8. Stav prema primaocu prevod

Prevodna poruka moe se prezentirati primaocu kao mogunost da ovaj neto sazna o izvornoj poruci (principijelno orijentisan prevod), ali i kao nezavisna i samosvojna poruka za koju je original samo polazite potisnuto u drugi plan (pragmatiki prevod).Principijelnost i pragmatinost prevoda nisu meusobno iskljuivePragmatiki stav se zasniva na samostalnom stavu prema datim funkcijama izvornog teksta. Vezivanje za intencije oznaava zauzimanje principijelnog stavaPragmatiki prevod = samostalan stavPrincipijelan prevod = stav vezivanjaVezivanje za datu funkciju = prevodilac prenosi sve realizacije date funkcije u tekstu izvornikaStav samostalnosti je aktivan napor da se prevodna poruka iskoristi praktino, bez obzira na to da li e odstupiti od izvornika.Kada je stav prema veini parametara samostalan, a vezivanje se ostvaruje u odnosu na manjinu, takav prevod je preteno pragmatiki. U obrnutom sluaju je preteno principijelan.Primeri: Jonathan Swift, Gullivers TravelsIako je u pitanju satira, ova knjiga se esto prevodi pragmatiki, i kao takva je podesna za decu; satira: dva kralja se svaaju oko toga kako razbiti kuvano jaje; reklame prevod im je uglavnom pragmatikiProzni prevod poezije = (relativno) principijelan; mogi prevodi koji sadre uglaste zagrade [ovakve] nastoje da budu principijelniAko prevod poiva na principijelnom stavu, obavezno se navodi da to jeste prevod, obino uz podatke o autoru i izvornom tekstu; ako se zasniva na krajnje pragmatikom stavu prema izvorniku, ovo se moe i izostaviti, a prevod se moe predstaviti i kao original (prikriveni prevod), kao npr Povelja UN, reklame, katalozi i sl.Ponekad se original moe predstaviti kao prevod, ukoliko to tekstu donosi presti; ovo se naziva pseudoprevodPrimeri: Prosper Mrime, La Guzla, ou Choix de poesies illyriques, recueillies dans la Dalmatie, la Bosnie, La Croatie et l'Hertzegowine; Miguel de Cervantes Saavedra, El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha; Frederik Eton (Mitar Miloevi), Lun, kralj ponoiAko je u prevodu ostvaren pozitivan odnos prema glavnim funkcijama izvornika, javlja se pojava poznata kao funkcionalna ekvivalencija; negativan odnos izmeu intencija izvornika i prevoda (koji je posledica modifikacije), moe se ispoljiti kao izostavljanje, dodavanje ili zamena izvorne intencije.Odstupanja od izvornika moraju biti opravdana; ona mogu nastati usled ogranienja koja namee CJ (A. Popovi: konstitutivni ili neizbeni pomak; Newman: prevodnotehnike operacije); ukoliko prevodilac sm uvede odstupanje, to se naziva individualni pomak (Popovi); ukoliko ima negativnog odnosa izmeu intencij u prevodu i izvorniku, prevod postaje prerada, premda nema precizne granice izmeu prevoda i prerade.Elementi kod kojih se odrava pozitivan odnos prema izvorniku nazivaju se invarijantni elementiStav prema izvorniku vernost prevodaOstale podele: dinamiki i formalni prevod (Eugene Nida); komunikativni i semantiki prevod (Peter Newmark); primarni i sekundarni prevod (Kornelius i Diller)este greke: izmena poetske slike u prevodu poezije; ne treba rtvovati smisaone celine, detalje, poetske slike, stilske figure, neke leksike spojeve; formalne osobine se mogu menjati (M. Stojni); promena podataka u originalu jer ne odgovaraju injenicama (anahronizmi, istorijski podaci i sl.)Once upon a midnight dreary, while I pondered weak and weary,Over many a quaint and curious volume of forgotten lore,While I nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,As of some one gently rapping, rapping at my chamber door.`'Tis some visitor,' I muttered, `tapping at my chamber door -Only this, and nothing more.'Ah, distinctly I remember it was in the bleak December,And each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.Eagerly I wished the morrow; - vainly I hadsought to borrowFrom my books surcease of sorrow - sorrow for the lost Lenore -For the rare and radiant maiden whom the angels named Lenore -Nameless here for evermore. E.A. Poe, The Raven...Jednom u as tuan noni, dok razmiljah, duh nemoni, nad knjigama koje drevnu nauku u sebe skrie, bejah skoro u san pao, a neko je na prag stao i tiho je zakucao, kucnuo to moe tie. "Posetilac neki - anuh - kucnuo to moe tie, samo to i nita vie."

Ah, seam se toga jasno, bee zimnje vee kasno; svaki tinjav odsev ara utvare po podu pie. De ekaju, srce snaim u knjigama zalud traim za Lenorom bol da blaim. Ime koje podarie njoj aneli, divna draga kojoj ime podarie aneli, nje nema vie

Day after day, day after day, We stuck, nor breath nor motion;As idle as a painted shipUpon a painted ocean.Water, water, every where, A voda svud, a voda svudAnd all the boards did shrink; al sua traje vekWater, water, every where, a voda svud, a voda svudNor any drop to drink. al pitke ni za lek...About, about, in reel and rout A uz brod sam, vri vode pramThe death-fires danced at night; I grobni pali kres;The water, like a witch's oils, plam igra zelen, beo, plavBurnt green, and blue and white. ko vetica svoj ples.S. T. Coleridge, The Rime of the Ancient MarinerKonferencijsko prevoenje ima osobine preteno pragmatikog tipa obino se izostavljaju podaci o stilskim osobinama, skrauje se jeziki obim izvorne poruke (jezika kompresija), neki delovi izvorne poruke se prepriavaju.Nauni i struni tekstovi se prevode preteno s principijelnim stavom; vea principijelnost se postie upuivanjem na termine originalaEkstremni sluaj principijelnosti: prevoenje prevoda kada je CJ = IJ, tj. vraanje teksta na jezik na kome je napisan

Subjektivni prevodilac: prevodi stilski raznorodna dela prepoznatljivim sopstvenim stilomObjektivni prevodilac: prevodi kako bi pisao kada bi sm stvarao prema odgovarajuem stilskom kljuu(Nav. prema Sibinovi 1979)Nacionalna knjievnost koja ima praznine u razvoju moe biti obogaena zahvaljujui prevodima nekih dela. S druge strane, njihovo prevoenje moe biti problem.Istorijski gledano, starija je upotreba pragmatikog prevoenja (osim verskih tekstova); posrbe; principijelnost u doba romantizmaPostoje i primeri ulepavanja prevoda, tj. intervencija na originalu, koji mogu biti opravdani kod pragmatikih prevoda1) Cenzura pri prevoenju je iz dananje perspektive uglavnom neprihvatljiva2) Kada su promenjene konotacije, a zadrane referencijalne intencije, dobija se parafraza.3) Prepevima se zadravaju poetska funkcija i koncepcija (stav vezivanja), a donekle se menjaju referencijalne intencije (stav samostalnosti)4) Prenoenjem iskljuivo poetske funkcije dobija se motiv ili inspiracija5) Adaptacija/obrada = pragmatiki nastrojeno doterivanje i izmene veih delova teksta6) Ouvanjem samo referencijalne funkcije, izostavljajui manje bitne referencijalne intencije, dobija se prepriavanje, a ako je ono jo drastinije, radi se o anotiranju7) Zajedniki naziv za adaptaciju, motiv, prepev i parodiju je preradaU okviru prerade moemo razlikovati prireivanje i preraivanje (Janiijevi); v. odreenje u knjizi, str. 102

9. Stav prema formi prevodnog koda

Forma (oblik) poruke je fiziki deo koda - supstanca dostupna nekome od ula, to ne vai za sadrajOblik govorne/ujne poruke = zvuciOblik pisane poruke = slovaUloga forme = prenoenje sadrine porukeForma u komunikaciji je najee samo neophodni oznaujui deo znaka, tj. opaljiva strana nevidljivih znaenja i intencija bez koje se ne moe, poto je jedino ona dostupna ulimaPojmovi u jezikom sistemu su neraskidivo vezani za svoje odgovarajue formeNpr. leksiki pojam pas je u tesnoj vezi i asocijaciji sa formom pasako je forma uvek nuno prisutna, u nekim sluajevima dobija na znaajuPrimer: komponovanje naglasak, broj slogova, broj stihovaIzbegavanje glasovnih skupova koji su nezgodni za izgovor, koji se slabo uju i sl.Forma je vana za prevoenje, ali je njena uloga automatizovana, pa se istie samo ukoliko je bitnaCilj prevoda nije tekst (forma), ve sadraj (informacija); forma je uglavnom podreena sadrajuCatford: prevodni ekvivalent se dobija kada se utvrdi odgovarajua gramatika ili znaenjska kategorija u CJ; forma je samo eksponent kategorijePri prevoenju forma je bitna u posebnim situacijama: prevod drame, prepev i sl.

10. Odluka o stepenu doslovnosti

On no account must any vehicle park in this area.Na nijedan raun mora ikakvo vozilo parkirati u oblastiNi u kom sluaju ne mora se nijedno vozilo parkirati u ovoj oblastiNi u kom sluaju ne sme se nijedno vozilo parkirati u ovoj oblastiU ovoj zoni nipoto se ne sme parkirati nijedno voziloU ovoj zoni strogo je zabranjeno parkiranje za sve vrste vozilaOvde niko ne sme parkiratiStepeni u pomicanju od bukvalnog prevoda ogledaju se i u prevoenju u vie faza (multiple stage translation, C.F. Vegelin)Ovo prevoenje se najee koristi radi saznavanja ustrojstva reenice i sklopova rei u manje poznatim jezicima

Faze prema Marjorie Davies, jezik kuikateko

uuvi i yainyn chinuuti ikyan (zapisivanje izvornih rei)uuvi two; yainyn lion, itd. (daju se korespondenti)two lions they walked forest (bukvalno, zadrava se izvorni red rei)two lions walked IN THE forest (gramatiko sreivanje, dodavanje)Two lions walked in the forest (slova)Prevod je utoliko doslovniji ukoliko se vie pridrava nael (1) da se za jedinicu prevoenja uzima re (morfema), uz potovanje izvorne vrste i reda rei, (2) da se prevodi primarno leksiko ili gramatiko znaenje date rei (morfeme) i (3) da se za ekvivalent uzme re (morfema) ije primarno znaenje najvie odgovara izvornikuHe has lost his house in fireIzgubio je kuu u poaru (nije leksiki doslovan)Izgubio je kuu u vatri (jeste leksiki doslovanDosledno-doslovan prevod (word-for-word)Ogranieno doslovan prevod (literal)Interlinearni prevod [ponoviti gradivo iz prethodnog semestra]Modulacije manja odstupanja od bukvalnosti, koja doprinose prirodnosti stila (M. Ziomek)DDP esto naruava pravila kombinovanja u CJ, esto se intencija izvornika ne prenosi, ili se prenosi pogreno; njime se indirektno saoptavaju podaci o sistemu JIODP daje reenice koje su u CJ gramatiki i leksiki prihvatljivije

Stepen doslovnosti varira od rei do rei i od reenice do reenice kao posledica potrebe da se prenesu izvorne intencije, a ne obavetenje o ustrojstvu JI.Izuzetna doslovnost: verski tekstovi u srednjem veku, japanski prevodiDDP nekada utie na CJ, npr. kod Moje ime je X.Povratni prevod (back-translation; provera valjanosti); mogu nastati problemi ukoliko je slobodan

11. Odluke o intencijama

Neke intencije se ponekad moraju izmeniti, rtvovati i slino, to esto zavisi od stava prema izvorniku. Dodavanje intencija se naziva preinterpretacija (overtranslation), a oduzimanje podinterpretacija (undertranslation)Kada je vanija referencijalna funkcija, opravdano je promeniti konotaciju: The Man of Destiny = Napoleon (u prevodu)Radi ouvanja referencijalne intencije i prirodnog stila, mogue je uraditi i sledeeHe made three carbon copies.Otkucao je u etiri primerka.He climbed to the third floor (AE)Popeo se na drugi sprat.Referencijalne intencije najlake je zadrati u strunim prevodima (zbog termina); u pesnikom prevodu nije vana referencijalna tanost, ve prenoenje atmosfere i situacije ()Ne vredi ni po lule duvana (tekst iz srednjeg veka): anahronizam (duvan); opravdanje: ekspresivnost, prirodnostProblemi u ouvanju izvorne reference esto nastaju prilikom prevoenja rei i izraza koji oznaavaju elemente kulture (bear baiting, building society, fildan, Bezirk, arrondissement, cappuccino)Postupci:

preslikavanje naziva i izrazatranskripcijatransliteracijastrana re ili tuica (adaptacija)zamena nepoznatog elementa poznatim stranimdoslovan prevod ili kalkprevod definicija (opis, parafraza i sl.)neutralisanje (zamena neutralnim izrazom)izostavljanjeneologizmi ili kreativne pozajmicezamena analognim nazivom/izrazom

Ukoliko se strani naziv zameni domaim, a u kontekstu nema podataka o izvornoj referenci, referenca se menja: dezva: coffee pot

Oblik strane rei moe se i preslikati: U Madridu ima specijaliteta kao to su cocido madrileo, napravljen od mesa i povraBotteghe Oscure = sedite Komunistike partije Italije; Downing Street = britanska vladaNeutralisanjem se dobija dekonkretizacija i smanjuje se vernost prema stilu: mnoge bosanske spahije: viele bosnische mohammedanische Grundherren (vlastelini) Izostavljanje je drastian postupak kojim se modifikuje izvorna poruka, a njime se izbegava susret sa elementom strane kultureAnalogni domai nazivi (prevod analogijom): yeoman: meropahAluzije na neke dogaaje se ne mogu zameniti poznatim, ve ih treba objasnitiPostupci se mogu i kombinovatiPrimeri:yeoman: joman, meropah, slobodan seljak (slobodnjak)joman: pribliavanje stranoj kulturimeropah: udaljavanje (analogija)slobodnjak, slobodan seljak: nije usmereno ni ka ciljnoj ni ka izvornoj kulturiVlastita imena:Istanbul: Istanbul (savremeno doba); Konstantinopolj (arhaini: grko doba); Carigrad (arhaini: tursko doba)Dodavanje: Dawson is situated on the Yukon. Grad Doson nalazi se na reci Jukon.A da nee da ti platim letovanje na Svetom Stefanu? expensive resortNazivi asopisa: Tajm, Il popolo, Le MondIzbor postupaka za prenoenje realija (Florin) zavisi od:anrovskih osobenostiznaaja realija u kontekstukaraktera realijajezike i kulturne prakseitaoca prevodaseljak: peasant, villager, farmer, rustic...Realije: rei sa lokalnim prizvukom, npr.dezva, lord itd.peasant: 1. A member of the class constituted by small farmers and tenants, sharecroppers, and laborers on the land where they form the main labor force in agriculture. 2. A country person; a rustic. 3. An uncouth, crude, or ill-bred person; a boorvillager: an inhabitant of a villagefarmer: 1. One who works on or operates a farm. 2. One who has paid for the right to collect and retain certain revenues or profits. 3. A simple, unsophisticated person; a bumpkin.rustic: 1. A rural person. 2. A person regarded as crude, coarse, or simpleIzgovor sa stranim akcentom (fonoloki prevod) ili podraavanje stranih slova (grafoloki prevod): CatfordMe blingee beel.Durrell in Russia: D Red Heat: ed Heat; Tuly ussianWhatta mistake-a to make-a!Varijetetske razlike se ne prevode uvek i treba im oprezno pristupiti; isto vai i za slengFrazeologizmi se izuzetno retko prevode doslovnoStilska obojenost izraza: fragrant darkness of her hair tama njene mirisne kose, mirisnost i tama njene kose, mirisna tama njene kose; #(darkness of) hair# which is fragrantNeobine i neprihvatljive kolokacije:In the room so loud to my own U sobi tako glasnoj do mojeOnce below a time Jednom u donja vremenaa grief ago pre jednog bolaall the sun long tokom celog sunca(Dylan Thomas)Ukoliko se u prevodu koriste tuice, bilo bi dobro da su iz istog jezika, jer ponekad mogu biti promaaj: mangup iz limundijskog epenka, baksuzli no, inuvasti prozori oblakodera u prevodu dela Manhattan Transfer (John Dos Passos, 1925) Jezikokulturni stil zavisi od stava prema primaocu: npr. ako se prevode imena likova iz stripova ili crtanih filmova za decu, gde se i imena zamenjuju odgovarajuimIstorizujui prevod (retentive translation) i modernizujui prevod (recreative translation): velosiped, aeroplan, amrel; skije, perspektiva (tekst iz 19. veka)Hlebec: istorizujui prevod zadravanje starinske reference (amrel); arhaian prevod odravanje arhainog stila (bejah, mnih, mlidijah)Trebalo bi izbegavati vezivanje za ulazak u vremenski raspon u kome se prevod objavljuje, npr. The Catcher in the Rye: koke; prevod je danas tee itljiv; dilajla (glupak), rikavela (smrt), gumionke (cipele sa gumenim onom), divibarac (primitivna osoba), dragia/dragda (dragstor)

12. Odluke o nainu prenoenja intencija, posebno izvornog stila, slika i asocijacija

esto se javlja problem kako nai najbolje reenje za prenoenje intencije, kao i problem izbora izmeu vie dobrih reenjaPrimer: sanicle (vrsta biljke) = milogled, zdravac, zdravica; ovde se referencijalno znaenje prenosi na osnovu estetskog, asocijativnog, frekvencijskog ili nekog drugog aspekta, ali ne i stavom prema izvorniku; ovde se treba rukovoditi nastojanjem da se prenesu referencijalne intencije i sl. jer su svi nazivi valjaniPrilikom prevoenja se ne moe oekivati da se stil moe preneti u smislu apsolutne jednakosti (najee stil L1 stil L2)Da bi se u tekstu prevoda uspostavio stil najblii stilu izvornika koristi se metod koju Lev naziva supstitucija. Supstitucija se odreuje kao nalaenje analognog stilskog sredstva u jeziku cilju.Lev upozorava na sledei problem: forma u pesmi izvornika ima odreene sadrajne funkcije, pa se pri mehanikom prenoenju forme moe promeniti sadrajna stilska funkcija; npr. metar u poeziji se razliito percipira u razliitim jezicimaNu we sculon herigean heofonrices weard,meotodes meahte ond his modgeancweorc wuldorfder (Caedmons Hymn)(Now we must praise the Protector of the heavenly kingdom, the might of the Measurer and His mind's purpose, the work of the Father of Glory)Nel mezzo del cammin di nostra vitami ritrovai per una selva oscura,ch la diritta via era smarrita.Ahi quanto a dir qual era cosa dura,esta selva selvaggia e aspra e forte,che nel pensier rinova la paura!Tant' amara che poco pi morte,ma per trattar del bene ch'io vi trovai,dir de l'altre cose ch'i' v'ho scorte.So thought our young ne'er-do-wellFlying through the dust on a mail coach.By the supreme will of ZeusHe was the inheritor of all his kin.Good friends of Ludmilla and Ruslan!With the hero of my romanceAllow me to make you acquaintedWithout further prelude,this very instant.Onegin, my good Sir or Madam,Was born on the banks of the Neva,Where perhaps you too were born,Or made your name, my dearest reader.There too I once enjoyed myself,But North winds are damaging to my health.

Konkretan problem u odnosu engleski: srpski

U osnovi engleskog stiha lei odbrojavanje akcenta, a u srpskom odbrojavanje slogova; srpski u proseku ima vei broj slogova u jednoj rei; u engleskoj poeziji konsonanti imaju veu ulogu od vokala, a u slovenskim i romanskim jezicima je obrnutoU engleskom se ubrzava tempo poveavanjem broja nenaglaenih slogova; u srpskom se na taj nain uveava interval meu akcentima i tako usporava tempo; suglasniki skupovi poveavaju grubost, stil deluje manje teno"Tomorrow and tomorrow and tomorrow,Creeps in this petty pace from day to dayTo the last syllable of recorded time,And all our yesterdays have lighted foolsThe way to dusty death. Out, out, brief candle!Life's but a walking shadow, a poor playerThat struts and frets his hour upon the stageAnd then is heard no more: it is a taleTold by an idiot, full of sound and fury,Signifying nothing.(Macbeth: Act 5, scene 5)

Stil prevoda postaje siromaniji ako se koriste potapalice kojih nema u izvorniku (velim, rekoh, dakle, valjda...)Ako je npr. reenica originala dua nego to je sluaj u izvorniku, to treba preneti u prevod; prevoenje tekstova realizma ili romantizma treba se oslanjati na ove stilove u CJ, uz blage modifikacije; francuski nauni radovi dozvoljavali su knjievni stil, a engleski nikada; domai i nemaki nauni radovi; praznorejeKada se pesme savremenih pesnika prevode starinskim klieima (npr. romantiarskim) dobija se retardacioni pomak, to treba izbegavati;destiny NIJE sudba kleta;her eyes NISU njene oi bajne/arneAko neki jezik nema razraen stil za prenoenje stila izvornika, prevodilac ga mora konstruisati koristei sredstva maternjeg jezika (Lev); npr. engleski dozvoljava vezivanje apstraktnog prideva i apstraktne imenice, a srpski ne; zato se stupefied incomprehension prevodi kao npr. zgranutost i neshvatanje, a spiteful despondency kao kivnost i malodunostEngleske upitne konstrukcije (question tags) mogu se ponekad izostaviti, jer su u engleskom mnogo eeObraanje nije isto u srpskom i engleskom (lino ime, mister, lady, titulisanje itd.)Na YU prostoru se nekada u filmovima nisu prevodile psovke, pa su ih prevodioci zamenjivali neutralnijim izrazimaStilska bukvalnost se izbegava i pri prevoenju sa slovenskih jezika, koji mnogo koriste deminutive; npr. pivko u kafani se ne prevodi uvek kao pivce; Doi na kaficu ...little cup of coffee engleski dozvoljava da se u naunim tekstovima ponekad koriste i neformalne rei, to kod nas nije sluajNiz postupaka poznati kao transformacije imaju za cilj da odstupanjem od imitacije ili bukvalnosti ouvaju uobiajeni, neoznaeni stil; mogu biti obavezne (zbog gramatinosti) i neobavezne (pitanje stila)Obavezne i neobavezne transformacije nazivaju se tehnike prilagoavanja (techniques of adjustment; Nida)Kada se u originalu jave delovi na stranom jeziku, to treba ouvati u prevodu; ukoliko strani jezik ostane nepreveden (ili preveden u fusnoti), u pitanju je imitativno prenoenje; ukoliko se prevede na neki drugi strani jezik, koji je stran u odnosu na CJ, u pitanju je analogno prenoenjePrimer: upotreba francuskog u delima Tolstoja; nemaki kod KrleeDoslednost praksi: Laurence Lorenzo, Tybalt Tibaldo, Teobaldo; Montague Montecchi, Montaghi; Juliet GiuliettaSlike se mogu prenositi apsolutno ili relativno; apsolutno prenoenje podrazumeva upotrebu rei i izraza kojima se uva izvorna doslovna slika; relativno prevoenje se koristi kada su intencije jasne jedino govornicima izvornog jezikaApsolutno prenoenje NIJE isto to i doslovno prevoenjePrimer: as changeable as a moona) promenljiv kao mesec: DDPb) nestalan kao luna ILI promenljiv kao mesec: APRelativno prevoenje se uglavnom svodi na upotrebu analogijeKao problem se esto javljaju asocijacije ili gestovi: klimanje glavom, razni gestovi rukom, simboliko znaenje rue itd.Natpisi: Keep off the grass: Ne gazi travu; Vuci; Zabranjeno X; No X-ing, You are kindly asked not to X

13. Proces prevoenja

Prevoenje je proces mentalne prirode, pa se ne moe neposredno posmatrati ili opisati, ve samo pomou modelaPrevodilac poseduje znanje IJ, CJ, poznaje ostale vane kodove i vanjeziko znanjeMoraju se odrediti publika, odabrati kod, odluiti da li e original biti prisutan, stav prema izvorniku, stav prema obliku, stepen doslovnosti, aktivirati znanja potrebna za prekodiranjePosle navedenog sledi prevoenje u uem smislu: ponovo se interpretira (dekodira) original u veim ili manjim segmentima; interpretaciju svakog segmenta prati odluka o intenciji datog segmenta i odluka o nainu prenoenja intencija; prekodiranjeKod konferencijskog prevoenja nema prethodne interpretacije; faktor vremenaNeke etape u procesu prevoenja mogu zameniti mesta ili se mogu preskoiti, kao npr. izbor stepena doslovnostiTrofazna ema prevoenja (Eugene Nida):1. ANALIZA: tekst na IJ2. TRANSFER3. PRESTRUKTURIRANJE: prevod na CJDvofazna ema prevoenja (Koschmieder):(1) tekst izvornika meujezika intencija (2) tekst ciljaModel prevoenja koji predlae Nida:1)prevodilac zamenjuje povrinske reenice izvornog teksta jezgrenim reenicama (JR) na izvornom jeziku; tada se svakoj leksemi odreuje semantika klasa (entitet [im.], pojava [gl.], apstrakcija [prid./pril.] ili relacija [funk. rei]) i padeni odnosi2) JR u IJ zamenjuju se ekvivalentnim JR u CJ3) JR na CJ se stilski transformie

Jezgrena reenica: reenini obrazac bazian za strukturu nekog jezika, a koji se karakterie najprostijom moguom formomPovrinska reenica: ono to proitamo ili ujemo, tj. reenica koju prevodimoPrimeri:povrinska reenica: Perfect love casts our fearjezgrena reenica: When people completely love as they should, they no longer fear=> Najdin model nije univerzalan; da jeste znailo bi da kada JR PR, mora da bude parafraze kako bi se poruka razumela; ovaj model vredi kada je interpretacija PR oteana zbog sloenog stila

Model Revzina i Rozencvejga:izvorna poruka situacija poruka na CJILIsistem podudaranja meu jedinicama IJ i CJ

Meujezika kompetencija se zasniva na znanju sistemskih znaenja oba jezika; ona se aktivira kad god se vri prestvaranjeKada prevodilac eli da interpretirano znaenje izvornika maksimalno sauva, potrebno je da izvri interpretaciju originala na osnovu leksikog i gramatikog sistema JI, konteksta i poznavanja stvarnosti. Ova faza se naziva semasioloko razumevanje (Wilss)Primer: Tvoj sat uri jedan od predmeta koji pokretanjem kazaljki oznaava vreme, a pripada mom sagovorniku, pokazuje da je proteklo vie vremena nego to je u stvarnosti; kontekst pomae identifikaciji aktuelnog znaenja rei sat i uri; na osnovu kontrastiranja, prevodilac zatim bira rei, morfeme i gramatike konstrukcije koje zajedno daju znaenje najblie datom iskazu; ovo se naziva onomasioloka konstrukcijaKontrastiranje (prethodni primer):sat: watch/clock; stil: govorni; timpiece; stil: formalniuri hurry/be fast Your watch is fast. Roman Jakobson: jezici se ne razlikuju toliko po onome ta se pomou njih moe iskazati, koliko po onome ta se njima mora iskazati. CJ primorava prevodioca da pomene neke znaenjske elemente koji i ne moraju biti deo intencije.Primer: Doao sam: I have arrived: : Sono venuto. Nida: ne prenose se lekseme ni gramatike kategorije (osim kod doslovnog prevoda), ve skupovi znaenjskih, komponentnih obeleja. Ova obeleja se javljaju u jednom jeziku grupisana u okviru jedne lekseme ili gramatike konstrukcije, a drugi ih rasporeuje na dve ili vie. Kada se ova pojava iskoristi u prevoenju, naziva se preraspodela. Npr:Bob quavered: Bobu zadrhta glas;voice =