er4$ ;rndarle# "n#e/er>a 5er#"nal:ada aera de
la #al+d de la !e#4an4e y #"al:ar e#4a n9"ra$n "n el Cen4r" de
Sal+d, 5ara 6+e a 4ra-4a na"nal de
#al+d. El ##4ea de #al+d del Per3 "5rende 5r"-eed"re# de
#er-"# 53;l"# y 5r-ad"#, ada +n" de l"# +ale# n"r5"ra +n
"n/+n4" de ean#"# de 9nanaen4" y #+n#4r" de #er-"#
n4e!rad"# -er4alen4e. Para la 5re#4a$n de #er-"# de #al+d, el#e4"r 53;l" #e "r!an:a en n" #e!en4"#, "n 9nanaen4"
"n4r;+4-" " de ren4a# !enerale#.
La A4en$n In4e!rada a la# En9eredade# Pre-alen4e# de la In9ana
(AIEPI) e# +na e#4ra4e!a d#e@ada 5"r la OMS y UNICEF 5ara red+r
la "r4aldad de la n9ana, a#> "" 9a-"reer +n ade+ad"
reen4" y de#arr"ll" de n@"# en"re# de n" a@"# en 4"d" el+nd", "n e#5eal a an4end" rela4-aen4e e#4a;le de#de
edad"# de l"# a@"# n"-en4a (1H).
La# e#4a"ne# de la Or!an:a$n M+ndal de la Sal+d 5ara el
5er>"d" &&G2&1& +e#4ran +n nreen4" del !a#4" en #al+d 6+e #e
+;a en *,1 7aa &1&.
73
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
74/151
4444
El en4r" de #al+d C"n9ra4erndad Ma4ern" In9an4l Perna4al J+an Pa;l"
II ;rnda 5r"!raa# de #al+d "n ar84er 5re-en4-" y 5r"""nal.
L"# 5r";lea# 8# 9re+en4e# 5"r l"# 6+e #e -a a "n#+l4a #"n en
a#" de n@"# en9eredade# n9e"#a#, re#5ra4"ra#, darrea#, le#
#!+en en 5"r4ana la# a9e"ne# den4ale# " 5er den4ale# y la#
en9eredade# de la 5el y del 4e/d" #+;+48ne".
L"# edaen4"# #"n e#a#"# y l"# 5r"9e#"nale# #"n n#+9en4e#
5ara la deanda de a##4ena 5rara e# 5"r e#4e "4-" #"n
+7"# l"# 5+e#4"# de #al+d 5r-ad"# 6+e 7an 5r"l9erad", 5er" a l"#
6+e el ae#" e# n"r4ar" 5"r #+ ele-ad" "#4".
La T+;er+l"## (TB) "" en9eredad 7a e#4ad" a#"ada a 5";re:a,
d"nde "4r" 9a4"r de re5er+#$n e# el 7anaen4" en el 6+e --e la
5";la$n de e#a#"# re+r#"#.
La 5";la$n en4re 1* y * a@"# "n en4ra el 1.1 del 4"4al de
5aen4e#, e# der +n !r+5" 6+e 5"r #+# ara4er>#4a# e# 5ar4e5"r4an4e de la P";la$n E"n$aen4e A4-a (PEA), 5"de"#
ded+r de e#4", dada la# ara4er>#4a# de la en9eredad e# +n 9a4"r
6+e aen43ala 5rearedad de la# 9ala#.
El ASIS #er8 d#4r;+d" a la# d9eren4e# de5endena# del #e4"r #al+d,
a#> "" a la# "r!an:a"ne# y 5er#"na# "n n4er
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
75/151
2 Fal4a de +#" de #aneaen4" a;en4al.
2 C"nd"ne# n#al+;re# del -endar".
2 =!ene y "r!an:a$n de9en4e del 7"!ar.2 A+#ena de #er-"# 53;l"#.
2 Pr";lea# de -en4la$n, l+na$n " alaenaen4" de
alen4"#.
La #al+d e# +n dere7" 7+an" 9+ndaen4al 6+e #e de9ne "" +n
e#4ad" de "5le4" ;ene#4ar 9>#", en4al y #"al, y n" #"laen4e la
a+#ena de en9eredad. Ba/" e#4a $54a de #al+d "" aldad de
-da, la# "nd"ne# de la --enda 7an #d" re"n"da# "" +na de
la# 5rn5ale# de4ernan4e# #"ale# de la #al+d 7+ana.
En 5ar4+lar, en l"# 5a>#e# de Aa e#4ar a9e4and" la #al+d de ll"ne# de
5er#"na#. De n" e5render#e a"ne# er4era# y a#-a#, la
a++la$n de arena# 5"dr>a lle!ar a #er nane/a;le en -ar"#
5a>#e# de la re!$n.
A##" la --enda #al+da;le al+de a +n e#5a" 6+e 5r"+e-e la
#al+d de #+# "rad"re#. E#4e e#5a" nl+ye la a#a (el re9+!" 9>#"
d"nde re#de +n nd-d+"), el 7"!ar (el !r+5" de nd-d+"# 6+e --e
;a/" +n #" 4e7"), el en4"rn" (el a;en4e 9>#" y 5#"#"alneda4aen4e e?4er"r a la a#a) y la "+ndad (el !r+5" de
nd-d+"# den49ad"# "" -en"# 5"r l"# re#den4e#). Una --enda
#al+da;le aree " 5re#en4a 9a4"re# de re#!" "n4r"lad"# y
5re-en;le# e nl+ye a!en4e# 5r""4"re# de la #al+d y el ;ene#4ar. En
5ar4+lar, la --enda #al+da;le +5le "n la# #!+en4e# "nd"ne#
9+ndaen4ale#
75
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
76/151
6666
- Tenena #e!+ra.- U;a$n #e!+ra, d#e@" y e#4r+4+ra ade+ada y e#5a"#
#+9en4e# 5ara +na "n--ena #ana.- Ser-"# ;8#"# de ;+ena aldad.- M+e;le#, +4en#l"# d"#", ade8#
de ell", de;e 4ener 8rea# #+9en4een4e a5la# 5ara +na "n--ena
$"da y #ana, "n +na ;+ena l+na$n y -en4la$n. P"r l" 4an4",
la 9ala e# el n3le" !enerad"r de 78;4"# #al+da;le# 5ara ele/"raen4" de la# --enda# y el d#4r4" en d"nde --"#, real:and"
/+n4a# -enale# 5ara an4ener l5" la# alle#, a 4ra-a a la +dad, el al4" n3er" de 5er#"na# en +n
#" e#5a" y el ele-ad" n3er" de a#a# en +n #"l" en4"rn".
El a!+a, la elna$n de re#d+"# 9eale# y d"4", +na #$lda
e?5erena 4
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
77/151
5eranen4e, el en9"6+e +l4d#5lnar" y +n !ran n-el de
5ar45a$n y a$n 5"r 5ar4e de la "+ndad.
La e#4ra4e!a de --enda #al+da;le e# +n -e7>+l" 5ara a##4r a l"#E#4ad"# Me;r"# de la Or!an:a$n de la Na"ne# Unda# de
A. La# !+erra#
" l"# de#a#4re# na4+rale# el #+;e5le" " la 9al4a de ed+a$n
ade+ada el al4" 5re" de l"# 4erren"# " la !ra$n 7aa 8rea#
+r;ana# en la ;3#6+eda de +na e/"r -da ada 7#4"ra e# d9eren4e.
(1)
E#4" #e "n#4a4a en la# --enda# del d#4r4" de l"# "l-"# d"nde #e
de#4aa la -enda 5r"5a y el al6+ler #n e;ar!" el 1 de la#
--enda# del D#4r4" #e 7an "n#e!+d" 5"r n-a#$n 5re#aen4e en
la# :"na# en"# 9a-"reda# y "n +na 5";la$n en ay"r re#!".
C"" ya 7a;>a"# en"nad" an4er"ren4e l"# 9a4"re# 5"l>4"#,
e"n$"#, #"ale# y +l4+rale#, +na -e: 8#, #"n l"# a+#an4e# de
e#4"# 5r";lea#, "" 5"r e/e5l" El r+d", la 7+edad, la#
5ar4>+la# de 5l"", el "n$?d" de ar;"n", l"# "5+e#4"#
"r!8n"# -"l84le#, a#> "", l"# de#a#4re# na4+rale#, la 9al4a de
77
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
78/151
8888
7!ene y de "nd"ne# #an4ara#, el d#e@" +r;an" nade+ad", y el
7anaen4" #"n al!+n"# de l"# 5el!r"# a la #al+d 6+e a9e4ara
dre4aen4e a la 5er#"na, 9ala y #+ "+ndad.
P"r l" 4an4" # la 9ala y 5"r "n#e+en4e la "+ndad n" !enera
78;4"# #al+da;le#, n la +n5aldad 5r"5"r"na 5r"ye4"# de
n-e#4!a$n n" #er8 9a4;le 4ener --enda# #al+da;le#.
2'+'10'4 S6!$96: #9o:569$
Re-#and" la 5r"5+e#4a 4e$ra de Plar Aaya, en e#4a den#$n lan-e#4!ad"ra en en$n "n#dera l"# #!+en4e# a#5e4"#
- In!re#" e#a#" 5ara +;rr la# nee#dade# de #al+d.
- P";re:a n!re#" en"# 6+e la# Nee#dade# B8#a# de Sal+d.
- Fal4a de rerea$n en la 9ala.
- a!ana " #";rear!" de 4ra;a/" en al!3n e;r" de la 9ala.
- Pr";lea# de #al+d n" re#+el4"# y "n4r"lad"#.
- Inae#;ldad de #er-"# de #al+d.
La 5";re:a e# +n" de l"# 5r";lea# #""2e"n$"# en4rale# del
Per3 y e# +n 9en$en" +l4den#"nal. El "ne54" de 5";re:a
+r;ana 5la +na #4+a$n de arena 5aral " 4"4al de #a4#9a4"re#
+r;an"# ;8#"# (--enda, a!+a 5"4a;le, de#a!Ve, ener!>a el "" 9al4a de ae#", 5"r el n-el
de n!re#"# 9alare#, al "n#+" de l"# ;ene# y #er-"#
#"alen4e de#ea;le# 5ara la 5";la$n.
L"# O;/e4-"# 5r"5+e#4"# 5ara el De#arr"ll" del Mlen" 5"r la#
Na"ne# Unda#, #e@alan 6+e en el a@" &1* l"# 5a>#e# 7a;r8n de
78
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
79/151
9999
d#n+r a la 4ad la 4a#a de n4erna"nal de 5";re:a 6+e
"rre#5"nde a +n d$lar dar" de n!re#"2!a#4" 5ara #!n9ar 6+e e#
d"nde "en:a la 5";re:a y 6+e 4"d" n!re#" n9er"r, "" e# l"
"3n, e# el ndad"r de la nd!ena.
En la +>a !eneral 5ara la a5la$n de la Delara$n del Mlen" #e
e?5l$ 6+e la red+$n #e ;a a edr re#5e4" de l"# n-ele# de
5";re:a e?#4en4e# en 1''&, 5er" #e de4ern$ del;eradaen4e 4"ar
el a@" de 1''' "" re9erena 5"r6+e era la 9e7a 8# reen4e
re#5e4" de la +al de da4"# #";re l"# 7"!are# 5ara +n !ran n3er"
de 5a>#e# de la re!$n.
En el a@" && el n3er" de la4n"aeran"# 6+e -->a en la 5";re:a
lle!$ a la e#andal"#a 9ra de & ll"ne# de 5er#"na#, de l"# +ale#
'* ll"ne# #"n nd!en4e#, l" 6+e re5re#en4a el , y 1, de la
5";la$n re#5e4-aen4e.
D+ran4e la d 4a;
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
80/151
0000
P"r "4r" lad", el n-el #""e"n$" del 7"!ar, e# +na -ara;le
e#4ad>#4aen4e #!n9a4-a 5ara e?5lar la ne6+dad en l"#
ndad"re# de #al+d y n+4r$n #";re 4"d" "n la de#n+4r$n r$na
y l"# e5#"d"# de en9eredad darrea a!+da e n9e$n re#5ra4"ra
a!+da en n@"#, a#> #" e?5la 5"r 6+< la# 9ala# 8# 5";re# #"n
la# 6+e e?7;en ay"r 5er##4ena de de#n+4r$n y en9eredad ""
l" re5"r4a el n9"re del n#4er" de #al+d del Per3.
De la# 5r"-na# 6+e "n9"ran la Re!$n La 4ene"# & 6+e
4enen 8# del *& de #+ 5";la$n en "nd$n de 5";re# a+y"#6+e 4ene el 5"ren4a/e 8# al4" de 5";la$n en "nd"ne# de
P";re:a (&.G), y el 1. "n#derad" en e?4rea 5";re:a, y la
5r"-na de Ca/a4a;" 6+e 4ene +n .& de #+ 5";la$n en
"nd$n de 5";re, y .H en e?4rea 5";re:a.
Ca;e en"nar 6+e el de5ar4aen4" de La alan:$ +n 1'.G del
+al el 1.&H #e "n#dera en e?4rea 5";re:a de a+erd" al Cen#"&&H. Se!3n el Cen#" del &&H del 4"4al de 7"!are# del 5a>#, el *,
4ene --enda 5r"5a 5"r n-a#$n. El 1*,1 re#den en --enda#
al6+lada#, el ,G en "rada edda 5"r el en4r" de 4ra;a/"["4r"
7"!ar[n#44+$n y el ,H 4ene "4ra 9"ra de 4enena.(*)
Se "nl+ye 6+e en el A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II a#> ""
4"d"# l"# AA.==. 9+n"nan a 4ra-
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
81/151
L"# 5";re# #"n l"# 8# -+lnera;le# l"# al4"# n-ele# de de#e5le", la
e?4rea 5";re:a, el n" "n4ar "n +n "9", el de4er"r" en la#
"nd"ne# de -da y la e?l+#$n #"al 7a de!enerad" en el a+en4"
del "n#+" de #+#4ana# 4$?a#. La dr"!"de5endena e#48
"r!nand" +na e#5ral de ar!na$n, #end" el de#enadenan4e de la
n#e!+rdad +dadana y la deln+ena /+-enl.
E# a#> 6+e el A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II !enera "4r"#
ean#"# de #";re--ena "" l"# C"ed"re# P"5+lare#, Cl+;e#
de Madre# y a5land" l"# C"4
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
82/151
de "r!an:a$n en el 6+e la adre #e en+en4ra #";re n-"l+rada y
#";rear!ada "n la# a4-dade# d" #" l"# n@"# 6+e
a4+alen4e n" !":an de +dad"# 5aren4ale# 7an 9"rad" 5ar4e, "n
an4er"rdad, de +n !r+5" en #4+a$n de re#!".
82
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
83/151
2'+'11 Ro3 7# #@#"5#"?$ # #3 967$7o 7# 3$ @$5636$
Para Fredan, la 9ala e#48 "5+e#4a de 5er#"na# +nda# 5"r
la:"# a4r"nale#, #an!+>ne"# " de ad"5$n. L"# e;r"# de la
9ala +#+alen4e --en /+n4"#, n4era43an y #e "+nan "n ada
r"l 6+e 4en!an, ;en #ea e#5"#a, e#5"#", adre, 5adre, 7/", 7/a,
7eran", 7erana. La 9ala "5ar4e +na +l4+ra "3n
El +dad" 9alar, #e!3n _r!74 y Lea7ey, 5+ede #er "ne54+al:ad"
en d"# dre"ne# en la 5rera e#48 el en9"6+e del nd-d+" en el
"n4e?4" de la 9ala, d"nde a6+el e# la 9!+ra y e#4a e# el 9+ndaen4",y en la #e!+nda 6+e en9"a a a;"#, el nd-d+" y la 9ala, l"#
##4ea# de +dad" 9alar 5+eden #er "ne54+al:ad"# ""
en9"6+e #";re la 9ala "5le4a "" la +ndad de +dad"
="r4: de 6+e la #al+d 9alar e# el re#+l4ad" de la n4era$n de
#+# "5"nen4e#
2 Sal+d 9>#a y 5#"l$!a de ada n4e!ran4e de la 9ala y ane/"
de l"# 5r";lea# 9alare#.
2 Caldad de la# rela"ne# n4er5er#"nale# en4re l"# e;r"# de la
9ala.
2 Cara4er>#4a# #""2e"n$a#, de"!r89a# y +l4+rale# de ada
9ala, 6+e "nd"nan el 45" de 5r";lea 6+e la 9ala en9ren4a y
re#+el-e d+ran4e #+ l".
Se!3n 0ereQ7, e#4a;leer rela"ne# n4er5er#"nale# d+ran4e la#
-#4a# d"lara# d< en9erer>a e# la ;a#e 5ara n9l+r e9e4-aen4e
en el "5"r4aen4" de #al+d y ay+dar a 6+e la !en4e #e 7a!a ar!"
de #+# 5r"5a# -da#.
83
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
84/151
4444
C+and" a;"rda"# la 9ala en 5r"e#"# 5re-en4-"#, 5r"""nale#
y de re7a;l4a$n, e#4a"# ;rndand" +dad"# de en9erer>a y
e#4a"# dand" +5len4" al #+e@" de Fl"rene N!74n!ale.(H)
2'+'12 C67$7os 7# E@#"5#"?$ Co56!$"6$ s ;os696: # #3#6;o 7# s$37
La# en9erera# 4enen, en 4#4a# #+#e54;le# de nl+#$n en 5r"!raa# de a4+a$n e
n4er-en$n.2Pr"r:a$n de la "9er4a de a4en$n de en9erer>a #e!3n r4er"# de
nee#dad, deanda.
2De#arr"llar la# a4-dade# y l"# +dad"# nee#ar"# 5ara a4+ar
#";re l"# 5r";lea# de4e4ad"# de 9"ra e9en4e.
2Or!an:a$n de ean#"# de der-a$n e9ae# "n "4r"#
5r"9e#"nale# del en4r" "" de "4ra# n#44+"ne# 5lada# en el
4ra;a/" "+n4ar" ay+n4aen4"#, de5ar4aen4"# de ;ene#4ar #"al,
"r!an:a"ne# n" !+;ernaen4ale#.
2L"# 5r"4""l"# de en9erer>a en9a4:an l"# nee#dade# y den#"ne#
";/e4" de -al"ra$n, l"# da!n$#4"# en9erer"# +#+ale# 5ara el
5r"e#" y l"# +dad"# 9+ndaen4ale#.
L"# #er-"# ;8#"# de#arr"llad"# 5"r en9erer>a en l"# en4r"# de
#al+d
84
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
85/151
2 Se!+en4" y "n4r"l de 5aen4e# r$n"#.
2 Pre-en$n de en9eredade# 4ran##;le#.
2 A4en$n a4erna n9an4l.2 A4en$n al anan".
2 C"n4r"le# 5er$d"# de #al+d.
2 Real:a$n de 4a.
2 C"la;"ra$n en e?5l"ra$n, da!n$#4" y 4ra4aen4" de 5aen4e#.(1)
2'+'1+ L$ E@#"5#"?$ F$5636$" Co56!$"6$
La Or!an:a$n M+ndal de la Sal+d "n#dera 6+e la en9erera
E#5eal#4a en En9erer>a Falar y C"+n4ara, 7a de "n4ar "n
"n"en4"# 5r"9+nd"# #";re la "5le/dad, 4an4" de la# 5er#"na#,
9ala# y !r+5"# "" de la# n4era"ne# 6+e #e 5r"d+en en4re
ell"#.
A#> #", 7a de "n"er la "+ndad en la 6+e "9ree #er-"#, l"#
re+r#"# d#5"n;le#, la# d9eren4e# anera# de n4era4+ar en4re #+#
e;r"#, Pre-end" a#> #" 6+e e#4a e#5eal#4a e#4< 5re5arada
5ara n4er-enr en $r!an"# de #al+d 53;la, ya 6+e ella 5+ede
den49ar eleen4"# en el ;arr" " en la "+ndad 6+e n9l+enan de
anera 5"#4-a " ne!a4-a en la #al+d de la 9ala y la# 5er#"na# 6+e
la "5"nen.
P"r l" 6+e de;er8 #er +na a4-a 5ar45an4e de la "+ndad en l"
6+e #e re9ere a 5r"!raa# de #al+d, nl+yend" "le!"# l"ale#,
"r!an:a"ne# n" !+;ernaen4ale#, !r+5"# de la "+ndad,
+l4+rale#, #"ale#, rel!"#"#, e4. ela;"rand" +na a$n "+n4ara
"" +n eleen4" e#enal de la A4en$n Prara de Sal+d. ()
2'4 H6;:!#s6s
85
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
86/151
6666
- H6 El Re#!" 9alar 4"4al en la# 9ala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II L"# Ol-"#, &1.
- Ho El Re#!" 9alar 4"4al en la# 9ala# del Se4"r La Fran/a del
A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II L"# Ol-"#, &1.
2'/ V$"6$83#
Re#!" Falar T"4al
2' D#@6696: 7# 3$ =$"6$83#
Se!3n Aaya de Pe@a E# +na edda de 5r";a;ldad e#4ad>#4a de
+n e-en4" nde#ead" en el nd-d+", la "r!an:a$n " 4raye4"ra
9alar. Se de9ne "" +na "n#e+ena ad-er#a de +n"# " 8#
9a4"re# " r+n#4ana "n la 5"#;ldad de de#arr"llar al!3n e-en4"
6+e 5+eda a+#ar al!3n re#!".
2' D#@6696: o;#"$96o$3 7# 3$ =$"6$83#
F$5636$
C"n/+n4" de 5er#"na# "n#44+da 5"r d"# e;r"# " 8# 6+e 4enen
la:"# a9e4-"# y[" "n#an!+ndad, 6+e "n#+en alen4"# 5re5arad"#
en +na #a "lla y "5ar4en +na --enda de anera "n4n+a, 6+e
re#dan en el A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II.
86
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
87/151
El re#!" 9alar 4"4al e# la #+a !l";al de la# 5r";a;ldade# de
"n#e+ena# ad-er#a# " 7e7"# nd-d+ale# " 9alare# de;d" a la
5re#ena de ara4er>#4a# 5#"a9e4-a#, #er-"# y 5r84a# de
#al+d, --enda y -endar", #4+a$n e"n$a, y ane/" de
en"re# de4e4ada# en 9ala# del #e4"r La Fran/a del A#en4aen4"
=+an" J+an Pa;l" II de L"# Ol-"#, el +al #er8 edd" "n el
+e#4"nar" RFT * al de#arr"llar la en4re-#4a de la# #a#.
87
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
88/151
8888
2''1 O;#"$96o$36$96: 7# =$"6$83#
88
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
89/151
9999
89
O;#"$96o$36$96: 7# =$"6$83#
VARIABLE NATURALEA DE LAVARIABLE
ESCALA DEMEDICION DELA VARIABLE
DIMENSIONES INDICADORES N DE ITEMS
Re#!"lar T"4al
C+al4a4-a Ordnal
C"nd"ne#5#"a9e4-a#
De#ar"n>a " r@a# de 5are/a#, 5r-a$na9e4-a y d9+l4ade# rela"nada# ""an#edad, +#" de 5#"a4-"# y r"le# n"!ra49an4e#.
1&
Ser-"# y 5r84a#de #al+d
D#5"n;ldad, ae#;ldad y +#" de #er-"#de #al+d.Pr84a# de +dad"# de la #al+d y ane/" de5r";lea# 5re-alen4e#.
G
C"nd"ne# de--enda y -endar"
Cara4er>#4a# a;en4ale# de la --enda y-endar" en +an4a "r!an:a$n, #e!+rdad,d#4r;+$n de e#5a"# e 7!ene y #al+da;en4al
*
S4+a$n e"n$a
In!re#"# 9alare# en rela$n "n la#nee#dade# ;8#a#, la# nee#dade# de
OPERACIONALIACI%N DE LA VARIABLE
TTULO R6#s#4a#5#"a9e4-a#, #er-"# y5r84a# de #al+d, --enday -endar", #4+a$ne"n$a, y ane/" deen"re# de4e4ada# en9ala# del #e4"r La Fran/adel A#en4aen4" =+an"J+an Pa;l" II de L"# Ol-"#,el +al #er8 edd" "n el+e#4"nar" RFT * alde#arr"llar la en4re-#4a dela# #a#.
C"nd"ne#
5#"a9e4-a#
De#ar"n>a " r@a# de5are/a#, 5r-a$n a9e4-a yd9+l4ade# rela"nada#
"" an#edad, +#" de5#"a4-"# y r"le# n"!ra49an4e#
1&
Fala# "n;a/" re#!"
Fala#Aena:ada#
Fala# "nal4" re#!"
Falaen+ea ' y
*, y 9en+ea G yn9er"
Falaen+e5erenen4re T5" en4re ** a G
Fala5eren
y PE 9ala 5ere& y P
;"#s
Ser-"# y5r84a# de #al+d
D#5"n;ldad,ae#;ldad y +#" de#er-"# de #al+d.Pr84a# de +dad"# dela #al+d y ane/" de5r";lea# 5re-alen4e#
G
C"nd"ne# de--enda y
-endar"
Cara4er>#4a#a;en4ale# de la --enday -endar" en +an4a"r!an:a$n, #e!+rdad,d#4r;+$n de e#5a"# e
7!ene y #al+d a;en4al.
*
S4+a$ne"n$a
In!re#"# 9alare# enrela$n "n la#nee#dade# ;8#a#, la#nee#dade# de #al+d,ed+a$n y rerea$n.
G
Mane/" deen"re#
Pre#ena de n@"#en"re# de 1 a@"# yane/"# de re#!"#;"l$!"# y 5#"#"ale#nd-d+ale# de l"##"#.
G
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
90/151
0000
CAPTULO III METODOLOGA
+'1' T6;o ( D6s#o 7# I=#s!6
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
91/151
edan4e la 4
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
92/151
- Fala# 6+e n" de#ear"n 5ar45ar de anera -"l+n4ara en la
5re#en4e n-e#4!a$n.
92
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
93/151
+'+ T969$s # 6s!"5#!os 7# "#9o3#996: 7# 7$!os
En +an4" al 5r"e#" de re"le$n de da4"#, #e +4l:$ "" 4an la# 9ala#.
El n#4r+en4" RFT 9+e -aldad" 5"r Plar Aaya en la 5";la$n
C"l";ana de e#4ra4"# #""e"n$"# ;a/"#, "n +na a5la$n a ,G
9ala# d#4r;+da# en 1H de5ar4aen4"# y HG +n5"# del 5a>#.
+'+'1 Is!"5#!o 7# R6#s
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
94/151
4raye4"ra, #+ "5"#$n, la# 5r84a# de #al+d 7a;4+ale#, el e#4l" de
-da, el a;en4e 5#"a9e4-"# y el ane/" de l"# en"re#.
In-"l+ra ade8# l"# re#!"# 5"r #er-"# #"ale#, de #al+d y del "n4e?4"
(9>#" y #"al) 6+e r"dea a la 9ala, y 6+e 5"nen en re#!" la #al+d
nd-d+al y del !r+5" 9alar.
Dad" 6+e RFT *2 e# +n n#4r+en4" d#e@ad" 5ara la de4e$n del
re#!" en 9ala# de n-ele# #""e"n$"# ;a/"#, y 6+ene# l"
re#5"nden #"n en #+ ay"r>a 5er#"na# de ;a/" n-el ed+a4-".
El ";/e4-" 5ar4+lar e# de4e4ar a6+ell"# n3le"# 9alare# -+lnera;le# a la
5re#en4a$n de 5r";lea# de #al+d, de;d" a 9a4"re# a#"ad"# "n #+
4raye4"ra, 9"ra de "r!an:a$n, 5r84a# de #al+d, d#5"n;ldad y
d#4r;+$n de re+r#"#, " 9+n"naen4" "4dan" en !eneral, 6+e #"n
re#!"# de #al+d 5ara la 9ala "" +n 4"d" " 5ara l"# nd-d+"# 6+e la
"5"nen.
+'+'2' No"5$s 7# $;369$96: 7#3 6s!"5#!o RFT /(++
P$sos ;"#3656$"#s
S"n a4-dade# 6+e #e de;en real:ar an4e# de la a5la$n 5r"5aen4ed7a de e#4a 9a#e de5ende la "rre4a ele$n de la 9ala y del
5ar45an4e. Tale# 5a#"# #"n
E3#996: 7#3 ;$"!696;$!#
El n#4r+en4" 5+ede #er a5lad" a 5er#"na# 6+e +5lan "n la#
#!+en4e# ara4er>#4a# 4ener 5"r l" en"# 1* a@"# de edad, e#4ar en
a5adad 9>#a y en4al de re#5"nder +na en4re-#4a, lle-ar 5"r l" en"#
+n a@" de 5er4enena en la 9ala e-al+ada y "n"er #+ 4raye4"ra y
5re9er;leen4e 6+e #ean la# adre#, a;+ela# " 5adre#, ya 6+e #e 5re#+e
6+e "n"en la 9ala "n #+9en4e de4alle.
I@o"5$96: so8"# 3$ ;"#8$
S la 5er#"na +5le "n la# "nd"ne# an4e# de#r4a# 5+ede 5ar45ar
"" la 5er#"na 6+e n9"ra, e?5l8nd"le laraen4e y en len!+a/e
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
95/151
a5r"5ad" 5ara #+ edad y n-el ed+a4-" en 6+< "n##4e la 5r+e;a, +8l e#
#+ 5r"5$#4" y 6+< 45" de re#+l4ad"# arr"/a.
Cos#!656#!o 6@o"5$7o
C"n##4e en +n d"+en4" de 9"ra4" l;re 6+e e?5l4a 6+e el en4re-#4ad"
5ar45a -"l+n4araen4e, 6+e a# de ar84er 9alar
2 In#44+"ne# de a5"y" 9alar
2 Fa4"re# de re#!"
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
96/151
I7#!6@69$96: 7# 3$ @$5636$
C"n#4a de 1* eleen4"# de#4nad"# a re"le4ar da4"# de den49a$n de
la 9ala e-al+ada y la 5er#"na 6+e ;rnda la n9"ra$n. Inl+ye da4"# de
+;a$n de la 9ala 5ara #+ 5"#4er"r #e!+en4" y el 5a5el 6+e el
5ar45an4e de#e5e@a den4r" de la 9ala. Ade8#, #e den49a el 45" de
9ala e-al+ada (5are/a, n+lear, n+lear "d9ada, n+lear re"n#4r+da,
e?4en#a, e?4en#a "d9ada, a4>5a). T"da# la# 9ala# "n#44+da# 5"r
5are/a " 5"r +al6+er "daldad de 9ala# n+leare# #"n llaada# 45" 1.
A6+ella# den"nada# e?4en#a# " a4>5a# #"n llaada# 9ala# 45" .
Co5;os696: 7# 3$ @$5636$ "6#s
"" la -n+la$n de e#4a a +7a# "r!an:a"ne#. Ad6+eren
5"r4ana y #e "n#deran 5ar4e del 5a4r"n" de la 9ala +and" la#
"nd"ne# 5#"#"ale# del a5"y" 9alar #"n de5rda# " e?#4en
d9+l4ade# en la "r!an:a$n y 9+n"naen4" 9alar.
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
97/151
F$9!o"#s 7# "6#s4e# 6+e e-al3an en "n/+n4" re#!" 9alar 4"4al. A #+ -e:,
#e en+en4ran d#4r;+d"# en n" 9a4"re#, de l"# +ale# ada +n"
re5re#en4a +na den#$n del re#!" 9alar. E#4"# 4enen 5+n4+a"ne# de
1, & y NA el N" A5la e# e?l+#-" 5ara l"# >4e# de la a4e!"r>a de
ane/" de en"re# #e!3n l"# r4er"# 6+e #e -er8n 8# adelan4e. A #+
-e:, #e en+en4ran d#4r;+d"# en n" 9a4"re#, de l"# +ale# ada +n"
re5re#en4a +na den#$n del re#!" 9alar.
En la# "nd"ne# 5#"a9e4-a#, en"n4ra"# 1& >4e# en +an4" a l"##er-"# y 5r84a# de #al+d, G >4e#, en "nd"ne# de --enda y
-endar" #e en+en4ran * >4e#, en #4+a$n #""e"n$a G >4e# y
ane/" de en"re# G >4e#. E#4"# n#4r+en4"# #"n -8ld"# y "n9a;le#,
ade8# de ell" #e re;$ "5n$n 9a-"ra;le del 8rea de e#4ad>#4a de la
+n-er#dad 5ara #+ "d9a$n y 5"#4er"r 5r"e#aen4".
+'+'+'1 C$36@69$96: 9o""#996: 7#3 6s!"5#!o RFT /(++
La #e$n den49a, "5"#$n 9alar y re#!"# nd-d+ale#,
en9eredade# de ar84er 9alar y la #e$n de n#4r+en4"# de a5"y"
9alar, n" 4ene 5e#" en la al9a$n 4"4al del RFT *2 3naen4e #e
al9an la# n" 5ar4e# "5"nen4e# de la #e$n de 9a4"re# de re#!".
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
98/151
En 5rer l+!ar, #e de;e den49ar el 45" de 9ala en4re-#4ada, ya 6+e
e?#4en 4a;la# de "n-er#$n d9eren4e# 5ara e#4a 459a$n 45" 1 (9ala#
n+leare# y 5are/a#) y 45" (9ala# e?4en#a# y a4>5a#). Tal den49a$n
de;e e#4ar ;a#ada en l"# r4er"# del dl!enaen4" an4e# -#4"# #e!3n la
"5"#$n 9alar. (1)
C"6!#"6os 7# 9$!#
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
99/151
La al9a$n de ada +n" de l"# 9a4"re# de Re#!" Falar T"4al "
8l+l" de l"# 5+n4a/e# ;r+4"# (PB), real:ad"# en el A#en4aen4" =+an"
J+an Pa;l" II Se4"r La Fran/a "n##4e en la #+a4"ra de l"# >4e#
"5"nen4e# de ada 9a4"r e?5re#ada "" PB ^ I41a`I4 a ` I4na,
d"nde I41a e# el 5rer >4e "5"nen4e del 9a4"r e I4na e# el 3l4" >4e
del 9a4"r. P"#4er"ren4e, e#4"# PB 9+er"n 4ran#9"rad"# a 5+n4+a"ne#
6+e 7er"n 5"#;le la "5ara$n de la 9ala "n el n"ra4-". Para l"#
5+n4a/e# ;r+4"# "rre#5"nden4e# de la# n" den#"ne# del n#4r+en4"
#e de9ner"n d"# a4e!"r>a# de al9a$n de la# 9ala# Fala#
aena:ada# y Fala# "n re#!" al4".
+'+'+'2 I!#";"#!$96:
El en4re-#4ad"r de;e 7aer +na n4er5re4a$n de l"# 5+n4a/e# y a4e!"r>a#
al9ada# de anera 98l, "5ren#;le y 6+e ;rnde n9"ra$n
5er4nen4e aera de la# ara4er>#4a# y a4e!"r>a de re#!".
Para el 5+n4a/e 4"4al del n#4r+en4" RFT *2, #e de9nen 4re# a4e!"r>a#
de al9a$n del Re#!" Falar. Tale# a4e!"r>a# #e de9nen, en 4
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
100/151
0
Una 9ala aena:ada #er8 a6+ella en la 6+e #e de+e#4ra 5"r #+
"5"#$n e n4era"ne# 5#"a9e4-a# de#ar"n>a y d9+l4ad en el
ane/" de l"# en"re# a#"ada# "n 5r84a# "4dana# n#e!+ra#. La#
9ala# aena:ada# +en4an "n +n a5"y" 5aral y #+;+4l:an l"#
#er-"# de #al+d, --en en "nd"ne# de#9a-"ra;le# de --enda y
-endar", 9al4and" a#> el e#4ad" de la aena:a 5ara la #al+d nd-d+al y
9alar.
F$5636$s 9o $3!o "6#sa y 5
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
101/151
1
+'4 P"o9#so 7# "#9o3#996: 7# 7$!os
En +an4" a la re"le$n de da4"# "n el n#4r+en4" +e#4"nar" de RTF
*2, #e real:$ en el e# de Se54e;re y O4+;re, &1.Pre-" a e#4" #e
real:ar"n la# ""rdna"ne# 5rer" "n la Un-er#dad 5dend" 6+e n"#
9al4e +n "n#en4en4" n9"rad" "n el 9n de 6+e n"# ;rnde la
ae54a$n de 4ra;a/ar en la "+ndad. L+e!" #e ""rdn$ "n el
dr!en4e del #e4"r la Fran/a del A#en4aen4" =+an" J+an Pa;l" II,
d"nde #e le en-$ +n d"+en4" 5d
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
102/151
2
C"l";ana Plar Aaya.
+'/ As;#9!os!69os
La ;"
-
7/25/2019 Tesis 1 Junio
103/151
3
El 4ra;a/" de n-e#4!a$n a real:ar en la "+ndad de#4nada, 6+e #e
7ar8 " 5re#en4ar8 #n 7aer nn!3n da@" a la# 9ala#, ya 6+e 5"r