4 16 februari 2011 Samen Leven TERTIO

Kunnen er in dit land dan toch geheimen be-waard blijven? Blijkbaar was het verslag van de ‘Werkgroep belast met de hervorming van de wetgeving inzake erediensten en niet-confessi-onele levensbeschouwelijke organisaties’ al af in oktober, maar pas recentelijk kwam die tekst bo-ven water – op de door de werkgroep gewenste datum dan nog. Daardoor beschikken we nu over het lang verwachte vervolg op het verslag van de zogenaamde Commissie van Wijzen uit 2006 over ‘De federale financiering van de bedienaren der erediensten en van de afgevaardigden van de Centrale Vrijzinnige Raad’.

Niet alleen een vervolg, maar ook een stap ver-der, zoals alleen al blijkt uit de taakomschrijving van beide werkgroepen. Waar het in 2006 alleen ging om de personele financiering, staat nu het hele eredienstenrecht ter discussie. Het verslag-Magits/Christians, zoals het recente product van de gelijknamige werkgroep wordt genoemd, bevat ook een uitgeschreven voorstel van ‘Wet betreffende de levensbeschouwingen’. Zo geeft de werkgroep blijk van moed, want wetgeving is geen gemakkelijke opgave en zelfs het beste voorontwerp van wet bevat misgrepen die aan-leiding kunnen geven tot soms goedkope kritiek.

De moed van de werkgroep kan trouwens niet alleen worden afgeleid uit de duidelijke teksten die worden voorgesteld. Ook het feit dat aloude knopen worden doorgehakt, staat in verfrissend contrast tot het wollige taalgebruik dat al te vaak overheerst in debatten over kerk-staatverhou-dingen. Zo lijkt het voorstel om naast de erken-ning van erediensten en levensbeschouwingen ook een registratie in te voeren, zodat een twee-trapsrelatie ontstaat tussen erediensten en de overheid, constructief in te spelen op buiten-landse verworvenheden. Er is kritiek denkbaar op de manier waarop wordt omgegaan met de erfenis van de Commissie van Wijzen en stand-punt wordt ingenomen over de wedden en pensi-oenen van bedienaren van erediensten en werk-

nemers van de Centrale Vrijzinnige Raad – wordt er niet wat veel op de rug van de pensioenen ge-schoven? –, maar met het eindresultaat kan al-licht worden geleefd.

Dat wil evenwel niet zeggen dat alles in het ver-slag rozengeur en manenschijn zou zijn. Zo zijn er fundamentele vragen die niet of amper worden aangeraakt, en dan vooral de vraag naar een be-tere bevoegdheidsverdeling tussen de federatie en de deelstaten in deze materie. In tijden van na-kende staatshervorming is het bijzonder jammer dat de commissie daarover niet meer vooruit-dacht. Het compromis over de rechtsverhouding tussen levensbeschouwingen en hun vertegen-woordigers – een arbeidsovereenkomst behalve als de levensbeschouwing daarvan afwijkt – is onvoldragen en beantwoordt maar deels aan de doelstellingen van de auteurs.

De fundamentele bezwaren tegen de conclusies van het verslag liggen op een ander niveau. Zon-der dat met zoveel woorden te zeggen, neemt de

commissie-Magits/Christians – als je in de bijlage bij het verslag nagaat wie de pen van de ontwerp-teksten hield, zou de benaming commissie-Ma-gits/Sägesser allicht correcter zijn – resoluut af-stand van verworvenheden in kerk-staatverhou-dingen in ons land. Zij doet dat overigens zonder al te veel motivering en beschouwt een radicale ommekeer blijkbaar als vanzelfsprekend. Soms komt die neiging tot vanzelfsprekendheid irri-tant naar boven als een minderheidsstandpunt in de commissie door de verslaggevers in ronduit kleinerende termen wordt weergegeven, of als een omstreden vraagstuk, zoals het restitutie-karakter van de financiering van de katholieke eredienst, in enkele woorden worden afgewerkt en weggewerkt. Dat is dubbel jammer, omdat die materie een van de traditionele breuklijnen in onze maatschappij betreft en dus een potentiële bron van scherp conflict. Van een commissie die, ook al droeg zij niet die naam, werd samenge-steld uit wijze mensen, mocht meer terughou-dendheid worden verwacht.

Dat de actuele basisbeginselen van de kerk-staat-verhoudingen worden verworpen, mag overi-gens niet worden gezien als een loutere symbool-discussie, maar heeft verregaande gevolgen. Zo vindt de commissie het vanzelfsprekend dat het

representatieve orgaan van een erkende ere-dienst de vorm moet aannemen van een vzw of een stichting. So far so good, maar dat impliceert ook dat op grond van de verenigingswetgeving een rechtbank van eerste aanleg desgevallend kan overgaan tot ontbinding van dat represen-tatief orgaan. Hoe je dat kunt verzoenen met ar-tikel 21 van de Grondwet, dat de staat (inclusief de rechterlijke macht) verbiedt in te grijpen in de in-terne organisatie van de erediensten, is een voor-alsnog onopgelost raadsel.

Ook de commissie lost dit raadsel niet op, maar gaat het uit de weg, door te stellen dat het elke georganiseerde religie vrijstaat zich op een an-dere wijze te organiseren, maar dat dit dan im-pliceert dat zij afstand doet van de voordelen die zouden voortvloeien uit een erkenning. Die visie wordt de laatste tijd wel vaker verdedigd en kun je bondig samenvatten in het Engelse gezegde

“Who pays the piper, calls the tune”: als de over-heid betaalt, kan zij ook bepalen wat kan en wat niet. Tot zelfs in de rechtspraak van het Grond-wettelijk Hof over onderwijsvrijheid zijn er echo’s te vinden van die op het eerste gezicht niet onlo-gische benadering.Op het eerste gezicht, want bij nader toezien rammelt ze aan alle kanten. In een moderne sa-menleving waarin de overheid een ruime dienst-verlening aanbiedt en die financiert met een hoge belastingdruk, is het feitelijk onmogelijk onderwijs aan te bieden of fatsoenlijk te functio-neren als georganiseerde eredienst zonder enige mate van overheidssteun. Die steun afhanke-lijk maken van bepaalde formele en inhoudelijke voorwaarden – zedig gecamoufleerd als “maat-schappelijke relevantie” – betekent minstens dat er een georganiseerde ongelijkheid ontstaat tus-sen de overheid welgevallige en minder welge-vallige erediensten – net zoals Willem I in zijn tijd hoopte in zijn hele koninkrijk de dominantie van een vorm van verlicht protestantisme te zien, die naadloos aansloot bij zijn politieke opvattingen. Met Willem liep het, zoals geweten, fout af.

In De mening van… kunnen lezers en

medewerkers van Tertio hun visie kwijt op een

actueel onderwerp. Hun mening geeft niet

noodzakelijk de visie van de redactie weer.

Statuut religies wordt kwetsbaar

Frank Judo is licentiaat in de rechten en het kerkrecht, beoefent als advocaat geregeld het eredienstenrecht en is

co-hoofdredacteur van het tijdschrift Recht, religie en samenleving.

Jurist Frank Judo bekijkt kritisch het verslag van de commissie-Magits/

Christians over de wetgeving over erediensten en onderkent fundamentele

bezwaren.

De mening van…Frank Judo

In een moderne samenleving is het onmogelijk fatsoenlijk te functioneren als georganiseerde

eredienst zonder overheidssteun.

Di 8/2 Zaden van het Woord, een Braziliaanse nieuwe contem-platieve gemeenschap, vestigt zich op vraag van bisschop Patrick Hoogmartens in Hasselt. ‘Sementes do Verbo’ werd opgericht door het Franse echtpaar Georges en Ma-rie-Josette Bonneval, die eerder al aan de basis lagen van ‘Verbe de Vie’. Het bisdom Hasselt hoopt dat die gemeen-schap voor missionerende impulsen zal zorgen.

Wo 9/2 Volgens de nieuwssite Rome Reports wordt het proces van zaligverklaring van de Franse intellectueel Jacques Maritain (1882-1973) en zijn echtgenote Raïssa Oumançoff eerstdaags ingezet. De protestant en de jodin bekeerden zich onder invloed van de Franse schrijver Léon Bloy tot het katholicisme. Maritain geldt als een van de grondleggers van het personalisme, waarop de ontluikende christende-mocratie zich na de oorlog inspireerde.

Do 10/2 De zusters van de Sint-Trudoabdij van Male maken be-kend dat ze zich over drie jaar vestigen in een kleiner kloos-tergebouw in Sint-Pieters Brugge. De last van het onder-houd van het slot van Male was te belastend geworden voor de krimpende gemeenschap. De nieuwe eigenaar van het slot, de familie Deprez uit Belsele, wil het prestigi-euze gebouw als erfgoed vrijwaren.

vr 11/2 President Hosni Mubarak neemt onder druk van het volksprotest en het leger ontslag als president van Egypte. Defensieminister Mohamed Hoessein Tantawi gaat de overgang leiden. Hij komt tegemoet aan heel wat eisen van de betogers en belooft vrije verkiezingen in het najaar.

Za 12/2 In de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal wordt Marie-Rose Morel (ex N-VA, ex-Vlaams Belang) ten grave gedragen. Ze verloor op haar 38ste de strijd tegen kanker.

Zo 13/2 Paus Benedictus XVI brengt hulde aan de vier zigeunerkin-deren die stierven in een brand in een barakkenwijk aan de rand van Rome. Volgens de paus tonen de dramatische levensomstandigheden van veel zigeuners het tekort aan solidariteit en naastenliefde van de Italiaanse samenle-ving aan.

ma 14/2 Oscar Elias Biscet, een bekende Cubaanse politieke gevan-gene, wordt door een aantal westerse politici voorgedra-gen voor de Nobelprijs voor de vrede. Biscet werd acht jaar geleden tot 25 jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens zijn inzet voor de mensenrechten. Hij staat bekend als een trouwe christen en pacifist. Christian Solidarity World-wide roept de Cubaanse regering op alle politieke gevan-genen vrij te laten. (JDV)

De Week in een oogopSLag BRON: Kerknet, RKnieuws.net

© m

aîtr

ise